ARAŞTIRMAYÖNTEMLERİ
ÖRN
EKLE
ME
HATA
SİSTEMATİK
DOĞRULUK
RASSAL
TABAKALANDIRMA
TESADÜFİ BAĞI
MSI
Z
ANA KÜTLE
SİST
EMAT
İKO
RTAL
AMA
TAM SAYIM
ANKE
TÖR
ÖLÇEKLEME
HATA PAYIGÜVENİLİRLİK KA
RTO
PU
Ajanda
AraştırmaYöntemleri
ÖRN
EKLE
ME
•Örnekleme
•Örnekleme Hataları
•Örnekleme Süreci
•Örnekleme Yöntemleri
•Örnek Büyüklüğünün Belirlenmesi
2
Örneklem – Örnekleme
3
Örneklem •belli bir evrenden •belli kurallara göre seçilmiş•seçildiği evreni temsil yeteneği yeterli kabul edilen küçük kümedir.
ÖrneklemeEvrene(anakütle) ait birimlerin bir kısmının incelenerek bulunan sonuçlardan
evrene ait tahminlerde bulunmaktır.
Örneklem – Örnekleme
4maliyet
güçlüklerikontrol
güçlükleri etik
zorunlulukzaman
güçlükleri
Kısıtlar
İstanbul’daki tüm ev kadınları İstanbul’daki 1000 ev kadını
İstanbul’da ev hanımlarının TV sabah kadın programları çalışması hakkındaki görüşü incelenmektedir.
Türkiye’deki tüm seyahat acenteleri % 5’iTürkiye’de seyahat acenteleri arasında internet kullanımı incelenmektedir.
Anakütle Örneklem
Örnekleme Hataları
5
İşletme Fakültesi’nde eğitim görmüş kişilerin Araştırma Yöntemleri dersinin iş hayatındaki faydası incelenmektedir.
Tesadüfi Hata
örnek birimlerinin değerlerindeki farklılıkların neden olduğu hata
GÜVENİLİRLİK
Örnek Hacmi
Anakütle ortalaması 58 10 kişinin araştırmaya dahil edildiği 1. örnekleme ortalaması 4820 kişinin araştırmaya dahil edildiği 2. önekleme ortalaması 55
Güvenilirlik
Örnekleme Hataları
6
Sistematik hata ise veride var olduğundan örnek değerlerinin doğruluğu örnek hacmini büyütmekle arttırılmaz.Çok önemli bir kaynağı tesadüfi örnekleme yapılarak kontrol altına alınabilir.
İşletme Fakültesi’nde eğitim görmüş kişilerin Araştırma Yöntemleri dersinin iş hayatındaki faydası incelenmektedir.
Sistematik Hata
ana kütledeki bireylerin verilerin tanımlanmasında, gözlemlenmesinde, toplanmasında ortaya çıkan hata
DOĞRULUK
Dersi hiç almamış öğrencilerin araştırmaya dahil edilmesi
Yazılı sınavlarda yazı güzelliğine, ifade düzgünlüğüne, tertip ve düzene fazla puan verilmesi
50 puan alan kağıda 10, 60 puan alan kağıda 15, 70 puan alan kağıda 20 puan fazla vermesi
Cinsiyetlerine göre fazla puan vermesi
Örnekleme Süreci
7
Anakütleyi Tanımla
Örneklemenin Çerçevesini Belirle
Örnekleme Bireylerini Sapta
Örnekleme Yöntemini Sapta
Örnek Büyüklüğünü Belirle
Örnekleme Planını Belirle
Örneklerini Seç
Örnek Sonuçları İstenilen Geçerlilik Güven Sınırları İçinde mi? Dur
Hayır EvetAmaç
lana
n Ge
çerli
lik v
e G
üven
ilirli
ği S
ağla
yaca
k Bi
çim
de İl
gili
Aşam
alar
a Dö
nüş
Anakütle Tanımla
8
Ana Kütle Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
ÖrnekBüyüklüğünü Belirle
ÖrneklemePlanını Belirle
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
İstanbul Üniversitesiİşletme Fakültesi Kulüpleri
2014-15 eğitim yılındaki İşletme Fakültesi gözündeki imajını incelemektedir.
Araştırmanın amacı ve sınırları çerçevesindeana kütlenin tereddüt uyandırmayacak şekilde tanımı yapılmalıdır.
2014-15 yılında eğitim gören 3568 fakülte öğrencisi
Türkiye’deki kadınlar (38 711 602 kişi)
Türk Kadınının Türkiye’de kadın erkek-eşitliği konusundaki görüşleri incelenmektedir.
hangi birimlerin örneklemede yer alabileceğihangi birimlerin yer alamayacağı belirlenir.X
İzmir’de tüketicilerin, bulaşık deterjanı tercih nedenleri belirlenmek istenmektedir.
İzmir’deki 18 yaşların üstündeki kadınlar
Örnekleme Çerçevesinin Belirlenmesi
9
Anakütleyi Tanımla
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
ÖrnekBüyüklüğünü Belirle
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemePlanını Belirle
Tanımlanan ana kütlede tüm birimlerin yazılı olduğu listedir.
2014-15 yılında eğitim gören 3568 öğrencinin listesi
İzmir’deki 18 yaşların üstündeki kadınların listesi
seçmen kütükleritapu ve sicil kayıtları ticaret odası üye listesisanayi kuruluşlarının listesi telefon rehberi, öğrenci kayıt listeleri
Örnekleme Bireylerinin SaptanmasıAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeYöntemini Sapta
ÖrnekBüyüklüğünü Belirle
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrneklemeBireylerini Sapta
Doğrudan kişiler örneklenebileceği gibi sokaklar, mahalleler, evler veya caddeler de örneklenebilir.
ÖrneklemePlanını Belirle
Neyin seçileceği veya örnekleneceği açıkça belirlenmelidir.
*ABD’de yapılan 1980 yılındaki Ulusal Seyahat Araştırması
-ABD ‘ yi eyaletler bölgelendirmiş Metropol alanı ve metropol olmayan olarak sınıflandırmıştır.
-Telefon numarası ve adreslerin belirlenmesi ile başlamıştır.
Yaklaşık olarak aynı sayıda homojen gruplarbenzer ekonomik ve demogrofik grupların karakterine göre biraraya getirilmiştir.
İlk örneklem birimleri oluşturulmuş
Örneklem öncelikle mevcut nüfus araştırması ile gerçekleştirilmiştir.
*ABD’de yapılan 1977 yılındaki Ulusal Seyahat Araştırması
İlk örneklem birimleri gruplara ayrılmıştır.
10*Cannon
Mali olanaklar, eldeki zaman, elde edilmek istenen doğruluk derecesi dikkate alınarak; temsil gücü en yüksek olan örnek kütleyi oluşturacak en uygun yöntem belirlenir.
Örnekleme Yöntemi – Örnek BüyüklüğüAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrneklemeYöntemini Sapta
11
ÖrneklemePlanını Belirle Örnek kütle büyüdükçe anakütle hakkında yapılan genellemelerde yanılma olasılığı azalır.
Bu durumu da göz önünde bulundurarak, araştırmacının uygun bir örnek için hem temsil yeteneği güçlü bir örnek büyüklüğü belirlenmesi hem de maliyet, zaman şartlarını dengeye
ulaştırması gerekir
ÖrnekBüyüklüğü Belirle Örnek Büyüklüğü Belirle
Örnekleme Yöntemini Sapta
Örnekleme Planının BelirlenmesiAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
ÖrnekBüyüklüğünü Belirle
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrneklemePlanını Belirle
12
Örnek bireyden ne anlaşılması gerektiği ve örnek bireye ulaşılmaması durumunda ne yapılması gerektiği gibi soruların cevabıdır.
•Evde çocuk yoksa anket sonlandır.•Evin reisi evde bulunmadığı takdirde 5. soruya atla.•20 yaştan küçükse anketi sonlandır.•Ev hanımı evde bulunmadığında en yakın evin aynı dairesinden bilgi toplanır.
•20 ve daha yukarı yaş•evli veya boşanmış •en az bir çocuklu•ev reisi
Açıklama
Yol Haritası
Örneklerin SeçimiAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
ÖrnekBüyüklüğünü Belirle
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
Örneklerini Seç
13
ÖrneklemePlanını Belirle
Örnek bireylerin tek tek belirlenir.
SonuçAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
ÖrnekBüyüklüğünü Belirle
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi? 14
ÖrneklemePlanını Belirle
Anakütleyi Tanımla
Örneklemenin Çerçevesini Belirle
Örnekleme Bireylerini Sapta
Örnekleme Yöntemini Sapta
Örnek Büyüklüğünü Belirle
Örnekleme Planını Belirle
Örneklerini Seç
Örnek Sonuçları İstenilen Geçerlilik Güven Sınırları İçinde mi? Dur
Hayır EvetAmaç
lana
n Ge
çerli
lik v
e G
üven
ilirli
ği S
ağla
yaca
k Bi
çim
de İl
gili
Aşam
alar
a Dö
nüş
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
TesadüfiÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi OlmayanÖrnekleme Yöntemleri
Basit Tesadüfi
15
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
Anakütleyi oluşturan birimlerin hepsine eşit seçilebilme şansının verilir.
Anakütleyi temsil etmek amacıyla, seçilecek örneğe girecek birimler tesadüfi olarak seçilemeyip
araştırmacının kendi inisiyatifi ile seçilir.
Örnekleme Yöntemlerinin KarşılaştırılmasıÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri
Basit Tesadüfi
16
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
az
yüksek (hata hesaplanabilir)
uzun
fazla
genellenebilir
çok
az (temsil etme derecesi bilinemez)
kısa
düşük
genellenemez
maliyet
doğruluk
zaman
sonuçlarınKabul edilebilirliği
sonuçlarıngenelleştirilebilirliği
Anakütleyi oluşturan her elemanın örneğe girme şansı eşittir.
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan
Basit Tesadüfi
17
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
nN
örnek birim sayısı
anakütle birim sayısı
Seyahat harcamalarının aile bütçesindeki ortalama payını bulmak istenirse;Basit tesadüfi örnekleme yöntemini kullanmak doğru değildir. Çünkü gelir, meslek vb. özellikler yönünden seyahat harcamalarını farklılaştırır.
bilgilerin evrene göre homojen olması gerekir
xKişisel özelliklerin ayakkabı satın alma davranışına etkisiniAnket basit tesadüfi örnekleme yöntemine göreİstanbul’da 470 tüketici üzerinde,ana kütleyi temsil etmesi açısından İstanbul’da, farklı karakteristikleri oldukları düşünülen, beş farklı semtte uygulanmıştır.
.993
•hasta dosyaları•işçi kayıtları•fişler•Listeler•İstanbul’da ev seçimi
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan
Basit Tesadüfi
18
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
N=1000n = 100
N/n=k1000/100=10
Tesadüfi 1 – 10 arası
1. örnek için rakam
3132333
1000 öğrenciden oluşan İşletme Fakültesi’nde 100 öğrencilik örneklem oluşturulmak isteniyorsa
+10
+10+10
+10
Anakütleyi çok büyük olduğunda kullanılır.
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan
Basit Tesadüfi
19
SistematikKümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
Evreni oluşturan elemanların tam olarak listelenemediği hallerde yararlanılır. (ülke çapında yapılan araştırmalar)
1.Evren küme adı verilen gruplara ayrılır.2.Her küme bir örnekleme birimi olarak tanımlanarak listelenir.
3.Tesadüfi olarak seçilen kümeler bir araya getirilerek örneklem oluşturulur. 4.Örnekleme seçilen kümelerin tam sayımı yapılır.
Üniversite öğrencilerinin işsizlikle ilgili fikirleri
birim
evren
küme
tesadüfitamsayım
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan
Basit Tesadüfi
20
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış
Kolayda Kota Kartopu Yargısal
İncelenen parametre, deneklerin herhangi bir özelliğine göre değişiklik gösteriyorsa (yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik özellikler)
Bu yöntemin etkin olabilmesi için;•Zümrelerdeki birimlerin kendi içinde homojen olması•Zümreler arasında gerçek bir farklılık bulunması gerekir.
Öğrencilerin fiziksel ve zihinsel gelişimleri arasındaki ilişki incelenmek istenirse
123 Be
nzeş
ik
grup
lar 24
15
7
kişi zümreler123
6
6
6
kişiHer sınıf eşit düzeyde ve evrendeki oranı ölçüsünde temsil edilir
Elde edilecek bulguların evreni temsil etme gücü de o ölçüde artar.
Alt zümrelerden örneklemler basit tesadüfi örnekleme ile seçilebilir
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri
Basit Tesadüfi
21
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
Örnek kapsamına bilgi ve verilerin en kolay toplanabileceği bireylerin alınmasını amaçlar.
Sokakta önüne gelene soruyu sormak, kendi arkadaş çevresine anketi uygulamak
Cevap verenlerin tümü örnekleme dahil edilir.
Ülkemizde genelde bu yöntem tesadüfi örnekleme gibi kullanılmaktadır.Birimlere kolay ulaşılır ve fazla kaynak gerektirmez.
Fakat bu yöntemde tesadüfi seçim söz konusu değildir.Önyargı, hata payı yüksektir.
Evreni temsil etmesi son derece sınırlıdır.
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri
Basit Tesadüfi
22
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
Araştırmacı seçtiği değişkenler açısından evreni benzer alt gruplara ayırır.(cinsiyet, yaş, gelir düzeyi, meslek, eğitim durumu, etnik köken, din, ırk vb)
Bir hastanede kanser üzerine yapılacak araştırmada, Hastanede 500 hasta’nın 100 adeti kanser100/500=%20Kanser heterojen yargısal 100 hasta görüşmesi yapacaksak 20 kanser hastasına ulaşılmalıdır
Genelleme yapılamaz. Yargısal seçim ve kolayda örnekleme söz konusudur.
Araştırmacı çalışacağı birim sayısını da kendi olanakları çerçevesinde saptar ve tabakalara dağıtılır. Her tabakaya verilen örnek büyüklüğü, o tabakanın kotasını oluşturur.Kolayda örnekleme yöntemi ile araştırma gerçekleştirilir.
X
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri
Basit Tesadüfi
23
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
İstanbul Üniversitesi’nin kuruluş yıllarındaki felsefesini araştırmak istesek, İstanbul Üniversitesi’nde emekliliği yaklaşmış veya emekli olmuş birkaç öğretim üyesi çalışmanın ilk örneklemini oluşturabilir.
2. birimin yönlendirdiği 3. birime
Örneğe ilişkin gerçekçi bilgilere ulaşılamamaktadır.Çünkü genellikle aynı görüşlü kişilere yönlendirme söz konusudur.
X
İlk olarak evrene ait birimlerden 1 kişi ile temas kurulurTemas kurulan 1. birimin yönlendirdiği 2. birime
Anakütlenin sınırlarının ve elemanların kesin olarak belirlenemediği durumlarda kullanılır.
Dezavantajı
Önlem farklı görüşe yönlendirilmek istenir ya da başlangıç aşamasında farkı görüşteki kişilerle yola çıkılmalıdır.
Türkiye Cumhuriyet’i vatandaşlarının, hükümetin Suriye politikasına bakışı
Örnekleme YöntemleriÖrnekleme Yöntemleri
Tesadüfi Örnekleme Yöntemleri Tesadüfi Olmayan Örnekleme Yöntemleri
Basit Tesadüfi
24
Sistematik Kümelere Ayrılmış
Zümrelere Ayrılmış Kolayda Kota Kartopu Yargısal
Kot taşlamanın sebep olduğu hastalıklar ile ilgili yapılacak bir araştırmada,
Araştırmanın amaçları gereğince anakütlenin tümünün değil bir kesiminin gözlenmesi demektir Araştırmacı cevap bulacağına inandığı deneklerden örneklem oluşturur.
Tüm işçiler evreni değil Orta yaşlı ve yaşlı işçilerXBir sanayi bölgesinde, çevre kirliliğinin nedenleri, sonuçları, araştırılıyorsa,
ana kütle
Tüm şehir değil çimento fabrikasının bulunduğu çevrede oturan hanehalkları
ana kütle
Örnek Büyüklüğünün BelirlenmesiAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrnekBüyüklüğü Belirle
25
ÖrneklemePlanını Belirle
Sonuçların doğruluğunun ve güvenilirliğinin dikkate alınmadığı bir araştırmadan yararlı bir etki beklenemez.
Sınırlayıcılar1. Önceden belirlenen sabit bir örnekleme oranın/N=%1 oranının kararlaştırılarak evrenin %1’inin seçilmesi.
2. ZamanÖrneklemenin 30 günde tamamlanması zorunlu ise ve günde 50 anket yapılabilecekse örneklem büyüklüğü 1500 olacaktır.
3. Mali Kaynak 1 anket = 50 kr ve eldeki fon 1000 lira ise, örneklem büyüklüğü 1000/0,50 = 2000
4. Çalışan Sayısı1 anketör iş hacmi 30 anket ve 50 anketöre sahip ise, örneklem büyüklüğü 30*50=1500
5. Araştırma sonuçlarının doğruluğunun ve güvenilirliği
Örnek Büyüklüğünün BelirlenmesiAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrnekBüyüklüğü Belirle
26
ÖrneklemePlanını Belirle
σ= anakütle varyansıe= standart sapma - hata payıN=evren büyüklüğüP= İstenen özelliğin görülme sıklığıZ= tablo değeri
GERÇEK değerler ORANSAL değerler
n =σ
_x
2
σp n =
σ
_p
2
σp
2
=P(1-P)
σ
_p
2Örnek
büyüklüğü
x N-nN-1
ile küçültnN
≥ 0,05 n= P(1-P)
(e/Z) 2
Araştırmacı kabulleneceği yanılma düzeyini Bu yanılmanın hangi güven sınırları içinde olacağını kendi belirler
Tahmini oran üzerinden gidiyorsak en doğru sonuç P= 0,5
Örnek Büyüklüğünün BelirlenmesiAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrnekBüyüklüğü Belirle
27
ÖrneklemePlanını Belirle
1000000 kişilik bir anakütlede yapılacak bir araştırmada %99 güven aralığında %2 hata payı ile örnek büyüklüğü ne olmalıdır?
n
Tahmini oran üzerinden gidiyorsak en doğru sonuç P= 0,5
= P(1-P)(e/Z) 2
= 0,5(1-0,5)(0,02/2,58) 2
= 4160
< 0,05= 41601000000
Örnek büyüklüğü
nN
≥ 0,05
Örnek Büyüklüğünün BelirlenmesiAnakütleyi
Tanımla
ÖrneklemeÇerçevesini Belirle
ÖrneklemeBireylerini Sapta
ÖrneklemeYöntemini Sapta
Örneklerini Seç
Sonuçlar İstenilenGeçerlilik Güven
Sınırları İçinde mi?
ÖrnekBüyüklüğü Belirle
28
ÖrneklemePlanını Belirle
İstanbul Üniversitesi İşletme Fakultesi’ndeki öğrencilerin okul yemeklerinden hangiölçüde tatmin olduklarını inceleyiniz.
n = P(1-P)(e/Z) 2
= 0,5(1-0,5)(0,05/1,96) 2
= 384
> 0,05= 3844100
Örnek büyüklüğü
nN
≥ 0,05 x 4100-3844100-1
384 = n = 356
Anakütle(N): İ.Ü İşletme Fakultesi 1.,2.,3. ve 4. sınıf ÖğrencileriN(anakütle) =4100e(hata payı) =%5P =0,5Güven sınırları =%95Z(standart sapma) =1.96
ARAŞTIRMAYÖNTEMLERİ
ÖRN
EKLE
ME
1001090132ENVER DOĞUKAN ÖZBAY