Presentatie voor het SIHO -Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs
Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding
Isabelle Demeester
Jozef Weyns7 mei 2009
OverzichtDeel I: Werking van het Centrum
A. Het Centrum : een inleiding B. Dienst niet raciale discriminatie
Deel II: Een introductie tot de antidiscriminatiewetgeving
A. Internationale instrumentenB. Belgische wetgeving
Antidiscriminatiewetgeving 1. Doel van de Antidiscriminatiewet2. Toepassingsgebied3. Discriminatieconcept4. Beschermde kenmerken5. Rechtvaardiging6. Redelijk aanpassingen7. Intimidatie en opdracht tot discriminatie8. Juridische bescherming
Deel III: Structurele dossiers en cijfermateriaal
Deel I: Werking van het Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding
A. Het Centrum: een inleiding
Een onafhankelijke overheidsdienst, opgericht in 1993
Antidiscriminatiewet van 25 februari 2003 -> bevoegdheidsuitbreiding
2003 : ontstaan van de dienst niet-raciale discriminatie, pluridisciplinair team
Missie = bevorderen van gelijke kansen en de bestrijding van elke vorm van onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur op grond van enkele specifieke discriminatiegronden.
B. Dienst niet raciale discriminatie
- Informatie – sensibilisering – vorming- Advies – beleidsaanbevelingen- Klachtenbehandeling:
Opvang en begeleiding van slachtoffers Advies – informatie – doorverwijzing Bemiddeling – verzoening In rechte optreden
Deel II: Een introductie tot de antidiscriminatiewetgeving
A. Internationale instrumenten
Internationaal
Europese richtlijn : arbeid
VN conventie voor personen met een handicap
B. Belgische Wetgeving
ANTIDISCRIMINATIEWET van 10 mei 2007
DECREET van de Vlaamse Raad houdende EVENREDIGE PARTICIPATIE op de arbeidsmarkt van 8 mei 2002 (EPA-decreet)
DECREET houdende een kader voor het VLAAMSE GELIJKEKANSEN- en GELIJKEBEHANDELINGsbeleid van 10 juli 2008 (GKGB-decreet)
Antidiscriminatiewetgeving: een overzicht
1. Doel van de Antidiscriminatiewetgeving2. Toepassingsgebied3. Discriminatieconcept4. Beschermde kenmerken5. Rechtvaardiging6. Redelijk aanpassingen7. Intimidatie en opdracht tot discriminatie8. Juridische bescherming
1. Doel van de Antidiscriminatiewet
Bestrijding van verschillende vormen van discriminatie + bevorderen van gelijke kansen:
Directe en indirecte discriminatie weigering om redelijke aanpassingen te
treffen Intimidatie en opdracht tot discrimineren
2. Toepassingsgebied
publiek beschikbare goederen en dienstenbvb. Immo-sector, verzekeringen, horeca, culturele aangelegenheden, onderwijs,…
arbeidssfeer> arbeidsbetrekkingen: statutaire vs. contractuele betrekking,> WN-, WG-, vakorganisaties> aanv. regelingen van sociale zekerheid
sociale bescherming en voordelen
publiek toegankelijke activiteiten (…) VL: culturele evenementen, sport,…
vermelding in officieel stuk of PV
SCHEMA: TOEPASSINGSGEBIED (1/2)
ARBEIDSBETREKKINGEN
Vlaams Belgisch federaal
EPA decreet
GKGB decreet
Betrekkingen die o.m. omvatten werkgelegenheid, toegang tot arbeid, arbeidsvoorwaarden, ontslagregelingen
Vlaamse diensten, overheids- en onderwijspersoneel, hun bepalingen en arbeids-voorwaarden (incl. voorwaarden, redenen of criteria van ontslag)
Andere WG / WN:
- tewerkstelling personen met een handicap
Toegang tot arbeid, werkgelegenheid, arbeidsvoorwaarden (incl. ontslag)
- beroepsopleiding
Intermediairen die zich bezig houden met beroepskeuze-voorlichting en -opleiding, loopbaanbegeleiding en arbeidsbemiddeling
Toegang tot beroepskeuze-voorlichting, beroeps-opleiding, omscholing Arbeidsbemiddeling Wedertewerkstelling
SCHEMA: TOEPASSINGSGEBIED (2/2)
ANDERE AANGELEGENHEDEN
Vlaams Belgisch federaal
EPA decreet
GKGB decreet
Toegang tot en aanbod van goederen en diensten die publiekelijk beschikbaar zijn
Toegang tot en aanbod van goederen en diensten die publiekelijk beschikbaar zijn
Onderwijs
Sociale bescherming, incl. sociale zekerheid en gezondheidszorg
Gezondheidszorg
Sociale voordelen
Sociale voordelen
Aanvullende regelingen voor sociale zekerheid
Lidmaatschap of betrokkenheid bij WG-, WN- e.a. organisaties
Toegang tot, deelname aan, iedere andere uitoefening van economische, sociale, culturele, politieke activiteit toegankelijk voor het publiek
Toegang tot, deelname aan economische, sociale, culturele, politieke activiteit die buiten de privésfeer worden aangeboden
Vermelding in officieel stuk of proces-verbaal
Toepassingsgebied
De (federale) antidiscriminatiewetgeving is niet van toepassing
In strikt private relaties
Ze kunnen niet ingeroepen worden tegen andere wetten en besluiten of decreten
Voorbeelden materieel toepassingsgebied
Organiseert een feest bij haar thuis
Private sfeer Niet van toepassing!
Solliciteert Arbeidssfeer
Komt een café binnen
Goederen en dienstenPubliek toegankelijke private ruimte
Vraagt een aanpassing voor een examen
Onderwijs ?
3. Discriminatieconcept
DIRECTE DISCRIMINATIEWanneer iemand ongunstiger wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare situatie op basis van een van de beschermde criteria, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.
Vb.: Bij een sollicitatie wordt een kandidatuur geweigerd omdat de sollicitant gehoorsproblemen heeft.
INDIRECTE DISCRIMINATIEWanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze personen gekenmerkt door een bepaald beschermd criterium, in vergelijking met andere personen bijzonder kan benadelen, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.
Vb.: Een blinde persoon wordt de toegang tot een restaurant geweigerd omdat hij wordt vergezeld van zijn assistentiehond.
4. Beschermde criteria
* taal: CGKR niet bevoegd
handicap,
huidige of toekomstige gezondheidstoestand,
fysieke of genetische eigenschap,
leeftijd, seksuele geaardheid, burgerlijke staat, geboorte, fortuin, geloof of levensbeschouwing,
politieke overtuiging, taal*, sociale afkomst
EPA-decreet: enkel handicap
GKGB-decreet: ook verleden gezondheidstoestand
De samenleving
is
het probleem
Ontoegankelijk transport
Gebrek aan toegankelijke parking
Afwezigheid van gebarentaal
VooroordelenNegatieve houding Geïsoleerde
families
Armoede en beperkte inkomsten
Weinig arbeids-mogelijkheden
Beperkte onderwijsmogelijkheden
Geen liften
Obstakels binnen gebouwen
HANDICAP
© Autonomia ASBL
HANDICAP
Geen definitie in antidiscriminatiewet Hof van Justitie: arrest Chacón Navas (2006)
> richtlijn 2000/78/EG ~ ontslag / redelijke aanpassingen
> handicap ≠ ziekte
“beperking die met name het gevolg is van lichamelijke, geestelijke of psychische aandoeningen en die de deelneming van de betrokkene aan het beroepsleven belemmert” ; “een beperking kan slechts als ‘handicap’ worden opgevat indien het waarschijnlijk is dat zij van lange duur is” ; volstaat m.a.w. niet: (loutere) “feit dat men niet bekwaam, in staat en beschikbaar is om de essentiële taken van zijn functie uit te voeren”
Quid chronische ziekten e.a. ?
5. Rechtvaardiging
DIRECTE DISCRIMINATIEWanneer iemand ongunstiger wordt behandeld dan een ander in een vergelijkbare situatie op basis van een van de beschermde criteria, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.
Vb.: Bij een sollicitatie wordt een kandidatuur geweigerd omdat de sollicitant gehoorsproblemen heeft.
INDIRECTE DISCRIMINATIEWanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze personen gekenmerkt door een bepaald beschermd criterium, in vergelijking met andere personen bijzonder kan benadelen, zonder dat er een rechtvaardiging voor bestaat.
Vb.: Een blinde persoon wordt de toegang tot een restaurant geweigerd omdat hij wordt vergezeld van een assitentiehond.
Rechtvaardiging “wezenlijke en bepalende beroepsvereiste”
> direct onderscheid in arbeidsrelaties> kenmerk essentieel wegens aard of context van beroep> vereiste is evenredig t.a.v. legitiem doel
“objectieve en redelijke rechtvaardiging”
> andere gevallen> legitiem doel> maatregel passend en noodzakelijk
Uitzonderingen;
> positieve actie> “door of krachtens de wet”
Vraag advies aan het Centrum!
Samenvatting
STAPSGEWIJZE ANALYSE
Verschil in behandeling?JA
wetgeving van toepassing?JA
op grond van beschermd criterium?JA
rechtvaardiging conform wet/decreet? NEEN
DISCRIMINATIE
6. Redelijke aanpassingen: doelstelling
De weigering een redelijke aanpassing te voorzien voor een persoon met een handicap = discriminatie
Doelstelling: Negatieve invloed van onaangepaste omgeving neutraliseren Waarborgen van gelijke kansen Toelaten dat eenieder kan genieten van bestaande voordelen
of voorzieningen Maximaliseren van evenwaardige en zelfstandige participatie
Redelijke aanpassingen: Wettelijke definitie (art.4-12°)
Redelijke aanpassingen zijn passende maatregelen die in een concrete situatie en naargelang de behoefte worden getroffen om een persoon met een handicap in staat te stellen toegang te hebben tot, deel te nemen aan en vooruit te komen in aangelegenheden waarop deze wet van toepassing is …
…tenzij deze maatregelen een onevenredige belasting vormen voor de persoon die deze maatregelen moet treffen. Wanneer die belasting in voldoende mate wordt gecompenseerd door bestaande maatregelen in het kader van het gevoerde overheidsbeleid inzake personen met een handicap, mag zij niet als onevenredig worden beschouwd;
De evaluatie van de redelijkheid van een aanpassing
Wat is redelijk?
Criteria voor de evaluatie
Tegen de achtergrond van de context:
Effectieve financiële kost, Beschikbare compenserende subsidies of
tegemoetkomingen, Organisatorische gevolgen van de aanpassing, Draagkracht/vlak (grootte van de aktiviteiten en
financiële ruimte van de werkgever, Duur en frequentie van gebruik van de aanpassing De afwezigheid van evenwaardige alternatieven Directe en indirecte gevolgen Beroepsgebonden aanpassingen …
Welke soort aanpassingen?
Materiële
aanpassingen
Aanpassing van de wagen
Aangepast scherm
Ergonomische stoel in rechtzittende stand
Ergonomische muis
Braillemenu
Niet- materiële aanpassingen
Reorganisatie van het werk:flexibele werkuren, telewerk/thuiswerk
Aanpassing regelgeving Doventolken en gebarentaal
Logos en eenvoudige pictogrammen
Begeleiding op de werkvloer, mentorship
Expertise redelijke aanpassingen ?
• de persoon met een beperking zelf
• de gespecialiseerde verenigingen
• de regionale agentschappen; Vlaams Agentschap / KOC
• Cel diversiteit / Selor
• het Centrum voor gelijke kansen en voor racismebestrijding
• hier : SIHO ?
Redelijke aanpassingen
Brochure:
FOD Werkgelenheid, arbeid en sociaal overleg in samenwerking met het Centrum.
www.werk.belgie.be(rubriek publicaties)
Cave : oude wetgeving!
7. Intimidatie en opdracht tot discriminatie
INTIMIDATIE
“ongewenst gedrag dat met een van de beschermde criteria verband houdt, en tot doel of gevolg heeft dat de waardigheid van de persoon wordt aangetast en een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving wordt gecreëerd”
> “discriminatoire” intimidatie / pesterijen op werkvloer: Welzijnswetbrochure: http://www.werk.belgie.be/WorkArea/showcontent.aspx?id=12502
OPDRACHT TOT DISCRIMINEREN
> bvb. werkgever interimkantoor / eigenaar immokantoor
7. Juridische bescherming
Bescherming tegen “nadelige maatregels” na klacht> klacht volgens interne procedure van (vermoedelijke) discriminerende organisatie> formele klacht officiële instanties> geldt ook voor getuigen
Nietigheid van discriminatoir beding
Schadevergoeding
> Werkgelegenheid, forfaitair: 6 / 3 maanden bruto-loon (materiële en morele schadevergoeding)> Buiten werkgelegenheid, forfaitair: 1300 / 650 euro (morele schadevergoeding)> Bewezen reële schade
Procedureel: vordering tot staking, verschuiving van de bewijslast
Deel III: Structurele dossiers en cijfermateriaal
Structurele dossiers
Vertaling ADW in gebarentaal Brochure over Redelijke aanpassingen in Goederen
en Diensten Brochure met aanbevelingen inzake ticketting en
toegang tot evenementen Brochure over discriminatie en Handicap Medische selectiecriteria bij de Politie Vervoer van personen met handicap door NMBS …
Meldingen 2007
0 200 400 600 800 1000 1200
Ras
Handicap
Geloof
Seksuele Geaardheid
Leeftijd
Gezondheid
Andere gronden
Niet bevoegd
2007
2006
Meldingen Handicap - per sector
Onderwijs5%
Werkgelegenheid27%
Regelgeving9%
Goederen en diensten54%
Intimidatie, pesterijen5%
Goederen en diensten
Werkgelegenheid
Regelgeving
Onderwijs
Intimidatie, pesterijen
Handicap - Werkgelegenheid
Vorming1%
Aanwerving33%
Werkomstandigheden40%
Ontslag26%
Vorming
Aanwerving
Werkomstandigheden
Ontslag
Handicap - Goederen en diensten
Huisvesting10% Transport
10%
Handel, private ondernemingen
28%
Gezondheidszorg6%
Voorzieningen4%
Ontspanning, Cultuur en sport
18%
Openbare diensten
24%
Huisvesting
Transport
Ontspanning,Cultuur en sport
Handel, privateondernemingen
Openbare diensten
Gezondheidszorg
Voorzieningen
Meldingen Toegankelijkheidsproblemen: 22% dossiers in "Goederen en Diensten"
Cultuur, ontspanning
38%
Huisvesting9%
Publieke diensten
29%
Transport21%
Private diensten
3%
Transport
Private diensten
Cultuur, ontspanning
Huisvesting
Publieke diensten
CONTACT
Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijdingKoningsstraat 1381000 BRUXELLEStel: +32 (0) 2 212 30 00fax: +32 (0) 2 212 30 30Groen nummer: 0800 12 800www.diversiteit.be
Isabelle [email protected] lijn: 02 212 31 43