5
��� ����ម
��ក�������ន�ង���ព�ម�ផ�យ��� �ព��ក�� ����
ន�ប� �ន�ន�ង�� ����ក��យ នប�"ងចង$ប%& ញព�()ក
��ជ+,ខ.�យ�ង�/���ម�0�01ទ�34ម�ន�ន�5��ក�()ក� �ព�ទ6���,បបទ��ន�បន�យមច7�មកកម���,����យមក ន�ព��ង8���ច�ន(ង9�ទ:0�ន;��ទ�ព�ព�ទ6���ទ��ន�បន�
យម�ន�,��ជន�0�,ខ.����ម�0�01ទ�34�<=�ព�ព�ទ6 ���ធម?ថ.�1,�� ន()ក��ជ+�ង8�ប�%9 �គC ន�
ព�����ព�(ង9ជDនE0,�ព�(ង9GD0H0ន�ងIJK���ច�ន
�ទ:0 �7ច�IJK,Gម�ច:�, IJK�L ងM0$, IJK�ខ:�ជ� � ����ម ,��� �ព��ង8�:ន�ច��Nង��O�ជ�P �ង,ផ)ក�ព�
1 �7មIន��ម�ចGD0-H0, ក�R"ម�0�ប�$ខ+� �ក�R"ម�0�ប�$ខ+� �ក�R"ម�0�ប�$ខ+� �ក�R"ម�0�ប�$ខ+� �, ភ)��ពញ, TUV4 ;
HANSEN Anne Ruth, How to Behave. Buddhism and Modernity in Colonial Cambodia 1860-1930, Honolulu, University of Hawaii Press, 2007.
6
ព�ទ6��� P �ង,ផ)កX������Y�ZN0X�,ខ.ប�["X� ��:ម �Iទ�5
ក)�ង��:��\�ន� នព"? �ព�ជ���ប�0����ង]ប^ក_L
��0�ន��ប��`នaន�ងប%& ញ��0b�cព��) d���កគC នគ0� ��ក, �eង(�,បង,បកf�ព���ននa, ន�[�នគ�0�, ��X��0 ចgប$��� �G�យ� ព�����យ�ង ន�ច0�ប%& ញ�) d� ��Mន$មDយ,��,ខ.�យ�ង�/កម���ម�ន,���ឃ�ញ�G�យ,�� ()ក�������[ �ង�នបក,�ប�X��[�ង�/�i) �TUVjច�� ផ�យក)�ងទ�1����� « �ពN0��បl�0 dន�ង9ម��ក�ព� `"m7 ច�ន» (Bulletin de la Société des Etudes Indochinoises, 1974) ន ច�"ង �ជ�ង=oព�ពង�����ខ�� 2 (0pបទ�ន� នP �ង(�$ ច�នDន 34j ទ�ពl យកមកច��ផ�យព����ម��$ច�ង�/ក)�ង ^ប�ម�ន6 dន ��:� �\�ន�5
(0pបទព�ពង�����ខ���ន��យ�ងថ0ផ��0យកច��ផ�យ
��យ`0យកមក,ក,�ប(ក][� ��ទ6ចgប$���មបន��ច�q�យ��យ
2 �7មIន��ចក��(ធ�បgយMង��មXr ប$ន�ងsក��ព�ពង��H,ខ.5
7
នប�"ងចង$ប%& ញព��ប:ប����/���ម�0�01ទ�34ម�នក��"� 0�ច�ន��កម,ខ.XគT�i) �TUtu53(0pបទ�ន��ទ:0��0 ន�o�ប�wជនx��$()ក��ក�,ផ)ក(ក1�Y��ន�ង
មន��1�Y���ព����គCក)�ង�ប�0��� ��r (histoire), ន��0��� ��r (philologie) ន�ងX�� ��r (linguistique)5
sក��ព�ពង��H,ខ.�ន�ក�ទ�ក�/បE{ �lយ
�ង9ម�ប�កកម.ប�ទ��ក|ង�L �� (Société des Missions
Etrangères de Paris, MEP) 54
ច��~��ប�0��� �ទ7Iចយកចgប$�ព�ពង��H�ន�មក
��ប�ប�ធ:បនNងចgប$�ព�[ជពង��H,ខ.�ផ1ងc,��ក�ទ�ក
ក)�ងបE{ �lយsក�ទ����/�ប�ទ��[ �ងន�ង�/កម���5
3 �ច�ន��កម,ខ., XគT « ក-ម », ភ)��ពញ, TUtu; Xគ3 « យ-( »ភ)��ពញ,
TUjt (���ព�ម����កទ�T)5
4 �7ម,ថ�ង(�"គ�"��$��ក�ង80���ក��&[L ម7��1 (Gérard Moussay)
Jង�� ងប"{� »�ង9ម�ប�កកម.ប�ទ��ក|ង�L �� » ,���ន(ន�
�� 0�K�យ�ងថ0ចម�ងsក��ន�5
8
ច��~�ន��0��� �ទ7Iច��ក�ព�� ��0�នx0D(ក1ន�ង(ក][� ��ទ6�/����ម�0�01ទ�34ម�នប�ងZ�0�ច�ន��កមផ�7 �5
ច��~�X�� �ទ7Iច��ក�ព�� ��0�នx�� �ប�wគន�ង
ច�បទ���ក)�ងជr�G�Dង������0p��ព�����ងi) �
TU4U,���ច�បទ()ក��ជ+ក� �ប"m� 0,ខ.មDយ7ប0�Eង
()ក�ច��Nង��O�ជ�ជ��ន$IEន�គម�[ �ង���5
��យ�G0��ន��G�យ�ន��យ�ងយកsក�P �ង���មក���ព�ម�ផ�យ�q�ង� �ញ��������"��កIJK`នa
��យ`0�� ន,ក,�បបL�បL�នបន��ច����q�យ5
�7ម^ទa����:��\��ក��������ន�ជ7ន��$� ��� " ក]ន6��ក^ក_L ��0�ន��ប��`នa,���()ក��ជ+ក� �ប"m� 0,ខ.មDយ7ប5
ប"m� 0�XJK ឃ�ង#�ក$�
ក��q��&�ងdថ�uក�ម�o34T3
9
���"d�G�Dង� �ជ�0���(�ន(`នa)ន�[�នគ�0�Pញ�ចញព�sក�d�
0�ក�$�/បE{ ��ង9ម�ប�កកម.ប�ទ��ក|ង�L ��,���ង�
0���ក�គ&��ង (Abbé Joseph GUESDON) យកមក�/���ម�0�01ទ�34 5
10
ទ�ពl���មdន���"d��ព�ពង��H,ខ.ន�ពន6��យ��កIJK`នaPញ �ចញព�sក�d�ពង��H,ខ.ក�0�ក�$�/បE{ ��ង9ម�ប�កកម.
ប�ទ� �ក|ង�L ��,���ង�0���ក�គ&��ង (Abbé Joseph GUESDON)
យកមក�/���ម �0�01ទ�34 5