.
KA
RLI
JN
DE
JON
G
architectPortfolio
.
.
COLOFON
D I T BOEK IS HET PORTFOL IO VAN:
KARL IJN DE JONG
T : 06-55530432
E: KARL IJN@DEJONG-DES IGN.NL
I : WWW.DEJONG-DES IGN.NL
1 8 . 12 .20 13
.
.
Dit portfolio bevat het werk dat ik de afgelopen jaren heb gedaan
tijdens mijn studie bouwkunde aan de HAN en mijn master
architectuur aan de TU in EIndhoven. In september 2013 heb ik mijn
TU diploma cum laude in ontvangst mogen nemen.
Het portfolio bestaat uit twee onderdelen: mijn curriculum vitae
en mijn werk. Mijn cv is onderverdeeld in de opleidingen die ik
heb gehad, mijn werkervaring, de activiteiten die ik onderneem,
de publiciteit die ik heb gehad voor mijn projecten en in mijn
vaardigheden en competenties. Het onderdeel waarin mijn werk
staat omschreven is chronologisch opgebouwd. De meest recente
projecten zijn als eerste te zien. Zo begint dit hoofdstuk met mijn
afstudeerproject ‘invloed van bewoners op architectuur’. Vervolgens
wordt het onder andere opgevolgd door mijn project in New York
‘Urbanism of Inclusion’, de vakantiewoning die ik heb ontworpen en
mijn onderzoek over leegstaande kantoorpanden.
Ik wens u veel kijk- en leesplezier.
Karlijn de Jong
VO
OR
WO
OR
D
.
30
INH
OU
D
.
20
1 0 PERSOONL IJK GEGEVENS12 OPLE ID INGEN12 WERKERVAR ING13 ACT IV I TE I TEN13 PUBL I C I TE I T13 VAARD IGHEDEN EN COMPETENT IES
16 INVLOED VAN BEWONERS OP ARCH I TECTUUR30 URBAN ISM OF INCLUS ION NY36 L IGHT ING DES IGN38 C I TY WELLNESS COLOGNE42 MASTERPLAN ' CONNECT THE DOTS44 INDUSTR IAL EXPLORAT ION50 VAKANT IEWON ING52 ANALYSE VESTEDA TOREN54 TEA HOUSE58 TYPOLOG ISCHE ANALYSE VAN HET WONEN60 MATER IAL EXPER IMENTS64 LEEGSTAANDE KANTOREN
66 INTER IEUR ZOA68 INTER IEUR VDL WEWELER
CURR I CULUM V I TAE
VOORWOORD
MIJN WERK '- ONTWERP EN ONDERZOEK
MIJN WERK - INTER IEUR 10
CU
RR
ICU
LUM
V
ITA
EPe
rsoo
nlijk
e ge
geve
ns, op
leiding
en,
werk
erva
ring, a
ctivite
iten
, pu
blicite
it,
vaardig
hede
n en
com
pete
nties
.
PER
SOO
N
A C H T E R N A A M : D E J O N G
V O O R N A M E N : M A R I E K E K A R L I J N
R O E P N A A M : K A R L I J N
A D R E S : S T E I N S T R A A T 4 7
P O S T C O D E E N P L A A T S : 8 1 7 2 C H V A A S S E N
T E L E F O O N : 0 6 - 5 5 5 3 0 4 3 2
W E B S I T E : W W W . D E J O N G - D E S I G N . N L
E M A I L : K A R L I J N @ D E J O N G - D E S I G N . N L
G E B O O R T E D A T U M : 2 9 - 0 8 - 1 9 8 8
G E B O O R T E P L A A T S : A R N H E M
N A T I O N A L I T E I T : N E D E R L A N D S E
B U R G E R L I J K E S T A A T : O N G E H U W D
S E K S E : V R O U W
.
en ik ben in Augustus 2013 afgestudeerd als architect op de
TU in Eindhoven. Ik ben geboren en getogen in Arnhem. Hier
heb ik zowel de havo als mijn HBO opleiding bouwkunde
afgerond. Ik heb altijd interesse gehad voor architectuur
en voor ontwerpen en design in het algemeen. Tijdens mijn
HBO opleiding heb ik verschillende stages gelopen. Zo
heb ik een half jaar meegelopen op architectenbureaus in
Berlijn en heb ik een aantal maanden stage gelopen bij een
constructiebureau en bij een aannemer. Naast mijn interesse
voor architectuur werd ook mijn interesse voor de bouw en
voor relevante maatschappelijke ontwikkelingen gewekt.
Zo heb ik mijn afstudeerproject gewijd aan het thema
‘leegstaande kantoorpanden’. Na het afstuderen aan het
HBO ben ik een master architectuur gaan doen aan de TU
in Eindhoven. Hier heb ik de kans gekregen om mijn kijk op
relevante maatschappelijke ontwikkelingen uit te breiden met
een half jaar durend uitwisselingsprogramma met Parsons The
New School in New York. Bij het project ‘Urbanism of Inclusion’
waren het de bewoners van Brooklyn die een belangrijke plek
innamen binnen een huisvestingsproject. De problematiek
omtrent dit onderwerp werd benaderd vanuit hen en
mogelijke oplossingen werden geïnitieerd met de bewoners
in plaats van vóór hen. Ook bij mijn afstudeerproject aan de
TU heb ik bewoners op een belangrijke plek gezet. Ik heb
onderzocht wat hun invloed kan zijn op de architectuur van hun
woonomgeving. In de jaren zeventig was inspraakarchitectuur
een veelbesproken onderwerp en vandaag de dag gaat er
wederom aandacht uit naar een bepaalde mate van invloed
van bewoners op hun woonomgeving. De realisering van
woonruimte lijkt te verschuiven van een top-down naar
een bottom-up proces. Met andere woorden, het sociale
proces krijgt in mijn ogen een belangrijke positie binnen
de vervaardiging van architectuur. Architectuur is op deze
manier specifiek in plaats van generiek, en lokaal in plaats
van globaal. Met dit afstudeeronderzoek ben ik cum laude
afgestudeerd als architect aan de TU in Eindhoven.
Al met al kan ik concluderen dat ik het belangrijk
vind om assertief te reageren op relevante maatschappelijke
ontwikkelingen. Ik probeer het op een bepaalde manier
te verwoorden en een passende plaats te geven binnen
onderzoek en architectuur.
Hoi! Ik ben Karlijn
CURR I CULUM V I TAE
.
OPLEIDINGENTechnische Universiteit Eindhoven
Studierichting: Master Architecture, building
and planning
Leerstoel: Architectural history and theory
Afstudeerproject: Invloed van bewoners op
architectuur, inspraakarchitectuur in de jaren
zeventig en vandaag de dag (geëxposeerd
in ARCAM Amsterdam)
Diploma behaald in september 2013 (cum
laude)
Parsons, The New School, New York
Uitwisselingsprogramma tussen TU/e, KU
Leuven, Venetië en Parsons
Studierichting: Transdisciplinary Design
Project: Urbanism of inclusion (tentoongesteld
tijdens Dutch Design Week 2012)
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
Studierichting: Bouwkunde
Afstudeerproject: Transformatie van
leegstaande kantoorpanden
Diploma behaald in 2010
VCA diploma behaald
Mozaïek College Arnhem
Opleiding: HAVO
Gevolgde vakken: wiskunde, natuurkunde,
scheikunde, biologie, beeldende vorming,
Engels, Nederlands, Duits
Profielen: Natuur en techniek, en natuur en
gezondheid
Diploma behaald in 2006
20 10-20 13
20 12
2006-20 10
2000-2006
WERKERVARINGBedrijf: D+B architecten en inTex architecten
Plaats: Arnhem
Functie: afstudeerder
Werkzaamheden: afstudeerproject over
leegstaande kantoorpanden
Bedrijf: Heinle, Wischer und Partner
Plaats: Berlijn
Functie: stagiair
Werkzaamheden: projectmatig uitwerken
van ontwerpen
Bedrijf: Lenschow Architekten
Plaats: Berlijn
Functie: stagiair
Werkzaamheden: projectmatig uitwerken
van ontwerpen
Bedrijf: Wismans en De Jong Architecten
Plaats: Arnhem
Functie: bouwkundig tekenaar
Werkzaamheden: projectmatig uitwerken
van ontwerpen
Bedrijf: Bartels Ingenieursbureau Elst
Plaats: Elst
Functie: stagiair
Werkzaamheden: constructief tekenen en
berekenen
Bedrijf: Giesbers Arnhem Bouw
Plaats: Arnhem
Functie: stagiair
Werkzaamheden: stage werkvoorbereiding
en projectleiding
Bedrijf: Wismans en De Jong Architecten
Plaats: Arnhem
Functie: bouwkundig tekenaar
Werkzaamheden: projectmatig uitwerken
van ontwerpen
20 13
2009
2009
2008
2007-2008
2007
2007
.
PUBLICITEIT
CURR I CULUM V I TAE
Evenement: Dag van de Architectuur
Plaats: Arnhem
Functie: medewerker
Wedstrijden zeilen
muziek maken (piano, gitaar)
fitness
tennis
ontwerpen
ARCAM Amsterdam
Symposium ‘Learning from the seventies’
- Presenteren en discussiëren over ‘Inspraak’
(mijn afstudeerproject TU)
- Expositie afstudeerproject ‘Invloed van
bewoners op architectuur’
Dutch Design Week, Eindhoven
- Expositie ‘Urbanism of inclusion’ (mijn
project in New York)
Symposium ‘Tweede Leven’, van [A]platform
Arnhem
- Presenteren over transformatie van
leegstaande kantoorpanden
2005-20 10
HOBBY 'S
20 13
20 12
20 10
ACTIVITEITEN
VAARDIGHEDENCOMPETENTIES
Nederlands, Engels, Duits
Microsoft office
Illustrator, Photoshop, Indesign
Autocad
Archicad
Sketchup
Artlantis
Lumion
Creatief
Enthousiast
Ondernemend
Sociaal
Communicatief
Direct
Nauwkeurig
Betrouwbaar
Leergierig
TALENKENN IS
COMPUTER
E IGENSCHAPPEN
MIJN
WER
KOn
twerp
en o
nderzo
ek
.
INVLOED VAN BEWONERS OP ARCHITECTUURMet het afstudeeronderzoek wordt de aandacht gevestigd op de hedendaagse positie van inspraakarchitectuur. In de jaren zeventig en tachtig was dit een veelbesproken onderwerp. Vandaag de dag gaat er wederom aandacht uit naar een bepaalde mate van invloed van bewoners in hun woonomgeving. Er zijn verschillende mensen actief in het opzetten van bottom-up initiatieven, die als basis kunnen dienen voor een nieuwe visie op de inspraakarchitectuur uit de jaren zeventig. Er wordt met name een duurzame kijk gevonden in de vertaling van het zogenoemde ‘sociale proces’ naar ‘fysieke architectuur’. Zowel bij de scriptie als bij het ontwerpen van vijf woningen in de Jordaan in Amsterdam was de invloed van bewoners een belangrijk uitgangspunt.
In de jaren 70 en 80 vonden in Amsterdam saneringen plaats, die moesten zorgen voor verbeterde huisvesting. Er werden plannen gemaakt door de overheid die voor meer licht, lucht en ruimte moesten zorgen. Ook in de buurt waarin het onderzoek plaatsvond, de Jordaan, was dit het geval. De Jordaan in Amsterdam was van oudsher een typische volksbuurt met karakteristieke grachtenpanden enerzijds, vervallen huizen anderzijds, smalle straatjes en hofjes. Vanaf het begin van de 20ste eeuw was het een buurt met veel armoede en woningnood. Er werden veel plannen gemaakt om de buurt op te knappen, zoals het saneringsplan in 1930 en het schetsplan in 1969. Hiertegen kwam in de jaren zeventig echter verzet van lokale inwoners, wat er uiteindelijk toe heeft geleid dat er een inspraakprocedure kwam en dat het begrip Bouwen voor de Buurt een veelbesproken onderwerp werd. Sociale woningbouw werd gebruikt om mensen een goede woonruimte te bieden, en bewoners hadden de mogelijkheid inspraak te hebben. Deze inspraak leidde er deels toe dat men zich toentertijd betrokken voelde bij - en verantwoordelijk voelde voor zijn woonomgeving. Bij de gemeente en woningbouwcorporaties stonden de bewoners hoog in het vaandel en architecten gingen zich verdiepen in sociologie en inspraakarchitectuur om bewoners een dienst te bewijzen. In de Jordaan werden door gemeenten, corporaties en particulieren woningen opgeknapt en nieuwgebouwd. Uiteindelijk hadden alle interventies in de Jordaan er toe geleid dat de buurt erg geliefd was geworden. Geliefd bij de oorspronkelijke Jordaan bewoners, maar ook geliefd bij een nieuwe bevolkingsgroep, een groep die wat meer geld te besteden had. Er kon gesproken worden over een proces van gentrification. De meningen lopen uiteen of dit een proces was dat zichzelf heeft gevormd of een proces waar
partijen zich voor hadden ingezet. Sommige mensen voelden zich gedwongen de buurt te verlaten en waren van mening dat de buurt niet meer zo was als voorheen. Feit is wel dat de woningwaarden de laatste jaren behoorlijk zijn opgelopen en dat er kritiek is op de uiterlijke verschijningsvorm van de architectuur uit de jaren zeventig en tachtig. Vanwege het feit dat er veel kritiek kwam op de plannen die de hogere instanties als gemeente en corporaties maakten, werd duidelijk dat er een betere balans moest komen tussen gebruiker en woonomgeving. De plaats van de bewoner in de gebouwde omgeving kwam ter discussie te staan. Er was een toenemende bemoeienis van de overheid op maatschappelijke terreinen, waar men graag grip op wilde krijgen. Een grip die volgens sommige sociologen gevonden kon worden in het onderscheiden van twee elementen, het fysieke en het sociale, oftewel de fysieke huisvesting en hetgeen gebaseerd op sociale ontwikkelingen. Zo maakte David Harvey onderscheid in ‘spatial form’ en ‘social process’, Henri Lefebvre sprak over ‘cartesian space’ en ‘social space’, Pierre Bodieu bedacht het begrip ‘Habitus’ en De Certeau had het over ‘strategy’ en ‘tactics’. Het zogenoemde sociale proces kon worden gezien als een manier van waarnemen, denken en handelen in een ruimte. Bovendien moest er een manier gevonden worden om beide elementen van fysiek en sociaal gelijktijdig te begrijpen, omdat ze elkaar aanvulden. Enerzijds waren er in de jaren zeventig en tachtig sociologen die zich uitlieten over sociale processen en de invloed ervan op de fysieke ruimte. Anderzijds gingen architecten zich verdiepen in methodes om toekomstige gebruikers van hun gebouwen te betrekken bij het ontwerpproces. Er werden onder andere workshops georganiseerd en architecten gingen zich verdiepen in de sociale aspecten van een woonomgeving. Het proces varieerde van een proces waarin bewoners de volledige zeggenschap hadden tot een proces dat Giancarlo de Carlo ‘indirecte participatie’ noemde. In de architectuur leidde dit onder andere tot open gebouwstructuren en flexibele plattegronden, waarbij de gebruiker het gebouw in bezit kon nemen en aanpassen. Er zijn verschillende uitgangspunten voor de invloed van bewoners in de hedendaagse architectuur. Het uitgangspunt dat ten grondslag ligt is dat de bewoners controle (willen) hebben over hun woonomgeving. Er zijn namelijk vandaag de dag verschillende mensen actief in het initiëren van bottom-up projecten. Bovendien trekken overheden, corporaties en projectontwikkelaars zich terug vanwege de economische recessie. We kunnen ons dan ook afvragen waar de invloed van bewoners toe leidt. Zorgt het voor een passende woonomgeving en/of een woonomgeving waarin men kan laten zien waar hij voor staat? In de jaren zeventig had de inspraak in het ontwerpproces volgens velen geen goede
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
uitwerking op de uiteindelijke architectuur. Architecten gingen toen lange ontwerpprocessen aan met bewoners en gaven hen een soort keuzevrijheid in hun uiteindelijke woning. Bovendien ontstond de samenwerking tussen bewoner en architect pas nadat er kritiek was gekomen op saneringsplannen die de overheid reeds had gemaakt. De samenwerking tussen architect en bewoner werd misschien meer gebruikt om bewoners tevreden te stellen dan dat het plan zijn grondbeginselen had bij aspecten die aan de orde waren onder de bewoners. We zouden vandaag de dag dus kritisch moeten kijken naar deze periode. Het lijkt vandaag weer aan de orde van de dag dat men graag wat te zeggen wil hebben over zijn woonomgeving, maar leidt dit ook tot duurzame architectuur of zijn het tijdelijke bevliegingen? Iets waar wel een duurzame kijk in gevonden kan worden is het feit dat bij een zekere invloed van bewoners het sociale proces gebruikt kan worden als inspiratiebron voor architectuur. Op deze manier zou de architectuur zijn grondbeginselen hebben bij het sociale proces dat gaande is op een specifieke locatie. Ook hierbij kunnen we onderscheid maken tussen verschillende gradaties van de invloed van bewoners. Zo zouden bewoners een project kunnen initiëren, zodat ze daarin de volledige zeggenschap hebben en de architect kan vervolgens het sociale proces gebruiken als inspiratiebron voor zijn fysieke architectuur. Het kan hierbij gaan om een bestaand of een nieuw sociaal proces en om een bestaande en nieuwe fysieke locatie. Het historische en theoretische onderzoek over inspraak(architectuur) is gebruikt bij een ontwerpopgave in de Jordaan. Het thema inspraak is hierbij her overzien op een locatie die in de stadsvernieuwingsjaren is aangepakt. Rondom de Rozenstraat in de Jordaan heeft in de jaren 80 stadsvernieuwing plaatsgevonden, naar ontwerp van Cees Nagelkerke. Op deze locatie werd het clusterprincipe gehanteerd, waarbij verschillende woningen en blokken gelijktijdig werden aangepakt. Middels het ontwerpen van nieuwe woningen op deze locatie is een hedendaagse visie gegeven op de inspraakopgave. Wat vindt men mooi aan de Jordaan en hoe zou men graag willen wonen. Met andere woorden, wat is het sociale proces waarop de architectuur kan worden gebaseerd. Om hier achter te komen ben ik de straat op gegaan en ben ik in gesprek geraakt met onder andere vijf plaatselijke bewoners. Deze bewoners hadden ieder een eigen kijk op hun buurt, waardoor ze allemaal een eigen motief van mij hebben gekregen. Dit motief heb ik niet alleen geprobeerd te ontdekken middels gesprekken, maar ook middels observaties in de buurt. Hierdoor ontpopte het sociale proces zich tot een zekere inspiratiebron voor de architectuur van vijf huizen en de architectuur tracht iets te zijn dat past bij het sociale proces.
.
Rozenstraat
Laurierstraat
Vuile weespad
Tweede Laurierdwarsstraat
Schoone weespad
Ik liep naar binnen bij een make-up winkel aan de Rozengracht. Ze hadden er alle soorten make-up en er liepen veel mensen rond die ik eventueel
kon aanspreken voor mijn project. I
k begon bij een vrouw die vroeg of ze mij kon helpen. Ik vertelde haar over m
ijn project. Zelf zo
u ze niet in de
Jordaan willen wonen. Ze vindt het er erg leuk, met die schattig
e huisjes, m
aar er is weinig ruimte. Vooral met kinderen vindt ze
dat geen succes. Ze
verwees me door naar haar co
llega Sjoerd. Sjoerd woont zelf in
de Jordaan, in een klein appartement in de Bloemstraat. To
en hij erin kwam wonen
bestond het appartement uit een aantal hele kleine kamers. “
Ik kon er m’n kont niet ke
ren!” Dus heeft h
ij het ze
lf verbouwd. Van de oude keuken
heeft hij een badkamer gemaakt. En hij heeft w
at muurtjes doorgebroken, zo
dat hij nu één grote woonkamer heeft met ke
uken. Wel heeft hij een
gescheiden slaapkamer, omdat hij dat w
el prettig vond. Dit w
ilde hij dan ook graag als tip meegeven voor het ontwerpen van nieuwe woningen:
“Ruimte is schaars e
n moet nuttig gebruikt kunnen worden, op meerdere manieren”. Het huis d
at hij nu heeft vindt hij te
klein, “met tw
ee stappen ben
ik het huis door”. H
ij zou dan ook graag wat groters w
illen. De nieuwbouw in de Jordaan vindt hij overigens héél lelijk, “doodzonde wat ze hebben
gedaan!” Ze hebben in zijn ogen geen rekening gehouden met de bestaande gebouwen. Het heeft g
rovere vormen en goedkoop materiaalgebruik.
Huis voor Sjoerd
Efficient ruimtegebruik4 meter
breed
Ingebouwde keuken
Stadstuin op het dak: nuttig buitengebruik met verbinding naar de keuken
Kastenwand
‘Bedstee’
Ik liep naar binnen bij een expositieruimte nabij de Rozenstraat in de Jordaan. Het was één grote open ruimte waar verschillende kunstwerken stonden opgesteld. Er stond een bureau in het midden van de ruimte. Hier zat een vrouw aan. “Goedemiddag”, zei ik. “Hello”, kreeg ik terug, “can I help you?” Opnieuw vertelde ik het verhaal over mijn project. Ze vond het erg interessant en begon direct te vertellen over haar ruimte in de Jordaan. Adelina, geboren in 1986 in Venezuela, werkt als freelance fotograaf in Amsterdam. Ze vertelde mij dat je overdag vanuit de huizen goed op straat kan kijken en als het buiten donker is zijn de huizen grote etalages, en kan je juist vanaf de straat goed naar binnen kijken. Dit was nog niet iets waar ik me van bewust was, maar het was inderdaad het geval. Iedereen die op straat liep was duidelijk te zien, terwijl je je hiervan niet bewust bent als je op straat loopt. Toen ik haar vroeg hoe haar droomhuis in de Jordaan er uit zou zien antwoordde ze dat ze graag een huis wilde hebben met veel licht en een ruimte waar ze vrienden kan ontvangen in een open keuken waar ook een woon- en eetkamer bij zitten. Veel licht in huis vindt ze belangrijk, want de straten zijn erg donker. Verder zou ze graag een donker atelier in de kelder van het huis willen waar ze zich kan terugtrekken en waar ze met haar werk als fotograaf bezig kan zijn.
Spel tussen binnen en buiten, licht en donker
Huis voor Adelina
Hoge ruimten
SouterrainDonker
LIcht
Lage ruimten
Ade
lina
huis voor
Spel tussen
binnen en buiten,
licht en donker
Sjoe
rd
huis voor
Nuttig
ruimtegebruik
Laur
ie R
oos
huis voor
´Poppenhuis´
met privacy
Huis voor Laurie Roos
Hoge lange trap
Plantenbakken
Verhoogd vanaf het straatniveau
Glas in lood
Luiken langs de ramen
Laurie Roos is geboren aan de Laurierstraat in de Jordaan. Vlak na haar
geboorte verhuisde ze naar de Rozengracht, vandaar haar naam Laurie
Roos. Ze werkt bij een sportcentrum in de Jordaan. Haar hele leven heeft
ze in de Jordaan gewoond en vindt de ‘poppenhuisjes’ van de Jordaan erg
mooi. Hele kleine kamertjes en smalle hoge trappen. “Ik snap niet hoe mijn
oma dat altijd deed. Mijn moeders hele familie waren typische Jordanezen,
met roze beeldjes en van die spionnetjes. Mijn vader kwam uit Utrecht.” De
stadsvernieuwing heeft er volgens Laurie Roos voor gezorgd dat de Jordaan
behoorlijk is “veryupt”. Dat vindt ze jammer. Vroeger woonde ze in een huis
met drie verdiepingen, en een huurprijs van 200 gulden, nu koop je zoiets
voor meer dan een miljoen. Laurie Roos is niet te spreken over de nieuwbouw
in de Jordaan. Het is in haar ogen lelijk en past niet in de Jordaan. Haar
familie woonde destijds, in de jaren 70, aan de Palmgracht. Ze moesten
tijdens de stadsvernieuwing verhuizen in verband met de renovatie van oude
panden. Helaas konden ze niet terugkeren, omdat het te duur was geworden.
Ze vertelde me dat de Jordaan eigenlijk Le Jardin is, oftewel de tuin. Alle
straten zijn vernoemd naar bloemen. “Leuk hè? Misschien kan je wel wat
met bloemen doen in je ontwerp, ik hou daar wel van!” Typische Jordanezen
houden wel van een drankje en zijn behoorlijk gebekt: “So van krijg de tyfus,
krijg de tering, nee so praat ik niet hoor!” Ik vroeg haar hoe haar droomhuis in
de Jordaan eruit ziet. Ze vindt het vervelend dat de straten zodanig smal zijn
dat je bij elkaar naar binnen kijkt. Dat zou ze nu niet meer willen. Ze woont
nu vlak buiten de Jordaan waar ze uitkijkt op de gracht, maar “als ik de straat
oversteek, dan ben ik er weer hoor!” Verder houdt ze van de poppenhuisjes
van de Jordaan, smalle hoge trappen, kleine kamertjes, hoge plafonds.
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
Al lopend door de Laurierstraat stuitte ik op een
prachtige oude garage aan mijn linkerhand. Een oud
pand met grote hoge deuren die allemaal open konden.
Er zat een expositieruimte in. Ik wist niet precies welke
deur ik moest hebben om naar binnen te gaan, dus ik
vroeg het aan een vrouw die voor het pand stond. “Hier
is de ingang”, zei ze en ze liep voor mij naar binnen.
Waarschijnlijk was ze even een sigaret aan het roken
geweest en ging ze nu weer aan het werk. “Kan ik u
ergens mee helpen?”, vroeg ze. “Nou, ik vroeg me af
of ik even mag rondkijken.” “Ja hoor, geen probleem,
als je vragen hebt hoor ik het wel!”. Ze ging vanaf de
voordeur rechts af richting haar bureau. Daarvandaan
had ze uitzicht op de straat en op de voordeur van de
expositieruimte. Tegenover haar zat nog een vrouw en
achter haar kon je een kleine trap op richting een andere
ruimte. Ik kon niet zien wat voor ruimte dit was. Ik liep
vanaf de voordeur verder de expositieruimte in. Er was
geen hal of gang, je stond vanaf de voordeur direct
tussen de kunst. Er lag een lange balk op de grond, welke
twee ruimtes met elkaar verbond. Hierop lag een aantal
kunstwerken. Ik liep langs de balk door naar achteren.
Verrassend genoeg werd het steeds lichter, er zat een
groot daklicht aan het eind van de ruimte. Dit zorgde
voor een mooi egaal licht in de expositieruimte. Toen
ik verder doorliep zag ik dat de expositieruimte geen
rechthoekige ruimte was, maar een L-vormige. Je kon
aan het eind nog een hoekje om naar rechts. Hier waren
nog een aantal kunstwerken te zien. Voordat je de hoek
omging aan het eind was er ook nog een trap die naar
beneden liep. Ik liep terug om te kijken wat dit precies
was. Bovenaan de trap was niet veel te zien, behalve
dat het een donkere ruimte in de kelder was. Ik liep naar
beneden en kwam in een klein kamertje terecht. Er waren
een aantal kunstwerken te zien. De kleuren van de ruimte
waren wat warmer dan de witte steriele expositieruimte
boven. Wat mij opviel was een grote schuifdeur links
naast de trap. De deur was gesloten, maar ik denk dat er
nog een ruimte achter zat. Het maakte mij nieuwsgierig.
Ik liep terug naar boven, door de expositieruimte heen
richting het kantoor van de vrouw die de deur voor mij
open had gedaan. Ik vroeg haar of ze misschien heel
even tijd voor mij had. Dat had ze. Ik vertelde haar over
mijn onderzoek naar inspraakarchitectuur en over het
verzamelen van bewonersmotieven in de Jordaan. Het
gesprek was overigens in het Engels, want mij werd
duidelijk dat haar Nederlands niet zo goed was. Ik vroeg
haar wat ze zo mooi vond aan de Jordaan. Ze vertelde mij
dat ze altijd in de Jordaan heeft gewoond en ontzettend
hield van de buurt. De diversiteit van de wijk, met kleine
winkeltjes, cafés en restaurantjes, sprak haar aan. Ze
ging er dan ook graag op uit om een drankje te drinken
met vrienden. Verder vond ze de diversiteit van mensen
leuk: van toeristen tot kunstenaars en van studenten tot
ouderen. Vervolgens vroeg ik hoe haar droomhuis in de
Jordaan er uit zou zien. Ze vertelde mij dat als ze weer
Een geheime en verassende
plek
Huis voor Macarena Entree in blinde gevel
3 trappen omhoog
je loopt naar het licht
smal zicht op de straat
binnenkomst in kleine ruimte
trap op
grote open ruimte
trap op
zicht op de tuin
Lichttoetreding
Grot
e vid
e va
n 12
mete
r ho
og
Paul
o
huis voor
Ruimte voor
samenkomst
Mac
aren
a
huis voor
Geheime en
verassende plekken
in de Jordaan
Een
kopje
koffie aan de
Tweede Laurierdwarsstraat. Dit
kan bij het café op nummer vijftig, waar
eigenaar Paulo Braziliaanse koffie en lekkernijen
serveert. Een café met een hoog plafond, uitzicht op de straat,
een stapel tijdschriften en kranten, een gezamenlijke kapstok en een
bankje voor de deur. Paulo: “Hiertegenover wonen typische Jordanezen, oudere mensen. Ze komen hier niet vaak, ze gaan meestal naar café de Rooie Nelis. Een oud café dat al ongeveer
75 jaar bestaat. Mensen drinken daar bier, hier niet. In dit café komen allerlei verschillende mensen: ouderen, jongeren, groepjes of individuen. Soms mensen met hun computer. Ook lopen er wel
eens mensen voor het raam langs, met een boek. Die wijzen dan naar mijn gevel. Het zijn veelal monumenten hier in de buurt, dit pandje ook. Het is niet van mijzelf, ik huur het. Verder staan er ook
lelijke panden hier, zoals hiertegenover. Het is een andere stijl, die in mijn ogen niet past.” Het café van Paulo geeft
mij een soort huiskamergevoel, waar iedereen welkom is en waar het altijd gezellig is. Het straalt openheid uit.
In café de Rooie Nelis wordt duidelijk dat mensen houden van een plek waar ze samen kunnen komen en waar ze tijd voor elkaar hebben. De 85
jarige eigenaresse Blonde Sien vertelt hierover: “Café Rooie Nelis bestond in 2007 zeventig jaar, en is misschien wel het beroemdste café in de Jordaan. De Rooie Nelis hangt vol met foto’s van beroemde klanten. Koningin Beatrix is een vriendin van me, vier keer is ze bij ons geweest. Het mooiste van het werk in het café vind ik omgaan
met mensen. Je probeert de klanten te helpen en een voorbeeld voor ze te zijn. Jan-Peter Balkenende was hier laatst nog. Als student kwam hij hier acht jaar lang iedere week. Ik zeg gewoon Jan-Peter hoor,
Ruimte voor samenkomst
Thee- en woonhuis voor PauloLoungebanken
op het terras
Tafel met stoelen
Venster ‘bank’
Ruimte voor
samenkomst
5 BEWONERSGERICHTE HUIZENpsychogeograf ische verbeelding , persona & inspirat ie
.
Paul
o
huis voor
Ruimte voor
samenkomst
NAAM: PAULO
LEEFT IJD : 37 JAAR
GEZ INSS ITUAT IE : VROUW EN TWEE K INDEREN
VAN 3 EN 5 JAAR
WOONPLAATS: AMSTERDAM
WERK: E IGENAAR LUNCHCAFE
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
.
Laur
ie R
oos
huis voor
‘Poppenhuis’
met privacy
NAAM: LAUR IE ROOS
LEEFT IJD : 4 1 JAAR
GEZ INSS ITUAT IE : MAN EN TWEE K INDEREN
VAN 12 EN 14 JAAR
WOONPLAATS: JORDAAN, AMSTERDAM
WERK: SPORTCENTRUM IN JORDAAN
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
.
Sjoe
rd
huis voor Nuttig
ruimtegebruik
NAAM: SJOERD
LEEFT IJD : 44 JAAR
GEZ INSS ITUAT IE : ALLEENSTAAND
WOONPLAATS: JORDAAN, AMSTERDAM
WERK: HAARSTYL IST
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
.
Mac
aren
a
huis voor Geheime e
n
verassende plekken
in de Jordaan
NAAM: MACARENA
LEEFT IJD : 35 JAAR
GEZ INSS ITUAT IE : PARTNER
WOONPLAATS: AMSTERDAM
WERK: ASS ISTENT D IRECTEUR B I J EEN
GALER IE IN DE JORDAAN
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
.
Ade
lina
huis voor
Spel tussen
binnen en buiten,
licht en donker
NAAM: ADEL INA
LEEFT IJD : 28 JAAR
GEZ INSS ITUAT IE : ALLEENSTAAND
WOONPLAATS: JORDAAN, AMSTERDAM
WERK: FOTOGRAAF
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 13, TUE
BEGELE ID ING: MAR IEK VAN ROO IJ , G I JS WALL IS
DE VR IES, MARC REN IERS, MACH IEL SPAAN
.
URBANISM OF INCLUSION NEW YORK
.
PROJECT : URBAN ISM OF INCLUS ION
PER IODE: 20 12, PARSONS NEW YORK
BEGELE ID ING: M IGUEL ROBLES DURAN
.
.
PROJECT : URBAN ISM OF INCLUS ION
PER IODE: 20 12, PARSONS NEW YORK
BEGELE ID ING: M IGUEL ROBLES DURAN
.
.
PROJECT : URBAN ISM OF INCLUS ION
PER IODE: 20 12, PARSONS NEW YORK
BEGELE ID ING: M IGUEL ROBLES DURAN
.
LIGHTING DESIGN
NEW YORK
.
combination
daylight and
lighting fixtures
decorative
three dots
art
Movement through the space
Sight lines
Sight lines back
Lighting plan - total
PROJECT : L IGHT ING DES IGN
PER IODE: 20 12, PARSONS NEW YORK
BEGELE ID ING: DAV ID S INGER
ROOM 5
Breathing place
high ceiling
.
CITY WELLNESS
COLOGNE
Masterplan
Introvert versus Extrovert
Cave
Routing
Green corridor
.
PROJECT : C I TY WELLNESS COLOGNE
PER IODE: 20 1 1 , MASTERPROJECT 2, TUE
BEGELE ID ING: JOS BOSMAN
6.
5.
4.
3.
2.
1.
0.
.
.
PROJECT : C I TY WELLNESS COLOGNE
PER IODE: 20 1 1 , MASTERPROJECT 2, TUE
BEGELE ID ING: JOS BOSMAN
.
MASTERPLAN ‘CONNECT THE DOTS’
.
PROJECT : MASTERPLAN, HELMOND
PER IODE: 20 1 1 , MASTERPROJECT 1 , TUE
BEGELE ID ING: I RENE CURULL I
.
INDUSTRIAL EXPLORATION
The industries near the canal of Helmond are very isolated. You cannot see what is happening in the old industries and you do not know what was happening there in the past. The facades of the industries are very closed and function as a kind of mask. Beside that the industries do not belong to each other, they are very isolated. Characteristics of the industries are the facades. They all have a kind of grid with a standard element what repeats across the façade. Because of the fact that the industries are very closed and are not connected to each other it would be interesting if we can make ‘a transparent spot’ in Helmond what makes something clear of the industries. An industrial exploration, with an open air exhibition space and a photo gallery. The old Obragas side is a perfect place for this. We can use the open space and the old buildings that have the characteristics as written above. We can attract people from the city centre, the library and the elderly people residence.The base for the design of the industrial exploration is the grid of the facades of the existing buildings. We have rolled out the grid of these facades and lined everything out on this. One of the elements are the paths. There are
three paths where people can come in and there is one path where people can walk out (to the canal). When pedestrians walk on these paths they are not directly in the heart of the exploration. What they have is the views to interesting industrial elements, like the organized façade and the canal. These views are made by urban elements and green. When following the paths you discover different parts of the industries, like the industrial elements expo and the enormous showcases with products of the industries. The heart of the industrial exploration is the open space with ‘the industrial carpets’. Hugh garage doors attract people to have a look inside the industry. People can have a drink and can take a look in the photo gallery. By following the paths of the industrial exploration people can have a look behind the scenes of the industries. When the inhabitants of Helmond will know more about the industries there will be more interaction between the industries and the inhabitants. Beside that there will be a stronger connection between the different industries.
.
PROJECT : I NDUSTR IAL EXPLORAT ION, HELMOND
PER IODE: 20 1 1 , MASTERPROJECT 1 , TUE
BEGELE ID ING: I RENE CURULL I
.
.
PROJECT : I NDUSTR IAL EXPLORAT ION, HELMOND
PER IODE: 20 1 1 , MASTERPROJECT 1 , TUE
BEGELE ID ING: I RENE CURULL I
.
.
PROJECT : I NDUSTR IAL EXPLORAT ION, HELMOND
PER IODE: 20 1 1 , MASTERPROJECT 1 , TUE
BEGELE ID ING: I RENE CURULL I
.
VAKANTIEWONING
.
VAKANTIEWONING PROJECT : VAKANT IEWON ING
PER IODE: 20 10 , SCHAKELTRAJECT TUE
BEGELE ID ING: MAARTEN W ILLEMS
Opdrachtomschrijving
.
Structure
Massing Repetitive to unique Geometrie
Plan to section Symmetrie and balance
Circulation to use
Natural light
ANALYSEVESTEDA TOREN
.
Geometrie
Symmetrie and balance
Circulation to use
PROJECT : ANALYSE VESTEDA TOREN
PER IODE: 20 10 , SCHAKELTRAJECT TUE
BEGELE ID ING: MAARTEN W ILLEMS
Parti
Hierarchy
Unit to whole Additive and subtractive
.
TEA HOUSE
.
TEA HOUSEPROJECT : TEA HOUSE
PER IODE: 20 10 , SCHAKELTRAJECT, TUE
BEGELE ID ING: ANDRE WALRAVEN
.
Huisthee: brandnetelthee
Verroeste scheepskettingen
Prikkeldraad
Roest
URBAN WEB
Terreininrichting
Roestwater loopt over de ramen
‘Thee drinken in een onbestemd gebied’
.
Huisthee: brandnetelthee
URBAN WEB
Terreininrichting
Bouwpuin
‘Thee drinken in een onbestemd gebied’
Theeceremonie
Vorm afkomstig van theezakjes vouwenGebouw richt zich van de weg af
Onkruid
PAVILION
Huidige situatie: ‘holle kies’
‘mooie stedenbouwkundige oplossing niet mogelijk met deze opgave’
chaos
PROJECT : TEA HOUSE
PER IODE: 20 10 , SCHAKELTRAJECT, TUE
BEGELE ID ING: ANDRE WALRAVEN
.
.
PROJECT : TYPO. ANALYSE VAN HET WONEN
PER IODE: 20 10 , SCHAKELTRAJECT TUE
BEGELE ID ING: HUSNU YEGENOGLU
.
MATERIALEXPERIMENTS
.
PROJECT : PANAMARENKO
PER IODE: 20 1 1 , TUE
BEGELE ID ING: RALPH BRODRUCK
Wind and paper
.
Balance
Sugar shaping
Transparency
Sugar shaping
.
PROJECT : MATER IALS
PER IODE: 2008, ARTEZ
BEGELE ID ING: SETH DE ROO IJ EN HAYKE
Transcending materials
Transparency
.
LEEGSTAANDE KANTORENVanwege het feit dat een groot deel van de kantoren leeg staat heb ik onderzoek gedaan naar de leegstand in Arnhem. Dit onderzoek is mijn afstudeerproject geweest voor mijn opleiding bouwkunde aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Hieronder een korte samenvatting van hetgeen is onderzocht.
ProbleemstellingEr staan erg veel kantoorpanden leeg. Het evenwicht tussen vraag en aanbod loopt sterk uiteen, waardoor er een overschot aan kantoorpanden is. Tot 2012 zal het leegstandspercentage oplopen. Er zal een groeiende vraag komen naar goede bestaande panden, die betaalbaar zijn. De vraag naar nieuw te bouwen panden zal afnemen. Daarnaast zal gekeken moeten worden wat er met het overschot aan panden gedaan kan worden. Het leegstandspercentage in Arnhem is, net als het landelijk gemiddelde, 14%. De meeste vraag is er naar jonge kantoorpanden (1990‐2008), en de minste vraag is er naar naoorlogse kantoorpanden (1945‐1990). Het leegstandspercentage is verdubbeld t.o.v. de leegstand in 2008. In Arnhem zuid is het leegstandspercentage minder dan in de rest van Arnhem.Het is momenteel niet erg aantrekkelijk om te herontwikkelen. Dit komt door de hoge BTW tarieven, de overdrachtsbelasting, de OZB, het onnatuurlijk hoog houden van de boekwaarde en de lange terugverdientijd.Een reden voor de leegstand is dat het kantoorwerken veranderd, waardoor bedrijven minder kantoorruimte nodig hebben en er dus kantoorruimte vrijkomt. Panden met een slechte uitstraling komen veelal leeg te staan. Bovendien is het is op het emotionele vlak een te grote stap om een pand af te waarderen, waardoor het pand te duur blijft voor herontwikkeling.
Veranderingen die bijdragen aan oplossingen Er zijn een aantal veranderingen die een bijdrage kunnen leveren aan het oplossen van de problematiek van het langdurig leegstaan van kantoorpanden in Arnhem. Zo moet de aankoopwaarde van een pand verlaagd worden naar maximaal €500,‐ per vierkante meter, de beleggers moeten warm gemaakt worden voor het herontwikkelen en renoveren van bestaand vastgoed, men moet gaan samenwerken om goede transformatieprojecten van de grond te krijgen en er moet eerst gepeild worden waar behoefte aan is,
voordat men aan een project begint. De overheid moet de rol van toezichthouder of katalysator innemen, in plaats van organisator. Ook zou de gemeente zich flexibeler moeten opstellen tegen regelgeving omtrent (tijdelijke) herbestemming. Om transformatie van leegstaande kantoorpanden aantrekkelijk te maken zal de overheid de BTW en de overdrachtsbelasting moeten verlagen. Ook zal de Leegstandswet aangescherpt moeten worden, zodat leegstand onaantrekkelijk gemaakt wordt. De brandweer moet zich flexibeler opstellen als het gaat om het bedenken van oplossingen voor brandveiligheid.
Quickscan Er zijn een aantal gebiedstypen te onderscheiden, waarin de leegstaande kantoorpanden van Arnhem zich bevinden. Dit zijn: Buitenstedelijk bedrijventerreinen, binnenstedelijk bedrijventerreinen, de binnenstad en overige gebieden. Het gebiedstype dat zich het best leent voor herbestemming tot wonen is de binnenstad.Er zijn vier gebouwtypes naar grootte te onderscheiden. Dit zijn kleine kantoren, middelgrote kantoren, grote kantoren en supergrote kantoren. De meeste leegstand is er bij de kleine kantoren, maar dit zijn kantoren die onderdeel zijn van een groot pand. Na de kleine kantoren is de meeste leegstand te vinden in de middelgrote kantoren. De panden staan vaak wel geheel leeg.Er zijn vier gebouwtypes naar bouwjaar te onderscheiden. Dit zijn vooroorlogse kantoorpanden (<1945), naoorlogse kantoorpanden (1945-1990), jonge kantoorpanden (1990-2008) en nieuwe kantoorpanden (2008>). De meeste leegstand is er bij de naoorlogse kantoorpanden en de meeste vraag is er naar jonge kantoorpanden. Om erachter te komen of een kantoorpand weer bruikbaar gemaakt kan worden voor een kantoorfunctie, is het belangrijk te weten wat gebruikers van kantoren belangrijk vinden. Een aantal punten zijn: met wil goed bereikbaar zijn op de locatie, er moet voldoende parkeermogelijkheid zijn, er moeten gelijkwaardige huurders in het pand zitten en het moet goede technische installaties hebben.
We hebben de quickscan losgelaten op het pand aan Jansbuitensingel 23 in Arnhem. Dit pand bleek uitermate geschikt te zijn voor een herbestemming. Hier hebben we dan ook een herbestemmingontwerp voor gemaakt. De functie die we in het pand hebben gemaakt is het solids-concept. Zowel de binnenkant als de buitenkant van het pand zijn flexibel indeelbaar. Verschillende gebruiksfuncties moeten in het pand kunnen komen, zoals kantoren, woningen en ateliers.
.
PROJECT : AFSTUDEERPROJECT
PER IODE: 20 10 , HAN
BEGELE ID ING: FR I TS SCHULTHE ISS,
KEES VAN DER BL I EK
.
INTERNSHIP BERLIN
.
PROJECT : STAGE BERL IJN
PER IODE: 2009, HAN
BEGELE ID ING: LENSCHOW ARCH I TEKTEN,
HE INLE, W ISCHER UND PARTNER
MIJN
WER
KInt
erieu
r
.
INTERIEURZOA`DE KRACHT VAN VERBINDING´
Entreegebied
Route
Ruimte indeling
.
PROJECT : ZOA, INTER IEURADV IES
PER IODE: 20 13, ZELFSTAND IG
.
INTERIEURVDL WEWELER`KRACHTIG EN ROBUUST´
.
KANTINE
PROJECT : VDL WEWELER, INTER IEURADV IES
PER IODE: 20 13, ZELFSTAND IG
.
KANTOOR EN VERGADEREN
.
.
Karlijn de Jong
29.0
8.20
13