Organelle komoacuterkowe
mgr Zofia Ostrowska
1 Wyroacuteżniamy dwa typy komoacuterek
2 Eucaryota
Matura 2006 pr Zadanie 34 (2 pkt)
Komoacuterki żywych organizmoacutew są bardzo roacuteżnorodne Poniższe rysunki przedstawiają komoacuterkę bakteryjną (A) oraz roślinną (B)
Podaj nazwy dwoacutech widocznych na rysunkach struktur wspoacutelnych dla obu komoacuterek i zaznacz je na rysunkach
Poprawne odpowiedzi
1
1
2
2
1 ściana komoacuterkowa 2 cytoplazma
3 Jak powstały kompartmenty w komoacuterce Eukariotycznej
Endosymbioza - wyjaśnia pochodzenie mitochondrioacutew i chloroplastoacutew
Inwaginacja błony komoacuterkowek wytworzyła
wewnętrzny system membran
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
1 Wyroacuteżniamy dwa typy komoacuterek
2 Eucaryota
Matura 2006 pr Zadanie 34 (2 pkt)
Komoacuterki żywych organizmoacutew są bardzo roacuteżnorodne Poniższe rysunki przedstawiają komoacuterkę bakteryjną (A) oraz roślinną (B)
Podaj nazwy dwoacutech widocznych na rysunkach struktur wspoacutelnych dla obu komoacuterek i zaznacz je na rysunkach
Poprawne odpowiedzi
1
1
2
2
1 ściana komoacuterkowa 2 cytoplazma
3 Jak powstały kompartmenty w komoacuterce Eukariotycznej
Endosymbioza - wyjaśnia pochodzenie mitochondrioacutew i chloroplastoacutew
Inwaginacja błony komoacuterkowek wytworzyła
wewnętrzny system membran
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
2 Eucaryota
Matura 2006 pr Zadanie 34 (2 pkt)
Komoacuterki żywych organizmoacutew są bardzo roacuteżnorodne Poniższe rysunki przedstawiają komoacuterkę bakteryjną (A) oraz roślinną (B)
Podaj nazwy dwoacutech widocznych na rysunkach struktur wspoacutelnych dla obu komoacuterek i zaznacz je na rysunkach
Poprawne odpowiedzi
1
1
2
2
1 ściana komoacuterkowa 2 cytoplazma
3 Jak powstały kompartmenty w komoacuterce Eukariotycznej
Endosymbioza - wyjaśnia pochodzenie mitochondrioacutew i chloroplastoacutew
Inwaginacja błony komoacuterkowek wytworzyła
wewnętrzny system membran
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2006 pr Zadanie 34 (2 pkt)
Komoacuterki żywych organizmoacutew są bardzo roacuteżnorodne Poniższe rysunki przedstawiają komoacuterkę bakteryjną (A) oraz roślinną (B)
Podaj nazwy dwoacutech widocznych na rysunkach struktur wspoacutelnych dla obu komoacuterek i zaznacz je na rysunkach
Poprawne odpowiedzi
1
1
2
2
1 ściana komoacuterkowa 2 cytoplazma
3 Jak powstały kompartmenty w komoacuterce Eukariotycznej
Endosymbioza - wyjaśnia pochodzenie mitochondrioacutew i chloroplastoacutew
Inwaginacja błony komoacuterkowek wytworzyła
wewnętrzny system membran
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Poprawne odpowiedzi
1
1
2
2
1 ściana komoacuterkowa 2 cytoplazma
3 Jak powstały kompartmenty w komoacuterce Eukariotycznej
Endosymbioza - wyjaśnia pochodzenie mitochondrioacutew i chloroplastoacutew
Inwaginacja błony komoacuterkowek wytworzyła
wewnętrzny system membran
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
3 Jak powstały kompartmenty w komoacuterce Eukariotycznej
Endosymbioza - wyjaśnia pochodzenie mitochondrioacutew i chloroplastoacutew
Inwaginacja błony komoacuterkowek wytworzyła
wewnętrzny system membran
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2010 pr Zadanie 53 (2 pkt)
Teoria endosymbiozy zakłada że mitochondria i plastydy są przekształconymi w procesie ewolucji mikroorganizmami ktoacutere dostały się do wnętrza komoacuterki praeukariotycznej drogą fagocytozy przy czym nie uległy strawieniu lecz przekształciły się w wymienione wcześniej organella
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Spośroacuted podanych niżej zdań zaznacz dwa ktoacutere stanowią argumenty przemawiające za teorią endosymbiozy
1 Plastydy są spotykane w komoacuterkach roślinnych i bakteryjnych
2 Mitochondria są spotykane we wszystkich komoacuterkach oddychających tlenowo
3 Mitochondria i plastydy zawierają własną informację genetyczną w postaci
DNA
4 Jedynie mitochondria zawierają enzymy umożliwiające przeprowadzanie oddychania tlenowego
5 Komoacuterka eukariotyczna potrafi sama wytwarzać nowe mitochondria na drodze syntez potrzebnych składnikoacutew
6 Niektoacutere formy plastydoacutew mogą być bezbarwne
7 Analiza sekwencyjna białek mitochondrialnych i plastydowych wskazuje
na ich bliskie pokrewieństwo z prokariontami
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Przedziały komoacuterkowe
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
4 Organelle zawierające DNA
Jądro komoacuterkowe zawiera większość komoacuterkowego
DNA Kontroluje ono przebieg całego
metabolizmu komoacuterkowego
a także wzrost podział i roacuteżnicowanie komoacuterek
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2013 pr Zadanie 4 (2 pkt)
W otoczce jądrowej obecne są pory jakich nie mają błony innych organelli komoacuterkowych Przez te niewielkie otwory transportowane są roacuteżnego rodzaju substancje z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra Liczba poroacutew w otoczce jądrowej jest roacuteżna w roacuteżnych rodzajach komoacuterek i zależy od ich aktywności metabolicznej
a) Podaj po jednym przykładzie substancji ktoacutere przenikają z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy
z cytoplazmy do jądra komoacuterkowego
b) Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komoacuterki a zwiększoną liczbą poroacutew w otoczce jej jądra
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Przykład poprawnej odpowiedzi
a) Substancje ktoacutere przenikają
bull z jądra komoacuterkowego do cytoplazmy RNA mRNA tRNA kompleks białko-rRNA podjednostki rybosomoacutew nukleotydy
bull z cytoplazmy do jądra białka histony enzymy nukleotydy ATP kompleks białko-hormon steroidowy
B) Im większa aktywność metaboliczna komoacuterki tym większa jest liczba poroacutew w jej otoczce jądrowej ponieważ do przebiegu procesoacutew metabolicznych niezbędne są enzymy wytwarzane w cytoplazmie w procesie biosyntezy białka a do tego procesu konieczne są cząsteczki mRNA powstające w jądrze komoacuterkowym
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2011 pr Zadanie 4 (1 pkt)
Jądro komoacuterkowe zawiera jąderko ktoacuterego funkcją jest synteza rRNA i formowanie podjednostek tworzących rybosomy Dojrzałe plemniki mają haploidalne jądro komoacuterkowe bez jąderka z silnie skondensowaną chromatyną
Uwzględniając funkcję plemnikoacutew wyjaśnij dlaczego w ich jądrach komoacuterkowych nie występują jąderka
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Przykład poprawnej odpowiedzi
Funkcją plemnikoacutew jest przeniesienie materiału genetycznego (zapłodnienie) i dlatego w jądrach komoacuterkowych dojrzałych plemnikoacutew nie ma jąderek w obrębie ktoacuterych są wytwarzane rybosomy na ktoacuterych zachodzi synteza białka
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Podział komoacuterki roślinnej
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Podział komoacuterki zwierzęcej
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Zadanie 2 Schematy przedstawiają podział mitotyczny
komoacuterki
a) Uporządkuj schematy tak aby przedstawiały kolejne fazy podziału (1pkt)
3 2 4 5 1
b) Cyfrom od 1 do 5 przyporządkuj właściwe nazwy faz mitozy (2 pkt)
Interfaza metafaza profaza anafaza telofaza
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
4 Organelle zawierające DNA
Otoczone podwoacutejną błoną białkowo-lipidową organellum komoacuterkowe
występujące u roślin
i glonoacutew eukariotycznych
Są rodzajem plastydoacutew
Zawierają zielone barwniki chlorofile pochłaniające energię światła słonecznego potrzebną do fotosyntezy
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2011 pr Zadanie 11 (2 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono struktury A i B
występujące w komoacuterce roślinnej oraz procesy zachodzące w tych strukturach
Podaj nazwy tych struktur oraz nazwy procesoacutew ktoacutere nich zachodzą
Poprawne odpowiedzi A Struktura ndash Proces ndash B Struktura ndash Proces ndash
chloroplast
fotosynteza
mitochondrium oddychanie tlenowe
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
4 Organelle zawierające DNA
Genom mitochondrialny jest nieduży ndash koduje tylko od kilkunastu do kilkudziesięciu białek z kilkuset białek niezbędnych do funkcjonowania mitochondrium
Wykazuje on podobieństwo do genomu bakterii
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2009 pr Zadanie 4
Mitochondrium otoczone jest dwiema błonami Błona
wewnętrzna jest pofałdowana i tworzy grzebienie Liczba grzebieni i ich rozmiary zwiększają się w mitochondriach występujących w komoacuterkach narządoacutew o intensywnym metabolizmie Na rysunkach przedstawiono schematycznie mitochondria
pochodzące z dwoacutech roacuteżnych narządoacutew
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Podaj ktoacutery schemat przedstawia mitochondrium
pochodzące najprawdopodobniej z mięśnia szkieletowego Wyboacuter uzasadnij jednym argumentem uwzględniając
funkcję mięśni i mitochondrioacutew
Poprawna odpowiedź B - mięśnie umożliwiają ruch ktoacutery z kolei wymaga dostarczenia energii
Energia ta w postaci ATP wytwarzana jest w mitochondriach w procesie oddychania komoacuterkowego
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2006 pr Zadanie 31 (2 pkt)
Poniższy rysunek przedstawia schematycznie budowę mitochondrium w ktoacuterym zachodzi min proces
oddychania wewnątrzkomoacuterkowego
Podaj nazwy struktur oznaczonych na schemacie jako X oraz Y i podaj jakie etapy oddychania komoacuterkowego
zachodzą w ich obrębie
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Poprawne odpowiedzi
X Struktura
Proces
Y Struktura
Proces
grzebień mitochondrialny
łańcuch oddechowy
Matrix mitochondrialna
cykl Krebsa
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Ogranelle nie zawierające DNA 5 System Gerl
System GERL - zespoacuteł bezpośrednio zależnych od siebie jednobłonnych organelli komoacuterkowych
w komoacuterkach eukariotycznych stanowi część protoplastu złożoną z siateczki wewnątrzplazmatycznej
Na system GERL składają się
Aparat Golgiego ( G )
Retikulum endoplazmatyczne ( ER )
Lizosom ( L )
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
5 Aparat Golgiego Organellum występujące niemal
we wszystkich komoacuterkach (proacutecz
bakterii) służące chemicznym modyfikacjom substancji
zużywanych przez komoacuterkę bądź wydzielanych poza nią
W strukturach Golgiego odbywa
się sortowanie i dojrzewanie białek i lipidoacutew modyfikacje reszt cukrowych synteza polisacharydoacutew oraz mukopolisacharydoacutew glikozoaminoglikanoacutew
hemicelulozy pektyny
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2009 pr Zadanie 5 Komoacuterki nabłonka jelita szczura wytwarzają śluz (glikoproteinę)
Przeprowadzono następujące doświadczenie Najpierw do komoacuterek nabłonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy Ustalono że zostały one wbudowane w białka ktoacutere pojawiały się najpierw w siateczce wewnątrzplazmatycznej a potem w cysternach aparatu Golgiego Następnie do tych samych komoacuterek wprowadzono oznakowaną radioaktywnie glukozę i zaobserwowano że trafiała ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominięciem siateczki wewnątrzplazmatycznej Na koniec stwierdzono że wytwarzany przez badane komoacuterki śluz jest radioaktywny Na podstawie opisu powyższego doświadczenia sformułuj wniosek dotyczący funkcji aparatoacutew Golgiego w komoacuterkach nabłonkowych jelita szczura
Odpowiedź
Aparat Golgiego - pakuje i przekazuje związki chemiczne
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
5 Retikulum endoplazmatyczne Błony retikulum
endoplazmatycznego (RE)
tworzą troacutejwymiarowy system kanalikoacutew i pęcherzykoacutew dzięki
czemu zwiększona jest powierzchnia wewnętrzna
komoacuterki a cytozol podzielony na
wiele przedziałoacutew W zależności od budowy i pełnionej funkcji
retikulum endoplazmatyczne
dzieli się na szorstkie i gładkie
RE szorstkie pokryte jest rybosomami ktoacuterych brak jest w
RE gładkim
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Podaj nazwy widocznych na rysunku struktur oraz podaj jakie pełnią funkcje w komoacuterce
A Struktura ndash Proces ndash
B Struktura ndash Proces ndash C Struktura ndash Proces ndash
Matura - przykładowe pytania
A B
C ER szorstkie
synteza białek w komoacuterce transport wewnątrzkomoacuterkowy pomiędzy tą ER a aparatami Golgiego
rybosomy
detoksykacja synteza lipidoacutew ER gładkie
synteza białek w komoacuterce
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
5 Lizosom Lizosomy - drobne
pęcherzyki zawierające enzymy trawienne
Rodzaje lizosomoacutew Trawienne - rozkład
substancji
Magazynujące - magazynują substancje
bdquoGrabarzerdquo ndashrozkład obumarłych składnikoacutew cytoplazmy Enzymy w lizosomach są nieczynne do momentu naruszenia pęcherzyka
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura pr 2008 Zadanie 4 Na schemacie przedstawiono lizosom
a) Wyjaśnij na czym polega rola przedstawionego tu lizosomu w komoacuterce zwierzęcej
Lizosom ten prowadzi wewnątrzkomoacuterkowe trawienie pobranego pokarmu dzięki zawartym w nim enzymom hydrolitycznym aktywnych w środowisku kwaśnym
b) Określ jaki mechanizm utrzymuje niskie pH wewnątrz lizosomu
Jest to aktywny (przy udziale ATP) transport jonoacutew wodorowych z cytozolu do wnętrza lizosomoacutew
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura - przykładowe pytania Zadanie 4 (2 pkt)
Każdej organelli komoacuterkowej przyporządkuj jedną pełnioną przez nią funkcję spośroacuted wymienionych
biosynteza białka modyfikacja białek oddychanie komoacuterkowe trawienie sterowanie metabolizmem komoacuterki
A mitochondrium
B jądro C rybosom D aparat Golgiego
oddychanie komoacuterkowe sterowanie metabolizmem komoacuterki
biosynteza białka modyfikacja białek
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2008 pr Zadanie 2 (2 pkt)
W komoacuterkach eukariotycznych występują następujące rodzaje błon
I błona otaczająca komoacuterkę
II błony znajdujące się wewnątrz komoacuterki
Podaj po jednej funkcji błony I i błon II
I Oddziela wnętrze komoacuterki od środowiska zewnętrznego II Tworzą wewnątrz komoacuterki przedziały pełniące wyspecjalizowane funkcje np wnętrze cystern ER szorstkiej jądro komoacuterkowe itp
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2013 pr Zadanie 2 (2 pkt)
Płynność błony to zdolność lipidoacutew i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach Na schemacie przedstawiono model budowy błony komoacuterkowej komoacuterki zwierzęcej
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Poprawne odpowiedzi a) Określ ktoacuterą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na
schemacie zewnętrzną przestrzeń komoacuterki Odpowiedź uzasadnij
Zewnętrzną przestrzeń komoacuterki oznaczono cyfrą 1 ponieważ
bull na zewnętrznej powierzchni błony dwuwarstwy występują łańcuchy oligosacharydowe cukrowe (ktoacuterych brak na powierzchni wewnętrznej)
bull na zewnętrznej powierzchni błony występują glikoproteiny glikolipidy grupy cukrowe (ktoacuterych brak na wewnętrznej powierzchni)
bull w zewnętrznej warstwie błony jest więcej rozmieszczonego cholesterolu niż w warstwie wewnętrznej
b) Podaj ktoacutery ze związkoacutew chemicznych budujących błonę komoacuterkową poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi powoduje zmniejszenie jej płynności
cholesterol
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Organelle nieobłonione 6 Rybosomy
Struktury o średnicy 20 ndash 32 nm Ich liczba w komoacuterce wynosi od
kilku tysięcy do kilku milionoacutew Rozmieszczone są w cytoplazmie Występują w stanie wolnym lub są
połączone nicią mRNA w polirybosom (polisom) lub też są osadzone na błonach ER
W komoacuterkach eukariotycznych znajdują się także w plastydach i mitochondriach
Są zbudowane z rybosomowego RNA i białek
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2012 pr Zadanie 5 (1 pkt)
Poniższy tekst zawiera informacje dotyczące rybosomoacutew z ktoacuterych część jest nieprawdziwa
Dokonaj korekty przedstawionych informacji wykreślając w każdej z nich określenie nieprawdziwe
1 Rybosomy to organelle otoczone pojedynczą błoną śroacutedkomoacuterkową nie otoczone błoną śroacutedkomoacuterkową
2 Na rybosom składają się dwie podjednostki ndash mała i duża dwie podjednostki jednakowej wielkości
3 Podjednostki rybosomoacutew nie rozdzielają się po procesie translacji rozdzielają się po procesie translacji
4 Podjednostki rybosomoacutew nie łączą się w nowych konfiguracjach łączą się w nowych konfiguracjach
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
7 System wakuolarny Wakuola jest przestrzenią
w cytoplazmie komoacuterki otoczoną pojedynczą błoną komoacuterkową zwaną tonoplastem zawierającą sok komoacuterkowy
Podstawowym składnikiem soku komoacuterkowego (wakuolarnego) jest woda w ktoacuterej rozpuszczone są składniki mineralne i organiczne mogą się tam znajdować ciała stałe - kryształy szczawianu wapnia (Wyżej opisane wakuole występują jedynie w komoacuterkach roślinnych)
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2005 pr Zadanie 39 (1 pkt)
Wodniczka pokarmowa i tętniąca to organelle komoacuterkowe występujące między innymi u pierwotniakoacutew
Ktoacutere z wymienionych poniżej zdań prawidłowo określa ich funkcje
A Wodniczka pokarmowa i tętniąca pełnią te same funkcje w komoacuterce pierwotniaka
B Wodniczka pokarmowa trawi pokarm a wodniczka tętniąca usuwa niestrawione resztki pokarmu
C W wodniczce pokarmowej odbywa się trawienie pokarmu a wodniczka tętniąca usuwa produkty przemiany materii
D Wodniczka pokarmowa usuwa niestrawione resztki pokarmu a w wodniczce tętniącej trawiony jest pokarm
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2012 pr Zadanie 6 (2 pkt)
Wakuola komoacuterek roślinnych to struktura otoczona błoną cytoplazmatyczną ndash tonoplastem wypełniona sokiem komoacuterkowym W skład soku komoacuterkowego wchodzą woda jony oraz rozpuszczalne i nierozpuszczalne związki mineralne i organiczne Stwierdzono też obecność w nim roacuteżnych enzymoacutew hydrolitycznych np peptydaz glikozydaz
Na podstawie tekstu podaj dwie funkcje wakuoli
1 Funkcja magazynująca 2 Funkcja trawienna
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Matura 2012 pr Zadanie 4 (2 pkt)
Przy użyciu mikroskopu świetlnego przeprowadzono obserwacje przyżyciowe dwoacutech preparatoacutew mikroskopowych w celu zaobserwowania zjawiska plazmolizy Na szkiełku podstawowym umieszczono
fragment skoacuterki liścia spichrzowego cebuli dodano kilka kropli wody i całość nakryto szkiełkiem nakrywkowym Preparat umieszczono pod mikroskopem i wynik obserwacji jednej z komoacuterek przedstawiono na
rysunku 1 Następnie wykonano podobny preparat ale zamiast wody użyto 10 roztworu chlorku sodu Zaobserwowane zmiany przedstawiono na rysunku 2
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Wybierz literę (AndashE) ktoacuterą oznaczono zdanie opisujące prawidłowy a) problem badawczy do przeprowadzonych obserwacji
b) opis wynikoacutew przeprowadzonych obserwacji A Plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia cebuli następuje zawsze na skutek odwodnienia jej
protoplastu B Czy pod wpływem 10 roztworu chlorku sodu nastąpi plazmoliza w komoacuterkach skoacuterki liścia
spichrzowego cebuli C W jaki sposoacuteb roacuteżne stężenia roztworu chlorku sodu wpływają na protoplasty komoacuterek skoacuterki
liścia spichrzowego cebuli D Plazmoliza jest to zjawisko odstawania protoplastu od ściany komoacuterkowej w komoacuterce roślinnej
pod wpływem roztworu hipertonicznego E Protoplasty komoacuterek skoacuterki liścia spichrzowego cebuli skurczyły się po ich umieszczeniu
w 10 roztworze chlorku sodu a więc nastąpiła w nich plazmoliza
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
W przyszłym tygodniu
METABOLIZM ndash prof nadzw UKW Joanna Moraczewska
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html
Zdjęcia pobrano ze stron httpwwwgoogleplimgresq=retikulum+endoplazmatyczne+szorstkie httpmojabiologiablogspotcom201211retikulum-endplazmatyczne-
siateczkahtml httpbiol-chem-maturalnieblogspotcom201205budowa-komorkihtml httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmlERhtml httpwwwszkolnictwopl httpwwwinterklasaplmeteokomorkastrukturyaparat_golgiegohtm httpwwwch-podrecznikpunplviewprintablephpid=43 httpwwwwomkateduplfilesstandaryzacjagrupa20Izabela20Larakom
orkaaparat_golgiegohtml httpwww2arnessi~okosanapo1celicna_biologijaSLIKE httpwwwkomorkabiorepublikaplhtmllizosomhtml httpnaukakatalogipl5BB5D_Biosynteza_biaC582ka-t204-s5html