Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 2
Vraag 1
In Vlaanderen komen naar schatting 40.000 soorten planten en dieren voor. Hoeveel daarvan zijn typische
waterorganismen ?
10000 7000 5000
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 3
Ca. 5000 soorten
Het aantal soorten waterorganismen in Vlaanderen is nooit geteld. Maar we kunnen wel vergelijken met Nederland. De Limnodata neerlandica databank telt 6.026 soorten. 5000 soorten leek ons dan ook een goede schatting voor Vlaanderen.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 4
Vraag 2
Ik ben een plant Ik ben een dier Ik ben geen van beide
Euglena spirogyra is de Latijnse naam van dit microscopisch organisme. Even raden of we te doen hebben met een plant, een dier of geen van beide.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 5
Oogwier is geen oogdier
Euglena’s hebben dank zij hun oogvlek een primitieve kijk op de wereld. Ze zijn ook zeer beweeglijk. En toch zijn het rasechte planten vermits ze zelf organische stoffen opbouwen (“autotroof”).
De meeste waterorganismen kunnen we zonder hulpmiddelen niet zien. Het microscopisch, dierlijk en plantaardig plankton bestaan uit een grote diversiteit aan vreemde levensvormen.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 6
Ra, ra, ra…wie is wat?
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 7
Vraag 3
Kiezelwieren vertellen iets over het milieu. Zo zijn we te weten gekomen wanneer verzuring van het oppervlaktewater voor het eerst tot uiting kwam. Voor de vennen van de Kalmthoutse hei was dat:
1940 1960 1980
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 8
Vooroorlogse getuigen
Aan de hand van kiezelwieren kunnen we het milieu van vroeger reconstrueren. De extreem voedselarme vennen van de Kalmthoutse hei verzuurden al omstreeks 1940. Die van het Turnhouts vennengebied, met een meer gebufferde bodem, hielden het nog vol tot omstreeks 1980.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 9
Vraag 4
De Bosbeekjuffer is een fraaie libel die gevonden wordt in en langs zuivere, zuurstofrijke beekjes en kleine rivieren. Een vrij zeldzame soort, maar is de soort daarom ook bedreigd ?
Dank zij de verbeterde waterkwaliteit zie je me de laatste jaren steeds meer
Ik ben en blijf nog altijd even zeldzaam
Als er niets gebeurt, ben ik binnen enkele jaren uitgestorven
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 10
Beekjuffers voorlopig gered
De iets algemenere Weidebeekjuffer vond als eerste de weg terug naar de beken waarvan de waterkwaliteit geleidelijk verbeterd is. Maar ook Bosbeekjuffers worden de laatste jaren op steeds meer plaatsen “gespot”.
Een minder fortuinlijke bewoner van hetzelfde biotoop, de Beekschaatsenrijder, volgde dat voorbeeld niet. Hij specialiseerde zich zo erg dat bij zijn vleugels kwijtspeelde. Hij zit dus letterlijk gevangen in zijn laatste vluchtoorden. Zo zie je dat natuurherstel kan, maar niet voor alle soorten even vanzelfsprekend is.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 11
Vraag 5
Een grafiek uit het Europees rapport over de toestand van de Vlaamse natuur. Hoeveel procent van de Europees belangrijke waters in Vlaanderen bevindt zich in een zeer ongunstige staat?
100%
80%
60%
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 12
Vraag 6
Dit schattig Kopschildkreeftje kan je tegenwoordig kopen op ebay, maar het komt ook nog voor in de natuur voor. In welk biotoop ?
Voedselarme zandvennen
Beschaduwde beekjes
Regenwaterplassen
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 13
Regenwaterplassen
Soortenbiodiversiteit hangt samen met de diversiteit aan biotopen. Daarbij moeten we niet alleen denken aan beken, poelen en vennen. Ook waterplassen mogen we niet overslaan. In tijdelijke watertjes komen verschillende typische soorten voor, die uitdroging verdragen.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 14
Vraag 7
6 Vlaamse vissoorten staan op de lijst van de Europese Habitatrichtlijn. De Bittervoorn is er één van. De andere zijn: Rivier- en Beekprik, Kleine en Grote Modderkruiper en ook:
Atlantische zalmZonnebaars
Rivierdonderpad
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 15
Rivierdonderpad alias knorhaan
De Atlantische zalm kom ik in Vlaanderen niet meer voor, een verdwaald exemplaar in de Maas of Albertkanaal buiten beschouwing gelaten. Zonnebaars is een vreemde soort, overgekomen uit Noord-Amerika. Dat is dus veeleer een probleemgeval.
Rivierdonderpad of Rivierknorhaan is wel aangemeld als een Europees belangrijke soort. Het is niet moeders mooiste, maar waar Rivierdonderpad thuis is, in de zuivere beekjes van de Vlaamse Ardennen en de Kempen, is het goed toeven.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 16
Cottus spp.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 17
Vraag 8
171 471271
Vistrappen en doorgangen zijn een remedie tegen versnippering van leefgebieden. Hoeveel van de 789 gekende vismigratieknelpunten zijn intussen weggewerkt ?
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 18
Nog 600 trappen te gaan
Versnippering in de vorm van vismigratieknelpunten verhindert dat vissen zich kunnen verplaatsen. Vooral voor trekvissen is dat een voorwaarde. In een Beneluxnorm uit 1996 was vastgelegd dat tegen 2010 alle migratieknelpunten zouden weggewerkt zijn.
Begin dit jaar stond de teller op 171 van de 789 (22 %) knelpunten opgelost. Intussen is de timing gevoelig naar achteren bijgesteld: 90 % tegen eind 2016 en de rest voor eind 2021.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 19
Vraag 9
In het water komen relatief veel invasieve soorten voor. De top drie onder de planten zijn Grote waternavel, Waterteunisbloem en Parelvederkruid. Wie van de drie staat hier op de foto?
WaterteunisbloemGrote waternavelParelvederkruid
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 20
Grote waternavel
Grote waternavel verscheen in het midden van de jaren ’90 voor het eerst in de natuur. Parelvederkruid is al wat langer “ingeburgerd”.
Bij de drie soorten is het wellicht allemaal begonnen met weggegooide vijverplanten. Vandaag kost het bestrijden en onder controle houden veel geld en inspanningen.
Met de steun van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur 21
Nog meer vragen ?
Natuurpunt Educatie organiseert, in samenwerking met werkgroepen, afdelingen of andere een aantal boeiende cursussen over integraal waterbeleid, herkennen van vissen en wateronderzoek met macro-invertebraten. Voor meer inlichtingen: [email protected]