Zajęcia 1Zajęcia 1
Mózg i umysł
dr Urszula Górska
Zakład Psychofizjologii
Mózg i umysł
dr Urszula Górska
Zakład Psychofizjologii
Lektura obowiązkowaLektura obowiązkowa
James W. Kalat
• Biologiczne podstawy psychologii
Wydawnictwo Naukowe PWN
Oraz materiały z zajęć!
James W. Kalat
• Biologiczne podstawy psychologii
Wydawnictwo Naukowe PWN
Oraz materiały z zajęć!
2
Lektura dodatkowaLektura dodatkowa
Michael S. Gazzaniga
Richard B. Ivry
George R. Mangun
• Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind (Third Edition lub nowsze)
W. W. Norton & Company 2008
Michael S. Gazzaniga
Richard B. Ivry
George R. Mangun
• Cognitive Neuroscience: The Biology of the Mind (Third Edition lub nowsze)
W. W. Norton & Company 2008
3
Podręcznik do neuroanatomiiPodręcznik do neuroanatomii
Olgierd Narkiewicz i Janusz Moryś
• Neuroanatomiaczynnościowa i kliniczna
Wydawnictwo Lekarskie PZWL
Olgierd Narkiewicz i Janusz Moryś
• Neuroanatomiaczynnościowa i kliniczna
Wydawnictwo Lekarskie PZWL
4
5
Terminy zajęć
PIĄTKI
Grupa 1: 9:30-11:00
Grupa 2: 11:15-12:45
Podobna ilość osób w grupach?
6
Tematy zajęć
Mózg i umysł (Rozdział 1.1) 28 lutego
Metody badania układu nerwowego (R 4.1 + ramki Metody) 6 marca
Mechanizmy kontroli ruchowej (R 8.2) + zaburzenia kontroli ruchowej 13 marca
Sen i czuwanie (R 9) 20 marca
Zmysły mechaniczne, słuch (R 7.1, 7.2) 27 marca
Mechanizmy widzenia do kory, percepcja barw (R 6.1) 3 kwietnia
Korowe mechanizmy widzenia (R6.2) 17 kwietnia
Emocje (R 12) 24 kwietnia
Asymetria funkcjonalna i język (R 14) 8 maja
Zaburzenia psychiczne (R15.2, 15.3) 15 maja
- 22 maja
Uzależnienia (R 15.1) + Smak, węch, podstawowe zasady
funkcjonowania uwagi w mózgu (R 7.3, 7.4) 29 maja
EGZ 0 5 czerwca
Zasady zaliczeniaZasady zaliczenia
• obecność– obowiązkowa, max 2 nieusprawiedliwione nieobecności; jeśli więcej nie można podejść do egzaminu
• egzamin testowy jednokrotnego wyboru z wybranych rozdziałów z Kalata oraz treści zajęć
• koordynator kursu: dr hab. MirosławWyczesany (prof UJ)
• obecność– obowiązkowa, max 2 nieusprawiedliwione nieobecności; jeśli więcej nie można podejść do egzaminu
• egzamin testowy jednokrotnego wyboru z wybranych rozdziałów z Kalata oraz treści zajęć
• koordynator kursu: dr hab. MirosławWyczesany (prof UJ)
7
8
Mózg a umysłMózg a umysł
• problem psychofizyczny (ang. mind-body problem) – jaki jest związek pomiędzy umysłem a mózgiem?
– Zjawiska mentalne oddziałują przyczynowo nazjawiska fizykalne
– czy nasze myśli i uczucia to nic innego, jak impulsy elektryczne w mózgu?
• problem psychofizyczny (ang. mind-body problem) – jaki jest związek pomiędzy umysłem a mózgiem?
– Zjawiska mentalne oddziałują przyczynowo nazjawiska fizykalne
– czy nasze myśli i uczucia to nic innego, jak impulsy elektryczne w mózgu?
Źródła problemu psychofizycznegoŹródła problemu psychofizycznego
– nieobserwowalność umysłu – tylko mózg i neurony są dostępne badaniu obiektywnemu
– wyjaśnienia teleologiczne a kauzalne
• neurobiologia: stosuje się wyłącznie wyjaśnienia kauzalne
• jak „przetłumaczyć” wyjaśnienia teleologiczne na wyjaśnienia kauzalne?
– problem intencjonalności stanów umysłowych
• świadome stany umysłowe mają charakter intencjonalny (cecha skierowania, „aboutness”)
• procesy neuronalne nie mają charakteru intencjonalnego
• w jaki sposób intencjonalność stanów umysłowych może być realizowana przez działanie układu nerwowego?
– świadomość
• „trudny” problem świadomości
– nieobserwowalność umysłu – tylko mózg i neurony są dostępne badaniu obiektywnemu
– wyjaśnienia teleologiczne a kauzalne
• neurobiologia: stosuje się wyłącznie wyjaśnienia kauzalne
• jak „przetłumaczyć” wyjaśnienia teleologiczne na wyjaśnienia kauzalne?
– problem intencjonalności stanów umysłowych
• świadome stany umysłowe mają charakter intencjonalny (cecha skierowania, „aboutness”)
• procesy neuronalne nie mają charakteru intencjonalnego
• w jaki sposób intencjonalność stanów umysłowych może być realizowana przez działanie układu nerwowego?
– świadomość
• „trudny” problem świadomości
9
10
dualizmdualizm
• twórca: Kartezjusz
• umysł i ciało to dwie odrębne rodzaje substancji
• istnieją niezależnie od siebie
• mogą na siebie wpływać– problem: interakcja umysł-ciało narusza zasadę
zachowania energii
• paralelizm
• twórca: Kartezjusz
• umysł i ciało to dwie odrębne rodzaje substancji
• istnieją niezależnie od siebie
• mogą na siebie wpływać– problem: interakcja umysł-ciało narusza zasadę
zachowania energii
• paralelizm
11
dualizmdualizm
• Dualizm Johna Ecclesa
• Świadomość powstała w wyniku selekcji naturalnej, a więc musi wpływać na świat fizyczny
• Psychon – jednostka mentalna, oddziałuje naDendron – jednostka fizykalna
• Czy materialism jest w stanie wyjaśnićintencjonalność?
• P – teoria (“folk psychology”)
• Dualizm Johna Ecclesa
• Świadomość powstała w wyniku selekcji naturalnej, a więc musi wpływać na świat fizyczny
• Psychon – jednostka mentalna, oddziałuje naDendron – jednostka fizykalna
• Czy materialism jest w stanie wyjaśnićintencjonalność?
• P – teoria (“folk psychology”)
12
mentalizmmentalizm
• rozwiązanie monistyczne• istnieją wyłącznie byty umysłowe
• Berkeley: esse = percipi– istnieć jest tożsame z byciem spostrzeganym– nie możemy być pewni obiektywnego istnienia świata
materialnego
• rozwiązanie monistyczne• istnieją wyłącznie byty umysłowe
• Berkeley: esse = percipi– istnieć jest tożsame z byciem spostrzeganym– nie możemy być pewni obiektywnego istnienia świata
materialnego
13
materializmmaterializm
• rozwiązanie monistyczne
• istnieje wyłącznie materia, na ogół rozumiana jako to, o czym (aktualnie) mówią fizycy (fizykalizm)
• teoria identyczności - stany umysłowe są identyczne ze stanami mózgu
• anomalny monizm
• materializm eliminacyjny – psychologia to rodzaj „magicznego” opisu aktywności mózgu, który zostanie kiedyś naukowo w pełna wyjaśniony
• funkcjonalizm – stany mentalne są stanami funkcjonalnymi, powiązanymi przyczynowo z wejściem I wyjściem system; metafora komputerowa
• rozwiązanie monistyczne
• istnieje wyłącznie materia, na ogół rozumiana jako to, o czym (aktualnie) mówią fizycy (fizykalizm)
• teoria identyczności - stany umysłowe są identyczne ze stanami mózgu
• anomalny monizm
• materializm eliminacyjny – psychologia to rodzaj „magicznego” opisu aktywności mózgu, który zostanie kiedyś naukowo w pełna wyjaśniony
• funkcjonalizm – stany mentalne są stanami funkcjonalnymi, powiązanymi przyczynowo z wejściem I wyjściem system; metafora komputerowa
14
materializmmaterializm
• emergentyzm – to, co mentalne wyłania się z tego co fizyczne; umysł jest wytworem pracy złożonego mózgu, ale nie da się zredukować do aktywności pojedynczych neuronów („całość jest czymś więcej niż sumą części”)
• epifenomenalizm – to co mentalne nie jest sprawczeprzyczynowo; świadomość jest „wydzieliną” mózgu, to co się dzieje w naszym umyśle nie ma wpływu na jego pracę ani na zachowanie
• teoria podwójnego aspektu - pomiędzy materializmem a dualizmem; mózg i umysł to dwa odrębne, ale komplementarne aspekty jednej rzeczywistości
• emergentyzm – to, co mentalne wyłania się z tego co fizyczne; umysł jest wytworem pracy złożonego mózgu, ale nie da się zredukować do aktywności pojedynczych neuronów („całość jest czymś więcej niż sumą części”)
• epifenomenalizm – to co mentalne nie jest sprawczeprzyczynowo; świadomość jest „wydzieliną” mózgu, to co się dzieje w naszym umyśle nie ma wpływu na jego pracę ani na zachowanie
• teoria podwójnego aspektu - pomiędzy materializmem a dualizmem; mózg i umysł to dwa odrębne, ale komplementarne aspekty jednej rzeczywistości
David Chalmers: dwa rodzaje problemów świadomości
David Chalmers: dwa rodzaje problemów świadomości
• łatwe problemy i trudny problem świadomości (Chalmers, 1994)– problemy łatwe: procesy neuronalne i psychiczne
związane ze świadomością – rozpoznawanie bodźców, kontrola uwagowa, dostęp werbalny do treści świadomych, mechanizmy snu i pobudzenia
– problem trudny: problem subiektywności doznań świadomych: jak to jest być w danym stanie mentalnym; „dlaczego fizyczne procesy prowadzą do bogactwa doznań wewnętrznych, zamiast przebiegać „w ciemnościach?” Dlaczego w ogóle jesteśmy świadomi?
• łatwe problemy i trudny problem świadomości (Chalmers, 1994)– problemy łatwe: procesy neuronalne i psychiczne
związane ze świadomością – rozpoznawanie bodźców, kontrola uwagowa, dostęp werbalny do treści świadomych, mechanizmy snu i pobudzenia
– problem trudny: problem subiektywności doznań świadomych: jak to jest być w danym stanie mentalnym; „dlaczego fizyczne procesy prowadzą do bogactwa doznań wewnętrznych, zamiast przebiegać „w ciemnościach?” Dlaczego w ogóle jesteśmy świadomi?
argument z wiedzy (Jackson, 1982)argument z wiedzy (Jackson, 1982)
• Marysia jest specjalistką w dziedzinie kolorów: wie wszystko na temat tego, jak mózg przetwarza informacje na temat barwy
• może wyjaśnić dokładnie to, co dzieje się w mózgu człowieka od momentu, gdy fotony dotrą do oka, aż do momentu, gdy człowiek wypowie zdanie „To jest kolor zielony”
• Marysia żyje w czarno-białym pomieszczeniu
• pewnego dnia Marysia wychodzi z pomieszczenia i obserwuje barwy własnymi oczami, widzi czerwone pomidory i żółte kwiaty
• Marysia jest specjalistką w dziedzinie kolorów: wie wszystko na temat tego, jak mózg przetwarza informacje na temat barwy
• może wyjaśnić dokładnie to, co dzieje się w mózgu człowieka od momentu, gdy fotony dotrą do oka, aż do momentu, gdy człowiek wypowie zdanie „To jest kolor zielony”
• Marysia żyje w czarno-białym pomieszczeniu
• pewnego dnia Marysia wychodzi z pomieszczenia i obserwuje barwy własnymi oczami, widzi czerwone pomidory i żółte kwiaty
• czy Marysia dowiedziała się czegoś nowego o kolorach po wyjściu z czarno-białego pomieszczenia?
• czy Marysia dowiedziała się czegoś nowego o kolorach po wyjściu z czarno-białego pomieszczenia?
„Jak to jest być nietoperzem?”„Jak to jest być nietoperzem?”
• Thomas Nagel (1974)
– co jest najważniejsze w świadomości? –SUBIEKTYWNOŚĆ, punkt widzenia, niepowtarzalna perspektywa, koloryt , konfiguracja przeżyć
– trudne w definicji (jedynie 1-os. perspektywa)
– „jak to jest być danym organizmem, dla tego organizmu”, np. nietoperze posługują się echolokacją
• czy wiedza o funkcjonowaniu nietoperza i strukturze jego organizmu pozwala dowiedzieć się, jak to jest być nietoperzem, przeżywać świat jako nietoperz?
• Thomas Nagel (1974)
– co jest najważniejsze w świadomości? –SUBIEKTYWNOŚĆ, punkt widzenia, niepowtarzalna perspektywa, koloryt , konfiguracja przeżyć
– trudne w definicji (jedynie 1-os. perspektywa)
– „jak to jest być danym organizmem, dla tego organizmu”, np. nietoperze posługują się echolokacją
• czy wiedza o funkcjonowaniu nietoperza i strukturze jego organizmu pozwala dowiedzieć się, jak to jest być nietoperzem, przeżywać świat jako nietoperz?
18
problem świadomościproblem świadomości
• Qualia – subiektywne stany towarzyszące stanommózgu
• D. Dennett: trudny problem świadomości jest iluzją, która jest efektem dużej liczby nierozwiązanych łatwych problemów
• Neuronalne korelaty świaodmości
• Qualia – subiektywne stany towarzyszące stanommózgu
• D. Dennett: trudny problem świadomości jest iluzją, która jest efektem dużej liczby nierozwiązanych łatwych problemów
• Neuronalne korelaty świaodmości