Meervoudige hoofdstad en stad-rand relatie
Caroline Van [email protected]
Colloquium Internationalisering van de rand
Leuven, 26/06/2012
Brussel
Agglomeratie Deelstaat Enige tweetalige gebied in België Meervoudige hoofdstad: België en twee
deelstaten Zetel van internationale organisaties en van
belangrijkste instellingen van de Europese Unie
26/04/2012 2
Internationalisering van Brussel en de rand
Aanwezigheid van Europese en internationale Brussel oefent een bijzondere aantrekkingskracht Diplomatieke delegaties, journalisten en lobbygroepen
+ hoofdzetel internationale ondernemingen Ook immigratie > internationalisering van Brussel + impact op het
sociaal en economisch leven in het hinterland
26/04/2012 3
2 politieke problemen
Het statuut van meervoudige hoofdstad Brussel als machtscentrum en aantrekkingskracht
uit op de periferie In de typisch Belgische omstandigheden zijn deze
twee aspecten nauw met elkaar verbonden Taboes
26/04/2012 4
BRUSSEL ALS HOOFDSTAD
Probleem 1
26/04/2012 5
Kiezen van een federale hoofdstad: kiezen voor neutraliteit
Risico’s van interne spanningen van een deelstaat
> vereiste van neutraliteit Ook een patriottische eis (zich thuis voelen) Federale hoofdsteden > federale districten Redenering ook geldig voor EU instellingen
26/04/2012 6
3 vragen (Harris, 1995)
Is conflict likely to be limited to a few issues or felt across a broad range of areas ?
Is the conflict really between the federal interest and city residents’ desire for self-government, or are there other forces at work?
When there is conflict between a national government and the government of a capital city, which side is likely to prevail and why?
26/04/2012 7
Brussel als federale hoofdstad
Beschouwd als een stadstaat In werkelijkheid: agglomeratie & deelstaat In Berlijn en Wenen: samenvalling van de 2
machtsniveaus (en 1 gemeentebestuur met districten)
26/04/2012 8
Brussel als hoofdstad van deelstaten
Enige plaats waar de 2 gemeenschappen parallelle bevoegdheden hebben
Door statuut van hoofdstad van beide gemeenschappen: tweetalige karakter vastgelegd
Beide gemeenschappen eisen Brussel in het geval van splitsing
26/04/2012 9
Brussel als hoofdstad van Europa
Statuut diep doorgedrongen bij bevolking en politici
Het Gewest moet sommige beslissingen aan de federale overheid overlaten
Brussels, DC: het dossier van het politieke toneel ontruimen
26/04/2012 10
Meervoudige hoofdstad, betwist grondgebied
Politiek en economisch = eerste stad van Brussel Belangrijk cultureel centrum Universiteitstad Groot aantal actoren die een invloed willen
uitoefenen
26/04/2012 11
Vergeliijking met Washington, DC
Hoofdstad van een federale Staat Aantrekkingskracht National Capital Planning Commission (in DC
maar ook in Maryland en Virginia)
26/04/2012 12
3 antwoorden
V1: conflicten tussen machtsniveaus niet beperkt tot enkele uidagingen
V2: conflicten tussen de 2 gemeenschappen > conflicten tussen federale en lokale belangen
V3: niet relevant maar politieke partijen als coördinatieplatform tussen verschillende overheden
26/04/2012 13
BRUSSEL EN DE RANDProbleem 2
26/04/2012 14
HOOFDstad
Hoofdstad als organiserend centrum (aantrekkings)macht Hoofdstad > hoofdkwartier (multinationals,
internationale organisaties) Als een centrum, hoofdstad >< rand/omtrek
26/04/2012 15
Hoofdsteden typologie (P. Hall)
Andere federale hoofdsteden (Washington, Canberra, Ottawa…) = alleen politieke hoofdsteden
Ook centrum voor internationale organisaties (// Genève, New York)
Multifunctionele hoofdstad: politieke, economische, culturele functies (// Paris, Madrid)
> Brussel = super-hoofdstad
26/04/2012 16
Politieke ‘probleem Brussel’
In werkelijkheid ligt het probleem BUITEN Brussel Dubbel probleem Uitoefening van het stemrecht (maar opgelost in
Vlinderakkoord) Taalfaciliteiten
26/04/2012 17
Het probleem van de metropool
Paradox (Kesteloot & Saey, 2002): internationale success maar ‘divided city’
1ste oorzaak: geen samenvaling tussen de grenzen en het economische hinterland
2de oorzaak: administratieve versnippering (opgelost met vlinderakkoord?)
Ook Lagrou (2000): brain drain probleem (//pendelen)
26/04/2012 18
Metropolitane gemeenschap (Vlinderakkoord)
Vage term – enige zekerheid: stad = centrum Bijzondere wet + samenwerkingsakkoord Federale Staat + 3 gewesten + de gemeenten
(voormalige Brabant) + 2 provincies Geen privé-actoren (Metropolitan Brussels) Gewestoverschrijdend belang Overleg – intergouvernementele werking?
26/04/2012 19
PARADOXbesluit
26/04/2012 20
Een nieuw probleem?
Centrifugaal Belgische federalisme Risico : de spanningen overdragen van federaal
tot metropolitaan niveau
26/04/2012 21