Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
Voorlichtingspublicatie CvE-12.01945
Betreft de onderwijssector(en) Informatie DUO/ICO
Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444
Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie bvh 079-3232.666
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
1 / 33
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Bestemd voor
Scholen voor voortgezet onderwijs; instellingen voor beroepsonderwijs en
educatie (vavo); de commissie staatsexamens van het CvE
Datum inwerkingtreding
N.v.t.
Geldigheidsduur
n.v.t.
Juridische grondslag
n.v.t.
Officiële publicatie
N.v.t.
Relatie tot eerdere publicaties
N.v.t.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
2 / 33
Algemeen
I. Mededelingen van algemene aard
I.1 Examenpakketten
De Daisy-CD met ingesproken tekst wordt net als voorheen geleverd in leerlingenaantallen
conform de bestelling door de school. De CD met het bestand voor spraaksynthese wordt
eveneens geleverd in leerlingenaantallen conform de bestelling. Dit is dus anders dan bij de
tekst-CD (bedoeld voor vergroting en spraaksynthese) die in voorgaande jaren per examen in
een enkel exemplaar aan de scholen werd geleverd. De CD bestemd voor spraaksynthese
wordt geleverd voor eerste en tweede tijdvak in een aparte verpakking. De Daisy-CD wordt op
bestelling geleverd voor het eerste tijdvak. Voor het tweede tijdvak wordt alleen een Daisy-CD
geleverd voor Nederlands en Engels (alle schooltypen). Voor de overige examens wordt geen
Daisy-CD geleverd. Bij die examens hebben kandidaten die in het eerste tijdvak de Daisy
gebruikten, recht op een (individuele) voorleeshulp.
De centrale examens 2013 worden geleverd in lettergrootte 12, op wit papier dat iets zwaarder
is dan voorheen. Nadere toelichting over de nieuwe lettergrootte en de handelwijze bij het
gebruik van aanvullende materialen voor leerlingen met een beperking is in de digitale versie
van de Septembermededeling op Examenblad.nl opgenomen in het document ‘centrale
examens en kandidaten met een beperking – nadere toelichting’ (paragraaf I.3).
Anders dan in voorgaande jaren is het vooraf openen van een verzegelde set in 2013 niet
toegestaan. De verzegelde sets dienen verzegeld te blijven tot in de examenruimte voor de
start van de zitting. Dat geldt voor de sets met papieren opgaven voor de centraal schriftelijke
examens, en voor de verzegelde verpakking met Daisy- en spraaksynthese-CD's. Het aantal
exemplaren per set opgaven wordt komend jaar bepaald door gelimiteerde pakketdikte in
verband met de sealing, afgeronde aantallen (veelvoud van vijf), zwaarder papier en groter
lettertype.
Een aantal scholen heeft gemeld dat ze voor de examens 2012 een groot aantal sets opgaven
met vijf exemplaren hebben ontvangen. Dit vroeg om een aangepaste examenorganisatie. De
oorzaak was een (systeemtechnisch) foutief ingestelde setvolume.
I.1.1 Ontvangst van de examenpakketten
De examenpakketten die door G4S of diens onderaannemers Mikropakket of Rutgers worden
bezorgd, worden alleen overhandigd aan functionarissen van wie de naam vooraf bekend is bij
de chauffeur van G4S.
DUO zal evenals afgelopen jaar de examensecretaris met een e-mail via Examenblad.nl
verzoeken om de namen van de voor ontvangst bevoegde functionarissen door te geven. Voor
de verschillende afleverdata kunnen verschillende functionarissen worden aangewezen.
Een beschrijving van de gang van zaken is in de digitale versie van de Septembermededeling
op Examenblad.nl opgenomen.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
3 / 33
• Gang van zaken ontvangst examenpakketten
I.1.2 Bevestiging van de ontvangst van de examenpakketten
Het afgelopen schooljaar heeft DUO door een e-mail via Examenblad.nl aan de
examensecretaris gevraagd van sommige zendingen de ontvangst te bevestigen. Ook het
komende jaar kan weer gevraagd worden om de ontvangst van een zending per mail te
bevestigen. Voor welke zendingen dit geldt, vindt u in de digitale versie van de
Septembermededeling op Examenblad.nl in het onderstaande document:
• Bevestiging van de ontvangst van de examenpakketten
I.2 Recente wijzigingen en aandachtspunten voor het examen 2013
I.2.1 Aanscherping slaag/zakregeling
Met het Koninklijk Besluit van 16 juni 2011 nr. 320 is de eerste aanscherping van de
slaag/zakregeling per 1 augustus 2011 van kracht geworden.
Dit betekent dat bij de beantwoording van de vraag of een leerling geslaagd is op grond van
artikel 49 van het Eindexamenbesluit eerst gekeken moet worden of het gemiddeld cijfer van
alle centrale examens tenminste een voldoende is. Is dat het geval dan verder artikel 49
toepassen. Is dat niet het geval dan is de kandidaat/leerling gezakt.
Eveneens is per schooljaar 2011-2012 de maatregel in gegaan dat ook voor leerlingen in de
basisberoepsgerichte leerweg (bb) van het vmbo het schoolexamen (SE) hetzelfde gewicht
krijgt als het centraal examen.
De tweede aanscherping voor havo en vwo is met het Koninklijk Besluit van 9 juli 2012 nr. 343
per 1 augustus 2012 ingegaan. Met dit inwerkingtredingsbesluit wordt de inwerkingtreding
geregeld van de aanscherping van de slaag/zakregeling voor de kernvakken in het havo en
vwo. Vanaf het schooljaar 2012–2013 geldt – naast de overige eisen van de uitslagregeling –
dat kandidaten slechts geslaagd zijn indien zij maximaal één vijf behalen voor de kernvakken
Nederlands, Engels en wiskunde.
I.2.2. Nieuwe richtlijnen examentijd cspe
Bij de afname van het cspe (centraal schriftelijke en praktisch examen) in de beroepsgerichte
vakken moeten vanaf 2013 nieuwe richtlijnen voor het omgaan met examentijd in acht
genomen worden.
Zie hiervoor III.4.3 van deze Septembermededeling.
I.2.3 Examenprogramma’s en syllabi
Voor de voorbereiding van kandidaten op het centraal examen is naast het examenprogramma
de syllabus van het CvE essentieel (zie ook hoofdstuk III van deze Septembermededeling).
Voor het schoolexamen is het examenprogramma bindend, SLO publiceert handreikingen voor
de uitwerking daarvan in het schoolexamen (www.slo.nl).
I.2.4 Voorschriften tweede correctie
Het Eindexamenbesluit is in 2008 aangepast ter vergroting van de kwaliteit van de tweede
correctie, waarbij de rol van het bevoegd gezag versterkt is. Deze aanpassingen behelzen:
• de tweede corrector voegt een door hem opgestelde en ondertekende verklaring
omtrent de verrichte correctie bij het gecorrigeerde werk;
• deze verklaring wordt mede ondertekend door zijn bevoegd gezag;
• de procedure die moet worden gevolgd als de eerste en tweede corrector niet tot
overeenstemming kunnen komen bij het vaststellen van de score (Eindexamenbesluit
artikel 42. lid 1).
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
4 / 33
I.2.5 Toegestane hulpmiddelen
Voor het vmbo zijn er ten opzichte van 2012 bij de hulpmiddelen de volgende veranderingen:
• 2013 is het eerste centraal examen waarbij de 2e editie van BINAS is toegestaan. Bij
het centraal examen 2013 is de 1e editie van BINAS niet toegestaan
In de toegestane editie van de BINAS staat een aantal fouten. Op de website van de
uitgever (www.binas.noordhoff.nl) wordt een erratum geplaatst. In de volgende druk
van de 2e editie worden deze fouten hersteld.
Voor het havo/vwo zijn er ten opzichte van 2012 bij de hulpmiddelen de volgende
veranderingen:
• Bij het centraal examen volgens het nieuwe examenprogramma economie havo (in
2013 het enige programma havo) is de grafische rekenmachine NIET toegestaan, de
eenvoudige rekenmachine uit het basispakket uiteraard wel. Bij het centraal examen
volgens het oude examenprogramma economie (in 2013 voor alle kandidaten vwo) is
de grafische rekenmachine toegestaan.
• In 2013 is de 52e druk van de Grote Bosatlas bij het centraal examen aardrijkskunde
havo niet meer toegestaan. In 2014 gaat dat ook voor vwo gelden.
I.2.6 E-mails via Examenblad.nl
De e-mails via Examenblad.nl, met officiële mededelingen over het eindexamen, worden net
als in de afgelopen jaren aan de examensecretaris gericht. Ze worden gezonden naar het e-
mailadres dat de examensecretaris hiertoe vermeldt op de formulieren ‘Opgave aantal
examenkandidaten’, waarmee hij de centrale examens bij DUO bestelt.
Op de formulieren ‘Opgave aantal examenkandidaten’ wordt tevens naar de naam en het
e-mailadres van de plaatsvervangend examensecretaris gevraagd. Iedere e-mail via
Examenblad.nl wordt ook gestuurd naar de plaatsvervanger voor de examensecretaris.
Net als in de voorgaande jaren wordt via de genoemde formulieren de naam en het e-
mailadres van de systeembeheerder gevraagd in verband met eventuele technische
mededelingen via Examenblad.nl over computerexamens.
Nieuw in dit jaar is dat ook verzocht wordt om de naam en het e-mailadres van de directeur
van de school. Het e-mailadres wordt gebruikt om de directie van de school op de hoogte te
stellen van een eventueel gebruik van het noodscenario (zie 1.2.7).
I.2.7 Examendocumenten downloaden via de beveiligde site van DUO (noodscenario)
De beveiligde site van DUO wordt gebruikt voor o.a. de uitwisseling van gegevens tussen
scholen (leerling-administraties) en BRON (Basisregister Onderwijs). Afgelopen jaar hebben
CvE, Cito en DUO de mogelijkheden onderzocht om de beveiligde site eveneens te gebruiken
als mogelijkheid voor het downloaden van examendocumenten. De landelijke test i.v.m. het
noodscenario is succesvol verlopen.
CvE kan ook in 2013 bij een calamiteit besluiten om een noodscenario in werking te stellen
waarbij in laatste instantie gebruik gemaakt kan worden van de beveiligde site van DUO. Op
30 januari 2013 zal een landelijke test plaatsvinden met het downloaden van
examendocumenten via de beveiligde site van DUO. Deze test, zoals ook in het voorgaande
schooljaar uitgevoerd, vindt plaats zodat er voor het examen van 2013 routine opgebouwd kan
worden. Via Examenblad.nl wordt op 23 januari 2013 een mailing verstuurd met een
vooraankondiging.
Richtlijnen over de werkwijze m.b.t. te downloaden examendocumenten via de beveiligde site
van DUO vindt u in onderstaand document in de digitale versie van de Septembermededeling
op Examenblad.nl.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
5 / 33
• Richtlijnen examendocumenten downloaden via de beveiligde site van DUO
I.2.8 Examen in het buitenland
Bij de uitzonderlijke situatie waarin voorzien wordt dat een centraal examen in het buitenland
wordt afgenomen neemt de school in eerste instantie contact op met mw. T. Keune van de
werkgroep examens van de Inspectie voor het Onderwijs (tel: 088 6696000).
Na verkregen toestemming van de Inspectie voor het Onderwijs meldt u vervolgens in een
vroegtijdig stadium de kandidaten aan bij de staatsexamenadministratie van
DUO/Examendiensten: [email protected], 050 5998933.
I.2.9 Btw-tarieven en centrale examens 2013
Als in de centrale examens van 2013 gewerkt wordt met BTW-tarieven gaat het om BTW-
tarieven die golden op 1 september 2012.
Bijvoorbeeld: In de centrale examens 2013 wordt GEEN rekening gehouden met een verhoging
van het hoge BTW-tarief naar 21%. Er wordt dus gewerkt met een hoog BTW-tarief van 19%.
De examensecretaris wordt verzocht alle docenten en alle kandidaten van deze mededeling in
kennis te stellen.
I.2.10 Zending nr 1, cspe’s
De eerste van de drie zendingen met cspe’s vanuit Cito wordt dit schooljaar op 6 maart 2013
ontvangen door de scholen. Omdat veel scholen wegens Carnaval gesloten zijn is medio
februari als ontvangstperiode niet mogelijk. De voorbereidingstijd op de afname van het cspe
is hierdoor korter dan in eerdere jaren. Zie ook III.4.2 van deze Septembermededeling.
I.2.11 Aandachtspunt bij flexibele centrale examens: geheimhouding
De digitale centrale examens BB en KB en de cspe’s (beroepsgerichte vakken) worden door de
school zelf ingeroosterd binnen een afnameperiode van 2½ maand en zijn daarmee in tijd
flexibel. De afnameperiode voor de flexibele CBT-examens BB en KB begint op 1 april 2013.
Anders dan bij de centrale examens die op een vast moment worden afgenomen zijn de
examendocumenten (opgaven, bijlagen, correctievoorschriften) van de flexibele centrale
examens na de afname niet openbaar. Dat vergt extra voorzorgen van de school om de
geheimhouding te waarborgen.
De richtlijnen met betrekking tot de geheimhouding worden geëxpliciteerd in de
voorlichtingsbrochure (voor de algemene vakken BB en KB, zie I.4.1) en in de Instructie voor
de Examinator (voor de cspe’s, zie III.4.3).
De directeur wordt geacht de examinatoren op te dragen deze richtlijnen in acht te nemen.
I.2.12 Minitoetsen cspe’s verklankbaar
De minitoetsen in alle cspe’s (beroepsgerichte vakken) worden in 2013 standaard afgenomen
met behulp van de computer en het programma MiniTester.
Alle varianten van alle minitoetsen zijn verklankt. Daardoor kan de kandidaat
geluidsfragmenten afspelen waarin de tekst van het beeldscherm wordt voorgelezen (zie
III.4.6).
I.2.13 Pilot rekentoets VO 2013
De onderstaande tekst is op 31 augustus 2012 via een mailing vanuit Examenblad.nl aan de
examensecretarissen bekend gemaakt.
Vanaf het schooljaar 2013-2014 worden de referentieniveaus taal en rekenen voor het
voortgezet onderwijs (VO) getoetst in het eindexamen VO. Voor taal gebeurt dat via de
centrale examens Nederlands, voor rekenen gebeurt dat via de rekentoets VO.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
6 / 33
Het schooljaar 2012-2013 vormt voor de rekentoets het laatste pilotjaar. Alle VO en VAVO
scholen kunnen dit jaar aan de pilotrekentoets deelnemen. Het is namelijk van belang dat
scholen oefenen met het aantal afnames dat ze in de reguliere situatie (2013-2014)
verwachten.
Hoewel het in 2012-2013 nog een pilot betreft, kunnen kandidaten wanneer zij een voldoende
behalen voor de rekentoets in het voorlaatste jaar van hun opleiding, een vrijstelling behalen
voor het invoeringsjaar, 2013-2014. Meer informatie hierover kunt u vinden op de website van
het Steunpunt taal en rekenen VO.
Bestellen en aanmelden
VO en VAVO Scholen die mee (willen) doen aan de pilot in 2012-2013 kunnen dat melden
doordat de examensecretaris de aantallen kandidaten aangeeft op de formulieren 'Opgave
aantal examenkandidaten 2013', waarmee hij de centrale examens bij DUO bestelt. De
examensecretaris geeft per schooltype het totale aantal kandidaten uit het examenjaar en het
vóórexamenjaar aan waarmee de school naar verwachting zal deelnemen. Een andere manier
om zich aan te melden is er niet. Alle scholen krijgen ExamenTester toegestuurd en alles wat
nodig is om zich op de pilot van 2012-2013 voor te bereiden.
Flitsbijeenkomsten en voorlichting systeembeheerders
In het najaar van 2012 worden er flitsbijeenkomsten georganiseerd om scholen voor te lichten
over de rekentoets in het tweede pilotjaar (2012-2013). Meer informatie daarover is te vinden
bij het Steunpunt taal en rekenen VO.
Instructiebijeenkomsten voor systeembeheerders waarop wordt ingegaan op de installatie en
het gebruik van ExamenTester vinden plaats in het najaar van 2012. Deze bijeenkomsten
vinden plaats op dinsdagmiddag 30 oktober in Zwolle en op donderdagmiddag 1 november te
Den Bosch. Een uitnodiging hiervoor wordt tegen die tijd door Cito verzonden naar alle
examensecretarissen.
Binnenkort zal er op Examenblad.nl een pagina ten behoeve van de rekentoets VO beschikbaar
komen.
• Activiteitenplannen rekentoets VO 2013
• Informatiebrochure rekentoets VO 2013
I.3 Aangepaste examens voor kandidaten met een beperking
I.3.1. kandidaten met een visuele beperking
Voor kandidaten met een visuele beperking is het standaard papieren of digitale examen in het
algemeen niet bruikbaar. In dat geval wordt een aangepast examen afgelegd, dat te bestellen
is via een speciaal formulier bij [email protected] . De aanpassing betekent levering van een
voor de kandidaat geschikt aangepast examen, of als aanpassing niet goed mogelijk is
toewijzing van een staatsexamengecommitteerde die samen met de eigen examinator het
examen aanpast. Dat laatste gebeurt standaard bij o.a. aardrijkskunde en kunst (algemeen)
havo en vwo. Na ontvangst van het formulier wordt met de school contact opgenomen om te
bezien welke aanpassingen nodig en mogelijk zijn.
Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op
Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere
toelichting’ onderaan deze paragraaf.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
7 / 33
I.3.2. kandidaten met een auditieve beperking
Sommige (digitale) examens bevatten geluidsfragmenten en zijn daardoor niet altijd bruikbaar
voor leerlingen met een auditieve beperking. Als de school meedoet aan digitale examens
(examentester of autoplay) kan voor kandidaten met een auditieve beperking een aangepast
examen worden besteld, formulier aan te vragen bij [email protected]. Bij de digitale examens
BB en KB wordt een aangepast digitaal examen geleverd waarbij geluid geen rol speelt. Bij de
examens kunst (algemeen) havo en vwo wordt een staatsexamengecommitteerde toegewezen
die samen met de eigen examinator het examen aanpast.
De digitale rekentoets bevat geen geluidsfragmenten en behoeft dus geen aanpassing voor
kandidaten met een auditieve beperking. Hetzelfde geldt (vanzelfsprekend) voor alle papieren
examens.
Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op
Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere
toelichting’ onderaan deze paragraaf.
I.3.3. kandidaten met een leesbeperking (dyslexie)
Voor kandidaten met een leesbeperking (dyslexie) wordt op bestelling een Daisy-CD geleverd
met gesproken tekst van het (overigens niet aangepaste) examen, of een spraaksynthese-CD
met een bestand dat bruikbaar is voor computerspraak. Bij het tweede tijdvak is geen Daisy-
CD beschikbaar. De kandidaat die in het eerste tijdvak de Daisy gebruikte, heeft in het tweede
tijdvak recht op een individuele voorleeshulp.
Grootschrift wordt voor kandidaten met een leesbeperking vanaf het centraal examen 2013
niet geleverd. De examens hebben lettergrootte 12, en hebben daarmee letters van voldoende
grootte. Het is dan ook niet meer toegestaan om de envelop voor aanvang van de zitting te
openen en het werk te vergroten.
Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op
Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere
toelichting’ onderaan deze paragraaf.
I.3.4. algemeen
De onder I.3.1 t/m I.3.3 aangeboden examens kunnen met inachtneming van artikel 55 van
het Eindexamenbesluit worden ingezet bij kandidaten die daarop op grond van hun beperking
en de daarmee samenhangende regelgeving recht hebben. Het is niet toegestaan de examens
zelf aan te passen, onderdelen weg te laten of anders te beoordelen (bijvoorbeeld spelling). Als
een zware beperking maakt dat het leveringsaanbod niet adequaat is: zie de nadere informatie
in onderstaand document.
Nadere informatie is opgenomen in de digitale versie van de Septembermededeling op
Examenblad.nl in het document ‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere
toelichting’ onderaan deze paragraaf.
• centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere toelichting
I.4 Computers en examen
Meer kandidaten dan ooit hebben bij hun centraal examen in 2012 in één of meer vakken
gebruik gemaakt van de computer. De meest in het oog springende examenvorm daarbij is die
van het CBT-examen. Bij een CBT- of ‘computer based testing’ examen verschijnen alle vragen
op het beeldscherm. De kandidaat beantwoordt alle vragen op de computer en ook de
correctie vindt op de computer plaats. Gesloten vragen worden automatisch gecorrigeerd,
open vragen door een docent.
ExamenTester is de examensoftware waarin de CBT-examens zijn afgenomen.
De toename van het aantal CBT-examens in ExamenTester, de komst van de – digitale –
rekentoets VO en het feit dat zich bij de afname in ExamenTester in 2012 meer storingen
hebben voorgedaan dan daarvoor, hebben het CvE ertoe genoodzaakt maatregelen te nemen.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
8 / 33
De maatregelen voor 2013 en daarna houden in grote lijnen in:
• CBT-examens die flexibel worden afgenomen in ExamenTester worden voortgezet
(algemene vakken BB en KB);
• De rekentoets VO wordt eveneens afgenomen in ExamenTester;
• Voor digitale centrale examens met een vast afnametijdstip - vastgelegd in het
examenrooster van het CvE - vervalt de afnamevorm in ExamenTester;
• Voor deelname aan de flexible en digitale centrale examens in ExamenTester is de
handtekening van de directeur nodig. Omdat deze nog in de pilot-fase verkeert, geldt dit
laatste niet voor de rekentoets VO.
Met de komst van het nieuwe computerexamensysteem dat op termijn ExamenTester gaat
vervangen, pakt het CvE de draad ten aanzien van de digitale centrale examens met een vast
afnamemoment weer op.
1.4.1 ExamenTester 2.10
In 2013 zal worden gewerkt met een nieuwe versie van ExamenTester (2.10).
Een audit door een onafhankelijk bureau heeft bevestigd dat ExamenTester 2.10 stabieler is.
Daarnaast heeft Cito extra veldtests uitgevoerd. Versie 2.10 van ExamenTester wordt begin
oktober 2012 naar alle VO-scholen verzonden.
Daarnaast zal het gebruik van Flash-applicaties in de flexibele CBT-examens BB en KB worden
beperkt en de controle op de werking van de toegepaste Flash-applicaties zal worden
verbeterd.
De verwachting is dat storingen tijdens de afname aanmerkelijk minder vaak zullen optreden.
Alertheid van de scholen (directeur, examensecretaris, systeembeheerder) blijft nodig omdat
in 2012 gebleken is dat storingen ook het gevolg kunnen zijn van ongewenste interferentie
tussen het ICT-netwerk van de school en de examensoftware.
Meer informatie over het verloop van de digitale examens in 2012, de maatregelen en plannen
voor 2013 en de ontwikkeling van het nieuwe computerexamensysteem treft u aan in de
Brochure digitale centrale examens Duidelijk digitaal 5.
I.4.2 Flexibele en digitale centrale examens vmbo BB en KB in 2013
In 2013 worden de examens in de algemene vakken vmbo BB en KB landelijk aangeboden als
flexibel en digitaal examen in ExamenTester. De afnameperiode zal zowel voor BB als KB
beginnen op 1 april 2013. Scholen kunnen daardoor rekening houden met een eventuele
overstap naar papieren examens door de digitale centrale examens te plannen vóór de vaste
afnametijdstippen van de papieren centrale examens.
BB- en KB-scholen maken hun keuze voor de flexibele CBT-examens in ExamenTester dan wel
de papieren centrale examens bekend via het formulier ‘Opgave aantal examenkandidaten’
waarmee de examensecretaris voor 1 november bij DUO de centrale examens bestelt.
Overstappen / terugvallen naar papieren centrale examens BB en KB
BB- en KB-scholen die voor 31 maart 2013 melden dat zij naar papieren centrale examens
willen overstappen, ontvangen de papieren examens in kandidaat-aantallen.
Alle overige scholen die meedoen aan de flexibele en digitale examens BB en KB ontvangen de
examenbestanden voor de papieren centrale examens BB en KB op dvd. Deze ‘terugval-dvd’ is
bedoeld om scholen die zich ná 31 maart 2013 alsnog genoodzaakt zien om terug te vallen
naar papieren centrale examens daartoe maximaal in de gelegenheid te stellen. Afname van
papieren centrale examens is alleen toegestaan op de in het examenrooster gepubliceerde
data (zie paragraaf 1.5).
Gedetailleerde informatie over de flexibele en digitale centrale examens BB en KB in 2013 treft
u aan in de Informatiebrochure en de Activiteitenplanning.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
9 / 33
I.4.3 Centrale examens waarbij de computer een noodzakelijk hulpmiddel is
Bij de volgende centrale examens wordt NIET met ExamenTester gewerkt, maar is de
computer WEL een noodzakelijk hulpmiddel:
• De praktijkopdrachten van de cspe’s BB, KB en GL, als deze met behulp van de
computer moeten worden uitgevoerd;
• De minitoetsen van de cspe’s worden afgenomen in het programma MiniTester;
• Frans KB (vast afnametijdstip);
• Muziek GL/TL, dans GL/TL en drama GL/TL;
• kunst havo en vwo
I.4.4 Systeemeisen computerexamens
De systeemeisen voor de computerexamens staan vermeld op http://centraalexamen.cito.nl
onder handleidingen en systeembeheer.
I.4.5 KB flexibel digitaal: geen speciale positie van wiskunde
In 2010, 2011 en 2012 was de computerrekenmachine (CRM) de reden dat wiskunde binnen
KB flexibel digitaal een andere positie innam dan de overige vakken: een school kon er voor
kiezen om alleen voor wiskunde KB te kiezen voor het papieren-eerste-tijdvak-cse-KB in plaats
van het digitale c.e. KB. Voor geen enkel ander afzonderlijk vak was dit het geval.
Vanaf 2013 vervangt de ‘toolbox’ de CRM in het digitale c.e. wiskunde KB. De toolbox is een
nieuwe applicatie die niet alleen een rekenmachine bevat, maar ook de mogelijkheid geeft om
antwoorden in ExamenTester in te voeren met speciale tekens, wiskundige notaties,
verhoudingstabellen en driehoeken.
De toolbox is in 2012 beproefd bij 50 scholen en positief ontvangen. Om die reden heeft
wiskunde KB niet langer een speciale positie binnen ‘KB flexibel en digitaal’. Meer informatie
staat in de Informatiebrochure.
1.4.6 Geen informatiebrochure over digitale centrale examens met een vast afnametijdstip
Over digitale centrale examens in ExamenTester met een vast afnametijdstip worden dit
schooljaar geen informatiebrochure en geen activiteitenplanning uitgebracht. Dit is het gevolg
van het stopzetten van deze categorie digitale examens.
I.5 Rooster
Het rooster centraal examen 2013 is gepubliceerd met kenmerk CvE-11.01610 datum 21 juni
2011, Staatscourant 2011, nummer 14125 en Regelingen OCW op www.duo.nl. In het
rooster 2013 is de duur van de centrale examens bekendgemaakt. De duur van de centrale
examens in het tweede tijdvak is gelijk aan de overeenkomstige examens in het eerste tijdvak.
I.5.1 Eerste tijdvak
Afnameperiode BB en KB flexibel digitaal
De afnameperiode voor de flexibele en digitale examens in de algemene vakken BB en KB
loopt van 1 april 2013 tot en met woensdag 19 juni 2013.
Bekendmaking normering beroepsgerichte vakken
Het CvE wil de mogelijkheid open laten om in 2013 – evenals in 2012 – voor de
beroepsgerichte vakken in eerste instantie voorlopige N-termen bekend te maken en de
definitieve N-termen gelijktijdig met de N-termen voor de algemene vakken vmbo te
publiceren.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
10 / 33
In dat geval zou gelden:
− Het CvE maakt op 5 juni 2013 uitsluitend voorlopige N-termen bekend voor de centrale
examens beroepsgericht. Op basis van de voorlopige N-term kan het voorlopige CE-cijfer
worden vastgesteld.
− De definitieve N-termen beroepsgericht worden, gelijktijdig met de N-termen voor de
algemene vakken vmbo, op 12 juni 2013 gepubliceerd.
− De definitieve N-termen zullen niet lager zijn dan de voorlopige N-termen, zodat het
definitieve CE-cijfer niet lager kan zijn dan het voorlopige.
In de komende Maartmededeling zal uitsluitsel worden gegeven over de datum van het bekend
worden van de definitieve N-term. Als het besluit hierover eerder bekend is, worden de
desbetreffende examensecretarissen hierover geïnformeerd via een mailing vanuit
Examenblad.nl.
I.5.2 Tweede tijdvak
Het rooster tweede tijdvak wordt gepubliceerd in de Maartmededeling 2013. De centrale
examens in het tweede tijdvak starten op 5 juni in de basisberoepsgerichte en de
kaderberoepsgerichte leerweg en gemengde leerweg (beroepsgerichte programma's) en op 17
juni in de andere vormen van onderwijs (schriftelijke examens). Op 21 juni vinden de examens
plaats in de vakken die in het tweede tijdvak als aangewezen vakken door het College van
Examens worden afgenomen. Welke vakken hiervoor worden aangewezen, wordt in maart
2013 gepubliceerd. Naar verwachting behoren alle papieren cse’s voor de algemene vakken BB
tot de aangewezen vakken.
I.6 Gegevensverzameling via elektronische weg
De normering van de examens wordt mede gebaseerd op door kandidaten behaalde scores.
Scholen leveren hiervoor via het programma WOLF gegevens aan voor de schriftelijke
examens.
De gegevens van de toetsafnames in ExamenTester en MiniTester worden automatisch
uitgewisseld nadat de examensecretaris op de knop dataretour aan Cito heeft gedrukt.
Voor alle examens is de afnamedatum bepalend voor de uiterste datum waarop de
afnamegegevens met Cito worden uitgewisseld (zie hoofdstuk IV).
1.6.1 Praktijkexamens en papieren examens
Ook in 2013 zenden scholen afnamegegevens van de alfabetisch eerste vijf kandidaten (in
sommige gevallen tien, of alle kandidaten) aan Cito. Voor de verzending van de gegevens zijn
de scholen aangewezen op het programma WOLF. Voor meer informatie, zie http://wolf.cito.nl
.
I.7 Examenkrant
In maart 2013 verschijnt de veertiende editie van de Examenkrant. De krant is primair bedoeld
voor examenleerlingen en bevat de noodzakelijke informatie voor een leerling over het
Centraal Examen 2013, zoals het examenrooster, informatie over toegestane hulpmiddelen,
exameneisen en –regels, de slaag/zakregeling, en URL’s naar nuttige websites.
In 2013 verschijnen twee verschillende Examenkranten:
- de HAVO/VWO-krant;
- de VMBO-krant, voor vmbo TL, GL, KB én alle BB-examenkandidaten.
Van scholen wordt verwacht dat zij de examenkrant aan de leerlingen ter beschikking stellen.
Een bestelbrief, waarin de mogelijkheid wordt geboden aan scholen om de krant gratis te
bestellen, wordt voor 15 december 2012 aan de examensecretarissen verstuurd. Uiterlijk eind
maart 2013 worden de examenkranten 2013 op de scholen aangeleverd.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
11 / 33
II. Publicaties van algemeen verbindende voorschriften en mededelingen
II.1 Wetten en Algemene maatregelen van Bestuur
Actuele versies* zijn te vinden op www.overheid.nl (wet- en regelgeving). Daarvoor kunt u de
titels zoals hier aangegeven in het zoekvenster (“in de titel”) plakken.
• Wet op het voortgezet onderwijs
• Inrichtingsbesluit W.V.O.
• Eindexamenbesluit VO
• Staatsexamenbesluit VO
• Wet College voor examens
* Recente wijzigingen:
De eerste tranche van de aanscherping slaag/zakregeling voortgezet onderwijs (zie ook I.2.1)
besluit van 19 augustus 2010 Staatscourant 2010 nr 332 (per 1 augustus 2011 in werking
getreden met het Besluit van 16 juni 2011, houdende vaststelling van het tijdstip van
inwerkingtreding van het Besluit van 19 augustus 2010 tot wijziging van het Besluit
staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.
in verband met aanscherping van de slaag/zakregeling in het voortgezet onderwijs (Stb. 2010,
332) v.w.b. de eis dat alle centraal examencijfers gemiddeld tenminste voldoende zijn (de CE-
eis) en de nieuwe berekening van het eindcijfer in de basisberoepsgerichte leerweg van het
vmbo, waarbij het schoolexamen even zwaar weegt als het centraal examen): Stb. 2011, 320)
, en de technische actualisatie, besluit van 17 mei 2011 (Stb. 2011 nr 277).
Besluit van 23 april 2012 tot wijziging van het Eindexamenbesluit VO, het Staatsexamenbesluit
VO en het Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB in verband met examinering
referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen VO en mbo 2 en 3 en aanpassing
examineringsvoorschriften voor mbo in verband met de beroepsgerichte kwalificatiestructuur:
Stb. 2012, 217.
Met dit besluit wordt o.a. de rekentoets ingevoerd, maar dit wijzigt ook de overgangsregeling
zoals eerder opgenomen in het Besluit van 19 augustus 2010 tot wijziging van het Besluit
staatsexamens vwo-havo-mavo 2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o.
in verband met aanscherping van de slaag/zakregeling in het voortgezet onderwijs (Stb. 2010,
332)
Besluit van 9 juli 2012, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van het
Besluit van 19 augustus 2010 tot wijziging van het Besluit staatsexamens vwo-havo-mavo
2000 en het Eindexamenbesluit v.w.o.-h.a.v.o.-m.a.v.o.-v.b.o. in verband met aanscherping
van de slaag/zakregeling in het voortgezet onderwijs (Stb. 2010, 332) en van het Besluit van
23 april 2012 tot wijziging van het Eindexamenbesluit VO, het Staatsexamenbesluit VO en het
Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB in verband met examinering
referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen VO en mbo 2 en 3 en aanpassing
examineringsvoorschriften voor mbo in verband met de beroepsgerichte kwalificatiestructuur
(Stb. 2012, 217): Stb. 2012, 343.
Met dit besluit wordt de inwerkingtreding geregeld van de aanscherping van de
slaag/zakregeling voor de kernvakken in het havo en vwo. De wijzigingen op het Eb v.w.b. de
kernvakken (zoals opgenomen in Stb. 2010/332) treden m.i.v. 1 augustus 2012 in werking
(door stb. 2012/343). De overgangsbepaling uit Stb. 2010/332 is herzien in het besluit van 23
spril 2012 (waarmee o.a. de rekentoets wordt ingevoerd): Stb. 2012, 217 --> artikel VI. Ook
dit artikel treedt per 1 augustus 2012 in werking door dit inwerkingtredingsbesluit van 9 juli
2012 (Stb. 2012/343)
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
12 / 33
Besluit van 13 december 2011, houdende vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van
de Wet van 24 november 2011 tot wijziging van de Leerplichtwet 1969, de Wet educatie en
beroepsonderwijs, de Wet op het onderwijstoezicht en de Wet op het voortgezet onderwijs in
verband met onder meer het toevoegen van niet-bekostigd onderwijs aan de systematiek van
het persoonsgebonden nummer en het basisregister onderwijs (Stb. 2011, 634).
Deze wet (Stb. 2011, 621) is m.i.v. 1 januari 2012 in werking getreden.
Dit betekent dat voor het nieuwe schooljaar (1 augustus 2012) alle niet-bekostigde instellingen
de verplichte gegevensleveringen aan het basisregister onderwijs moeten doen en met het
Digitaal Verzuimloket moeten werken.
II.2 Ministeriële regelingen, algemeen
• Regeling gegevenslevering onderwijsnummer VO, VO/B&B-2003/26032 van 13 juni
2003, Gele katern nr. 10 van 25 juni 2003
• Regeling gegevenslevering onderwijsnummer voortgezet onderwijs (vo) voor VBO en
MAVO in een agrarisch opleidingscentrum (AOC) en wijziging mutatiestop, VO/BenB-
2007/42054 van 29 november 2007, Staatscourant van 13 december 2007, nr. 242
• Wijzigingsregeling aansluiting niet-bekostigde instellingen op bron, BVE/354861 van 17
december 2011, Staatscourant van 6 januari 2012, nr. 213
• Wijzigingsregeling gegevenslevering onderwijsnummer VO in verband met de instelling
van het diplomaregister en de stroomlijning van de informatievoorziening met
betrekking tot het absoluut leerlingverzuim, VO/F/346140 van 23 mei 2012,
Staatscourant van 7 juni 2012, nr. 11100
• Regeling elementcodetabel voortgezet onderwijs (VO), opleidingentabel
volwasseneneducatie (VE) en vakcodetabel vo schooljaar 2012-2013, DUO/OND-
2012/10935, van 13 mei 2012, Staatscourant van 30 mei 2012, nr. 10391.
II.3 Ministeriële regelingen, examens vwo-havo
Voor examenprogramma's wordt verwezen naar: Examenblad.nl (www.examenblad.nl)
• Regeling vaststelling examenprogramma’s v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o. en v.b.o. VO/OK-
2007/13731 van 4 juni 2007 (Staatscourant nr. 111 van 13 juni 2007).
• Vrijstellings- en overgangsregeling aanpassing profielen vwo/havo per 1 augustus
2007 van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 10 augustus
2007, VO/OK/2007/18980 (Vrijstellings- en overgangsregeling aanpassing profielen
vwo/havo 2007)
• Regeling modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o, kenmerk: VO/OK-2008/51284
datum: 10 juni 2008, gepubliceerd: Staatscourant 2008, nr. 123, maandag 30 juni
2008; CFI-Online 10 juni 2008.
• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 10
november 2009, nr. 2009/VO/165649, houdende vervanging van bijlagen bij de
Regeling modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o. in verband met vorming van het
College voor examens, gepubliceerd: Staatscourant van 1 december 2009, nummer
18.321 (Aanpassing modellen diploma’s staatsexamens VO in verband met de start
van het College voor examens).
• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 2 april
2010, nr. VO/OK/2010/187093, houdende wijziging van de Regeling
examenprogramma’s voortgezet onderwijs in verband met het vernieuwen van het
examenprogramma economie havo, gepubliceerd: Staatscourant 2010, nr. 6656
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
13 / 33
• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 29 mei
2010, nr. VO/OK/2010/210413, houdende vervanging van bijlagen bij de Regeling
modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o., in verband met de mogelijkheid van
keuze van meer dan twee profielen, gepubliceerd: Staatscourant van 21 juni 2010,
nummer 9378.
II.4 Ministeriële regelingen, examens vmbo
Voor examenprogramma's wordt verwezen naar: Examenblad.nl (www.examenblad.nl)
• Overgangsregeling eindexamens mavo en vbo oude stijl, VP/BJA-2002/9058, Gele
katern nr. 12 van 22 mei 2002.
• Regeling vaststelling examenprogramma's v.w.o., h.a.v.o., m.a.v.o. en v.b.o., VO/OK-
2007/13731 van 4 juni 2007 (Staatscourant nr. 111 van 13 juni 2007).
De vmbo bijlage (2) is vervangen bij ‘Wijziging van de Regeling examenprogramma's
voortgezet onderwijs’ (VO/OK-2009/80256) van 1 april 2009 (Staatscourant nr 73 van
17 april 2009, www.cfi.nl , regelingen OCW, april 2009).
• Regeling modellen diploma's v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o, kenmerk: VO/OK-2008/51284
datum: 10 juni 2008, gepubliceerd: Staatscourant 2008, nr. 123, maandag 30 juni
2008; CFI-Online juni 2008.
• Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 10
november 2009, nr. 2009/VO/165649, houdende vervanging van bijlagen bij de
Regeling modellen diploma’s v.w.o.-h.a.v.o.-v.m.b.o. in verband met vorming van het
College voor examens, gepubliceerd: Staatscourant van 1 december 2009, nummer
18.321
• Regeling intra- en intersectorale programma's voorbereidend middelbaar
beroepsonderwijs (vmbo), kenmerk VO/OK-2008/33116 van 11 juli 2008,
gepubliceerd: Staatscourant 2008, nr 140, van 23 juli 2008; Cfi-Online juli 2008.
• Regeling van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit van 27 mei 2010,
nr. 131791, houdende vaststelling van de examenprogramma’s Landbouw en
natuurlijke omgeving en Landbouw-breed vmbo (Regeling examenprogramma’s
Landbouw en natuurlijke omgeving en Landbouw-breed), gepubliceerd: Staatscourant
2010, nr. 8166 van 31 mei 2010.
II.5 Regelingen en mededelingen van het College voor Examens
• Rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en
de staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013, kenmerk: CvE-11.01610, datum: 21
juni 2011, Staatscourant 2011, nr. 14125 .
• Regeling syllabi centrale examens VO 2013, kenmerk: CvE-11.00404, datum: 19 april
2011, gepubliceerd: Staatscourant 2011, nr. 21734.
De syllabi zijn te raadplegen op Examenblad.nl in jaarring 2013.
• Regeling van het College voor examens van 15 februari 2011, nr. Cve-11.0167,
houdende vaststelling van regels voor de omzetting van scores in cijfers 2011
(Regeling omzetting scores centrale examens in cijfers 2011), Staatscourant van 19
april 2011, nummer 6982
Toelichting: Cijfertoekenning vindt plaats door toepassing van door College voor Examens
vastgestelde omzettingstabellen van score naar cijfer (per vak). Bij verwerking per
computer (schooladministratie) is over de (afrondings)algoritmen nadere informatie
beschikbaar op http://centraalexamen.cito.nl onder normering(smethode).
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
14 / 33
II.6 Toegestane hulpmiddelen bij de centrale examens
In 2013 is op slechts enkele onderdelen sprake van een wijziging in de toegestane
hulpmiddelen bij het centraal examen. Zie paragraaf I.2.5 Toegestane hulpmiddelen.
De toegestane hulpmiddelen bij het centraal examen 2013 zijn geregeld in de Regeling
‘Rooster en toegestane hulpmiddelen voor de centrale examens van de eindexamens en de
staatsexamens vwo, havo en vmbo in 2013’, kenmerk: CvE-11.01610, datum: 21 juni 2011,
Staatscourant 2011, nr. 14125 .
De Regeling heeft voor de hulpmiddelen bij het centraal examen de volgende specifieke
bijlagen:
• bijlage 2A: hulpmiddelen centraal examen vmbo 2013
• bijlage 2B: hulpmiddelen centraal examen havo en vwo 2013
De Regeling en bijlagen zijn te raadplegen via deze Septembermededeling eindexamens 2013
op Examenblad.nl (www.examenblad.nl).
III Mededelingen per schoolsoort en per vak
Als een vak in dit overzicht niet is opgenomen, zijn voor dit vak bij het examen 2013 geen
specifieke bijzonderheden te melden.
Betreffende de hulpmiddelen is onder II.6 toegestane hulpmiddelen bij de centrale examens
aangegeven waar de overzichten te raadplegen zijn.
III.1 vakmededelingen vwo
III.1.1. Algemeen
De vermelde syllabi gelden voor het CE van het jaar 2013. Syllabi van de jaren vóór 2013 zijn
niet meer geldig en kunnen afwijken van de versie voor het CE 2013. De veranderingen zijn in
de syllabi geel gemarkeerd.
III.1.2 centrale examens vwo, mededelingen per vak
vwo opmerkingen syllabi* 2013
Nederlands zie III.1.2.1 syllabus
Moderne vreemde talen zie III.1.2.2 syllabus
Grieks zie III.1.2.3 syllabus
Latijn zie III.1.2.3 syllabus
Fries zie III.1.2.4 syllabus
wiskunde A zie III.1.2.5 syllabus
wiskunde B zie III.1.2.5 syllabus
wiskunde C zie III.1.2.5 syllabus
natuurkunde zie III.1.2.6 syllabus
scheikunde zie III.1.2.7 syllabus
biologie syllabus
aardrijkskunde zie III.1.2.8 syllabus
geschiedenis zie III.1.2.9 syllabus
economie syllabus
m&o syllabus
maatschappijwetenschappen syllabus
filosofie zie III.1.2.10 syllabus
kunst # zie III.1.2.11 syllabus
muziek zie III.1.2.12 syllabus
tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving zie III.1.2.13 syllabus
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
15 / 33
*in de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl (www.examenblad.nl)
kunt u via de link de syllabus openen
# kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)
III.1.2.1 Nederlands
Voor de verdeling van de scorepunten wordt uitgegaan van circa 60% scorepunten voor de
vragen en 40% scorepunten voor de samenvatting.
De regelingen voor beoordeling bij incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik gelden
onverkort voor alle kandidaten, dus ook voor dyslectische kandidaten en kandidaten die nog
maar kort in Nederland zijn.
Naar aanleiding van vragen over de spelling: In 2013 geldt alleen de officiële spelling van
2005.
In de maartmededeling wordt aandacht besteed aan de correctie van het centraal examen
Nederlands.
III.1.2.2 Moderne vreemde talen
Naar aanleiding van vragen over de centrale examens moderne vreemde talen havo en vwo
2012:
Vraagvormen:
De centrale examens moderne vreemde talen voor het havo/vwo bestaan uit vragen en
opdrachten van de vorm: meerkeuzevragen, voorgestructureerde vragen en open vragen.
De meerkeuzevragen die in de examens voorkomen, maken samen ongeveer 60 procent van
de scorepunten uit. Voorgestructureerde vragen en open vragen maken samen ongeveer 40
procent van de scorepunten uit. De verhouding voorgestructureerde vragen en open vragen
kan per examen variëren. Zie ook ‘2.3 Vraagvormen’ in de ‘Syllabus modern vreemde talen
vwo 2013’.
Europees referentiekader:
Het ERK-niveau van tekst en opgaven in de centrale examens moderne vreemde talen vwo
komt overeen met de beschrijving die in de ‘Syllabus moderne vreemde talen vwo 2013’ is
opgenomen. Deze ERK-beschrijving is gebaseerd op het Koppelingsonderzoek van Cito uit
2006 voor Duits, Engels en Frans en het Koppelingsonderzoek 2007 voor Arabisch, Russisch,
Turks en Spaans. In deze onderzoeken is de relatie onderzocht tussen enerzijds het
examenprogramma en het ERK en anderzijds de examenopgaven en het ERK. Voor deze
onderzoeken is een groot aantal experts uit Nederland geraadpleegd. Omdat het ERK een vrij
algemene niveaubeschrijving biedt als het gaat om het domein leesvaardigheid, bestaat de
mogelijkheid dat de uitkomsten van de onderzoeken er anders zouden hebben uitgezien als
ook internationale experts zouden zijn geraadpleegd. Het is daarom ook dat de eis dat de
moeilijkheidsgraad van de examens van jaar tot vergelijkbaar moet zijn voor het CvE
belangrijker is dan een ERK-niveaubeschrijving per tekst en opgaven. Wel dient de ERK-
beschrijving voor examenmakers mede als uitgangspunt en ook voor docenten kan het voor de
voorbereiding op het examen deze functie hebben.
III.1.2.3 Grieks en Latijn
De specificatie van de examenstof en het minimum aan taaleisen van de centrale examens
Griekse taal en literatuur 2013 en centrale examens Latijnse taal en literatuur 2013 zijn
opgenomen in de desbetreffende syllabi ‘Syllabus Grieks vwo’ en ‘Syllabus Latijn vwo’.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
16 / 33
Explicitering bij de tekst 'Toegestane hulpmiddelen vwo/havo 2013':
Hoewel het hier geen wijziging betreft ten opzichte van de eerdere examenjaren, wordt hierbij
een explicitering van de tekst 'Toegestane hulpmiddelen vwo/havo 2013' gegeven:
Bij Latijn en Grieks is een woordenboek toegestaan en een grammaticaoverzicht (in het
woordenboek of los) zonder voorbeeldzinnen en toelichting op het gebied van de syntaxis. Niet
toegestaan is een woordenboek dat specifiek is toegesneden op een auteur aan wiens werk de
vertaalopgave ontleend is.
III.1.2.4 Fries
In lijn met de centrale examens moderne vreemde talen vwo is de zittingsduur Fries voor vwo
vastgelegd op 150 minuten.
Sinds het examenjaar 2012 wordt scholen verzocht ten behoeve van de normering ook voor
Fries de scores van alle kandidaten in het programma WOLF te verwerken.
III.1.2.5 wiskunde A, B en C
Aan de syllabus van 2014 is in een bijlage een lijst toegevoegd van veel gebruikte
examenwerkwoorden met hun betekenis. Deze lijst sluit aan bij de gangbare praktijk bij de
centrale examens en is als zodanig ook bruikbaar voor de centrale examens van 2013. Als in
een examen een van de woorden uit die lijst wordt gebruikt, geldt de betekenis die hieraan in
deze lijst is gegeven. Deze lijst met mogelijke examenwoorden is niet uitputtend.
De kruisjes in de tabel geven aan bij welke wiskundevakken van havo en vwo het woord met
de aangegeven betekenis gebruikt wordt. Als er geen kruisje staat, kan het woord wel in het
betreffende examen worden gebruikt maar dan wordt ter plekke aangegeven hoe het verstaan
moet worden.
In het centraal examen vwo wiskunde A van 2013 worden GEEN vragen gesteld over
goniometrische functies
III.1.2.6 natuurkunde
In examens werd bij modelleeropgaven voorheen een tekstversie van het model opgenomen.
Aangezien steeds meer scholen gewend zijn om te werken in een grafische
modelleeromgeving, is vanaf het examen van 2012 bij een opgave over modelleren naast de
tekstversie van een model ook een beeldversie van een model opgenomen in het examen.
Naar aanleiding van vragen uit het veld is besloten de vakspecifieke regels aan te passen. De
wijzigingen op een rij:
- Er is een regel toegevoegd met betrekking tot het toekennen van een scorepunt voor
het gebruik van een formule.
- De oude regel 5 “In het geval van een foutieve oplossingsmethode, waarbij geen of
slechts een beperkt aantal deelscorepunten kunnen worden toegekend, mag het
laatste scorepunt niet worden toegekend.” is komen te vervallen.
- De overige regels met betrekking tot het laatste scorepunt zijn anders gestructureerd,
maar zijn inhoudelijk ongewijzigd.
Dit najaar verschijnt een publicatie op www.cve.nl (en hoogstwaarschijnlijk in de NVOX)
waarin de vakspecifieke regels en in het bijzonder de wijzigingen, nader worden toegelicht.
III.1.2.7 scheikunde
In hoofdstuk 3 van de syllabus voor 2014 is de toelichting op de specificaties over
reactievergelijkingen uitgebreid. Dit naar aanleiding van vragen uit het veld. Het betreft hier
geen uitbreiding van de examenstof maar een verduidelijking. Deze informatie kan ook van
nut zijn voor het centraal examen van 2013.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
17 / 33
III.1.2.8 aardrijkskunde
In de bronnenbijlage vwo kunnen kaarten in kleur zijn opgenomen.
De toegestane drukken van de Grote Bosatlas in 2013:
- Voor havo alleen de 53e druk
- Voor vwo de 52e en 53e druk
III.1.2.9 geschiedenis
Het centraal examen havo en vwo geschiedenis wordt afgenomen volgens het
examenprogramma (tijdelijke afwijking) dat is toegelicht in de syllabus geschiedenis 2013.
De thema's zijn voor 2013:
• De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
en
• De Republiek in een tijd van vorsten.
III.1.2.10 filosofie
Het onderwerp voor het centraal examen vwo filosofie is Vrije Wil.
III.1.2.11 kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)
Vanaf 2010 hebben de vakken kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)
vwo een centraal examen. Dit centraal examen is voor al deze vakken hetzelfde en heeft mede
daarom ook een eigen naam gekregen: kunst (algemeen). Kunst (algemeen) kan bovendien
ook als vak met uitsluitend een centraal examen worden gekozen.
Bij de afname van het centrale examen kunst (beeldende
vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) wordt de computer gebruikt. In 2013 wordt het
examen alleen in Autoplay aangeboden en niet in ExamenTester. (zie ook § I.4 Computers en
examen). Bij deze afnamevorm met Autoplay fungeert de computer als multimediaal middel
voor het presenteren van het examen. De kandidaten antwoorden op papier, ook de correctie
gaat zoals bij papieren examens gebruikelijk. Voor deze examenvorm is een gedegen
voorbereiding van groot belang. Daarom ontvangen alle scholen met examenkandidaten kunst
(beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) in december 2012 een informatieve
brief met verwijzing naar een handleiding en voorbeeldexamen op www.cito.nl.
Bekijk ook de informatiebrochure 'De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase' op
Examenblad.nl onderaan deze paragraaf.
Het brede centraal examen van de vakken kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) is
door zijn multimediale karakter niet goed maakbaar voor kandidaten met een visuele of
auditieve beperking. Scholen kunnen kandidaten melden via het speciale formulier voor
examens voor kandidaten met een visuele of auditieve beperking (zie ook de toelichting van
DUO/Examendiensten bij het formulier voor bestelling examens). Aan de school wordt dan een
gecommitteerde van de staatsexamencommissie toegewezen die samen met de eigen docent
een vervangend semi-mondeling examen maakt.
De school kan overwegen of het haalbaar en gewenst is om een kandidaat met een visuele of
auditieve beperking in plaats van kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) examen af
te laten leggen in één van de 'oude' kunstvakken.
Zie ook de brochure over de nieuwe kunstvakken op Examenblad.nl onderaan deze paragraaf.
Examenzitting 2013, 1e tijdvak
In 2013 wordt in het eerste tijdvak het centraal examen kunst (beeldende
vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) op één moment aangeboden. Als een school veel
kandidaten heeft en daarvoor te weinig computers, kan de school middels quarantaine het
examen in twee groepen afnemen. Het rooster biedt daartoe voor zowel havo als vwo
voldoende mogelijkheden.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
18 / 33
• Brochure: De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase
III.1.2.12 muziek
De examenvorm van de centrale examens muziek vwo is in 2013 in tegenstelling tot
voorgaande jaren alleen papier met audio-cd’s. Zie voor meer informatie paragraaf I.4
Computers en examen.
III.1.2.13 tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving
C.S.E.
Het nieuwe thema van het centraal schriftelijk examen tekenen, handvaardigheid en textiele
vormgeving is: Engagement. Een onderzoek naar engagement binnen de beeldende kunst,
vormgeving en architectuur vanuit een viertal contexten: 'Emancipatie', 'Utopie', 'Politiek' en
'Sociaal'. In het onderzoek ligt het accent op drie periodes, te weten: 1750-1900, 1900-1945
en 1945-heden. Daarnaast kunnen relaties worden gelegd tussen de kunst uit deze drie
periodes en de kunst uit de periodes 1000-1400 en 1400-1600.
Andere benadering vanaf 2013:
Door examenmakers is gekozen voor een meer kunstbeschouwelijke benadering. Om dit
mogelijk te maken is er bij de samenstelling van deze syllabus gewerkt vanuit de volgende
uitgangspunten:
- het beeld staat centraal;
- het heden is het vertrekpunt als betekenis gevend interpretatiekader;
- kunsthistorische kennis wordt ingezet om oude en nieuwe beelden te (her)interpreteren;
- er wordt een groter beroep gedaan op de kritisch reflectieve vaardigheden.
De tekstbronnen (bijlage 6 van de syllabus) vormen als totaal geen volledige afspiegeling van
de stofspecificatie en zijn niet per definitie een invulling van de exameneisen. De teksten zijn
een middel tot reflectie op het thema en illustreren de breedte en diepte ervan.
De syllabus
Tekst- en beeldbronnen, voorbeeldvragen en een nadere specificatie van het thema en
exameneisen zijn opgenomen in de ‘Syllabus beeldende vakken VWO' op examenblad.nl
(www.examenblad.nl). Ook zijn in de syllabus verwijzingen opgenomen naar de website:
www.examenthemaEngagement.nl waarin de probleemstellingen, de specificatie en de
bronnen zijn opgenomen.
Zie ook de brief van 3 september 2012 aan docenten tekenen, handvaardigheid en textiele
vormgeving vwo.
C.P.E.
De eisen aan het CPE tekenen, het CPE handvaardigheid en het CPE textiele vormgeving zijn
op één punt gewijzigd.
In het examendocument met opgaven is bij punt 2 (omvang) de formulering aangepast.
Voorheen werd hier een onderscheid gemaakt tussen tweedimensionale eindwerkstukken
(tekenen) en driedimensionale eindwerkstukken (handvaardigheid en textiele vormgeving).
De formulering bij punt 2 is - zowel voor tekenen, handvaardigheid als textiele vormgeving -
nu:
‘de collectie bestaat uit een verzameling van schetsen en/of studies en één of meer
eindwerkstukken, die een onderlinge samenhang vertonen en die het gehele werkproces van
beeldend vormgeven weergeven.’
Deze verbreding is geen bindend voorschrift, maar vormt voor kandidaten een ruimer kader
waarbinnen zij beeldend werk kunnen maken.
Elke discipline kent zoals in voorgaande jaren een eigen opgavenboekje. De
beoordelingscriteria zijn hierop afgestemd.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
19 / 33
Met de bovenstaande wijziging in het examen sluit het CvE aan bij de ontwikkelingen in de
professionele beeldende praktijk: kunstenaars zoeken bewust de grenzen van de disciplines
op, combineren deze of werken in meer dan één discipline.
De organisatie en afname van het CPE tekenen, het CPE handvaardigheid en het CPE textiele
vormgeving zijn conform voorgaande examenjaren.
De belangrijkste zaken staan in het examendocument 'Organisatie en afname CPE beeldende
vakken vwo'.
III.2 vakmededelingen havo
III.2.1. Algemeen
De vermelde syllabi gelden voor het CE van het jaar 2013. Syllabi van de jaren vóór 2013 zijn
niet meer geldig en kunnen afwijken van de versie voor het CE 2013.De veranderingen zijn in
de syllabi geel gemarkeerd.
III.2.2 centrale examens havo, mededelingen per vak
havo opmerkingen syllabi* 2013
Nederlands zie III.2.2.1 syllabus
Moderne vreemde talen zie III.2.2.2 syllabus
Fries zie III.2.2.3 syllabus
wiskunde A zie III.2.2.4 syllabus
wiskunde B zie III.2.2.4 syllabus
natuurkunde zie III.2.2.5 syllabus
scheikunde zie III.2.2.6 syllabus
biologie syllabus
aardrijkskunde zie III.2.2.7 syllabus
geschiedenis zie III.2.2.8 syllabus
economie zie III.2.2.9 syllabus
m&o syllabus
maatschappijwetenschappen syllabus
filosofie zie III.2.2.10 syllabus
kunst # zie III.2.2.11 syllabus
muziek zie III.2.2.12 syllabus
tekenen, handvaardigheid,
textiele vormgeving zie III.2.2.13
syllabus
*in de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl (www.examenblad.nl)
kunt u via de link de syllabus openen
# kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)
III.2.2.1 Nederlands
Voor de verdeling van de scorepunten wordt uitgegaan van circa 60% scorepunten voor de
vragen en 40% scorepunten voor de samenvatting.
De regelingen voor beoordeling bij incorrecte formuleringen en onjuist taalgebruik gelden
onverkort voor alle kandidaten, dus ook voor dyslectische kandidaten en kandidaten die nog
maar kort in Nederland zijn.
Naar aanleiding van vragen over de spelling: In 2013 geldt alleen de officiële spelling van
2005.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
20 / 33
In de maartmededeling wordt een document opgenomen met aandachtspunten bij de correctie
van het centraal examen Nederlands.
III.2.2.2
Naar aanleiding van vragen over de centrale examens moderne vreemde talen havo en vwo
2012:
Vraagvormen:
De centrale examens moderne vreemde talen voor het havo/vwo bestaan uit vragen en
opdrachten van de vorm: meerkeuzevragen, voorgestructureerde vragen en open vragen.
De meerkeuzevragen die in de examens voorkomen, maken samen ongeveer 60 procent van
de scorepunten uit. Voorgestructureerde vragen en open vragen maken samen ongeveer 40
procent van de scorepunten uit. De verhouding voorgestructureerde vragen en open vragen
kan per examen variëren. Zie ook ‘2.3 Vraagvormen’ in de ‘Syllabus modern vreemde talen
havo 2013’.
Europees referentiekader:
Het ERK-niveau van tekst en opgaven in de centrale examens moderne vreemde talen havo
komt overeen met de beschrijving die in de ‘Syllabus moderne vreemde talen havo 2013’ is
opgenomen. Deze ERK-beschrijving is gebaseerd op het Koppelingsonderzoek van Cito uit
2006 voor Duits, Engels en Frans en het Koppelingsonderzoek 2007 voor Arabisch, Russisch,
Turks en Spaans. In deze onderzoeken is de relatie onderzocht tussen enerzijds het
examenprogramma en het ERK en anderzijds de examenopgaven en het ERK. Voor deze
onderzoeken is een groot aantal experts uit Nederland geraadpleegd. Omdat het ERK een vrij
algemene niveaubeschrijving biedt als het gaat om het domein leesvaardigheid, bestaat de
mogelijkheid dat de uitkomsten van de onderzoeken er anders zouden hebben uitgezien als
ook internationale experts zouden zijn geraadpleegd. Het is daarom ook dat de eis dat de
moeilijkheidsgraad van de examens van jaar tot vergelijkbaar moet zijn voor het CvE
belangrijker is dan een ERK-niveaubeschrijving per tekst en opgaven. Wel dient de ERK-
beschrijving voor examenmakers mede als uitgangspunt en ook voor docenten kan het voor de
voorbereiding op het examen deze functie hebben.
III.2.2.3 Fries
In lijn met de centrale examens moderne vreemde talen havo is de zittingsduur Fries voor
havo vastgelegd op 150 minuten.
Sinds het examenjaar 2012 wordt scholen verzocht ten behoeve van de normering ook voor
Fries de scores van alle kandidaten in het programma WOLF te verwerken.
III.2.2.4 wiskunde A, B
Aan de syllabus van 2014 is in een bijlage een lijst toegevoegd van veel gebruikte
examenwerkwoorden met hun betekenis. Deze lijst sluit aan bij de gangbare praktijk bij de
centrale examens en is als zodanig ook bruikbaar voor de centrale examens van 2013. Als in
een examen een van de woorden uit die lijst wordt gebruikt, geldt de betekenis die hieraan in
deze lijst is gegeven. Deze lijst met mogelijke examenwoorden is niet uitputtend.
De kruisjes in de tabel geven aan bij welke wiskundevakken van havo en vwo het woord met
de aangegeven betekenis gebruikt wordt. Als er geen kruisje staat, kan het woord wel in het
betreffende examen worden gebruikt maar dan wordt ter plekke aangegeven hoe het verstaan
moet worden.
Aan de syllabus wiskunde B voor 2013 zijn twee voorbeeldopgaven toegevoegd in het
hoofdstuk over de algebraïsche vaardigheden. Het betreft hier geen uitbreiding maar een
verduidelijking.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
21 / 33
III.2.2.5 natuurkunde
In het centraal examen natuurkunde zal vanaf 2013 gebruik gemaakt worden van de
binasnotatie voor eenheden. Dat wil zeggen dat bijvoorbeeld ms-1 geschreven zal worden in
plaats van m/s. Dit gebeurt zowel in de opgaven als in het correctievoorschrift.
Naar aanleiding van vragen uit het veld is besloten de vakspecifieke regels aan te passen. De
wijzigingen op een rij:
- Er is een regel toegevoegd met betrekking tot het toekennen van een scorepunt voor
het gebruik van een formule.
- De oude regel 5 “In het geval van een foutieve oplossingsmethode, waarbij geen of
slechts een beperkt aantal deelscorepunten kunnen worden toegekend, mag het
laatste scorepunt niet worden toegekend.” is komen te vervallen.
- De overige regels met betrekking tot het laatste scorepunt zijn anders gestructureerd,
maar zijn inhoudelijk ongewijzigd.
Dit najaar verschijnt een publicatie op www.cve.nl (en hoogstwaarschijnlijk in de NVOX)
waarin de vakspecifieke regels en in het bijzonder de wijzigingen, nader worden toegelicht.
III.2.2.6 scheikunde
In hoofdstuk 3 van de syllabus voor 2014 is de toelichting op de specificaties over
reactievergelijkingen uitgebreid. Dit naar aanleiding van vragen uit het veld. Het betreft hier
geen uitbreiding van de examenstof maar een verduidelijking. Deze informatie kan ook van
nut zijn voor het centraal examen van 2013.
III.2.2.7 aardrijkskunde
De toegestane drukken van de Grote Bosatlas in 2013:
- Voor havo alleen de 53e druk
- Voor vwo de 52e en 53e druk
III.2.2.8 geschiedenis
Het centraal examen havo en vwo geschiedenis wordt afgenomen volgens het
examenprogramma (tijdelijke afwijking) dat is toegelicht in de syllabus geschiedenis 2013.
De thema's zijn voor 2013:
• De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
en
• De Republiek in een tijd van vorsten.
III.2.2.9 economie
In 2012 is op het havo voor het eerst economie geëxamineerd volgens het nieuwe
examenprogramma. Het nieuwe examen heeft een tijdsduur van 3 uur.
Zie de bijlage ‘Informatie over het nieuwe examen economie havo (2012)’
Bij het centraal examen volgens het nieuwe examenprogramma economie havo (in 2013 het
enige programma havo) is de grafische rekenmachine NIET toegestaan, de eenvoudige
rekenmachine uit het basispakket uiteraard wel. Bij het centraal examen volgens het oude
examenprogramma economie (in 2013 voor alle kandidaten vwo) is de grafische rekenmachine
toegestaan..
III.2.2.10 filosofie
Het onderwerp Emotie wordt bij havo gecontinueerd.
III.2.2.11 kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)
Vanaf 2009 hebben de vakken kunst (beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen)
havo een centraal examen. Dit centraal examen is voor al deze vakken hetzelfde en heeft
mede daarom ook een eigen naam gekregen: kunst (algemeen). Kunst (algemeen) kan
bovendien ook als vak met uitsluitend een centraal examen worden gekozen.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
22 / 33
Bij de afname van het centrale examen kunst (beeldende
vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) wordt de computer gebruikt. In 2013 wordt het
examen alleen in Autoplay aangeboden en niet in ExamenTester. (zie ook § I.4 Computers en
examen). Bij deze afnamevorm met Autoplay fungeert de computer als multimediaal middel
voor het presenteren van het examen. De kandidaten antwoorden op papier, ook de correctie
gaat zoals bij papieren examens gebruikelijk. Voor deze examenvorm is een gedegen
voorbereiding van groot belang. Daarom ontvangen alle scholen met examenkandidaten kunst
(beeldende vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) in december 2012 een informatieve
brief met verwijzing naar een handleiding en voorbeeldexamen op www.cito.nl.
Bekijk ook de informatiebrochure 'De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase' op
Examenblad.nl onderaan deze paragraaf.
Het brede centraal examen van de vakken kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) is
door zijn multimediale karakter niet goed maakbaar voor kandidaten met een visuele of
auditieve beperking. Scholen kunnen kandidaten melden via het speciale formulier voor
examens voor kandidaten met een visuele of auditieve beperking (zie ook de toelichting van
DUO/Examendiensten bij het formulier voor bestelling examens). Aan de school wordt dan een
gecommitteerde van de staatsexamencommissie toegewezen die samen met de eigen docent
een vervangend semi-mondeling examen maakt.
De school kan overwegen of het haalbaar en gewenst is om een kandidaat met een visuele of
auditieve beperking in plaats van kunst (beeldend/dans/drama/muziek/algemeen) examen af
te laten leggen in één van de 'oude' kunstvakken.
Zie ook de brochure over de nieuwe kunstvakken op Examenblad.nl
Examenzitting 2013, 1e tijdvak
In 2013 wordt in het eerste tijdvak het centraal examen kunst (beeldende
vormgeving/dans/drama/muziek/algemeen) op één moment aangeboden. Als een school veel
kandidaten heeft en daarvoor te weinig computers, kan de school middels quarantaine het
examen in twee groepen afnemen. Het rooster biedt daartoe voor zowel havo als vwo
voldoende mogelijkheden.
• Brochure: De nieuwe kunstvakken in de vernieuwde tweede fase
III.2.2.12 muziek
De examenvorm van de centrale examens muziek vwo is in 2013 in tegenstelling tot
voorgaande jaren alleen papier met audio-cd’s. Zie voor meer informatie paragraaf I.4
Computers en examen.
III.2.2.13 tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving
Het centraal examen heeft betrekking op de periode van het romaans tot heden, met nadruk
op de periode vanaf 1800. Kunst, architectuur en vormgeving vanaf het neoclassicisme in de
19de eeuw tot heden komen derhalve in het examen aan de orde.
In het examen 2013 zal uit de periode van vóór 1800 aandacht worden besteed aan de
middeleeuwen. Het centraal examen 2013 gaat over rijkdom en over de verschillende
manieren waarop en redenen waarom kunstenaars, architecten en vormgevers weelde en
waarde(n) in hun werk tot uitdrukking brengen.
Bekijk voor een toelichting op opbouw en bevraging in het centraal examen tekenen,
handvaardigheid, textiele vormgeving havo paragraaf 3.3 in de ‘Syllabus beeldende vakken
havo 2013’.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
23 / 33
III.3 Vmbo algemene vakken
III.3.1 algemene opmerkingen
Van de examenprogramma's wordt jaarlijks een vast gedeelte centraal geëxamineerd. Dat
c.e.-deel is nader toegelicht in de syllabus, waardoor docenten hun leerlingen op het centraal
examen kunnen voorbereiden.
Examenprogramma’s en syllabi voor 2013 zijn te raadplegen op Examenblad.nl, kies jaarring
2013 (www.examenblad.nl).
III.3.2 leeswijzer globale examenprogramma’s
Het is gebleken dat de lay-out van de globale examenprogramma’s onduidelijkheid kan creëren
over wat wel en niet tot de centraal examenstof behoort. Zie voor uitleg de leeswijzer globale
examenprogramma’s in de Septembermededeling op Examenblad.nl (www.examenblad.nl).
III.3.3 mededelingen per vak
algemene vakken vmbo vakspecifieke informatie * syllabi* 2013
Nederlands info Ne ce 2013 syllabus
Frans info Fa ce 2013 syllabus
Duits info Du ce 2013 syllabus
Engels info En ce 2013 syllabus
Spaans, Turks, Arabisch info Sp Tu Ar ce 2013 syllabus
Fries info Fr ce 2013 syllabus
maatschappijleer II info ma2 ce 2013 syllabus
wiskunde info wi ce 2013 syllabus
natuur- en scheikunde I info nask1 ce 2013 syllabus
natuur- en scheikunde II info nask2 ce 2013 syllabus
biologie info bi ce 2013 syllabus
aardrijkskunde info ak ce 2013 syllabus
geschiedenis info gs ce 2013 syllabus
economie info ec ce 2013 syllabus
beeldende vorming info beeldend ce 2013 syllabus
Muziek ** info muziek ce 2013 syllabus
dans, drama ** info dans drama ce 2013 syllabus
* In de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl
(www.examenblad.nl) kunt u de vakspecifieke informatie en de syllabus openen door
op de link te klikken.
** Voor specifieke informatie over verklanking-spraak bij Autoplay-examens vmbo, zie
het document “‘centrale examens en kandidaten met een beperking – nadere
toelichting’ onderaan paragraaf I.3 van deze Septembermededeling.
III.4 Mededelingen centrale examens beroepsgericht
III.4.1 Algemene opmerkingen
In deze paragraaf worden de termen 'praktijkexamen' en 'cspe' als synoniemen gebruikt.
De paragrafen III.4.2 t/m III.4.7 bevatten informatie die relevant is voor alle beroepsgerichte
vakken.
In het bijzonder wordt de directeur, de examensecretaris en de docenten gewezen op de
nieuwe richtlijnen voor het omgaan met examentijd (III.4.3).
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
24 / 33
Paragraaf III.4.3 bevat daarnaast zoals te doen gebruikelijk
- de Instructie voor de Examinator – het gedeelte dat gemeenschappelijk is voor alle cspe’s;
- de richtlijnen voor de geheimhouding;
- een explicitering van de regelgeving over het herkansen van het cspe.
Per beroepsgericht vak is de specifieke informatie opgenomen paragraaf III.5.
III.4.2 Aanlevering van cspe’s
Op drie tijdstippen ontvangt de school een zending met (papieren en/of digitale)
examendocumenten.
A. 6 maart 2013: Cito-zending nr. 1 cspe’s
B. 11, 12 of 13 maart 2013: DUO-zending cspe’s
C. 13 maart 2013: Cito-zending nr. 2 cspe’s
Zie ook het tijdschema van werkzaamheden (Septembermededeling hoofdstuk IV)
A: Cito-zending nr. 1 (6 maart 2013) is bestemd voor de examinator die de inhoud kortsluit
met de examensecretaris.
Als deze zending op 8 maart 2013 nog niet is ontvangen, dient de examensecretaris onverwijld
contact op te nemen met Cito, Bedrijfsbureau CE, Postbus 1034, 6801 MG Arnhem,
e-mail: [email protected]..
Per cspe bevat Cito-zending nr. 1 twee exemplaren van de volgende examendocumenten:
- examenopgaven
- evt. bijlagen
- evt. uitwerkbladen
- instructie voor de examinator
- evt. bijzondere materialen (zoals A1- en A3-tekeningen)
- een cd-rom/dvd met de nieuwe versie van het computerprogramma MiniTester
en een aantal voorbeelden van digitale minitoetsen en de installatie- en
gebruikershandleiding (als pdf) zie ook III.4.6.
Aan de hand van de inhoud van dit pakket kunnen examinatoren en examensecretaris de
organisatie van het cspe afstemmen.
B: De zending vanuit DUO/Examendiensten (11, 12 of 13 maart 2013) bevat de papieren
examendocumenten voor de kandidaten. Deze zending bevat verzegelde sets in
kandidatenaantal:
- examenopgaven
- evt. bijlagen
- evt. uitwerkbladen
- evt. bijzondere materialen (zoals A1- en A3-tekeningen)
Bij problemen gelieve de examensecretaris direct contact op te nemen met DUO, afdeling
Examendiensten in Groningen, tel: 050-5998933 of e-mail: [email protected]).
C: Cito-zending nr. 2 (13 maart 2013) bevat:
- een dvd/cd-rom met de handleiding: Applicaties cspe 2013 (zie ook III.4.5) en de
bestanden bij alle cspe’s
dit zijn de digitale bestanden bij de praktische opdrachten en de bestanden ten
behoeve van de digitale minitoetsen
NB: deze dvd/cd-rom bevat geen pdf’s ten behoeve van papieren minitoetsen, zie ook
III.4.6
- per cspe: twee (papieren) exemplaren van het correctievoorschrift.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
25 / 33
In een separate zending worden de wachtwoorden toegezonden.
Indien deze zending op 15 maart 2013 nog niet ontvangen is, dient de examensecretaris
onverwijld contact op te nemen met Cito, Bedrijfsbureau CE, Postbus 1034, 6801 MG Arnhem,
e-mail: [email protected].
Voor anderen dan de examensecretaris en de desbetreffende examinatoren blijven de
examendocumenten geheim. Bij digitale examendocumenten kan de systeembeheerder hierop
een uitzondering vormen. Deze moet zowel het programma voor afname van de minitoetsen
als de ICT-toepassingen bij de cspe’s tijdig voor aanvang van de examens installeren en
uittesten.
III.4.3 Richtlijnen bij de praktijkexamens
De Instructie voor de Examinator bevat richtlijnen voor onder meer geheimhouding,
voorbereiding, afname, tijdsduur van de onderdelen, beoordeling en herkansing van de
praktijkexamens. Expliciet vermeld zijn onder meer ‘Richtlijnen met betrekking tot de
geheimhouding’.
In het document 'Instructie voor de Examinator cspe's 2013.pdf' kunt u zien hoe de Instructie
voor de Examinator voor alle beroepsgerichte vakken er uit ziet.
Het document ‘herkansing van het cspe.pdf’ geeft een explicitering van de regelgeving over
het herkansen van het cspe.
NIEUW: richtlijnen examentijd cspe
Bij de afname van het cspe gelden nieuwe richtlijnen voor het omgaan met het begrip
examentijd. De ‘richtlijnen examentijd cspe’ hebben invloed op de organisatie, de afname en
de beoordeling van het cspe.
Het is van belang dat zowel de examensecretaris als de examinatoren zich tijdig op de hoogte
stellen van de nieuwe richtlijnen.
In de digitale versie van deze Septembermededeling op Examenblad.nl is het document
‘richtlijnen examentijd cspe’ te openen door te klikken op de onderstaande link.
• Richtlijnen examentijd cspe
III.4.4 Grijze vlekken exemplaren
Zending A (Cito-zending nr.1, zie III.4.2) bevat examendocumenten.
Bij alle cspe’s wordt met ‘grijze vlekken exemplaren’ gewerkt. In deze zogenoemde ‘grijze
vlekken exemplaren’ is alleen de informatie zichtbaar die noodzakelijk is voor de voorbereiding
op de afname van het cspe. De informatie die bij de voorbereiding niet nodig is, is onleesbaar
gemaakt door deze met een grijze vlek te bedekken.
Bij de zendingen B en C (zie § III.4.2 van de Septembermededeling) wordt niet meer met
grijze vlekken gewerkt.
Het is van belang dat de examinator voorafgaand aan de afname van het cspe exact weet wat
er in het cspe gevraagd wordt en hoe het afnameproces verloopt. Het is daarom van belang,
dat de examinator voorafgaand aan de afname het cspe zelf maakt. Het grijze vlekken
exemplaar is hiervoor minder geschikt. Daarom mag de examinator een kandidaat exemplaar
uit zending B maximaal vijf werkdagen voorafgaand aan de daadwerkelijke start van de
afname inzien. Zie ook de vakspecifieke informatie.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
26 / 33
III.4.5 Overzicht onderdelen en ICT in de praktijkexamens
Van ieder praktijkexamen 2013 is vanaf 4 december 2012 een overzicht beschikbaar waarin de
tijdsduur van de onderdelen, de toegestane hulpmiddelen en de plaats van de minitoetsen is
vermeld.
Bovendien is het ICT-gebruik bij de praktijkexamens in dit overzicht opgenomen.
Dit overzicht kunt u vanaf 4 december openen door te klikken op de link in de digitale versie
van de Septembermededeling op Examenblad.nl.
III.4.6 Afname minitoetsen praktijkexamens
De minitoetsen bij de beroepsgerichte examens worden afgenomen met het speciale
computerprogramma voor de minitoetsen, MiniTester geheten.
Alle varianten van alle minitoetsen verklankbaar
Alle varianten van alle minitoetsen zijn verklankt. Daardoor kan de kandidaat
geluidsfragmenten afspelen waarin de tekst van het beeldscherm wordt voorgelezen.
Deze verklanking werkt op dezelfde manier als de verklanking in de d-versie (dyslexie-versie)
die bekend is van de digitale centrale examens in de algemene vakken in ExamenTester.
Hoewel de verklanking bedoeld is voor dyslectische kandidaten, kunnen alle kandidaten tijdens
het maken van een minitoets eventueel besluiten om de tekst te laten verklanken. Kandidaten
die gebruik willen maken van de geluidsfragmenten dienen te beschikken over een
hoofdtelefoon.
Voorbeeldminitoetsen
Scholen ontvangen bij de eerste zending praktijkexamens van Cito (zending A, 6 maart 2013,
zie III.4.2) een cd-rom/dvd met MiniTester inclusief een aantal voorbeelden van minitoetsen.
Welke voorbeeldminitoetsen per vak worden geleverd staat in het ‘Overzicht onderdelen en
ICT in de praktijkexamens’ (zie III.4.5).
Testen MiniTester op netwerk van de school
Scholen wordt geadviseerd om MiniTester tijdig uit te testen, bijvoorbeeld door de voorbeelden
van de minitoetsen bij leerlingen af te nemen. 13 maart 2013 (zending C, tweede zending van
Cito zie III.4.2) ontvangen scholen de minitoetsen cspe BB, KB en GL 2013. Het uittesten van
MiniTester gebeurt bij voorkeur vóór 13 maart.
Digitale afname van minitoetsen niet mogelijk?
Een school die geen digitale minitoetsen kan afnemen, dient een verzoek tot het ontvangen
van de pdf-versie van de Minitoetsen per e-mail te verzenden aan [email protected].
Dit bericht dient te voldoen aan de volgende voorwaarden:
- Het bericht dient afkomstig te zijn van de examensecretaris.
- Het bericht bevat de redenen waarom de school af wil zien van digitale afname.
Na akkoord van het CvE wordt binnen vijf werkdagen de pdf-versie (van de opgaven en de
antwoordbladen) ter beschikking gesteld aan de school. De school vermenigvuldigt de
antwoordbladen bij de minitoetsen in kandidaataantallen en gebruikt de pdf’s op beeldscherm
tijdens de afname van de minitoetsen.. De wachtwoorden voor de pdf’s worden verzonden
naar het e-mailadres van de examensecretaris. De examensecretaris verneemt dan tevens hoe
de examinatoren kunnen beschikken over de correctievoorschriften bij de papieren
minitoetsen.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
27 / 33
III.4.7 Cspe GL
Bij het cspe GL worden de volgende groepen van verwante vakken onderscheiden:
groep 1
Bouw
groep 2
MEI
groep 3
Z&W
timmeren metaaltechniek verzorging
metselen elektrotechniek uiterlijke verzorging
schilderen installatietechniek zorg-en-welzijn-breed
fijnhoutbewerken metalektro
bouw-breed instalektro
techniek-breed
groep 4
HAV
groep 5
Consumptief
groep 6
ITI
administratie horeca ict-route
handel en verkoop bakken technologie in de GL
mode en commercie consumptief-breed intersectoraal
handel en Administratie
groep 7
landbouw
plantenteelt
groene ruimte
bloembinden en -schikken
dierhouderij en -verzorging
verwerking agr producten
landbouw-breed
Voor de vakken binnen de GL-groep is er één identiek cspe.
Voor grafimedia GL wordt ook een cspe aangeboden.
Voor voertuigentechniek GL en transport en logistiek GL worden cse’s GL aangeboden.
Herkansen van het cspe GL: anders dan bij BB en KB!
Voor wat betreft het herkansen geldt artikel 51 van het Eindexamenbesluit.
Daarin staat dat een kandidaat in GL/TL het recht heeft om het centraal examen in één vak te
herkansen. Dat is niet veranderd bij de invoering van het cspe GL. Concreet betekent dit dat
een GL-kandidaat kan kiezen tussen herkansen van óf het cse GL/TL van een algemeen vak óf
het cspe GL.
Daarmee verschilt de herkansingsregeling in GL met die in BB en KB (waar de leerling zijn
herkansingsrecht kan uitoefenen op zowel het cspe en daarnaast op het c.e. van de algemene
vakken).
Voor wat betreft de organisatie van de herkansing betekent dit een aandachtspunt voor de
school:
Een GL-kandidaat zal dus eerst de uitslag moeten afwachten alvorens hij besluit in welk vak hij
gaat herkansen. In 2013 kan de uitslag worden vastgesteld op 12 juni. De school heeft dan
nog één week voor de afname van het cspe GL bij herkansers.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
28 / 33
III.5 Informatie per beroepsgericht programma
sector techniek vakspecifieke informatie * syllabi * 2013
bouwtechniek-timmeren info BTt ce 2013 syllabus
bouwtechniek-metselen info BTm ce 2013 syllabus
bouwtechniek-schilderen info BTs ce 2013 syllabus
bouwtechniek-
fijnhoutbewerken
info BTf ce 2013 syllabus
bouw-breed info Bbr ce 2013 syllabus
elektrotechniek info ET ce 2013 syllabus
installatietechniek info IT ce 2013 syllabus
metaaltechniek info MT ce 2013 syllabus
metalektro info ME ce 2013 syllabus
instalektro info IE ce 2013 syllabus
grafimedia info GM ce 2013 syllabus
transport en logistiek info T&L ce 2013 syllabus
voertuigentechniek info VT ce 2013 syllabus
sector zorg en welzijn vakspecifieke informatie * syllabi *
uiterlijke verzorging info UV ce 2013 syllabus
verzorging info VZ ce 2013 syllabus
zorg-en-welzijn-breed info ZWbr ce 2013 syllabus
sector economie vakspecifieke informatie * syllabi *
administratie info AD ce 2013 syllabus
handel en verkoop info HV ce 2013 syllabus
mode en commercie info MC ce 2013 syllabus
handel en administratie info HA ce 2013 syllabus
consumptief-horeca info COhor ce 2013 syllabus
consumptief-bakken info CObak ce 2013 syllabus
consumptief-breed info CObr ce 2013 syllabus
sector landbouw vakspecifieke
informatie *
syllabi
* BB
syllabi
* KB
syllabi
* GL
landbouw-breed info LB ce 2013 syllabus syllabus
plantenteelt info LNplant ce 2013 syllabus syllabus
groene ruimte info LNgroen ce
2013
syllabus syllabus syllabus
bloembinden en -schikken info LNbloem ce
2013
syllabus syllabus
dierhouderij en -verzorging info LNdier ce 2013 syllabus syllabus
verwerking agrarische
producten
info LNvap ce 2013 syllabus syllabus
agrarische techniek info LNat ce 2013 x syllabus x
agrarische
bedrijfseconomie
info LNab ce 2013 x syllabus x
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
29 / 33
nieuwe beroepsgerichte
vakken
vakspecifieke informatie * syllabi *
ict-route info ict-route ce 2013 syllabus
Intersectoraal info intersectoraal ce 2013 syllabus
techniek-breed info tn-breed ce 2013 syllabus
technologie in de GL info technoGL ce 2013 syllabus
sport, dienstverlening en
veiligheid
info sdv ce 2013 syllabus
* In de digitale versie van de Septembermededeling op Examenblad.nl
(www.examenblad.nl) kunt u de vakspecifieke informatie en de syllabus openen door
op de link te klikken.
III.6 Contactadressen bij de examens
III.6.1 Examenlijn College voor Examens
Bij vermoede onvolkomenheden in examenopgave of correctievoorschrift
Postbus 315, 3500 AH Utrecht
tel.: 030-2843055
e-mail: [email protected]
III.6.2 Dienst Uitvoering Onderwijs/Examendiensten
Problemen met examendocumenten, pooling en waardepapieren
Postbus 30158, 9700 LK Groningen
tel: 050-5998933
email: [email protected].
III.6.3
Zendingen examendocumenten vanuit Cito
Cito, Bedrijfsbureau CE, Postbus 1034, 6801 MG Arnhem,
e-mail: [email protected].
III.6.4 Ict-examenhelpdesk
Er is een ict-examenhelpdesk ingericht voor problemen m.b.t. de installatie en de werking van
de software die bij de examenafnames ingezet wordt.
Informatie over de bereikbaarheid en openingstijden van deze helpdesk vindt u op
http://centraalexamen.cito.nl , onder Ict-examenhelpdesk.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
30 / 33
IV tijdschema van werkzaamheden voor de eindexamens vwo, havo, vmbo,
schooljaar 2012/2013
2012/2013,
maand
voor wie Gebeurtenis
eind september alle scholen Ontvangst van de formulieren opgave aantal examenkandidaten
2013 vwo, havo en vmbo
voor 1 oktober alle scholen Aan de inspectie zenden: het examenreglement en het
programma van toetsing en afsluiting
wo 3 oktober alle scholen Ontvangst computerprogramma ExamenTester 2.10 en FT-
examen
voor 15
oktober
vwo-scholen met cpe
beeldende vakken
Opsturen van het formulier opgave aantal examenkandidaten
vwo 2013 indien tevens kandidaten worden opgegeven voor het
centraal praktisch examen in een van de beeldende vakken
voor 1
november
alle scholen Opsturen van de formulieren opgave aantal examenkandidaten
2013 aan DUO, Examendiensten, het origineel van de
formulieren vwo, havo en vmbo
november alle scholen Ontvangst van de brochure
"diploma's en andere
waardepapieren"
wo 28
november
vwo-scholen met cpe
beeldende vakken
Ontvangst opgaven cpe beeldende vakken vwo per
aangetekende post
december alle scholen Ontvangst van de terugmeldingsformulieren
periode ma 3
t/m vr 9
december
vwo-scholen met cpe
beeldende vakken
In deze periode worden voor het cpe beeldende vakken vwo de
opgaven en het formulier ten behoeve van de procesbeschrijving
aan de kandidaten uitgereikt
1 januari 2013 vwo-scholen met cpe
beeldende vakken
Aanvang afname cpe beeldende vakken vwo
wo 16 januari Alle scholen Ontvangst voorbeeldmateriaal t.b.v computerprogramma
ExamenTester 2.10 voor die scholen die de eerste deadline
Systeemcheck hebben gehaald
wo 6 februari vmbo GL en TL Ontvangst cpe beeldende vakken vmbo per aangetekende post
maart alle scholen Maartmededeling over organisatorische zaken, met o.m. de
''aangewezen vakken'' en het rooster van het 2e tijdvak
wo 6 maart
vmbo BB, KB en GL Ontvangst zending A voor de cspe’s (1e vanuit Cito) en de
netwerkversie van MiniTester om deze tijdig te kunnen testen
(zie III.4.2.) . De inloggegevens worden separaat toegezonden.
wo 6 maart Alle scholen Ontvangst voorbeeldmateriaal t.b.v computerprogramma
ExamenTester 2.10 voor die scholen die de tweede deadline
Systeemcheck hebben gehaald
ma 11, di 12 of
wo 13 maart
vmbo BB, KB en GL Ontvangst zending B voor de cspe’s, vanuit DUO,
Examendiensten (pakketten met de opgaven voor de
kandidaten) (zie III 4.2)
wo 13 maart vmbo BB, KB en GL Ontvangst zending C voor de cspe’s (2e vanuit Cito) (zie III.4.2.)
De wachtwoorden worden separaat toegezonden.
voor vr 15
maart
alle scholen Ontvangst van Cito van:
- instructie voor het verzamelen van de afnamegegevens t.b.v.
de normering waarin opgenomen informatie over de Cito-
verwerking in 2013
ma 18 maart vmbo GL en TL Start cpe beeldende vakken
wo 20 maart alle scholen vmbo BB Ontvangst packages met flexibele digitale centrale examens BB
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
31 / 33
en KB met
ExamenTester
en KB
Wachtwoorden worden separaat verzonden
Eind maart alle scholen De scholen ontvangen de poolingbrieven 2e correctie van DUO
i 2 april vmbo BB, KB en GL Aanvang cspe BB, KB en GL
Aanvang flexibele digitale examens BB en KB
ma 15, di 16of
wo 17 april
alle scholen Ontvangst van de pakketten met examenopgaven voor het
centraal schriftelijk examen in het eerste tijdvak
N.B. De pakketten moeten direct door de school in ontvangst
worden genomen, gecontroleerd en veilig opgeborgen
wo 17 april alle scholen vmbo BB
en KB
Ontvangst terugval DVD vanuit Cito voor scholen die meedoen
met de flexibele digitale examens BB en KB
di 7 mei
vmbo, havo en vwo Uiterlijk 3 werkdagen voor het begin van het centraal examen
dienen de resultaten van de schoolexamens aan BRON te zijn
gemeld. Dit geschiedt door middel van het Onderwijsnummer of
BSN via de beveiligde site van DUO (www.duo.nl).
DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de
gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal
met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de
Maartmededeling 2013
uiterlijk wo 8
mei
alle scholen Worden de erratumbladen op de opgaven voor het eerste tijdvak
centrale examens per aangetekende post verstrekt.
vr 10 mei vmbo GL en TL Einddatum cpe beeldende vakken
ma 13 mei alle scholen Aanvang centraal schriftelijk examen
wo 22 mei vmbo BB, KB en GL Uiterste datum inzenden afnamegegevens via WOLF aan Cito:
- cspe (BB, KB en GL)
- cse beroepsgericht (GL)
Tevens uiterste datum voor “Dataretour naar Cito” van de
scores via het programma MiniTester
di 28 mei alle scholen Uiterste datum inzenden afnamegegevens via WOLF aan Cito:
- examens algemene vakken vmbo en havo/vwo die zijn
afgenomen in de periode van 13 mei t/m 21 mei
- cpe beeldende vakken vmbo
Tevens uiterste datum voor “Dataretour naar Cito” van de
scores via het programma Examentester
- van alle flexibele digitale BB- en KB-examens
vr 31 mei vmbo BB, KB en GL Einddatum eerste tijdvak cspe
vr 31 mei vmbo BB, KB en GL Uiterste datum voor opmerkingen over de centrale examens
beroepsgerichte programma's in verband met de normering door
het CvE in het eerste tijdvak
ma 3, di 4 of
wo 5 juni
alle scholen Ontvangst van de pakketten met examenopgaven voor het
centraal examen tweede tijdvak.
N.B. De pakketten moeten direct door de school in ontvangst
worden genomen, gecontroleerd en veilig opgeborgen
ma 3 juni alle scholen Uiterste datum inzenden afnamegegevens via WOLF aan Cito:
- examens algemene vakken vmbo, alle vakken havo/vwo die
zijn afgenomen in de periode 22 mei tot en met 29 mei
wo 5 juni vmbo BB, KB en GL Bekendmaking normering 1e tijdvak beroepsgerichte
programma's vmbo om 08.00 uur op www.examenblad.nl en
www.cito.nl
wo 5 juni vmbo BB, KB Begin van het tweede tijdvak voor de cspe BB, KB
wo 5 juni alle scholen Uiterste datum voor inzenden opmerkingen over de centrale
examens algemene vakken in verband met de normering door
het CvE in het eerste tijdvak.
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
32 / 33
uiterlijk wo 5
juni
alle scholen Worden de erratumbladen op de opgaven voor het tweede
tijdvak centrale examens per aangetekende post verstrekt.
wo 12 juni vmbo-scholen Bekendmaking normering 1e tijdvak algemene vakken vmbo,
om 08.00 uur op www.examenblad.nl en www.cito.nl
wo 12 juni vmbo scholen GL Begin van het tweede tijdvak voor de cspe GL
do 13 juni vwo-havo scholen Bekendmaking normering 1e tijdvak vwo en havo, om 08.00 uur
op www.examenblad.nl en www.cito.nl
ma 17 juni
voor 12.00 uur
alle scholen Aan DUO doorgeven (registreren in BRON) welke kandidaten
deelnemen aan het tweede tijdvak. Dit geschiedt door middel
van het Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van
DUO (www.duo.nl).
Hierbij kunnen de volgende zaken aan de orde zijn:
- kandidaten die aan de herkansing deelnemen, met vermelding
van het vak waarin examen wordt afgelegd;
- kandidaten die bij een of meer zittingen van het eerste tijdvak
verhinderd waren aanwezig te zijn en in de gelegenheid worden
gesteld in het tweede tijdvak hun examen voort te zetten of te
voltooien;
- de cijfers van het alsnog voltooide s.e. van alle kandidaten die
het s.e. niet hebben kunnen voltooien voor het eerste tijdvak.
ma 17 juni
voor 17.00 uur
scholen met een
kandidaat in een
aangewezen vak
Uiterste datum voor aanmelding aan DUO, Examendiensten van
de kandidaten voor het tweede tijdvak in een van de
aangewezen vakken (tweede tijdvak afgenomen door het
College voor Examens).
NB: De aanmelding geschiedt m.b.v. een aparte
aanmeldapplicatie. De school moet deze kandidaten ook
registreren bij BRON (zie 17 juni voor 12.00 uur).
Toelichting: de school moet de kandidaten die deelnemen aan
een aangewezen vak in het 2e tijdvak en/of deelnemen aan het
derde tijdvak registreren in BRON, mede t.b.v. eventuele
Inspectiecontrole. De separate aanmelding bij Examendiensten
is voor de afname van het centraal examen door het College
voor Examens.
ma 17, di 18,
wo 19 juni
alle scholen Tweede tijdvak, cse algemene vakken, voor de vakken waarbij
dit op school wordt afgenomen
wo 19 juni vmbo BB, KB en GL Einddatum tweede tijdvak cspe
vr 21 juni scholen met een
kandidaat in een
aangewezen vak
Aangewezen vakken: tweede tijdvak afgenomen door het
College voor Examens (CvE)
vr 21 juni alle scholen Uiterste datum voor inzenden:
- aan Cito: afnamegegevens tweede tijdvak via WOLF
- bij het CvE: opmerkingen over de centrale examens 2e tijdvak
in verband met de normering door het CvE
wo 26 juni alle scholen 08.00 uur Bekendmaking normering tweede tijdvak
wo 26 juni alle scholen Publicatie uitslagen 2e tijdvak aangewezen vakken
vr 28 juni
alle scholen Zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de definitieve uitslag
na deelname aan het 1e tijdvak, doch uiterlijk 2 weken nadat de
uitslag van het desbetreffende examen is vastgesteld, stuurt
het bevoegd gezag de examengegevens elektronisch naar DUO
(registreren in BRON). Dit geschiedt door middel van het
Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO
(www.duo.nl).
Mededeling
College voor Examens
Datum
25 september 2012
Kenmerk
CvE-12.01945
Mededelingen over de eindexamens 2013 voor vwo, havo, vmbo
(septembermededeling)
Pagina
33 / 33
DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de
gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal
met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de
Maartmededeling 2013
ma 1 juli voor
17.00 uur
alle scholen Uiterste datum voor aanmelden aan DUO, Examendiensten van
de kandidaten voor het derde tijdvak, afgenomen door het
College voor Examens. In mei ontvangt de school van
Examendiensten nadere informatie.
Aanmeldingen na 1 juli 2013 worden niet in behandeling
genomen.
NB: De aanmelding geschiedt m.b.v. een aparte
aanmeldapplicatie. De school moet deze kandidaten ook
registreren bij BRON.
Toelichting: de school moet de kandidaten die deelnemen aan
een aangewezen vak in het 2e tijdvak en/of deelnemen aan het
derde tijdvak registreren in BRON, mede t.b.v. eventuele
Inspectiecontrole. De separate aanmelding bij Examendiensten
is voor de afname van het centraal examen door het College
voor Examens.
do 11 juli
alle scholen Zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de definitieve uitslag
na deelname aan het 2e tijdvak, doch uiterlijk 2 weken nadat de
uitslag van het desbetreffende examen is vastgesteld, stuurt het
bevoegd gezag de examengegevens elektronisch naar DUO
(registreren in BRON). Dit geschiedt door middel van het
Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO
(www.duo.nl).
DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de
gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal
met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de
Maartmededeling 2013
3 werkdagen
vóór aanvang
van het derde
tijdvak examen
scholen met een
kandidaat in het
derde tijdvak
Aan DUO doorgeven (registreren in BRON) welke kandidaten
deelnemen aan het derde tijdvak, Dit geschiedt door middel van
het Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO
(www.duo.nl).
ma 12
augustus
scholen met een
kandidaat in het
derde tijdvak
Begin van het derde tijdvak. Data en plaatsen worden na
aanmelding bekend gemaakt.
do 29 augustus alle scholen Publicatie uitslagen 3e tijdvak
vr 13
september
alle scholen Zo spoedig mogelijk na de vaststelling van de definitieve uitslag
na deelname aan het 3e tijdvak, doch uiterlijk 2 weken nadat de
uitslag van het desbetreffende examen is vastgesteld, stuurt
het bevoegd gezag de examengegevens elektronisch naar DUO
(registreren in BRON). Dit geschiedt door middel van het
Onderwijsnummer of BSN via de beveiligde site van DUO
(www.duo.nl).
DUO heeft voor de scholen het stappenplan voor de
gegevensuitwisseling beschikbaar gesteld op www.duo.nl en zal
met gedetailleerdere informatie hierover aansluiten bij de
Maartmededeling 2013