ÚLCERAS VASCULARES:
ÚLCERAS VENOSAS VS
ÚLCERAS ARTERIALES
Mª JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR
RESIDENTE DE ENFERMERÍA FAMILIAR Y COMUNITARIA
2018
DEFINICIÓN
Lesión elemental con pérdida de sustancia cutánea, producida por
alteraciones en la circulación (ya sea venosa o arterial), que afecta a
las extremidades inferiores, que habitualmente se localiza en el tercio
distal de la pierna y que con el paso del tiempo tiende a cronificarse
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
PREVALENCIA
Población general 1%
> 65 años 3 %
Venosas
80%
Arteriales
10%
Neuropáticas
5%
Otras
5%
Venosas Arteriales Neuropáticas OtrasMARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
ETIOLOGÍA
ÚLCERAS VENOSAS
VARICES PRIMARIAS
ENFERMEDAD POSTFLEBÍTICA
SECUNDARIA A TROMBOSIS VENOSA
PROFUNDA (TVP)
ÚLCERAS ARTERIALES
ARTERIOPATÍA PERIFÉRICA
Arteriosclerosis obstructiva o ateromatosa
Enfermedad de Buerguer
Enfermedad de Raynaud
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
FACTORES DE RIESGO
ÚLCERAS VENOSAS ÚLCERAS ARTERIALES
• Edad, sexo femenino
• Factores de coagulación
• Antecedentes familiares
• Fístula arteriovenosa
• Hiperlipemia, DM
• Obesidad
• Tabaquismo
• Escaso ejercicio, postura
• Traumatismo
• Compresión
• Trombo, émbolo
• HTA
• Factores genéticos
• Fístula arteriovenosa
• Dislipemia, DM
• Alcohol
• Tabaquismo
• Escaso ejercicio
• Traumatismo
• CompresiónEXTRÍNSECOS
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
DIAGNÓSTICO
1. ANAMNESIS:
Antecedentes familiares
Antecedentes personales
Patología actual
Patologías crónicas asociadas a problemas vasculares
2. EXPLORACIÓN FÍSICA
DIAGNÓSTICO DIFERENCIAL
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
INSPECCIÓN
•Coloración e hidratación
•Anejos cutáneos
•Estado vascular
PALPACIÓN
•Pulsos
• Temperatura
•Relleno capilar
DOLOR
• Localización
• Intensidad
•Alivio
ITB
1.3 Calcificación
arterial
1-1.29 Normal
0.91-0.99 Resultado
incierto
< 0.9 EAP ligera-
moderada
< 0,5 EAP grave
ÚLCERA ARTERIAL ÚLCERA VENOSA
Localización Generalmente distal: zona plantar,
espacios interdigitales, dedos, zona
maleolar externa y talón
Zona maleolar interna, tercio inferior de la
pierna
Tamaño Pequeño tamaño Tamaño fluctuante. Tendencia a crecer
Forma Redondeada Ovalada
Fondo Pálido, esfacelado necrótico y fibroso Fibrinoide, hiperémico
Exudado No exudativa Fibrinoide/granulación con abundante
exudado
Bordes Definidos Desiguales
Piel perilesional Pálida sin vello, brillante, delgada,
extremidad fría y uñas engrosadas
Pigmentada, eczematosa,
fibrosa/atrofiada, vasculitis, celulitis,
edema, venas varicosas
Infección Puede presentar Puede presentar
Profundidad Profundas Superficiales
Dolor Intenso, continuo y punzante. Alivio en
declive
Mínimo. Alivio al elevar el miembro
Pulsos Ausentes o disminuidos Presentes
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
TRATAMIENTO
ETIOLOGÍAHÁBITOS DE VIDA
SALUDABLESTRATAMIENTO
LOCAL
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
HÁBITOS DE VIDA SALUDABLES
Úlceras arteriales Úlceras venosas Ambas
• Dieta rica en vitamina C • Elevación de miembros • Dieta equilibrada
• Miembros calientes • Evitar bipedestación o sedestaciónprolongadas
• Ejercicio físico
• Acudir al centro si dolor al caminar. • Evitar el calor • Aseo e hidratación adecuada
• Inspeccionar los pies a diario
• Abandono de hábito tabáquico
• No efectuar masajes sobre prominencias óseas
• No utilizar prendas ajustadasMARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
TTO LOCAL: ÚLCERAS ARTERIALES ÚLCERAS VENOSAS
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
TEJIDO NO VIABLE
• Limpieza (Agua corriente, SF 0.9%, polihexanida-betaína)
• Desbridamiento (Cortante, autolítico, enzimático)
INFLAMACIÓN E INFECCIÓN
• Signos locales apósitos de plata
• Invasión sistémica / terapias locales no eficaces antibióticos sistémicos
EXUDADO
• Productos que promueven ambiente húmedo
ESTIMULAR BORDES
• Hidratación de la piel perilesional
T
I
M
E
Espumas y alginatos
Hidrogeles e
hidrocoloides
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019
BIBLIOGRAFÍA
http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=908
http://amf-semfyc.com/web/article_ver.php?id=1057
http://www.medigraphic.com/pdfs/derrevmex/rmd-2009/rmd092d.pdf
http://scielo.isciii.es/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S1695-61412010000300022
https://www.aeev.net/pdf/Guia-de-Practica-Clinica-web.pdf
http://www.capitulodeflebologia.org/media/Guias-Practica-Clinica-Enfermedad-Venosa-Cronica_431.pdf
https://gneaupp.info/guia-de-practica-clinica-para-la-prevencion-y-cuidado-de-las-ulceras-arteriales/
https://gneaupp.info/wp-content/uploads/2015/05/Bolcan-n%C2%BA-31.pdf
https://www3.gobiernodecanarias.org/sanidad/scs/content/dd86baeb-81dc-11e4-a62a-758e414b4260/Vol6_n2_BOLCAN_URM_I_MATERIAL_CURAS.pdf
https://gneaupp.info/boletin-canario-de-uso-racional-del-medicamento-del-scs-uso-racional-del-material-de-curas-ii-cura-en-ambiente-humedo/
https://www.ulceras.net/monografico/119/106/terapeutica-local-clasificacion-de-productos.html
https://www.ulceras.net/monografico/117/104/terapeutica-local.html
MARÍA JOSÉ MARTÍN ANDÚJAR. RESIDENTE DE ENFERMERÍA FYC. 2019