Overlever

Vincent van der Valkwas 16 toen hij inzijn eentje voortwee jaar naarHongkong ver-huisde. ‘Ik wilde meniet verhouden tot

de norm van de sociale hiërarchie opeen middelbare school, met die gekkewetten van de jungle. Daar werd ikniet gelukkig van. Ik wilde stoppen ennaar de toneelschool gaan, maar ikwas nog te jong.‘De United World Colleges selec -

teren scholieren van over de hele wereld om culturen bij elkaar te brengen. Dat doen ze met beurzen,zodat de leerlingen ook echt uit allelanden kunnen komen. In Hongkongwoonde ik op een campus met zeven-tig nationaliteiten. Een norm bestonddaar niet. Wie zegt wat normaal is, alsje tussen zeventig nationaliteiten zit?Op die school gingen ze interessanterom met de vragen waar ik mee zat.Onderwijs hoeft niet alleen te bestaanuit sommetjes en woordjes leren.’Daarna vertrok Van der Valk voor

een jaar naar een toneelschool in NewYork. ‘Met de metro naar school, inNew York wonen was intens. Maar naeen jaar ging ik weg, ik was niet meerwelkom op die school. Ik vond het toneelonderwijs niet goed en bevraagde hun systeem, ook tijdensde lessen. Dat was irritant voor mijnmedeleerlingen.‘De docenten vonden dat ik aan-

dacht zocht. Ze zetten me op een stoelvoor de klas en zeiden: wat is jouwprobleem? Ik antwoordde dat het meverbaasde hoe weinig ruimte er bestond voor vragen. En dat ik somsniet eens zin had om naar school tekomen, terwijl toneelspelen mijngrootste passie is. Toen vroegen de leraren of ik dat probleem ook in bedhad.’

Waarom kwam je na die jarenterug naar Nederland?‘In New York had ik gepraat met mensen die zeiden dat ik gek was alsik niet naar de toneelschool in Maas-tricht ging. In Amerika zou je eenmasteropleiding moeten doen aanColumbia of Yale om in de buurt tekomen van het niveau op een Neder-landse toneelschool. Ik kwam terugom artistiek-inhoudelijke redenen.

Mijn hang naar avontuur in het buitenland werd ondergeschikt aande inhoud: een acteur, schrijver enkunstenaar worden.’

Voel je je een Nederlander?‘Ja, maar voor de helft niet. Ik denkdat ik een grotere intensiteit heb. Alsik met passie praat en het vuur inmijn ogen komt, merk ik dat anderensoms stilvallen en proberen me rustigte krijgen. Je kunt zeggen dat het per-soonlijk is, maar je kunt er ook naarkijken als: dat is cultuur. Mijn moederkomt uit IJsland, daar heb ik gewoond tot ik 6 was.‘Het grootste verschil tussen Neder-

land en IJsland is de natuur. Die is in

IJsland zo extreem dat het culturelegevolgen heeft. In Nederland kun jezien wat er is, zo ver als het oog reikt.Daarom zijn wij nuchter: ik zie hettoch? In IJsland kan van de ene op deandere minuut door een sneeuw-storm de situatie zo veranderen dat jehelemaal niets meer ziet. Het leidt totmystiek. De een zegt: het is een manier om met de natuur om tegaan, de ander ziet het als iets spiritueels.‘Het mooiste verhaal dat ik ken,

komt uit de jaren zeventig. In IJslandwilden ze een snelweg bouwen,dwars door een rotssteen die belang-rijk was in het elfenrijk. De eerste dagwerd de aanleg uitgesteld door eensneeuwstorm. Daarna werden allebouwvakkers ziek. Uiteindelijk hebben ze de weg om die steen heengebouwd. Over de elfen die daar zogenaamd leven, kun je denken wat

je wilt, maar je moet er niet mee fucken – zoiets. In de kern is het dit:als mens sta je niet centraal. De fysieke wereld is niet het enige dat bestaat.‘Omdat IJsland zo’n klein land is

met zo weinig inwoners, kunnen ersneller veranderingen plaatsvinden.Eerst leefden de IJslanders in grote armoede, onder erbarmelijke omstandigheden, waarin ze eenbeetje vis probeerden te vangen omte overleven. Na de komst van eenAmerikaanse legerbasis waren zeplotseling rijk. De extremen wordensneller opgezocht. Dat de wereld-wijde economische crisis begon metIcesave, was geen toeval.‘IJslanders zijn progressief en open.

IJsland heeft de grootste gelijkheidtussen mannen en vrouwen, en dat isheel snel gegaan. Maar ik heb ook eenandere kant meegemaakt, die me beangstigde. Door de overlevings -modus gaat hun trots verder dan inNederland. Een soort oergevoel: dit isons land. Dat nationalisme kan omslaan in een betoog waarin ze beweren dat ze een superieur volkzijn.’

Kijk je door die buitenlandsejaren anders naar Nederland?‘Ik heb geleerd dat alles een kwestievan perspectief is. Hoe je naar de wereld kijkt, is zo veranderlijk en afhankelijk van hoe en waar je bentopgegroeid en van welke verhalen jehebt gehoord. Wat jij hebt mee -gekregen, geeft je geen recht op deenige waarheid.‘In Hongkong deelde ik een kamer

met een jongen uit Tanzania. De oorlog in Irak brak uit en ik wilde protesten organiseren. Hij had geeninteresse. Ik besefte dat idealisme eenluxe is. Als ik de school daar verpestte,kon ik terugvallen op de sociale zeker-heid van Nederland. Hij kon zich nietpermitteren geen goede cijfers te halen. Het was de enige mogelijkheidom zijn familie te onderhouden.‘Ik kan me boos maken over het

gebrek aan bereidheid ons te ver-plaatsen in een ander. De onwetend-heid in Nederland is soms genant. Onwetendheid kun je mooi dragen,in bescheidenheid. Maar de combina-tie van onwetendheid en arrogantieis zo lelijk.’

Land van afkomst

Dankzij zijn jaren in het buitenland leerdeacteur Vincent van der Valk (33) dat niemand

recht heeft op de enige waarheid. ‘Deonwetendheid in Nederland is soms genant.’

Door Robert Vuijsje Foto Casper Kofi

Nederlands‘Als ik

grootsheidrelativeer.’

IJslands‘Muziek maken.’

Eten‘Italiaans.’

Partner‘Maria

Kraakman, zeis ook actrice.

Ik zie haarpersoonlijk-

heid niet verbonden

aan een nationaliteit.’Wit of blank

‘Simpel: ikzeg wit.

Blank heefteen connota-

tie met rein.’

‘Als mens sta je nietcentraal. De fysieke

wereld is niet het enigedat bestaat’

INTERVIEW VINCENT VAN DER VALK

10DE VOLKSKRANTDINSDAG 22 JANUARI 2019

Column

Ik wilde nog zo veel zeggen tijdens de columnis-tenmarathon in de Rode Hoed, maar ik hadmaar een minuut. Zo wilde ik dieper ingaan op

de geruchtmakende clitorisspecial in de Volkskrant.Ook mannen hebben een kittelaar en die zit in deprostaat. Het melken van deze voorstanderklier veroorzaakt een bijzonder aangenaam gevoel, zonder de stigmatiserende toxic masculinityvan despuitende roede. De mannelijke Gräfenberg-plek dus.Mijn bijdrage in de Rode Hoed ging echter over

een baby-egeltje. De bomvolle kerk had veel lievergehoord van welke columnist ik het meeste houd(Sheila Sitalsing), welke column ik nooit meer zouschrijven (die met het baby-egeltje), welke columnik het leukst vond om te schrijven (over mijn hon-den die een egel slopen) en wat mijn omgang is metde sociale media op de dag dat de column verschijnt(ik verspreid het cursiefje via Hyves).Ik had het publiek graag willen uitleggen hoe

mijn column tot stand komt: zonder goddelijke inspiratie, want het is een puur ambachtelijke handeling die je zelfs een aap kunt aanleren.

Omdat ik geen televisie kijk, kan ik nooit reage-ren op kwesties die de lezers bezighouden (DWDD,Pauwen Jinek). Daarom schrijf ik noodgedwongenover mijn moeder en mijn honden. Verder lieg ik al-les bij elkaar, want ik ben helemaal geen zielige, een-zame, obese sukkel met een doodswens. Wel waar isdat ik een vriendin heb, op gezette tijden comazuipen twee keer per maand krek rook met personenvan kleur en kommersjele sekswerksters in Olhão.Laura de Jong, die de marathon organiseerde,

dacht dat ik zou bibberen van de zenuwen omdat ikin een column had geschreven dat ik aan planken-koorts lijd. Ik stelde Laura gerust en verklapte haardat ik tijdens een voordracht altijd fantaseer dat alletoehoorders in hun blote nakie zitten. Dat hielp enorm in de Rode Hoed.

Ik had een paar straatarmekunstbroeders mee-genomen, die zich als hongerige wolven op het buf-fet en de drank voor de columnisten stortten. Lauraen meneer Remarque zeiden er wijselijk niks van.Het deed mij denken aan Een lezing op het platte-

land, in de bundel Tien vrolijke verhalenvan GerardReve. Daarin wordt een vermogende kunstbescher-mer uitgevroten door een roedel bohemiens. Over mecenassen gesproken: tijdens de Meet &

Greet kreeg ik diverse oneerbare voorstellen van lezeressen (van achteren lyceum, van voren museum) en kon ik in een uurtje meer verdienendan met tien columns. En ik was niet eens over mijnkittelaar begonnen.

Ik had het publiek van decolumnistenmarathon het liefstverteld over de mannelijke g-spot.

Kittelaar

ARTHUR VAN AMERONGEN

Illustratie Berto Martínez

Illustratie Gabriël Kousbroek

Vincent van derValk (Neder-land, 1985)speelde in de tv-serie Klem en isvanaf 17/3 tezien in denieuwe tv-serieZeven kleine cri-minelen (Zapp).Hij speelt dehoofdrol in defilm Nocturne,die op 28/1 ophet InternationalFilm FestivalRotterdam inpremière gaaten vanaf halfapril in de bios-coop te zien is.Ook speelt hij dehoofdrol in hettoneelstuk Cali-gula van TheaterUtrecht (tour-nee vanaf 26/1)en is hij vanaf14/6 op Oerol tezien in denieuwe solo-voorstelling Immens.

DE VOLKSKRANTDINSDAG 22 JANUARI 2019 11

In gesprekSchrijver Robert Vuijsje (Alleen maar nette

mensen, Beste vriend) interviewt voor V Nederlanders over de rol die afkomst speelt

in hun leven. Hij spreekt onder anderen nog metzangeres Carolina Dijkhuizen (Colombiaans) en

acteur André Dongelmans (Ghanees).