ÖĞRETİM TASARIMI VEYA ÖĞRETİM SİSTEMLERİ TASARIMI VEYAÖĞRETME-ÖĞRENME SÜREÇLERİ TASARIMI
(Instructional Design Instructional System Design)
1
ÖĞRETME VE ÖĞRENME İLE İLGİLİ BİLİMSEL VERİLERİ ÖĞRETİM UYGULAMALARINDA HAYATA GEÇİRMEYE
“ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜREÇLERİ TASARIMI” ADI
VERİLMEKTEDİR.
2
ÖğrenmeKuramları
Öğretme-Öğrenme Süreçleri Tasarımı
ÖğretimUygulamaları
Geribildirim
Öğretme Öğrenme Süreçleri Tasarımı
Öğr.Gör. Şirin KARADENİZ3
Öğretim tasarımının boyutları
STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİKNEDİR?
4
Strateji
Genel olarak; bir şeyi elde etmek için izlenen yol yada amaca ulaşmak için geliştirilen bir planın uygulanmasıdır.
Eğitim açısından strateji; dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayan; yöntem, teknik ve araç-gereçlerin belirlenmesine yön veren yaklaşımdır.
5
Yöntem6
Öğretim yöntemi, öğrenciyi hedef ulaştırmak için izlenen yoldur.
Yöntemle, belli öğretme teknikleri ve araçları kullanılarak öğretmen ve öğrenci etkinliklerinin bir plana göre düzenlenmesi ve yürütülmesi amaçlanır.
Teknik7
Öğretim yöntemini gerçekleştirmede kullanılan yoldur.
Literatürde genelde yöntem-teknik olarak yer almaktadır. Örneğin ‘Oyunla öğrenme yöntemi’ nde ‘Rol Oynama Tekniği’ ve ‘Drama Tekniği’ vardır. Bazı kaynaklarda ise bu Rol Oynama Yöntemi’ ve ‘Drama Yöntemi’ olarak adlandırılmaktadır.
Stratejiler
ÖĞRETMEN ÖĞRENCİ
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ ÖĞRENME STRATEJİLERİ
Sunuş yoluylaBuluş yoluylaAraştırma-inceleme yoluylaTam öğrenmeİşbirliğine dayalı öğrenme
DikkatTekrar Anlamlandırma Yürütücü BilişDuyuşsal
8
Yöntem ve Teknikler
YÖNTEMLER TEKNİKLER
Anlatım YöntemiSoru-Cevap YöntemiGösterip Yaptırma Yöntemi Problem Çözme YöntemiTartışma YöntemiÖrnek Olay YöntemiOyunla Öğretim YöntemiBireysel Öğretim Yöntemi
BenzetimGösteriPhilips 66Beyin FırtınasıMünazaraRol Oynama TekniğiDrama TekniğiBilgisayar Destekli Öğretim Programlı Öğretim
9
10
Strateji
Yöntem
Teknik
Sonuç olarak;
STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
Dr. Şirin Karadeniz
Stratejiler
ÖĞRETMENÖĞRETİM STRATEJİLERİ
Sunuş yoluylaBuluş yoluylaAraştırma-inceleme yoluylaTam öğrenmeİşbirliğine dayalı öğrenme
Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Bruner tarafından geliştirilmiştir. Bruner’e göre; Çocukların içinde
keşfetme merakı ve öğrenme isteği vardır.
“Bilmek bir ürün değil süreçtir”
Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Amacı; Öğrencilerin konunun yapısını keşfetmelerini
sağlayacak problem durumlarını vererek öğrencinin bilişsel gelişimini sağlamaktır.
Yapı, bir konu hakkındaki fikirler, kavramlar ve bunların arasındaki ilişkilerdir.
Öğrencinin bu yapıyı öğrenmesi tümevarım yönteminin kullanılması ile sağlanmaktadır.
Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Amacı; Bu yöntemin kullanılmasında öğrencinin etkin
olmasına önem verilir. Bu amaçla öğretmenin görevi;
bu yöntemin uygulanabileceği konuyu seçmek ve öğrencilere buluş yapmalarına fırsat verecek şekilde
öğretim ortamını düzenlemektir.
Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Öğretmen, etkili geri bildirimler sunabilmeli, öğrencileri motive edebilmeli, konu ile ilgili bir çok örnek sağlamalıdır.
Kılavuzlanmış buluş yolu ile öğrenme. Öğretmen öğrenciye, zihinsel süreçlerinde rehberlik
eden kişidir.
Buluş yoluyla öğretim stratejisi
Kılavuzlanmış buluş yolu ile öğrenmeye örnek, Laboratuvarda işlenen bir kimya dersinde öğretmen;
Konunun genel ilkelerini anlatmak yerine, grup çalışmasını destekleyerek ve çeşitli gösterim yöntemlerini
kullanarak öğrencilerin bu genel ilkeleri bulmasını sağlayabilir.
Böylece öğretmen, hem öğrencilere anında geri bildirim vermiş hem de istenilen sonuca varmalarında öğrencilere yardımcı
olmuş olur.
Buluş yoluyla öğretim stratejisini kullanarak örneğin donanım ve yazılım kavramlarını öğreteceğiz.
Sınıf düzeyi ? Adım adım neler yaparız?
Buluş yoluyla öğretim stratejisiDers süreci
1) Öğretmenin örnekleri sunması
2) Öğrencilerin örnekleri betimlemesi
3) Öğretmenin ek örnekler vermesi
4) Öğrencilerin ek örnekleri betimlemesi ve öncekiler ile karşılaştırması
5) Öğrencilerin ek örnek ve örnek olmayan durumları sunması
6) Öğrencilerin zıt örnekleri karşılaştırmaları
7) Öğretmenin, öğrencilerin teşhis ettikleri özellikleri, ilişkileri veya ilkeleri vurgulaması
8) Öğrencilerin ilişkileri ve özellikleri ifade etmeleri ve tanımlamaları
9) Öğretmenin öğrencilerden ek örnekler istemesi (Yılmaz ve Sünbül, 2003, s.92)
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Ausubel tarafından geliştirilmiştir. Ausubel’e göre; Tüm buluş yoluyla öğrenmeler anlamlı değildir Düşük düzeyde zihinsel gelişimi olan öğrenciler,
bilgilerin onlara sunulması yoluyla daha iyi öğrenmektedirler.
Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör öğrencinin mevcut bilgi birikimidir. Bu ortaya çıkarılıp ona göre öğretim planlanmalıdır.
Kısa sürede sözel bilgilerin ve bilgi düzeyindeki bilgilerin öğrenilmesinde etkilidir.
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Gelişmiş ön düzenleyiciler (advanced organizers) Öğretimin başında öğrencilerin amaçlar ve izlenecek
yöntemlerden haberdar edildiği özetler olarak düşünülebilir.
Bunlar, öğrencilerin biliş yapısındaki şemaları etkin hale getirerek öğrencilerin ön bilgileri ile yeni bilgiler arasında ilişki kurmalarını sağlarlar
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Gelişmiş ön düzenleyiciler (advanced organizers)
Sadece konunun kısa bir özeti olarak düşünülmemelidir. Bunlar; örnekleri içine alan belli ilke ve kavramlar da
olabilir. Öğrenciyi öğrenmeye hazırlar.
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Açıklayıcı düzenleyiciler Öğretmen, öğrencilere yeni bir konu sunduğunda
kullanabileceği düzenleyiciye denir. Bunlar,
öğrencinin zihinsel yapılarını harekete geçirerek, konu ile ilgili ön bilgilerinin olmasını ve
bu ön bilgiler ile ilgili konuların bellekten çağrılmasını sağlar.
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Karşılaştırıcı düzenleyiciler, Öğrenilecek konu öğrenciler için tamamen yeni değilse
kullanılır. Bunlar,
öğrencinin mevcut bilgileri ile yeni öğrenilecek bilgilerin hangi yönden farklı olduklarını göstermeyi amaçlar.
Sunuş yoluyla öğretim stratejisini kullanarak örneğin donanım ve yazılım kavramlarını öğreteceğiz.
Buluş yoluyla öğretimdeki sınıfı düşünelim. Şimdi bu öğretim sürecini planlayalım.
Adım adım neler yaparız?
Sunuş yoluyla öğretim stratejisiDers süreci 1.adım
Ön düzenleyici kullanarak öğrenciyi öğrenmeye hazır hale getirilir. Öğrencinin dikkatini yeni konuya çeker. Öğrenilecek konunun ana düşüncelerine ve kavramlar
arası ilişkilerine ışık tutar. Öğrencinin yeni konuyla ilgili olan önceki bilgilerini
hatırlatır.
Sunuş yoluyla öğretim stratejisiDers süreci 2.adım
Konunun tümdengelim yöntemi ile sunulması Adım adım sunma
Sunarken benzerlik ve farklılıklar üzerinde durma
Sunuş yoluyla öğretim stratejisiDers süreci 3.adım
Farklı örnekler sunarak veya uygulatarak ilke ve kavramlar ile öğrencilerin bilişsel süreçlerini aktif hale getirmek
Sunulan bilginin özetlenmesi
Sunuş yoluyla öğretim stratejisi
Sunuş yoluyla öğrenmede önemli olanlar; Geri bildirim ve verilecek farklı örnekler, öğrenciler ile kurulacak etkileşim
Bu nedenle öğretmenin, öğrenme ve öğretme sürecini planlaması, önce genel kavram ve ilkeleri vererek daha sonra
ayrıntılara girmesi gerekmektedir.
Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi
Suchman tarafından geliştirilmiştir. Ona göre; Öğrenciler bir problem veya bilgiyi ilginç
bulduklarında doğal olarak araştırmak isterler Kendi düşünme stratejilerinin farkına varabilirler ve
bunlar geliştirilebilir Yeni stratejiler öğretilebilir veya var olanlar geliştirilebilir
İşbirliğine dayalı araştırma etkinlikleri düşünmeyi geliştirir, öğrencilerin bilgiyi denemelerini vb. sağlar.
Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi
Bilimsel araştırma yöntemlerinin derslerde kullanılmasını sağlar
Problemin tanımlanması Hipotezlerin (Denencelerin) kurulması Verilerin toplanması Verilerin analizi ve hipotezlerin sınanması
Araştırma-inceleme öğretim stratejisini kullanarak örneğin donanım ve yazılım kavramlarını öğreteceğiz. Aynı sınıfı düşünelim. Şimdi bu öğretim sürecini
planlayalım. Adım adım neler yaparız?
Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi – Ders Süreci Problemin tanımlanması
Problemi hissetme ve onunla yüzleşme Problem durumunu tanımlama ve netleştirme
Hipotezlerin (Denencelerin) kurulması Verilerin toplanması
Problemin çözümü için veri ve kanıt toplama Verilerin analizi ve hipotezlerin sınanması
Toplanan verileri ve kanıtları kullanarak sonuca ulaşma
Tam öğrenme
Bloom’a göre gerekli koşullar sağlandığında herkes öğrenebilir.
Bu modele göre; Ek zaman ve öğrenme olanakları sağlandığında
sınıftaki tüm öğrenciler öğrenebilirler.
Tam öğrenme (1. Temel Öğe)
Öğrencilerin giriş davranışları Bilişsel
Ön bilgi Öğrenme stratejisi, Öğrenme stili Problem çözme becerisi vb…
Duyuşsal Konuya, öğrenmeye karşı tutum İlgi, Kendine güven vb…
Tam öğrenme (2. Temel Öğe)
Öğretim hizmetinin niteliği: Öğretim sürecindeki her etkinliği kapsar. Ders öncesinde hazırlık
Hedefler, yöntem, değerlendirme vb… Pekiştirme, Geri bildirim Öğrenci katılımını sağlama
Tam öğrenme (3. Temel Öğe)
Öğrenme ürünü: Eğer;
Öğrencilerin giriş davranışlarındaki eksiklikler giderilirse, Öğrenme için gerekli zaman verilirse, Öğrenme etkinlikleri iyi planlanır ve uygulanırsa,
Tam öğrenme diğer bir deyişle tüm öğrencilerin bireysel farklılıkları en aza indirilerek tümünün öğrenmesi sağlanabilir.
Tam öğrenmeyi kullanarak örneğin donanım ve yazılım kavramlarını öğreteceğiz. Aynı sınıfı düşünelim. Şimdi bu öğretim sürecini
planlayalım. Adım adım neler yaparız?
Tam öğrenme – Ders Süreci 1.Adım Öğretim planlama
Hedef davranışların ve konu içeriğinin belirlenmesi Ön koşul davranışların neler olduğunun
belirlenmesi Bilişsel Duyuşsal
Yöntem ve teknik belirleme Değerlendirme yöntemini, izleme sürecini belirleme
Tam öğrenme – Ders Süreci 2.Adım Öğrencilerin ön koşul davranışlarının
belirlenmesi Eğer bunlar yeterli değil ise ek bilgiler, alıştırmalar
ile tamamlanır. Tamamlandığından emin olunduğunda bir sonraki
aşamaya geçilir.
Tam öğrenme – Ders Süreci 3.Adım Öğretim etkinliklerinin yürütülmesi
Belirlenen yöntem ve tekniğin planlı bir biçimde uygulanması
Öğrenci katılımını sağlama
Tam öğrenme – Ders Süreci 4.Adım İzleme süreci
Hedef davranışlara ulaşılıp ulaşılmadığının kontrolü Tam öğrenme ölçütü: %70
Tam öğrenme standardına ulaşmayan öğrenciler belirlenir
Ek öğrenme etkinlikleri yaptırılır Tekrar tam öğrenme ölçütüne göre değerlendirme Beklenen düzeye ulaşılmış ise diğer konuya veya
üniteye geçme
Yöntem ve teknikler
Her bir strateji için hangi yöntem ve teknikleri seçebiliriz?
Sunuş yoluyla
Buluş yoluyla
Araştırma-inceleme yoluyla
Tam öğrenme
PROGRAMLI ÖĞRETİM
Dr. Şirin Karadeniz
HANGİ KURAMA DAYANMAKTADIR?
PROGRAMLI ÖĞRETİM
Pressey tarafından geliştirilmiş, Skinner tarafından yaygınlaştırılmıştır.
İlkeleri
Küçük adımlar: Öğretim konunun en küçük bilgi ve becerisi ile başlar. Konu küçük parçalara, modüllere bölünür. Öğrenci bu parçalarda, doğrusal veya dallanmalı
olarak ilerler.
İlkeleri
Etkin katılım: Öğrenciye uyarıcılar sunulur. Bunun için öğrencilere süreçte sorular yöneltilir.
İlkeleri
Anında geribildirim: Öğrenciye sunulan uyarıcılardan hemen sonra
öğrenciye geribildirim verilmelidir. Geribildirim anında verilir böylece doğru cevaplar için
pekiştireç sağlanır, doğru olmayan cevaplar düzeltilmiş olunur.
İlkeleri
Bireysel hız: Öğrenci kendi öğrenme hızında ilerler. Bunun için öğretim materyalinde ve tasarımında
konunun farklı seçenekleri ve güçlük düzeyleri belirlenir.
Ancak öğrenci bir konu parçasını bitirmeden, tam öğrenmeden diğerine geçmemelidir.
İlkeleri
Başarı: Öğrencinin cevaplayamacağı veya konunun zorluk
düzeyine uygun olmayan sorular sorulmamalıdır. Başarıyı belirlemede genelde çoktan seçmeli testler
kullanılmaktadır.
DOĞRUSAL ~ DALLANMIŞ PROGRAMLI ÖĞRETİM
Aralarındaki fark nedir?