Said ZANOUN
Bururu yeḥyad yernad ɣef
Tiɣwist n Bururu
Asqamu Unnig n Timmuzɣa 2009
IBUDDAN
I Yani, i yiyessawlen JEDDI i tikkelt tamezwarut.
ASNEMMER
Youcef MERAHI Hamid BILEK
Abdenour HADJSAID Kamel CHIBANI Smail ABDENBI
Ramdane ABDENBI
AVANTPROPOS
C’était juste quelques années après l’indépendance, j’avais 8 ou 10 ans et j’attendais, avec impatience que ma mère allume la radio. Nous n’avions pas, à l’époque, de télévision, et la radio était, avec les contes de ma grandmère, notre seule distraction. Ma grandmère annoncçait : «C’est l’heure de Bourourou !».
Bourourou, le hibou ou plutôt le chathuant, je savais ce que c’était pour l’avoir vu, alors que j’étais en Kabylie. Je savais aussi que c’était un oiseau de mauvais augure et, comme tout le monde, je craignais ses hululements, porteurs de malheurs. Mais c’est à la radio, que j’ai appris que bourourou, était un personnage, un monstre, suceur de sang. Je n’avais encore lu le Dracula de Bram Stocker, mais déjà je découvrais la littérature fantastique, et déjà je faisais la différence, dans le domaine des récits que j’entendais, entre le surnaturel des contes de ma grandmère, et cette émission.
Certes, je ressentais aussi de la peur à l’évocation de l’ogre et du serpent à sept têtes, mais j’étais rassuré qu’il n’existait pas, et que ce n’était que des contes. Mais avec Bourourou, le surnaturel intervient dans un monde réel (on parle de voitures, de police, d’armes à feu) : le fantastique devient une agression de la réalité, brisant des lois qu’on croyait immuables. Cette agression du réel suscite les frissons de la peur, mais des frissons délicieux, car le fantastique brise la monotonie de la vie quotidienne, il introduit, dans le monde, des êtres prodigieux, il réveille les peurs ancestrales, établit une sorte de jeu avec l’invisible… Quand j’avais trop peur, on me rassurait que ce n’était qu’un récit imaginaire et Bourourou n’existe pas, mais il subsistait toujours un doute. Et si, le soir,
en m’endormant, le vampire venait me surprendre dans mon sommeil ?
Dans mon imagination d’enfant, ce n’était pas seulement le nom de Bourourou qui m’effrayait, il y avait également le nom du producteur : Saïd Zanoun… Je me figurais un autre personnage fantastique, les yeux rouges, les doigts crochus, assoifé, comme son personnage, de sang. J’avoue que cette image m’est revenue à la mémoire, quand, plus de quarante après, j’ai rencontré Saïd Zanoun. Mais j’ai vite découvert un homme charmant, et j’ai eu du mal à m’imaginer qu’il a créé le personnage de Bourourou.
Le cinéma et la télévision ont rendu, aujourd’hui familière, la notion de fantastique, et peu de gens, aujourd’hui se rappelle de Bourourou, incontestablement la première œuvre de la littérature fantastique kabyle, et sans doute berbère. C’est pourquoi, il est plus qu’urgent de fixer par l’écrit cette œuvre, qui pourrait inspirer les jeunes écrivains et renouveler la thématique de la littérature d’expression berbère.
M.A. HADDADOU Docteur en linguistique berbère,
Professeur.
PREFACE
HUMANISME
Voilà ce qui fait mal au cœur : les gens s’ennuient beaucoup et s’entendent peu. A peine le sourire changetil la mine de » la lèvre humaine que, tout d’un coup, le suspense effraie l’autre lèvre et fait de l’être humain une victime.
Estce que la bête humaine de Zola ( Emile 18401902) n’a pas intrigué la nature tout court et la nature humaine Edgar Alain Poe, dans Histoire extraordinaire, que cellule que porte le corps d’un être vivant. N’estce pas, pourtant ordinaire ?
De 1935à 1980, Alfred Hitchcock (18991980), a su exposer toutes les couleurs du suspense par le génie qui sommeillait dans Une femme disparaît (1938), Sueurs froides (1958), Psychose (1960) et beaucoup d’autres films d’épouvante, Hitchcock a spiritualisé la peur pour expliquer les deux pôles extrêmes qui hantent la réaction immédiate de l’homme face à un déluge : la mort ou la fuite. Mais, souvent, la première prend le dessus sur la seconde, car on ne peut fuir la mort.
Dans Nouvelles pensées d’un biologiste, Jean Rostand écrivait en 1947 que «ce n’est pas certes le monde naissant qui me fait peur, mais quelquefois le visage de ceux qui l’accouchent» car écrivait Jules Roy (1905) dans la bataille dans la rizière, «il y a toujours quelques mauvaises herbes dans nos rites et dans jardins ».
Ainsi s’exprime la pensée de Said Zanoun, enfant la Redoute, auteur de Tabucidhant (le 8 mai 1945) et de plusieurs œuvres diffusées à la radio algérienne (Radio kabyle).
L’attitude de Zanoun est celle qu’on peut tous épouses, car elle nous incarne nos qualités et nos défauts.
Les hululements du hibou est jouée à la radio plusieurs fois. Ecrites en 1959, cette œuvre réalise premier sursaut, d’un auteur algérien dans l’action et la police judiciaire.
L’œuvre est d’emblée accueillie par un large public. Vourourou n’est pas ce rapace nocturne, ni au sens propre ni au sens figuré. Il est l’homme, en chair et en os, comme ce Professeur de médecine, Sahari.
Le rejet est finalement le même. Il engendre le même sentiment : l’intimidation. Il engendre la même réaction : la vengeance.
Le rejet est finalement le même tribut par ses conséquences que par sa lourdeur, que ce soit pour un homme simple «Salem» que pour un intellectuel «Saâd Hari».
En fait, Zanoun égalise deux sociétés divergentes par principe. La société ordinaire n’a pas une conception du monde, mais celle de la vie. Elle restreinte. Par contre, l’élite, l’autre société, à la fois une conception du monde celle de la vie et l’essence de ces pôles, en réalité, qui n’en font qu’un seul.
Le rejet de Salem et de Sahari dans la première partie relève d’une attitude inhumaine.
Le forfait prémédité viendra clore l’injustice pour terroriser tous les coupables. La disparition du hibou est pour Zanoun un appel pou au retour.
L’auteur est astucieux ! Le retour du Hibou émane de l’attitude de Zanoun. Une attitude issue de la conscience universelle. Un appel au salut est ainsi résumé dans la seconde partie. Echec, mystère, mort… et autres facteurs constituent un ensemble d’alibis non châtié. Mais pour réparer.
Le complexe des hommes conduit aux échecs. Pourquoi avoir un sentiment inférieur ou supérieur devant l’inextricable ? Ainsi le prestige meurt à la fin pour laisser le mystère ne disparaît pas dans la nature qui l’a créé. Ecrite en 1964, la seconde partie vient au moment où nul ne s’attendait : cinq années d’intervalle. Pendant ce laps de temps, on peut oublier des faits, des noms, des lieux… ou alors s’oublier.
La mémoire fraîche de Zanoun veut sauver un personnage martyrisé par la société. Mais, l’auteur veut dire que même si l’homme voit le déluge, il ne fait que pousser le bouchon, si ce dernier n’a aucun intérêt à y gagner.
Zanoun étire tous les caractères, tous les vices et toutes les bêtises humaines pour incarner dans les personnalités l’amour et la haine, le bien et le mal, le passif et l’agressif…
Multidimensionnelle, l’œuvre de Zanoun est prédominée par les sciences médicales, humaines et juridiques. Les bats instincts, la rusticité, la trahison, les inadvertances, la mauvaise fois et le parasitisme sont véhiculés par une expression théâtrale dramatique, en épousant les sciences sus citées à la science fiction.
C’est un mérite de traduire un grand auteur, producteur, dramaturge qui a écrit dans notre langue maternelle, tamazight.
Farid BELGACEM Journaliste
RESUME
Le hululement de Vourourou (Le hibou)
et Le retour de Vourourou
(Suite)
Cette histoire sociale dramatique de science fiction, traite de la confrontation permanente entre le mal et le bien, un combat qui a commencé depuis la nuit des temps et qui se terminera dans l’infini.
Le riche et brave Salem, dont le visage ressemble étrangement à la face du Hibou, est excommunié, rejeté par une société qui a l’esprit primitif et qui croit encore à la malédiction colportée par la légende du cri nocturne de la chouette, oiseau qu’on dit de «mauvaise augure».
Son épouse est la seule personne qui l’a profondément aimé, au cours de la courte union de bonheur, elle l’a toujours soutenu en lui donnant le courage de supporter le sarcasme des autres.
Hélas, cette continuelle lune de miel, va être interrompue, la merveilleuse épouse va mourir d’une grave et longue maladie, en laissant une jolie petite fille issue de leur grand amour.
Des années passent. Sous l’impulsion de Samira, maintenant adolescente, adorant son père, ne voulant plus le voir continuer à vivre en solitaire. Salem se remariât avec Meriem, femme d’une extraordinaire beauté, mais de petite vertu qu’il a tirée du ruisseau de la mauvaise vie. Meriem n’aimait pas Salem, elle n’a accepté de l’épouser que pour son
argent, mais par la suite, elle ne pouvait plus supporter les quolibets de certaines personnes mal intentionnées, qui l’ont surnommée « la chouette », la femelle du « Hibou », faisant ainsi allusion à son époux qui n’a pas été bien conçu par la nature. Meriem, personne narcissique, amoureuse d’ellemême, n’a pas pu s’empêcher de crier la déception de son mariage à son époux.
De dépit, consumé par le désespoir, Salem, décide de se suicider dans un cimetière. A minuit, il commença a creuser sa propre tombe…
Un deuxième personnage, souffrant du même rejet, mais cette foisci du côté psychologique fera son entrée dans cette macabre histoire, c’est le Professeur Sahari, éminent savant dans la recherche médicale.
Le Professeur Sahari, ce grand chercheur qui s’est investit corps et âme dans la recherche du bien être de l’Homme, de jalousie, est accusé par ses collègues de folie scientifique et les médias, d’ignorance de l’avantgarde du progrès.
Salem et Sahari, ces deux hommes excommuniés par leurs semblables, décident alors de s’unir pour se venger.
Cette force du mal va ensanglanter une population qui n’a pas compris qu’elle est en partie coupable d’avoir provoqué l’irréparable.
I
TIƔWIST N BURURU
Tiɣwist n Bururu
18
Asayes 1
Salem (Ttnaṣfa n yiḍ deg tmeqbert Salem yeɣɣaz aẓekka. I yimanis) Qrib, qrib ! Ad fakeɣ aɣizi n uẓekkaagi ideg ara ttwaneṭleɣ (Nnhati). Sliɣ ttmeslayen medden ɣef lmeyytin i dyettakin u leḥḥun deg yiḍ… Ur umineɣ ara ad yili d tidet !... Ayagi d lekdeb !... (Tiyitiwin n ugelzim) Aqliyi s ufella n wakal i sen yuɣalen d ssqef nsen… Tili atan ukind si lḥess n ugelzimagi iss la dssedhareɣ tawwurt ara yiyessiwḍen ɣursen… Ur d mazal ara aṭas akken ad iliɣ garasen… Ad uɣaleɣ am nitni. Ad gganeɣ deg wass, ad dttnekkareɣ deg yiḍ (Taḍsa, tiɣwist n tmiɛruft) Wagi d asiwel n tmiɛruft... La tessawal i lmut... Lmut ? La ttttraǧuɣ… Anɛam, ih… uqqmeɣ yids timlilit dagi akken ad nemyussan, ad ddduɣ yids... (Tikli lebɛid) Waqila d nettat... Selleɣ i lḥess n tiklis... La dtleḥḥu… La dtleḥḥu… La dtettqerrib… Di ṭṭlam, ur ttwalaɣ ara… Lameɛna, lḥessis atan zdati kan… (Tikli teḥbes).
Saḥari D acu akka i la txeddmeḍ dagi, di tmeqbert ttnaṣfa n yiḍ ?
Salem (Yewhem) Ah ? Anwa akka kečč ? D lmut ?
Saḥari Ayɣer ? D lmut i la tettraǧuḍ ?
Salem Anɛam, ih ! D lmut i la ttraǧuɣ. Lameɛna, ma mazal ad tɛeṭṭel ur dtettaweḍ ara, aqli wwiɣd yidi tameẓyant iss ara ad tas bessif fellas. Atan wuǧbeɣkin ! Iniyid tura kečč, d acuk ? Imi tesɛiḍ lkuraǧ tquzmeḍ timeqbert tkecmeḍd ɣurs lweqt agi.
Saḥari Nekk ? Nekk d aɛessas n umkanagi.
Tiɣwist n Bururu
19
Salem D aɛessas n tmeqbert !... Ihi ɣas kkes ttexmam d iɣilifen i yimanik. Mačči d takerḍa wuɣur i dqesdeɣ ad akreɣ lmeyytin... D timerna i bɣiɣ ad rnuɣ ɣursen akken ad rtiḥeɣ seg yimdanen n ddunitagi i yiiɣunfan ad ɛiceɣ garasen.
Saḥari D acu n ssebba yellan armi imdanenagi i la dteqqareḍ ggumman ad tkemleḍ tamɛict yidsen ?
Salem Ssebba ?... D ṣṣifaw ! D ṣṣifa n Bururu i dṣenɛent degi lmalayekkat. La yiyettaggaden, la yittkukrun, la yiɛezzlen am yir lḥila iṣedden (Tiɣwist n tmiɛruft ) Tesliḍ i yisuɣanagi n tmiɛruft ?! Ɣur medden, nekk yids ur nemxallaf ara, d atmaten.
Saḥari Ayɣer ur tneqqeḍ ara imanik anda nniḍen ? Ayɣer akka di tmeqbert, ttnaṣfa n yiḍ i textareḍ ?
Salem Akka ula d yiwen ur yettawi lemziyya, ad iyiiɣez tanṭelt ara yiyeṣṣren i lebda. Ula d yiwen ur yettkukru ad yenṭel win icuban di Bururu yessfriwisen merra lɣaci.
Saḥari (Yettxemmim) Bururu !... Bururu !...
Salem Ruḥ tura felli ay aɛessas n tmeqbert ! Tixxer zdati... Eǧǧiyi, eǧǧiyi ad kemmleɣ aɣizi, ccɣel aneggaru. (Tiyitiwin n ugelzim, yeḥbes). Mazalik tbddeḍ zdati ? (Tiyitiwin n ugelzim, yeḥbes) Ayɣer mazal urɛad truḥeḍ ? Ayɣer i la yid tettmuquleḍ akka ? (Tasusmi). Allenik la ceɛɛlent, werǧin d mlaleɣ amdan yesɛan allen akka am kečč (Yemlelli) D acu i yi yuɣen ? La ttḥulfuɣ i tmedlin n walleniw ẓẓayit... Aqerruyiw la yettemlelli... Berka ! Berka ! Dayen, ur iyidttmuqul ara
Tiɣwist n Bururu
20
akken !... Allenik la ttimɣurent am tmedwin... Nniɣak berka ! Ur iyidttmuqul ara (Yenzeɣ) ad stiniḍ s wallen n umerḥum iss la yidtettmuquleḍ (Rrɛud) Allen n lmeyyet... Allen n lmeyyet… D acutent wallenagi ? D acutt tmuɣliagi ?
Saḥari (Yettarrad ṣṣut) Isemik ?… Isemik ?... Bɣiɣ ad issineɣ isem ik !...
Salem (Yenzeɣ) Isemiw ? Salem… Salem… Allenik la ssewḥacent…
Saḥari Akken allaɣiw ad kyissin s ttbut, ad yissin lbaḍnat yeṣṣren.
Salem Allenik ?... Allaɣik ?...
Saḥari Anɛam ih... Qbel ad iyitissineḍ, ad teḥṣuḍ d acuyi, ilaq ad k issineɣ, ad dawiɣ ttbut fellak akken ad kmmleɣ lbaḍna inu... Ad dɣreɣ deg wallenik... Ad iyidtemmeslayeḍ ɣef ssebba n tidet, acuɣer i tebɣiḍ, iḍagi, ad tenɣeḍ imanik di tmeqbert gar lmeyytin ?
Salem (Yenzeɣ) Aqerruyiw la yettemlelli... Tafekka teḍleq… La d yettqerrib ɣuri… Tura ad ɣliɣ di temda n wallenis… Allen is... Allenis…
Saḥari (Taɣect tazurant) Salem !... Salem !... Tura ad kissineɣ... A k issineɣ... Ad ẓreɣ lbaḍnak... Ma yella ufiɣ ayen iɣef ttnadiɣ acḥal aya, imirnni nekk yidk ad nuɣal d afus ayeffus n qebbaḍ lerwaḥ... D afus n lmut. (Rrɛud).
Tiɣwist n Bururu
21
Asayes 2 Salem Qbel ad truḥeḍ a Samira a yelli, muqel s ttbut ma ur tettuḍ ara kra.
Samira (Yettembiwil) Ur cukkeɣ ara ad yili wayen ara ttuɣ a baba, yuɣ lḥal sweǧdeɣ kullec ɣef zik.
Salem A baba aḥnini ! Werɛad dttfakeɣ awal, kemm ad dterreḍ lǧawab ! Efk i yimanim lweqt i uxemmem ! Arǧu ad kem ɛiwneɣ... Aha ! Aha ! D acu tuqmeḍ di tbaliztagi tazeggaɣt ?
Samira (Taḍsa) D kra kan iceṭṭiḍen irqaqen i ḥwaǧeɣ (Taḍsa).
Salem D lxir kan ! D acutt ssebba n uskeɛkeɛagi n teḍsa ?
Meryem (Tusem) La tettaḍsa fellak a Salem imi tettḥebbireḍ fellas.
Salem Maɛlum ad ttagareɣ iḥebbiren, d nekk i d babas ! Nettat meẓẓiyet, mazal aqerruyis yettferfir. Amek, ad truḥ ad tbeddel tamurt akken ad tkemmel leqrayas di temdint tameqqrant, ad teqqim ur tettawi ayen akk i ttilezmen ?
Meryem Ayagi d tidet, tesɛiḍ lḥeqq, ilaq dkečč kan ara sixemmen ! Anwa nniḍen ara siḥebbren menɣir babas ɛzizen fellas ?
Samira (Tettusu, tessetḥa) Ihi tabaliztagi ččureɣtt d iceṭṭiḍen ara ḥwiǧeɣ. Ma yella ayen ara yiixaṣṣen ad tidaɣeɣ dinna mi ara awḍeɣ. Tabaliztagi tamecṭuḥt degs tiktabin n leqraya n
Tiɣwist n Bururu
22
tussna n ṭṭebb s wayes ara bduɣ leqraya ɣef lehlakat yeɛnan tulawin ; la génycologie. Meryem (S lmeɛna) Ṣṣenɛaagi n udawi, i yirgazen i wumi tlaq mačči i tlawin, amkan nsent deg uxxam.
Salem (I yellis) I tbaliztagi tawraɣt d acu i yellan degs ?
Samira D kra n dduwzan kan irqaqen a baba.
Salem (Yettusu, yessetḥa) Waqila ur tettuḍ ula d kra.
Meryem (S uskeɛrer) Ḥqa ḥqa ad teqqleḍ d taṭbibet, ala ayen d tesnulfaḍ kemmini weḥdm.
Salem (Tezɛef) Ayɣer ; di leɛmerim ur teẓriḍ tameṭṭut d taṭbibet ? D lqabla ? D tacixet ? D tbugaṭut ? Ah ? Iniyid di leɛmerim ur tesliḍ s waya ?
Meryem (Tezɛef) Buuh ! Anda ara sleɣ ? Anda ara sleɣ ?
Salem Anda ara tesleḍ ! Anda sellen akk lfahmin, ayen yelhan, ayen imeɛnen, ayen yessefraḥen, ayen irennun tiẓet deg wulawen gar iɛeggalen imi kemm s walluɣ iluɣ wulim ur tettafeḍ ara ayen ara dterreḍ d lǧawab, ur tebɣiḍ ara ad sɛuɣ taṭbibet di twacultiw.
Meryem Teččiḍiyid seg wudem am tmess ! Nniɣd yiwen umeslay kečč tebniḍasd llsas n umennuɣ.
Tiɣwist n Bururu
23
Salem (Yezɛef) Tenniḍd yiwen umeslay, d tidet ! Lameɛna d ameslay n tismin !
Samira (Tettḥellil) Dayen a baba, di leɛnayak beddelaɣ awal nniḍen.
Meryem Nekk aqliyi ssusmeɣ... D babam kan i la yeẓẓaden deg wawal am tsirt.
Salem Ad dtebru i wawal am lbumba ad yeṭṭerḍeq ad yeṣṣeɛṣeɛ, u ssyin ad dtini aqli ssusmeɣ.
Meryem Arǧu tura ad kkreɣ ur ttɣimiɣ ara dagi zdatwen ! Ad ruḥeɣ ɣer texxamtiw.
Salem Ilaqam udawi ! Ulim yeḥwaǧ acucef s tament n leḥnana, yumes aṭas terẓeg.
Samira Di leɛnayak a baba ur ttttɛanad ara.
Salem D leɛaqel ixeṣren i tesɛa ! D leɛqel yexḍan leqder n tmeṭṭut n uxxam yessnen d acu i yesdukulen tawacult deg yiwen yidikel n ufus. Tuḍen tisselbi, ladɣa tameṭṭut yettasmen si terbibtis, d acu i mazal ?
Samira Ulac aɣilif a baba, ad tuɣal ad iyitḥemmel, ssya ɣer zdat ad tettu terẓeg izedɣen ulis ulawenagi la ttbeddilen s lweqt, d netta i la tenyesseḥluyen
Tiɣwist n Bururu
24
Salem Wehmeɣ deg wulagi i tesɛiḍ a Samira a yelli… La tettɣummuḍ tismin d lbeɣḍ i ladyeṭṭaharen fellas am tafat n uzal.
Samira Ad teẓreḍ tura a baba mi akka ara ruḥeɣ, ad stixxreɣ gar wallenis, ad tuɣal ad iyitcedhi mi ara teqqim weḥds ulaciyi zdats, ad ttyekcem lweḥc imi twulef ttiliɣ yids.
Salem Ɣas kkes aɣbel i wulim, lweḥc ad iyitidteǧǧeḍ i nekk weḥdi a Samira a yelli. Lakin ɛemmdeɣ akk ayagi imi d tussna n ṭṭebb ara tkemmleḍ di lɣerba, di temdint tameqqrant (Nnhati), asmi ara dteqqleḍ d taṭbibet, ad amdheggiɣ amkan n udawi dagi ɣurneɣ... Ad amdaɣeɣ...
Samira (Yeḍsa) Teǧǧefǧifeḍ u wassen melmi ara dyaweḍ a baba (Tɛenneqit, tessudenit).
Salem Arǧu a yelli ur iyixenneq ara. Ad amdaɣeɣ talwiḥt n nnḥas ara rreɣ ɣef tewwurt i wakken kra n win ara diɛeddin zdats ad iɣer Docteur Samira Salem, u nekk anda ɛeddaɣ ad asinin wagi d babas… (Nnhati) Ula d yemmam ad fellas yeɛfu Rebbi, ad tefreḥ deg uẓekkas… (Yeḥzen) Ad iyidteǧǧeḍ lweḥc d ameqqran a yelli, dagi tthabeniyi merra medden, d ssɛaya i sɛiɣ seg yimawlan i tenidyezzuɣuren ɣuri, ur sɛiɣ ula d yiwen d aḥbib n tidet. Yiwen ur ileḥḥu yidi neɣ ad iyid iqerreb imi udemiw yettwaṣṣneɛd d ṣṣifa yecban di Bururu, kra n win i yidyettmuqulen yettkukru, iɛudd ssfilliteɣ i tebrek n wussan.
Samira Win ara irewlen zdatk a baba, armi yejhel ! Yekkes laman d rreḥma seg wulis, ixuṣṣ leɛqel d lefhama, mačči di ṣṣifak ideg ara smuzguten, d ulik zeddigen ur nluɣ ara i ilaq ad ḥulfun u ad tissinen.
Tiɣwist n Bururu
25
Salem Lameɛna mačči d uliw i la dyeṭṭaḥaren, da ṣṣifaw. (Ibeddel awal) Acḥal akka tura tassaɛet ?... Waqila qrib ad iruḥ fallam lweqt... Iiiiii... Attan d tlata n tmeddit ! Aha, yya ad kemɛiwneɣ ad refdeɣ yidm tibalizinagi ɣer ṭumubil.
Samira (Teḥzen) Baba meskin, yetɣebben armi d ayen kan… Yeɣɣemɣem am usigna imi ur ɛad yemlal d win ara syefken ulis s tezdeg d leḥnana yuklal.
Salem Aha a Samira a yelli, zwir lḥu s agaraj.
Samira Yirbeḥ a baba ruḥ zwir tura kečč ad kinqeḍɛeɣ, ad ruḥeɣ ad sdsseggriɣ sslam i yemma Meryem.
Salem Yerna mazal tessawaleḍas yemma, ihi aqli zwareɣ ur ttɛeṭṭil ara.
Samira (I yimanis) Akka meqqar ur asteqqar ara ruḥeɣ uliw iɣull itt (I Meryem) Yemma Meryem! Ihi aqliyi ad ruḥeɣ.
Meryem Ruḥ di sslama n Rebbi a Samira (Msalament).
Samira Bɣiɣ ad amdiniɣ...
Meryem D acu akka ara dtiniḍ ? D ayen kfant tmenna (Zzhir n ṭumubil) Ttɣawal ! Ttɣawal ! Atan babam la mdyessawal s zzhir n ṭumubil belli yewweḍ lweqt ad tsahleḍ.
Tiɣwist n Bururu
26
Samira Ihi dayen ad ruḥeɣ (Tikli, zzhir n ṭumubil).
Salem Lemmer ur dtesliḍ ara i zzhir n umutur n ṭumubil tili mazal ikem yids !?
Samira Atan twalaḍ ur nɛeṭṭleɣ ara a baba.
Salem Aha aha rkeb ad tnehreḍ ad truḥeḍ, lweqt atan la yettazzal.
Samira Aqli, aqli a ba awid tura ad sellmeɣ fellak (Msalamen).
Salem (S tnexsas) Ḥrec kan ! Uɣal d taṭbibet tameqqrant, aha tura sfeḍ allenim atan la tmucɛalent seg yimeṭṭawen. Ḥader ad ten idtruḍ.
Samira (Teḥzen) Baba... Baba...
Salem Ccet ! Ur drennuara ula d yiwen wawal ! Err kan ddhenim ɣer leqraya ! Ttaruyid... Ruḥ tura a yelli ruḥ (Tqelleɛ ṭumubil, tasusmi) La sqqareɣ allenim la ttmucɛalent seg yimeṭṭawen u nekk grib i yidɣlin zdas armi ur la ttwaliɣ ara seg yimeṭṭawen i dyeččuren alleniw (Nnhati) Asmi ar dteqqleḍ a Samira a yelli, ur cukkeɣ ara ad iyidtafeḍ, ur zmireɣ ara ad rnuɣ ad ṣebreɣ ad kemmleɣ akka ad ttwargameɣ s ṣṣifaw i yesserwalen felli akk wid ssarameɣ ad sɛuɣ d leḥbab imi cubaɣ di ṣṣifa n Bururu i senyeqqlen d zzerb aweḥci.
Tiɣwist n Bururu
27
Asayes 3
Saḥari (Nnhati) Bdiɣ tura a Salem la ttissineɣ lbaḍnak... Samira… Samira… La ttwaliɣ ɛzizet fellak.
Salem Ḥala Samira yelli i la yidyettmuqulen s wulis mačči s wallenis… Ḥṣiɣ asmi ara dteqqel ad iyidtaf ɣabeɣ... ṣufreɣ... sbeɛdeɣ... mmuteɣ ad tendef deg wulis... ad tejreḥ di tasas… lameɛna ur iyiyefki ara wuliw ad rnuɣ tamɛict di ddunitagi anda imdanenis ttemxerwaɛen zdat n ṣṣifaw, rewwlen felli, hubaniyi, ɣunfaniyi imi ur cubaɣ ara degsen.
Saḥari Yellik Samira, tḥebbreḍas amek ara tekemmel tamɛict imi akka tebɣiḍ ad tenɣeḍ imanik ?
Salem Ḥebbreɣas... nekk werteɣd seg yimawlan, aqli d asaɛi ameqqran… akk ayen kesbeɣ serseɣt ɣef yisemis… ɣef yisemis (Yenuddem) Fecleɣ... fecleɣ… ɛyiɣ… aqerruyiw…
Saḥari I Meryem ? Tameṭṭutik… D acu i sdteǧǧiḍ ?
Salem Meryem… Meryem…
Saḥari Meryem, d acu ara tewret ?
Salem D acu ara tewret ? (Taḍsa) Ad sdǧǧeɣ...(Taḍsa).
Tiɣwist n Bururu
28
Asayes 4
Meryem Ur fhimeɣ ara ! Ayɣer akka allenik d lebda reṣṣant degi ! Beddleɣ ?
Salem (Yethedden) D tawenzam, ctaqeɣ ad kemwaliɣ tecmumḥeḍ... Ula d kemm am wiyaḍ, nutni rewwlen felli, kemm d allenim i tesserwaleḍ ɣef wudemiw.
Meryem Mačči d lɣerḍiw, ṣṣifak la tessewḥac ! Mi ara dzgent wallen iw deg wudemik ttḥussuɣ i tidi tettazzal ɣef uksumiw ad s tiniḍ d daɛwessu i la yiyettraǧun.
Salem Ussannni imezwura, asmi i tqebleḍ tzewǧeḍ yidi mačči akka i telliḍ.
Meryem (Tɛeggeḍ) Beddleɣ ! Ula d nekk tura rewwlent felli tlawin imi d kečč i d argaziw !
Salem Ihi ɣef lǧaliw yettwaɣ zzherim ?
Meryem Ih ! Ih ! (Tezɛef) Ɣef lǧalik ! Ɣef lǧalik ! Acḥal ɛyiɣ nekk tṣebbireɣ deg yimaniw belli ilaqiyi ad akṣebreɣ imi di tidet qebleɣ zewǧeɣ yidk ɣef ssɛayainek i waken ad dssifrireɣ imaniw si lḥif n ddunit (Tendem) Heu Heu mačči… D aya i bɣiɣ ad diniɣ… Bɣiɣ ad iniɣ...
Salem D acu akka i la dteqqareḍ ? Tuɣeḍiyi d zzwaǧim ɣef ssɛaya w ?
Tiɣwist n Bururu
29
Meryem (Tezɛef) Akka ! Zewǧeɣ yidk ɣef ssɛayak, ih, ih, ih, ɣef ssɛayak !
Salem D wagi i d lxir ara yidterreḍ a Meryem ? Nekk i kemid yesnesren seg yir azniq ideg tweqɛeḍ, rriɣkem d zzwaǧiw n leḥlal, fkiɣam isemiw, assagi la yidteqqareḍ lehdur yecban wigi.
Meryem Lemmer i yiteǧǧiḍ anda i yidtufiḍ axir ! Assagi nedmeɣ ! Nedmeɣ ! Mačči d kečč s yimanik i bɣiɣ ad tiliḍ d argaziw ! (Yestehza yiss) Kečč aqlak am lweḥc ! D lweḥc ! D lweḥc ! Ṣṣifa n Bururu ! Nekk i izewǧen yidk d tidderwect i ddrewceɣ ! Lallak tsawamen yirgazen s leknuz... Ɣer taggaraw uɣeɣ win i kyecban ! Uɣeɣ ṣṣifa n Bururu ! (S tnexsas) Lameɛna ass agi… assagi…
Salem Kemmel awalim ur ḥebbes ara, lameɛna amek assagi…?
Meryem Lameɛna assagi ggriɣd di nndama, di nndama tameqqrant ! ula d yiwen ur dineṭṭeq ɣuri neɣ ad dyaẓ anda lliɣ, sserwalen imannsen felli am ikerri ɣef wuccen, qqleɣ d lweḥc, d waɣzen ! (Tettru) Ula d isemiw n tmeṭṭut beddlen iyit… La yisawalen timiɛruft, tameṭṭut n Bururu.
Asayes 5
Salem (Yeɛya) Ayen i yi dmazal d lkuraj Meryem tessefsit… Tessefrariyid tidet, d rreẓqiw i ttidyessegrarben armi tezweǧ yidi… Teqbeliyi s ṣṣifa n Bururu (Nnhati) Ihi deg yiḍ medden akk ṭṭsen… Ddmeɣd agelzim d telwaḥt, ɛemmreɣ rrṣaṣ i tmeẓyant, ruḥeɣd s ṭumubil ɣer tmeqbertagi, i wakken
Tiɣwist n Bururu
30
ad ɣzeɣ amruj ideg ara kfun wussan n tudertiw… di ddunit agi i yiiɣunfan.
Saḥari (Taḍsa) Bururu...! Bururu !…
Salem Ayɣer akka i la tetsaḍsaḍ ?
Saḥari La tsaḍsaɣ si lferḥ a Salem, si lferḥ... Aṭas ayagi i la ttraǧuɣ taswiɛt n wassagi… Anɛam ! Tiwkilin n lɛilm qeblent asirem iw, qeblentiyi, uɣentiyi awal imi kidssawḍen ɣuri (Taḍsa).
Salem Imi i yidssawḍen ɣurk ? Anwa ? Nekk ?
Saḥari Anɛam ih kečč ! Tura ad kdmleɣ tidet felli. Uqbel ad qqleɣ d aɛessas n tmeqbertagi, lliɣ d lɛalem, d amusnaw, Professeur n tussna n ṭṭebb, ttwassneɣ, ttɛuzzuniyi am wid sseɣreɣ am wid ttdawiɣ armi dyewweḍ yiwen lweqt (Yeḥzen) yuɣ lḥal aṭas n yiseggasen i la qeddceɣ deg unadi ɣef yiwet n lḥirfa n usnulfu tajdidt n tussna n udawi, deg yiwen laboratoire i bniɣ s ddemma, asmi dmmeslayeɣ fellas deg yiwet n temlilit n yimusnawen n ṭṭebb, assnni aṭas imesǧernanen i dyusan ḥedren ula d wid n lberrani ṭṭuqten, lḥirfanni ur uminen ara yiss, akehhen d usmeɛlek icɛeld deg wudmawennsen.
Salem D acutt lḥirfaagi ?
Saḥari Lḥirfa n ubeddel n yidammen i ileḥḥun deg yiẓuran n bunadem s wid ileḥḥun deg yiẓuran n lhayca.
Salem (Yewhem) Amek ? S yidammen n lhayca ?
Tiɣwist n Bururu
31
Saḥari Anɛam ihi a Salem, s yidammen n lhayca. Lameɛna kečč ur iyi tefhimeḍ ara, nutni d lɛulama ssnen, ad fehmen, ḥsan mi ara nuqqem afeqqer i walbaɛḍ imuḍan, kra n tikkal nettxiḍiten s yiẓerma n umcic, aṭas di ddwawi i yettwaxedmen s lehwayec, xemmeɣ ɣef ubeddel n yidammen, ufiɣ bunadem yesɛa aṭas n lehlakat ikeccmen deg yidammenis, nniɣasen ad njerreb idammen n lhayca feqɛen, rfan, rraniyi d ameslub, la qqaren d lmuḥal ad yili wayagi, yiwen ur yezmir ad yamen ad lḥun yidammen n lhayca deg yiẓuranis. Ɛerḍeɣ ad sensfehmeɣ belli s yidammenagi, bunadem ur yettaḍen ara am akken yennum yettaḍen s yidammenis netta. La yidttxeẓẓiren merra s yir tamuɣli am akken ssenqaden win yeffeɣ leɛqel (Yezɛef) Ffɣeɣd si temlilitnni, ṣubbeɣ aqerruyiw zdatsen, ḥulfaɣ ihubbd felli udrar, azekkanni, iǧernanen kemmlen ayen ixuṣṣen, ggriɣd weḥdi akka am kečč. Walaɣ ur iyid mazal ara tiɣimit garasen, rewleɣ sbeɛdeɣ seg wanda lliɣ, ṣṣreɣ imaniw dagi, ɛaceɣ s tuffra, s lḥirfa n uɛessas n tmeqbert… Ayagi alamma… Alamma d asmi… Armi d assa.
Asayes 6
Salem Taqsiṭik akked teqsiṭiw ttemcabint ulac degsent lxilaf, lameɛna kečč textareḍ tbeddleḍ tamurt, teffreḍ lḥirfak s tayeḍ, tesɛerqeḍ isemik. tesdergeḍ imanik ɣef wid yekksen laman di tussnak… Ma d nekk d lmut kan ara yiyeṣṣren... Ruḥ tura, tixxeriyi, eǧǧiyi ad kemmleɣ ccɣeliw aneggaru.
Saḥari Ala ! Ur kttaǧǧaɣ ara ! Tura ccɣelik yeqqel d ccɣelneɣ di sin a Salem.
Salem Di sin ? Amek akka di sin ?
Tiɣwist n Bururu
32
Saḥari Ih di sin ! Ad dnerr ttar seg wid i ɣyesrewlen, i ɣdiḍeggren sɣursen ! Ɣunfanaɣ ! (Taḍsa) Nekk rraniyi d ameslub ! Kečč rrank d lweḥc (Yezɛef) Ala ! Ala ! Ayagi ur dyettili ara, mačči d nukni ara ixellṣen ! (Tiɣwist n tmiɛruft, lebɛid) Bururu !... Bururu !... Kečč d nekk ad neqqel d afus n lmut ! N lmut… (Taḍsa).
Salem Waqila tesɛiḍ lḥeqq. Ula d nekk ad drreɣ ttar degsen, ddzen uliw, yeqqel d azemzi n wasif, yal taɣawsa ttawintt waman fellas, bɣiɣ ad dɣermeɣ ttariw degsen, d imcumen, ur ḥulfaɣ ara i lemɣiḍat, ilaq ad mmten, lameɛna amek ? Meliyi d tura amek ara dnerr ttaragi ?
Saḥari Amek ?.D ayen isehlen… Rgel tura amrujagi i teɣzeḍ, imiren yyan ad kdmleɣ tameqbert tajdidt, d tameqbert anda yettwanṭel lmeyyet ajdid ara dnessekfel.
Salem Lmeyyet ajdit ara dnessekfel ? Ayɣer ? D acu akka ara nexdem yiss?
Saḥari Tura ad tfehmeḍ, seld. Lmeyyet ara d nessekfel ad snessels iceṭṭiḍenik, ad nuqqem akk tiɣawsiwin ara kidyesneɛten zdaxel n lǧibik, am tsaɛet, tixutam ara ixellḍen akk wid ara t idyafen i wakken ad ɛudden belli d kečč.
Salem Yeɛni tebɣiḍ ad dtiniḍ beli ad ɛudden medden mmuteɣ ?
Saḥari Ih, temmuteḍ.
Salem Tettuḍ, ṣṣifaw.
Tiɣwist n Bururu
33
Saḥari Ala ! Ur ttuɣ ara ṣṣifak a Salem. Lmeyyet, ad tawiɣ zdaxel n ṭumubilik, ad ttḍeggreɣ deg walbaɛḍ n yicerfan ssneɣ ur nebɛid ara ssyagi. Ad ceɛleɣ degs timess. Nettat akk d wayen akk yellan zdaxel ad rɣen am tebeḥnuqt idehnen s zzit, liṣans yellan deg umutur ad ikemmel ayen i dmazal.
Salem Mi ara muqlen nnumru n ṭumubil, ad afen lmeyyetnni yerɣa am tirgit, ad sinin d nekk… D lfikra yelhan… Ihi ttɣawal, ssenɛetiyid lmeyyetagi ara dnessekfel ? Anda tella tmeqbert anda yenṭel ?
Saḥari Yirbeḥ (Taḍsa) Rwaḥ, ddud yidi… Tura ad kttidsneɛteɣ. Lḥun… Lḥun… Bururu… Bururu…
Asayes 7
Zzhir n ṭumubil tleḥḥu.
Ɛmara (Yeɛḍes, i yimanis) D acut akka yakk lɣaciinna zdatneɣ ?... La ttwaliɣ d ibulisen ayagi… Ula d lambulans attan ɣef rrif n ubrid… Ad yili d albaɛḍ n laksidat i yeḍran... Ussanagi qqwant laksidat... Ggumman ad rren aḍar... Qrib ad aweḍ ɣur sen… (Ṭumubil teḥbes, yessawel) Ɛaziz...! Ɛaziz !
Ɛaziz Anwa wagi i la yidyessawalen ?
Ɛmara Waqila ur iyidteɛqileḍ ara ? (Yeɛḍes).
Ɛaziz (Yedhec) Aa ! D kečč ayagi a si Ɛmara ! Ur kɛqileɣ ara, aqerruyik yedreq zdaxel n ṭumubilagi, mačči inek, d tajdidt.
Tiɣwist n Bururu
34
Ɛmara Tettban d tajdidt nettat d taqdimt lameɛna mazalitt telha, beddleɣttid, tinna inu teɛya (Yersd) D acut akka yeḍran dagi ?
Ɛaziz D yiwet n ṭumubil i yegrarben deg uḥecrarufagi, tecɛel degs tmess, terɣa am nettat am win i ttinehren.
Ɛmara I Buzid anda akka yela ? D acu i la ixeddem ?
Ɛaziz Atan yelhad akk d win i ɣdyessawlen ɣef laksidaagi, yyan ad kssiwḍeɣ ɣurs.
Ɛmara Lḥun, zwir (Leḥḥun).
Ɛaziz Atan iwalakid a si Ɛmara, la dileḥḥu ɣerneɣ (Ḥebsen).
Buzid kumiṣar Ɛmara !
Ɛmara (Yeɛḍes) Aqliyi deg wagguriw n usteɛfu a Buzid… Ur iyid ssawal ara kumiṣar d kečč tura i yeṭṭfen amkaniw. Ɣef wayen akka i la ttwaliɣ aqlaken tceɣlem. Anda akka yella wagi umi teḍra laksidaagi ?
Buzid Atan zdaxel n l’ambulence, yyan ma tebɣiḍ ad tteẓreḍ.
Ɛmara Aqliyin (Lḥan, ḥebsen).
Tiɣwist n Bururu
35
Buzid Qerrebd akka a si Ɛmara (Yeldi tawwurt) Muqel tura d acu i dyeǧǧa degs tmess.
Ɛmara (Yeɛḍes) La ttwaliɣ ur dteǧǧi ara ayen ara yettwaɛeqlen di ṣṣifas.
Buzid D acu akka i la tettnadiḍ di leǧyubik a si Ɛmara ?
Ɛmara La ttnadiɣ tamucwart, la sinusitenni teggumma ad iyitetixxer ad teǧǧ anzareniw ad kkawen.
Buzid Ax tagi inu, ṭṭbiɛak ur tettbeddil ara.
Ɛmara D tidet ur tettbeddil ara (Yenser). Twalefiyi. Isemis tura umerḥum ?
Buzid Isemis Salem.
Ɛmara Ur cukkeɣ ara d ṣṣifas yerɣan ur nettwaɛqal ara i kd yesneɛten isemis ?
Buzid D ayen ibanen a si Ɛmara d ayen ibanen. Nuqqem tilifun ɣer lbiru n lekwaɣeḍ n ṭumubilat, nefkayasen nnumru n ṭumubil agi, mlanaɣd isem n babis.
Ɛmara Yezmer ad ttyerḍel i walbaɛḍ deg yimeddukalis i ixedmen laksida yiss. Tidet n tidet ur ɛad i dteḍher.
Tiɣwist n Bururu
36
Buzid Ḥsiɣ ayagi a si Ɛmara, bniɣ mi newweḍ ɣer texxamt n lmuta ad nnadi ɣef si Salem, ma ur tnufiara, ad dnawi tameṭṭutis i wakken ad teɛqel lmeyyet s wayen akk yeddan yids ara tid yesbanen anwat.
Asayes 8
Buzid Ala a Meryem, ilaqm ad tesɛuḍ lkuraj mi ara mdzziknen amerḥum, ad amdɛeggneɣ, yerɣa akk, mačči d ayen ara d cedhint wallen i tmuɣli, lameɛna lazem fellaɣ ad kemidnawi i wakken ad netḥeqqeq ma d argazim neɣ yexḍa.
Meryem (Teḥzen) Ad yili d netta kan, si zik i ttnebbiheɣ degs ɣef tenhart n leɣṣeb. Ur yettaɣ ara awal, d asrifeg i yesrifig s ṭumubil.
Buzid Qerrebd akka tura ɣer ṭṭablaagi n texxamta, muqelit, ɛqel it.
Meryem (Iḥar) Aqliyin… Aqliyin…
Buzid Ɛaziz, kkesas aɣummu ad twali.
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara. Atan, muqelitid a Lla Meryem…
Meryem Arǧu kan… (Tsuɣ) D acut wagi ?! Ya laṭif !
Buzid Ɣummit ! Ɣummit a Ɛaziz… Yak nniɣam a Lla Meryem belli
Tiɣwist n Bururu
37
mačči d win yezmer bunadem ad ireṣṣi degs tamuɣli.
Meryem (Tuggad) Stixxrett akin si gar walleniw.
Buzid Yyan ad nruḥ ssya… (Leḥḥun) Rnu zikenas tasaɛet akked txutamnni a Ɛaziz !
Ɛaziz Atan weǧdent, wwiɣtentid di tmaḥremt. Ax ! Walitent kan a Lla Meryem !
Buzid Ḥekkeritent, ḥeqqeq s ttbut a Lla Meryem !
Meriem Arǧu kan !
Ɛaziz Attan tsaɛet, muqelitt mliḥ a Lla Meryem !
Meryem Attan akk d taberkant, waqila d ssaɛas… Ines ! Ines ! D nettat ɛeqleɣtt, mačči aṭas aya segmi ttidyuɣ si la Suisse.
Buzid Senqed tura tixutamnni.
Meryem (S lḥir) Ula d tixutamagi ines !… Ines
Ɛaziz Tetḥeqqeḍ akken ilaq lḥal a Lla Meryem ?
Meryem Tḥeqqeɣ ! Cfiɣ am assagi, yuɣitentid i yimanis asmi i d terbeḥ yellis Samira ligzamen, nettat yuɣasd snesla n ddheb.
Tiɣwist n Bururu
38
Buzid (I Ɛaziz) Dayen ! Twalaten ! Kkesiten akin. (I Meryem). Nnumru n ṭumubil tessenɛetaɣd belli d argazim. Nugad ad yili yerḍelitt i walbaɛḍ n yimeddukalis.
Meryem Ur teɣliḍem ara, d argaziw ! D Salem !
Buzid D ayagi i neḥwaǧ ɣurm, tzemreḍ ad truḥeḍ… Ɛaziz ad kem yessiweḍ s axxamim.
Ɛaziz Yirbeḥ a si kumiṣar, yyan ad nruḥ a Lla Meryem.
Buzid (I yimanis) D lewhayem… Ur diban ara leḥzen ɣef wudem n Lla Meryem, ur temmuɣben ara, amzun d lferḥ i tefreḥ… Waqila talufta attan tefra weḥds, ur yelli leɣlaḍ, ur telli tmenɣiwt ur dmazal anadi.
Ɛaziz (Yuɣald) Si kumiṣar ?...
Buzid Mazal ur ɛad truḥeḍ ?
Ɛaziz Tura ara ruḥeɣ… D si Ɛmara…
Buzid Dagi i yella ?
Ɛaziz Ala mačči dagi i yella... yeǧǧayid ttewṣaya.
Tiɣwist n Bururu
39
Buzid D acutt ttewṣayaagi ?
Ɛaziz Yennak belli aksum n lmeyyet yerɣan ur iban ara d aksum ajdid yerɣan s laksida, ur cwecwen ara yidammenis… Yuɣ lḥal d aksum yemmuten i yerɣan, ffɣent yidammen d waman. Ilaqas ufeqqer d unadi iwulmen.
Buzid Ayagi d ayen ibanen, ad tiẓer Docteurnneɣ, ad dtban tidet… Ruḥ tura siweḍ Lla Meryem, aqlak tɛeṭṭleḍ fellas.
Ɛaziz Tura ara ttssiwḍeɣ.
Buzid (I yimanis) Yaxi si Ɛmara yaxi, ur yesɛi laman deg yiwen, d lebda yettnadi ttbut ilaqen.
Asayes 9
Meryem (I yimanis, taḍsa) Yemmut !... Yemmut !... Rtaḥeɣ segs. Dayen tura ur dmazal ara ad ttewḥaceɣ win yesserwalen akk medden felli… Ttwazerrbeɣ am ufrux di lqefṣ, iruḥ… iɣab… yemmut !… Tulawin ttrunt mi ara yemmet win ɛzizen fell asent... nekk alleniw kkawent, uliw iṣekker fellas… lmutis tessferḥiyi imi i yitessufeɣ ɣer tlelli… Lmut i sssarmeɣ tesla yid, tuɣiyi awal, tekkes win yellan d lweḥc ɣuri. D lebda nekk la tsergigiɣ, tidi tettazzal felli mi ara muqleɣ degs. (Nnhati) Dayen tura, tugdi truḥ, yewwitt yids ɣur at laxert. Aqliyi ggriɣd weḥdi, ad tmettɛeɣ di rreẓq i yidyeǧǧa. Ussan i yidmazal ad tensɛeddiɣ di lǧennet n ddunit, anɛam ih ! Ur dmazal ara ad iyissawalent tulawin timiɛruft, tameṭṭut n Bururu (Taḍsa) A sseɛdim a Meryem... aṭas tura ara yasmen segm. Am akken i la qqaren di lemtel, win
Tiɣwist n Bururu
40
iṣebbren yettawaḍ. Akka i yiteḍra nekk, ṣebreɣ wwḍeɣ… Zewǧeɣ d Salem icuban di Bururu, uɣeɣ rreẓqis. Yellis Samira ad tewret kra, lameɛna amur ameqqran inu, (Taḍsa) Bururu yemmut... Yemmut… Yemmut…
Asayes 10
Saḥari (Yefreḥ) Qrib ad dyaweḍ lweqt ad drreɣ ttar ! Ttar seg wid i yiyerran d ameslub ! Irekḍen lɛilmiw, tussna i dsnulfaɣ i wakken ad tḥareb ɣef umdan si ṭṭaqa n lehlakat… Ggumman ad iyiyamnen ! Ihi tura yewweḍd lweqt i wakken ad tḥeqqen belli Profeseur Saad Ḥari ur yetsemmiḥ ara i widen imeḍlen isemis deg waluḍ !… (Taḍsa) lameɛna tura mi kfiɣ ccɣeliw ad iyiamnen yiwen yiwen ad senceyyɛeɣ ttbut n lḥirfainu.
Salem Ttbutagi d nekk !?
Saḥari D kečč a Salem ! D kečč ! Ad kidẓren uqbel ad mmten s yir lmut ! Lmut n lɛilm n Profeseur Saad Ḥari.
Salem Amek, ttarik s lmut ?
Saḥari D lmut kan i senilaqen, nekk i isebblen acḥal iseggasen deg unadi di lɛilm i dsnulfaɣ, mennaɣ ad yessefreḥ, ad yessenqes leḥzen d waṭṭanat, rraniyi d ameslub, ggumman ad amnen tussna n ṭṭebb i tenyexḍan. Uklalen lmut ! Tura ssewǧed imanik a Salem, ali s ufella n ṭṭabla teẓẓleḍ.
Salem Tura ad aliɣ, ur ḥṣiɣ ara d acu ara txedmeḍ yisi, lameɛna ur iyidtuqiɛ ara lmeɛna imi ɣer lmut i dqesdeɣ, nnigs ulac.
Tiɣwist n Bururu
41
Saḥari D tidet a Salem, nnig lmut ulac, lameɛna mačči d kečč ara yemmten ! Ala ! Ala ! Wid ara yemmten d wid i kikerhen, ɣunfank, d wid yettasmen segi armi rewleɣ fellasen, ffreɣ, qqleɣ d aɛessas n tmeqbert. Kečč ad krreɣ d afus ayeffus n qebbaḍ lerwaḥ… D afus n lmut… N lmut… Awid akka tura iɣilik ad tcuddeɣ s tɣeggaḍt n uɣeggad ɣer ṭṭabla…Aywah ! Akka... Awid tura iɣil nniḍen... Ṣaḥa... Dayen… mazal iḍarrenik ad tencuddeɣ daɣen... Arǧu mačči akken… Ẓẓel iḍarrenik a Salem ilaq ad tenarzeɣ.
Salem Amek akka ?
Saḥari Akken ih… Aywah… Am akka i la tettwaliḍ di laboratoireagi a Salem, bniɣt seddaw n tmeqbert, ajanyur akked yibnayen i t yebnan s tuffra yewwiten ṭṭmeɛ xelṣeɣten nnig n wayen ara dṣewwren di ɛecra iseggasen i wakken ur ssufuɣen ara lbaḍna… Lameɛna… Lameɛna…
Salem Tetḥeqqeḍ ur ssufuɣen ara lexbar ?
Saḥari Tḥeqqeɣ.
Salem Amek i tetḥeqqeḍ ?
Saḥari Nɣiɣten !… Ḥala win yemmuten i ur nhedder ara. Ulac laman a Salem ulac, imi imeddukaliw ukud ɣriɣ u llan wid sseɣreɣ xedɛeniyi… D acu i mazal n laman ! Arǧu tura ad kuqqmeɣ ddwa n tguni s tessegnitagi… Ad teṭseḍ, ur tettḥussuḍ. Atan uẓar n yiɣilik. Tura ad kidyas naddam, mi ara dtakiḍ, ad d tafeḍ imanik d wayeḍ.
Tiɣwist n Bururu
42
Salem (Yennuddem) La ttḥulfuɣ i tmedlin n walleniw ẓẓayit… Ẓẓayit...
Saḥari D naddam… D iḍes… D iḍes ɣezzifen… berriken… ṭṭlam… ṭṭlam a Salem… ṭṭes… ṭṭes…
Salem Ṭṭlam… ṭṭlam… ṭṭlam…
Saḥari Ih ! ih !… Ṭṭlam, ṭṭlam aberkan ara iɣummen kra n wayen tesɛeddaḍ armi d assa… Salem ad yeṭṭes i lebda ! Salem yemmut di laksida n ṭumubil ! Dayen tura yeṭṭes... Yeṭṭes. Ad bduɣ ccɣeliw. Ccɣel ara yeswehmen lɛulama, ccɣel ara yessazlen idammen n wid yekksen laman di lɛilm n tidet, lɛilm n Professeur Saad Ḥari ara yesruḥen Salem u ad dyerr deg umkanis Bururu… Bururu !... Bururu !… (Taḍsa, rrɛud).
Asayes 11
Saḥari (I yimanis) Dayen tura qrib ad tettubeddel akk lǧettas di rebɛa u ɛecrin saɛaagi iɛeddan beddleɣas qrib akk idammen is… Mazal yeṭṭes… Ulis yekkat am ziknni… Tura ileḥḥu s yidammen n Bururu i srriɣ deg yiẓuranis (Taḍsa) Liḥala tebda la txeddem degs… Yebda la dimeqqi rric... Rric n Bururu ! Accarenis la ttuɣalen d ajjaren… Anzarenis qqlen d aqamum… Arǧu kan ad ẓreɣ allenis ?... Qqlent d tizeggaɣin… Ttwajerḍent s yiẓuran izeggaɣen seg yidammen.
Bururu (Yettnazaɛ di tnafa). Aaaaaa ! Ghhhhhhhhh !
Saḥari La yettnazaɛ… Mazal ur dyuki ara... Leqdiciw mazal
Tiɣwist n Bururu
43
ixeddem degs (Yettfa) La ttnuddumeɣ… Ad ruḥeɣ kan ad ṭṭseɣ kra… Ɛyiɣ... Ilaq ad steɛfuɣ, azekka deg yiḍ, lweqtagi ad d qqleɣ ɣurs… Ad tidafeɣ dayen yewǧed… (Yettfa) Imirnni ad dafeɣ leslaḥiw… Sswayes ara drreɣ ttar… Bururu… I d yeṣneɛ lɛilmiw akk d yifasseniw… Bururu ara iqellɛen ulawen n yiɛdaweniw ! Yiwen ur yezmir ad dyaf lateris… Later n lweḥc ineɣɣen s uqlaɛ n wulawen… (Taḍsa, nnhati) Nnuddmeɣ, ad ruḥeɣ ad ṭṭseɣ (Ileḥḥu).
Asayes 12
Lḥess yekkad si laboratoire.
Saḥari (Yedduqqesd, yewhem, i yimanis) D acut akka lḥessagi ? Ansi akka i dyusa ? Arǧu ad kkreɣ ad ẓreɣ (Lḥess meqqer) Lḥessagi atan di laboratoire (Yuzzel) Ad yili yukid ! (Yeldi tawwurt, iɛeggeḍ) Salem ! Salem !... Ulacit… Yesseɣres tiɣeggaḍin s wayes i tcuddeɣ, yerwel ! (Tiɣwist n Bururu, lebɛid) Bururu ! Bururu ! Sani i iruḥ sani i iruḥ ? Deg yiḍ anda ara iruḥ ? Bururu Bururu! (Yettazzal, yuli tiṭrejtin, yeldi tawwurt, aḍu, rrɛud) D ṭṭlam… Ulacit gar yiẓekwan… Anda akka i iruḥ ? Anda akka ? D acut akka ara yexdem ? Imi yezmer yesseɣres tiɣeggaḍin s wayes i tcuddeɣ, ad yili yesɛa lǧehd ur iqebbel leɛqel... Anwa akka i yeqsed iḍagi ? Win yellan d aɛdawis u yekrehit seg wulis ur ilaq ara ad yemlil yids deg ubridis (Tiɣwist n Bururu, lebɛid) Tiɣwistagi, ines... D netta... Lmut ur tebɛid ara...
Asayes 13
Meryem (I yimanis, amzun di targit) D acutt tili inna i la dyettbanen di ṭṭaq ?... La tettembiwil… D amaker ?... (Yerreẓ ṭṭaq, aḍu, rrɛud).
Tiɣwist n Bururu
44
Bururu (Yettnazaɛ) Idammen… Ulawen… Idammen...
Meryem (Tuggad) D acut lweḥcagi ? Yerẓad ṭṭaq !... Atan la d yettqerrib ɣuri... La dileḥḥu… (Yeffeɣitt leɛqel) Ala ! Ala ! Ruḥ felli ! Tixxeriyi, tixxeriyi... Ur dttaẓ ara ɣuri… Wagi d buberrak... D buberrak... D tirga i la ttarguɣ !… Lameɛna aql iyi ukiɣ ! Ur ṭṭiseɣ ara ! Ihi d acut wagi zdati ? I dyettaẓen ɣuri ? La yidixezzer s yir anexzur ! Allenis ! Allenis d tizeggaɣin, ṣṣifas tcuba di tin n Bururu…
Bururu (Tiɣwist n Bururu) Meryem !... Meryem… Ad amdqelɛeɣ ul im iss iyitkerheḍ… Ad temmteḍ… Ulim…
Meryem (Tettergigi, tuggad) Lweḥcagi… Taɣectis yettwabeddlen ad s tiniḍ tcuba di tin n Salem… Amek, d netta i yeqqlen akka? Ala ! Ala ! D lmuḥal ayagi ! Ur yezmir ara ad yeḍru ! Temmuteḍ di laksida n ṭumubil… Walaɣk teẓẓleḍ temmuteḍ… Ur tezmireḍ ara ad dtuɣaleḍ seg at laxert s ṣṣifaagi, temmuteḍ, ur dttaẓ ara ! Ruḥ felli ! Ala ! Ala !
Bururu Ad qelɛeɣ ulim a Meryem ulim ulim (Isuɣ) Mmet ! Mmet ! (Tsuɣ) D ayen temmut… Atan wulis gar yiffaseniw… La yettquddur d idammen yeḥman… Meryem temmut… Temmut… (Aḍu, rrɛud).
Asayes 14
Ṭumubil n la police teḥbes, ldint tewwura, tikli, lḥess n lɣaci.
Buzid Ah ! Aqlak dagi a Ɛaziz, tezwareḍiyid !
Tiɣwist n Bururu
45
Ɛaziz D nekk i knyeǧǧan lewṣaya di lbiru a si kumiṣar, aqlak ur tɛeṭṭleḍ ara.
Buzid Anda akka yella tura ufakturnni ?
Ɛaziz Atan dihin yettraǧu zdat tewwurt. Amzun yennexḍaf di leɛqel is, ayen iwala yesdebdebit.
Buzid Lḥun ad tidwaliɣ (Tikli) D kečč i ɣnixebbren ?
Facteur D kečč i d kumiṣar ? Yak d la police ?
Buzid Nuɣal di ssuq ? Nettembiddal isteqsiyen ? D kečč i ɣn ixebbren, newweḍd s isuɣan n ṭumubil n la police, u mazal asteqsi degneɣ ! Zwir melaɣd idammenagi…
Facteur Yirbeḥ ! (Yuli tiṭrejtin) Lameɛna samḥetiyi, mazaliyi rwiɣ, rwiɣ a si kumiṣar. Segmi walaɣ aḥemmalnni n yidamnen, nekk ttergigiɣ… Di leɛmer walaɣ annectnni... D abellaɛ... Ad astiniḍ d azger i yemmezlen... Wwiɣd télégramme… Ihi am akken teẓram, ilaq felli ad tssiwḍeɣ i babis i wakken ad iyi dyessers isemis di twerqet n ucayyeɛ.
Buzid Ayagi ḥṣiɣ… Kemmel awalik... Kemmel.
Facteur Am akken teḥṣiḍ, mačči d tabrat kan ara sdḍeggreɣ ɣer tsenduqt yellan ukessar. D télégramme i sdwwiɣ.
Tiɣwist n Bururu
46
Buzid Nniɣak ayagi ḥṣiɣt.
Facteur Nniɣak armi wwḍeɣ zdat tewwurt n tseqqift, qrib ɣliɣ.
Buzid Tuccageḍ ?
Facteur Uccageɣ... Tikkelt tamezwarut ɛuddeɣ d aman n walbaɛḍ yeǧǧan tiberrint teldi, nneflend, ffɣend seddaw tewwurt… Ceɛleɣ abriki ad waliɣ.
Buzid Ayɣer, trisiti ur tleḥḥu ara ?
Facteur Ɛni yella wayen ǧǧan warrac iṣeḥḥa deg yiseqqifen n yixxamen? Ttruẓun u ssefsaden kullec, imawlannsen ur sen tewqiɛ ara lmeɛna, xtaren akk abrid n texeṣṣart.
Buzid Ṣaḥḥa ṣaḥḥa ! Kemmel, ur tenneḍ ara deg wawal.
Facteur Ih ! Ur tennḍeɣ ara, ur tennḍeɣ ara. Mi ceɛleɣ abriki, walaɣ d idammen ! D aḥemmal n yidammen si kumiṣar.
Buzid Amek teḥiṣiḍ d idammen ? Facteur La ttbanen, lemmer d ssbiɣa, ad ttsriḥeɣ u yerna tezward ɣer wuliw, d idammen kan.
Buzid Awid kan ur tettili ara d albaɛḍ n tebwaḍin n ssbiɣa i yennegdamen, tennɣel, ssbiɣa teffeɣd seddaw ccqayeq n
Tiɣwist n Bururu
47
tewwurt n uxxam. Lemmer akka, aqlak tesɛettbeḍaɣd baṭel.
Facteur Yyah ! (Yebded zdat tewwurt) Aqlaɣ ihi newweḍd, ḥadret kan ad ticcigem.
Buzid Muqel kan a Ɛaziz, cɛel trisiti n tseqqift.
Ɛaziz (Tikli) Tella lkura, dayen attan tecɛel.
Facteur (Yewhem) D lewhayem ! Ḥala deg uxxamagi i tleḥḥu trisiti n tseqqift... Tiyaḍ akk rẓantent warrac.
Ɛaziz Ih ! Dagi arracnsen tturebban. Ɣef wakka la kttwaliɣ, d lebda tedbedbeḍ ! La ktteɛraqent ! Kečč d afaktur, tessneḍ akk tinezduɣinagi, ur dtewwiḍ ara s lexbar anda i tella la minuterie !
Buzid (I yimanis) Mmm !… D targa n tidet…
Facteur D targa kan ? D tamda ! D lebḥer n yidammen !
Ɛaziz (Yetqelleq) Mazal daɣen teqqleḍ armi d awal n yidammen ?
Buzid I lemmer ad yili yesɛa lḥeqq ufaktur ? Ad ilin d idammen a Ɛaziz ? U yerna ɣef wayen akka i la ttwaliɣ, ad ilin d idammen (Yesṭebṭeb) Ad stiniḍ ulac ula d yiwen zdaxel, neɣ ad yili yemmut aṭas aya imi idammenagi yellan deg lqaɛa, bdan la kerrsen (Yesṭebṭeb tikkelt nniḍen) Ulac lḥess, awid kan tasarut iteldin akk tiwwura. Yak tella yiwet ɣurk a Ɛaziz ?
Tiɣwist n Bururu
48
Ɛaziz Di leɛmer tettaxxer seg lḥamu n lǧibiw a si kumiṣar !
Facteur D acutt akka tsarutagi iteldin akk tiwwura ?
Ɛaziz (Yetqelleq) D tasarut iteldin akk tiwwura ! Ax a si kumiṣar.
Buzid Dayen tiṭrejtin n leɣliq ldint… Lameɛna mazal tawwurt teṣekkerd si zdaxel s uzekrun, tura iban yella walbaɛḍ ! Ɛaziz ! Yya ad nemɛawan ad nerreẓ tawwurt.
Ɛaziz Aqliyin a si kumiṣar, kečč ssyin u nekk ssya… S tuyat ad nerreẓ tawwurt (Yekkat s tayet) Dayen terreẓ ! Si kumiṣar ! si kumiṣar yyad kan ad twaliḍ dagi !
Buzid D acut akka yellan ?
Ɛaziz Muqel zdeffir umeṭreḥ !
Buzid Aẓ akin kan ad waliɣ... (Yexleɛ) Akka d lmut tajehlit !
Facteur Temmut ? Ah ! Inid a si kumiṣar ? Buzid (Iɛeggeḍ) Ur dkeccem ara keččini ! Qim kan dinna ɣer tewwurt ! (I Ɛaziz ) Di leɛmer ẓriɣ di ddunitiw lǧerḥ yecban wagi… Meskint ula dyeqqim ula d kra deg yidmarenis, aksum icerreg, iɣsan rrẓen, ulis yettwaqleɛ.
Ɛaziz Iḍudanis atan kerfen am tin yebɣan ad tḥudd ɣef yimanis
Tiɣwist n Bururu
49
uqbel ad temmet, allenis ldint, tamuɣlis n tin yugaden… (Ileḥḥu) Amek yexdem win ttyenɣan armi yeffeɣ ? Tawwurt tella tṣekker si zdaxel s uzekrun ! Yella ṭṭaqagi… (Iḍall si ṭṭaq, yewhem di leɛli) Lameɛna… Awah... D lmuḥal ! Ayagi ur yezmir ara ad yili !
Buzid (Yuẓ) D acut wayagi ur nezmir ara ad yili a Ɛaziz ?
Ɛaziz Qerrebd ad twaliḍ a si kumiṣar, ad tfehmeḍ.
Buzid (Yewhem) Tlata tɣurfatin di leɛli ! Lḥiḍ ulac degs ayen ideg ara yeckenṭeḍ umdan yebɣan ad yali, yemzi am lemri… Ɛaziz !
Ɛaziz Si kumiṣar ?
Buzid Dayen tessawleḍ i laboratoirenneɣ ad dceyyɛen akk ayen iwulmen ?
Ɛaziz Tura ad dtaweḍ l’ambulance ara dyesseddun kullec. Docteur nneɣ s leslaḥis akked terbaɛtis, dactyloscopie (Later n yiḍudan)… Ad qqleɣ ad ssiwleɣ ad ẓreɣ ma qellɛend neɣ mazal !
Facteur (Si tewwurt) I nekk a si kumiṣar, mazal teḥwaǧeḍiyi ?
Buzid Arǧu mazal. Awid kan tura télégrammenni i sdtewwiḍ.
Facteur Tura ara ktidfkeɣ a si kumiṣar… Anda akken tura i yi yeɛreq deg uqrabagi ?
Tiɣwist n Bururu
50
Buzid Ur dqqar ara daɣen ur tettwaliḍ ara, la minutrie ur tleḥḥu ara, dagi kullec atan yecɛel.
Facteur Dayen, dayen ufiɣt… Ax !
Buzid Awid akka… (Yeldit, yeɣɣar ) : Massa Meryem Salem, aql iyin ad nawḍeɣ di rruplan n rrebɛa n tmeddit. Tagi d Samira yellis n si Salem ad fellas yeɛfu Rebbi… (Ixemmem) Meskint, truḥ teǧǧad axxam yeɛmer, tura ad tidtaf yenger.
Facteur Mazal ur ɛad i yidtwaǧbeḍ a si kumiṣar !
Buzid Ad kinwaǧbeɣ ɣef wacu ?
Facteur Mazal ɣuri télégramat ara ssiwḍeɣ i yimawlan nsen i ten yettraǧun…
Buzid Ɣas ruḥ kemmel ccɣelik. Lameɛna ur tettu ara ɛeddin ɣer lbiru tamedditagi.
Facteur (Yessetḥa) Tamedditagi ? Ayɣer ara nɛeddiɣ ?
Buzid Ur ttaggad ara, d kra n tewriqin kan ara tɛemmreḍ.
Facteur Ma ur yeɣṣib ara ccɣelagi n tewriqin, ad nɛeddiɣ azekka ṣṣbeḥ.
Tiɣwist n Bururu
51
Buzid (Yettgalla) Ma ur dtusiḍ ara tamedditagi, ad nceyyɛeɣ ad k idzzuɣren qbel ad dyeɣli ṭṭlam.
Facteur Ala ! Fiḥel, fiḥel ! Ad dɛeddiɣ, ad dɛeddiɣ... Ihi aqliyi ruḥeɣ.
Buzid (I yimanis, yettxemmim, yetḥeyyer) Lla Meryem temmut, idmaren rrẓen, ulis yettwaqleɛ… Amek yexdem win i tt yenɣan yeffeɣ ? Tawwurt tṣekker s uzekrun si zdaxel, amek… Amek (Ileḥḥu) Lluḥ n ṭṭaq akked lemriines rrẓen am win ara tenifellqen s ufḍis, win yenɣan ikcemd, yenɣa, yerwel ssyin ?!... Ihi ineggez tlata tɣurfatin ? Ihi, ma yezmer i uneggez d akessar, amek i yezmer i uneggez d asawen imi lḥiḍ yemzi am lemri ?…
Asayes 15
Ɛmara (Yeɛḍes) Tenniḍd tawwurt tella tṣekkerd si zdaxel.
Buzid Akka a si Ɛmara, tṣekkerd si zdaxel.
Ɛmara Tṣekkerd s tsarut ternad s uzekrun. Buzid Akka ! Armi nemɛawan akked Ɛaziz i wamek nezmer nerẓa tawwurt nekcem.
Ɛmara Ṭṭaq yerreẓd, lemriines yeftutesd ɣer daxel.
Buzid Lḥiḍ yemzi am rrxam, ur walaɣ ara amek ara yizmir umdan ad dyali tlata tɣurfatin anda ulac amek ara yeckenṭeḍ.
Tiɣwist n Bururu
52
Ɛmara Ulac later n ssellum ɣef leryaf n ṭṭaq neɣ later n yiḍarrenis di lqaɛa n ubrid anda ara ibedd.
Buzid Ulac ayagi a si Ɛmara.
Ɛmara Yiwen ur yezmir ad yekcem neɣ ad yeffeɣ, Lla Meryem tufam tt temmut, nɣantt.
Buzid Yir lmut ! Idmarenis cerrgen, iɣsan rrẓern, ulis yettwaqleɛ ad stiniḍ d lefrisa i tečča lhayca.
Ɛmara Lhayca ?
Buzid Anda ḥṣiɣ ! Tamezwarut, yiwen ur yezmir ad yali. Tis snat, ur cukkeɣ ara ad yili umdan ara yenɣen Lla Meryem s ṣṣifanni taweḥcit neɣ ḥala win iselben ? Tis tlata, ma yella win yenɣan d ameslub, ihi s wayes i ttyewwet ? Yenɣatt u yeǧǧayas lǧerḥ am winna ? Ɣef wannecta i dusiɣ ɣurk a si Ɛmara ad kciwreɣ, ad ksteqsiɣ, aqli ɛerqentiyi.
Ɛmara (Yeɛḍes) Tasaɛetagi aqliyi deg wagguriw n usteɛfu a Buzid. Aqerruyiw irebba tassemt seg yiɣimi, taluftagi tban tekres akken ad kinwaǧbeɣ ilaqiyi ad iliɣ d agezzan u nekni di lxedmanneɣ nettnadi dima limara ara yennal ufus, ara walint wallen i wakken ad ttyefhem leɛqel.
Buzid Ayagi d ayen ibanen a si Ɛmara, kečč tugareḍiyi ajerreb, ahat ad tesɛuḍ albaɛḍ n tektiwin ara yiiɛawnen.
Tiɣwist n Bururu
53
Ɛmara Lemmer i sdufiɣ iɣefis, ur ttaǧǧaɣ ara wagi yenɣan Lla Meryem s yir lmut ad yemneɛ a Buzid.
Buzid Ihi dayen (Nnhati) Wagi ad yili d albaɛḍ n yiruḥaniyen neɣ d albaɛḍ n lewḥuc yesɛan afriwen yessrafgen yekcem si ṭṭaq yerẓat.
Ɛmara Waqila teqqareḍ tiktabin i dttarun ɣef wannecta, ɣef talsiwin yecban tagi am Mary Schelly, Bram Stocker, Edgar Alan Poe d yiwaḍ.
Buzid Nekk ur qqareɣ ara ṣṣenfagi n tedyanin, nekk ttɛiciɣ degsent.
Asayes 16
Zzhir n ṭeyyara.
Yusef Tasaɛet attan d tlata d uzgen, qrib tura ad naweḍ ad ners... Aha, aha a Samira, uqqem lkuraǧ i yimanim.
Samira Lkuraǧ ? Ad uqqmeɣ lkuraǧ ? S wayes a Yusef ? Seg wasmi temmut yemma ad fellas yeɛfu Rebbi, nekk d lebda deg yirebbi n baba, ḥala nekk i yeɛzizen fellas, iḥemmeliyi am leɛmeris, iɛuzziyi (Nnhati) Baba meskin, ḥala nekk i tifehmen, ḥala nekk i tiḥemmlen, ttkukrunt u kerhent merra medden ɣef ṣṣifas, ur ḥṣin ulis d taɣrast n tament anda yal yiwen yezmer ad dyessisen. Tura dayen, rtaḥen segs... Iruḥ... Yemmut (Tettru).
Tiɣwist n Bururu
54
Yusef (Yetṣebbiritt) Tesɛiḍ lḥeqq a Samira, anefasen i yimeṭṭawen ad dffɣen... Ru, ru... Ur tenttaǧǧaara ad sṭerḍqen ulim.
Samira Lemmer meqqar lliɣ yids di ṭumubil assnni di teswiɛtnni n laksida ahat... mazalit yedder...
Ɛayaci Ahat... Assagi ur tettiliḍ ara yidneɣ...
Samira Ɣas ma ddiɣ yids ur iyidtewqiɛ ara lmeɛna imi ayen akk ḥemmleɣ yewwit yids.
Ɛayaci Tura la dtettmeslayeḍ s lǧerḥ n wulim, d netta i la dineṭṭqen. Mazalikem meẓẓiyeḍ, tesɛiḍ lweqt ɣer zdat i wakken ad tettuḍ.
Samira Ad ttuɣ baba ? D lmuḥal a si Professeur, ur cukkeɣ ara ad d tennser lɛezzas seg wuliw.
Ɛayaci Lɛezzas ad dteggri deg wulim a Samira, lameɛna lmutis ad dyaweḍ yiwen lweqt ad tttettuḍ. Imawlannneɣ yemmuten uqbel nettuten, lemmer ur tennettu ara, tili ddunit ad teḥbes ur trennu ara di tiklis.
Yusef Sel, sel a Samira i yimeslayen n Professeurnneɣ, yesɛa lḥeqq.
Ɛayaci Cfu ɣef wayen akka ara mdiniɣ. Tura mi ara dtemmeslayeḍ ɣef babam, yejreḥ wulim, d tidet, ad rnun ad ɛeddin wussan nniḍen mazal tetɣebbneḍ cwiṭ, ad ɛeddin kra n lewqat nniḍen leḥzennni ad yettubeddel d lferḥ.
Tiɣwist n Bururu
55
Samira D lferḥ ?
Ɛayaci Akter n lferḥ, d zzux, d tefenṭaẓit ! Mi ara dtaddreḍ babam zdat medden, ulim ad yettrefrif, aqerruyim ad trefdeḍ s igenni u ad dteqqareḍ baba cfiɣasd, yennayid... yeǧǧayi d... yesseḍsiyid... yuɣiyid... Imirnni ad tḥulfuḍ tennecraḥeḍ mi ara kemidsteqsin ɣef win i mdyeǧǧan isem.
Yusef Amek teḥṣiḍ u teẓriḍ ayen akka la dteqqareḍ a si Professeur ?
Ɛayaci Meqqreɣ di leɛmer a Yusef, aṭas i sɛeddaɣ di ddunit, aṭas i walant walleniw, ayagi d ayen ibanen u ḥṣant widen ijerrben. Akka am Samira, err kan ddhenik ɣer zdat ad d tawiḍ s lexbar.
Yusef La ttwaliɣ tura allen n Samira bdant la ttkawent, yebda ddwa n yimeslayenik la ttyesseḥluy a si Professeur.
Ɛayaci D lweqt ara ttyesseḥlun a Yusef, d lweqt...
Samira D tidet... D tidet, tura bdiɣ la fehhmeɣ imeslayenik a si Professeur.
Ɛayaci Ad tfehmeḍ, d ṣṣber tura, d tatut azekka... D tatut ara yettwaqqsen si tikkelt ɣer tayeḍ s yifeṭṭiwej n usmekti yessfraḥen (Ibeddel awal) Tasaɛet qrib d rrebɛa, ɣas inid aql aɣ newweḍ, tura ara ɣdinin cuddet tiɣeggaḍinnwen ad nebdu aṣubbu.
Tiɣwist n Bururu
56
Samira Ayɣer d tamdintnneɣ i textareḍ i wakken ad testeɛfuḍ a si Professeur ?
Ɛayaci Axaṭer ḥala tamdintagi ur ɛad ssineɣ, daɣen imi walaɣ yedda d yidm Yusef i wakken ad amyekkes lxiq, sseddaɣd imaniw yidwen i wakken ad iyidtesneɛtem tamurta.
Yusef I wakken ad akdnessenɛet timeqbert akked yiẓekwanis.
Ɛayaci Anadi n tmussni d yal lḥirfa ulac degs asteɛfu ɣas di tmeqbert.
Yusef Ḥṣiɣ belli aqlak la tettnadiḍ di tussna yerzan lmeyytin.
Ɛayaci Ur tettu ara a Yusef belli d anadi n tussna deg wid yemmuten i ɣyettuɣalen d taftilt iss nettwali amek ara nesseɣzef tudert n umdan.
Asayes 17
Racid Mazal teṭṭfeḍ kan deg wawalik a Ṭeyeb ? Ur tendimeḍ ara ? Ad tedduḍ yidi ? Ad trewleḍ yidi si lḥebs ?
Ṭeyyeb Ayɣer, ur ɛad tetḥeqqeḍ a Racid ? Mazalaɣ d arrac imecṭaḥ i wakken ad nerr awal n yirgazen n tidet d lleɛb ? Nniɣak ad nerwel, ad nerwel ! Ur zmireɣ ara d lmuḥal ad ṣebreɣ ad sɛeddiɣ ɛecrin yiseggasen dagi deffir iɛemudenagi n wuzzal ! Ayagi abaden ! Abaden ad qqimeɣ d ameḥbus. Muqel kan amek ara tesweǧdeḍ tarewlanneɣ i wakken ur ɣdttafen ara.
Tiɣwist n Bururu
57
Racid Kkes aɣbel i wulik, kullec xemmeɣas, lblan n trewla bniɣt akken iwata lḥal. Seld, azekka deg yiḍ, ad nkemmel ccɛel nneɣ, u ssyin ad dnaf imannneɣ di tlelli, yiwen ur ɣyettaṭṭaf, ad nefsi di tegnawt.
Ṭeyyeb Ihi dayen, attan tefra weḥds. Mi nerwel neffeɣ, ur ɣyettxaṣṣa ula d kra, sɛiɣ imeddukal i ɣyettraǧun, wid ara ɣibeddlen tamurt, ad nbeddel isem i wakken yiwen ur ɣyettaf.
Tikli n uɛessas deg useqqif n lḥebs.
Racid Ccet ! Atan uɛessas la ileḥḥu deg useqqif... Ccet ! Mulac ad ɣ disel... Ṭṭes tura !
Ṭeyyeb (I yimanis) Mazal kan ad aɣiɛass assagi akked uzekka... Seld azekka... Seld azekka...
Racid Nniɣak susem... Ṭṭes... Ṭṭes...
Asayes 18
Saḥari Bururu ! Bururu ! La ttwaliɣ deg wallenik tizeggaɣin am yidammen la ttmuceɛlent si lferḥ imi tenɣiḍ tameṭṭutik Meryem, tin izewǧen akked iṣurdiyenik, i kiɣunfan. Tura dayen, terriḍd ttarik, tenɣiḍtt ! Temmut !
Bururu (Yettnazaɛ) Temmut !... Temmut !... Meryem... Meryem... Ul is... Ulis...
Tiɣwist n Bururu
58
Saḥari Ẓriɣ... Ẓriɣ... Walaɣ ulis mi tidtqelɛeḍ seg yidmarenis... Walaɣt tewwiḍtid yettquddur d idammen deg wajjarenik.
Bururu Idammen yeḥman... Yeḥman...
Saḥari La police attan tetḥeyyer di lmutagi ur fhimen (Taḍsa) Ha ! Ha ! Ur zmiren ara ad dafen later ara tebɛen, la tezzin kan di tlemmast am uḍebbal umi teɛreq tezwayt (Taḍsa) Tikkeltagi ad asenyeɛreq kullec.
Bururu Ulawen... Ulawen... La ttqudduren d idammen yeḥman... Ulawen !
Saḥari Mazal aṭas n wulawen ara dqelɛen wajjaren n ufusik, ad d kksen ulawen n wid i yiyesrewlen qqleɣ d aɣrib. Ulawen n lɛulama yekksen laman di lɛilm ! Di tussna n ṭṭeb tajdidt i d snulfaɣ ! Ggumman ad amnen yiss ! Ggumman ad iyi ɛiwnen ! Ihi ilaq ad mmten ! Ad mmten akk yiwen yiwen (Taḍsa) Rwaḥ a Bururu... Yyad... Ddud yidi... (Tikli). Ad ak dmleɣ anda ara tegganeḍ deg wass, ad dtettnekkareḍ deg yiḍ. Lḥu... Ḍferiyid... Ḍferiyid...
Bururu Aqli... Aqli... Ulawen... Idammen yeḥman...
Saḥari dferiyid... Ḍferiyid... Laboratoireagi i bniɣ seddaw tmeqbert ad aɣyeqqel d lɛecc ur yettaf yiwen. Ulac win ara t yessinen. Wid i tyebnan kkseɣten, nɣiɣten, neṭleɣten... Ad stiniḍ lliɣ la kttraǧuɣ ad nemlil i wakken di sin ad nemɛiwen ad dnerr ttar. Lḥun... Lḥun a Bururu... Abridagi arqaq yessufuɣ ɣer texxamtik yellan deffir laboratoir. Lemmer ad d
Tiɣwist n Bururu
59
taf la police later anda i nteffer yella ubrid nniḍen seddaw wakal ansi nezmer ad nerwel.
Bururu Ulawen yellexsen s yidammen yeḥman... Bɣiɣten... Bɣiɣten...
Saḥari Ur ttxemmim ara a Bururu, aṭas n wulawen yellexsen s yidammen yeḥman ara dyeqleɛ ufusik... Ih ! Afusik yeqqlen d afus n lmut ur netsemmiḥ i babis. Lḥun... Lḥun... Aqlaɣ tura newweḍd ɣer tenṭelt ara yeqqlen d taxxamtik. Dagi ara tegganeḍ a Bururu... Dagi... Di tenṭeltagi...
Asayes 19
Yusef Ahat kullec yezmer ad ibeddel di ddunitagi, kečč ur tettbeddileḍ ara a si Professeur.
Ɛayaci Amek akka a Yusef ?
Yusef Mazalik kan di leɛwayedik tiqdimin. Tamurt iɣer tewwḍeḍ tetzuruḍ timqebrinis, ad stiniḍ yella kra n nnfeɛ izaden ara dtesnunnteḍ ɣur lmeyytin yettwaneṭlen acḥal aya.
Ɛayaci D lɛilm a Yusef... Nniɣak d lɛilm.
Yusef D acu n lɛilm d tussna ara dtlemdeḍ sɣur lmeyyet yettwaneṭlen u rkan yiɣsanis ? Ur fhimeɣ ara !
Ɛayaci Ur tefhimeḍ ara ? Ayagi la ttwaliɣ degs. Ihi tura ad kid sfehmeɣ. Mačči d lmeyytin i la ttnadiɣ ad ẓreɣ, ttwaneṭlen ur
Tiɣwist n Bururu
60
tenidssekfaleɣ ara, ẓerreɣten di sbiṭar, gezmeɣten s ufusiw i wakken ad sseɣreɣ yissen ilemẓiyen yeqqaren tussna n ṭṭebb. Lameɛna d anadi akked yisteqsiyen i ttuqqimeɣ fellasen ɣur yiɛessasen n temqebrin.
Yusef Ayɣer, d acu i d lmeɛnas ?
Ɛayaci D acu i d lmeɛnas ? (Taḍsa) Tselleḍ qqaren zik belli llan lmeyytin i diteffɣen seg yiẓekwannsen ?
Yusef Tigi d timucuha iss ssewḥacen arrac, kečč, tumneḍ s tqulhatin agi a si Professeur ?
Ɛayaci Lemmer qqimen lɛulama ur ttamnen ara tili assagi lɛilm mazal ur yuẓ ara ɣer zdat. Ilaqaɣ ad namen, ad nnadi i wakken ad nawi ttbut. Ihi aɛessas n tmeqbert yeẓra kullec ; lmeyytin ijdiden mi ara tenidawin i wakken ad tenneṭlen akked yiqdimen mi ara tenidskeflen i wakken ad rren wiyaḍ yidsen.
Yusef Seg wasmi tebdiḍ anadiagi, yella wayen i dtesḍehreḍ ur yettwassen ara ?
Ɛayaci Ala, mazal, lameɛna ur qeḍḍɛeɣ ara layas, ad kemmleɣ anadi alamma d asmi ara dafeɣ aɛessas n tmeqbert ara yidyeldin iẓri ɣef wayen ahat yettwaffren di ṭṭlam, ahat... Ahat ?
Yusef Lemmer d tidet mazal aɛessas n tmeqbert yeẓran deg yiḍ lmeyyet yukid, yeldid allenis, ileḥḥu yettmerriḥ, ur cukkeɣ ara ad yernu yiwet n ddqiqa n tɣimit gar yiẓekwan. Yiwet ad yemmet si tugdi, tis snat ad dyaf imanis deg uxxam n
Tiɣwist n Bururu
61
yimeslab, tis tlata, ayagi ma d win umi teqqur tasas yesɛa lkuraǧ, ur cukkeɣ ara ad asdteggri tɣimit weḥds kra ara yekk di ddunit.
Ɛayaci (Taḍsa, yeskeɛrir) Ayagi la dteqqareḍ yezmer ad yili d tidet lameɛna yiwen ur yezmir ad yeḍmen di ccɣelagi.
Yusef D widen yeddren i yettamnen deg wid yemmuten (Nnhati) D acu ara kdiniɣ ? Tifeḍiyi tamusni, d kečč i yeẓran a si Professeur !
Ɛayaci Aṭas n leḥwayeǧ i ẓriɣ, teɣriḍtent ɣuri, ma yella mazal ayen ara issineɣ ɣer zdat u ad ktentidǧǧeɣ, kenwi rnutt d ttbut.
Yusef I tura anwa aɛessas ara tqesdeḍ ?
Ɛayaci kumiṣar Buzid yessenɛetiyid yiwen isemis Saḥari.
Yusef kumiṣar Buzid yettamen yissent ?
Ɛayaci Ur ḥṣiɣ ara a Yusef, ur tidyessebgen ara. Yusef Ur dyeḍsi ara deg wudemik ?
Ɛayaci Ala ! Ur dyeḍsi ara. Ma yella ur yumin ara, ur tidyessebgen ara.
Yusef Melmi ara truḥeḍ ad dtzureḍ aɛessasagi n tmeqbert ?
Tiɣwist n Bururu
62
Ɛayaci Tamedditagi, sweǧdeɣas lweqtis.
Yusef Ad dduɣ yidk ?
Ɛayaci Ala ! Ulayɣer ! Ma yella walbaɛḍ n lmeyytin ara dyeffɣen ɣur i di tmeqbert, ɣas ur ttaggad ara, ur ditemmeɣ ara felli. Ayen ara txedmeḍ, qim akked Samira, bedd ɣers, ur ttttaǧǧa ara weḥds, mazalitt di leɣben d leḥzen n babas yemmuten di laksida n ṭumubil, terna tura teddukeld lxelɛa n tmenɣiwt n Lla Meryem.
Asayes 20
Ɛayaci Ṣaḥḥa a si Saḥari, deg wayen i yidtenniḍ ur teffreɣ ara fell ak, ssneɣ akk annecta. Nekni s wid yettnadin nessimɣur lɛilm, nettmuqul ad dnawi ttbut ɣef wayen neẓra. Akka ur yettili ara leɣlaḍ deg wayen nebɣa ad dneǧǧ n tussna i lǧil i diteddun.
Saḥari Am akken yella deg lemtel, ǧǧantid imezwura : annect yessen umdan lɛilm yugarit.
Ɛayaci Ulac win ara iqeḍɛen lɣilm s tmusni, d lebda yettlald ujdid ɣef ujdid, ur tyettqiddi ara lweqt ad yiqdim.
Saḥari Bɣiɣ ad ksteqsiɣ a si Professeur !
Ɛayaci Steqsi, steqsi, tura d nnubak.
Tiɣwist n Bururu
63
Saḥari D acu n lemtel n lɛilm iɣef la tḥerrṣeḍ imanik ? (Yettxemmim) Ma ur skaddbeɣ ara imaniw ssneɣk a si Professeur !
Ɛayaci Anda i yitessneḍ ?
Saḥari ssneɣk di lǧernan. Aṭas n lewṣayefik i dsrusun degs.
Ɛayaci Di lǧernanat ad yili d tidet, ma d tamurtagi d tikkelt tamezwarut i dusiɣ ɣurs.
Saḥari Mazal ur iyidtwaǧbeḍ ara a si Professeur.
Ɛayaci Tura ad kinwaǧbeɣ. Lɛilm iɣef la ḥerrṣeɣ imaniw d yiwen n ṣṣenf n tmusni i dyesnulfa ziknni yiwen umeddakeliw (Nnhati) Lameɛna lweqtnni ulac yiwen degneɣ i syefkan tameẓẓuɣt ad yefhem ayen yettnadi ad yaweḍ, akken ma nella s yimusnawen, necceḍ, nerrat d ameslub ur tnumin ara.
Saḥari (Ikukra) Ayɣer ur ttuminem ara ?
Ɛayaci Ayɣer ? Axaṭer ayen yettxemmim d ayen ur iqebbel leɛqel... Yeffeɣd zdatneɣ, yebra i uqerrus, imeṭṭawen deg wallenis, seg wasmi i iruḥ ur diban ma yemmut neɣ mazalit yedder.
Saḥari D tidet, amdan umi tekksen yirfiqenis laman yetthuddu deg wulis... Ulamma ur ssineɣ ara ṣṣenf n lɛilmnwen, d acu i wendyenna di temlilitnwen armi ur ttuminem ara ? Lameɛna di leɛnayak ma ur iyitsemmḥeḍ ɣef yisteqsiyenagi ahat ad yili cewwleɣk yissen.
Tiɣwist n Bururu
64
Ɛayaci Kečč twuǧbeḍiyid merra ɣef wayen i ksteqsaɣ, tura d nnubaw ad kqennɛeɣ deg yisteqsiyeninek. U daɣen ad d mmeslayeɣ i win yexḍan tussnanneɣ i wakken ad yifsus wul iw. Ameddakelaginneɣ, yufa belli aṭas n lehlakat i yetabaɛen idammen n umdan. I wakken ad inaḥel fellas udawi, yebɣa ad tenyeccrek s widen n lhayca.
Saḥari Tebɣiḍ ad dtiniḍ belli ul n bunadem ad yeqqel ad ileḥḥu s yidammen n lehwayec ?
Ɛayaci Anɛam ih akka ! S tuccerka n yidammen n lhayca.
Saḥari I kečč, d acu i twalaḍ deg wannecta ?
Ɛayaci D netta i iwalan, lameɛna nekk umneɣ s wayen i dyesnulfa... Lemmer ḥṣiɣ ad tafeɣ yedder, ad tɛiwneɣ u ad kemmleɣ yids ayen akka yebɣa ad tyaweḍ di leslaḥ n tussna n lɛilm n ṭṭebb. Ur ilaq ara ad nettu belli d lɛalem ameqqran yebɣan ayen yelhan i widen i ticuban (Ibeddel awal) D acu akka i yuɣen allenik a si Saḥari ? La ttrunt ?
Saḥari (Yuggad) Ala a si Professeur... D axeclaw kan i yi yesmunedlen. Lemmer ad dyas wass ideg ara temlileḍ yids... Ad teqqlem am zik ?
Ɛayaci Akter n zik. Awid kan ad iyiisemmeḥ di lweqtnni ur dddiɣ ara deg wawalis.
Saḥari I lemmer ad tafeḍ d tidet yesleb neɣ ahat yexdem timeqqranin yettwaḥerrmen ? Neɣ yenɣa tamgerḍt ?
Tiɣwist n Bururu
65
Ɛayaci Ma yesleb ad tdawiɣ, ma yenɣa tamgerḍt ad tṣṣreɣ imi ayen yexdem di nnfeɛ n tussna n ṭṭebb ara ineḥlen ɣef umdan.
Saḥari (Yefreḥ) Ɛayaci ! Ɛayaci ! Ur iyidteɛqileḍ ara deffir tamart agi i rebbaɣ ?... D nekk iɣef telliḍ tettnadiḍ ?
Ɛayaci Amek ! D kečč, aɛessas n tmeqbert ?
Saḥari Anɛam ih ! d nekk s timmadiw a Ɛayaci. Ffreɣ imaniw fell awen, ɣef widen i yiyessnen merra, sdergeɣ ṣṣenɛaw s tin n uɛessas n tmeqbert i wakken ad kemmleɣ ccɣeliw weḥdi. Assagi aqliyi ferḥeɣ imi yiwen degwen yendem, yeqqeld armi d awaliw, tura ad nernu anadi deg wayen bɣiɣ ad smeɣreɣ asnulfu di sin, kečč akked nekk (Taḍsa) Assagi ulac ayen ara ffreɣ fellak, ad akdsneɛteɣ merra lbaḍnaw. Ddud yidi, rwaḥ, ḍferiyid, ad kdzzikneɣ ayen i dyurew lmux iw u bnant yifasseniw, rwaḥ... Yyan... ad tissineḍ Bururu...
Asayes 21
Sirènes n la police.
Racid (Yettazzal, ilehhet) Azzel a Ṭeyyeb azzel ! La police tufa belli nerwel... La ttnadin fellaɣ... Sel sel i la police... Azzel, azzel, azzel...
Ṭeyyeb (Ilehhet) D ayen fecleɣ... Ɛyiɣ... Yenneqḍeɛ degi nnefs... Iḍarreniw kerfen...
Racid Ula d nekk akken... Ɛyiɛ... Aha aha uqqem lkuraǧ... Lḥu, mazal
Tiɣwist n Bururu
66
ur ɛad nessebɛed fellasen (Yeḥbes) Arǧu ! Ḥbes kan !
Ṭeyyeb Aqli ḥebseɣ uqbel ad dtneṭqeḍ.
Racid Yyan ad nessedreg imannneɣ di tmeqbertagi zdatneɣ.
Ṭeyyeb Amek ? Di tmeqbert ? Ixuṣṣik leɛqel ! Yerna deg yiḍ akked lmeyytin !
Racid Tugadeḍ ? Tugadeḍ iruḥaniyen ? Ttɣawal, yyad ! ur dyettas ara di lbal n la police ad neffer imannneɣ gar yiẓekwan. Lḥu... Azzel...
Asayes 22
Askeɛwew n wuccen, rrɛud.
Ṭeyyeb (I yimanis, yuggad) Racid ! Racid ! La yidtselleḍ ? Racid La kdselleɣ a Ṭeyyeb la kdselleɣ... D acu i tebɣiḍ ?
Ṭeyyeb (Yesqewqiw, yettergigi seg tugdi) Mu... mumu... muqel ! Muqel akin ! La ttwaliɣ... Aẓekkainna... Yettembiwil...
Racid (Yethedden) Anda teẓriḍ tagi ? Di targit ? Neɣ s tugdi izedɣen ulik ? Susem tura, ḥbes ur sṭerḍiq ara tuɣmasik ! Ad stiniḍ d les castagnettes n tceṭṭaḥin n spenyul.
Ṭeyyeb Nniɣak yya ad nettixxer (Yuggad) Muqel... Muqel tadimt n
Tiɣwist n Bururu
67
uẓekkainna... La tettwarfad... Afus... Afus... La diteffeɣ ufus n lmeyyet...
Racid Susem... Susem ! S ṣṣutik mačči kan d la police ara d tesnejmaɛeḍ fellaɣ, ula d lmeyytinagi yerkan deg yiẓekwan nsen ad tenidtaḥyuḍ.
Ṭeyyeb A yemma ! A yemma ! Annect lexyal ibedden ! Ay a lmumnin d acut wagi ! Racid ! Racid ! Yyan ad nerwel qbel ma ifut lḥal... La yettembiwil... La ileḥḥu... Racid... Mmuteɣ...
Racid Ssenɛetiyid akka aẓekkaagi !
Ṭeyyeb Atan ! Dahi ! Agemmaḍ !
Racid Ur walaɣ ara anda ! Anwa aẓekkaagi ?
Ṭeyyeb D asigna, iɣumm tiziri, ur ttettwaliḍ ara (Tiɣwist n Bururu). Racid Ad ruḥeɣ ad muqleɣ i wakken ad akyekkes ccek (Ileḥḥu).
Ṭeyyeb Uɣald... Ur iyittaǧǧa ara weḥdi ! Racid ! Racid ! Dayen... Iruḥ... Iruḥ !
Racid (Ileḥḥu, i yimanis) Ula d nekk armi selbeɣ i drewleɣ si lḥebs akked umaggad i tyecban. Tadimt n uẓekka teldi... Afus n lmeyyet yeffeɣd... Lxelq ibdedd...
Ṭeyyeb Aaaaa ! Aaaaaa ! (Yemmut).
Tiɣwist n Bururu
68
Racid (Yedduqqes, yuzzel, yessawal) Ṭeyyeb ! Ṭeyyeb ! (Yewweḍ, yeḥbes) Ṭeyyeb ! D acu akka i kyuɣen ? Ayɣer teẓẓleḍ di lqaɛa ? (Iwalat) Yemmut... Yemmut... Idammen... Idmaren is... Idmarenis... (Yettergigi) Rrẓen... Ulis... Yettwaqleɛ... (Yeffeɣit leɛqel, yessawal) La police... La police... Aqli dagi... Aqli dagi... Ur iyittaǧǧat ara...
Tiɣwist n Bururu.
Asayes 23
Racid (Mazalit yuggad) Nekk ɛuddeɣ d tugdi kan i yella yettaggad timeqbert, kkreɣ ad ẓreɣ amkan i la yidyessenɛat u la yettxayal... Sliɣd i usuɣu deffir, uzzleɣd... Ufiɣtid yemmut, idmarenis rrẓen, ulis yettwaqleɛ, lǧettas tettɛummu di temda n yidammen.
Ɛaziz Tenniḍd idmarenis rrẓen ulis yettwaqleɛ.
Racid Akka ih ! U ssyin qqleɣd ɣer lḥebs iseg nerwel di sin.
Buzid (I yimanis) Lmutagi n umeḥbus tcuba ɣer lmut n Lla Meryem. Win i tenyenɣan iban d yiwen (I Ɛaziz) Ɛaziz ! Heggid ṭumubil ad nawi Racid ad aɣdyessenɛet amkanagi n tmeqbert.
Ɛaziz Yirbeḥ a si kumiṣar, aqli ruḥeɣ.
Buzid Ma d kečč ḥader ad yili teskaddbeḍ !
Tiɣwist n Bururu
69
Racid Ur sɛiɣ ara lfayda ad dqqleɣ seg wansi i rewleɣ lemmer skaddbeɣ.
Asayes 24
Saḥari Ttɣawal ! Ttɣawal i wakken ad nekkes lmeyyetagi seg umkan agi qbel ad dtaweḍ la police.
Ɛayaci Anda ara tneffer ?
Saḥari Yexḍak ccɣel, xdem kan ara kdiniɣ, ad tnenṭel deg yiwen seg yiẓekwan ur nesɛi babis. Ɛeddid tura ssyahi... Rfeditis si tuyatis.
Ɛayaci (Yettergigi) I netta, anda akka iruḥ tura ?
Saḥari Bururu... Yeqqel ɣer umkanis di tenṭelt.
Ɛayaci D lweḥc... Wagi d lweḥc umi tbeddleḍ idammen ! Ayɣer yenɣa amexluqagi ? D acu i syexdem ?
Saḥari D ulis i dicedha... Aha rfed... Rfed.
Ɛayaci Ɛeddid kečč ad tidtrefdeḍ seg tuyatis, nekk ad kidɛiwneɣ seg yiḍarrenis, ur zmireɣ ara ad waliɣ amrujnni i sdyeǧǧa deg yidmarenis.
Tiɣwist n Bururu
70
Saḥari Akken i kyehwa ! Awid kan tura ad tnestixxer seg umkan agi i wakken ad dnuɣal ad nekkes limarat n yidammen.
Asayes 25
Racid Deg umkan inna dihin i tǧǧiɣ ! Lḥut tura ad ttwalim (Dduklen akken, wwḍen, ḥebsen) Atan... Dagi... (Yewhem) Lameɛna... Lameɛna...
Buzid (Yezɛef) Lameɛna ulacit !
Racid Ur fhimeɣ ara... Dagi i tǧǧiɣ yemmut...
Ɛaziz Ihi d kečč i tyenɣan u tefreḍt !
Racid Ayɣer ara tnɣeɣ ? Ayɣer nerwel di sin ? Ayɣer i dqqleɣ ɣer lḥebs ?
Buzid Ihi d lmeyytin i tyewwin neṭlent ɣursen !
Racid (Isuɣ, yuyes) Nniɣawen yemmut, yemmut... (Yekkat s yiḍarrenis di lqaɛa) Lemmer ad dyenṭeq umkanagi ad dyini belli dagi i tǧǧiɣ.
Buzid Tenniḍs isuɣ !
Tiɣwist n Bururu
71
Racid Ih isuɣ... Isuɣ... Lemmer i teqrib temdint yili ad dyessaki imezdaɣis.
Buzid D ayen isehlen. Ur nettruḥu ara ɣer temdint ad nesteqsi imezdaɣis, ad nesseqreb, ad nesteqsi kan aɛessas n tmeqbert, atan dahi uxxamis. Ma d tidet ad yili yeslad... Yyaw... Lḥut (Leḥḥun s axxam n uɛessas, wwten ɣef tewwurt) Ad tid nessaki u ad tnesteqsi (Yewwet ɣef tewwurt geddac n tikkal, slan i tikli ɣer daxel) Waqila atan yukid, la dileḥḥu.
Saḥari (Yennuddem, yeldi tawwurt) Zzyara n yiẓekwan deg wass mačči deg yiḍ... D acuken kenwi ?
Buzid La police.
Saḥari La police ? D acu i tebɣam ?
Buzid Tesliḍd i yisuɣan ?
Saḥari Isuɣan ? Wi tenilan isuɣan ?
Racid (Yetsuɣu) Isuɣan n yiwen umeddakeliw ! Yenɣat lweḥc dagi ! Ad yili tesliḍasd !
Saḥari Di leɛwayediw selleɣ i yizi mi ara yettferfir, iḍesiw d afessas, lameɛna ur sliɣ ara i yisuɣan. Ḥala dderz d usṭebṭebnwen umi sliɣ tura, yessakiyid.
Tiɣwist n Bururu
72
Racid (Yezɛef) Teskiddibeḍ ! Teskiddibeḍ !
Buzid Stixxerit akin a Ɛaziz !
Saḥari (Yewhem) Armi d tura i kinɛeqleɣ a si kumiṣar, llant wallen iw mazal qemcent si naddam, d acut wagi i dtewwim yid wen yeddebdeb akka ?
Buzid D yiwen umeḥbus i irewlen akked wayeḍ, la dyeqqar belli d lweḥc i yenɣan ameddakelis dagi, di tmeqbertagi.
Saḥari Meskin... Yenɣat ulaxert... Ameddakelis yenɣat ulaxert... Iban yerwi di leɛqelis.
Buzid Tesɛiḍ lḥeqq a si Saḥari, mazal ad tnawi ɣur Docteur n yimeslab i wakken ad yettudawi.
Saḥari D ayen kan i siwulmen meskin ! Timeqbert, deg yiḍ, ttilin wid umi tessexrab leɛqel.
Asayes 26
Saḥari Rriɣakd s tamawt ussanagi ineggura tbeddleḍ a Ɛayaci ! D acu i kyuɣen ? D acu i kyesnuɣnan ?
Ɛayaci Ɛyiɣ kan d aya... Ue ṣeḥḥaɣ ara.
Tiɣwist n Bururu
73
Saḥari Ur teffer ara felli, nemyussan, d acu akka i iceɣlen leɛqelik ? Ad stiniḍ tettucewwleḍ !
Ɛayaci (Yettucewwel)Imi tebɣiḍ tidet, ad kttidiniɣ, ugadeɣ ! Ugadeɣ bunademagi i terriḍ d lweḥc s yidammen n Bururu, timitalis ulaciten deg tmenɣi, d lweḥc... D lweḥc... D lweḥc.
Saḥari D ayagi kan ?
Ɛayaci Mazal ! Kečč daɣen ur ɛuddeɣ ara akka ara kidafeɣ, ɣelḍeɣ, d kečč i d lmut. Bururu d afus s wayes tneɣɣeḍ ! D ayen, d ayen ur zmireɣ ara ad kemmeleɣ tadukli yidk... Ugadeɣ... Ugadeɣ...
Saḥari Tebɣiḍ ad truḥeḍ lameɛna tugadeḍ (Yettxemmim) Ma yella ǧǧiɣk ad truḥeḍ ula d nekk ad aggadeɣ.
Ɛayaci D acu ara taggadeḍ segi ? Tessneḍiyi mačči d axeddaɛ i lliɣ. Tessneḍiyi, tessneḍiyi seg wasmi nella neqqar, di leɛmer xedɛeɣ ameddakel.
Saḥari Ttaggadeɣ ad iyidtkecfeḍ a Ɛayaci, kra n wayen bniɣ ad t thuddeḍ, lbaḍnaw ad tettwassen.
Ɛayaci La kqqareɣ tessneḍiyi, ur lliɣ ara d win iheddren, d win yettɛawaden tiɛlumin, ḍemneɣk, lbaḍnak ad teqqim inek, lameɛna ur zmireɣ ara ad qqimeɣ yidk, ur zmireɣ ara. Awid kan ur ttiliɣ ara zdat n lweḥcagi i dtṣenɛeḍ s lmuxik akked yifassenik. Ameniyi, ameniyi.
Tiɣwist n Bururu
74
Saḥari Umneɣk a Ɛayaci, umneɣk... Ḥala nekk i izemren ad ɛiceɣ akked Bururu... Ssewǧed imanik ad truḥeḍ ad tzedɣeḍ di l’Hotel, di temdint yeččuren d lɣaci ara kiwansen. Ssewǧed imanik, ssewǧed imanik...
Asayes 27
Racid (Yetsuɣu) Ɣas ur ttnadit ara ɣef Ṭeyyeb, yemmut ! Yemmut ! Nniɣawen yemmut... Terramiyi d akeddab, d ameslub... Tɣelḍem, tɣelḍem...
Ɛaziz (Yezmumeg, yesmeɛlek) Alaxert yeffeɣd seg uẓekka... Yenɣa Ṭeyyeb... Yuɣal s amkanis ad yeṭṭes uqbel ad tyeffeɣ naddam n lebda ? Ah ? Iniyid, amek tebɣiḍ ad knamen ? Amek a si Racid ?
Racid (Yuyes) Anda ḥṣiɣ a si l’inpecteur, amek tebɣam ad diniɣ ? Ad dskiddbeɣ ?
Buzid Ala ! Iniaɣd kan tidet.
Racid D tidet i wendnniɣ mačči d lekdeb. D acu n lfayda i sɛiɣ i wakken ad skiddbeɣ ? Assagi terramiyi d ameslub ur slibeɣ !
Ɛaziz Racid, nekni ɣurneɣ tbaneḍ tselbeḍ !
Buzid Yya a Ɛaziz, anefas ad ixemmem akked yimanis.
Tiɣwist n Bururu
75
Racid (Yettḥelli) Si kumiṣar, ma teǧǧamiyi dagi akked yimeslab, cfut ad tawim ddnubiw, ad qqleɣ am nitni.
Buzid (Ileḥḥu) Ameslub itettu, yettbeddil awal s wayeḍ, wagi d ayen i dyenna di tazwara i mazal yeṭṭef degs.
Ɛaziz (Ileḥḥu) D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar ?
Buzid Ulamma tidet tettuxaḍ merra s tissist, lameɛna cukkeɣ belli Racid s leɛqelis i yella, am kečč akked nekk, aṭas n lumur i walaɣ la tidssebganen ur yeslib ara, ur fhimeɣ ara.
Asayes 28
Saḥari Bururu ! Bururu ! Ldid allenik. Iḍagi ḥwaǧeɣk a Bururu, ffeɣd si tenṭelt, kkerd, bedd...
Bururu (Yettnazaɛ) Idammen... Ulawen yeḥman... Saḥari Ihi, ih a Bururu ! Ad kceyyɛeɣ ad dtqelɛeḍ ul n Professeur Ɛayaci qbel ad aɣdyekcef di sin, yelzem ad yemmet iḍagi... Ad yemmet i wakken ayen yeẓra ad yettwanṭel yids... Bɣiɣ ad waliɣ ulis yettquddur d idammen gar wajjarenik...
Bururu Idammen... Idammen... Ulis... Ul n Ɛayaci...
Asayes 29
Ɛayaci (Yettheyyi iceṭṭiḍenis, ileḥḥu deg texxamtis, i yimanis) D ayen tura fukeɣ aheyyi n tbalizin. Azekka ṣṣbeḥ ad ruḥeɣ. Ad
Tiɣwist n Bururu
76
beddleɣ tamurt qbel ad ifat lḥal felli... Iḍagi ur cukkeɣ ara ad iyidisami naddam... Aqli ttuqellqeɣ...
Bururu (Isuɣ, yekcemd seg ṭṭaq) Ɛayaci... Bɣiɣ ulik...
Ɛayaci (Yewhem, yuggad) Bururu... Iceyyeɛitid Saḥari ad iyiineɣ... Yerẓad ṭṭaq... Aẓ akin... Tixxeriyi a Bururu... Ur iyineɣɣ ara a Bururu... Ala ! Ala ! Ala ! Ur dttqerrib ara ɣuri...
Bururu (Yettaẓ) Ul yettqudduren d idammen... Ɛayaci bɣiɣ ulik...
Ɛayaci (Yettazzal deg texxamt) Tixxeriyi a Bururu... Tixxer felli... Ur iyineɣɣ ara... Eǧǧiyi... Yeṭṭefiyi... Ala... Ala... Ala... (Isuɣ) Aaaaaaaaaaaaaa ! (Yemmut).
Bururu (Yefreḥ) Ulis... Ulis... Idammen yeḥman... Yemmut... Yemmut... (Isuɣ).
Asayes 30
Lḥess n lɣaci deg tseqqift.
Buzid Mdel, mdel tawwurt a Ɛaziz... Ur dkeccmen ara imesǧernanen. Ad astiniḍ wagi yenɣan Professeur Ɛayaci ixebberiten.
Ɛaziz (Yemdel tawwurt) Atan la ttraǧun deg tseqqift am yimawlan yettraǧun tawellitnsen ad dterbu.
Tiɣwist n Bururu
77
Buzid (Yezɛef) Anefasen ad arǧun. Imi mazal ur dneṭṭif ara lweḥc agi ineɣɣen, ur ɣṭṭixxiren ara. Ad aɣṭṭafaren am yizamaren yectaqen iniɣem (Yuẓ ɣer ṭṭbib) Ihi a Docteur, anda akka tessawdeḍ di ccɣelik ? Ma tufiḍ kra izemren ad aɣiɛiwen ?
Ṭṭbib Ayagi la ttwaliɣ la yessewham a si kumiṣar. Professeur Ɛayaci Yemmut s ufus i yenɣan Lla Meryem, tameṭṭut n si Salem.
Buzid Ayagi ḥṣiɣt a Docteur, d ayen ibanen am uzal. Ɣef wacḥal tasaɛet i yettwanɣa ?
Ṭṭbib Gar tnac d zzuǧ n ṣṣbeḥ. Attan tura d tlata.
Buzid Yeɛni xemseṭṭac n ddqayeɣ segmi ɣdɛeggnen s tilifun ɣer kumiṣariya. Sland i lḥess n truẓi n ṭṭaq, sland i yisuɣan, uzzlend ɣer texxamt n Professeur Ɛayaci, ufantid yemmut, yeẓẓel di temda n yidammenis.
Ṭṭbib Akka tettwaliḍ a si kumiṣar, idmarenis rrẓen ulis yettwaqleɛ... Ur fhimeɣ ara timenɣiwtagi... D taweḥcit.
Buzid (I yimanis) I lemmer Racid ameḥbus ad yili ur yeskaddeb ara ɣef lmut n Ṭeyyeb, ameddakelis n ssilul di tmeqbert ? Heu ? Ahat win i tyenɣan yekkesis seg umkan i wakken ur tnettaf ara, ad yesseɛreq later.
Ṭṭbib Icenfirenik la ttembiwilen a si kumiṣar, ma d ayen i la d teqqareḍ ur ssliɣ ara.
Tiɣwist n Bururu
78
Buzid Heu ! (Yezmumeg) Llant kra n tikkal ula d nekk ur selleɣ ara i wayen dttemslayeɣ a Docteur ! Ma tekfiḍ ccɣelik, iniasen i yifremliyen ad kksen lmeyyet.
Ṭṭbib Dagi kfiɣ yids, ayen i dmazal ad tkemmleɣ di sbitar.
Buzid Ɛaziz !
Ɛaziz Aqli da a si kumiṣar !
Buzid Atan Docteur yekfa ccɣelis akked lmeyyet, kenwi daɣen ma tekfam ccɣelnwen dagi, siwlet i yifremliyen ad trefden ssyagi.
Ɛaziz Yirbeḥ a si kumiṣar. Lameɛna imesǧernanen ?...
Buzid (Yezɛef) D acu i tebɣiḍ ad asenxedmeɣ i yimesǧernanen ? Anefasen ad qqubbɛen deg yimukannsen, mačči ula d nitni ad drnuɣ lhemmnsen. Ɣiwel... Awit lmeyyet ssyagi.
Ɛaziz Yirbeḥ, yirbeḥ a si kumiṣar (Iruḥ).
Ṭṭbib Ihi aqli ad ruḥeɣ a si kumiṣar, mi kfiɣ ccɣeliw i yidmazal akked lmeyyet di sbiṭar ad kdsweǧdeɣ rrabul inu.
Buzid Ay arezgik a Docteur kečč qrib ad tekfuḍ lxedmak, ma d nekk mazal la tennḍeɣ deg yiwen umkan.
Tiɣwist n Bururu
79
Ṭṭbib Yal yiwen d acu n lḥirfa i yextar a si kumiṣar !
Buzid (Ileḥḥu) Aywah a si Yusef ! Ḥala awalik i ur ɛad ssliɣ !
Yusef D acu i tebɣiḍ ad tesleḍ sɣuri a si kumiṣar ?
Buzid Ula d kečč d Docteur, tzemreḍ ad aɣdtiniḍ ma yella kra twalaḍ !
Yusef Ayen ara waliɣ atan iwalat Docteurnwen.
Ɛaziz (Yeddukeld akked yifremliyen) Awitt, lhitd yids !
Buzid (I Yusef) Ur tesliḍ ara i Professeur Ɛayaci mi isuɣ ?
Yusef Ala, ur ssliɣ ara a si kumiṣar. D aherwel i yekkren di l’Hotel i yidyessakin... Uzzleɣd, ufiɣtid...
Buzid Tufiḍtid... Tufiḍtid yemmut. Tzedɣem di sin di l’Hotelagi seg wasmi i dtusam ?
Yusef Akka seg wasmi i dnusa... Lameɛna...
Buzid Lameɛna ssefrez axemmemik.
Yusef Ussanagi ineggura ur diban ara di l’Hôtel, tura la ttwaliɣ
Tiɣwist n Bururu
80
yessewǧed tibalizin am win yebɣan ad yinig... Ayɣer ur iyid iɛeggen ara ? Ur fhimeɣ ara !
Buzid Ur teḥṣiḍ ara anda yella mi akken yella iɣab si l’Hôtel ?
Yusef Ur iyidyenni ara... Tikkelt taneggarut mi tẓriɣ, yennayid ad iruḥ ad iẓer aɛessas n tmeqbert.
Buzid Ayagi ẓriɣt, d nekk i syennan ad iruḥ ad iẓer Saḥari. Ur fhimeɣ ara d acut akken i la yidiḥekku ɣef lɛilm ur ttnadiɣ ara ad fehmeɣ.
Ɛaziz Qrib ad yekfu waggur n usteɛfu n kumiṣar Ɛmara, ad dyas ad aɣiɛiwen di taluftagi.
Buzid Netta atan deg usteɛfu, ṭṭfeɣ amkanis, weqɛeɣ deg tyersiwin agi n lweḥc iqellɛen ulawen. Tamdint tella tethenna, teqqel tessewḥac. Si Salem yemmut di laksida n ṭumubil. Lla Meryem, tameṭṭutis, temmut s yir lmut. Professeur Ɛayaci i dyusan d inebgi kemmlen nɣant, ixefis ulacit (Yetqelleq) D acut akka i teṭṭfeḍ deg ufusik a si Yusef ?
Yusef D incew, n ufrux.
Buzid Anda i ttufiḍ, dagi ?
Yusef Dagi ih a si kumiṣar. Mazal idammen deg yiɣefis... Ur ɛad qquren...
Tiɣwist n Bururu
81
Buzid Anwa afrux umi tettwakkes yincew ?
Yusef Aqli wehmeɣ a si kumiṣar, ur tettamneḍ ara lemmer ad akd iniɣ !
Buzid Ɣas inid a si Yusef, ur ttnadi ara ɣef wayen ara yamneɣ neɣ ur ttamneɣ. Assagi aqli weǧdeɣ ad amneɣ leɛǧubat.
Yusef D incew n Bururu, lameɛna ulac di ddunit Bururu yesɛan incew meqqren annect n tagi.
Asayes 31
Buzid Ɛaziz tecfiḍ asmi i kdnniɣ belli Racid ameḥbus ur yeslib ara ?
Ɛaziz Cfiɣ a si kumiṣar, ayɣer ?
Buzid Tura aqli tḥeqqeɣ, d tidet, i ɣdyenna ɣef lmut n Ṭeyyeb... Lameɛna xuṣṣentiyi ttbut.
Ɛaziz Semmeḥiyi a si kumiṣar, amek teẓriḍ yemmut ? Ulac ayen i t idyesbegnen i wakken ad tetḥeqqeḍ. Neɣ ma yemmut, anwa i tyekksen seg umkan ?
Buzid Win i tyekksen seg umkan d win i tyenɣan, yuggad la police ad tidkecfen, ayen mazal ttxemmimeɣ d lmut n Professeur Ɛayaci, yusad i wakken ad inadi ɣef ṣṣenf n lmeyytin di temqebrin, iruḥ ad diẓer Saḥari aɛessas... La dtselleḍ a Ɛaziz ?
Tiɣwist n Bururu
82
Ɛaziz La nselleɣ, la nselleɣ a si kumiṣar.
Buzid Ṭeyyeb ameḥbus yennad belli Racid ameddakelis i irewlen yids iwalat yemmut di tmeqbert anda yettɛassa Saḥari (Icukk) Win i tyenɣan cukkeɣ ad yili yezdeɣ dinna, di tmeqbert.
Ɛaziz Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ Saḥari yettiki deg tmenɣiwt a si kumiṣar !
Buzid Saḥari yessemɣer di leɛmer, mačči d netta i izemren ad yexdem leǧruḥnni neɣ ad yettali leḥyuḍ, ala, mačči d netta.
Ɛaziz Ihi, anwa ? Neɣ... Tebɣiḍ ad dtiniḍ yella walbaɛḍ n lewḥuc... iteffren imanis di tmeqbert ?
Buzid D lweḥc ne d bunadem labud yiwwas ad dyettwakcef. Seld, atan amek ara nexdem tamedditagi, ad nawi yidneɣ aqjun nneɣ ɣer lḥebs i wakken ad yesriḥ di ssilul n Ṭeyyeb iceṭṭiḍen is d umeṭreḥis, ssyin ad asnserreḥ ad yetbeɛ lateris, nekni ad tneḍfer alamma yessaweḍaɣ s amkan anda ara yili Ṭeyyeb. Ma yella mazalit yedder, ad tidnaf, ma yemmut yettwanṭel, ad tidnessekfel. Tfehmeḍ a Ɛaziz ?
Ɛaziz Fehmeɣ a si kumiṣar, d tikti yelhan. Truḥaɣ kan, yili akka ara nexdem di tazwara.
Buzid Aṭas i la ɣyettruḥun, mačči d yiwet, ṭṭuqtent. Awid kan lweḥcagi iɣef la nettnadi, ad dnaf lateris.
Tiɣwist n Bururu
83
Ɛaziz I lemmer ad yili tɣelḍeḍ a si kumiṣar ?
Buzid Tikkeltagi ma yella ɣelḍeɣ, ad ǧǧeɣ amkaniw i wiyaḍ. Lameɛna ur cukkeɣ ara ɣelḍeɣ a Ɛaziz !
Ɛaziz Ur teḥṣiḍ ara a si kumiṣar ma tɣelḍeḍ, ineɣmasen ad afen ayen ara darun.
Buzid Ad senfkeɣ lḥeqq. La police ur nezmir ara ad dteṭṭef win ineɣɣen, win yesserwalen lɣaci seg yiberdan, u yessekcem tugdi d lweḥc deg wulawen, tuklal acettem.
Asayes 32
Saḥari (I yimanis) Iḍagi timeqbert attan teɛmer ! La police wwind yidsen aqjunnsen... Ufan tanṭeltnni ideg neffer ameḥbusnni yenɣa Bururu, atan la tidssekfalen (Yezɛef) Texṣer tegnit... kumiṣar Buzid yeḥrec, s uqjun inna ur ttɛeṭṭilen ara ad ḍefren later alamma d da (Nnhati) Ilaq ad qerrbeɣ ɣursen neɣ mulac ad tenyekcem ccek felli, ad sinin yeffer neɣ yerwel mi d yesla i la police. Ad xemmeɣ amek ara sensɛerqeɣ lǧerra ma yella mazal ur ɛad ur tenyekcim kra n ccek (Yelḥa ɣersen) Rebbi ad iɛin ! Waqila tbeddlem ṣṣenɛa a si kumiṣar imi tuɣalem d ixebbacen n wakal (Lḥess n tɣuzi).
Buzid Llan widen yeɣɣazen i wakken ad ẓẓun... neɣ ad neṭlen win yettwakksen a si Saḥari... Nekni nesskfal i wakken ad tnissin.
Saḥari (Taḍsa) Ur fhimeɣ ara d acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar ?
Tiɣwist n Bururu
84
Ɛaziz Si kumiṣar... Dayen... Ufant ixeddamen... La dyettban ufusik seddaw wakal... Muqel, muqel !
Buzid La ttwaliɣ a Ɛaziz, la ttwaliɣ. D udemis i bɣiɣ ad waliɣ. Kemmlet aɣizi, sḍehretd lǧettas.
Ɛaziz (Yumeriten) Ahaw ! Ahaw ! Ɣzet ɣer tama n yiḍarrenis... Zwiret kkset akalnni yellan s aqerrus.
Saḥari Anwa wagi i la dtessekfalem ?
Buzid Ṭeyyeb ameḥbus (Aqjun yeskeɛwiw si tugdi) Acu yuɣen aqjun agi ? Ad stiniḍ yuggad... La yettergigi.
Saḥari D aqjunagi i tidyufan ?
Buzid D netta, d aqjunagi.
Ɛaziz Si kumiṣar dayen... Tesɛiḍ lḥeqq... D Ṭeyyeb ! Atan yebda la yettraḥ !
Buzid Rriḥa n uksum n bunadem yebdan la irekku... Rriḥa n lmeyyet. Ruḥ tura siwel i wakken ad dtas terbaɛt n laboratoire ad bdun ccɣelnsen.
Ɛaziz Yirbeḥ a si kumiṣar !
Tiɣwist n Bururu
85
Saḥari Docteur n laboratoire ma yusad, ad tidawi ?
Buzid (Yeskeɛrir) Ad tiwali, ahat yessenit, ad sdyini amek yemmut neɣ anwa i tyenɣan (I Ɛaziz) Mazal ur ɛad truḥeḍ a Ɛaziz ? (Yewhem) D acu akka i la tessenqadeḍ di lmeyyet ?
Ɛaziz Idmarenis... La ttwaliɣ yeččur d awekkiw n wakal, yemmečč akk deg yidis n wulis, d amruj, ur yeskaddeb ara Racid, yennayaɣd tidet.
Buzid Ḥṣiɣ ur yeslib ara... Tura mazal ad nnadi ɣef win i tyenɣan ! (I yiqjan) Aha a bubi... Nadi nadi... (I Ɛaziz) Yelha imi dtegliḍ s mimic, teḥrec. Aha tura kemmini... Nadi, nadi... Sriḥ, sriḥ...
Ɛaziz (Iqjan uggaden, ttergigin) Ggumman ad mbiwlen... D acu i tenyuɣen ? Bubi, mimic, nadi, Sriḥ... (Iqjan skeɛwiwen).
Buzid Iqjanagi ad stiniḍ ttubeddlen ! Atan bran i yimeẓẓuɣennsen, la skeɛwiwen si tugdi... Amzun yella wayen sraḥen yessaged iten. D acu i zemren ad yessagad iqjan am wigi di leɛmer i ugaden kra ?
Saḥari Leɛmer ẓriɣ neɣ sliɣ belli aqjun yesɛan tanaṣlit n wuccen n yidurar n Lalman ssnen d acu i d tugdi ! Wigi ad ilin ččan kra ɣurwen i tenihelken.
Buzid Ur fhimeɣ ara d acu i tenyuɣen, ladɣa bubi, yeggumma ad yessenbiwel imeẓẓuɣenis. Awah ! Ahat ad yili d tidet, ččan ayen ixeṣren, iḍurriten.
Tiɣwist n Bururu
86
Saḥari Ayagi bla ccek ! Yerna mačči akka i d leɛwayed n yiqjanagi.
Buzid (Yezɛef) Nadi bubi nadi... Awah ! Yeggumma (Aqjun yeskeɛwiw) Tura atan yebɣa ad yerwel ! La yettemxebbaḍ i wakken ad yessenser imanis. Bubi... Bubi...
Ɛaziz Bɣiɣ ad diniɣ yiwet lḥaǧa a si kumiṣar !
Buzid Inid ! Inid ! D acutt ?
Ɛaziz Lǧerḥagi i dyesseggran amruj deg yidmaren n Ṭeyyeb iruḥ icuba ɣer wiyaḍ yettwanɣan idmaren rrẓen ulnsen yettwaqleɛ. Aqjunagi ur nettaggad la bunadem, la rrṣaṣ, la timess, yuggad, yeggumma maḍi ad ikemmel asriḥi d unadi armi yesraḥ ayen ur yezmir ad iqazem.
Buzid Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ yuggad alaxert ?
Ɛaziz At laxert d at laxert a si kumiṣar ! Lemmer i tenyuggad yili, ur ɣdyessawaḍ ara s anda i dnessekfel Ṭeyyeb. Ayagi d ayen nniḍen, ahat yugar tamusni nneɣ.
Asayes 33
Zzhir n ṭumubilat deg yiḍ.
Ɛmara (Yeɛḍes, ileḥḥu, i yimanis) Llan widen yeqqimen zdat tewwurt n uxxamiw ! Ad stiniḍ... D Ɛumar, d acu akka yebɣa ɣuri... D kečč ayagi a Ɛumar ?
Tiɣwist n Bururu
87
Ɛumar (Yeṣker, yesneɣnuɣ) Mselxir a si kumiṣar Ɛmara Saɛid ! D nekk ! D Ɛumar ! Win yeznuzun imeslayen i lɣaci deg yiǧernanen... Imeslayen n tidet akked wid nniḍen (Taḍsa) Ih akked wid nniḍen ixelḍen deg yiwet tedwayt n lmidad am lqahwa d uyefki yemlalen deg yiwen ufenǧal.
Ɛmara Assagi daɣen ayen i dtrebḥeḍ deg uǧernan tesruḥeḍt di tissit n ccrab.
Ɛumar Mačči d lɣerḍiw a si Ɛmara... D lebda ffudeɣ... Ma qqimeɣ yiwwas ur swiɣ ara, ttergigiɣ u ixerreb leɛqeliw.
Ɛmara Tettdawiḍ imanik s ccrab. Akka la ttwaliɣ ifassenik mazal la ttergigin, ur ɛad terwiḍ tissit n ccrab.
Ɛumar Ulac kumiṣar i kyifen di lmux, dindin tfehmeḍ timsal, tettafeḍd ayen yettxaṣṣan, iḥemmel uḥbib tḥemmleḍ. D tidet... Ur ṛwiɣ ara tissit n ccrab... Iṣurdiyen kfan... (Yekkat deg yifassenis) Kfan, ulac (Ɛmara yeɛḍes, yennecraḥ) Teḍra yidi am kečč a si Ɛmara... Kečč d aṭṭan n uɛḍas si la sinusite, ma d nekk d aṭṭan n tqerɛat n ccrab... Aqlaɣ d imuḍan di sin (Taḍsa) Nettwaɣ di sin...
Ɛmara Akken xedmeɣ yidk ur slikeɣ ara a Ɛumar. Nedreɣ neɣ qqimeɣ. Acḥal i kweṣṣaɣ ur tess ara ccrab, yal tikkelt ur tettaɣeḍ ara awal. Ufiɣakd lxedma i wakken ad yelhu lbalik di ccɣel, tettruḥuḍ s ixeddim tṣekreḍ. Ttawiɣk ssganeɣk di lḥebs di ccetwa i wakken ad terreḍ aḍar, teggummaḍ ad tbeddleḍ yir leɛwayedik. Di leɛnayak a Ɛumar, iniyid d acu n ddwa i kilaqen i wakken ad tettuḍ yir ṭṭbiɛaagi inek ?
Tiɣwist n Bururu
88
Ɛumar Ulac ddwa a si Ɛmara. Ur ɛad i tidyesnulfa babis.
Ɛmara D acu i tebɣiḍ imi akka la tettraǧuḍ dagi zdat tewwurtiw ?
Ɛumar Bɣiɣ ad ẓreɣ ma yella d tidet ayen akka la dttarun di lǧernanat ɣef lweḥcagi iqellɛen ulawen ? Kečč ur teskiddibeḍ ara, teḥṣiḍ kullec, u nekk d ameddakelik n lḥuma si zik, ur tetteffreḍ ara felli.
Ɛmara Ɛumar ! Mazaliyi deg wagguriw n usteɛfi, amek tebɣiḍ ad ḥṣuɣ ? Iniiyid, ayɣer akka i la tettnadiḍ taṣeḥḥit di taluftagi ?
Ɛumar Axaṭer a si Ɛmara nekk ur ttamneɣ ara belli d lweḥc i la ineɣɣen am akken i dnnan ḥqaḥqa d alaxert i dyeffɣen seg uẓekka, yettmerriḥ, win yufa ad tineɣ. Di leɛmer i sliɣ s lmeyyet yenɣan win yeddren !
Ɛmara Ur cukkeɣ ara d ayagi kan i kidyewwin ɣuri tamedditagi, neɣ ɣelḍeɣ a Ɛumar ?
Ɛumar D tidet, ɣef lǧal n tmusninni nneɣ taqdimt... Usiɣd... Usiɣd... Tfehmeḍiyi ?
Ɛmara Ḥṣiɣ, fehmeɣk... D idrimen i tebɣiḍ !
Ɛumar (Yefreḥ) Ḥṣiɣ, ḥṣiɣ ulac kumiṣar i kizemren... D lfahem ameqqran, tettafeḍd kullec, ulac ayen i kyettaɛraqen... Yeḍherak lḥal... Tifaṭurin n lekra, trisiti, aman... Mlalentd
Tiɣwist n Bururu
89
deg yiwen wass, msefhament i wakken ad iyixlunt ɣef yiwet tikkelt.
Ɛmara (Yeɛḍes) D ayen ibanen... Iɣaḍik bu tḥanut n ccrab, tefkiḍas iṣurdiyenik, yerrayaktenid d tiqreɛtin n ccrab i wakken ad tekkseḍ fad (Yefkayas idrimen) Di leɛwayed, timitalik ttawiɣ tent steɛfayent di lḥebs. Imi temɣer trennu, leɛwayed ttbeddilent... Ax... Ṭṭef... Atan walef idinaren... Ddnub i yirik.
Ɛumar Amek ara kdiniɣ ṣaḥḥa a si Ɛmara ?
Ɛmara Ur iyidqqar acemma. Ḥṣiɣ iɣaḍik bu ccrab ad astenternuḍ di leqjer (Yeɛḍes) Lemmer ur kssineɣ ara si zik ay axir. Llant kra n tikkal, tamusni taqdimt tgerrid d yir tamusni.
Ɛumar Ur tettuɣ ara lxirik a si Ɛmara !
Ɛmara Mačči d lxir i kxedmeɣ a Ɛumar, lameɛna ur zmireɣ ara ad ttuɣ argaz bu tissas i telliḍ ziknni uqbel ad tbeddleḍ yir abeddel seg wasmi temmut temeṭṭutik s tadist.
Ɛumar (Yeḥzen) D tidet a si Ɛmara... Seg wasmi temmut tmeṭṭutiw i la tesseɣ ccrab i, wakken ad ttuɣ. Lameɛna mi ara ṣekreɣ mačči d awali kan i la ttttwaliɣ tebeddd ɣuri la selleɣ ṣṣutis ḥninen, ihi wulfeɣ s lexyalis mi ara sweɣ ccrab, acḥal iberdan mi ara yiliɣ ṣekreɣ, ttruḥuɣ ɣer tmeqbert gganeɣ rrif uẓekkas, ttwanaseɣtt gar lmeyytin.
Asayes 34
Saḥari Bururu ! Ilaq ad tettaɣeḍ awaliw... Tesliḍ a Bururu ! Ur teffeɣ
Tiɣwist n Bururu
90
ara si tenṭeltik.
Bururu Idammen... Idammen... Ulawen... Ulawen...
Saḥari D nekk, d nekk ara kdyextiren ulawen ara dtqelɛeḍ... Ttɣiqmi deg umkanik, ur teffeɣ ara ɣer berra ! Mulac ad aɣd tkecfeḍ ! Iqjan n la police lemmer mačči d kečč i dsraḥen, uggadenk, ur dqerrben ara, tili ad tenidssiwḍen ɣer tewwurt n lbaḍna n laboratoire... (Yetqelleq) D acu akka i k yuɣen... Aqlak am win yettuqellqen.
Bururu Lmut... Lmut... Idammen yeḥman... Idammen yeḥman...
Saḥari Ṭṭes a Bururu... Ṭṭes... Mdel allenik....
Asayes 35
Ɛumar (Aḍu, rrɛud, yeṣker, i yimanis) Ur ttaggad ara... Rrɛudagi akked waḍu aqli yidm... Ur kemttaǧǧaɣ ara weḥdm. Sel asen kan, uccanen la ssawalen i lmut... Kemm temmuteḍ ur tesɛiḍ d acu ara taggadeḍ (Askeɛwew) Ečč aqerruk ay uccen, ečč aqerruk... Uccen yessusem... Yuɣiyi awal, yettaggad widen yeddren... Acḥal akka tura tasaɛet ? (Iwala ssaɛa) Ur walaɣ ara... Areqqasnni ur diban ara... D ṭṭlam... Waqila ṣekreɣ, aqerruw la itezzi am tberrint... ven... ven... ven... Awwah ! D lmuḥal ! Ccrab n wassagi yerwiyi armi la ttemzennadent walleniw, ad stiniḍ la ttwaliɣ aɣummu inna n trexxamt n tenṭelt yembwal... (Yetcewwiq) Alala Halala... Halulu... Lalala... (Yeḥbes) Heu ! Acut lexyal inna i dibedden dahi ? Yeffeɣd si tenṭelt... La dyessurruf iẓekwan... (Si tugdi, tekkesas ṣṣekra) Ggummaɣ ad amneɣ alleniw... Ggummaɣ ad amneɣ ayen akka i la ttwaliɣ... Uliw yebɣa ad yeṭṭerḍeq deg
Tiɣwist n Bururu
91
yidmareniw... La sttḥulfuɣ yekkat s nncaf ɣer tɣemmar n yiberḍiyeniw... Ayay ! Ayay ! Ad ttixreɣ ssyagi ! Wagi d ɛeẓrayen n at laxert i dyeffɣen ad yawi leɛmeriw... La d yettqerrib ɣeri (Yeffeɣit leɛqel) Lemmer ad yili... D lweḥc nni... Yenɣan widnni... Ad rewleɣ... Ad rewleɣ... (Yettazzal gar yiẓekwan) La police... Ya la police... (Tiɣwist n Bururu) La Police... La police...
Bururu Idammen... Ul yettqudduren d idammen yeḥman...
Ɛumar Wagi d lweḥc ! D lweḥc ! Ur dttaẓ ara... Aẓ akin... Teččureḍ d rric... Uɣal ɣer deffir... D acut uqamumagi... Allenis d tizeggaɣin... Nnaɣ a yemma ɛzizen...
Bururu Lmut... Ṭṭfeɣk... Ṭṭfeɣk... Ulawen... Ulawen... Tidi la tettazzal fellak si tugdi n lmut... La tettergigiḍ...
Ɛumar Serreḥiyi... Serreḥiyi...
Bururu Ad temmteḍ... Lmut... Lmut...
Ɛumar (Yettemḍerkal akked Bururu, yekkat i wakken ad sd yennserr) Icekkeliyi... Yerfed afusis... Yessufeɣd ajjarenis... Ala... Ala ur iyineɣɣ ara... (Isuɣ).
Bururu Idammen... Idammen n wul... Ad knɣeɣ (Isuɣ) Ad temmteḍ... Bɣiɣ ulik... Mmet... Mmet...
Ɛumar Ala... Ala... Ur iyineɣɣ ara... Eǧǧiyi tudert... Aaaaaaaaaaaa !
Tiɣwist n Bururu
92
Bururu Dayen... Dayen... Yemmut...
Asayes 36
Buzid Taluftagi tessufeɣiyi leɛqel a si Ɛmara. Kečč tugareḍiyi di lxedma n la police, ɛiweniyi i wakken ad dssukseɣ kra n lḥirfa ara iḥebsen sneslaagi n tmenɣiwin. Amek lweḥcagi ineɣɣen bla ssebba ur dyettaǧǧa ara later ad stiniḍ d aruḥani. Aqli dbedbeɣ... Imesǧernanen tcettimen degneɣ ur nezmir ad nexdem ula d kra. Imdanen uggaden, ur dteffɣen ara deg yiḍ, kksen degneɣ laman !
Ɛmara (Yeɛḍes) Di leɛmer i mmugreɣ taluft yecban tagi a Buzid. Lweḥcagi iqellɛen ulawen yenɣa Lla Meryem, Ṭeyyeb ameḥbus, Professeur Ɛayaci tura yerna yenɣa Ɛumar aṣekran. Awah, ggummaɣ ad fehmeɣ ! Wigi yemmuten ur sɛin ara ayen i tenyeccerken ara yilin d ssebba iɣef ara dyerr ttar.
Buzid I lemmer ad yili am akken i snxemmem di tazwara, d albaɛḍ n yimeslab a si Ɛmara, d acu i tenniḍ ?
Ɛmara Inid albaɣḍ n lewḥuc a Buzid. Ameslub ur yesɛi ara lǧeh ad yerreẓ iɣsan n yidmaren n bunadem u ad yeqleɛ ulis s ufusis.
Buzid Amek ? S ufusik ?
Ɛmara Anɛam ih ! S ufusis a Buzid. Docteur nneɣ n la police yessuli d ttbut n waya. Ulac limara nniḍen menɣir ajjaren.
Tiɣwist n Bururu
93
Buzid Ayagi d lewhayen a si Ɛmara. Ggummaɣ ad amneɣ belli d afus i ixedmen annecta !
Ɛmara Ihi amek i tzemreḍ ad dtesfehmeḍ d acu i yerẓan iɣsan n yidmarennsen, iqleɛd ulnsen ma yella mačči d afus yettwasellḥen s wayen ur ɛad nefhim ur yeǧǧayaɣd akka di ṭṭlam n yisteqsiyen !
Buzid Ur zmireɣ ara ad akdsfehmeɣ ayagi a si Ɛmara... Afus ? Afus n bunadem ? Isellḥen s wayen ur ɛad nefhim ?
Ɛmara Lemmer lliɣ d keččini...
Buzid Kemmel awalik a si Ɛmara, lemmer telliḍ d nekk...
Ɛmara Tili ruḥeɣ nekk s timmadiw ad uqmeɣ taɛessast deg yiḍ di tmeqbert.
Buzid Amek ? Ad ɛesseɣ lmeyytin a si Ɛmara ?
Ɛmara Ad tɛesseḍ ayen yessaggaden iqjan i dicettlen seg wuccen ahat ad diban kra i dyesseɣlin rrebrab ɣef yimdanen anda ula d lehwayec yegla yissen.
Buzid D lewhayem ! D acu i uggaden yiqjan ? D acu akka i ten yesswḥacen ?
Ɛmara Timenɣiwinagi akk luɣent, ur dtban ara ssebbansent. S
Tiɣwist n Bururu
94
ttjarib, zemreɣ ad diniɣ belli win i la ineɣɣen s tmenɣiwtagi taweḥcit n truẓi n yidmaren d uqlaɛ n wul, ad tili tella ssebba, ahat mačči weḥds i yella... Bla ccek yella wis sin... Anwa ? Anwa ?
Buzid Neɣ anwi ? A si Ɛmara anwi ?
Ɛmara (Yeɛḍes) D tidet, tesɛiḍ lḥeqq... Neɣ anwi a Buzid ? Anwi ?
Asayes 37
Saḥari (I yimanis, yetqelleq) kumiṣar Buzid yumayen ayagi netta yettɛassa di tmeqbert, ad yili yella wayen ideg icukk. D acu ? Atan la dileḥḥu ɣer dagi... Ɣuri... La yettezmumug s teḍsa, taḍsa n wuccen ur nesɛi laman (Tikli) Atan yewweḍd, ula d nekk ad ssbeggneɣ tiḥḥerciw (Iɛeggeḍ) Aaa ! D kečč aya a si kumiṣar ! Si sgelli i la dsmeɛqileɣ degk... Ɛeqleɣk ur k ɛqileɣ. Ma yehwayak iẓriw yenqes.
Buzid Amek akka i tettiliḍ a si Saḥari ?
Saḥari Am win yettɛassan timeqbert a si kumiṣar, am win yettɛassan timeqbert...
Buzid Yettaggad ad dffɣen at laxert ad rewlen !
Saḥari (Yeḍsa ) Tḥemmleḍ nnecraḥa a si kumiṣar. I kečč tettɛassaḍ albaɛḍ dagi di tmeqbert ?
Tiɣwist n Bururu
95
Buzid Anwa i tebɣiḍ ad ɛasseɣ a si Saḥari ? Lmeyytin ? Ur mazal ara ad duɣalen ɣer ddunit i wakken ad ḍurren, neɣ ahat ad ɛasseɣ win i tenyettɛassan ?
Saḥari Ur walaɣ ara d acu ara dtessukseḍ i win yettɛassan iẓekwan ! d amɣar ur yezmir i wacemma. U nekk zemreɣ ad ḍemneɣ degs, amanis la ḥemmun, ur yezmir ara ad yexdem ayen ara dyawin lmaḍerra, ḥala deg wayen yelhan d wayen imeɛnen i la ixeddem seg wasmi tssneɣ u cfiɣasd.
Buzid Kečč tessneḍt nekk ur tssineɣ ara.
Saḥari D acu i mazal ur ttessineḍ ara degs ?
Buzid Tiklis... Axemmemis... La ttnadiɣ ad issineɣ merra widen izedɣen tamdintagi akked lqurubis. Llan widen yesɛan ɣur neɣ tiwriqinnsen anda drsen yisteqsiyen fellasen yesɣan tura lǧawab, llan wiyaḍ mazal, ihi wigi nettnadi amek ara ten nefhem, ad tennissin... Twalḍ a si Saḥari lxedmanneɣ acḥal n wuguren i tesɛa ! D lebda nettani aqerru uferḍas.
Saḥari La ttwaliɣ... La ttwaliɣ a si kumiṣar !
Buzid Kemmel ttmuqul kan akka a si Saḥari, nekni mi nekfa tamuɣli, nefhem, nessasayd ayen iɣef nettnadi, nettbeddil tamuɣli, nettuɣal ɣer tuṭṭfa di tfexxet (Nnhati) Ad ruḥeɣ ad kǧǧeɣ ad tkemmleḍ taɛessastik i wakken ur kirewwel ara walbaɛḍ n lmeyytin seg uẓekkas (Iruḥ).
Saḥari (Yetxemmim) Icukk neɣ yebda la ifehhem... Yeḥrec, yeḥrec. Ur
Tiɣwist n Bururu
96
ilaq ara ad yefhem aṭas, ur ilaq ara...
Buzid (Ileḥḥu, i yimanis) Yeḥṣa d netta i la ttɛassaɣ... D uccen ! Yefhem. Lehduris banen mačči d win n uɛessas n tmeqbert. Deg wass yettqaraɛ imanis. Ma yella yettalas di taluftagi, ilaq ad dqqleɣ deg yiḍ... Deg yiḍ labud ad dyass wass ad yettwakcef.
Asayes 38
Askeɛwew n wuccen, rrɛud, lebraq d waḍu.
Saḥari Bururu... Bururu... Akid ! Ldid allenik ! Seliyid !
Bururu Idammen... Ulawen... Idammen... Ulawen...
Saḥari kumiṣar Buzid ilaq ad yemmet... Ad yemmet...
Bururu Lmut... Lmut... Idammen... Idammen...
Saḥari kumiṣar Buzid ad dyuɣal iḍagi ad yuqqem taɛessast... Ur d teffeɣ ara seg umkanik alamma teḥṣiḍ belli ur yezmir ara ad yerwel... Imirnni... Imirnni ffeɣd... Ffeɣd enɣit a Bururu... Enɣit mulac tikkelt nniḍen ad dyuɣal ad dyeglu s yimeddukalis. Ilaq ad ttenɣeḍ... qleɛd ulis...
Bururu Ad yemmet... Ad yemmet... Ulis... Ulis... Idammen yeḥman...
Tiɣwist n Bururu
97
Asayes 39
Yusef (Asṭebṭeb di tewwurt, i yimanis) Anwa wagi i la dyekkaten di tewwurt ? Ad ttidldiɣ ad ẓreɣ (Iteddu ad dyeldi tawwurt) Ah ! D kemm aya a Samira ? D acut akka i kemyuɣen ? Atan wudemim yembaddal !
Samira Usiɣd a Yusef i wakken ad kdiniɣ belli sweǧdeɣd imaniw i wakken ad ruḥeɣ.
Yusef Ad truḥeḍ ? Kcemd tura ɣer daxel, ur nettmeslay ara ɣef umnar n tewwurt.
Samira (Tcewwel) Ur zmireɣ ara ad rnuɣ yiwen wass dagi !
Yusef Qim tura ɣef ukersi ad testeɛfuḍ kra.
Samira (Teqqim) Tamdintagi tesrebrib a Yusef.
Yusef Amek i kemidtusa lɛeqliyyaagi n rrwaḥ ? Ayɣer ? D acu i d ssebba ?
Samira Kullec a Yusef, Kullec ! Baba yemmut, ḥala netta i izemren ad iyiyeṭṭef dagi lemmer mazalit yedder, tura ur sɛiɣ ula d yiwen di tmurta. Ihi ad ruḥeɣ kan, dagi weḥceɣ.
Yusef D acu i tweḥceḍ a Samira ?
Tiɣwist n Bururu
98
Samira Tamurtagi teqqeliyi d ṭṭlam, teqwa degs lmut, la tkukruɣ deg yiḍ deg wass, Lla Meryem, tameṭṭut n baba, nɣantt bla ssebba. Ulis yettwaqleɛ, Ṭeyyeb i direwlen si lḥebs, Professeur Ɛayaci, Ɛumar aṣekran, mmuten merra idmaren rrẓen, iɣsan ftutsen, ulnsen yettwaqleɛ. Weḥceɣ a Yusef, weḥceɣ (Tettru).
Yusef Ur ttaggad a Samira, aqli dagi, yidm, ur mttixxireɣ ara. Lweḥcagi i la ineɣɣen s ṣṣifa tajehlit ad dyas wassis ad yettwaṭṭef, ad teqqel temdintagi di talwit, ad yekkes degs lweḥc (Yetṣebbiritt) Dayen tura ur ttru ara, sskew allenim, sfeḍ imeṭṭaweniw, ax tamucwart.
Samira (S tnexsas, tettḥellil) Di leɛnayak a Yusef yya ad nruḥ, ad nettixxer ! Ad nerwel ssyagi di sin uqbel ad ifat lḥal, ḥala kečč i yidmazal.
Yusef Ala a Samira, nekk mazal ur ttruḥuɣ ara.
Samira Ayɣer tebɣiḍ ad teqqimeḍ dagi ? Ayɣer ? Ayen akk ara nernu d lbaṭel, d acu ara nernu dagi ?
Yusef Yella wayen i yiyeṭṭfen dagi.
Samira D acu i kyeṭṭfen, d acu ?
Yusef Lmut n Professeur Ɛayaci.
Samira Lmut n Professeur Ɛayaci ? Ayɣer ?
Tiɣwist n Bururu
99
Yusef Professeur Ɛayaci irebbayid am mmis, yessɣeriyi, wwḍeɣ ɣer tussna n ṭṭebb. Ala a Samira, ur ttruḥuɣ ara ssyagi alamma iband win i tyenɣan. Lweḥcagi iqellɛen ulawen yesɛan rric n Bururu.
Samira Amek ? Rric n Bururu ?
Yusef Anɛam ih a Samira, rric n Bururu. Ddud yidi ɣer texxamt ad amdsneɛteɣ yiwet tɣawsa yessedhacen (Ileḥḥu, yeḥbes, yeldi leqjer) Atan, muqel (Yefkayas incew) Mmektid ayen teɣriḍ di tektabin n tussna n zoologie yeɛnan lehwayec i dyemmeslayen ɣef yifrax n yiḍ umi qqaren les rapaces n ṭṭlam. Muqelit mliḥ !
Samira Wagi d incew n ufrux, rricis d aleqqaq am leḥrir, wagi iban d rric n Bururu... Lameɛna...
Yusef Lameɛna ulac Bururu yesɛan incew meqqren annect n wagi... Tura ara ad amdsneɛteɣ ayen nniḍen ara kem yeswehmen. Attan tura tqerɛetagi n ssǧaǧ, senqed ayen akka i dkkseɣ si zdaxel s nneqqaḍ.
Samira Acut wagi ?... Ad stiniḍ d aglim.
Yusef Ur teɣliḍeḍ ara a Samira, d aglim n bunadem.
Samira Ansi i tidtekkseḍ ?
Yusef Kkseɣtid seg yiɣefagi n yincew n Bururu i teṭṭfeḍ deg yifassenim.
Tiɣwist n Bururu
100
Samira Amek ? Rric deg uglim n bunadem ? Muḥal ! Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ ?...
Yusef Bururuagi yesɛa aksum n bunadem ! Ad yili meqqer annectis neɣ akter ɣef leḥsab n temɣer n yincew
Samira Anda tufiḍ incew ?
Yusef Di texxamt n Professeur Ɛayaci asmi yemmut.
Samira Ayagi d ayen ur yettamen umdan.
Yusef S tuffra uqqmeɣ anadi, s ufran i ferneɣ s lizanaliz incewagi n Bururu i yidibanen meqqer aṭas ɣef tneṣlitis, yufrard wayen ur iqebbel leɛqel. Wagi ineɣɣen yecrek degs ufrux akked umdan, ssasiɣd belli ḥala win yesɛan lqedd n urgaz yesɛan tazmert tameqqrant, irebban ajjaren akked rric n Bururu i izemren ad yerreẓ idmaren n umdan s ufusis, ḥala win yesɛan tanaṣlit n ufrux i izemren ad ineggez tlata tɣurfatin ur yettnal lḥiḍ yemzin am lemri. (Nnhati) Samira... Wagi d lweḥc !
Asayes 40
Buzid Mulud ! Iḍagi ḥwaǧeɣk, ad tedduḍ yidi ad nuqqem taɛessast di tmeqbert.
Mulud Yirbeḥ a si kumiṣar.
Tiɣwist n Bururu
101
Buzid Lxedmak n wass attan tfuk si tura. Ruḥ ad testeɛfuḍ deg uxxamik axaṭer iḍagi ur qebbleɣ ara ad kidyas naddam, ilaq ad tiliḍ tedduqseḍ am uṣeyyad deg umadaɣ.
Mulud Yexḍak ccɣel a si kumiṣar. Ɣef wacḥal tasaɛet ara dqqleɣ ?
Buzid Ɣef tesɛa n yiḍ.
Mulud Ad iliɣ weǧdeɣ. Ihi aqli ruḥeɣ.
Buzid Arǧu ! Ur qqar i yiwen anda ara txedmeḍ iḍagi, kullec ad yeqqim di lbaḍna.
Mulud Sliɣ a si kumiṣar.
Buzid Ur tettu ara tameẓyant, rnud acarjur wis sin.
Mulud Ur tettuɣ ara a si kumiṣar, kkes aɣbel.
Asayes 41
Liḥala yessewḥacen deg tmeqbert, aḍu, rrɛud d lebraq.
Mulud Tasaɛet attan tura...
Buzid Ḥbes ! Ur ceɛɛel ara taftilt ammer ad dnettwakcef... Tasaɛet ad tili tura qrib d lweḥda n yiḍ.
Tiɣwist n Bururu
102
Mulud Mazal ur ɛad diban ula d kra ?
Buzid Ccet ! Arǧu tessusmeḍ, mulac ad dtessakiḍ at laxert.
Mulud Ad dssakiɣ at laxert ? Mmuten !
Buzid Atan ad yili yiwen degsen yesneɛmal kan ! (Tiɣwist n Bururu )
Mulud Tesliḍ a si kumiṣar ?
Buzid Tiɣwist n tmiɛruft, tanezduɣtis di temqebrin (Yetqelleq) Acu akka i kyuɣen ? Ayɣer i la tettergigiḍ ?
Mulud D nnda, ur zmireɣ ara i usemmiḍ.
Buzid (Tikli d truẓi n iqeccuḍen) Ccet ! Susem kan !
Mulud Ula d nekk sliɣ i lḥessagi !
Buzid Ad yili d albaɛḍ n lehwayec i yettnadin gar yiẓekwan.
Mulud (Lḥess n tikli ẓẓayen, lebɛid ) I lḥessagi tesliḍas ?
Buzid Mulud... Yya ad nemfaraq... Kečč ṭṭefd tiɣmert inna agemmaḍ ma twalaḍ kra siwel... Ma yeggumma ad yeḥbes... Ɣiwel, jbed fellas s rrṣaṣ. S lḥessnni, nekk ad nazzleɣ ɣurk.
Tiɣwist n Bururu
103
Mulud Yirbeḥ a si kumiṣar (Yuqqem kra n lḥess).
Buzid Ur ttuqqim ara lḥess... S leɛqel kan.
Mulud Aqli ruḥeɣ (Tiɣwist n Bururu).
Buzid (I yimanis) Akken qqarent temɣarin : Ečč aqerruyik ! Mulud meskint iban yettaggad, yenɣat lweḥc n temqebrin. Netta yettergigi, la yeqqar d nnda, ur yezmir ara i usemmiḍ... Maɛdur, iḍ, ṭṭlam, iẓekwan, llan widen yellan am netta ttaggaden at laxert, tugdi n lweḥc tettasd si tterbegga n yimawlan, i wakken ad aɣen awal qqaren i dderyansen ur teffɣet ara s azniq deg wass mulac ad kyečč wakli uzal (Lḥess, icukk, yetqelleq) D acut daɣen lḥessagi ? (Tiɣwist n Bururu) Mulud yebɛed tura felli... Lḥessagi yezrefd di lqurubagi inu... Arǧu ad dsweǧdeɣ tameẓyantiw (Yekkesas cckal. Yesla i rrṣaṣ, asuɣu, tiɣwist n Bururu, yettazzal yessawal) Mulud... Mulud... Aqliyin ! Anda akka telliḍ ? Meliyid ! (I yimanis) Yeggumma ad diǧaweb ! (Yessawal) Mulud... Mulud... Aql iyin... Aqliyin... (I yimanis) Yugi ad diǧaweb ! (Yessawal) Mulud... Mulud... Aqliyin... Aqliyin... (I yimanis) D acu i iwala ? Yejbed s rrṣaṣ ! (Yeḥbes) D acut wagi ? D Mulud, yeẓẓel di lqaɛa... Waqila yemmut (Yekna, iwalat) Yemmut... Yettɛummu deg yidammenis... Yemmut am wiyaḍ... Iɣsan n yidmarenis rrẓen, ulis yettwaqleɛ... Atan later n yidammen i dyeǧǧa win yenɣan Mulud. Lǧerransen la tetteddu ɣer dihin... Ad tenḍefreɣ s teftilt ad ẓreɣ sani i la ssawaḍen (Yelḥa amecwar) Lǧerraagi n yidammen la teddun s axxam n Saḥari... La ttwaliɣ tafat... Heu ! Atan tura texsi (Yuzzel) Tura ad ttyecɛel ! Aṭas ayagi i tcukkeɣ (Yeḥbes, yekkat tawwurt) Ad dyeldi tawwurt... Ma yembawel... (Yerna yekkat).
Saḥari Aqliyin... Ur ttruẓut ara tawwurt... Anwa akka keččini ?
Tiɣwist n Bururu
104
Buzid Ldin tawwurt... D la police !
Saḥari (Yeldi tawwurt) La police ? Aaa ! D kečč a si kumiṣar ! Waqila tuɣeḍ tannumi ur tettaǧǧaḍ ara medden ad ṭṭsen... Sgelli ur ẓriɣ ara d acut lḥessnni i dsliɣ ɣer berra... Tura terniḍd keččini... Ihi ur neggan ara ?... D acu akka i yellan daɣen ? Atan teṭṭfeḍ deg ufusik tameẓyant !
Buzid Uɣal ɣer deffir ad nkecmeɣ ! Saḥari Aqli... Aqli...
Buzid (Yekcem) Weḥdk i telliḍ ?
Saḥari Anwa i la tettnadiḍ a si kumiṣar ?
Buzid Ttnadiɣ wayeḍ... Win tessneḍ. Kečč iban ur teffiɣeḍ ara... Mazalik s uqendur n uxxam... Ula d tipantufinik zeddigit... Ur umisent ara seg wakal n berra.
Saḥari Ur fhimeɣ ara a si kumiṣar ! Anwa wayeḍagi i la tettnadiḍ ?
Buzid Win yenɣan abulis tura kan, d lḥess n rrṣaṣ umi dtesliḍ, win t yenɣan yerweld ɣer dagi, walaɣd taftilt tacɛel, ssyin akin texsi.
Saḥari Ulac win i dikecmen a si kumiṣar, tɣelḍeḍ, d tidet, taftilt tella tecɛel imi d lḥess n usṭerḍeq i yidyessakin di tazwara, ssyin akin sseɣsiɣtt mi kkreɣ ad uɣaleɣ s usu.
Tiɣwist n Bururu
105
Buzid Ḥṣiɣ ur tegganeḍ ara zik...
Saḥari Asmi ara tessiwḍeḍ d amɣar ad tfehmeḍ, ad dterreḍ s lexbar belli imɣaren ur gganen ara zik lameɛna ttakin tafejrit. Ayen sserḍen di ddunitagi d aṭas uqbel ma ad ɣaben u ad tebɛen widen yegganen lebda akka a mat laxertagi i dyennḍen i tmeqbertagi...
Buzid Ḥbes isefrak a si Saḥari, asfentuagi eǧǧit i yimecṭaḥ, mačči i nekk umi ara tkellxeḍ (Iwala idammen di lqaɛa) Teskiddibeḍ ! Lǧerraagi n yidammenagi i dtebɛeɣ, atan walaɣtt dahi di lqaɛa... I wahi d acut ? D kečč i yeffunezren ? Nekk la ttwaliɣ anzarenik kkawen.
Saḥari (Ikukra) Tḥerceḍ a si kumiṣar, acḥal i teswa tiḥḥerciagi inek ? Nekk zemreɣas !
Buzid Aywah ! Igerrez ssuq ! Tebɣiḍ ad tessimseḍ tezdeg inu, ɣlayeɣ ! Ulac azaliw di ssuma a si Saḥari, ssneɣ imaniw, kečč ur ẓriɣ ara d acuk. Ur tbaneḍ ara d aɛessas ! Awid akka ifassenik ad asenrreɣ imeqyasenagi i tekreh dderya n leḥlal. Ad kawiɣ ɣer lbiru i wakken ad aɣdteḥkuḍ kra n tmucuha n tayri i tḥemmel la police ad tsel. D acu i tenniḍ lemmer ad tebduḍ ad dteḥkuḍ tamacahut n Bururu ?
Saḥari Ḥala kečč i dyesḍehren lbaḍnaw a si kumiṣar. Ma yella mazalak ciṭuḥ n leɛqel, tessneḍ nnfeɛik, ad krreɣ d asaɛi, d lɣani ameqqran s ubeddel n yiwet lemziyya ara kḍelbeɣ, d ayen isehlen fellak mačči d ayen iweɛren.
Tiɣwist n Bururu
106
Buzid Lemziyya ? D acu n lemziyyaagi ?
Saḥari Ad tmedleḍ allenik, ad tregleḍ imeẓẓuɣenik, ad teqqneḍ iles ik ɣef wayen akk akka i dtkecfeḍ. Ad dteggriḍ d amarkanti s teɣzi n leɛmer ! Ad tḥulfeḍ i lbenna n ddunitagi iḥemmlen widen i syessnen.
Buzid Tɣelḍeḍ a si Saḥari, widen yemmuten ur iyittaǧǧan ara di lehna, ad dbedden deg yiḍ ɣuri, ad iyiicarɛen imi ǧǧiɣ iman iw ɣurreniyi yidrimen, ala ! Ala ur tenxeddɛeɣ ara ! (Lḥess deffir, yezzi) D acut wahi la dyettbanen ?
Saḥari (Idemmer) D win ara diqelɛen ulik a si kumiṣar imi teggummaḍ ad tissineḍ leṣlaḥik.
Buzid Wagi d lweḥc (Yuggad) D acutt ṣṣifaagi... D ṣṣifa n Bururu.
Bururu (Yettaẓd) Ad temmteḍ... Ad knɣeɣ... Ulik... Ulik... Bɣiɣ ul ik...
Buzid Ur dttaẓ ara... (Yewwetit s rrṣaṣ) Yeggumma ad yeɣli... D acut wagi ?
Saḥari Ha ! Ha ! Ha ! Ɣas jbed fellas rrṣaṣ ur yettmettat ara ! (I Bururu) Bururu ! Idammen n wul i tḥemmleḍ llan deg yidmaren n kumiṣar Buzid, kkesitid... Kkesitid...
Bururu Ul... Ul yettqudduren d idammen yeḥman... Ad tidkkseɣ... Ad tidkkseɣ... (Yettaẓ).
Tiɣwist n Bururu
107
Buzid Ruḥ akin... Aẓ akin (Yekkat s rrṣaṣ armi yekfa) Yekfayi rrṣaṣ... Yugi ad yeɣli... D lweḥc, d lweḥc...
Saḥari (Taḍsa) Ur yettmettat ara... Ma d kečč a si kumiṣar Buzid ssewǧed imanik ad tṣafreḍ... Ad tɣabeḍ si ddunitagi ideg teggumaḍ ad tɛiceḍ d asaɛi ameqqran.
Buzid (Yefqeɛ) Yeṭṭefiyi... Yeṭṭefiyi... Yerfed ifassenis... La dteffɣen wajjarenis... Ala... Ala... Ala... (Isuɣ, yemmut).
Bururu Yemmut... Yemmut... Atan wulis yettquddur d idammen yeḥman...
Saḥari D ayen yemmut a Bururu... kumiṣar Buzid ur mazal ara ad d yeqqel ɣurneɣ... Ruḥ uɣal ad tetṭṭseḍ di tenṭelt.
Asayes 42
Yeṣṣuni reveil.
Ɛmara (Yukid, i yimanis) Acḥal akka tasaɛet ? Attan d setta n ṣṣbeḥ (Ifa) Lliɣ ttarguɣ tirga n lɛali (Yekkerd, ileḥḥu di texxamt) Dayen ttuɣ targitnni (Amcic yesmiɛiw) Ula d kečč a minu tukiḍd ? Telluẓeḍ ? Ḍferiyin ɣer tkuzint ad kdfkeɣ lqutik (Amcic yesmiɛiw, yeggumma ad yessusem) Ih rrwaḥ ddud (Yessaɣ lgaz) Tura kan a minu, ad dyeḥmu lqutik, ad tečč tɛebbuḍtik, ad terwu (Yeɛḍes) Atan ula d aɛḍas inu yukid. Ad ddmeɣ tamucwart si texxamt (Ileḥḥu, yeldi leqjer, yenser) Aṭas n tmucwarin i yidreḍlen medden, uradent kkawent, ɛerqen iyi yimawlannsent, yal yiwet s teḥkaytis (Amcic yesmiɛiw) Asmi tella lall n uxxam ad fellas yeɛfu Rebbi, kullec ttafeɣt
Tiɣwist n Bururu
108
ɣef ufus, zeddig, yal taɣawsa deg umkanis, d taɛebbajt n tɛebbajin n yifassen, yal lweqt kullec yewǧed yak akka a minu ? Deg wass n usteɛfu, lqahwa s lesfenǧ tettawiyittid s usu, neɣ asewwi ines mefquden, ladɣa seksu s useqqi n leqbayel s tɣeddiwt n lexla akked aqḍib n uksum n uɛejmi yerwan takessawt deg yizuɣar, ula d kečč a minu, tacriḥtik d lebda tella, tḥemmelik. Ahat tecfiḍ ɣef teḥluqin i la kd tesrusu di tqedduḥtik ? Ih fehmeɣk, fehmeɣk... La d teqqareḍ s wallenik d tidet tecfiḍasd (Nnhati) Nekk yidk ur nezmir ara ad ttnettu, dima taḍsa d nnecraḥa ines netmektay itenid ulamma ur ɣdyerẓiq ara Rebbi ssayes ara nezhu, ur nejhil ara. Deg yiseggasennni i ɣyessemlalen nɛaciten amzun di tmuẓɣelt n tefsut, di leɛmer nḥuss i yisnuɣniyen n yid ddunit (Yeḥzen, nnehta) Tura teǧǧayaɣd weḥḥedneɣ di sin nekk yidk a minu (Amcic yesmiɛiw) Ih, ih fehmeɣk, yal yiwen anda iɣab wallaɣis. Nekk mmektiɣttid... (Yedduqqes d) Amek akka mmektiɣttid ? Bɣiɣ ad diniɣ di leɛmer ur tettaxxer si gar walleniw, ma d kečč lbalik iruḥ ɣer tqedduḥt n lqut. D lḥeqqik, yeḥma, arǧu ad kdsurgeɣ (Tilifun) Si leɛḍil ad yismiḍ, ad rreɣ di tilifun. Alu !
Ɛaziz Ṣbaḥ lxir a si Ɛmara.
Ɛmara Ṣbaḥ lxir a Ɛaziz.
Ɛaziz Semmeḥiyi a si Ɛmara ma yella ssakiɣkid, kečč aqlak deg wussan n usteɛfu lameɛna...
Ɛmara Lameɛna ur dtesčenčneḍ ara tanaqust n tilifun taṣebḥit armi yella wayen yezwaren takayt.
Ɛaziz Kumiṣar Buzid akked ubulis Mulud nufaten...
Tiɣwist n Bururu
109
Ɛmara (Yeɛḍes) Ayɣer tufamten ? Llan ɣaben ?
Ɛaziz Nufaten deg yiwen umraḥ mmuten.
Ɛmara D acu akka i la dteqqareḍ ?
Ɛaziz Ttwanɣan am wiyaḍ.
Ɛmara Tura kan ara nawḍeɣ a Ɛaziz, tura kan. Iniasen i yimḍebbren belli d sḥebseɣ agguriw n usteɛfu assagi (Yessers tilifun, i yimanis) D nekk i yellan d ssebbas, d nekk i syefkan tikti i wakken ad yuqqem taɛessast di tmeqbert, tura yemmut am netta am ubulis Lmulud, yenɣaten lweḥc, ur thennayeɣ ara alamma kecfeɣd lweḥcagi ur nesɛi timitalis (Amcic yesmiɛiw) Yya a minu ad kdfkeɣ lqutik uqbel ad ffɣeɣ, ussan n ustaɛfuinu kfan.
Asayes 43
Ṭṭbib Taswiɛtagi ur yelli wayen ara kdiniɣ, mmuten...
Ɛmara Mmuten am yimezwura, ayagi ḥṣiɣt, iɣsan n yidmaren rrẓen, ul yettwaqleɛ, lameɛna di tazwara, ɣef acḥal tasaɛet i tenteffeɣ terwiḥt ? (Yeɛḍes).
Ṭṭbib Tura ur zmireɣ ara ad akdmleɣ lweqt s ttbut imi llan di berra deg usemmiḍ d nnda n yiḍ... Zemreɣ... Ad diniɣ...
Tiɣwist n Bururu
110
Ɛmara (Yezɛef) Ur sseɣzaf ara deg wawal a Docteur, lwaqt la irewwel.
Ṭṭbib (Yenneḥcam) Yemmut gar ṭṭnac d zzuǧ n yiḍ.
Ɛmara Di sin deg yiwen lweqt ?
Ṭṭbib Akka, di sin, deg yiwen lweqt.
Ɛmara I ufeqqer ? Anadi di lǧetta nsen melmi ara ttebduḍ ?
Ṭṭbib Tura kan, aqli la ssewǧadeɣ imaniw.
Ɛmara Ihi ur ttɛeṭṭil ara.
Ṭṭbib Ad ɛeṭṭleɣ ciṭ imi llan di sin.
Ɛmara Mi tekfiḍ amezwaru ceyyeɛiyin rrabul.
Ṭṭbib Yirbeḥ a si Ɛmara.
Ɛmara Ɛjeld s rrabul.
Ṭṭbib Yirbeḥ, yirbeḥ (Yemmugerd Ɛaziz) Assagi kumiṣar Ɛmara yeswad lisans, d timess i la diteffɣen seg uqemmucis.
Tiɣwist n Bururu
111
Ɛaziz Lemmer ad ternuḍ ad tɛeṭṭleḍ dagi, d timerɣiwt ara kyesserɣ dagi, ur tettu ara d irfiqennneɣ n lxedma i yemmuten. Ruḥ kemmel ayen iɣef kidiweṣṣa, ur ttɛeṭṭil ara fellas (Ileḥḥu ɣer kumiṣar) Ihi d kečč a si Ɛmara ara ikemmlen anadi di taluft agi ?
Ɛmara Ad kemmleɣ ayen i yidyeǧǧa kumiṣar Buzid (Yeɛḍes) Anda akka ǧǧiɣ tamucwart ? Ɛaziz Ax tagi, zeddiget a si Ɛmara.
Ɛmara Awittid (Yeɛḍes) Dayen tɛeggneḍ i yimḍebber nneɣ belli aqli uɣaleɣd ?
Ɛaziz Ǧǧiɣas ttewṣaya. Lameɛna a si Ɛmara, i lemmer ur iqebbel ara ad tkemmleḍ anadiagi u ad ttyefk i wayeḍ ?
Ɛmara Ad yeqbel kan a Ɛaziz, ad yeqbel kan, yesseniyi. Yeḥṣa ma yeggumma ad kemmleɣ lxedma ɣef taluftagi bla lebɣis ad d kecfeɣ lweḥcagi iqellɛen ulawen.
Ɛaziz Mazal ur ɛad nessaweḍ yir lexbar i yiɛeggalen nsen.
Ɛmara Acḥal n dderya i dǧǧan ?
Ɛaziz Di sin yidsen ǧǧand sebɛa.
Ɛmara Sebɛa n yigujilen. Ruḥ kečč a Ɛaziz siweḍasen lexbaragi ara tenyessrun, tessneḍten, uqqem akka ayen yellan di tezmertik
Tiɣwist n Bururu
112
i wakken ad tentṣebbreḍ... Nekk ur zmireɣ ara ad ruḥeɣ, ttaggadeɣ ad ruɣ yidsen.
Asayes 44
Saḥari (I yimanis) Akk widen inudan ad iyidkecfen mmuten, yenɣaten Bururu (Taḍsa) Kumiṣar Buzid ad tneṭlen am netta am wayen yeẓra yebɣa ad tidyesseḍher... Qrib ad nruḥ ssyagi ad nbeddel tamurt nekk akked Bururu (Taḍsa ) Ad dnelhu s lɛulama n ṭṭebb, imeddukaliw, widen yeḍsan felli, rraniyi d ameslub, ad mmten... Ad tenineɣ Bururu yiwen yiwen... (Yettargu) Uqbel ayagi tusayid yiwet tikti... Ilaq ad zewǧeɣ, anɛam ih ad zewǧeɣ... Lameɛna anta ara yiiqeblen, ur iyi mazal ara d ilemẓi, ulamma uliw mazalit, ṣṣifaw d tewser teskaddebit, ur yerna anta ara iqeblen aɛessas n tmeqbert ?
Bururu Idammen... Idammen... Ulawen... Ulawen...
Saḥari Ruḥ a Bururu... Ruḥ ẓẓel di tmeqbert...
Bururu Idammen... Idammen... Ulawen...
Saḥari Dayen iruḥ... Iruḥ ad yeṭṭes deg uẓekkas (Yettxemmim) Salem, win rriɣ d Bururu, yesɛa yellis, Samira. Ffreɣ akk lekwaɣeḍis di leqjer n lbiru, walaɣ tteṣwiras (Yelḥa, yeldi leqjer) Atan ufiɣ lekwaɣeḍis... Arǧu kan... Ah ! Atan ufiɣd tteṣwiras... D nettat... D Samira (Teɛǧebit) Meẓẓiyet... Tezyen, tecbeḥ d Lunǧa... D nettat kan i yiilaqen ad tili d zzwaǧiw... Ḥṣiɣ tuɣald, teddad akked Professeur Ɛayaci, mazalitt dagi di temdint (Yetɛeǧǧeb di ṣṣifas) Samira, Samira... Ad afeɣ tikti iss ara yitqebleḍ d argazis. Kemm a Samira ad tebḍuḍ yidi temẓim mnaṣef u nekk ad bḍuɣ yidm rrezq ameqqran i
Tiɣwist n Bururu
113
kesbeɣ ad ternuḍ lefhama n tmusniw ulac ayen ara kem ixaṣṣen (Taḍsa) Samira... Samira... Samira... Ad teqqleḍ d tameṭṭutiw, u babam i dḥerreɣ si lmut yuɣal d Bururu ad yeqqel d aḍeggaliw... Ih akka ! Ih akka (Yefreḥ) Ih ! Medden akk ad amsawalen lalla Samira Saad Ḥari, ih (Taḍsa) Lalla Samira Saad Ḥari.
Asayes 45
Samira Muqel a Yusef tteṣwiraagi, tagi d yemma ad fellas yeɛfu Rebbi, twalaḍ acḥal i tesɛa zzin d sser ! Udemis yettquddur d leḥnana.
Yusef D tidet, ɣurs i tcubaḍ.
Samira (Taḍsa) Tetḥeqqeḍ ayagi i la dteqqareḍ a Yusef ? D tidet walant wallenik neɣ d ayen yellan d lebɣi n wulik ?
Yusef D ayen yellan i dnniɣ. Meẓẓiyet di leɛmeris asmi temmut.
Samira Setta u ɛecrin n yiseggasen di leɛmeris.
Yusef Di leɛmer ur iyidtenniḍ s wayes temmut !
Samira Temmut s waṭṭan n wul, yuɣ lḥal tella tuḍen acḥal uqbel. Ulac Docteur ur sdyewwi ara baba. Ulac tamdint yeǧǧa ur yewwiḍ ara yiss. Ula ɣer timdinin n l’Europe yessaweḍitt. Lameɛna ayen yuran yura. Yiwwas, tɛeṭṭel ur dtuki ara, d baba i dyuɣalen si ccɣelis, iḍall ɣurs am akken yennum, dɣa
Tiɣwist n Bururu
114
yufattin temmut udem yettecmumuḥ amzun mazalitt tedder.
Yusef Yewweḍ lajelis. Ihi d Babam weḥds i kemidirebban ?
Samira Ih a Yusef, weḥds... Baba meskin nnaqal yeggumma ad iɛiwed zzwaǧ, ulis d lebda yeḥzen.
Yusef Amek ihi i yezweǧ akked Meryem yenɣa lweḥc ?
Samira D nekk ma yehwayak i tiḥettmen, imi ur yezmir ara ad yeqqim kan akka weḥds, nekk ad dyas wass ideg ara ffɣeɣ axxam, ihi ččiɣ iberḍiyenis ɣef zzwaǧ armi yeqbel.
Yusef Yella yessen Lla Meryem ?
Samira Tura temmut... Ur ilaq ad mmeslayeɣ ɣef akken tella zik.
Yusef Mazal yella wayen ara teffreḍ felli a Samira ? Nekni yesswǧaden zzwaǧnneɣ di sin ?
Samira D tidet a Yusef, ur dmazal ara tuffra n lbaḍna garaneɣ. Tameṭṭut n baba tella txeddem d teceṭṭaḥt deg kra n yimukan i yella yettxalaḍiten baba. D imeddukalis i tyezzuɣuren i wakken ad asssettun di teswiɛtnni lmut n yemma. Tezweǧ yids ɣef ccis. Deg wudemis teqqaras ḥemmleɣk, nettat teskiddib, teqbelit i wakken ad dtekkes imanis seg ugudu ideg tewqeɛ. Ɛeddan kra n yiseggasen teqqel tbeddel.
Tiɣwist n Bururu
115
Yusef Tbeddel ? Amek i tbeddel ?
Samira Tesbeggend lkerhis ɣuri. Baba tettewḥacit.
Yusef Tettewḥacit ? Ayɣer ? Yewɛer, yekkatitt ?
Samira Ur yesɛi ara akk leɛyubagi, baba d amushil.
Yusef Ihi ayɣer ? Ssefhemiyid a Samira ssefhemiyid !
Samira Arǧu ad akdsneɛteɣ tteṣwiras, ssyin akin ad tfehmeḍ a Yusef (Tezzakenastt) Ax, ṭṭef, muqel.
Yusef Aywah ! (Iwalatt) D netta wagi ? D babam ? Ur tettemcabim ara !
Samira Ḥṣiɣ. Ayagi ḥṣiɣt a Yusef, lameɛna d netta i d baba. Meryem tettewḥac ṣṣifas, ula d medden ttḍerrifent, rewwlen zdats, am win ara irewlen zdat lehlak ineṭṭḍen imi ṣṣifas txulef tiyaḍ.
Yusef Tella yir ṣṣifa ixeddɛen, tettɣummu ul ḥninen... (Yetqelleq).
Samira D acut akka i la tettxemmimeḍ a Yusef ? Aqlak tɣaseḍ ad as tiniḍ ulacik, tɛerqeḍ usawen gar sebɛa yigenwan.
Yusef Babam di tteṣwiraagi la ttwaliɣ degs...
Tiɣwist n Bururu
116
Samira D acu i tyuɣen ? D acu i twalaḍ degs ?
Yusef Ṣṣifas, d tidet txulef tiyaḍ, ṣṣifas tcuba di Bururu.
Asayes 46
Zzhir n ṭumubil tleḥḥu, ttqeṣṣiren daxel.
Ɛaziz Kumiṣar Buzid Yufad ayen ara dikecfen wagi la ineɣɣen.
Ɛmara (Yeɛḍes) Ayagi ulac degs ccek a Ɛaziz, lemmer mačči d ayen ara dyesdehren lweḥcagi iqellɛen ulawen, yili assagi Buzid atan garaneɣ, ur yemmut ara. Lameɛna d acu i dyufa ? D acu ? Seg wasmi i sdcfiɣ, di leɛmer yeccrek lbaḍnas ɣef wayen yettaf deg unadi ɣef wid icukk, alamma d taggara.
Ɛaziz Lemmer i ɣyeccrek yids, yili assagi ad aɣyishil ubrid ɣer lweḥcagi i la ineɣɣen. Assagi yewwi yids lbaḍnas, tettwanṭel yids, tura kečč a si Ɛmara ilaqak ad tɛiwdeḍ anadi si tazwara.
Ɛmara Ala a Ɛaziz, d timerna kan ara srnuɣ, yuɣ lḥal si lebɛid lliɣ kesseɣd talufta. Ayen mazal ur ḥṣiɣ ara d ayen yexdem Buzid di yumayenagi iɛeddan qbel ad yemmet (Yettxemmim, i yimanis) Saḥari ?... Timeqbert ?...
Ɛaziz Saḥari ?... Timeqbert ?... D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si Ɛmara ?
Ɛmara Ḍebbreɣ ɣef Buzid ad yettɛassa timeqbert.
Tiɣwist n Bururu
117
Ɛaziz Lameɛna nufatenin mmuten, netta d ubulis Mulud berra n tmeqbert.
Ɛmara Ulamma lmeyytin ur leḥḥun ara, yezmer ad yili win ara ten yesselḥun u ad asenibeddel amkan... Ɛaziz... zzin s ṭumubil ! Ur nettkemmil ara ɣer lbiru, ad nruḥ ad dnẓer Docteur Yusef, ameddakel n Professeur Ɛayaci (Zzhir n ṭumubil tezzi, truḥ).
Asayes 47
Yusef Ma yella kečč a si Ɛmara d ccek kan i tcukkeḍ, nekk d ttbut i d ssuliɣ, amcumagi ineɣɣen s uqlaɛ n wulawen mi yerẓa iɣsan n babis ad yili d lweḥc n tidet.
Ɛmara Ula d nekk aqliyi tḥeqqeɣ am kečč a Docteur, incew n yifer agi n ufrux i dtufiḍ di texxamt n Professeur Ɛayaci yessebgen d ayen ur dnettas di lbal, d lweḥc ! Tenniḍd incewagi n yifer n Bururu, temɣeris ur tettili ara di ddunit.
Yusef Akka ih ! Ad yili yemɣid di lǧetta n bunadem iṣeḥḥan u ɣezzif di lqedd.
Ɛmara Dagi ilaq la police ad tbeddel leslaḥ ajdid s wayes ara tqabel di ṭṭrad n lewḥuc yecban wigi.
Ɛaziz Lameɛna a Docteur, amek ara dyemɣi yinecwan ɣef lǧetta n bunadem ?
Ɛmara Ad ilin ccerken di sin, Bururu akked walbaɛḍ n lɛulama di
Tiɣwist n Bururu
118
tussna n ṭṭebb i dyufan amek yessemlal sin lerwaḥ, bunaden akked Bururu deg yiwet lǧetta.
Yusef Akka ih a si Ɛmara, d sin lerwaḥagi i yessemlal i wakken ad d ilal lweḥc.
Ɛaziz (Yewhem) Tettazzal felli tidi ! Tura fehmeɣ s wayes i rrẓen yiɣsan n yidmaren n widen yemmuten u yettwaqlaɛ wulnsen. Ayagi d afus n bunadem ideg dmɣin wajjaren n Bururu.
Yusef Lekdeb yeqqlen d tidet, d ayen yellan ur yezmir ad yamen umdan.
Ɛmara D lweqt ad nekker ad nruḥ a Docteur, ṣaḥḥa ɣef wayen i ɣ tesseɣreḍ, lameɛna di leɛnayak, di teswiɛtagi, ayagi ad yeqqim d lbaḍna garaneɣ, ur tmmal ara i yimesǧernanen. Zemren ad aɣrren d taḍsa, ma d imezdaɣ ad tentekcem tugdi di leɛmer ssinen.
Yusef Ur ttaggad ara a si Ɛmara, ḥṣiɣ ayen yettḍurrun.
Ɛmara Ula d nekk ḥṣiɣ belli teḥṣiḍ lameɛna dima yelha win i d yesmektayen wayeḍ. Qim di lehna (Ruḥen netta d Ɛaziz).
Yusef (I yimanis) Dayen ruḥen ! Nekk tura ad kemmleɣ ccɣeliw... (Yewhem) Anda tella ?... Tura kan i ttǧǧiɣ s ufella n lbiru (Yettnadi) Dagi i serseɣ tteṣwira n si Salem i sdddmeɣ s tuffra i Samira (Ixemmem) Tura fehmeɣ... D kumiṣar si Ɛmara i tt irefden ! Bla ccek ad yili yefhem am akken fehmeɣ nekk.
Tiɣwist n Bururu
119
Asayes 48
Ɛmara Docteur Yusef yennayaɣd ayen akken ssneɣ, aqlaken tura teḥṣam (Yettxemmim) Yeskaddeb... Ayɣer yeskaddeb ? Ayɣer ?
Ɛaziz Tebɣiḍ ad dtiniḍ belli Docteur Yusef yella wayen yeffer fell aneɣ ?
Ɛmara Akka ih, yella wayen i ɣyessedreg, wissen d acu i d ssebba ! Ayɣer yugi ad aɣttidyini ?
Ɛaziz Amek i tcukkeḍ degs belli yeskaddeb ?
Ɛmara (Yeɛḍes) Tteṣwiraagi i dddmeɣ s tuffra tella s ufella n lbiru. Ax, muqelitt, senqeditt akken ilaq ahat ad tfehmeḍ.
Ɛaziz (Iwalatt) Wagi d si Salem yemmuten di laksida n ṭumubil.
Ɛmara Ur teɣliḍeḍ ara. D acu i dyewwin tteṣwiraagi ɣer lbiru n Docteur Yusef ?
Ɛaziz Ahat ad yili d Samira i sttidyefkan !
Ɛmara Awwah ! Ur iwulem ara. Amek ara stefk tteṣwira n babas ? Ur dssineɣ ara widen yettaken tteṣwirat n yimawlannsen i wiyaḍ !
Ɛaziz Ihi d acu i ttdyewwin ɣurs a si Ɛmara ?
Tiɣwist n Bururu
120
Ɛmara Am akken i ttidwwiɣ ɣuri ! Docteur Yusef yeddemasttid i Samira s tuffras.
Ɛaziz Ayɣer i ttidyeddem ? D acu ara yexdem yiss ?
Ɛmara Nufad belli lweḥcagi i ineɣɣen yesɛa rric n Bururu i d yemɣin ɣef lǧetta n bunadem, akka a Ɛaziz ?
Ɛaziz Akka a si Ɛmara, akka.
Ɛmara Rnu tura senqed tteṣwiranni a Ɛaziz.
Ɛaziz (Iwalatt, yewhem) Heu ! Armi d tura i rriɣ ddheniw... Ṣṣifas tcuba di Bururu. D tidet, nnand akk medden rewwlen fellas imi ṣṣifas... Awah ! Muḥal... Bururu ?!... Si Salem yemmut di laksida... Bururu ?!... Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ a si Ɛmara ?!...
Ɛmara Di teswiɛtagi mazal ur dqqareɣ ara a Ɛaziz. Ruḥ jbediyid attafttar n laksida n ṭumubil ideg yemmut, yerɣa si Salem armi ula d yiwen ur yezmir ad tyeɛqel.
Asayes 49
Samira (Tetqelleq) Tabratagi i yidiceyyeɛ umdanagi ur dnesris ara isemis attan tqelleqiyi a Yusef.
Yusef Ɣriɣtt a Samira, kkes aɣbel i wulim, ad yili d albaɛḍ n yimnecraḥ neɣ n yimeslab i yebɣan ad yeḍs, la kemidixeṭṭeb s
Tiɣwist n Bururu
121
yisefra. La mdyeqqar ulamma netta meqqer, lameɛna ulis mazalit d ilemẓi, d asaɛi, ad kemyeɣnu... Ur tefhimeḍ ara belli tabratagi ad yili babis yuḍen di leɛqelis ?
Samira Yennak daɣen yesseniyi ur yesɛa tterṣwiraw ɣurs, d lebda yessenqad degs s tujjma.
Yusef Yennayam daɣen ḥala kemmini i izedɣen ulis, i iceɣlen lbal is, a win yufan ad tqebleḍ ad tuɣaleḍ d zzwaǧis... D imeslayen n umeslub ! Azgen n lɣaci yeddren di ddunit uḍnen tisselbi, d ṣṣenf n tisselbi kan i yemxallafen d aya ! Wamma tawacult n tisselbi yiwet ! D acu i kemiqellqen deg wayagi ?
Samira Kullec a Yusef, kullec. Di taggara n tebrat yennad ur ttɛeṭṭileɣ ara ad keminqesdeɣ. Uggadeɣ a Yusef... Uggadeɣ !
Yusef Tuggadeḍ u nekk yidm ?
Samira Nniɣak tabratagi la tesserhab a Yusef. Yessersd di taggara n tebrat «Professeur». D acut Professeuragi ?
Yusef (Yezɛef) Awid akka tabratnni...
Samira Ax, d acu ara txedmeḍ yiss ?
Yusef Ad ttcerrgeɣ (Icerregitt) Dayen tura, attan teftutes s nattat s yimeslayenis.
Samira Ayɣer i tttcerrgeḍ a Yusef ?
Tiɣwist n Bururu
122
Yusef I wakken ad yetthedden lxaṭerim, aqerruyim yerwi segs, akka ulac tabrat ulac arway. Tura ad nbeddel ameslay, mačči akka xir ?
Samira Imi tebɣiḍ ad nbeddel imeslayen, ad dnesseḥder rrwaḥnneɣ. D acu i nettraǧu i wakken ad neṭṭef abrid ?
Yusef Ur aɣdmazal aṭas n wussan a Samira, sin neɣ tlata wussan kan.
Samira Ihi ur tettɛeṭṭileḍ ara ad dtkecfeḍ lweḥc n taluftagi.
Yusef Taluft attan ɣef tizi n tifrat.
Samira (Tuggad ) Di leɛnayak a Yusef... Uggadeɣ fellak... Yyan ad nruḥ uqbel ad ifut lḥal, uqbel ma neggrad di nndama, ayagi d ccɣel n la police mačči d ccɣelik keččini.
Yusef Ur ttaggad ara Samira, nniɣam ṣber !
Samira Amek ara ṣebreɣ a Yusef u nekk ḥṣiɣ lmut la ɣdtettmuqul s wallenis di ṭṭlam, kečč ur tttwalaḍ ara, sserked imanik a Yusef di leɛnayak !
Yusef (I yimanis) Yessersd di taggara n tebrat «Professeur»... Professeur (Nnhati) Sseḥmuyid kan afenǧal n lqahwa a Samira di leɛnayam. Leɛqeliw la yettemlelli si taluftagi.
Tiɣwist n Bururu
123
Samira Yirbeḥ, yirbeḥ ! Aqli ruḥeɣ ɣer tkuzint ad akttawiɣ, tewǧed.
Yusef (I yimanis) Samira meskint, tuggad, d lḥeqqis, ula d nekk ugadeɣ abeɛda tura imi qrib ad dyettwakcef kullec, tebda la dteṭṭahar tzulella n tafat... Incew n Bururu i dyemɣin di lǧetta n bunadem, i yesɛan lǧehd yettruẓun iɣsan n yidmaren, iqelleɛd ulawen... La yidyeqqar lxaṭeriw bab n tebratagi i dyuran i Samira ad yili d lɛalem deg wayen akka i la nettnadi, d win i dyufan amek yessemlal sin lerwaḥ deg yiwen, Bururu afrux akked bunadem armi i dyessufeɣ lweḥc. D acu i yewwin tteṣwira n Samira ɣur lɛalemagi i la ttidixeṭṭben ? Amek i tewweḍ gar yifassenis ?
Asayes 50
Saḥari (I yimanis) Aqliyi tura ɣurs, assagi ad issineɣ tidet, ǧǧiɣas snat tebratin, ǧǧiɣas lweqt ad txemmem, ad yili tura tefhem nnfeɛis, di tebrat tis snat kecfeɣd imaniw, mliɣas isemiw aḥeqqani, ulac ayen i ffreɣ fellas... Ḥala ayen mazal... Lameɛna ayenni ad rǧuɣ ad iyidterr s lǧawab.
Samira Mi akken i dṭṭfeɣ tibratinik nnaqal ugadeɣ, ma d tura (Taḍsa) Mi akka kwalaɣ a si Saḥari, aɛessas n tmeqbert, tugdinni teqqeliyi d taḍsa, anɛam ih, d taḍsa... Professeur ? Lɛalem, amusnaw (Taḍsa) Yesɛa lḥeqq Yusef mi yidyenna wagi d ameslub i mdyuran.
Saḥari Ulac abrid iseg mdkkiɣ... Teggummaḍ ad iyitamneḍ a Samira. Qqimeɣ ɛeṭṭleɣ ur zwiǧeɣ ara armi d assa imi ur ufiɣ ara tin i kemyecban, tura ufiɣkem kemmini, tzedɣeḍ uliw, tcewwleḍ lxaṭeriw, tewwiḍ leɛmeriw, la teqqareḍ d tisselbi, d
Tiɣwist n Bururu
124
tidet, dbedbeɣ fellam. Qbel ad iliɣ d zzwaǧim, ḥala lehna d lferḥ ara dtafeḍ ɣuri a Samira.
Samira Tɛuddeḍ yeffeɣiyi leɛqel i wakken ad sebbleɣ temẓiw ? Kker ffeɣ ssya, bɣiɣ ad kttuɣ, ma terniḍ ddqiqa dagi ad siwleɣ i la police.
Saḥari Fiḥel, Fiḥel... Ad ruḥeɣ a Samira, ad ruḥeɣ... Ɣelḍeɣ a Samira, leɣlaḍ ameqqran, d tidet, anta tameṭṭut yesɛan lkuraǧ ad tessexṣer leɛqubas s zzwaǧ akked umeslub akka am nekk yesɛan aḍar di ddunit wayeḍ di laxert ? Ɣelḍeɣ, ɣelḍeɣ... Di leɛnayam semmeḥiyi... Rnu semmeḥiyi... Ɣelḍeɣ aṭas aṭas...
Samira Anwa ur netsemmiḥ ara i umeslub i kyecban ?
Saḥari (Yettḥelli, s lkerh d nndama) D tidet, d tisselbi i selbeɣ, ur iyi dkeccef ara, di leɛnayam, di leɛnayam.
Samira Lemmer ad kidkecfeɣ degi ara ḍsen medden imi d imeslab i sɛiɣ d inexḍaben. Ihi ɣas kkes aɣbel i yimanik, ma ṣṣreɣk ṣṣreɣ imaniw.
Saḥari Ṣaḥa... Ṣaḥa, lxirim meqqer... Ur ttettuɣ ara, aqliyi ruḥeɣ, ruḥeɣ.
Asayes 51
Liḥala tessewḥac, askeɛwew n wuccen, rrɛud, aḍu...
Saḥari Bururu... Bururu... Ḥwaǧeɣk... Ḥwaǧeɣk ad dtqelɛeḍ ul
Tiɣwist n Bururu
125
aneggaru di temdintagi, iḍagi ad dtqelɛeḍ yiwen wul leqqaqen, leqqaqen am akken i tentḥemmleḍ keččini...
Bururu Ul leqqaqen... Idammen... Idammen...
Saḥari Ad dtekkseḍ ul n tin yeggumman ad teqbel ad iliɣ d zzwaǧ is... teḥqeriyi (Isuɣ) Teḥqeriyi a Bururu teḥqeriyi...
Bururu (Isuɣ) Idammen... Idammen... Ulac win ara kiḥeqren... Ad d kkseɣ ulis... Ad yettquddur d idammen yeḥman... Idammen yeḥman...
Saḥari Ur dterri ara s lexbar belli annect i meqqreɣ di leɛmer i meqqret tmusniw di lɛilm n ṭṭebb, deg unadi n ujdid di lɛilm iss krriɣ d win i tthaben u ttewḥacen medden.
Bururu Ulawen... Ulawen... Idammen... Ad nɣeɣ... Ad nɣeɣ... Bɣiɣ ul yettqudduren d idammen yeḥman...
Saḥari Ṣber... Ṣber a Bururu alamma tewweḍ ttnaṣfa n yiḍ... u ssyin...
Asayes 52
Salaḥ Inigagi i dtunageḍ teḍra yids am yiṭij, ad diḍil agemmaḍ ṣṣbeḥ u ad yeɣli akin tameddit. Wagi d inig n zerfer yecban di lebraq.
Yusef Lweqt yeɣṣebiyi a si Professeur Salaḥ.
Tiɣwist n Bururu
126
Salaḥ D tidet, d tidet... Atan ufiɣd attafttaris... Professeur Saad Ḥari, ḥala wagi i dmazal d ameddakel aneggaru n Professeur Ɛayaci. Ur ɛad nessemlal tira n tebrat n lɛalemagi i dyuran i Samira akked tira yellan deg uttafttaragi (Yeldit) Awid kan tabratnni a Yusef !
Yusef Ax (Yefkayastt). Tagi d tabrat tis snat, tamezwarut cerrgeɣtt imi tiras ur ɛdilent ara akked tira yellan deg uttafttarnni ma yella ur ɣliḍeɣ ara deg wayen xemmmeɣ.
Salaḥ (Yettnadi gar snat tira, yewhem) Waqila ur teɣliḍeḍ ara a Yusef.
Yusef (Yefreḥ) Amek a si Professeur, ɛedlent tiranni ?
Salaḥ Yiwen ufus i tentyuran, d win n Professeur Saad Ḥari. Ihi mazal ur yemmut ara ? D tarewla kan i yessrwel imanis fell aneɣ.
Yusef Ayɣer iruḥ yerwel ? Yessedreg imanis fellawen.
Salaḥ Yeqqar belli yufad yiwet tussna n ṭṭebb ur iqebbel leɛqel i d yesseḥder i tejmaɛt n lɛulama n ṭṭebb.
Yusef Ur ttqbilen ara imi abeddelagi n yidammen n bunadem s widen n lhayca...
Salaḥ Ur tnumin ara... Nennayas akk tebdatid tisselbi, llan gar aneɣ kra n wid yeḍsan deg udemis, usmen segs.
Tiɣwist n Bururu
127
Yusef D lɛalem ameqqran, ulis yeḥzen, yextar yerwel si tmurt, ibeddel isemis.
Salaḥ Amek iga isem i yimanis tura ?
Yusef Saḥari, yeqqel d aɛessas n tmeqbert.
Salaḥ Bɣiɣ ad dduɣ yidk ad tidẓreɣ. Nekni s yimusnawen n ṭṭebb neḥwaǧ timitalis.
Yusef Ifut lḥal, yeṭṭef deg wawalis, tura yeḍherd kullec s yidammen i ibeddel i bunadem, yeṣneɛd lweḥc iqellɛen ulawen, ad ruḥeɣ ad rekbeɣ di ṭeyyara ad uɣaleɣ, ilaq ad iliɣ dinna qbel ad d yeɣli yiḍ.
Asayes 53
Samira (I yimanis) D aẓɣal... (Tettfa, tleḥḥu) Ad dldiɣ ṭṭaq. La ttnuddumeɣ. Aggur n tziri atan ifeǧǧeǧ akk ddunit, ad stiniḍ d azal... Ad ɛeddiɣ tura ad uɣaleɣ s usu ad ṭṭseɣ (Tettfa) Ula d aɣummu ur ttɣummuɣ ara...
Asayes 54
Bururu (Yettnazaɛ, lḥess n tikli) Ulis... Ulis leqqaqen... Idammen... Idammen... Tura ad tidqelɛeɣ... Ulis... Ulis... La tettneqlab... La tettneqlab... Zzid... Zzid... Ad wɛuɣ idmarenis... Akka... Tura ad ttwwteɣ... (Yeḥbes, yewhem) Udemis... Udemagi... Ssneɣt... Ssneɣt... Samira... D nettat (Isuɣ) Samira !
Tiɣwist n Bururu
128
Samira (Tukid) Acut wagi ? D lweḥc... D lweḥc (Tsuɣ, texcawet).
Bururu Samira... Ɛeqleɣkem... Yelli... Yelli... D kemm i yebɣa ad nɣeɣ ? Ala... Ala... Ur neɣɣeɣ ara yelli... Yelli Samira (Izehher, yencef) Afusagi ur diqelleɛ ara ul n tin i yitidyefkan si zik s leḥmala, ala... Ala... Yeɣleḍ... Yeɣleḍ... Tura ad uɣaleɣ... Ad uɣaleɣ ɣer tmeqbert... (Ineggez si ṭṭaq).
Asayes 55
Samira (Tettru, tuggad) D lweḥc a Yusef, d lweḥc... Ɛuddeɣ d tirga i la ttarguɣ, sliɣ i zzhir, i usiwel s yisemiw... Ldiɣd alleniw... walaɣt (Tettru).
Yusef Ur ttaggad a Samira, dayen iruḥ, aqli zdatm.
Ɛmara (Yeɛḍes) Amek i tella ṣṣifas ? Amek i tella lǧettas ?
Samira (Tettergigi) Mačči d bunadem a si Ɛmara... Mačči d bunadem a Yusef... Ad yili snat lmitrat di teɣzi... Yeččur d rric... D aberkan... Ṣṣifas am Bururu... Allenis d tizeggaɣin iruḥen s tewreɣ... Iɣallen annectilaten... Yesɛa ajjaren deg yifassen am lemwas... D lweḥc... D lweḥc (Tettru).
Ɛmara Ruḥ siwel ɣer lbiru i wakken ad dssiwḍen lɣacinneɣ ad d sseddun aqjun ara itebɛen later n lweḥcagi.
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara.
Tiɣwist n Bururu
129
Yusef Ur tettu ara a si Ɛmara belli iqjan ur ttabaɛrn ara later n lweḥc imi tuggaden. Lameɛna yella wamek ara tnaf.
Ɛmara Iniyaɣd ihi amek ?
Yusef D nekni ara tyawḍen alamma d amkan ideg yettili.
Ɛmara Ihi teẓriḍ anda la yettili ?
Yusef Ufiɣd anda i la iteffer.
Ɛmara Ccrekiyi di lbaḍnak, iniyid anda akka la iteffer ?
Yusef Di tmeqbert a si Ɛmara, di tmeqbert.
Ɛmara Di tmeqbert ?
Yusef Di tmeqbert yettɛassa Saḥari, neɣ s yisemis aḥeqqani Professeur Saad Ḥari.
Asayes 56
Liḥala tessewḥac, askeɛwew n wuccen, rrɛud, aḍu...
Saḥari (I yimanis, yetqelleq) Tasaɛet attan d lweḥda n yiḍ, Samira ad tili temmut (Taḍsa) Temmut s ufus n babas i beddleɣ rriɣt d Bururu... Samira... Samira ulisnni i yiyugin ad yili tura la
Tiɣwist n Bururu
130
yettquddur d idammen gar yifassen n win i ttidirebban... Salem... Babas... (Tiɣwist n Bururu ixulfen leɛwayedis) La s selleɣ... D netta... Yuɣald... La dileḥḥu (Taḍsa) La tttwaliɣ... la dileḥḥu s leɛqel (Tiɣwist acḥal n tikkal) Lameɛna di leɛmer ur isuɣ annectagi... D lferḥ... Ad yili d lferḥ i yefreḥ imi d ul leqqaqen i dyeqleɛ (Taḍsa) ur yeḥṣi d ul n yellis i dyeqleɛ...
Bururu (Iqerrebd, yezɛef) Samira... Samira... Samira...
Saḥari Bururu ! Qerrebd ɣuri... Zikeniyid afus iss dtqelɛeḍ ul n Samira... Anda yella wulis yettqudduren d idammen ? Ziken d... Zikend... Bɣiɣ ad tẓreɣ...
Burur (Yezɛef ugar) Ulis... Ul n Samira ?
Saḥari (Icukk) D acut akka i kyuɣen a Bururu ? Ulac idammen deg yifassenik... Ur tttenɣiḍ ara ? Ur tuɣeḍ ara awaliw ? Bururu, iniyid !
Bururu Ɛeqleɣtt... Ɛeqleɣtt... Samira yelli... D yelli... Tceyyɛeḍiyi i wakken ad nɣeɣ yelli ! Yelli !
Saḥari Tɣelḍeḍ a Bururu, mačči d yellik... Mačči d yellik...
Bururu Susem... Susem... (Yeḥzen) Meskint, tella teṭṭes, tewwitt tnafa, am akken i tella d temcṭuḥt la teggan, mi akken refdeɣ afusiw ad ttwwteɣ ad srrẓeɣ iɣsan n yidmarenis, ad qelɛeɣ ulis... Imirnni tafat n tziri tɛeddad seddaw yiɣiliw, iband wudem is, ur ẓriɣ aṭas aya, ḥulfaɣ i lḥaǧa tembaddal degi... Qrib nɣiɣ yelli s ufusiw (Yettaẓ ɣer Saḥari) Ayagi ur tqebbleɣ ara ! Mačči d nettat i ilaq ad temmet...
Tiɣwist n Bururu
131
Saḥari (Yuggad, yettqelleq) Ḥbes... Ḥbes ur dttaẓ ara... Allenik la berrqent... D acu akka i dtessefraḍ deg uqerruyik ?
Bururu Tceyyɛeḍiyi i wakken ad qelɛel ul, lameɛna mačči d win i zemreɣ ad dkkseɣ... Ulnni yettunefkiyid aṭas aya s lɛezza d leḥmala, winna ur tttnaleɣ ara (Yezɛef) Lameɛna iḍagi bɣiɣ ul nniḍen, ul yettqudduren d idammen yeḥman ara ẓemḍeɣ deg ufusiw, cehwaɣd ulik a Saḥari...
Saḥari (Yettergigi si tugdi) Qim din... Qim din... Ur dttaẓ ara ɣuri, nniɣak ruḥ ad teṭṭseḍ di tenṭeltik... ttaɣ awaliw, d nekk i k idiṣenɛen. Bururu, qrib ad nettixxer si tmurta, ad kawiɣ anda ara terwuḍ ulawen.
Bururu (Yettuɣu) Ala... Ala... Ur ḥwaǧeɣ ara ulawen nniḍen, iḍagi d ulik i bɣiɣ ad dqelɛeɣ a Saḥari... Ad knɣeɣ... Ad temmteḍ (Tiɣwist).
Saḥari (Lḥess n ṭṭabla akked yikersiwen, tikli, aṣubbu n teṭrejtin) Tebɣiḍ ad iyitenɣeḍ baṭel a Bururu... Annectagi akk ɣef Samira i tɛuddeḍ d yellik... Tɣelḍeḍ... Tɣelḍeḍ, mačči d nettat i d yellik... Ulacitt dagi... La tettkemmil leqraya di tmurt iɣer tttceyyɛeḍ... (Yuɣal ɣer deffir, qrib yeɣli).
Bururu Teskiddibeḍ... Teskiddibeḍ... Ur kttamneɣ ara a Saḥari... Ɛeqleɣtt, ɛeqleɣtt d yelli... Ɣef lǧalis ara temmteḍ (Yettaẓ, iḍegger ṭṭabla yeffren Saḥari).
Saḥari (Yuggad) Qim din... qim din... Ala... Ala... Ur iyidttmuqul ara akkenni... Ur dttaẓ ara... (Yerwel gar leqcuc).
Tiɣwist n Bururu
132
Bururu Rwel neɣ qim, ḥala lmut ara temmteḍ ! Teḥṣiḍ yiwen ur yezmir ad iyiyerwel... Lmut i tbuddeḍ i wiyaḍ, assa d nnubak ad temmteḍ yiss. Ulik ad teṭṭfeɣ yettemxebbaḍ gar yifasseniw.
Saḥari Arǧu ad ksfehmeɣ a Bururu... D tidet, Samira d yellik... Lakin ḥemmleɣtt, ḥemmleɣtt... Bɣiɣ ad tili d zzwaǧiw akken kečč ad teqqleḍ d aḍeggaliw, ad nennejmaɛ merra d yiwet twacult.
Bururu Imi Samira teggumma ad kteqbel, ad tsebbel temẓis akked yiwen i kyecban, tnedfeḍ, tceyyɛeḍiyi ad kdrreɣ ttaṛik, ad tttenɣeḍ s ufus n babas (Isuɣ) D kečč ara yemmten... Mmet... Mmet... Mmet...
Saḥari Arǧu... Arǧu... Ur iyineɣɣ ara... Ala... Ala... Aaaaaaaaa !
Bururu (Izehher si lferḥ) Dayen... Dayen... Yemmut Saḥari... Yemmut (Yettruẓu leqcuc). Ad sserɣeɣ kullec... Timess... Timess... Kullec ad yerɣ...
Asayes 57
Zzhir n ṭumubilat iḥebbsen, tiwwura ldint, tikli d tazzala.
Ɛmara Aha a Ɛaziz iniasen i yibulisen ad dnnḍen ɣef tmeqbert, ẓer ibulisen nniḍen ad ɛassen tanezduɣt n Saḥari.
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara.
Ɛmara Ma twalam iḍalld Bururu, enɣett, ut ttraǧut ara, ma d Saḥari
Tiɣwist n Bururu
133
awittid, ur tneqqet ara, bɣiɣt d amuddir, tesliḍ ?
Ɛaziz Sliɣ a si Ɛmara (Iruḥ).
Yusef I nekni d acu ara nexdem a si Ɛmara ?
Ɛmara Kečč akked Samira qimet daxel n ṭumubil. Ax ṭṭef tameẓyant agi ahat ad ttteḥwiǧeḍ, ayen nniḍen d ccɣel n la police.
Yusef Ad dduɣ yidk a si Ɛmara, bɣiɣ ad waliɣ lweḥcagi mi ara yemmet.
Ɛmara Anwa ara yeqqimen akked Samira ?
Yusef Eǧǧasd yiwen ubulis d aɛessas.
Ɛmara Nniɣawen ulayɣer i dteddum, ur tuɣem ara awaliw.
Samira Ula d nekk ad dduɣ yidwen a Yusef.
Ɛmara (Yezɛef, yeɛḍes) Lḥut ihi, aqlaɣ nɛeṭṭel (Dduklen di tlata, tiɣwist n Bururu).
Abulis Teslam i tiɣwistagi ?
Yusef D netta, ad stiniḍ la yessawal i lmut (Asuɣu, tirṣaṣin) Walan t... La tkkaten s rrṣaṣ.
Tiɣwist n Bururu
134
Ɛmara Rrṣaṣ yeqwa fellas.
Abulis Si kumiṣar, si kumiṣar... Muqel, muqel atan la dyettban ɣef umnar n tewwurt.
Ɛmara Walaɣt, walaɣt... D acu akka i la ixeddem... Ad stiniḍ la d yessufuɣ lqecc yettruẓut.
Bururu Si lbeɛd isuɣ acḥal n tikkal, yezɛef
Yusef Atan yencef, yesseḍ.
Abulis Ad twwteɣ ssyagi a si kumiṣar, ur tzeggleɣ ara.
Ɛmara ssneɣk, ḥṣiɣ ad tḥazeḍ ula d tissegnit si lbaɛd. Ihi ḥader ad yemneɛ, ɛeddid ssya ad ttewɛuḍ xir...
Abulis D tidet a si kumiṣar, ssyinna zemreɣ ad kḍemneɣ, s terṣaṣt tamezwarut ad tḥazeɣ deg ul.
Ɛmara Atan daɣen yuɣald s amnar n tewwurt, jbed fellas, jbed...
Abulis (Yewwet s rrṣaṣ, Bururu isuɣ) Ḥuzaɣt, ḥuzaɣt a si Ɛmara.
Yusef Walaɣ rric yenṭeg seg yidmarenis.
Tiɣwist n Bururu
135
Samira D lewhayem, ur yemmut ara. Yusef ! Iwalayaɣd... La d ileḥḥu ɣerneɣ.
Ɛmara Ɣiwel, ɣiwel... wwetit... wwetit... Ur sttɛemmid ara ad d yaweḍ.
Abulis Tikkelta ad tsseɣliɣ (Yewwet).
Ɛmara (Yewhem) D acut wagi ? Yeggumma ad yeɣli... Uɣalet ɣer deffir... Uɣalet ɣer deffir... La dyettaẓ...
Abulis (Isuɣ) Yewweḍd... Yewweḍd a si kumiṣar... Yeṭṭefiyi... Yeṭṭefiyi... Serreḥiyi... Serreḥiyi...
Bururu Ad temmteḍ... Aqli ṭṭfeɣk... Lmut... Lmut... Ad knɣeɣ...
Abulis (Yessawal) Yeṭṭefiyi... Sellketiyi... Yeṭṭefiyi... Sellketiyi (Isuɣ, yemmut).
Yusef Yenɣat, yenɣat a si Ɛmara (Yewwet s tmeẓyant) Ṭṭef... Ṭṭef...
Ɛmara Uɣald... Uɣald akka a Yusef... Ur iɣelli ara... Rwel, ma yeṭṭef ik ad kineɣ... D lweḥc...
Bururu Idammen... Ula d kečč ad temmteḍ... Ad knɣeɣ... Aqli ṭṭfeɣ k...
Tiɣwist n Bururu
136
Yusef (Yettemḍerkal) Yeṭṭefiyi... Yeṭṭefiyi...
Bururu Ad dkkseɣ ulik... Ad dkkseɣ ulik... Samira (Tsuɣ) Yusef... Yusef...
Bururu Lmut... Lmut... Ad temmteḍ... Ad temmteḍ...
Yusef (Yettḥellil) Samira rwel... Ur dttaẓ ara... Ur dggar imanim garaneɣ... Rwel... Rwel...
Samira (Tsuɣ) Ur tttaǧǧaɣ ara ad kineɣ... Yusef... Yusef... Yusef... (Tekcem gar Yusef d Bururu).
Bururu (Yeɛqel yellis zdats) Samira... Samira... Ala... Ala... (Isuɣ, yerwel).
Ɛmara (Iqerrebd) Yerwel... Iruḥ s tazzla... Mi akken i dtezga Samira garawen, ad stiniḍ ibeddel rray ur kyewwit ara.
Yusef D tidet a si Ɛmara, ɣef yidra n Samira i yerwel. Tura ḥṣiɣ ayɣer ur iyiyenɣi ara. Ad ruḥeɣ ad tḍefreɣ... Ad smmeslayeɣ.
Samira Amek ? Ad stemmeslayeḍ ? Lweḥc ?
Yusef Ad ssutreɣ degs ad yeqbel ad yemmet a Samira (Iruḥ).
Tiɣwist n Bururu
137
Samira (Tettḥellil) Uɣald a Yusef... Uɣald...
Ɛmara (Yeɣḍes) Yekcem ɣurs si tesraft n tewwurt n tmeqbert.
Asayes 58
Bururu (Yettruẓu leqcuc, timess tecɛel) Samira... Samira... Yelli... Yelli...
Yusef (Deffir Bururu) D kečč i d Salem !
Bururu Kečč... Kečč... Ɣef lǧalik i tsuɣ Samira... Tsellekik si lmut... Ayɣer i yidtḍefreḍ ? Tettnadiḍ lmut ?
Yusef Ala, la ttnadiɣ ad temmteḍ keččini.
Bururu Ad mmteɣ ? Anwa nekk ?
Yusef Ih d kečč ! Ilaq ad temmteḍ i wakken yiwen ur dyettawi s lexbar belli d Bururu i d babas n Samira. Salem yemmut di laksida n ṭumubil, ma d tidet mazal tḥemmleḍtt am akken i la dtḥekku, ilaq ad temmteḍ.
Bururu Tzemreḍ ad iyitḍemneḍ belli ur steqqareḍ ara amek i qqleɣ ?
Yusef Kra ara tekk di ddunit, nekk yids, d lmuḥal Samira ad teḥṣu belli babas yuɣal d Bururu. Ad beddeɣ ɣers, ad ttɛuzzeɣ am
Tiɣwist n Bururu
138
asmi akken i mazalik d Salem, d babas, tḥemmleḍtt, tettɛuzzuḍtt lɛezza tameqqrant. Mačči am tura, teqqleḍ d Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen.
Bururu Ayɣer lɛezzaagi ara tttɛuzzeḍ ?
Yusef Yella win ur nettɛuzzu ara tameṭṭut ara yuɣalen d zzwaǧis u iḥemmelitt seg wulis ?
Bururu Fehmeɣ, fehmeɣ... Ruḥ tura iniyasen ad dsseqwun lbarud felli, mi ara yidwali ẓẓleɣ s ufella n tenṭelt yellan di berra zdat tewwurt... Ruḥ... Ruḥ... Ḥader Samira... Ḥader yelli...
Yusef Aqli ruḥeɣ a Salem...
Bururu Ur tettu ara, Salem yemmut aṭas aya di laksida n ṭumubil. Ruḥ tura... Ffeɣ... Ffeɣ...
Asayes 59
Samira (Twala Yusef la dileḥḥu, tefreḥ, tuzzel ɣers) Yusef... Yusef... Tuɣaleḍd... Twalaḍt ? Ur kyenɣi ara !
Ɛmara (Yeɛḍes) Ihi a Yusef, inid, inid...
Samira Ih a Yusef, inid, inid... Twalaḍt ?
Yusef Walaɣt (Yeḥzen) Tura ad dyeffeɣ, ad yeẓẓel imanis s ufella n
Tiɣwist n Bururu
139
tenṭeltinna zdat tewwurt... Yeqbel ad yemmet a si Ɛmara. Sseqwut fellas lbarud.
Samira D acut lweḥcagi a Yusef ?
Yusef Zikis, yella d amdan, lemxeyyer deg yimdanen.
Ɛmara Ma yeqbel ad yemmet, ad yeqbel ad yettwaṭṭef, akken ad t nissin.
Yusef Win ara iqerrben ɣurs d lmut iɣef la yettnadi.
Ɛmara Atan yeffeɣd...
Ɛaziz La ileḥḥu ɣer tenṭelt... Atan yeẓẓel imanis...
Yusef Ihegga imanis, la kenyettraǧu ad ttɛiwnem ad yenɣ imanis a si kumiṣar, yeqbel ad yemmet.
Ɛmara Ɛaziz, tesliḍas i Docteur Yusef, serreḥ i lbarud ad yendeh.
Ɛaziz Sliɣas a si Ɛmara, sliɣas, lliɣ ttraǧuɣ awalik ad assleɣ.
Ɛmara Awaliw aqlak tesliḍas tura.
Ɛaziz Tura sliɣas (Yumeriten ad serrḥen i lbarud).
Tiɣwist n Bururu
140
Iserreḥ lbarud icerrgen tasusmi n tenṭelt, isuɣan n lmut n Bururu.
Bururu Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !
Samira (Tsuɣ, tḥennec ɣer Yusef) Aaaaaaaaaa !
Ɛmara Ḥebset... Ḥebset...
Yusef Ur ttaggad ara a Samira, a taɛziztiw... Aqli da... Ur ttaggad... Ur ttaggad.
Tikli, tazzla d leqdic n yibulisiyen di tenṭelt. ssexsayen timess yekkren deg uxxam n Saḥari.
Samira (Tettergigi, tḥennec ɣer Yusef) Yusef, Yusef... Weḥceɣ, weḥceɣ.
Yusef (Yetṣebbiritt) Dayen tura a Samira, ɣas kkes lweḥc seg wul im, aqliyi yidm, ur ttaǧǧaɣ ara ayen ara kem yessaggaden.
Samira (Tettru, s tnexsas) Kra ara kkeɣ ttɛiciɣ di ddunit, ur zmireɣ ara ad ttuɣ asuɣunni... Ad stiniḍ iruḥ icuba... Icuba...
Yusef (Yetqelleq) Sani i icuba a Samira, sani ?
Samira Icuba s aɛewwiq n bunadem ibanen yeɛteb, amzun isuɣ s tmeḍrurtis yessawel i lmut i wakken ad ttḥudd i lebda (Teḥzen) Yerna asuɣunni a Yusef... Asuɣunni...
Tiɣwist n Bururu
141
Yusef D acu i tyuɣen usuɣunni a Samira ?
Samira (Tettru) Asuɣunni yefrawesd deg wuliw am lebraq, ad s tiniḍ d taɣect ssneɣ ur dcfiɣ wi ttilan.
Yusef Ɣas ur ttuqqim ara aɣbel, asuɣu i lmut am wagi d tidet yettwassen, yessefriwis ul ḥninen yesɛan aḥussu akka am kemm.
Samira Lameɛna asuɣunni mačči n tugdi, yecrek degs usiwel i lmut.
Yusef Ayagi d aṭerǧem n wulim a Samira, tikwal yettili anda amdan yessawal i lmut ad tteṣṣer deg yirebbis i wakken ad d yessenser imanis si yir tyersiwin n tuzzma d yir iciddan n ddunit ur yezmir ad tentyefsi.
Ɛmara (Yettak lamer i wa d wihin) Ɛaziz, yella wayen twalaḍ ?
Ɛaziz Ur walaɣ ara a si Ɛmara, abbu n lbarud mazal iɣumm akk tanṭelt i wakken ad nqerreb ad nwali kra (Yekkerd ubeḥri).
Ɛmara Dɣa atan yekkerd ubeḥri ad aɣiɛiwen ad yessefsi abbuagi (S leḥder, dduklen s amkan anda yeɣli Bururu).
Ɛaziz (D amezwaru, yewhem) Ulac lǧetta n Bururu, ur fhimeɣ ara !
Yusef Lǧettas ulacitt, lameɛna idammenis yeǧǧatenid s ufella n tadimt n tmeqbert i dyenna ad yemmet s ufellas.
Tiɣwist n Bururu
142
Ɛaziz Ggummaɣ ad fehmeɣ... Ggummaɣ...
Ɛmara Ɛaziz, henni imanik, ur ttnadi ara ad tfehmeḍ, ur ttani ara iweṭṭen s ufella uqerru n uferḍas. Ayagi mačči d lqabla i yettɛawanen tameṭṭut ad teṭṭef addub i wakken ad terbu amdan am yimdanen. Yusef, netta d Docteur, ad iyidyessefhem ayen cukkeɣ fehmeɣt.
Yusef Ad diniɣ Bururu yennulfad s tussna tameqqrant n lɛilm n ṭṭebb i yeccḍen di leɣlaḍis, yettwaṣneɛd lweḥc ineɣɣen amdan s uqlaɛ n wul.
Ɛaziz Tebɣiḍ ad dtiniḍ a Docteur Yusef, imi Bururu mačči d amdan, neɣ ur tidmazal ara d amdan, ur yezmir ara ad yemmet d amdan, lameɛna andatt lǧetta yekseb di tazwara n umdan ?
Yusef Ulac tussna i dyennulfan i wakken ad dtessefhem s ttbut ara iqennɛen. D lɛilm meqqren, lqayen, iɣemqen ur nesɛi taggara.
Ɛaziz (Yeṭṭef aqerrus s sin yifassen) Dima dima ggummaɣ ad fehmeɣ, ad stiniḍ aqerruw yeččur d lexyuḍ n tissist. Nekk ɛuddeɣ lɛilm snulfantid yimusnawen i lfayda n umdan... Mačči d aweḥci.
Ɛmara Lɛilm yelha dirit. Am akken yezmer ad inaḥel ɣef umdan am akken yezmer ad tiḍurr. Ayɣer mačči d lɛilm i dyeǧǧan ssem ineɣɣen ? Mačči d lɛilm i diṣenɛen la bombe atomique i ineɣɣen acḥal d wacḥal ɣef tikkelt ? Am akken daɣen i d ṣenɛen tanaɛurt n tmacint yesrafgen tessert amdan yebded s ufella n lqaɛa n waggur n tziri. Assagi yeṣneɛd Bururu,
Tiɣwist n Bururu
143
azekka ur neẓri daɣen d acu i la ɣdyettnawal. (Ibdell awal) Aha tura, bdu ccɣeld... (Yeɛḍes).
Ɛaziz (Yegzemas awal) Ḥṣiɣ a si Ɛmara ad ceɣleɣ akk s wayen i nesseqdac di tneggura am tigi, l’ambilance, later iḍudan, dactyloscopie, Docteur, akk... Akk... Yuɣ lḥal akk ayagi yettwaheggad, yura qrib ad dyaweḍ. Ax tamucwart.
Ɛmara (Yenser acḥal tikkal, yuẓ ɣer Yusef) Docteur Yusef, ddud kan yidi ḥwaǧeɣk, tzemreḍ ad teǧǧeḍ Samira weḥds, ulac lweḥc, Bururu... Yemmut !
Yusef (Yessuter ssmaḥ) Aqliyi kan dagi a Samira, ur ssebɛadeɣ ara.
Samira Di leɛnayak a Yusef, ur ttɛeṭṭil ara, ur iyittaǧǧa ara weḥdi.
Yusef Aqlikem gar ibulisiyen, ur ttewḥac ara (Yetbeɛ Ɛmara).
Ɛmara (Yelḥa netta d Yusef, ḥebsen zdat uẓekka) Saḥari... Neɣ Professeur Saad Ḥari, s yisemis aḥeqqani, ufant zdaxel n uẓekkaagi ur nelli d aẓekka. Yemmut.
Yusef D aẓekka i yebna d tawwurt yessekcamen ɣer laboratoire yessewǧed s tuffra ilmend n unadi n tussna n ṭṭebb. Professeur Saad Ḥari ufiɣt di lqaɛa yeẓẓel di temda n yidammenis, yenɣat Bururu, yebḍat d iftaten, yesxenzerit armi ur yettwaɛqal ara.
Ɛmara (Nnhati, s tin n ufelsef) Ddunit tettwassen d amadaɣ n tussna
Tiɣwist n Bururu
144
ur nkeffu, amdan yettlaẓ ad yissin, tikwal alamma s uncaf yettqazam zzrubat i tyesseɣḍalen, yessuruf i tlisa ur yezmir.
Samira (Tqerrebd) Yusef, usiɣd, ur zmireɣ ara ad qqimeɣ weḥdi, yya ad nruḥ.
Yusef Yirbeḥ a Samira. Ruḥ rkeb di ṭumubil, arǧuyi, aqliyin.
Samira Ur ttɛeṭṭil ara, nniɣak ur ttɛeṭṭil ara (Truḥ teqqim di ṭumubil ).
Ɛmara Ayen ur fhimeɣ ara, ayɣer Bururu yenɣa Professeur Saad Ḥari i tidiṣenɛen ?
Yusef Ayagi ad aktidsfehmeɣ di lbiru inek a si Ɛmara.
Ɛmara (S tin n ucrak n lbaḍna) Iniyid a Docteur Yusef, ayen teẓriḍ s ttbut, nekk ayen ḥṣiɣ s unadi n yisem aḥeqqani n Bururu, i wakken ur dnettmektay yiwen yis, abaɛda Samira, ur walaɣ lmeɛna ad slen neɣ ad tissinen medden, ulac lfayda n tmussni s. Ilmend n lehna n yal yiwen, waqila ulayɣer nesmendeg timess ɣummen yiɣiɣden, ad neǧǧ kan lumur akken llan.
Yusef Ḥṣiɣ tḥerceḍ, tfehmeḍ a si Ɛmara, ur kfkin ara cciɛa n kumiṣar s tinna n llaɛb n aɛreḍ zzherik, ta ad terbeḥ ta ad texṣer, d tidet, tamuɣlik di ṣṣwab i tella, ad nanef i uɣud n tmess ad yeṭṭes s uzuzen n yiɣiɣden i tiɣummen. Lweqt yesqeḍ ad iɛic di talwit, ad neǧǧ kan lumur akken llan.
Ɛmara (Yeɛḍes) Atan daɣen yeqqeliyid uɛḍasnni.
Tiɣwist n Bururu
145
Yusef Ax tamucwartiw a si Ɛmara.
Ɛmara (Yenser) Ruḥ la ktettraǧu Samira di ṭumubil. Tḥemmelik, ḥaderitt.
Yusef Ḥṣiɣ a si Ɛmara, ad ttḥadreɣ kan, yuɣ lḥal fkiɣ awal n lɛahed i babas.
Ɛmara I babas ? Salem yemmut aṭas aya a Docteur Yusef, tettuḍ ?
Yusef (Yemeɛraq) Bɣiɣ ad diniɣ fkiɣ awal n lɛahed i rruḥis i ssarameɣ la yettmerriḥ di lǧennet a si Ɛmara (Iruḥ ɣur Samira, ruḥen di ṭumubil).
Ɛmara (I yimanis) Sinagi mḥemmalen, ḍemɛeɣ ur iyitettun ara, ad iyidɛerḍen ɣer zzwaǧnsen, assnni ad asncerḍeɣ seksu yettwaseqqan s tɣeddiwt n lexla yexḍan azraɛ d uftat n uksum n uɛejmi yerwan takessawt deg uzaɛar n tmurt n leqbayel (Yeɛḍes, ileḥḥu).
II
BURURU YEḤYAD
Bururu yeḥyad
148
Asayes 1
Aseglef n qjun, aḍu yeǧhed yeskerkir iferrawen n ttjur, rrɛud, lebraq.
Tamɣart (Tuki, tettmeslay s leḥder, tetqelleq) D acu akka i yuɣen aqjun agi yesseglaf ? Uuuh ! Ad yili yesraḥ kra… (Aqjun irennu aseglef) Waqila iḍagi qesdenaɣd iɛeddamen (Thucc argazis ad tidtessaki) Ay amɣar ! Ay amɣar ! Aha ya llah akid ! Aki d ! Waqila ɛnanaɣd yiɛdawen n Rebbi ! Akid ah !
Amɣar (Yukid am win iṣerɛen) Uh ! Ur tegganeḍ ara kemmini ?! D acu akka yeḍran; acuɣer tetthuccuḍ degi am tqeccact n yiɣi ? Aha ! Anefiyi ad ṭṭseɣ (Yesxenfer), ur tegganeḍ deg wass ur kemidyettas naddam deg yiḍ, tezgiḍ tukiḍ am tmiɛruft !
Tamɣart (Atqelleq d reffu) Iɛeddamen, ahat ad yili kecmend talemmast n lḥara, kečč mazalik tessefrayeḍ di tguni ?
Amɣar Ɣas kkes aɣbel i wulim, ulac aɛeddam yesɛan lkuraǧ ad d iqazem lḥara ara tzedɣeḍ kemmini ? (S reffu) Aha, kcem ɣer wusu thenniḍaɣ ad nerwu iḍes i ctaqeɣ seg wasmi i kemrriɣ d tabzimt n zzwaǧ deg unyiriw.
Tamɣart Leɛmer i dtenṭiqeḍ s wawal n ṣṣwab, ad stiniḍ ilesik ddzen fellas tifelflin tiqerḥanin.
Amɣar Tikwal ttwehhimeɣ di twenza, amek i kemǧǧiɣ deg yiriw armi d assa ? Ulac degs ccek, ad yili tesseččeḍiyi albaɛḍ n yeḥtufen i dtḥucceḍ seg uzaɣar n leǧnun. Nniɣam ṭṭes, ṭṭes, meɣrud…
Bururu yeḥyad
149
Tamɣart Nniɣak, ɣas bges ɣef yimanik qbel ma zlanaɣ deg wusu.
Amɣar Tɣileḍ medden akk selben am kemm ? Ur walaɣ ara win ara yesseḥfun tajenwit deg umgerḍim. Ṭṭes ! Ɣumm s uɛdil ! Neɣ err imanim teṭṭseḍ ! Allenim atentan ldint, la ceɛɛlent am lefnarat n ṭumubil !
Tamɣart Ur ḥṣiɣ ara tɛeẓẓgeḍ akk annectagi, aggad Rebbi ay amɣar ageswaḥ, ldi imeẓẓuɣenik tesleḍ i uqjun atan yebɣa ad yesseḍ seg useglef (Akin, aqjun yesseglaf) Sel ! Selas ! Selas ! Ur yennum ara akka, yesraḥ lberrani, tesliḍas !
Amɣar Ah ! Ahat d albaɛḍ n yimcac neɣ d albaɛḍ n iɣersiwen i yesraḥ la yesseglaf fellas. Ṭṭes ad kemyehdu Rebbi a tamɣart n ǧahennama ! (Cwiṭ akka, ṣṣut berra n uxxam).
Tamɣart (Tuggad) Tesliḍas ?
Amɣar I wumi sliɣ ?
Tamɣart (Terfa) Abbuh a lmumnin amɣaragi yemmut s tidet (Berra, mazal ṣṣut) Ah ! I tura, tesliḍas ?
Amɣar (Tqelleqit) Kullfeɣas Rebbi i yemma i kemidyextaren, teqqleḍ d afrux n yiḍ nekk tegliḍ yesi.
Tamɣart D acu i kyeǧǧan ur iyitebriḍ ara si zik ? Tura d ayen nḍal, nessaweḍ acḥal iseggasen n temɛict di sin.
Bururu yeḥyad
150
Amɣar D acu i yiyeǧǧan ? Tebɣiḍ ad dtiniḍ d acu i yiyurzen ! Nekk ad kemidwaǧbeɣ deg wayen teẓriḍ, d iyemmusen n yiḥtufen ! Wid akken i mdtceyyiɛen seg uxxam n yimawlanim i kem ireṣṣan dagi am tagust ! (Berra, mazal ṣṣutnni).
Tamɣart Nniɣak, selas, selas ! I tura tesliḍas ?
Amɣar (Yewhem, icuk) Susem ! Susem tura kemmini, awalim d aberqi, eǧǧiyi ad sleɣ ! Susem !... Susem !...
Tamɣart Wagi mačči d lḥess n umcic yesserfan aqjun.
Amɣar Anda akka llan warkaseniw ad ffɣeɣ ɣer tebḥirt ad waliɣ d acu akka yellan (Yekkerd seg usu) Nniɣam, anda llan warkaseniw ?
Tamɣart Atenan kan zdatk, ad ceɛleɣ taftilt ?
Amɣar Fiḥel fiḥel ur ceɛɛel ara.
Tamɣart Awi yidk tamekḥelt, di leɛzib i nezdeɣ, aqlaɣ weḥḥedneɣ.
Amɣar (Yerfa) Yegguma ad yekcem uḍariw deg usebbaḍagi.
Tamɣart Axaṭer ur tekkiseḍ ara aqacir yellan zdaxel… Tedbeḍbeḍ kan, ur teẓriḍ anda ttemseḍwant.
Bururu yeḥyad
151
Amɣar (Yendi, ɣef ssebba i yella) D ayen kkseɣtid… Kemmini win i kemyesɛan deg uxxamis mačči kan d adebdeb ara yeddebdeb, d iceṭṭiḍenis ara icerreg ɣef uksumis neɣ d aṭukkek ara yeṭṭukkek am uzger yeqqes yizi.
Tamɣart Ih, ih tura tesɛiḍ lḥeqq, mmeslay akken i kyehwa, asmi lliɣ meẓẓiyeɣ, di leɛmer i akdɣlin lehdur am wigi, yezga wudem ik yennecraḥ, tettecmumuḥeḍd ɣuri s teḍsa, ma d tura am akken i tidqqaren di lemtel, tfuh a taga wwan ibawen.
Amɣar Mačči d nekk i la mdyetsaḍsan lweqtnni (Yekkerd, ileḥḥu di texxamt) Nniɣam d iyemmusen akked leḥruz i yess tcuddeḍ tikwatin n uxxamagi i yiyesdareɣlen, ur ẓriɣ d acu i la dqqareɣ (Yeddemd tamekḥelt). Attan tmekḥeltnni…
Tamɣart Ah ! Lemmer d iyemmusen d leḥruz i yiyesɣimen yidk, tilli d acu i yiyeṭṭfen ur ktensseččayeɣ ara assagi akken ad tessusmeḍ felli ?
Amɣar Uh ! Tura wulfeɣten, ur ttaṭṭafen ara degi, sseččiyiten neɣ qim, qqleɣ am bu nneffa, blindé.
Tamɣart D acu i d bu nneffa ?
Amɣar Bu nneffa, yiwen d nekk ! D argazim, trehǧeḍiyi s yiɛeqqaren… (Berra, mazal ṣṣutnni) Susem tura, awid taɣeggaḍtnni n ukarṭuc.
Tamɣart Rǧu ad kttidawiɣ.
Bururu yeḥyad
152
Amɣar Ansi ara ttidtawiḍ, si taddart ? Attan kan din nnig uqerruy im. Ḍegger afusim, ad tttafeḍ s ufella n lmerfa.
Tamɣart Dayen dayen, attan ufiɣtt, d tisirt !
Amɣar Aha ! Ttkal fellak a Rebbi (Ileḥḥu).
Tamɣart Ṛǧu ad dduɣ yidk.
Amɣar Akken axir, ddud. Ma yella d tidet d iɛeddamen, ad kemid walin, ad rewlen ur ssufuɣeɣ ula d yiwen lewǧeh (Leḥḥun, ldind tawwurt, ṣṣut n useglef yettqerribd).
Tamɣart La tselleḍ i uqjun ?
Amɣar Lḥessim yugarit ! Ɣas imeẓẓuɣeniw ṭṭublen seg yimeslayen im.
Tamɣart (I yimanis) Ɣas lqub yugar 7 temɣarin… (Lḥess meqqer di berra) A yemma taɛzizt d acut wayagi ?
Amɣar (Yetqelleq) Susem ! susem ! (Dduklen, leḥḥun s leḥder) Arǧu ! Aqlaɣ tura newweḍd ɣer tewwurt n tebḥirt… Zwir tura ldi ttid s leɛqel akken ad jebdeɣ s ukarṭuc ɣef win ara dibanen ɣef umnar.
Tamɣart Ḥader kan ad ttzegleḍ ad iyitḥazeḍ nekkini.
Bururu yeḥyad
153
Amɣar Ur ttagad, ula d rrṣaṣ ur yettɛeddi ara deg uksumim. Aha, ldi d tura tawwurt !
Tamɣart (I yimanis) Telzemiyi tkeffar alamma sseččeɣasten di rrkul, ussanagi ggumman ad ṭṭfen degs (Teldi tawwurt, rrɛud, aḍu) Ulac ula d yiwen (Aseglef).
Amɣar Rwaḥ, ḍferiyid ɣer texxamt n uqjun, atan yesseḍ seg useglef, ddud yallah.
Tamɣart Lḥun, zwir ! wwiɣd yidi akanki ! Ad tceɛleɣ ?
Amɣar Xaṭi, mazal ! Tebɣiḍ ad aɣdtkecfeḍ s teftilt ? (Asuɣu n lmut n uqjun)
Tamɣart (Tettergigi) Ya laṭif, tesliḍ i yisuɣanagi n uqjun ? Ugadeɣ ay amɣar.
Amɣar Ur ttagad ara, aqli dagi, tamekḥelt deg yifasseniw, aḍadiw ɣef zznad, yyan ad nqerreb ɣurs.
Tamɣart Ur la yesseglaf ara, yessusem, iḍagi la yessewḥac d amcum.
Amɣar (Ileḥḥu s leḥder) Lḥu, qrib ad naweḍ tura (Yezzid) Ur d neṭṭeḍ ara ɣuri, nnefsim yessekcemiyid aẓɣal d tidi deg uɛruriw.
Tamɣart Winna qqarenas tidi n tugdi.
Bururu yeḥyad
154
Amɣar Ccet… Ccet… Susem… Aqlaɣ newweḍd, cɛel tura taftilt n ukankinni. Aqli ttqaraɛeɣ… Aha cɛel !
Tamɣart Arǧu (Tecɛel zalamiṭ) Attan tecɛel. (Tewhem, tugad) Aqjun ulacit… Sneslaines terreẓ… Ur yezmir ad ttyerreẓ netta weḥds.
Amɣar Sneɛtd kan tafat ɣer tamaagi, teḍheriyid tili ines di lqaɛa.
Tamɣart Hatan, hatan (Tsuɣ) Yemmut… Aqjun yemmut…
Amɣar Atan yettɛummu di temda n yidammen… Iɣasan n yiḍmarenis rrẓen… Ulis… Ulis… yettwaqleɛ (Ɣer lebɛid, tiɣwist n Bururu, rrɛud, lebraq aḍu. Tuggad) Muḥal, muḥal, ayagi ur yezmir ara ad yili.
Tamɣart (Yuggad, yettergigi) Acu akka i teqqareḍ d lmuḥal ? D acu akka i ur yezmir ara ad yili ?
Amɣar (Iḥar yekcem s axxam) Ttɣawal, ttɣawal ad nekcem s axxam !... Ur yemmut ara… Yuɣald…
Tamɣart Anwa, anwa ?
Amɣar Bururu !... Bururu yeḥyad !... (Rrɛud, lebraq, aḍu, tiɣwist n Bururu)
Bururu yeḥyad
155
Asayes 2
Qbel ad nkemmel taḥkaytagi n Bururu yeḥyad, ilaq tura ad dnekcef amek la police ur tufi ara lǧetta n Bururu s ufella n uẓekka. Ma tecfam uqbel di «Tiɣwist n Bururu », neẓra belli Professeur Saḥari yebna s tuffra yiwen laboratoire seddaw tmeqbert akked ubrid i dyessufuɣen ɣer yiwet uẓekka yesɛan tiṭerjtin.
Bururu (Izehher) Ḥṣiɣ ur ttmettateɣ ara… Waqila ad ɛiceɣ leqrun… Ilaq ad mmteɣ ! Akken Samira yelli ad tɛic am nettat am tullas nniḍen umi yemmut babatsent d bunadem. Ur ilaq ara ad ḥṣun medden belli d nekk i d babas, Bururu. Ilaq ad ɣabeɣ s tḥila… I lebda… I lebda… Tamḍelt… Tamḍelt yessufuɣen ɣer berra (Bururu yeẓẓel imanis s ufella n uẓekka i yessenɛet i Docteur Yusef akken la police ad sseqwun lbarud fellas, di tlemmast n wabbu n lbarud yeffren am tagut yesdergen tamḍelt…) Uqbel ad yifrir wabbuagi n lbarud, ad ldiɣ tawwurtagi n uẓekka, ad senrewleɣ, ad ɣabeɣ, ad ɣabeɣ. Ayagi mbeɛd mi smareɣ idammenagi i dwwiɣ yidi di tqerɛet s ufella n uɣummu n rrxam n uẓekka ara dmedleɣ deffiri… Ad ɛudden d idammeniw… Dayen mmuteɣ… Lǧettaw, lǧettaw ahat ad sinin tettwaṣneɛd s lɛilm, yewwitt lɛilm (Mbaɛd mi yufrar wabbunni n lbarud, yefsi di tegnawt, la police ufan ḥala azal i yidammen s wayes yettɛici ufrux n Bururu i dyeǧǧa d later n rrwaḥis ) Ilaq ad dafeɣ lmutiw… Ad nadiɣ fellas ! Ad iyittun medden ! Ur ttaǧǧaɣ ara lewrata n leɛyub i yelli Samira ! Lameɛna lmut n yimdanen ur iyi tezmir ara, la trewwel felli, tettagadiyi imi ur iyidmazal ara d bunadem… Qleɣ d nekk i yernan lmut ! Uɣaleɣ d ayen ur nrekku i leqrun la diteddun… Akken ad mmteɣ, ilaq ad iliɣ am ziknni, d Salem, d bunadem, mačči am tura d Bururu i d yeṣneɛ degi Pr. Saḥari, ma d netta yerrayi d lweḥc, bla cekk, ad yili lɛalem ara yidyerren d bunadem, ara yidyerren ɣer laṣeliw, ad yidyerr akken lliɣ. Lɛalemagi ad tidafeɣ, ilaq ad tidafeɣ ! Ma d tura, ma d tura, ad sdergeɣ imaniw alamma ttuniyi u ssyin, u ssyin (Tiɣwist n Bururu ) Ulawen,
Bururu yeḥyad
156
ulawen i yiikerhen ussannni asmi lliɣ d Salem, ad tenid qelɛeɣ ! Ad rẓeɣ iɣsan n yidmaren anda ffren, ad tenidkkseɣ la ttqudduren d idammen yeḥman ! (Tiɣwist n Bururu).
Asayes 3
Zuhra Ayen walaɣ di tembultagi n ssǧaǧ nniɣaktid di zzyarak a Ɛmara, i wassagi d acu i tettnadiḍ ad teḥsuḍ ?
Ɛmara Ur zmireɣ ara ad qqimeɣ nnig waggur ur kemẓerreɣ ara a Zuhra.
Zuhra La dtettmektayeḍ ayen yettwameḍlen acḥal aya… Aṭas ayagi i nemyussan, lweqtnni nella d imecṭaḥ, d ijeǧǧigen n ddunit, tzedɣeḍ uliw, ḥemmleɣk, mennaɣ ad tiliḍ d zzwaǧiw, kečč ulik tewwit…
Ɛmara Dayen ḥbes… Berka ur ttidttadder ara, temmut ad fellas yeɛfu Rebbi…
Zuhra Imirnni ur ɛad teqqleḍ d kumiṣar, u nekk ur ɛad qqleɣ tzuruniyi medden, ttkacafeɣ ayen yeffren di ṭṭlam, ama yelha, ama dirit i wid yettnadin ad issinen leɛquba nsen.
Ɛmara (Yeɛḍes) Anda akka ǧǧiɣ timeḥremtinu ?
Zuhra Arǧu ad aknfkeɣ tagi inu… Axttin. Mazal dima izdeɣik waṭṭannni ?
Bururu yeḥyad
157
Ɛmara (Yenser) Mazal, yeggumma ad iyiyeǧǧ, tura yuɣ tannumi yid i, u nekk tura wulfeɣt.
Zuhra (Teḍsa) Ad kdrnuɣ afenǧal n lqahwa ?
Ɛmara Ṣaḥa. Teḥṣiḍ si zik belli ur tesseɣ ara nnig yiwen ufenǧal.
Zuhra D tidet, ssneɣ leɛwayedik, amzun tettɛiciḍ yidi. Ihi iniyid tura, d acu i kidyewwin ?
Ɛmara Nniɣam usiɣd kan ɣurm akken ad kemẓreɣ u ad mmeslayeɣ yidm, ḥala kemm i yidmazal d tamusni taqdimt, ssifsuseɣ uliw dagi, ssneɣkem d aẓekka n lehdur.
Zuhra Ula d nekk cedhaɣk mi ara tɛeṭṭleḍ ur dtḍalleḍ ara… Yiwen ur yeḥṣi nemyussan si zik. Zemren ad ḍsen degk, ad sinin kumiṣar Ɛmara yettamen u yetzuru tiderwicin, ur dwwin ara s lexbar belli mazal leḥmala n temẓi garaneɣ.
Ɛmara (Yeɛḍes) I lemmer ad nbeddel awal ?
Zuhra D acu iɣef tebɣiḍ ad dnemmeslay ?
Ɛmara Bɣiɣ zzyara, zuriyid.
Zuhra S tidetik tettamneḍ s zzyara ?
Bururu yeḥyad
158
Ɛmara Yal yiwen yesɛa leɛyubis.
Zuhra Uqbel nniɣakd kullec ur walaɣ ara d acu i mazal ad kid rnuɣ.
Ɛmara Muqeliyid d acu ara yidiqablen asmi ara dffɣeɣ la retraite, mazaliyi yiwen useggas.
Zuhra Ad nerǧu assnni, ssyin akin ad kdzureɣ. Kečč ad tefɣeḍ la retraite ula d nekk ad kinḍefreɣ.
Ɛmara Tebɣiḍ ad dtiniḍ dayen ! Ur tettuɣaleḍ ara ad tetzuruḍ ?
Zuhra Aṭas ayagi i ḥebseɣ ur tzuruɣ ara, ḥala kečč kan weḥdk umi mazal tzuruɣ a Ɛmara.
Ɛmara Ḥala i nekk weḥdi ?
Zuhra Anɛam ih a si kumiṣar Ɛmara ay ameddakeliw.
Ɛmara Ayɣer ḥala i nekk kan weḥdi ?
Zuhra Axaṭer ulik mazalit yeḥzen ɣef tmeṭṭutik yewwḍen leɛfu n Rebbi waqila 9 iseggasen.
Ɛmara 9 iseggasen, 2 wagguren d 13 wussan s wassagi.
Bururu yeḥyad
159
Zuhra Tḥessbeḍ ussan s leqlam n leɣben i kdteǧǧa deg wulik.
Ɛmara Anɛam ih a Zuhra, mazal ɛaceɣ s tilis.
Zuhra Ḥṣiɣ ayagi, ula d nekk ɣef wannecta rennuɣ tzuruɣak akken ad kssifsuseɣ taɛkemt ẓẓayen fellak.
Ɛmara Lemmer mačči d kemm a Zuhra i dyewwi Rebbi deg ubridiw, i yiyeslufun uliw s leḥnana n ṣṣutim icuban ɣers, d ṣṣber i yitettuqqimeḍ, yili assagi ad yili ḍefreɣtt.
Zuhra (Tessetḥa) Awid akka afusik ad kdzureɣ.
Ɛmara Ur tettmuquleḍ ara di tembultnni n sǧaǧ ?
Zuhra Assagi ad akdzureɣ deg ufusik.
Ɛmara Akken i myehwa, ax, atan ufusiw.
Zuhra Mačči afus ayeffus, awid azelmaḍ, deg winna ara dtban zzyarak.
Ɛmara Yyah ! Ax, bdu zurd.
Zuhra Ay wah ! Ldiafusik, ldi mliḥ afusik, akka (Rrɛud, lebraq).
Bururu yeḥyad
160
Ɛmara Waqila lḥal yebɣa ad ibeddel, yendehd s rrɛud.
Zuhra D tidet lḥal yebda yettbeddil imi teldiḍ afusik i zzyara.
Ɛmara Aha, iniyid d acu akka i twalaḍ, aqli ttraǧuɣ s ukukru (Aḍu, ṭṭaq yeldi)
Zuhra D ṭṭaq aya, arǧu ad ruḥeɣ ad tṣekkreɣ (Tekker tbelleɛ ṭṭaq) Dayen ṣekkreɣt. (Teqqim) Ur yettɛeṭṭil ara ad yebdu ugeffur, lebraq atan la yettemceɛcaɛ di berra am uzal.
Ɛmara Ɣef leḥsab n rrɛud akked lebraq, ad yewwet ugeffur s waṭas, ad dyesseddu ula d asyax ara isudden akk iberdan am leɛwayed. Aha tura, kemmel zzyara, zuriyid.
Zuhra Erriyid tura afusik.
Ɛmara (Yeɛḍes) Ax.
Zuhra (Tetqelleq) Susem, susem (Taɣect tazurant) La ttwaliɣ… La ttwaliɣ… (Rrɛud) kumiṣar Ɛmara, kumiṣar Ɛmara (Rrɛud, lebraq).
Ɛmara (Yeɛḍes) Ad stiniḍ igenni yebɣa ad yeṭṭerḍeq.
Zuhra (Taɣect tazurant) Ɛmara, Ɛmara, Ɛmara (Taɣect tazurant) Ugadeɣ, ugadeɣ.
Bururu yeḥyad
161
Ɛmara D acu i tugadeḍ ? Ayɣer akka tettergigiḍ ? D acu akka i twalaḍ ?
Zuhra (Taɣect tazurant, taẓayant) La kttwaliɣ la tettemɛebbareḍ akked yiwen lexyal ur tezmireḍ ad ttesɣeḍleḍ.
Ɛmara D acut lexyalagi ? D acut ?
Zuhra La ttwaliɣ degs meqqer… Iɣummik, iɣummik a Ɛmara… Tura tesnesreḍd imanik segs la dtettbaneḍ, la tettemyewwateḍ yids (Rrɛud, aḍu) Idammen (Tɛeggeḍ) Idammen ! La ttawliɣ iḥemmalen idammen (Tasusmi) La ṭṭaren tura iẓekwan… Ldin… Lmeyytin la bedden… La dleḥḥun idmaren d izeggaɣen, seg yimerjan i dteffɣen idammen… Idammen.
Ɛmara (I yimanis) D acut akka i tyuɣen ?... Ttawaliɣ anyiris yetcercur s tidi… Tettergigi.
Zuhra Asigna yeqqel d aberkan… D aberkan… a Ɛmara… Lqaɛa d tazeggaɣt… Tellexs akk s idammen.
Ɛmara (Yeɛḍes) Lemmer i yidtzureḍ di tembulmtnni n zzǧaǧ mačči akken i axir…
Zuhra (Tettergigi) Asigna… La dyetṣubbu… La dyetṣubbu am ubernus aberkan… Aberkan.
Ɛmara La tettergigi am twerqet… La tettemlelli… Tura ara teɣli.
Bururu yeḥyad
162
Zuhra (Teɛya) Fecleɣ… Fecleɣ… Ɛyiɣ… Ɛyiɣ…
Ɛmara Ur ḥebbes ara, kemmel, kemmel… Iniyid akk ayen i la md yeṭṭaharen.
Zuhra Ur zmireɣ ara… Ur zmireɣ ara…
Ɛmara Nniɣam kemmel, kemmel awalim.
Zuhra (Tetqelleq) Ugadeɣ… Ugadeɣ fellak a Ɛmara…
Ɛmara Ihi iniyid akk ayen twalaḍ i wakken ad bnuɣ ɣef yimaniw.
Zuhra (Taɣect tazurant, taẓayant) Tamdint yeɣlid fellas ṭṭlam… Argaz ur dyetteffeɣ deg yiḍ, tameṭṭut ur dtetteffeɣ deg wass… Lmut tettmerriḥ deg yiberdan… Kul tazniqt tuɣal d targa n yidammen… I dineɣɣlen seg yidmaren n lmeyytin… Idmaren nsen yeqqlen d imerjan…
Ɛmara (Yetḥeyyer) Acuten lehduragi ? Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ ?... Ayagi d lmuḥal !
Zuhra Cccet, cccet… Susem, susem a Ɛmara… Tura la ttwaliɣ di tili… Tili… (Tsuɣ) Tili meqqret teccur d rric… Iɣallenis annect ilaten… Ifassenis, ifassenis… Mɣind deg yiḍudanis wajjaren am lemwas… Allenis, allenis…
Ɛmara (Iḥar) Aha kemmel, inid… D acu yuɣen allenis…?
Bururu yeḥyad
163
Zuhra Allenis d tizeggaɣin ! Anzarenis d aqamum ! Deg uqemmuc is yesɛa uglan n wuccen ! (Tɛeggeḍ) Yewweḍd… Yewweḍd, atan dagi, yekcemd tamdint… Ɛmara, Ɛmara… Wagi d lweḥc !
Ɛmara (I yimanis) D lewhayem… Ur ttessin ara… Attan tessenɛetd ṣṣifas di zzyaras. Teccekcemiyid rrehba ɣer ccibiw, yeccarrew uksumiw… Tura d nekk i yesɛan tili u lḥal atan d asemmaḍ… Ilukan ad yili… Ad yili ?
Zuhra (Tɛeggeḍ) Ɛmara ! kumiṣar Ɛmara ! Ssewjed imanik ! Talufta teṣɛeb ! Wagi mačči d bunadem… Wagi d lweḥc ur netcabi di lewḥuc yettwassnen.
Ɛmara Tzemreḍ ad iyidtemleḍ d acut lweḥcagi ?
Zuhra Wagi (Rrɛud) Isemis Bururu ! (Rrɛud, aḍu lehwa) Bururu !
Ɛmara (I yimanis) Tufatid (Yesteqsay s uɛeggeḍ) Bururu ; di kul amkan yettili !
Zuhra Wagi mačči am wiyaḍ a Ɛmara ! Wagi d lweḥc… D lweḥc ! Yettawid yids lmut ! Ur yesfillit ara s tiɣwist, ineɣɣen s ufus is anda dmɣin wajjaren iss iqelleɛ ulawen… Ɛmara, nniɣak ssewjed imanik ! Bururu yeḥyad ! (Tsuɣ, teṣreɛ).
Ɛmara (Yeṭṭefittid gar yifassenis, i yimanis) Teṣreɛ, aqadumis yembaddal, arǧu ad ttidssakiɣ (Yewwetitt s ubeqqa, ad d taki). La tettembiwil… La dtettaki… (Yesslufuyas).
Bururu yeḥyad
164
Zuhra (Taɣect teɛya) Ɛmara, Ɛmara, d kečč aya ?... Urgaɣ yir targit.
Ɛmara (Yeɛḍes) Targitim umneɣtt, d ayen yellan si zik… Lameɛna ma yella daɣen yeqqeld… Yeqqeld, aṭas n yidammen ara yazzlen.
Asayes 4
Ṣṣut n ṭumubil, kumiṣar la yessenhar.
Ɛmara (I yimanis) Tufatid di zzyaras… Bururu… Bururu… Bururu… Amek ara dyuɣal u netta yemmut ? Yemmut… Lǧettas tettwarfeɛ… Amek ? Ar assagi ur ɛad fhimeɣ… Yettwaṣneɛd s lɛilm u yettwarfeɛ yiss…
Zuhra (Taɣect teɛya) Ɛmara ! kumiṣar Ɛmara ! Heggid imanik ! Taluftagi meqqret !... Meqqret !... Teṣɛeb… Teṣɛeb… Wagi d lweḥc… D lweḥc ur netcabi ara di lewḥuc yettwassnen…
Ɛmara (Yeɛḍes) Ssneɣt… Ssneɣt Bururu !
Zuhra (Taɣect teɛya) Wagi mačči am wiyaḍ a Ɛmara… Wagi d lweḥc yettawid yids lmut… Ur yesfellit ara s tiɣwist, ineɣ s ufusis anda dmɣin wajjaren deg yiḍudanis s wayes iqelleɛ ulawen !... kumiṣar nniɣak ssewjed imanik, Bururu yeḥya d… Bururu yeḥyad… Yeḥyad…
Ɛmara (I yimanis, yetqelleq) Zzyaraagi tessekcemiyid ccek deg wuliw (Yeɛḍes) Iḍagi ur gganeɣ ara, naddam yennuɣ yidi, la irewwel felli… Lexyal n Bururu yegguma ad yettixxer si gar
Bururu yeḥyad
165
walleniw… Aqli tezziɣ s ṭumubil deg yiberdan deg yiḍ ur ḥṣiɣ anda ddiɣ… Waqila ad berneɣ ad ruḥeɣ ɣer lbiru n Commissariat akken ad nɣeɣ lweqtagi i la yidyesmejgaren.
Asayes 5
Ṭumubil teḥbes, ldin tiwwra, medlentent.
Ɛmara (Ileḥḥu di lbiru) Ah ! dagi i telliḍ a Ɛaziz ?
Ɛaziz Alxir a si Ɛmara.
Ɛmara Yella wayen i kyeṭṭfen di lbiru armi d ture ?
Ɛaziz Anɛam ih.
Ɛmara D acu ?
Ɛaziz Ur tettamneḍ ara a si Ɛmara !
Ɛmara Ayɣer, yella wayen ara yiyesdehcen ?
Ɛaziz Rǧu, ad tidskecmeɣ ɣef lbiru, d netta ara kidiɛawden ayen yeḍran iḍagi.
Ɛmara Anwa wagi ?
Bururu yeḥyad
166
Ɛaziz Yiwen umɣar d afellaḥ, iruḥd yeccetka ɣef uqjun i snɣan.
Ɛmara Ɣef lǧal n uqjun, iɛetteb imanis deg yiḍ iruḥd ad yeccetki ? Yesleb ?
Ɛaziz (Yeldi tawwurt, yessawel) Kcemd, kcemd ay amɣar (I kumiṣar) Iɣaḍiyi a si Ɛmara, d ageffur, ggummaɣ ad tǧǧeɣ ad yeqqel weḥds ɣef uḍar, nniɣas ad yerǧu alamma tewweḍd ṭumubilnneɣ i wakken ad tssiwḍen s axxamis.
Amɣar (Yekcemd) D acu i teḥwaǧeḍ a si l’inspecteur ?
Ɛaziz Ɛeddid, ɛeddid a baba amɣar… Wagi d si Ɛmara, kumiṣar nneɣ… Ɛiwedasd akk taqsiḍtnni.
Amɣar kumiṣar Ɛmara, selleɣ yiss di lǧernanat, yettwassen.
Ɛmara Anwa i kyenɣan aqjunik ?
Amɣar Acu ara kdiniɣ a si kumiṣar… Ar tura ggummaɣ ad amneɣ… Nella nekk d temɣartiw neṭṭes, nukid s lxelɛa, nesla i uqjun yencef seg useglef, kkreɣd, wwiɣd yidi tamekḥelt, ffɣeɣ ɣer tebḥirt tamɣartiw teṭṭafariyi, ur din kan nesla i uqjun yeskaɛwew, mi newweḍ ɣurs s tazzla, nufat yemmut.
Ɛmara Anwa i tyenɛan ?
Amɣar Ur nwala ara anwa i tyenɣan !
Bururu yeḥyad
167
Ɛmara Ihi s wayes yemmut ?
Amɣar Snesla iss yettwacudd terreẓ, netta yeẓẓel di lqaɛa, idmarenis ldin, iɣsan rrẓen, ḥala amruj i dyeggran deg umkan n wulis yettwaqelɛen.
Ɛmara Ulis yettwaqleɛ ?!
Amɣar Anɛam ih a si kumiṣar, ulis yettwaqleɛ. A stiniḍ d afus n lweḥc i yemmɣen ɣer yidmarenis ijbedd ulis.
Ɛmara (I yimanis) Waqila tebda la tetteffeɣ ɣer tidet zzyaranni… Yuɣald…
Amɣar Ur sliɣ ara d acu i la dteqqareḍ a si kumiṣar, xuṣṣeɣ cwiṭ timeslit.
Ɛmara Nniɣak, mi dtusiḍ tura ad teccetkiḍ, d acu i tebɣiḍ ad t nexdem ? Ad nruḥ ad nnadi ɣef win i tyenɣan ? D aqjun ! Yennuɣ akked walbaɛḍ n yiqjan meqqren fellas i tyenɣan s uɣẓaẓ n yidmaren.
Amɣar Ulamma d afellaḥ i lliɣ, ɣriɣ akka cwiṭ, ssenṭaqeɣd aǧernan, selleɣ u ẓriɣ ayen iḍerrun di ddunit. Ma yella kečč a si kumiṣar tettwassneḍ, ula d Bururu yettwassen akterik.
Ɛmara D acu i dyewwin Bururu yemmuten acḥal aya s aqjunik ?
Bururu yeḥyad
168
Amɣar Bururu ur yemmut ara ; yuɣald, sliɣ i yisuɣanis, mi nufa aqjun yemmut, ulis yettwaqleɛ, snesla terreẓ ! Neɣ iluld lweḥc nniḍen ?
Ɛmara Di teswiɛtagi ur ɛad neḥṣi ay amɣar, mazal ur dtban ara tidet.
Amɣar Ɣas ur teffret ara felli, nekk ḥṣiɣ yuɣald, yeǧǧad lateris d netta ! D Bururu !
Ɛmara Tura ad neddu yidk, ad knawi s axxamik ad nẓer aqjun agi… Lameɛna ad ssutreɣ degk yiwet lemziyya.
Amɣar Fehmeɣ a si kumiṣar, ad ssusmeɣ.
Ɛmara Anɛam ih, ad tessusmeḍ. La ttwaliɣ tfehmeḍ timsal, ur teffreɣ ara fellak, ula d nekk cukkeɣ tuɣald tin n Bururu. Ur ilaq ara ad nessufeɣ awal akken ur iteffeɣ ara leɛqel imdanen.
Ɛaziz Tfehmeḍ ayagi a baba amɣar ? Ma slan s lbaḍna, aṭas ara tekcem tugdi.
Amɣar Ḥṣiɣ ayagi, labudda ad dyaweḍ wass ideg ara yeffeɣ wawal.
Ɛmara Assnni nebna fellas… Assagi ur ɛad dnewwi ttbut
Amɣar Ayɣer, Aqjun mačči d ttbut ? Tettraǧum alamma ɣlin lerwaḥ n yemdanen ?
Bururu yeḥyad
169
Ɛmara Tɣelḍeḍ ay amɣar, ur nettraǧu ara. Imi aqlaɣ, tura kan ara neddu yidk akken ad nebdu anadi ɣef lateris. (Ynṭeq yenna as i Lɛaziz) Aha, lḥut ! Zwir a Ɛaziz ! (Lḥess n tikli, tiwwura n ṭumubil yeldin sakin medlent, amutur n ṭumubil yekkren, tqelleɛ truḥ armi yemmut lḥessis).
Asayes 6
(Deg tebḥirt. Imdanen ttruḥun ttuɣalen, leḥḥun ɣef wakal ttnadin, gar yiferrawen n ttjur yetthuzzu ubeḥri).
Ɛaziz Sneslaagi n uqjun terreẓ, amzun tettwajbed s tezmert iǧehden.
Ɛmara Ttwaliɣ degs a Ɛaziz (Yeɛḍes) Tixelxalin n sneslaagi iban wanda rẓent, iban d aṭerḍeq i ṭreḍqent mačči d agzam i ttwagezment.
Amɣar Nniɣawen, ad astiniḍ d afus yesɛan lǧehd ur yesɛi umdan i yesnejbaden tixelxalin n snesla armi ṭreḍqent ! Ah !? Yak tura twalam ?! Ur skaddbeɣ ara ! Ala Bururu i izemren ad yexdem aya !
Ɛmara Yya tura ay amɣar sikenaɣd aqjunik anda yella ?
Amɣar Atan dagi kan zdeffir n tlewḥin ina, qerbetd, ḍferḍetiyid. (Ṣṣut n tikli). Atan... Muqlett, deg umkanagi i tidnufa nekk d temɣartiw. Rǧut ad askseɣ tacekkartagi i yess tɣummeɣ (Yekkes aɣummu ɣef tfekka n uqjun yemmuten). Mi ara tfukkem teẓramt, ad asɣizeɣ amruj i deg ara tneṭleɣ
Bururu yeḥyad
170
Ɛaziz Iban tḥemmleḍ aqjunagi
Amɣar Ma ḥemmleɣt ? Nekk ɣuri aṭas n yemdanen i yif, netta meqqar ur ixeddeɛ ara, ad astefkeḍ iɣes ad iɛas fellak ! M a yella d bu sin iḍarren, ḥaca win ur neklal ara. Ad teɣnuḍ s yal lxir wa ad yezzi fellak am wezrem.
Ɛmara (Yeɛḍesd) Ur teḥṣiḍ ara belli ula d lḥebs yettwabna i yemdanen mačči i yeqjan ay amɣar.
Amɣar Ayagi d tidet a si kumiṣar, yerna argaz tameṭṭut, degsen akk leɛyub yeklalen aɛaqeb.
Tamɣart (Tḥulfa i wenbac yennum inebbecitt wemɣaris) Aha kan, mmeslay, mmeslay, ḥṣiɣ d nekk i d telhiḍ ! Ɣurk ur ṣṣawḍeɣ ara ula d azal n useglef n uqjunik.
Amɣar (Iqejjem) Ur zmireɣ ara ad iniɣ awal zdats mebla ma teqqim ur d tessekcam ara imanis ɣer tlemmast am timiḍt deg uɛebbuḍ n wemdan.
Tamɣart (S lefcuc) Buh, buh, lemmer d nekk i yeɣlin di tesga mmuteɣ, tlezmiyi tkeffart ur tuzzleḍ ad tesɛettbeḍ kumiṣar s timmadis, wa ad ternuḍ Laspikturis akken ad uqmen anadi ɣef lmutiw ! Imi d aqjunik, muqel kan amek i tenidtezzuɣreḍ akk ! Ḥṣiɣ, ḥṣiɣ yifiyi uqjunik, ḥṣiɣ.
Amɣar (S wurfan fessusen) Abbuh a tinnat n at winnat, tugareḍt aseglef. Netta meqqar alamma iwala kra i yesseglef. Neɣ ma
Bururu yeḥyad
171
ulac d asusam. Ma d kemm, ma d kemm ad aɣineǧǧu Rebbi, awalim d abarki, d lebda haw haw haw haw.
Ɛmara Lemmer ad testeɛfum assagi mačči xir. Ad teǧǧem axbacagi nwen ur nesɛi ajjaren i wussan nniḍen akken ad tegri telweɣis garawen.
Amɣar Yak la tettwaliḍ a si Lkumiṣar d nettat i dyebdan. Dayen, ur tezmir ara ad tessusem yalukan ad tenṭeq si tfedninis.
Tamɣart Aha kan, kečč teẓriḍ nekk ẓriɣ anwa i iḍelmen wayeḍ. Ur ttagad, ɣur Sidi Rebbi frant akk.
Ɛaziz (Yesbecbuc) A si Ɛmara, aqliyi wehmeɣ, tewwiyi lbaɣa, amek sin yemɣarenagi ɛacen lwaḥid armi d assa s tuqsiwin n lehdur garasen.
Ɛmara (Yesbecbuc) Ḥader ad tesɣelḍeḍ imanik, ayagi yellan garasen d tuqsiwin n uḥemmel n temɣer, yiwen ur yettak afus deg wayeḍ.
Ɛaziz Di leɛnaya nwen ma ur tessusmem ad aɣteǧǧem ad nkemmel cɣel nneɣ.
Ɛmara Twalaḍ a Ɛaziz, ala amruj i dyegran deg umkan n yedmaren deg wacu qquren yidammen.
Amɣar (Yemmuɣben) Ul n uqjuniw meskin yettwaqleɛ, yaxxi yir lmut yaxxi !
Bururu yeḥyad
172
Tamɣart Ulis yettwakkes ?... S wayes ?
Amɣar S ufus ! S wajjaren n lweḥc ! N Bururu.
Ɛmara Ɛaziz ! Ɣurk lmus amecṭuḥ ?
Ɛaziz Yella. Axx, atan, ṭṭef.
Ɛmara Awid kan akka.
Ɛaziz D acu akka i la txeddmeḍ i uqjun s lmusnni a si Ɛmara !
Ɛmara La dceqcareɣ idammenagi ikersen ɣef leryaf n lǧerḥagi n yidmarenis. (Iḥetteb) Yiwen… Sin…
Ɛaziz Acu akka i dtḥettbeḍ a si Ɛmara ?
Ɛmara (Yeɛḍesd) … Tlata… Mazal ad kemleɣ amkanagi s uceqcer... Ah dayen… Rebɛa… Aked d tagi xemsa. Tura ulac degs ccek.
Ɛaziz Ur fhimeɣ ara a si Ɛmara d acu i tebɣiḍ ad tesneɛteḍ imi akka dtesqecreḍ akk leryaf n lǧerḥnni !
Ɛmara La dsneɛtayeɣ ttbut a Ɛaziz, ttbut n xemsa imeḍqan anda d gran laterat n wajjaren yerẓan ixsan u cergen aksum u qelɛen d ul n uqjun, ayagi iban d afus n Bururu ! D netta s ttbut. Ɛaziz, ruḥ lhud s uqjunagi am akken ara dtelhuḍ s bunadem
Bururu yeḥyad
173
yemmuten. Am akken nennum, tteṣwirat, Docteur, afeqqer, bla ma nniɣak, teẓriḍ kullec, Aha, yallah, ddu d uḍarik.
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara...
Ɛmara Arǧu ! Deg teswaɛtagi, ɣurk ad teffeɣ lbaḍna n tmenɣiwt n uqjunagi !
Ɛaziz Ḥṣiɣ a si Ɛmara ḥṣiɣ. Aqli ruḥeɣ.
Ɛmara Nekk mazaliyi ad qqimeɣ kra dagi aked d yemɣarenagi. Ur ttɛeṭṭil ara uɣald ad iyintawiḍ.
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara yirbeḥ (Ṣṣut n ṭumubil ineqqes cwiṭ cwiṭ).
Ɛmara (Yeɛḍes) Dayen iruḥ. Tessewwayem lqahwa ɣurwen ? Neɣ tɛuddem kumiṣar ur ites ara ?
Amɣar Semmeḥiyi a si kumiṣar mačči d tatut i nettu ad kneɛreḍ, nella nettraǧu ad fakkeḍ cɣelik.
Ɛmara Cɣeliw tura i yebda.
Tamɣart Amasaɛd n uqjunagi, ssaɛdis meqqer. Netta yemmut ad asd awin Docteur, ad asdawin asewwar, ad asdnḍen lɣaci am yesli i umi ara qnen lḥenni. Nekk aqliyi d tameɛudurt yiwen ur sdtuqiɛ lmeɛna degi, ulac win iyissulin ccan ma yella lliɣ neɣ ulaciyi.
Bururu yeḥyad
174
Amɣar (Yezɛef) I lemmer ad truḥeḍ ad aɣtesewweḍ lqahwa mačči akken ay axir ! Aqlaɣ neqqujjer seg uṣemmiḍ n nnda n yiḍ. Berkakem seg userwet n lehdur ur nesɛa ara lmeɛna. Kker, kker d acu tettraguḍ ?
Tamɣart Aqliyi ruḥeɣ, aqliyi ruḥeɣ... Ih ɣer ɣuri tḥerceḍ.(truḥ)
Ɛmara (Yeɛḍes) Ur tettewḥacem ara di leɛzibagi ! Weḥḥedwen !
Amɣar D acu ara newḥec a si kumiṣar ? Nekni d imɣaren, d igellilen, ulac ayen ara ḍemɛen degneɣ...
Amɣar Ayyan tura ad nekcem s axxam. (Yeldi tawwurt) Aha ! Aha kcemd, kcemd.
Ɛmara (Yekcem s axxam, teɛǧebit lḥeṭṭa) D igellilen lameɛna liḥala nwen tettfeǧǧiǧ, zeddiget.
Amɣar D tamɣart i izizdigen, tesxerwiḍ akka kra, lameɛna ulac win i ttyifen, lemmer mačči d nettat i dyefka Rebbi d taɛebbajt ifassen, talli ad aɣččen iḍumman, ad negri deg ugudu. Atan ukursi, qim a si kumiṣar, tura ara dtaweḍ lqahwa.
Ɛmara (Yeɛḍes, i yimanis) Neɛya, tebda la ɣteǧǧaǧǧa tezmert... Bururu tesliḍ yiss ?
Amɣar Maɛlum sliɣ yiss ! Anwa ur tnessin ara ! Di lǧernanat yesterwes akk ddunit.
Bururu yeḥyad
175
Ɛmara D tidet, deg lǧernanat ur ǧǧin acu ara dinin, kra yella, kra yernad. Kečč di ddehnik tumneḍ yella lweḥcagi ?
Amɣar Ma yella d zik, umneɣ ur umineɣ, assa yeǧǧad ttbut, aqjun yenɣat, iqleɛd ulis (Nnehtat) Awah, waqila kečč a si kumiṣar la teskeɛrireḍ felli. Teḥṣiḍ Bururu yella ! Imi kečč s timmadik i tyeɛnan s unadi seg ziknni.
Ɛmara Nniɣakd ayagi akken ad tfehmeḍ belli ula d kečč aked temɣartik ilaq ad tettum Bururu wa ad tneṭlem ayen teẓram iḍagi.
Amɣar Fehmeɣ, fehmeɣ a si kumiṣar. Ḥṣiɣ ma yella teffeɣ lbaḍna, ad agaden akk medden, ad weḥcen, ad yekker wahruḥu. Ayagi fehmeɣt, fehmeɣt ! Nessen ad nessusem mi ara yili ilaq ad nessusem !
Ɛmara Yeɛṭik Ṣṣaḥḥa, tura zemreɣ ad ttekleɣ fellak.
Tamɣart Attan lqahwa, maɛna ḥadret ad terɣem, tura kan i ttid smareɣ, mazalitt teḥma a si kumiṣar.
Amɣar Lqahwa ma ur teḥmi ara mačči d lqahwa. Acḥal n teḥjurin n ssekker i tettarraḍ a si kumiṣar ?
Ɛmara Yiwet kan yiwet.
Tamɣart Atnan widak i syessnen i lqahwa ! Mačči am kečč alamma terriḍtt am sirru i ara tttesweḍ, yerna tinna mačči d tissit d
Bururu yeḥyad
176
asgerger i tttesgergiren am win yeffuden, ula d lbennas ur s tettḥulfuḍ ara.
Amɣar Atan tuqqeld trisitinni, tebdad tsirtnni teẓẓad deg yimeslayen.
Ɛmara Mmm... Lqahwaagi... Mmm... Twenneɛ... Tettakd nnaɛt dayen kan, ula d lbennas deg uqemmuc tzad. Yesɛa lḥeqq wemɣarim mi akken yella la kemidyeččekkir zgelli. Yeqqar tamɣartiw d taɛebbajt ifassen. D tidet i dyenna, yeɛṭikem ṣṣaḥḥa.
Tamɣart Icekkeriyid ? Netta ? D lewhayem ! Ihi armi d assa i tid rṣel ! Imi assagi icekkeriyid ɣer medden... Ayagi ulac degs ccek a si kumiṣar, ad yili d albaɛḍ ileɣman i umi truḥ teɛrurt, ɣas nadit fellas (Tettaḍsa).
Asayes 7
Sliman (S wurfan) Nniɣak dayen ! Dayen ! Ur zmireɣ ara ad rnuɣ ad ttdawiɣ dagi, Ulac widen izemren ad bɣun ad cebbḥen ṣṣifa nsen s tmusni n ṭṭebb i sneɣ.
Smaɛil Babak Saad Ḥari, amusnaw ameqran n ṭṭebb ad fellas yeɛfu Rebbi, yettwasnen di ddunit merra, dagi i yebda adawi. Assmi yella d ameẓyan, leɛmer d yenni ad bedleɣ amkanagi s wayeḍ. Yezga yella ɣer yidis n yigellil i ixuṣṣen adawi n tussna tameqqrant.
Sliman Armi d assmi i tettuseyef fellas teswiɛt iruḥ yerwel, ibeddel tamurt ! Ayagi ḥṣiɣt a Smaɛil ḥṣiɣt !
Bururu yeḥyad
177
Smaɛil Ur tettu ara acḥal lkabiniyagi udawi i yeqqim iṣekker, imuḍan beddlen Docteur nniḍen. Tura kečč teqleḍ deg wemḍiq n baba k, ilaqak ad tṣebreḍ wa ad teǧǧeḍ lweqt ad kissinen.
Sliman Teggummaḍ ad tfehmeḍ a Smaɛil, acḥal degs lweqtagi ? Aqliyi tura dagi qrib aseggas nekk ttdawiɣ, ar tura ur ufiɣ ara win teɛna tussnaw n ṭṭebb. Nekk ttnadiɣ ad ckecmeɣ lḥirfa yagi iyidyeǧǧa baba d lwarata mefquden di tussna n ṭṭebb. Dagi d lḥuma igellilen, ur ttnadin ara ad sqeɛden aglim n ṣṣifa nsen s lɛilm n ṭṭebb.
Smaɛil Ayɣer ihi i d tuɣaleḍ ɣer wemḍiqagi n babak imi teḥṣiḍ akk ayadi.
Sliman Ɣelḍeɣ, ɛuddeɣ imi lɛilm yennerna, lweqt ibeddel, ad afeɣ dagi wid yettmennin ad izyinen, ssaramen zzhu n ddunit s ṣṣifa tajḍiḍt ara senbnuɣ s ifasseniw akken ad nnecraḥen wulawen, ad rreɣ azmumeg n teḍṣa deg wudem n umuḍin ur nuḍin.
Smaɛil Dagi tesɛiḍ lḥeqq d tidet a Sliman. Imezdaɣ n Lḥumayagi ur ttnadin ara ad izyinen, ttnadin ad ččen aɣrum.
Sliman Twalaḍ a Smaɛil lḥirfainu ur tleḥḥu ara dagi, ilaq ad bedleɣ amkan.
Smaɛil Ur tettu ara di tazwara tenniḍiyid d isem n babak yettwakksen ɣef tewwurt i tebɣiḍ ad teḥyu, assagi aqlak tbedleḍ rray a Sliman.
Bururu yeḥyad
178
Sliman Ala xaṭi ur beddleɣ ara rray a Smaɛil ! Mazaliyi di tektiw am zik, ttxemmimeɣ dima amek ara dḥyuɣ isem n baba ur zmireɣ d lmuḥal ad ttuɣ ! (Yeḥzen). Lameɛna mačči deg umkanagi ara ssiwḍeɣ ɣer wanda ssarameɣ. Baba yemmut d aɣrib, d aɣrib. isemis ilaq ad yuɣal s temɣer.
Smaɛil (Yetṣebbir) Nekk smektiɣakd babak akken ad txelfeḍ amkanis di tussna n ṭṭebb. Kečč aqlak la dtessekfaleḍ leḥzen i akdyeǧǧa, mačči d ayagi i bɣiɣ ad dyas di lbalik, ur smendag ara iɣiɣden.
Sliman Ur ɛad qlen d iɣiɣden, mazaliten d irrij ! D timess deg wuliw (Yettɛeggiḍ, ileḥḥu) Saad Ḥari amusnaw ameqqran n ṭṭebb yettwasnen di ddunit merra ! Yerwel ! Anɛam ih yesserwel imanis ! Srewlent imeddukalis ! Sɣimenasd imesǧernanen ur nquder lḥirfa ines, cetmen degs, rrant d ameslub, imi ggumman ad amnen belli yesnulfad ṣṣenf ajdid n lɛilm ur zmiren ad qazmen. Tussna tameqrant n ṭṭebb ara yesneqsen ssebbat n lehlakat s wecrak idammen n bunadem d wid n lhayca (Yeḥzen) Baba meskin yettwaxdeɛ, ur iɛud ara ad ṛekḍen tussnas deg waluḍ ! Armi ibeddel tamurt, iɛac d aɣrib, yemmut d aɣrib. (Sliman yerfa, yewwet s rkel akursi yeɣli. Yewwet acḥal n tikkal s ufusis ɣef lbirus)
Smaɛil Dayen a Sliman di leɛnayak ur ssendaf ara imanik s usmekti ara kyeṣṣaḍnen.
Sliman (S wurfan) Ula d isemis ! Ula d isemis ibeddelit akken ur t ttaɛqalen ara, ur tttafen ara, yeqqel d aɛessas n tmeqbert ! Isemma imanis Saḥari, Saḥari, isem n bu sḥur yesderwicen, ayagi akk ɣef laǧal wid ixedɛen tamusnis. (Yeḥzen) Baba meskin yesseɣli s yimanis armi yeqqel d ulac... Yettɛici weḥds gar lmeyytin, yettwamḍel d wid yemmuten.
Bururu yeḥyad
179
Smaɛil (Yettḥellil) Sliman, Sliman dayen tura ttu, ttu.
Sliman Amek ara ttuɣ a Smaɛil. Amek ara ttuɣ wid tixedɛen di tussna s. Ur tɛawnen ara di lɛilm ajdid i dyesnulfa, armi yeɣleḍ di cɣelis iṣneɛd Bururu lweḥc iqelɛen ulawan. Lweḥc s wayes yemmut netta, yerɣa am tirget di laboratoir i yebna di tmeqbert si ddaw tmurt s tufra n medden.
Smaɛil (Yetṣebbir) Yya tura ad nruḥ a Sliman yyan, inebgawen la ɣ ttraǧun ayyad arwaḥ…
Sliman Baba yuɣal d imenfi… yemmut d aqettal, ala isem n Saad Ḥari ara dḥyuɣ a Smaɛil ! Ara tidyeḥyun d mmis Saad Ḥari Sliman, lɛilmis ad tsmeɣreɣ akken ad ttwakecfen wid i t yerran d aqettal ur yuḥtam. Wid yuklalen aɛaqeb, d widak yeksen laman di tussnas.
Smaɛil Fehmeɣk a Sliman, di leɛnayak ayyan tura, tasaɛet attan tura d leḥdac n yiḍ… inebgawen ad ilin tqelqen.
Sliman (Nnehtat) D tidet, ad yili tqelqen. D lweqt ad nruḥ… Yyan... Lḥun... (Leḥḥun, ldind tawwurt, medlentt, ṣubben tiṭrejtin).
Smaɛil Nɛeṭṭel fellasen, akken ur aktettili ara d timesduqqest a Sliman, akdɛegneɣ si tura belli gar inebgawen i aɣyettraǧun atan ad aɣdmmagren kra n yirfiqeniw n ṭṭebb ukud cerkeɣ lbaḍnak, umnen s wayes tessarameḍ ad tawḍeḍ. Bɣan ad cerken yidk s uɛiwen nsen.
Sliman Ṣaḥḥa a Smaɛil, ḥṣiɣ tumneḍ s lḥirfaw, aɛiwen s ɣurk d
Bururu yeḥyad
180
yerfiqenik ad yettekki deg wesnerni n lɛilm i lfayda n wemdan. Lemmer baba di lweqtis yufa leḥbab am wid sɛiɣ tilli yewweḍ lebɣis... Ah ! Atan uɛessas n tewwurt n uxxam, yewwitid Rebbi dɣa bɣiɣ ad tsteqsiɣ.
Smaɛil Ayɣer akka yegguni tawwurt n uzniq lweqtagi ?
Sliman Yuḍen buneggaf, ur yezmir ara ad yekmen imanis deg uxxam, yetteffeɣd ɣer berra akken ad yerwu abeḥri zeddigen.
Smaɛil (Ldin tawwurt n uzniq) Ɣef wacu i tebɣiḍ ad tseqsiḍ ?
Sliman Ɣef tmeṭṭutis i duwaɣ ussanagi iɛeddan.
Aɛessas (Ineggef) Mselxir a si Sliman, iḍagi tɛeṭleḍ di lbibu.
Sliman Mačči d imuḍan i diyiyesɛeṭṭlen d kara n lecɣal n wefras iyi nyeṭfen d umeddakeliw armi d tura. Iniyid tura amek tettili tmeṭṭutik, aṭas aya ur ttẓriɣ ara ?
Aɛessas Di leɛnayak ur iyidsmektay ara degs a si Sliman !
Sliman (Yewhem) Ayɣer, d lxir ncallah ?
Aɛessas D acu ara kdiniɣ a duktur Sliman ! Qbel ad terɣ s ufurnu n lgaz armi tendeh tmes deg wudemis, tella d tameṭṭut talemmast, ur tecmit ur tezyin, ur tessemɣar ara imanis felli. Ma di seg wasmi tttduwaḍ, tṛeqɛeḍ aqadumis yerɣan, teḥla tbeddel teqqel d tin nniḍen, lemri yezga yenṭeḍ gar ifassenis.
Bururu yeḥyad
181
terriḍttid d tilemẓit. Tura tettetḥiy yisi, tettetḥiy s urgazis ! nemqacar akka ciṭuḥ, tufad ssebba truḥ ɣer imawlanis, teǧǧayid weḥdi nekk d waṭaniw.
Sliman Anefas kan tura ad tfeccec ciṭuḥ ɣur imawlanis a Dda lḥaǧ, Sakin d nekk s timmadiw ara iruḥen ad ttidhduɣ, ad ttid rreɣ s axxamis.
Aɛessas (Nnhati) Tikkeltagi ma teddad yidk a Docteur Sliman ad tt skenfeɣ s ucalimu, ad sserɣeɣ udemis alamma rriɣtt d lweḥc akken ur iyiteǧǧaǧǧa ara.
Smaɛil (Yeḍsa) Tban ɛzizet fellak a Dda Lḥaǧ.
Sliman D anuɣni n teswiɛt i la tidyessenṭaqen. Aha xzu cciṭan a Dda Lḥaǧ, ma teqqimeḍ kan aka s wurfanagi, ur ttruḥuɣ ara ad k ttidrreɣ.
Aɛessas (Nnhati) Tesɛiḍ lḥeqq a Docteur Sliman, tesɛiḍ lḥeqq, d tidet d reffu kan iyidyessenṭaqen... Aha, ɣas ruḥ tura awittid.
Sliman Ḥṣiɣ a Dda Lḥaǧ, ḥṣiɣ d urfan kan... Yya ad nruḥ tura a Smaɛil (Ldin tiwwura, zzhir n umutur iceɛlen, ṭumubil truḥ).
Aɛessas (I yimanis, aḍu) Si Sliman meskin... Ulis ḥnin armi dayen kan (Tiɣwist n Bururu) Yalaṭif wagi d asiwel n Bururu (Rɛud) Yebda yettbeddil lḥal... Rɛud, aḍu, ur yettɛeṭṭil ara ad tenid yeḍfer ugeffur (Tiɣwist n Bururu) Iḍagi yemxerwaɛ d amcum (Tiɣwist n Bururu) Ečč aqerruyik, ečč aqerruyik (Yettusu) Uhh, tuɣaliyid tusutnni tageswaḥt. Rǧu ad ɛiwneɣ imaniw s lpumpanni. Rǧu ad fɣeɣ si tseqqiftagi ɣer uzniq ad ččareɣ
Bururu yeḥyad
182
turiniw s ubeḥri (Yettarra nnefs s lḥir) Ccah, ccah, ccah (Irennu yettarra nnefs s usṭuqqet, ageffur yebda yekkat) Atan yebdad ugeffunni (Rrɛud, lebraq, aḍu) Tiftilin n ubrid xsint (Lḥess n tikli ẓẓayen tettqerribd) Acut lḥessagi ? D tikli ?... D aneggez ? ... La dyettqerrib ɣuri di ṭṭlam...
Bururu (Izehher) Idammen...! Idammen n wul !... Ulawen... Yettqudduren d idammen yeḥman...
Aɛessas (Yedhec) Alaṭif, d acut ṣṣutagi !? Ansi dyeffeɣ lweḥcagi !?... Neɣ dalbaɛḍ i yebɣan ad iyissaged s ṣṣutagi d ṣṣifaagi n lweḥc ?
Bururu Ad temmteḍ !... Ulik... Ad tqelɛeɣ...
Aɛessas Ad azleɣ ad kecmeɣ (Ilehhet) Ad ṣekkreɣ tawwurt... (Yeffeɣit leɛqel) Yewweḍd ɣuri... La ditessed tawwurt... Ur zmireɣ ara ad ttsekreɣ ! Ikcemd, dayen ikcemd ! Ruḥ akin, ruḥ akin. Tixxeriyi, tixxeriyi.
Bururu Lmut... Lmut... Ulik... Idammen... (Izehher) Tura ṭṭfeɣk !... Ad qelɛeɣ ulik !... Ad temmteḍ !...
Aɛessas (Ilehhet) Amek ?!... Ad tqelɛeḍ uliw ?!... Tixxeriyi !... Ruḥ felli !... Serreḥiyi !... Ruḥ akin !... Aẓ akin !... Ur iyineɣɣ ara ! Aaaaaaaaaaaaaaaaa !
Bururu Yemmut !... Yemmut !... Hata !... Hata wulis !... Ul yettqudduren d idammen yeḥman... Yeḥman... Yeḥman... (Azharis yessebɛad) Yemmut... Ymmut... Yemmut... (Ageffu, rrɛud, lebraq, ṣṣut n tewwurt yesṭerḍiq waḍu).
Bururu yeḥyad
183
Asayes 8
Lɣaci yezzid, zzhir n ṭumubilat deg uzniq.
Ɛmara (Sserfant imesǧernanen) Ɛaziz ! Ɛaziz !
Ɛaziz Anɛam a si Ɛmara, aqliyi dagi zdatk.
Ɛmara Zdati ? Ayɣer ihi ur kwalaɣ ara ? Ur dtbaneḍ ara gar imesǧernanen agi i kiɣummen. Teǧǧiḍten akk ɛummend fellak ? Rnank ? Aha, sufeɣiten, ur tenttaǧǧa ara zdati… Amerḥum yeḥwaǧiyi (Yeɛḍes) Aha sufeɣiten.
Ɛaziz (Yuzzel) Yirbeḥ ! Yirbeḥ a si Ɛmara ! (Iɛeggeḍ) Ffɣet ! Ffɣet ! Aha ffɣet akk (I ubulis) I kenwi di sin d acu i la tettraǧum ? Sufɣet imesǧernanen ! (Imesǧernanen zeɛfen) Ur ttxemmimet ara mi nekfa cɣelnneɣ ad wendnessiwel akken awendnini d acu tebɣam ad tarum azekka ṣbeḥ di lǧarnan. Ṣekret tawwurt tura ! (Temdel tewwurt, tasusmi) Atan a si Ɛmara, ruḥen akk, fɣen.
Ɛmara (Azhar) Fɣen, walaɣten ! Ruḥen ? Mazaliten ! La ttraǧun am wuccanen yetṣeggiden deg umadaɣ (I yimanis) Bururu yeḥya d. Yuɣald ad yessazzel idammen, imesǧarnanen ttqaraɛen kan d acu ara d snunten, ad tleqḍen, ad tzerɛen di lǧernan i lɣaci ara srewlen, ad tenḥeǧben deg yexxamen s tugdi n lweḥc iqelɛen ulawen. (Ileḥḥud, yeḥbes, yenṭeq ɣer Docteur). I kečč a Docteur, ur ɛad sliɣ i ṣṣutik. (Yeɛḍes). Awid kan tamucwartik a Ɛaziz, tinainu ttuɣtt deg uxxam.
Ɛaziz Ax, attan... Lameɛna...
Bururu yeḥyad
184
Ɛmara Ṣaḥa, ṣaḥa... Ɣef akka ttwaliɣ di tmucwartik iban ur yezgil ara ubeḥri. (Yenser) Ihi a duktur, la ttraǧuɣ ad iyidteɣreḍ lxeṭba k neɣ ur ɛad tekfiḍ lḥerznni n ṛṛabul s tira ! (Yeɛḍes, yenser acḥal n tikkal).
Ɛaziz (I Docteur) Assa atan kumiṣar yeqqel d asennan a Docteur, ɣas ur kyettɣiḍ ara lḥal fellas, ayagi mačči d leɛwayedis.
Ṭṭbib Ḥṣiɣ a Ɛaziz, sneɣt, urfanagi ad qlen asɛeddin.
Ɛmara Docteur, sneɣ taɣectik mechurt ! D acu twalaḍ di teqṣiḍtagi n umerḥum ! Yemmut s usfunzer ? Anwa lweqt ideg yessuffeɣ tarwiḥt ? Aseggas iɛeddan neɣ agguragi i neǧǧa ?
Ṭṭbib (S tin uṣebber n leḥbab, yennayas) Seḥder leɛqelik a si Ɛemar ma tebɣiḍ ur ktrennu ara taluftagi i d yuɣalen d tluld d tajḍiḍt.
Ɛmara (Yerrad nnefta) Taluftagi niqal tefra acḥal aya, temḍel tettwattu. Beddleɣ tamdint, armi qrib ad fɣeɣ laretret... ad steɛfuɣ... Lameɛna assagi... Assagi...
Ṭṭbib Assagi Bururu yeḥyad !
Ɛmara Ihi iniyid a Docteur, amek i tebɣiḍ ad yers leɛqeliw ? Meslayd tura ɣef lmut n uɛessas ?
Ṭṭbib Lmutis, twalaḍtt a si Ɛmara, iban amek yemmut.
Bururu yeḥyad
185
Ɛmara Bɣiɣ ad sleɣ tikkelt nniḍen, ayen i yeswehmen ar tura ddehn iw, amek mbaɛd mi yemmut Bururu, tura yuɣald ?
Ṭṭbib Ttbut, iɣsan n yedmaren n uɛessas rẓen, ulis yettwaqleɛ, ayagi d later n tmenɣiwin n Bururu...
Ɛmara Acḥal n tikkal aya i d tudreḍ isemis, iban tetḥeqqeḍ belli d netta !
Ṭṭbib Di leɛnayak a si Ɛmara ur tqelliq ara, imi la teqqareḍ taɣect iw mechurt, eǧǧiyi ad kfuɣ awaliw.
Ɛmara (Yeɛḍes) D tidet, d tidet kemmel awalik.
Ṭṭbib Nniɣd d later n tmenɣiwin n Bururu imi ufiɣ idmaren n umerḥum ṛẓen, cergen ɣef xemsa imukan s wajjaren n xamsa iḍudan n lweḥc.
Ɛmara (Nnhati) Ma yella d tasaɛet, neḥṣa gar leḥdac d ṭnac n yiḍ i yemmut. (Yeɛḍes, yenser) Ur nnumeɣ ara reffuɣ a Docteur, di leɛnayak mur dtsemḥeḍ. Assagi tufiḍiyid ddaw webriḍ neɣ nnig webri, lameɛna mačči deg ubrid.
Asayes 9
Ɛmara (I yimanis) Aqjun !... Aɛessas !... Idmarennsen ṛẓen, ulnsen yettwaqleɛ !... Ayagi d ttbut n Bururu, d ttbut n lweḥc ! Anwa ara yamnen akk ayagi di lweqt anda s tnaɛurin d tmacinin nessaweḍ nerkeḍ aggur d tziri... Assagi, mazalaɣ di lewḥuc
Bururu yeḥyad
186
ur yettamen wemdan. (Yeɛḍes, yenser, aqerbeb n tewwut) Anwa wagi daɣen ? (Iɛeggeḍ) Aha kcemd ! Ur dttruẓu ara tawwurt.
Ɛaziz (Yekcemd) si Ɛmara, d Docteur Sliman i dyewḍen yebɣa ad kiẓer.
Ɛmara Sliman ! Docteurnni ixeddmen la chirurgie esthetique ! Yak win akken izedɣen anda yemmut uɛessas ?
Ɛaziz D netta a si Ɛmara.
Ɛmara Inias ad yekcem
Ɛaziz (Yessawel) Ɛeddid, ɛeddid a Docteur.
Sliman (Yekcemd) Ṣaḥa a si l’inspecteur. (I kumiṣar) D kečč i d kumiṣar ?
Ɛmara D nekk i d kumiṣar d nekk, atan ukursi zdatk a Docteur, qim. (Yeɛḍes)
Sliman Yewwetik ubeḥri a si kumiṣar !
Ɛmara D abeḥri n lebda. Acḥal i tella tsaɛet iḍelli deg yiḍ mi truḥeḍ ad tṣekkreḍ lbiruk ?
Sliman Acḥal ? Tella d leḥdac n yiḍ, ayɣer ?
Bururu yeḥyad
187
Ɛmara Amek i teẓriḍ tella d leḥdac n yiḍ ?
Sliman Yiwen n Docteur d ameddakeliw i dyusan iɛaweniyi deg ufras n lbiruw, ssyin akin, tewweḍ d leḥdac nemmektid belli nettwaɛreḍ ɣur yiwen urfiqnneɣ i irebḥen yiwen umzizwer n tussna n ṭṭebb. Ur fhimeɣ ara asteqsiagi a si kumiṣar.
Ɛmara Tesneḍ aɛessas ?
Sliman Aɛessas n uxxam anda sɛiɣ lbiru n udawi, maɛlum sneɣt.
Ɛmara Ur tssineḍ ara nnig wayagi ?
Sliman Ad kdiniɣ neɣra lwaḥid, skaddbeɣ fellak a si kumiṣar. Akken ad kdiniɣ sneɣt am akken sneɣ aɛessas n uxxam anda sɛiɣ lbiru, ad kdiniɣ sneɣt.
Ɛmara Yettnaɣ d lǧiran, yesɛa iɛdawen ? Ttasentid lberrani s axxamis ?
Sliman Ur cukkeɣ ara, ur cukkeɣ ara ad yesɛu iɛdawen. D argaz yelhan, ḥemmlent akk medden. Ḥnin, ulis wessiɛ, yettaɣ awal i akk imezdaɣ. Ḥemmlent akk lɣaci, yettɣaḍiten imi yezga d amuḍin yuḍen abungif.
Ɛmara Iḍelli, mi akken teffɣeḍ kečč d umeddakelik ɣef leḥdac n yiḍ, teẓram amerḥum ?
Bururu yeḥyad
188
Sliman Neǧǧat zdat n tewwurt n uzniq.
Ɛmara Deg usemmiḍnni ? Deg ugeffur ?
Sliman Nniɣak yuḍen Buneggaf a si kumiṣar, ireggel si lekmin n uxxam, yettɣimi zdat tewwut n uzniq akken ad yesserwu turinis s ubeḥri zeddigen.
Ɛmara (Yeɛḍes, yenser) Yufatid win i syekksen laɛtab n tazla ɣer tewwurt.
Sliman Lmut yemmut, iɣsan n yedmarenis rrẓen, ulis yettwaqleɛ. Anwa lweḥc i izemren ad yexdem aya ?
Ɛmara (Yettxemmim) D lewhayem... Taɣectik... Ṣṣifak... Tcubaḍ aṭas degs, ad stiniḍ d netta i la ttwaliɣ zdati la dyettmeslay.
Sliman Ḥṣiɣ d acu tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar, cubaɣ aṭas ɣer baba ad fellas yeɛfu Rebbi.
Ɛmara Bururu, lweḥc i dyesnulfa s tussna n ṭṭebb, tumneḍ s waya a Docteur Sliman ?
Sliman Umneɣ, umneɣ, anɛem ih. Umneɣ daɣen ur yemmut ara. Yuɣald, yeǧǧad lateris di lmut uɛessas yenɣa.
Ɛmara (Nnhati) Imeslayen n Zuhra taderwict i yidizuren, bdan la teffɣen, la ttuɣalen d tidet.
Bururu yeḥyad
189
Sliman Nekk ur ttamneɣ ara s tderwicin a si kumiṣar. Ma d Bururu, netta umneɣ yiss yuɣald.
Ɛmara Ula d nekni newwid ttbut yuɣald.
Sliman Ayɣer yextar ad diban di temdinta ?
Ɛmara Ahat iqsedd albaɛḍ dagi, deg uxxama, yufad aɛessas ɣef umnar n tewwurt yenɣat.
Sliman Ur fhimeɣ ara... Ur tebɣiḍ ara ad dtiniḍ a si kumiṣar !...
Ɛmara Tfehmeḍ, d ayen i bɣiɣ ad diniɣ a Docteur ! Bururu inudad fellak.
Sliman Nekk ! Ayɣer d nekk ?
Ɛmara Ur tettu ara, win i tyerran d Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen, d babak Saad Ḥari, lewrata tettabaɛ imawlan i ttidyeǧǧaǧǧan i dderya. Kečč d mmis n Saḥari. Bururu ur dyeffiɣ ara dagi baṭel, yella wayen i tidyewwin.
Sliman (Yeskeɛrir) Waqila testufaḍd i ukehhen a si Kumiṣar ?
Ɛmara Ur nnumeɣ ara ttkehhineɣ a Docteur abɛda mi ara yili ɣlin lerwaḥ.
Bururu yeḥyad
190
Sliman Tebɣiḍ ad iyitessagdeḍ ?
Ɛmara Ur telliḍ ara seg wid yesnen d acu i d tugdi n lweḥc, teffɣeḍd ɣer babak, d amusnaw n ṭṭebb. Ad kweṣṣiɣ a si Sliman, Bururu yettnadi fellak. Ad yili yella wayen yettnadi ad tidyaf ɣurk. Ilaq ad snuqqem tilas akken ur irennu ara di lmaḍerrat am tid iɛeddan.
Asayes 10
(Ageffur, rrɛud, lebraq, aḍu).
Sliman (Ileḥḥu, i yimanis) Yesɛa lḥeqq kumiṣar Ɛmara... Bururu, felli i la yettnadi... Ayɣer ?... D acu i yebɣa ɣuri ?... Baba, qbel ad t ineɣ Bururu, yettaruyid, yemmaliyid akk lbaḍnat ɣef wayen yeɛnan acrak d ubeddel n idammen n bunadem s wid n lhayca. Mazal freɣ akk ayen yura ɣef unadi n ṣṣenfagi n tussna. Iweṣṣayid ad tenḥerzeɣ i lmend n unadi ajdid... (Yeḥbes) Tiliinna, d acutt tiliinna.
Bururu (Tiɣwist) Hu lu lu lu.
Sliman Bururu !... D netta !... La tettwaliɣ ! La yettali… La yettali… Tura, ineggez s ufella n ṣṣur… Yerna ineggez s ufella n uxxam anda zedɣeɣ… Tura yeɛnad ṭṭaq n lbiru.
Bururu (Tiɣwist) Hu lu lu lu…
Sliman Mačči d timenɣiwt i dyusa ad iyiineɣ, lemmer d ayenni sehleɣas, abrid atan yexla. Ad duɣaleɣ allamma d awal n
Bururu yeḥyad
191
kumiṣar Ɛmara i iyidyennan d kečč i dyeqsed… Ayagi ad yili d tidet, yebɣa ad iyiiẓer… Ad yili yella kra yettnadi ad t yaf ɣuri, ameɛna d acu, d acu ?
Asayes 11
(Ageffur, rrɛud, aḍu).
Bururu (Tiɣwist) Hulululu.
Sliman (I yimanis) Atan daɣen iḍagi yuɣald... La selleɣ i tiɣwistis... Netta ur dyettban ara... Lemmer ad yebded zdati zemreɣ ad smmeslayeɣ... Ilaq ad smmeslayeɣ... D acu ara siniɣ ?... D acu i yettnadi ɣuri ?...
Bururu (Tiɣwist) Hulululu
Sliman Ad stiniḍ asiwelagiines yusad seg useqqif n unekcum n uxxam... Ilaq ad ḥṣuɣ, ilaq !
Bururu (Zzhir n Bururu deg useqqif) Gerrr.
Sliman D netta... Atan zdaxel n useqqif, la yiyettraǧu... D nekk i la yettraǧu… Qrib ad awḍeɣ ɣer tewwurt… Teccefiyid tidi… Tebdayid tergigit… Tikkeltagi ugadeɣ… Iḍarreniw ggumman ad ḥebsen… La yiṣṣawaḍen s leɛqel ɣurs, d acut iyidyebdan ?... Leḥḥuɣ ɣer lmut ?... Leḥḥuɣ ɣer Bururu lweḥc iqellɛen ulawen… Tura dayen ur zmireɣ ara ad ḥebseɣ… Ilaq ad twaliɣ, ad tissineɣ, ad ẓreɣ d acu yebɣa... Acḥal i mazal akken ad awḍeɣ ɣurs ?... Ɛecra lmitrat ?... Ahat ad yili zdeffir tewwurt yettraǧu melmi ara dḍilleɣ deg umnar, Sakin...
Bururu yeḥyad
192
Sakin... (Ṭumubil teḥbes) D acutt ṭumubilagi diḥebsen zdat i ?... Ah ?... Wagi d Smaɛil...
Smaɛil (Yeldid tawwurt n ṭumubil, yessawal) Sliman ! Sliman ! Ɣiwel, ɣiwel, rkeb di ṭumubil, ḥwaǧeɣk.
Sliman D lxir kan ! D acu akka yeḍran a Smaɛil ? Udemik atan yembaddal !
Smaɛil Nniɣak ɣiwel ! Ɣiwel ! Rrkeb di ṭumubil ad ksfehmeɣ.
Sliman Yeffeɣik leɛqel ! Ur rekkbeɣ ara alamma tenniḍiyid d acu akka yeḍran ?
Smaɛil D mmi, d mmi, tḥuzat ṭumubil, udemis atan akk yexṣer.
Sliman Aqliyin. (Tqelleɛ ṭumubil s leɣṣeb armi yensa lḥessis. Ageffur, rrɛud, aḍu).
Bururu (Izehher) Iruḥ ! Iruḥ ! Docteur Sliman, mmis n Professeur Saad Ḥari iruḥ... Yuccagiyi iḍagi... Ad duɣaleɣ... Ad d uɣaleɣ... Ih... Ad nemlil... Ad nemlil di sin... Iḍagi tmenɛeḍ... Lameɛna ad duɣaleɣ, ilaq ad kidafeɣ a Docteur Saad Ḥari Sliman mmis n Professeur Saḥari (Izehher) Professeur Saḥari (Rrɛud, aḍu, ageffur) Ḥwaǧeɣk a Docteur Sliman... Tura mi akka i kidufiɣ, ur akberruɣ ara alamma nemlal d isin.
Asayes 12
(Aqlaɣ deg ubrid, deg yiḍ, ageffur).
Bururu yeḥyad
193
Alemmetru (I yimanis) Tasaɛet qrib ad tendeh d ṭnac n yiḍ, tura imnezhen ur ttɛeṭṭilen ara ad dfɣen si l’Opera. (Nnehtat) Ad rreɣ nwaḍeragi tiberkanin ttuqqimen iderɣalen, ad ruḥeɣ ad rǧuɣ ɣef tewwurt. Hatah dayen, anda akken tella tɛekkaztnni ? Ah ! Hattan ufiɣttid... Ad ɣiwleɣ akken ad ṣṣiwḍeɣ qbel ma fɣend akk lɣaci... Iḍagi ad ṣewreɣ aṭas iṣurdiyen. Mi ara ad fɣen yemnezhen, ad iyidwalin d aderɣal, ttergigiɣ seg usemmiḍ, ttraǧuɣ tin n Rebbi. (Ileḥḥu yesrejdil s tɛekkazt) Ah ! Ata dɣa yiwen la dileḥḥu dihin... La ttwaliɣ tiliines… Arǧu tura ad swejdeɣ imaniw qbel ad yaweḍ, ad ẓleɣ tacabcaqtagi deg ufusis, ahat ad tɣiḍeɣ, ad ttidyeččar d nṣib. (S ṣṣut ɛlayen) A lmumnin ssadaqa ɣef wudem n Sidi Rebbi ! Lmaɛruf i uderɣal i umi tɣab tafat ! Awit lḥasanat s tukci n yeqcer n weɣrum i win yelluẓen. D acutt tikliinna iss la dileḥḥu, Ad astiniḍ ur yettnal ara lqaɛa, lḥess aẓayan yella. Neɣ d nwaḍaragi ur neṣfa ara ?... Meqqer, ɣezzif…Iɣallenis ?... Yiwen iɛelleq ɣef lǧettas wayeḍ, yesnefḍasit ɣef yedmarenis… Yewweḍd (Iɛeggeḍ) Ur la ttwaliɣ ara, tafat n ddunit teǧǧayi, iḍ d wass kifkifiten, d iberkanen, d atmaten… D ṭṭlam. Ldit i yiman nwen tiwwura n lǧennet s ssadaqa i umeɣbun, ad kenɣiḍeɣ a lmumnin ! (I yimanis) Ileḥḥud lḥiḍ lḥiḍ… Tura yettband ddaw tafatinna iceɛlen n ubrid… D acutt ṣṣifaagi ?
Bururu (Izehher) Gerrr, gerrr, gerrr... Idammen... Ulawen...
Alemmetru (Iyimanis) D lweḥc ! Wagi d lweḥc ! (Iɛeggeḍ) La selleɣ i tikli k a bu tissas... La iyidyeqqar wuliw kečč d akrim. Wagi d ṣṣirat n At laxart...
Bururu (Yesseɣlias tacabcaqt n timmetrit) Aẓ akin ! Aẓ akin ! Iḍagi ur bɣiɣ ara ulawen ! tixxer zdat ! Tixxer !...
Alemmetru (Yettergigi) Dayen, aqliyi ṭṭaxreɣ, ṭṭaxreɣ !... Semmeḥiyi !...
Bururu yeḥyad
194
Di leɛnayak semmeḥiyi !... Tufiḍiyid deg ubridik ur uḥtameɣ ! Ur kwalaɣ ara nekk d aderɣal !...
Bururu D aderɣal... D aderɣal... Ruḥ akin qbel ad nedmeɣ, ad qelɛeɣ ulik yettqudduren d idammen yeḥman...
Alemmetru (Yettḥellil) Hatan, aqli ṭṭaxreɣ, ɛeddi, ɛeddi... Allenis d tizeggaɣin... Anzarenis, d aqamum... yeččur akk d rric... Ifassenis... Iḍudan ifassenis, sɛan ajjaren am lemwas... Ṣṣifas tcuba di Bururu. (Asrejdel d usṭenṭen n tɛekkazt di lqaɛa) Seg wassagi dayen timmetrit n yiḍ, dayen, dayen...
Asayes 13
Ɛaziz Ih, ih umneɣk ! Umneɣk, tenniḍd telliḍ tleḥḥuḍ deg iḍ, temmugreḍ lweḥc yeččur akk d rric, allenis d tizeggaɣin, iɣil azelmaḍ yesnefḍasit ɣef yedmarenis, iɣil ayeffus yeɛluleq ɣef lǧettaas niɣ akka ?
Alemmetru Anɛam a si linspecteur akka i twalaɣ.
Ɛaziz Amek i twalaḍ akk ayagi kečč d aderɣal ? Neɣ yettuɣalikid yeẓri n tmuɣli deg yiḍ ?
Alemmetru (Ikukra) Ahh… axaṭer… Ihh…
Ɛmara (Yeldi tawwurt) Alxir. (Yeɛḍes).
Ɛaziz Ɛeslama a si Ɛmara.
Bururu yeḥyad
195
Alemmetru (I yimanis) Ad kreɣ kan ad waliɣ amek ara snesreɣ imaniw s yagi. (Yerfeḍ ṣṣutis) Lḥaṣul nekk ad kenǧǧeɣ ad ruḥeɣ.
Ɛaziz Arǧu ! Arǧu ur ɣeṣṣeb ara imanik. Iniasd akk ayen iyid tenniḍ i si kumiṣar.
Ɛmara Nwaḍer tiberkanin, taɛekkazt tamellalt, acu akka i la ixeddem dagi uderɣal agi ?
Ɛaziz Yesnaɛmal imanis d aderɣal, yettmetra yettkellix i medden.
Ɛmara Awid kan ur yettaker ara neɣ ad ixeddem deg wayen ara sd yawin aɛaqeb. Tura ad yer imanis d aderɣal neɣ d ameṛẓu, ur aɣdtuqeɛ ara lmeɛna. Nekni yella wayen nniḍen i ɣiceɣben. Aha a Ɛaziz serreḥas, iḥresaɣ lbiru.
Alemmetru (Yefreḥ) Ziɣ ur tewwiḍeḍ ara d kumiṣar baṭel. Armi tesneḍ, tfehmeḍ i kerran akka. Kečč meqqar tesneḍ d acu yeswa weɣrum.
Ɛmara Ṣaḥa, ṣaḥa tzemṛeḍ ad truḥeḍ, neɣ yella wayen tebɣiḍ ad ternuḍ ?
Alemmetru Ad rnuɣ, ih meɛlum ad rnuɣ...
Ɛaziz Aha arnud ayen twalaḍ ay aderɣal ?
Ɛmara (Yeɛḍes, yenser) D acut akka i iwala uderɣal a Ɛaziz ?
Bururu yeḥyad
196
Ɛaziz Iwala lweḥc, yemmugerit deg yiḍ, icuba di Bururu.
Ɛmara Amek ! Icuba di Bururu !
Alemmetru Anɛam ih a si kumiṣar ! Icuba di Bururu, Lqedis d asalas, allenis d tizeggaɣin, Ajjarenis am ijenwiyen, ṣṣutis d aweḥci ad astini yeffeɣd seg at laxart iɣum akk s rric.
Ɛmara Yenṭeqd ɣurk ?
Alemmetru Yenṭeqd ɣer ɣuri s wezhar, yennak tixxer si zdati neɣ ma ulac ad qelɛeɣ ulik yettqudduren d idammen.
Ɛmara Anda i tmmugreḍ ?
Alemmetru Di tezniqtnni ur nebɛid ara ɣef l’Opera, anda ufan aɛessasnni i dsersen di lǧernanat yenɣat Bururu. (Yedduqqes) Bururu… Bururu…
Ɛmara D Bururunni i yenɣan aɛessas i temmugreḍ ! Ruḥ ad tessufɣeḍ lweɛda. Ma yella iḍ agi izgelik... Iḍ nniḍen ?...
Alemmetru Ayɣer aɛni mazal iḍ nniḍen ad dyuɣal a si kumiṣar ? Win iɛeddan d aneggaru.
Ɛmara Tura tfehmeḍ, tekkesak tidderɣelt, tettwaliḍ. Akellex d lekdeb di leɛmer srebḥen babnsen.
Bururu yeḥyad
197
Ɛmara (I yimanis) Ayagi yeḍran akk di lqurub n wanda yezdeɣ Docteur Saad Ḥari Sliman. Ayagi d ttbut i d yernan ɣer ttbut belli yella wayen icerken Bururu d Docteur. D acut waya ? D acut waya ?... Ilaq ad sdafeɣ iɣefis. (I ulemmetru) Yyad tura keččini, ḍferiyid ɣer lbiru ḥwaǧeɣk.
Alemmetru Yirbeḥ a si kumiṣar (Yeḍferit).
Ɛmara Aha qim. Tenniḍd icuba di Bururu.
Alemmetru Aqli qqimeɣ a si kumiṣar, d acu tebɣiḍ daɣen ad tidrnuɣ nnig wayen akk i wendnniɣ.
Ɛmara Nekni teḍra yidneɣ am inaẓuran, nettɛawad i yimeslayen, nḥemmel ad neḥfeḍ ayen i umi nsel akken ad necfu ur ntettu ara tidet. Ihi, tenniḍd icuba di Bururu ?
Alemmetru Yeččur d rric.
Ɛmara Ayewwah, ur tteffreɣ ara fellak, ayen teẓriḍ d tidet, d lweḥc, qqarenas Bururu. Ineɣɣ s yir timenɣiwt, yettṛuẓu iɣsan n yedmaren, iqelleɛ ulawen. Ayɣer i ineɣɣ, ur neẓṛi ara. Ayɣer ur kyenɣi ara ?... Ur fhimeɣ ara.
Alemmetru Nekk fehmeɣ, akken ad semdeɣ tamɛic di ddunitagi, ɣas akken s tmerẓuga, aqliyi ḍemneɣk a si kumiṣar ur mazal ara ad ɛeddiɣ deg ubridnni la deg yiḍ la deg wass. Mmugreɣt, walaɣt iwalayid, ur iyiyenɣi ara…
Bururu yeḥyad
198
Ɛmara Simi ɛawdeɣ tamuɣli d yimaniw, imi ur kyenɣi ara di tazwara, tetḥeqqeḍ ur kineɣɣ ara tikkelt nniḍen ma yufakid di tezniqtnni.
Alemmetru Ɣas kkes aɣbel a si kumiṣar, ur mazal ara ad ɛeddiɣ di tezniqt nni.
Ɛmara Ḥwaǧeɣk. Tura ad tettɛeddiḍ yal ass di tezniqtnni... Ad tettbeddaḍ... Deg yiḍ !
Alemmetru Ur qebleɣ ara ! D lmut iyitbuddeḍ ? Ur kɣaḍeɣ ara a si kumiṣar ?
Ɛmara Imdanen am kečč ur ttuɣaḍen ara. Ɛacen s tkerkas d ukellex, tettarraḍ imanik d aderɣal. D takerḍa i tettakṛeḍ leḥnana n wulawen i txeddɛeḍ s laman n tidderɣelt.
Alemmetru Di leɛnayak a si kumiṣar dayen ur drennu ara, ẓẓayet felli teɛkemt. D acu tebɣiḍ tura ad xedmeɣ ?
Ɛmara Ad aɣtɛiwneḍ, ahat yesk timenɣiwinagi ad ḥebsent.
Alemmetru Amek akka, ad kenɛiwneɣ, yesi ad ḥebsent tmenɣiwin ?
Ɛmara Ad tettaɣeḍ awaliw, ad txedmeḍ akk ayen ara kdiniɣ akken ula d nekk ad amneɣ belli d tidet d aderɣal i telliḍ, ad yiḥnin wuliw fellak... Ad akdiniɣ, aqliyi si tura tḥeqqeɣ belli Bururu ur kineɣɣ ara.
Bururu yeḥyad
199
Alemmetru I lemmer a si kumiṣar targiagiinek ad teffeɣ mxalfa ?
Ɛmara Ma yenɣak, ɣas inid d nekk i kyenɣan (Yeɛḍes, yenser). Ayagi teḥṣiḍ ur ttɛemmideɣ ara.
Alemmetru D acu tebɣiḍ ad txeddmeɣ ?
Ɛmara Seliyid, ur tetti ara akk ayen ara kdiniɣ...
Alemmetru Ṛuḥ kan a si kumiṣar ṛuḥ, taswiɛtagi aqli la kenselleɣ, mazal wer ɛad mmuteɣ mazal.
Asayes 14
(Teḥbesd ṭumubil).
Sliman (Nnhati). Aqlaɣ newweḍd.
Smaɛil Ad aliɣ yidk ɣer lbiru ?
Sliman Ala, ulayɣer a Smaɛil, mazal ad ɛeṭleɣ, sɛiɣ cɣel, ɣas qqel. Tura kkes aɣbel, mmik atan ɣef tizi n ḥellu. Ula d kečč teɛyiḍ seg i ḥebbiṛenagi iɛeddan, ilaq ad testeɛfuḍ.
Smaɛil Amek ara ttuɣ lxirik a Sliman ? Lemmer mačči d kečč i d yelhan s ṣṣenfagi ajdid n udawi, talli, assagi mmi ad iɛab wudemis s yir cwami i lebda.
Bururu yeḥyad
200
Sliman Uhhh, ula d kečč ad txedmeḍ am nekk, d Docteur i telliḍ.
Smaɛil Ur ksibeɣ ara ṣṣenf n tussnak. Ilaq ad yili wemdan d Docteur akken ad dyer s lexbar belli ulac timitalik di lḥrfaagi tajḍiṭ n udawi n leǧruḥ. Tcubaḍ di babak, ahat tzemreḍ ad tifeḍ. Leɛmer walaɣ aɛebbaj ifassen n udawi iṛeqɛen leǧruḥ ucmiten am wiggad i dasteǧǧa laksida i mmi deg wudemis.
Sliman (Yeḍsa) Ṣaḥa, ṣaḥa a Smaɛil. Tasaɛet attan tura qrib ad taweḍ d ṭnac n yiḍ, nniɣak sɛiɣ cɣel di lbiru, maneqqim akka nettembaddal imeslayen zdat tewwurt n uzniq, ad nawi tafejrit.
Smaɛil D tidet, ihi ad ruḥeɣ. Yak ad ntɛeddiḍ azekka ɣer laklinik
Sliman Meɛlum, ad naseɣ ad nesfeqdeɣ awritik.
Smaɛil Ur ttɛeṭṭil ara aṭas iḍagi di lbiru. Ula d kečč teḥwaǧeḍ astaɛfu. Ihi ar azekka (Tqelleɛ ṭumubil).
Sliman (I yimanis) Setta wuḍan aya, nekk ttaseɣd lweqtagi. Ih, ttɣimiɣ s ddemma di lbiru... Bururu yeggumma ad yesban imanis. D acu akka daɣen i la ttwali... Atan ulemmetrunni la d ileḥḥu…teqqel d lamoda, ala Alemmetruagi i yettmetran di ttnaṣfa n yiḍ deg ubrid yexlan… Yerna ala ussanagi ineggura i la tettwaliɣ itezzi da.
Alemmetru Li Llah fi sabil Llah a lmumnin, ssadaqa ɣef wudem n sidi Rebbi, lḥasanat ttawintent wid umi ḥnin wul… Lǧennet ad tt kecmen. Lillah fisabil llah a lmumnin, ssadaqa ɣef wudem n sidi Rebbi.
Bururu yeḥyad
201
Sliman Ax, ṭṭef ay amɣar.
Alemmetru Ad kyernu Rebbi di lerbaḥ a mmi. Ad kyekkes Rebbi ɛinttu. A wer ktḥaz teqriḥt. A wer temmagreḍ isennanen n ddunit. Ad kyer Rebbi d inijjel, anda teẓẓiḍ ad ttaɣeḍ. Ḍemneɣk ma yeḍmenik uḥnin, anda teddiḍ ad tafeḍ d luḍa. Taɛebbuḍt terwa, tazagurt telsa.
Sliman Di leɛnayak a baba amɣar, ur fhimeɣ ara. Ayɣer tettmetṛaḍ ttnaṣfa n yiḍ medden akk ṭṭsen ?
Alemmetru D aderɣal i lliɣ a mmi, iḍ d wass nekk ɣuri ur mxallafen ara. Melmi nnudmeɣ ad ṭṭṣeɣ, melmi lluẓeɣ ad ččeɣ. (Yesderduf s tɛekkaztis).
Sliman (I yimanis, yettali tiṭrejtin). Awwah, alemmetruagi yedderɣel am nekk. Wer ɛad ẓleɣ afusiw ɣers, yeccelqefiyi ṣṣeṛf. Yaxxi ddunit i deg dnegra, yaxxi kra lqum i nettwali. Yal yiwen d acu n txidas i dyettawi akken ad iɛic. Ayagi akk akken ur yessaɛtab ara imanis s uxeddim, ur yettḥulfu ara s tidi tettazzal fellas (Icukk) I ma yella mačči d aderɣal n tidet, Iwala mačči d tazniqt anda ara yemter, deg yiḍ, ulac degs imdanen, ihi d acut ? Anwa wagi ? D acu i ixeddem dagi ? Neɣ yettraǧu albaɛ yettɛassat ? (Yeldi tawwurt).
Bururu (Izehher) Docteur Sliman !...
Sliman (Yedduqqes) Bururu !
Bururu Lliɣ ttraǧuɣk deg tseqqiftagi, rǧu ad nkecmeɣ, ṣekker tura
Bururu yeḥyad
202
tawwurt (Iṣekker tawwurt) Aqlaɣ waḥḥedneɣ… Weḥḥed neɣ… Di sin !
Sliman (S leɛqel) Ihi d kečč i d Bururu ?... (I yimanis) Ur ɣliḍen ara widen i tyeẓran, nnand belli d lweḥc… Teɣzi ɣezzif… Allen is d tizeggaɣin… Aqamum yemɣid deg umkan n wanzaren… Accaren am lemwas… yeččur akk d rric…
Bururu Ur tugadeḍ ara a Docteur Sliman ?
Sliman Ḥṣiɣ ur dtusiḍ ara ad iyitenɣeḍ akken ad kaggadeɣ !
Bururu Ssefhemiyid amek teḥṣiḍ ur dusiɣ ara ad kennɣeɣ ?
Sliman Tili tenɣiḍiyi uqbel, sehleɣak. Ur iyitenɣiḍ ara tella ssebba, d acutt ?
Bururu Kečč d ṭṭbib, d tagi i d ssebba
Sliman Llan ṭṭebba nniḍen, ayɣer d nekk i textareḍ ? D acu i tebɣiḍ ɣuri ?
Bururu Kečč mačči am wiyaḍ… Ttnadiɣ tussna n lḥirfa n ṭṭebb i kd yeǧǧa babak, i tḍefreḍ keččini akken ad stesnerniḍ.
Sliman Tussna n ṭṭebb i yidyeǧǧa baba ?
Bururu Anɛam ih, lɛilmik, ḥwaǧeɣt ! S tussna n lɛilm ixulfen tiyaḍ n
Bururu yeḥyad
203
babak Saad Ḥari i qqleɣ assa d lweḥc, ḥala kečč i diwerten tussnas ara yidyerren am akken lliɣ zik d amdan, bɣiɣ ad qqleɣ d nekk, ad qqleɣ ɣer laṣeliw ! Ɣer laṣeliw !
Sliman Lameɛna ur sɛiɣ ara tussna tameqqrant n baba… D tidet lemmer ḥṣiɣ amek tili ad xedmeɣ akk ayen yellan di tezmertiw i wakken ad reqqɛeɣ leɣlaḍ n baba… Lakin amek ! Amek !
Bururu (Izehher) Docteur Sliman… Ḥṣiɣ zemreɣ ad sɛuɣ degk laman mi akka i yiteẓriḍ, twalaḍ ayen yexdem babak degi, qqleɣ d lweḥc i dyeṣneɛ babak degi, ur yetthenna ara lxaṭerik alamma tufiḍd amek ara yidterreḍ d amdan (Izehher) S ṣṣifaw n zik n tjaddit (Izehher).
Sliman (Yewhem) D acu akka i kyuɣen a Bururu ?
Bururu Ur ttɛeṭṭileɣ ara ad ruḥeɣ… Ad ruḥeɣ ! La ttḥussuɣ i yimaniw qrib… Qrib ad ttuɣ imaniw, ad ttwaɣelbeɣ u ad nɣeɣ… Ul… Ul… Cedhaɣ aqlaɛ n wul… Docteur Sliman, kečč d lɛalem ameqqran ! Nadi ! Nadi ! Amek ara yidterreḍ d amdan… Di leɛnayak… Di leɛnayak… (Izehher) Ad ruḥeɣ… Ad ruḥeɣ… (Yiɣwist n Bururu).
Sliman (Yessawal) Bururu ! Bururu ! Bururu ! (I yimanis) D ayen iruḥ, ineggez si ṭṭaq, la yettnadi tura ɣef laṣelis, yelzem ad d afeɣ amek ara trreɣ d amdan… Ad bduɣ anadi di tektabin n baba anda yura akk lɛilmis i dyeǧǧa deg uxxam yuɣ di leɛzib s ddemma akken ad ikemmel anadi di tussnas tajdidt n ṭṭebb.
Alemmetru (Yuggad) Ala ! Ala ! Ruḥ felli… Tixxeriyi… Tixxeriyi (Tiɣwist, tasusmi)
Bururu yeḥyad
204
Sliman (Yuggad) Amɣarnni yettmetran, bla ccek yenɣat Bururu (Yuzzel deg teṭrujin, yessawal berra) Bururu ! Bururu !
Bururu (Tiɣwist n lferḥ) Yemmut ! Yemmut ! Idammen… ! Idammen ! Ttqudduren yidammen yeḥman ! Ḥman ! Nɣiɣt ! Yemmut… Ur zmireɣ ara ad qqimeɣ war ma qelɛeɣd ul n umdan mi ara yidtaweḍ tisselbinni taweḥcit… Ɣef wayagi i la ttnadiɣ a Docteur Sliman win ara yidyerren d amdan akken ad ishileɣ i lmut ! I lmutiw nekk ! S lɛejlan xdem kullec i wakken ad d tafeḍ amek ara mmteɣ d bunadem ! Ɛiweniyi di lmutiw, ur iyittaǧǧa ara akka !
Sliman Aqli si tura a Bururu ad bduɣ anadi di tektabin d yittafttaren i yura baba akken ad dafeɣ ayen akken i tettmenniḍ…
Bururu Umneɣk… Tura ḥulfaɣ i yimaniw fessuseɣ… Ad ruḥeɣ… Ur ttɛeṭṭileɣ ara ad duɣaleɣ ɣurk a Docteur Slimane.
Sliman (I yimanis) Ula d nekk ad kkreɣ ad kecmeɣ ɣer lbiru uqbel ma iḍalld walbaɛḍ ad iyidyaf zdat umerḥum. Ifut lḥal ! Ṭumubilinna i dyewwḍen ur zmireɣ ara ad sdergeɣ imaniw, bla ccek babis iwalayid s lefnaris i iceɛlen (Ṭumubil teḥbes) D la police ayagi, la ttwaliɣ d kumiṣar Ɛmara d l’inspecteur Ɛaziz.
Ɛaziz (Iṣubbd si ṭumubil) Anwa wagi i yeẓẓlen di lqaɛa ?
Ɛmara D lmeyyet yemmuten am wiyaḍ, ur twalaḍ ara yeẓẓel di terga n yidammen a Ɛaziz ? Cɛel taftilt ad diban anwa.
Bururu yeḥyad
205
Ɛaziz Arǧu ad dddmeɣ taftilt si ṭumubil. Wagi yemmuten, idmaren is ldin ulis yettwaqleɛ.
Ɛmara D Bururu i tyenɣan ! Wagi yemmuten d aderɣalnni n lekdeb yettmetran, yemmut zdat uxxam anda yemmut uɛessas. Zdat n uxxam anda yella lbiruinek a Docteur Sliman ! D acu ara tiniḍ deg wannecta ? Bururu yebda la yettaɣ tannumi, yeqqel am tzizwit yettqelliben taɣrast n tament.
Sliman Ur walaɣ ara d acu ara kdiniɣ a si Ɛmara, d kenwi i d la police.
Ɛmara Docteur Sliman tenniḍd tidet, d nekni i d la police, d acu i telliḍ txeddmeḍ lweqtagi deg uzniq zdat umerḥum ?
Ɛaziz Ad xebbreɣ le commissariat i wakken ad dceyyɛen l’ambulance akked ṭṭbib.
Ɛmara (Yeɛḍes) L’ambulence ad dtas ad terfed lmeyyet, ṭṭbib ur yezmir ara ad tidyeḥyu ! Eǧǧiyid tamucwartik a Ɛaziz uqbel ad truḥeḍ.
Ɛaziz Yirbeḥ ! Ax, attan !
Ɛmara Awid akka (Yeɛḍes) D acu i tenniḍ a Docteur Sliman ? Sɛiɣ lḥeqq ?
Sliman (Yezha) Tesɛiḍ lḥeqq a si kumiṣar, ulis yettwaqleɛ, ur yezmir ara ad iɛic bla ul !
Bururu yeḥyad
206
Ɛmara Aha a Ɛaziz, ruḥ ɣer ccɣelik, nekk ad qqimeɣ cwiṭ ɣur Docteur Sliman.
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara.
Ɛmara Mazal ur ɛad i yidtwaǧbeḍ a Docteur, steqsaɣk d acu i la txeddmeḍ dagi ?
Sliman Lliɣ di lbiru, sliɣd i yisuɣan, ḍalleɣd si ṭṭaq…
Ɛmara Twalaḍd amerḥum akked win i tyenɣan !
Sliman Ala ! Walaɣd kan amerḥumagi yeẓẓel di lqaɛa weḥds, uzzleɣd… Ufiɣtid…
Ɛmara Tufiḍtid yemmut ! Win i tyenɣan iruḥ yessrafeg am ufrux… Am Bururu !
Ɛaziz Dagi d Albatros 13, la ssawaleɣ i la brigade criminelle.
Ɛmara (Yeɛḍes) Ah ! tenɣayi la sinusiteagi.
Sliman Ur iyidssutur ara tamucwart.
Ɛmara Tamucwart i yidyerḍel Ɛaziz teḥwaǧ tarda (Yeɛḍes, yezɛef) Ɛaziz ! Ɛaziz !
Bururu yeḥyad
207
Ɛaziz Aqli dagi zdatk a si Ɛmara, mazal ur ruḥeɣ ara !
Ɛmara Ur kwalaɣ ara ! Llant kra n tikkat, ad stiniḍ tettuɣaleḍ zdati d aruḥani, ur tesɛiḍ ara tamucwart tis snat ? Assagi yeṭṭuqqet felli uɛḍas.
Ɛaziz Kfant a si Ɛmara. Tnac i duɣeɣ ddurtagi iɛeddan, tewwiḍtent merra, ur ɛad i yidterriḍ ula d yiwet, tameṭṭutiw tewhem amek i la kttruḥunt kan akka ?
Ɛmara (Yezɛef) Imi ur dtewwiḍ ara yidk timucwarin d acu i la txeddmeḍ zdati ? Ah ? Ruḥ ɣer ccɣelik !
Ɛaziz (Yezha) Lliɣ di ccɣeliw a si Ɛmara, d kečč i yidyessawlen… Ihi aqli ruḥeɣ.
Sliman Si kumiṣar, ma teḥwaǧeḍ tamucwart, llant di lbiru, ddud yidi
Ɛmara (Yeɛḍes) Maɛlum ad dduɣ yidk ! Mačči kan ɣef tmucwart, dagi d azniq, di lbiruinek ad nili weḥḥedneɣ, ad nemsteqsi, aha zwir zdati (Ulin tiṭrejtin).
Asayes 15
Sliman Aqlaɣ newweḍd a si kumiṣar, atan ukersi zdatk, qim.
Ɛmara Ihi dagi i la tettdawiḍ ?
Bururu yeḥyad
208
Sliman Anɛam ih dagi i la ttdawiɣ. Iniyid tura d acu i tebɣiḍ ad t teẓreḍ !
Ɛmara Uqbel, anda tella tmucwart i yidtenniḍ ?
Sliman D tidet, tamucwart ad kttidawiɣ, ur ttuɣ ara (Yeldi leqjer)
Ɛmara Ttɣawal uqbel ad ffunezren wanzareniw, ad yeṭṭerḍeq uqerruw.
Sliman Atan wwiɣd snat.
Ɛmara Akken ay axir, ad tenḥwiǧeɣ di snat ! (Yeɛḍes) Tura zemreɣ ad drreɣ nnefs… (Ikukra) Iḍherak lḥal timucwarinagi…
Sliman Ḥṣiɣ, ad iyitentidterreḍ am tiyaḍ akk asmi ara yirident, am tiyaḍnni i la tettawiḍ.
Ɛmara Acḥal i ḥemmleɣ wigi ifehhmen bla leɛtab ! Nekk yidk nemsefham deg waṭas n lumur.
Sliman Matalen a si kumiṣar.
Ɛmara Nemsefham ɣef tidet bla tuzzya.
Sliman Kečč d abulis, d ameckak, nekk d ṭṭbib, ttxayaleɣ leɣlaḍik, amek i tebɣiḍ ad nemsefham ?
Bururu yeḥyad
209
Ɛmara Kečč d ṭṭbib a Sliman, waqila tettɣummuḍ timẓin s walim !
Sliman (Yefreḥ) Twalaḍ amek i la tettɛummuḍ di leɣlaḍ a si kumiṣar !
Ɛmara Akken ur tezzreɣ ara, sseḥfeḍiyi lɛum di temda n tidet !
Sliman (Yeskeɛrir) Ad kdɛiwdeɣ ayen i kdnniɣ, dima d tidet, lliɣ xeddmeɣ dagi di lbiruinu, sliɣ i usuɣu s azniq, uzzleɣd ɣer ṭṭaq, walaɣd yiwen yeẓẓel di lqaɛa, ṣubbeɣd, ufiɣtin yemmut, ifut lḥal.
Ɛmara Ur twalaḍ ara albaɛḍ nniḍen ?
Sliman Ala ! Ur walaɣ ula d yiwen. Ayagi wuǧbeɣkid fellas uqbel.
Ɛmara D tatut ! Nekk tettuɣ, tteḥwiǧiɣ asmekti (Ileḥḥu) Dagi i telliḍ mi tesliḍ i usuɣu ?
Sliman Anɛam dinna ! Qqimeɣ ɣef lbiru.
Ɛmara Aywah ! Si lbiru ɣer ṭṭaq ad ilint rebɛa lmitrat akka ?
Sliman Akka, rebɛa lmitrat neɣ ahat ur wwiḍent ara.
Ɛmara Tesliḍ i usuɣu, tuzzleḍd din ɣer ṭṭaq !
Bururu yeḥyad
210
Sliman Ih ! Akka.
Ɛmara Ṭṭaq yella yeldi neɣ iṣekker ?
Sliman D asemmiḍ, yella iṣekker.
Ɛmara Yeshel i ulday neɣ xaṭi ?
Sliman Yeshel, iteldi s sshala.
Ɛmara Ṭṭaq d wagi !
Sliman D winna.
Ɛmara (Yeldi ṭṭaq) D tidet yeshel i ulday.
Sliman Ur ɛad fhimeɣ sani i rran yisteqsiyenagi !
Ɛmara D aḥfaḍ i bɣiɣ ad iyitesḥefḍeḍ aɛummu di temda n tidet. Qerrebd akka ɣer ṭṭaq.
Sliman (Yuẓ) Aqliyin.
Ɛmara La tettwaliḍ ssyagi am nekk abrid anda yeẓẓel lmeyyet ? Atan ɣezzif ! Acḥal n lmitrat i yellan di teɣzi qbel ad yenneḍ ?
Bururu yeḥyad
211
Sliman Meyya lmitrat, neɣ akter cwiṭ !
Ɛmara Ad dnini meyya lmitrat, am akka la dyettbin, ulac abrid nniḍen i tidigezmen di tlemmast ?
Sliman D tidet, ulac.
Ɛmara Ṭṭaqagi inek yekcefd abridagi s teɣzis ! (Yeɛḍes, yenser) Docteur Sliman, ur fhimeɣ ara !
Sliman D acu i ur tefhimeḍ ara a si kumiṣar ?
Ɛmara Ur fhimeɣ ara amek mi tesliḍ kan i usuɣu, din, tuzzleḍ rebɛa lmitrat si lbiruinek ɣer ṭṭaq, teldiḍt s sshala, tḍalleḍ s abrid i yettwakecfen s meyya lmitrat di teɣzi, ur dtelḥiqeḍ ara ad twaliḍ win yenɣan, ssefhemiyid d acut wagi, d lebraq ? Ur fhimeɣ ara a Docteur ! Ur fhimeɣ ara ! (Yeɛḍes) Ɛerqentiyi tmucwarinnni i yidtefkiḍ a Docteur ! (Yeɛḍes daɣen).
Sliman (Yezha) Yiwet attan deg lǧibik aẓelmaḍ n ubaṭuk, tayeḍ attan deg ufusik ayeffus.
Ɛmara (Yefferfec) D tidet, allenik ṣeḥḥant, ttwalint, ur zgilent ula d kra. Aqliyi wehmeɣ, tewwiyi lbaɣa, amek ur twalaḍ ara win yenɣan mbeɛd din kan mi tuzzleḍ rebɛa lmitrat ɣer ṭṭaq deffir usuɣu i tesliḍ ? Ayagi ma yella d tarewla s ṭumubil, ad tt tessiwḍeḍ s tmuɣli mazal ur ɛad tḍal i tuzzya n tezniqt tamezwarut.
Bururu yeḥyad
212
Sliman Ur fhimeɣ ara d acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a si kumiṣar.
Ɛmara Ḥṣiɣ teẓriḍ d acu i bɣiɣ ad diniɣ a Docteur Sliman, teḥṣiḍ neḥṣa akk anwa i yenɣan alemmetru ! D Bururu ! Amek ur t twalaḍ ara, tessebleɛit tmurt ? Yefsi d abbu ? Neɣ ahat yeqqel d aruḥani ?
Sliman Nniɣak ur fhimeɣ ara sani i rran yisteqsiyenagiinek a si kumiṣar, ad stiniḍ tebɣiḍ ad iyidtessukseḍ lekdeb !
Ɛmara Cukkeɣ akk medden (Yeɛḍes) Tenɣayi la sinusiteagi ! Ad s tiniḍ d ccemma i la iɣeẓẓen deg wanzareniw (Yenser) Kečč d ṭṭbib, tettnadiḍ aṭṭan n yimuḍan, nekk la ttnadiɣ aṭṭan n taluft agi a Docteur Sliman ! Yal yiwen d acu n lmal i la ikess, lameɛna ilaq ad nemɛawan, tlaq tiddukla ! Lemmer lliɣ d amuḍin, d nekk ara kdyinin d acu i ttḥussuɣ iḍurriyi i wakken ad iyidtafeḍ ddwa, kečč tura d amuḍininu, teggummaḍ ad iyitɛiwneḍ s wayen i twalaḍ !
Sliman Nniɣakd ayen walaɣ a si kumiṣar, neɣ tebɣiḍ ad iyitesḥefḍeḍ ad skiddibeɣ ?
Ɛmara Lekdeb, teskaddbeḍ ! Ur ḥṣiɣ ara ayɣer lameɛna teskaddbeḍ. Alemmetru yemmut, nekk la ttnadiɣ win i tyenɣan… Lateris anda yella.
Sliman Lemmer ad tkemmleḍ akka, tura kan ad dtessfruḍ belli ttekkaɣ di lmutis.
Ɛmara Lemmer cukkeɣ tettekkiḍ di lmutis, yili di lbiru n kumiṣarya
Bururu yeḥyad
213
ara yidtwaǧbeḍ ! Imi ur walaɣ ara amek i tzemreḍ ad terẓeḍ iɣsan n yidmaren n bunadem u ad dtqelɛeḍ ulis s ufusik. (Yeɛḍes).
Sliman (Yecmumeḥ) Ifasseniw d adawi i la ttdawin. Qudreɣ tagallit i ggulleɣ di lemqam n ṭṭebb zdat n wudem i Hypocrate asmi i d rebḥeɣ Arraz n ṭṭeb.
Ɛmara (Yenser) Ifassenik banen, mačči d widen i itekksen lerwaḥ, lameɛna allenik ? D asedreg i ssedragent mačči d asenɛet i la ssenɛatent.
Sliman (Nnhati uqelleq) Mazalik di leɣlaḍ a si kumiṣar. Amek, ad d yas di ddhenik ad waliɣ win yenɣan u ad tṣṣreɣ ?
Ɛmara D ayagi i la ttnadiɣ ula d nekk ad tfehmeɣ. Ayɣer i ddreɣlent wallenik mi twalaḍ Bururu yenɣa u tɛemmdeḍ ad aɣ tesɛerqeḍ lǧerras ?
Sliman Tura a si kumiṣar atan tzegreḍ tilasnni i kdiḥudd lqanun.
Ɛmara Lemmer ad dafeɣ amek ara tebɛeɣ lǧerra n Bururu, ad ɛemmdeɣ ad ɛeddiɣ i tilas.
Sliman Semmeḥiyi a si kumiṣar, bdiɣ la ɛegguɣ, la ttnuddumeɣ, azekka ṣṣbeḥ zik ilaq ad dakiɣ, llan imuḍan i la yettraǧun.
Ɛmara Yirbeḥ a Docteur Sliman, tura kan ad kǧǧeɣ, ad ruḥeɣ, ur qebbleɣ ara ad iliɣ d ssebba n yimuḍan ur nḥellu ara imi iḍagi sseɛyaɣk s yisteqsiyeninu (Timserrit) Docteur Sliman, Bururu
Bururu yeḥyad
214
ssneɣt ziknni, timitalis ulacitent, mazal ad ineɣ, yuɣald, yeḥyad, yenɣa aqjun, yenɣa aɛessas, yenɣa alemmetru, tura anwa nniḍen umi ara dtṣaḥ nnuba ? Kečč ? Nekk ? (Yeɛḍes) Kra ara nɛeṭṭel ur tnḥebbes ara, netta ad irennu ad yetseqqi abridis s yidammen n wid umi i dyeqqleɛ ulnsen, ḥader kan ad tiliḍ kečč d ssebba imi ttwalaḍ ! Aqli ruḥeɣ !
Sliman (Yessawel) Si kumiṣar !
Ɛmara (Si lebɛid) Yella wayen i dtemmektiḍ ?
Sliman (S lmeɛna) Cukkeɣ alemmetrunni ur yedderɣel ara, ad yili d aqareɛ i la yettqaraɛ dagi, yufatid Bururu, yenɣat. Ɣas uqqem anadi ɣef tɛessastagi i yellan d ssebba n lmutis, wagi yuklal aɛaqeb.
Ɛmara (Yenneḥcam) Nniɣak aqli ruḥeɣ (Yerra tawwurt)
Sliman (I yimanis) Iruḥ yerfa, yeḥṣa ḥṣiɣ d netta i tidiweṣṣan, tura imi yemmut, yendem u la iɣeẓẓ aksumis, di taluftagi n Bururu ad tɛiwneɣ d tidet, lameɛna mačči akken yebɣa… Bururu ilaq ad yettwakkes s lḥirfa d tussna n ṭṭebb i tyerran d lweḥc, ayagi d ccɣeliw nekk mačči i la police umi ara tid kecfeɣ akken ad yebdu timenɣiwin d tirni, yiwen ur yezmir ad tidiqareɛ, acḥal i la ssarameɣ ad awḍeɣ lebɣiw i wakken ad sefḍeɣ leɣlaḍ n baba, leɣlaḍ iss dyerra amdan d Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen. (Tiɣri n babas, rrɛud, aḍu).
Tiɣri n Saḥari Ayagi i tettmenniḍ a mmi ad ttawḍeḍ ! Ulik imal ɣer tussna n ṭṭebb ɣlayen, yesɛan azal wessiɛen, lqayen am lebḥer ur iqeṭṭeɣ umdan s tmusni… La tessutureḍ ad tsefḍeḍ leɣlaḍiw… Nadi… Nadi… Di tussna, d nettat ara kdyefken leslaḥ iss ara tḥaṛbeḍ
Bururu yeḥyad
215
Bururu ad yettwikkes, ad tebsen tazzla n yidammen, ruḥ a mmi ruḥ, aqli yidk i lebda tedduɣ yidk… Yidk… Yidk…
Sliman Ad stiniḍ d tiɣri n baba umi sliɣ, yenṭeqd seg at laxert. Bla cekk rruḥis ur ɛad yufi lehna.
Asayes 16
Ɛmara (I yimanis, yezɛef) Yeskaddeb ! Ayɣer yeskaddeb ? Yeḥṣa d nekk i yeṣṣamren alemmetru ɣef tɛessast. D tidet, d nekk i yellan d ssebba n lmutis, ur yethennay ara wuliw alamma rriɣd ttaris.
Ɛaziz (Yeldi tawwurt) Alxir a si Ɛmara.
Ɛmara Ɛeslama a Ɛaziz.
Ɛaziz Iban teɛyiḍ !
Ɛmara Ussanagi a Ɛaziz naddam iɣunfayi, ur iyidmazal aṭas ad ffɣeɣ la retraite, ad rtiḥeɣ si tyersiwinagi n lxedmanneɣ. Ass agi Bururu…
Ɛaziz Bururu yeḥyad !
Ɛmara Yeḥyad deg lweqt ideg i dyufa allaɣiw yessisin deg usteɛfu i la tyettraǧun. Lweḥcagi mbaɛd mi nɛudd yemmut, yuɣald yessefceliyi a Ɛaziz (Nnhati) Tura aṭas ara yeḍsen di kumiṣar Ɛmra. Imezdaɣ n temdintagi zik nnumen lehna, tura tekcem
Bururu yeḥyad
216
iten tugdi, la ttraǧun ad kkseɣ Bururu, nekk di teswiɛtagi ur zmireɣ i kra (Yezɛef) Fecleɣ a Ɛaziz, ɛyiɣ, lmuxiw yefsi, kkaweɣ.
Ɛaziz Tɣelḍeḍ a si Ɛmara, mazalik kan am zik, ur ttɛemmid ara ad kternu treswiɛt, kemmel di lxedmak alamma tsefḍeḍ later n Bururu akken ad ḥṣun yimdanen belli mazal kumiṣar Ɛmara d ẓẓerb, d aɛdaw n wid ineɣɣen, yexḍan lqanun, ayagi alamma d asmi ara teffɣeḍ ɣer la retraite, nekni ad knɛiwen !
Ɛmara Ṣaḥḥa a Ɛaziz ! Tikkeltagi ḥusseɣ i yimaniw ttwaɣelbeɣ, Bururu ad dyeffeɣ di ṭṭlam, ad ineɣ, u ssyin ad ttessbleɛ tagut.
Ɛaziz Yella ujdid i taluftagi !
Ɛmara Yella ujdid ? D acut akka i teḥṣiḍ nekk la ttraǧuɣ ad tḥṣuɣ ?
Ɛaziz Anda yemmut ulemmetru, yella win yeslan mi isuɣ.
Ɛmara Docteur Sliman yeslayas, iwala.
Ɛaziz Yella wayeḍ i syeslan !
Ɛmara Anwa wagi ?
Ɛaziz Wwiɣtid yidi, ad tidskecmeɣ, ad tfehmeḍ (Si lebɛid, yeldi tawwurt yessawel) Ɛeddid, ɛeddid, kcemd.
Bururu yeḥyad
217
Ɛmara Ayɣer akka i tessawleḍ s isuɣan ?
Ɛaziz Akken ad disel, ixuṣṣ timesliwt.
Ɛmara Tura terwi !
Aɛeẓẓug (Iɛeggeḍ) Dagi i d lbiru n kumiṣar ?
Ɛaziz Ih dagi !
Aɛeẓẓug Amek ? Ur sliɣ ara !
Ɛmara (Iɛeggeḍ) D wagi i d lbiru iɣef la tettnadiḍ, d nekk i d kumiṣar. Atan ukersi, qim tiniḍaɣd d acu i twalaḍ (Yetsusu).
Aɛeẓẓug Acu n tmara i kyerran ad tɛeggḍeḍ armi i kidteḥreṣ tusut ? Atan lehnakik bɣan ad ṭṭreḍqen si tezweɣ, udemik yellexs si tidi, ax tamucwart ad tsefḍeḍ.
Ɛmara (Yezɛef cwiṭ) Ur ḥwaǧeɣ ara tamucwartik… Neɣ awittid akka ! Aywah ! (Yenser, i yimanis) D aɛeẓẓugagi ara yi yeldin tiwwura n tisselbi
Ɛaziz (Iɛeggeḍ) Aha ihi ! iniasd i kumiṣar ayen akken i yidtenniḍ.
Aɛeẓẓug (Yetqelleq) Yah… Ihi a sidi yerḥem lwaldin… Yak kenwi tsellem ? Ur tɛuẓẓgem ara akka am nekk ?
Bururu yeḥyad
218
Ɛmara (Iɛeggeḍ) Assagi ur nettemsefham ara alamma nesnejmaɛd merra lɣaci !
Aɛeẓẓug (Iɛeggeḍ) Susem tura keččini ! Ihi imi wendnniɣ tanezduɣt iw ur tebɛid ara ɣef umkan anda yemmut ulemmetrunni… Uqbel, si ṭṭaq walaɣd ṭumubil teḥbes, yersd Docteur Sliman, ssneɣt, win i tidyewwin d ameddakelis, yennum yettasd ɣurs… Yak la dtsellem ?
Ɛaziz La knsell, la knsell, kemmel awalik !
Aɛeẓẓug Asmi tqelleɛ truḥ ṭumubilnni, Docteur Sliman iqerreb ɣer ulemmetrunni qbel ad yemmet, ad yili iṣeddeqas kra n nnṣib, u ssyin yekcem s axxam, yuli ɣer lbiru, walaɣ mi yecɛel taftilt, alemmetrunni ur ibeddel ara amkan, yeẓẓel imanis deg uzniq, yerna asemmiḍ. Atan iɛedda kra n lweqt, walaɣ iḍalld ssiraṭ n at laxert annect usalas, d aberkan yeččur akk d rric, bdiɣ la ttergigiɣ, d lweḥc, yak tumnem ayagi ?
Ɛmara Nnumen, nnumen, kemmel kan ur ḥebbes ara.
Aɛeẓẓug Alemmetrunni yellan d aderɣal, yeqqel yettwali am kenwi d nekk, yerna deg yiḍ. Ruḥet tura ad tamnem ddunit.
Ɛaziz Aha ! Ur ttbeddil ara awal.
Aɛeẓẓug Imi iwala winnatnni, alemmetrunni yettwexxir d timendeffirt, ma d lweḥcnni yettaẓ ɣurs, afusnni yesɛan ajjaren yerfedit s igenni isuɣ, ya laṭif, asuɣu n Bururu icuban di zzhir n umdan.
Bururu yeḥyad
219
Ɛaziz Ur ḥebbes ara, mmeslay, mmeslay, la knselleɣ.
Aɛeẓẓug Bururu yeḥres alemmetrunni ɣer lḥiḍ, yewwetit icerregas akk idmarenis, yenɣat. Qqimeɣ ɛɛuggneɣ… Dɣa atan yuzzel d Docteur Sliman yenṭeq ɣer Bururu.
Ɛmara (Yetḥeyyer) Amek ? D acu i dtenniḍ ? Yenṭeq ɣer Bururu ? Twalaḍten ? Tewwiḍd ttbut s wayen akka i la dteqqareḍ ? Twalaḍ Docteur Sliman yettmeslay akked Bururu ?
Aɛeẓẓug Xuṣṣeɣ timesliwt d tidet lameɛna alleniw ḥercent i tmuɣli… Anɛam ih ! Walaɣten am akka la kttwaliɣ kečč akked l’inspecteuragiinek.
Ɛmara Ayɣer ur dteffiɣeḍ ara iḍelli deg yiḍ u ad dtcehdeḍ s waya ?
Aɛeẓẓug Iḍelli deg yiḍ kkawen ifaddeniw yettel yilesiw, ur zmireɣ ad diniɣ acemma.
Ɛmara Ɛaziz, iḍagi ad neɛnu Docteur Sliman.
Aɛeẓẓug (Yeɛḍes) Ur ḥṣiɣ ara ansi akka i yidyenṭeḍ uɛḍasagi ? Ahat d kumiṣar umi fkiɣ tamucwartiw.
Ɛmara Ɣuri i tella, ad kttinrreɣ asmi ara tirid.
Ɛaziz (I yimanis) Ma yettkel fellas, ɣas ad yebdu si tura ad yeḥfeḍ
Bururu yeḥyad
220
ad inesser anzarenis s yiḍudanis, tamucwartis ad dteggri d asmekti d teḥkaytis.
Asayes 17
Ɛmara d Ɛaziz leḥḥun deg yiḍ, yella waḍu.
Ɛmara Ihi a Ɛaziz, ur kdiban ula d kra ?
Ɛaziz Mazal ur ɛad i dyeḍhir wayen nettraǧu a si Ɛmara.
Ɛmara Ur tsuɣu ara mulac ad ɣdisel, ad yeḥṣu belli nettɛassa degs.
Ɛaziz D tidet, ttuɣ a si Ɛmara. Tasaɛet attan d zzuǧ n yiḍ, la ttwaliɣ talftilt n lbiru n Docteur Sliman mazalitt tecɛel. d acu i la ixeddem lweqtagi medden akk ṭṭsen ?
Ɛmara Medden akk ṭṭsen ? Tɣelḍeḍ a Ɛaziz. Inekni neṭṭes ?
Ɛaziz Tcukkeḍ ad dyuɣal Bururu a si Ɛmara ?
Ɛmara Lemmer ur dyettuɣal ara, ayɣer ihi Docteur Sliman mazalit di lbiru ines ? Bla cekk ad yili yettraǧut (Yeɛḍes) Ḥala aɛḍasagi umi ur zmireɣ ara ad tṭṭfeɣ s «ccet» !
Ɛaziz (Yejbed Ɛmara ɣef deffir) Efferd akka a si Ɛmara ! Docteur Sliman atan ɣer ṭṭaq… Yeldit… La dyettmuqul s abrid…
Bururu yeḥyad
221
Ɛmara La ttwaliɣ degs, ahat yeslayid mi dɛeḍseɣ… Atan la yessenqad akka d wakka, ur yezmir ara ad ɣdiwali ɣer da.
Ɛaziz Yessedregaɣ rrefagi, aqlaɣ di ṭṭlam, ur ɣdyettwali ara.
Ɛmara Asemmiḍ am wagi ikerrfen s ugris iḍudan d imeẓẓuɣen yeldi ṭṭaq, mačči d abeḥri i yebɣa… Ad yili yeslayaɣd neɣ yettraǧu.
Ɛaziz D ayen iṣekker ṭṭaq, yuɣal ɣer lbiru.
Ɛmara (Nnehtat) Ur aɣdiwala ara ! (Yettxemmim ) Ɛaziz, tusayid yiwet tikti.
Ɛaziz D acutt a si Ɛmara ?
Ɛmara Nekk ad aliɣ ɣurs ad rreɣ imaniw d aɛeddi kan i dɛeddaɣ deg uzniqagi, walaɣ taftilt n lbiru ines tecɛel, uliɣ. Nekk ad ɛesseɣ din, kečč ɛess dagi. Ma twalaḍ iḍalld Bururu…
Ɛaziz Yexḍak ccɣel a si Ɛmara, aqli weǧdeɣ !
Ɛmara Ula d Bururu ma yusad iḍagi ad yili yewǧed, ḥader imanik (Ad yelḥu, ad yekcem s axxam, ad yali, ad yewwet ɣef tewwurt) La sselleɣ la dileḥḥu (Teldi tewwurt)
Sliman Ah ! D kečč aya a si kumiṣar ! Attan tɛedda ttnaṣfa n yiḍ, mačči d lweqt n zzyara, d lxir kan !
Bururu yeḥyad
222
Ɛmara D tidet a Docteur, tasaɛet tḍal i zzuǧ n yiḍ, ur iban ma adkd iniɣ ṣṣbaḥ n lxir neɣ mselxir ? Xtir yiwen degsen, aqli zzewreɣten.
Sliman Si kumiṣar, d acu i kidyewwin lweqtagi ?
Ɛmara Ussanagi ineggura, yettruḥu felli naddam, akken ad dawiɣ ɛeggu i yimaniw, leḥḥuɣ deg yiḍ. Iḍarreniw ur iyittaɣen ara awal, ttawiniyi anda senyehwa (Yeɛḍes) Di lemtel am tura, ur drriɣ ara s tamawt almi dufiɣ lbiru inek zdati, walaɣd taftilt tecɛel, uliɣd.
Sliman (Yezɛef) Imi dtuliḍ a si kumiṣar d acu i tettnadiḍ, d acu i tebɣiḍ ɣuri ? Ayagi d tisselbi, ur keccmen ara kan akka ɣur medden ttnaṣfa n yiḍ !
Ɛmara Di leɛnayak ur reffu ara a Docteur Sliman ! Taluft meqqret, ilaqaɣ rrẓana n leɛqel.
Sliman Akken i kyehwa a si kumiṣar, kemmel ccɣelik.
Ɛmara (Ileḥḥu) D acut wagi…? I tagi… ? I wigi akk d acuten ? I tɣawsiwinagi ? D acuten akk yiqbucenagi ? Tiqraɛtin ? Lexyuḍagi n kawičču ? (Iɛǧebas lḥal) Izeggaɣen, iwaraɣen, kra degsen atan la ttfurrun.
Sliman (S lmeɛna) Waqila iḍarrenagiinek ur knettaɣ ara awal wwinkid ad teɣreḍ tussna n udawi.
Bururu yeḥyad
223
Ɛmara Seg wasmi lliɣ d ameẓyan nekk lliɣ ttmenniɣ lɛilmagi (Nnhati) Lameɛna yella win yufan ad yexdem ayen yebɣa ?
Sliman (Yetqelleq) Ayagi i la dteqqareḍ d tidet a si kumiṣar. Lemmer ad dteɛnuḍ kan abrid, ad nebdu ameslay ɣef wayen nebɣa d wayen ur nebɣi, sɛiɣ ccɣel iɣeṣben.
Ɛmara (Icukk) Iḍagi aqlik tetqellqeḍ a Docteur Sliman… Yella win i tettraǧuḍ ?
Sliman (Yezɛef) Di leɛnayak a si kumiṣar eǧǧiyi ad kemmleɣ ccɣel iw aqlak tɛeṭṭleḍiyi.
Ɛmara Ɛeṭṭleɣk deg yiḍ ? Neɣ ur tebɣiḍ ara ad issineɣ inebgiagi inek i la tettraǧuḍ ? Inebgi n yiḍ !
Bururu (Tiɣwist si lebɛid) Uuuu ! Uuuu !
Ɛmara Tura fehmeɣ, d netta i la tettraǧuḍ. Tettraǧuḍ Bururu !
Sliman (Yuggad, yettḥellil) Ffeɣ, Ffeɣ a si kumiṣar ! Mulac… Mulac…
Ɛmara Mulac… Kemmel awalik a Docteur Sliman.
Sliman Mulac ad tendemmeḍ, ad tendemmeḍ a si kumiṣar. (Bururu yerẓad ṭṭaq, ineggezd ɣer texxamt).
Bururu yeḥyad
224
Ɛmara Bururu !
Bururu (Izehher) Idammen… Ulawen… Idammen yeḥmaaaan… Yeḥmaaaan… Ulawen… Ulik… Ad temmteḍ…
Ɛmara (Yessufeɣ lewǧeh) Yegguma ad yeɣli ! (Yessufeɣ lewǧeh nniḍen).
Bururu (I kumiṣar) Ad knɣeɣ… Ad knɣeɣ… Ad dqelɛeɣ ulik… (Yedhem ṭṭabla d ikersiyen ) Ad temmteḍ… Lmut…
Ɛmara La dyettaẓ ɣuri… Ulac anda ara rreɣ… (Yessufeɣ lewǧeh) Yeṭṭefiyi… Yeṭṭefiyi…
Bururu (Asuɣu n lferḥ) Ṭṭfeɣk… Ur ktserriḥeɣ ara alamma temmuteḍ…
Ɛmara (Yettemseččaw akked Bururu) Ur zmireɣ ara ad dsnesreɣ imaniw segs… Wagi mačči d lǧehd n umdan i yesɛa…
Bururu (Yetsuɣu) Mmet… Mmet…
Sliman (Isuɣ) Ur tneɣɣ ara a Bururu… Arǧu… Arǧu…
Ɛaziz (Yesṭebṭub) Si Ɛmara, si Ɛmara… Docteur Sliman ldi tawwurt.
Ɛmara (Yettwaxneq) Serreḥiyi… Serreḥiyi…
Bururu yeḥyad
225
Bururu Ad temmteḍ !... Ad dqelɛeɣ ulik… Ad tṭṭfeɣ yettquddur d idammen yeḥman…
Sliman Bururu… Ur tneɣɣ ara… Nniɣak serreḥas… Serreḥas… Aɣ awaliw serreḥas…
Bururu (Yethedden) Ad sserrḥeɣ ?... Ur t neɣɣeɣ ara ?...
Sliman Ur qebbleɣ ara ad ttenɣeḍ a Bururu, tura ilaq ad tettaɣeḍ awaliw.
Bururu Ad aɣeɣ awalik… Ih ! Ad aɣeɣ awalik (Iḍegger kumiṣar mbaɛid) Aqliyi serrḥeɣas…
Ɛaziz (Yekkatd di tewwurt) Kumiṣar Ɛmara… Docteur Sliman…
Sliman (Yeḥzen) Bururu, ruḥ tura, dayen ur dttuɣal ara ɣer dagi, ayen nella nessaram di sin, yexṣer, yexreb, ruḥ rwel, nfu iman ik, nadi ɣef umusnaw nniḍen ara dyafen amek ara kidyerr ɣer laṣelik. Nekk dayen ttwakecfeɣd, ur zmireɣ i kra ad t xedmeɣ. Ur dmazal ayen ara tḍemɛeḍ ɣuri.
Bururu (Anazeɛ)Ih ! Ih ! Ad ruḥeɣ… Lameɛna ad duɣaleɣ… Ad d uɣaleɣ… Ur kttaǧǧaɣ ara... Ḥala kečč i yiifehmen… Ḥala kečč ara yiyekksen leǧruḥ n babak… Aqliyi ruḥeɣ… Ruḥeɣ… Ruḥeɣ… (Ineggez si ṭṭaq iruḥ).
Ɛmara (Yelleɣẓam yekkerd) D lewhayem... Yuɣak awal a Docteur Sliman, ineggez si ṭṭaq iruḥ...
Bururu yeḥyad
226
Sliman Yuɣiyi awal d tidet, lameɛna tura netta yexṣer ! Nekk xeṣreɣ ! Kečč daɣen a si kumiṣar txeṣreḍ ! Nexṣer akk akken ma nella ! (Taḍsa n ukeɛrer).
Ɛmara (Tawwurt teldi) Kcemd a Ɛaziz.
Ɛaziz Sliɣd i rrṣaṣ d yisuɣan.
Ɛmara Rrṣaṣ d nekk ma d isuɣan d Bururu.
Ɛaziz Anda yella ?
Ɛmara Ineggez si ṭṭaq... Iruḥ, yerwel.
Ɛaziz (Yuzzel ɣer ṭṭaq) La tettwaliɣ, la tettwaliɣ (Yewwetit s rrṣaṣ) Ur tzgileɣ ara maca yugi ad yeɣli.
Ɛmara Ɣas ur sseɛtab ara imanik a Ɛaziz, ur yettmettat ara. Nekk smareɣ degs akk achargeur n rrṣaṣ ur yeɣli. Wagi mačči d lweḥc menwala, ixulefiten, icuba deg uruḥani. D lewhayem.
Sliman Ulac lewhayem di tussna n ṭṭebb a si kumiṣar. Bururu yettwaṣneɛd s tussna n ṭṭebb ad yettwakkes s tussna n ṭṭebb. Mačči d rrṣaṣ ara tyenɣen. Nniɣakd nexṣer merra imi d kečč ara yilin d ssebba n widen ara yemmten s ufus n Bururu ssya ɣer zdat.
Ɛaziz D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a Docteur Sliman ?
Bururu yeḥyad
227
Ɛmara Nekk fehmeɣt. Lweḥcagi ur snezmir ara nekni, tirṣaṣin tɛeddint degs neɣ teccḍent fellas, rric yettentag si tfekkas netta ur yettmettat.
Ɛaziz D acu ara nexdem a si Ɛmara ?
Sliman (Yecmumeḥ) D acu ara txedmem ? Wagi d asteqsi n ṣṣwab. Tura ad awendiniɣ d acu i mazal ad ttxedmem, qimet di lbiru, ad awenssawaḍen lexbarat n widen yenɣa Bururu (Yeḥzen) Ur ɣteǧǧim ara lweqt i wakken ad neḥbes timenɣiwinagi, tezgamd dima am yinẓed yeɣlin daxel n tbaqit (Taḍsa ukeɛrer).
Ɛaziz Waqila yesleb a si Ɛmara ?
Ɛmara Kra n win yettnadin ad iɛum s usmuncef di temda lqayen n tussna n ṭṭebb, labudd ad dyas yiwen wass ad yezzer di tidderwect. Akka i steḍra i Docteur Sliman, babas yerwi yessexreb tussna ixleqd Bururu. Mmis, Docteur Sliman, yebɣa ad tyekkes s wayen i sdyeǧǧa babas d lwert n tussna, selben di sin.
Sliman (Yezɛef) D kenwi i iselben mačči d nekk. Tussna n ṭṭebb tettdawi, tessḥluy. Bururu ɣurwen d lweḥc nekk ɣuri d amuḍin yeḥwaǧen adawi. Kečč a si kumiṣar i tyessnen aṭas aya, teḥṣiḍ akk annecta, tesxeṣreḍ tagnit (Taḍsa ukeɛrer) Ihi atan ɣurk, izmiras s tussna n rrṣaṣ (Taḍsa ukeɛrer, tikli di texxamt).
Ɛmara (Yeḥzen, yewhem, yeɛḍes) Ur ɣdmazal ara ad nɛeṭṭel dagi, ad nekker ad nruḥ a Ɛaziz.
Bururu yeḥyad
228
Ɛaziz Yirbeḥ a si Ɛmara (I Sliman) Awid akka ifassenik a Docteur Sliman.
Sliman Nekk sehleɣ, atenan yifasseniw.
Ɛmara Ala a Ɛaziz, ur yuklal ara snasel, yekkesiyid si gar wajjaren n Bururu, yessukkesiyid si lmut. D ameslub ara nawi yidneɣ mačči d win yenɣan.
Sliman (Yettaḍsa) D tidet a si kumiṣar, yella umeslub garaneɣ. Lemmer i teḥriceḍ am akken i ttmeslayen fellak, tili tesḍehreḍ d imanik belli d kečč i d ameslub, d kečč i iserrḥen i Bururu ad yernu ad ineɣɣ imi tekkseḍ laman i tussna.
Ɛmara (I yimanis) Ahat ad yili yesɛa lḥeqq. Lemmer ḍefreɣ tussna yili ahat ad ttxemmimeɣ am netta.
Asayes 18
Timlilit akked yineɣmasen di lbiru n Ɛmara.
Amesǧernan 1 Si kumiṣar, tamdint attan akk temxelwaḍ. Lweḥcagi yesterwes akk lɣaci, ugaden.
Ɛmara D kenwi i la yesnuzun tugdi s tira nwen.
Amesǧernan 2 D tidet icuba di lweḥc ?
Bururu yeḥyad
229
Ɛmara D tidet, d lweḥc.
Amesǧernan 1 D lweḥc ! Tigi d timɛayin n zik n temɣarin anda tella teryel, waɣzen... Tigi d timuca.
Ɛmara D timuca n temɣarin yeqqlen d tidet n tussna n ṭṭebb n wassa.
Amesǧernan 2 Neḥṣa mechureḍ di lxedmak a si kumiṣar, nebɣa ad nẓer tidet sɣurk, tettamneḍ s lewḥuc ?
Ɛmara Asmi lliɣ d amecṭuḥ, ukiɣ, ssneɣ, ur ttamneɣ ara, ma d tura mi meqqreɣ, qqleɣ ttamneɣ s lweḥc, ddunit teččur segsen, yal yiwen s ṣṣifas.
Amesǧernan 1 Wagi i dteɛna temsalt, twalaḍt ?
Ɛmara Walaɣt berdayen.
Amesǧernan 2 La dqqaren ṣṣifas tcuba di Bururu ?
Ɛmara (Yeɛḍes) Ayagi teẓramt akk, yuɣ lḥal mmeslayeɣd fellas acḥal n tikkal. Kečč tbaneḍ d amesǧernan ajdid, ur teẓriḍ ara.
Amesǧernan 1 Ihi wagi d ssiraṭ n at laxert !
Ɛmara Ssiraṭ n at laxert d kečč i tyessnen, nekk ssneɣ Bururu.
Bururu yeḥyad
230
Amesǧernan 1 Sameḥiyi a si kumiṣar, mačči d aya i bɣiɣ ad diniɣ, ssefhem aɣd amek i llan ṣṣifas d lermaḥis ?
Ɛmara Yeččur akk d rric. Rric aberkan, rric n Bururu. Acebbubis icuban di rric n ufrux i dyegrarben ɣef unyiris, allen d tizeggaɣin ruḥen ɣer tuwreɣ.
Amesǧernan 1 Ya laṭif, ayagi d llun n lefɛayelis.
Ɛmara Anzarenis cuban deg uqamum n leḍyur, uglanis am wid n wuccen, iɣallenis ɣezzifit, ajjaren i dyemɣin deg yiḍudanis qeḍɛen am yijenwiyen.
Amesǧernan 1 Iḍarrenis ! Iḍarrenis ! Yelsa arkasen ?
Ɛmara Ileḥḥu ileḥfa, iḍarrenis cuban ɣer wid n bunadem lameɛna yiwen yijjer yemɣid deffir teglult n uḍar am wid n ufrux (Yeɛḍes) Lǧettas tban ẓẓayet, mi ara ileḥḥu ixeddem lḥess, yettneggiz, izehher.
Amesǧernan 2 (Iṣeffer) Anwa ara yamnen ayagi ?
Ɛmara Lameɛna mi ara dtarum akk ayen i wendnniɣ di lǧernan, iḍherawen lḥal imezdaɣ n temdint ad aggaden, ẓriɣ ad ternum cwiṭ sɣurwen i wakken ad aggaden akken iwata lḥal ladɣa widen yettaggaden. Ruḥet kan s telweɣ di tira.
Amesǧernan 2 Yexḍak ccɣel a si kumiṣar, nessen lxedmanneɣ akken i
Bururu yeḥyad
231
tessneḍ lxedmak. Ihi asteqsi nniḍen : Mi twalaḍ Bururu, tewwteḍt s rrṣaṣ, ur yeɣli ara neɣ... ?
Ɛmara Kemmel asteqsi inek.
Amesǧernan 2 Neɣ trewleḍ ?
Ɛaziz (Yedduqqes) Ilaq ad twezneḍ lehdurik, ttissin d acu i la d teqqareḍ.
Ɛmara Anefas a Ɛaziz, anefas ! D amesǧernan, ilaq ad yesteqsi (Nnhati) Ur rwileɣ ara. Wwteɣt s rrṣaṣ, ferɣeɣ akk achargeur fellas, ulac tarṣaṣt i tizeglen, ur yemmut ara, ad astiniḍ ttɛeddint deg ulaxart.
Amesǧernan 1 Mmeslayaɣd tura ɣef Docteur Sliman a si kumiṣar.
Ɛmara Ayen iwulmen ad awentidiniɣ ɣef Bururu, nniɣawentid, ur ffireɣ ula d kra. Ma d ayen yeɛnan Docteur Sliman, mazal ur ɛad newweḍ ɣer taggara n unadi fellas i wakken ad ken idwaǧbeɣ.
Amesǧernan 2 Akken ad nṣebber imeɣriyennneɣ, iniyaɣd ma tesweǧdeḍd albaɛḍ n tfexxtin ara yeṭṭfen lweḥcagi ?
Ɛmara (Yeɛḍes) Efkiyid kan tamucwartnni a Ɛaziz !
Ɛaziz Arǧu... Ax, attan... Ṭṭef.
Bururu yeḥyad
232
Ɛmra Awid kan (Yenser) Awah ! Awah ! Tenɣayi la sinusiteagi. Tenniḍd ayen ara yeṭṭfen Bururu ? Ayagi d lbaḍna n la police... Kenwi s yimeǧernanen ur tessinem ara d acu i d lbaḍna ! Lameɛna zemreɣ ad awendzzewreɣ belli tussna n ṭṭebb ad tettikki yidneɣ.
Asayes 19
Ɛmara Ihi a ṭṭbib, d acu i tenniḍ di tisselbi n Docteur Slimane ? (Yeɛḍes).
Ṭṭbib Tisselbi n Docteur Slimane ? Ur fhimeɣ ara d acu i tebɣiḍ ad d tiniḍ a si kumiṣar !
Ɛmara Ur tefhimeḍ ara ? Acḥalaya i kteccrek yidneɣ lxedma di la police, kečč d ṭṭib n la médecine légale, nekk d kumiṣar, i lebda nella nettemsefham, assagi la yidteqqareḍ ur iyidtefhimeḍ ara !
Ṭṭbib Ur fhimeɣ ara amek ara nerr Docteur Slimane d ameslub u netta s leɛqelis. Ur fhimeɣ ara ayɣer !
Ɛmara Bɣiɣ ad yili d ameslub, yedderwec, yennexḍaf di leɛqelis.
Ṭṭbib D acu ara dinin wiyaḍ ? Ṭṭebba nniḍen imeslab ? Ssnen lḥirfansen, ad dssifriren tidet.
Ɛmara Ayagi d ccɣelik kečč ! Di leɛmer i knssutreɣ ad tessurfeḍ i
Bururu yeḥyad
233
lqanun yidneɣ. Assagi yewweḍ lweqt ideg kḥwaǧeɣ di nnfeɛ n lḥeqq.
Ṭṭbib (Ikukra) Nekk d ṭṭbib a si kumiṣar, ur zmireɣ ara ad skiddbeɣ di tussna, fkiɣ lɛahed i Hyppocrate.
Ɛmara (Yezɛef) Hyppocrate ! Ccixnwen amezwaru n ṭṭebb, ad yefhem tamsalt, ad akisemmeḥ a Docteur imi d aɛiwen ara ɣ tɛiwneḍ i wakken ad naweḍ ɣer taggara n tazzla n yidammen i la yessazzal Bururu s tmenɣiwin.
Ṭṭbib D acu i ilaqen ad txedmeɣ ?
Ɛmara Ad txedmeḍ ayen iwulmen ad ttxedmeḍ i wakken wid ara t yeẓren ad ɛudden d tidet yesleb. Ad yekcem s axxam n yimeslab, imirnni atan amek ara nexdem...
Asayes 20
Tiɣwist n Bururu di lebɛid, askeɛwew n wuccen, rrɛud, aḍu.
Tameṭṭut Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !...
Bururu (Izehher) Temmut... Dayen temmut... Idammen... Ulawen...
Bu yiǧernanen (Iɛeggeḍ) Aɣet aǧernan... Bururu yenɣa... Bururu yerna yenɣa...
Argaz 1 Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !...
Bururu yeḥyad
234
Bururu (Yefreḥ) Nɣiɣt... Nɣiɣt... Yemmut... Yemmut... Ad tennɣeɣ akk... Ad kennɣeɣ yiwen yiwen...
Bu yiǧernanen (Iɛeggeḍ) Bururu iḥerrem tuffɣa i yimdanen... Aɣet aǧernan ad teẓrem... Ulac win izemren ad yeffeɣ... Yesseḥǧebiten...
Lḥess n rrṣaṣ, Bang! Bang! Bang! Bang! Bang!
Bururu (Tiɣwist) Rrṣaṣ ur iyiineɣɣ ara... Aqli ṭṭfeɣk ur tesɛiḍ sani ara temḥiḥdeḍ... Mmet... Mmet...
Bu yiǧernanen Lmut tettmerriḥ akkan i syehwa, lweḥc ineɣɣ deg yiberdan akken yebɣa...
Argaz 2 Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !...
Bururu Atan wulik... Ṭṭfeɣt deg ufusiw... Ad tẓemmḍeɣ alamma teffeɣd tquddirt taneggarut n yidammen...
Bu yiǧernanen Aɣet aǧernan ! Anwa ara iqazmen lweḥc iqellɛen ulawen ? La police ur ttezmir ara...
Asayes 21
Anerdal (Ulɣu di rradyu) Ur ttixxiret ara zdat n la radio, kumiṣar Ɛmara yesɛa kra n yimeslayen ara wendyini ɣef wayen yeɛnan merra timenɣiwin i la iḍerrun di temdintnneɣ. Tamdintnneɣ yennumen lehna qbel ad ttidyekcem Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen. Si kumiṣar atan usawaḍ ɣerk.
Bururu yeḥyad
235
Ɛmara (Yeɛḍes) Ad iyitsamḥem a widen i disellen, ur nnumeɣ ara ttmeslayeɣ deg rradyu. Lameɛna assagi tḥettem felli teswiɛt, ḥṣiɣ Bururu yeqḍeɛawen tuffɣa deg yiḍ, ḥṣiɣ tweḥcem, ḥṣiɣ yenɣes laman deg wulawennwen degneɣ, ayen akk i tḥussem nekk aqli ddreɣ degs am nekk am yirfiqeninu, kenwi ma yella tegganem s yiwet n tiṭ nekni nettu d acu i d taguni, ɛerqenaɣ yixxamennneɣ, efketaɣ kan cwiṭ n lweqt i waken ad dnelhi yids, ad nkemmel ccɣelnneɣ, ur nḥebbes ara alamma nekkes lweḥcagi si temdintnneɣ, ur ilaq ara ad ken yeffeɣ leɛqel, heddnet imannwen, ur ttaǧǧat ara arrawnwen ad ɛeṭṭlen deg yiḍ di berra, Bururu atan deg walbaɛd imukan yettraǧu anwa ara yeɛnu, Bururu mačči d lweḥc menwala, mačči d aqetal i nwulef nettqazam, wagi ixulef merra lewḥuc deg tmenɣiwinnsen. Ad dɛiwdeɛ, ḥadret imannwen, ḥadret imannwen, yiswen laman ad dyuɣal, ad dyaweḍ lweqt anda tamdintnneɣ ad tuɣal ad taf lehnanni i tennum. Tanemmirt.
Asayes 22
Anerdal (Di rradyu) Teslamd i yimḍebber kumiṣar Ɛmara, ad dnernu asiwel nniḍen i yimɛellmen i wakken ad ssawaḍen ixeddamen nsen s ixxamennsen ladɣa deg yiḍ. Ur ilaq ara ad tenǧǧen ad lḥun ɣef uḍar. Bururu mačči d lweḥc iss ssewḥacen di tmucuha n temɣarin, wagi yella s tidet, imesǧernanen ur skaddben ara, Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen yettwaṣṣneɛd s lɛilm u ineɣɣ bla ssebba. kumiṣar Ɛmara yemmeslayawend fellas, ma yeḍherawend kra uqqmetaɣd tilifun, atan nnumru...
Ababat Aqli sseɣsiɣ rradyu. Ya laṭif... Anda yella Murad ? Mazal ur ɛad dyekcim ? Atan tura d lmeɣreb.
Bururu yeḥyad
236
Tayemmat Ala mazal ! Yak tessneḍt ! Segmi ara yeffeɣ seg uxxam ur d yettuɣal ara alamma yelḥa yiḍ.
Ababat Ayagi d tterbeggam kemmini ! Mi yessexṣer ad kkreɣ ɣers i wakken ad ssserwuɣ lbenna n uɛekkaz yettrebbin, ad d tbeddeɣ ɣuri am teryel, ad tebdud imeṭṭi (Yesmejgaritt) Di leɛnayak a mmis n madden anefas ur tkkat ara, d amuḍin, yehlek wulis yerna d ayen teẓriḍ, yuḍen aṭṭan n wul.
Tayemmat Atan daɣen tebdiḍd tiggadik !
Ababat (Yezɛef ) Mmimagi yeṣleḥ i ccḍeḥ n Twist, yelha i uduqqes yettɛeṭṭil deg yizenqan i wakken ad yerwu anṭag n yimeslab akked widen i tyecban. D ajewwaq i yidtrebbaḍ d argaz. Yuḍen ulis ? Wagi la teqqareḍ yuḍen ulis ?
Tayemmat D tidet yuḍen ulis, ur asilaq ara usnuɣni. Ilaq ad yezhu am netta am tizyiwinis, mazalit di llaɛb.
Ababat Mazalit di dduḥ, di tattalt, deg ubibru. Argaz n 17 iseggasen mazalit d amecṭuḥ ? Ah ! D acu i sdmazal, ad sdmɣin wacciwen ?
Tayemmat Abbuh ! Abbuh ! Ddemmarik waḥdk, i dterniḍ ɣef waṭṭan n wul n Murad. Teṭṭenṭuneḍ am ṣṣḍel. Din din ad tceɛleḍ am zzalamiṭ. Di leɛnayak mi akka la kiteffeɣ leɛqel baṭel ayɣer ? Mazal lḥal, acḥal akka ssaɛa ?
Ababat Awwah ! Awwah ! Tura d nekk i yettḥulfun i wuliw
Bururu yeḥyad
237
yettemxebbaḍ am uyaziḍ yemmezlen s lmus yeḥfan (Isuɣ) Tesliḍ meqqar i wayen dqqaren di rradyu neɣ tɛeẓẓgeḍ ?
Tayemmat Ur fhimeɣ ara sani rran akk imeslayennni.
Ababat Meɛlum ! Lemmer d iḍebbalen umi tesliḍ, ad tekkreḍ ad tewwteḍ tazwayt. La mdqqaren di rradyu, kecmet merra s ixxamen, mulac Bururu ad yekkes aẓeṭṭanwen.
Tayemmat Bururu d afrux. Amek yezmer ad yenɣ argaz ? Ziɣ mazalik d nniyya.
Ababat D kumiṣar Ɛmara i dyemmeslayen a lɣiḍa. Iɛeggend, iberrad s bellah beccreɛ, mmim yettɛanad at snitra, yettɣimi di berra albaɛḍ n wuḍan ad tidyemmager Bururu ad dyeqleɣ ulnni ines yuḍnen dɣa din yekfa udawi.
Tayemmat Buuh ! Amek ! Ad dyeqleɣ ul n Murad ? Ad tineɣ ? Ad yemmet ? Ihi d acu i la tettraǧuḍ i wakken ad teffɣeḍ ad truḥeḍ ad tnadiḍ fellas ad tidtjemɛeḍ (Tettru) Ttɣawal; ttɣawal, tefkayak tasak ad teqqimeḍ deg uxxam mmik di berra lweqtagi ?
Ababat Dayen, tukiḍd ? Tewwiḍd s tamawt sani tessaweḍ tterbegga m ?
Tayemmat Anefaɣ i lehdur ur nesɛi lmeɛna. Tura d mmitneɣ i ɣd yecqan. Aha ffeɣ nadi fellas.
Ababat (Yuggad) D acu ara tyawin ad niɛeṭṭel ? I nekk, lemmer ad
Bururu yeḥyad
238
mmagreɣ Bururu ? Amek ara teḍru yidi ? Tfehmeḍiyid neɣ xaṭi ?
Tayemmat (Tettru) Meɛlum xemmeɣak, kečč d argaz tzemreḍas. Mačči am Murad meskin, aqcic n yiḍelli.
Ababat Ala d aqcic n ṣṣbeḥagi. Lemmer ad tkemmleḍ akka deg wawalagi, ad amneɣ belli ur ɛad dilul. Teggummaḍ ad t tesmeɣreḍ, ad stefkeḍ leɛmeris aḥeqqani.
Tayemmat Nniɣak bges truḥeḍ ad dtjemɛeḍ mmik uqbel ad dneggri di nndama.
Ababat Ihi aqli ruḥeɣ imi nekk d argaz zemreɣ i Bururu, lweḥc yesḥeǧben merra imezdaɣ n temdint, ffren deg yixxamen am tyuzaḍ deg sseǧna.
Tayemmat (Tettru) A Murad a mmi, anida teddiḍ !
Ababat Atan daɣen tebda imermuɣennni. Mačči felli i la tettruḍ, ayagi ẓriɣt, lemmer d taqcict i sɛiɣ tili attan teḥǧeb deg uxxam. D acu ara yiyawin iḍagi ad ffɣeɣ s azniq yessewḥacen merra lɣaci ?
Tayemmat (Tettru) Nnaɣ a mmi ɛzizen anida telliḍ ?
Ababat (Yesmejgar) A mmis ɛzizen ! A mmis ɛzizen ! Amzun nekk ur ɛziz ara felli. Asmi iyidzewǧen yimawlaniw i ḥṣiɣ kecmeɣ ɣer ssilul imi d kemm iyidxtaren, yellis n xali. Lemmer qqimeɣ d lɛazeb, d jeune home, tili assagi aqliyi ifeɣ merra
Bururu yeḥyad
239
madden (Nnhati) Dayen tura, berka imeṭṭawen, ṣekker lɛinṣer n wallenim. Tura ara tuqqmeḍ tamda deg texxamtagi u nekk ur ssineɣ ara ad ɛummeɣ. Aqliyi ihi ruḥeɣ, ad amdzzuɣreɣ mmim. Ḥader kan ad dteggriḍ d taǧǧalt, ma mmugreɣd winna ! Ad yili Rebbi d win ara izewǧen yidm ad yeṭṭef amkaniw.
Asayes 23
Deg yiḍ, sin ibulisiyen leḥḥun.
Abulis 1 (Ileḥḥu) Tasaɛet attan tewweḍ d lweḥda n yiḍ (Yeskeɛrir) D wag i d lweqt ideg dteffɣen iruḥaniyen ttmerriḥen i ṭṭlam.
Abulis 2 (Yezɛef) Lemmer ad tbeddleḍ awal mačči xir ?
Abulis 1 Ayɣer, tettaggadeḍ iruḥaniyen ? Tettamneḍ yissen ?
Abulis 2 Ttamneɣ... Ttamneɣ yissen... At zik ur dmmeslayen ara fell asen armi llan.
Abulis 1 (Yennecraḥ) Ziɣ mazalik d nniya. Nekk ɣuri, s la mitraillette agi gar yifasseniw, ur ttamneɣ ara s iruḥaniyen axaṭer ur llin ara.
Abulis 2 Ḥṣiɣ ɣurk yeshel zznad.
Bururu (Tiɣwist n Bururu lebɛid) Oooooooooooooooooo !...
Bururu yeḥyad
240
Abulis 1 Tesliḍ ? Tesliḍ i tiɣwistagi ?
Abulis 2 Sliɣ. Tagi d tiɣwist n Bururu.
Abulis 1 Ihi imi d netta yella, ula d la mitraillette tella, arǧu ad ttid sweǧdeɣ.
Abulis 2 Lemmer ad yili d Bururu n tidet, d afrux n yiḍ ?
Abulis 1 D afrux neɣ d lweḥc, win dibanen degsen ad srnuɣ taẓeyt s waldun n rrṣaṣ ara smireɣ degs.
Abulis 2 Hatan, hatan... Walaɣ tilis deg tezniqt inna.
Abulis 1 Aha, ḍferiyid... Ur ttuqqim ara lḥess... (La ttazzalen) Ulacit, ur diban ara.
Abulis 2 (Yetqelleq) Wagi d aruḥani !
Abulis 1 Ccet ! Anda akka yeffer ?
Abulis 2 Nniɣak d aruḥani tessebleɛit tegnit.
Abulis 1 Ahat iɛedda di tezniqt inna tis snat, aha ddud yidi (Uzzlen, ḥebsen) Arǧu... Susem... Efk tameẓẓuɣt... La selleɣ i uskerwec dahi akin...
Bururu yeḥyad
241
Abulis 2 Ah ? Ur sliɣ ara !
Abulis 1 Ccet... Susem...
Bururu (Lebɛid) Oooooooooooooooooo !
Abulis 2 (Yetqelleq) Tura i sliɣ i lḥess... D asiwel... Ur yebɛid ara...
Abulis 1 Tiɣwist n Bururu tebɛed... Ma d lḥess iqerrebd.
Abulis 2 (Yetqelleq) Tikkeltagi d netta... D Bururu... D lweḥcnni... Abulis 1 Ur ttergigi ara... Ur ttaggad... Anefas ad diqerreb... Nekk aqli weǧdeɣ (Tikli lebɛid, i yimanis) Qerrebd... Qerrebd... Rwaḥ a Bururu... Arnud cwiṭ... Akken... Lḥud... Tura la ttwaliɣ tili inek... Qerrebd qerrebd... Ur mazal ara aṭas ad kinqableɣ s rrṣaṣ... Kemmel kan akken... Lḥud... Akken ur kzeggleɣ ara...
Abulis 2 (Yewhem) Arǧu... Waqila...
Abulis 1 (Yezɛef) Aẓ akin... Tebɣiḍ ad ttesrewleḍ... Ax, ṭṭef a Bururu, ṭṭef (Yessufeɣ lewǧuh).
Abulis 2 Txelḍeḍ ay amcum... Teddreɣleḍ (Uzzlen).
Abulis 1 Lameɛna... Mačči d Bururu.
Bururu yeḥyad
242
Abulis 2 Wagi d aqcic... D ilemẓi... Mecṭuḥ (Yendem) Nniɣak afusik fessus ɣef zznad... Fessus.
Abulis 1 (Ɛerqentas) Nekk ɛuddeɣ...
Abulis 2 Tɛuddeḍ d Bururu ! Yerna teqqareḍ d nekk i yugaden ? D kečč i tyugaden arm i kyesderɣel teqqleḍ ur tetteɛqaleḍ ara. (Yezɛef)Awid akka la mitraillettenni !
Abulis 1 (Yettru) Afusiw ahat fessus ɣef zznad lameɛna di leɛmer i nɣiɣ albaɛḍ... Ma yella d assa... assa...
Abulis 2 Assa tezwareḍ deg warrac. Abulis 1 Iniyid ur yemmut ara ! Gggummaɣ ad twaliɣ ! Ma yella yemmut, lexyalis ur itekkes si gar wallen.
Abulis 2 Sneqḍeɛ imeṭṭawen ! Ur tezmireḍ ara ad truḍ annect ara run yimawlanis ! (Cwiṭ akka) Arǧu kan... Waqila mazal yedder... Yettembiwil... Ur yemmut ara.
Abulis 1 (Yethedden) Amek ? Ur yemmut ara ?
Abulis 2 Ɣiwel... Azzel... Siwel i l’ambulance s tilifun... Ruḥ... Ruḥ...
Abulis 1 Ih, ih, aqli ruḥeɣ !
Abulis 2
Bururu yeḥyad
243
(I yimanis) Meskin, yetzuxxu baṭel kan. 32 terṣaṣin, ḥala s snat kan i iḥuza aqcicagi. Yiwet deg yiberdi tayeḍ di taɣmas tayeffust. Ur yennṭerr ara, ur yettmettat ara.
Asayes 24
Ɛmara (Yezɛef) Tikkeltagi dayen ! Dayen ! Taluftagi tessaweḍaɣ ɣer facal imi ula d ibulisiyen ur zmiren ara ad ferẓen gar uqcic d Bururu d acu i dmazal ? Ulac win ara yesqedcen lmuxis, ḥala win ara iḥercen ɣer zznad. Tura yeqfel useksut.
Abulis 1 (Yessetḥa) Lameɛna a si kumiṣar...
Ɛmara (Iɛeggeḍ) Ulac lameɛna... Aqcic atan di sbiṭar ! Yekfa lameɛna, Di leɣlaḍ i tɣelḍeḍ aqlaɣ ɣur medden neqqel d lewḥuc yugaren Bururu.
Ɛaziz Aqli uɣaleɣd a si Ɛmara.
Ɛmara (Yeɛḍes) D acu n lexbar i dtewwiḍ ?
Ɛaziz Aqcicnni tessurefas lmut, yemneɛ.
Ɛmara Yerna ḥala wag i kesben yimawlanis. D acu i tinyeṭṭfen di ttnaṣfa n yiḍ deg uzniq u yerna nberrad di rradyu.
Ɛaziz Di sbiṭar walaɣt yesǧefǧif, sliɣas la dyeqqar kra n lehdur.
Bururu yeḥyad
244
Ɛmara Acu n lehdur i tesliḍ yesǧefǧif yissen a Ɛaziz ?
Ɛaziz Iwala Bururu ! Yella yeṭṭafarit i wakken ad yissin anda iteffer imanis.
Abulis 1 Tura dayen fehmeɣ a si kumiṣar !
Ɛmara D acu i tfehmeḍ ?
Ɛaziz (Iḥar) Inid, d acu i tfehmeḍ ?
Abulis 1 Tikkelt tamezwarut, d tidet, d Bururu i nwala. Nekk akked urfiqiw nuzzel, yeɛreqaɣ di ṭṭlam, u ssyin iband uqcicagi.
Ɛmara Ula d nekk fehmeɣ, ṭṭlam, tirtaw deg wallen, tirgigit n yiḍudan ɣef zznad, tirṣaṣin ffɣent ur uḥtament deg uqcic ur nuklal. Tura tlaqas tunṭict n lweɛda imi snat kan i tileqfen uma mačči anda ara tnɣent. Ffeɣ arǧuyi di lbirunniḍen.
Abulis 1 Yirbeḥ a si kumiṣar (Yeffeɣ).
Ɛmara I yimawlan n uqcic ?
Ɛaziz La ttraǧun di sbiṭar.
Ɛmara Din ara tgganin alamma ṭṭfenasen tamedwest.
Bururu yeḥyad
245
Ɛaziz Teɣriḍ lǧernan ṣṣbeḥagi ?
Ɛmara Ur tɣriɣ ara lameɛna ḥṣiɣ bla ccek ur ɣdcekkren ara, yerna fkiɣasen lḥeqq imi la police yebda la ttiteffeɣ leɛqel. Tura ur iban ara anwa ara yaggaden ? D nekni neɣ d Bururu ? Tugdi i ɣttaggaden nekni akked d tin i ttaggaden Bururu ur mxallafent ara (Yeɛḍes) Awid kan tamucwartnni. Yak tella ?
Ɛaziz Anɛam ih tella a si Ɛmara, ax !
Ɛmara (Yenser) Ula d nekk aqli tura ur gganeɣ ara, qqleɣ am umčeɣyay n yiḍ.
Asayes 25
Ṭṭbib Amek i tettiliḍ a si kumiṣar ?
Ɛmara Am akka la tettwaliḍ a Docteur.
Ṭṭbib (Yettxemmim) La ttwaliɣ tawenzak tekres.
Ɛmara (Yeskeɛrir) La tettwaliḍ tawenzaw tekres ! Isemiw, twalaḍ, tura atan mechur deg yiǧarnanen s ucettem. Acu i yiyuɣen ? Xuṣṣentaɣ teɣratin. Bururu seg yidis, imesǧernanen seg wayeḍ, ma d nekk di tlemmast ulac ansi ara yidyekcem usemmiḍ (Nnhati) Ad stiniḍ d nitni i yidiceyyɛen Bururu i wakken ad ḍsen degi, ad iyiihudden s ticcert n tira i d ssasnen di tedwayt n ucettem.
Bururu yeḥyad
246
Ṭṭbib Ooo ! Tessneḍ imesǧernanen a si kumiṣar ! Awid kan ad d afen ayen ara yesdehcen d wayen ara yesfeɛfɛen lɣaci. Ma d tidet atan yirbeḥ, ma d lekdeb azekkanni ad dinin atan neɣleḍ bla tewreɣ n wudem.
Ɛmara I kečč a Docteur, teɣriḍ lǧernan ṣṣbeḥagi ?
Ṭṭbib Ɣriɣt, ɣriɣt a si kumiṣar, lameɛna mačči d tikkelt tamezwarut i dkkaten degwen u mačči d tikkelt taneggarut ara ɣelḍen. Nitni xeddmen lxedmansen, kra yella kra yerna. Ayagi d ayen tessneḍ. Ihi ɣas kkes aɣbel ɣef wannecta.
Ɛmara (Yeɛḍes) Anda akken i serseɣ tamucwartiw ?
Ṭṭbib Ax tagiinu, zeddiget.
Ɛmara (Yenser) Tamucwartagi inek a Docteur attan annect n uɛdil. win yuḍnen la sinusite akka am nekk, ḥala tigadagi i ilaqen.
Ṭṭbib (Yecmumeḥ) Azekka ad aknceyyɛeɣ 12 segsent a si kumiṣar.
Ɛmara Ssneɣk si zik tfehhmeḍ timsal (Yeɛḍes) I lemmer ad dnawi ameslay ɣef wayen i ɣiceɣben ?
Ṭṭbib Ad dneɛnu Docteur Sliman.
Ɛmara Docteur Sliman, anɛam ih. D tagi i d lbaḍna i ɣyeccerken di sin, ilaq ad asdnaf iɣefis.
Bururu yeḥyad
247
Ṭṭbib Ẓriɣtid ṣṣbeḥagi di sbiṭar, Docteur i tyeɛnan d ameddakel iw, am akken i nemsefham nekk yidk, la tyessewǧad i wakken ad tyerr s axxam n yimeslab.
Ɛmara La ttwaliɣ yesshelak lumur i wakken ad terreḍ win i k yehwan s axxam n yimeslab.
Ṭṭbib Win iteṣṣren lweḥc armi ttekcem tisselbi am Docteur Sliman a si kumiṣar. Kečč s timmadik qrib ad kyesderwec.
Ɛmara Kemmel awalik ɣef Docteur Sliman.
Ṭṭbib Fkanas taxxamt anda i tḥerren waḥds. Win i tyettɛassan yettabaɛit am tili, ur syettɛemmid ara ad yenṭeq ɣur imeslab nniḍen. Mi ara dyeffeɣ, yettmerriḥ di lḥuc n yimuḍan.
Ɛmara Akken i xir. Axaṭer lemmer ad iketter di lehdur, zemren ad s drren s tamwat belli yesleb am kečč akked nekk.
Ṭṭbib Ɣas kkes aɣbel ɣef wannecta a si kumiṣar, ameddakeliw yexdem merra ayen iwulmen, mazal tura ad iyidtiniḍ d acu i dyeggran ad nernu ad tnexdem i wakken ad nessiweḍ s ayen nebna ?
Ɛmara I wakken ayen nebna ad ibedd ɣef lsas iṣeḥḥan, azekka ṣṣbeḥ ad ruḥeɣ ad dẓreɣ Docteur Sliman di sbiṭar, ahat ad yili wayen ara dsnunteɣ segs, kečč ssewǧed imanik ad tuɣaleḍ d yiwen nniḍen. Ad tsebɣeḍ acebbubik akked cclaɣemik d icebḥanen, ad tbeddel ṣṣifak.
Bururu yeḥyad
248
Ṭṭbib Ihi ad ḥennkeɣ, tebɣiḍ ad iyidterreḍ d amɣar deg yiwen wass.
Ɛmara Kečč meqqar ma tesmeɣreḍ imanik, d aḥennek, s ufella kan. Nekk yemɣiyid ccib n tewser ula deg wuliw.
Ṭṭbib Kemmel tura awalik a si kumiṣar. Mi smeɣreɣ imaniw s lekdeb...
Ɛmara Ad teqqleḍ d Professeur ameqqran i tekcem tisselbi si ṭṭaqa n unadi di tussna u ad teccerkeḍ taxxamt akked Docteur Sliman s yisemik ajdid Professeur Findi.
Ṭṭbib Professeur Findi, ad qqleɣ d ahendi a si kumiṣar.
Ɛmara Anɛam ih, ula d udemik icuba degsen. Professeur Findi ad d nini yesɛa lḥirfa tameqqrant di tussna n yidammen. Ma tḥerceḍ u tleɛbeḍ ddurinek akken ilaq, ahat Docteur Sliman ad yettwakellex, ad kyamen, ad kyeccrek yids u ad akimel Bururu u ssyin a Docteur efkiyid tameẓẓuɣt, seliyid... Fhemiyid...
Asayes 26
(Deg yiḍ, aṣekran yettɛanad tiɣwist n Bururu).
Aṣekran Bu... Bururu... (Yettaḍsa ) Oooooooo ! (Isuɣ ) Kecmet... Kecmet merra s ixxamen... Ooooooooooo ! Kecmet... Ya llah... Aqli usiɣd... Nekk d Bururu... Kecmet mulac win ara mmagreɣ deg uzniq, ad sdqelɛeɣ ulis Ha ! Ha ! Ha ! Ulis ad tskenfeɣ s ufella n yirij... Ad tččeɣ... Ssyin, ssyin, ad sseggriɣ taqraɛt n
Bururu yeḥyad
249
ccrab azeggaɣ i wakken ad yebleɛ ladɣa ma yella d ul yedduzen n walbaɛḍ ibeɣḍiyen am kra n widen ssneɣ i yi yerran akka kkateɣ tabutayt (Taḍsa, tiḥiṭect, isuɣan n Bururu ).
Bururu (Lebɛid) Oooooooooooooooooooooo !
Aṣekran (Yewhem, yedhec) Azniqagi ad stiniḍ yezgad gar yidurar, la dyettarra ṣṣut. Ooooooooooooooo !
Bururu (Iqerrebd ) Oooooooooooooooooooo !
Aṣekran (Yedhec) Atan daɣen yuɣald ṣṣut ! Ur fhimeɣ ara, arǧu kan ad ɛandeɣ ad ssiwleɣ am Bururu Ooooooooooooooooooooo ! (Yettusu, yettaqqef) Awah ! Taɣectiw tekkaw.
Bururu (Iqerrebd daɣen ) Ooooooooooooooooooooo !
Aṣekran Asiwelagi yif asiweliw... Ur yebɛid ara... Iqerrebd... (Yettxemmim) Lemmer ad yili... D Bururu ?... Ah !? (Yettaḍsa ) Awah ! Waqila ṣekreɣ s tidet... Arǧu kan ad dddmeɣ taqerɛet inu... Si lǧib ubalṭu (Yeddemd taqerɛet) Ad sweɣ segs idammen n yizem (Yeḥbes, yeswa) Tura ad dakiɣ... Alleniw ad ldint (Yeḍsa).
Bururu (Iqerrebd s aṣekran ) Ooooooooooooo !
Aṣekran (Yedduqqesd, truḥas ṣṣekra) Awah ! Assagi ccrab ixdeɛiyi... Iḍarreniw ḥebsen u la senselleɣ la leḥḥun.
Bururu yeḥyad
250
Bururu (Ittnazaɛ) Idammen... Ulawen... Ad dqelɛeɣ ulik... Ulik... Yettqudduren d idammen yeḥman... Yeḥman...
Aṣekran (Yeffeɣit leɛqel) La ḥawla wala qewwata illa bi llah lɛali lɛaḍim... Aẓ akin... Ruḥ felli... Nnaɣ a yemma ɛzizen d acut wagi ? D aruḥani... Ula d tiṣurtin ssneɣ ttuɣtent... Ɛerqent iyi... Akken ad ssrewleɣ felli leǧnun... Ur zmireɣ ara ad rewleɣ... Iḍarreniw kerfen... Neṭḍen di lqaɛa... Ggumman ad lḥun... Ecc akin a Bururu... Tixxer felli... Ruḥ felli...
Bururu Ad temmteḍ... Ad awiɣ uliw... Uliw... Cedhaɣ aqlaɛ n wul... Ul... Ul...
Aṣekran (Yeffeɣit leɛqel ) Tixxeriyi... D acu i kyexdem wuliw... Yeṭṭefiyi... Ur zmireɣ ara ad rewleɣ... Serreḥiyi... Serreḥiyi... Ma d tissit n ccrab... Ad kɛahdeɣ ma uɣaleɣ ad sweɣ...
Bururu Ur iyidtewqiɛ ara tissit n ccrab... D ulik i bɣiɣ... (Izehher) Mmmmet ! Mmmmet !
Aṣekran (Isuɣ) Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa ! (Yemmut).
Bururu Dayen... Dayen... Yemmut... Yemmut... Atan wulis yettquddur d idammen yeḥman...
Asayes 27
Bu yiǧernanen (Lḥess n lɣaci, ṭumubilat, yetsuɣu) Bururu yerna yenɣa ! Bururu yerna yenɣa ! Aɣet aǧernan ad teɣrem lexbar
Bururu yeḥyad
251
aneggaru ! Bururu yerna yenɣa iḍelli deg yiḍ ! Yenɣa yiwen usekran deg ubrid ! Am wiyaḍ, iqleɛd ulis Atan, ax, ṭṭef ṣṣerf ik ! (Iɛeggeḍ) Ɣret lexbar aneggaru ! Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen yerna yenɣa !
Ɛmara (Yeɛḍes) Awid kan yiwen uǧernan ay aqcic !
Bu yiǧernanen Yirbeḥ ! Atan ! Ax ! Arǧu ad aknrreɣ ṣṣerf ! (Yetɛeggiḍ) Ɣiwlet, aɣet aǧernan i wakken ad teɣrem ayen akken ur yettamen umdan !... Bururu yeḥyad ! Bururu Yeḥyad !
Ɛmara La ttwaliɣ ay aqcic qrib ad faken yiǧernanenagi. La ten ḥewwsen lɣaci !
Bu yiǧernanen Ugaden ! Ur la qeḍḍɛeɣ ara, la keffun uqbel lweqt, seg wasmi i dyennulfa lweḥcaqi, imdanen ttmiwwaten s teɣruḍt ɣef uǧernan... Ax ṭṭef ṣṣerfik...
Ɛmara Fiḥel, fiḥel, jmeɛit.
Bu yiǧernanen Ɛṭik ṣṣaḥḥa (Iɛeggeḍ) Aɣet aǧernan ad teɣrem lexbar aneggaru ! Bururu yeḥyad !
Ɛmara Ay aqcic, d acu i yellan di lbal n widen yettaɣen aǧernan ɣef Bururu akked la police ?
Bu yiǧernanen Amek ? Ur fhimeɣ ara !
Ɛmara Nniɣak, d acu i la ttmeslayen ɣef la police akked Bururu ?
Bururu yeḥyad
252
Bu yiǧernanen Wa yumen wayeḍ ur yumin ara ! Lewḥuc ahat ttilin ziknni, di lweqt n lejdudnneɣ, ma d tura lweḥc d bunadem, aṭas i icukken belli d albaɛḍ i la ineɣɣen s yisem n Bururu !
Ɛmara Ɣef la police, d acu i la ttmeslayen ?
Bu yiǧernanen La tcettimen degsen, ladɣa ameqqrannsen, kumiṣar Ɛmara.
Ɛmara kumiṣar Ɛmara ?
Bu yiǧernanen Arǧu di leɛnayak ad rreɣ ṣṣerf i wagi. Atan ṣṣerfik swaswa.
Ɛmara (Yeɛḍes) Aha kan a mmi kemmel awalik ɣef kumiṣar Ɛmara... Tenniḍd la kkaten degs !
Bu yiǧernanen Anɛam ih ! Rekḍent deg waluḍ. La qqaren merra meqqer, ad iruḥ ɣer la retraite, ad yesteɛfu, tura ur yezmir ara i tlufa timeqqranin yecban tid n Bururu. Yessefk ad drren deg umkanis win iẓewren.
Ɛamra I kenwi s yimecṭaḥ, akka am keččini, d acu i la tettxemmimeḍ ?
Bu yiǧernanen Nekk lemmer ufiɣ ur tttbeddilen ara i wakken Bururu ad yeqqim, nekk ad kemmleɣ ad ssnuzuɣ iǧernanen s ṭṭaqa.
Ɛmara Axemmemagiinek qessiḥ a mmi. Tḍemɛeḍ ad dtṣewwreḍ aɣrumik s lexbarat n yidammen i yessazzal Bururu ?
Bururu yeḥyad
253
Bu yiǧernanen (Yeɛqelit) Lameɛna d tteṣwiraagi i la ttwaliɣ tersd deg uǧernan...!
Ɛmara D acu it tyuɣen, ur kteɛǧib ara ?
Bu yiǧernanen La ttwaliɣ tettemcabim... Tettemcabim...
Ɛmara Yettemcabi ɣuri ! D tidet d nekk ! D nekk i d kumiṣar Ɛmara !
Bu yiǧernanen Semmeḥiyi a si kumiṣar... Ur bɣiɣ ara ad diniɣ...
Ɛmara Ulac aɣilif a mmi, ulac aɣilif ! Nennum d ucettem ! Nezmer i lhemm, terrayaɣ tmara nettqabal lewḥuc ineɣɣen, nerna yir lxir n widen iɣef nettɛassa deg yiḍ deg wass i wakken ad ilin di laman. Nettwaxelleṣ i wakken ad nqabel lexdeɛ n ujenwi, tiyita n rrṣaṣ n uɛdaw, d ucettem umi nessusum... Kemmel tura lxedmak a mmi... Kemmel... (Ileḥḥu, yerrad tawwurt).
Ɛaziz Sani ara nruḥ a si Ɛmara (Yessker ṭumubil).
Bu yiǧernanen Aɣet aǧernan i dyeffɣen ɣef ddemma n wayen yeḍran... Bururu yeḥyad... Lweḥc iqellɛen ulawen yerna yenɣa iḍelli deg yiḍ... Tikkeltagi d asekkran i yemmuten s ufusis... Bururu yeḥyad...
Ɛaziz D acu i la tettxemmimeḍ a si Ɛmara ?
Ɛmara Muqel, muqel lɣaciinna, amek ttmizwaren s ugeḥḥes i
Bururu yeḥyad
254
wakken ad daɣen aǧernan ara ɣren ɣef lweḥc yettemxebbaḍen si zik i kra degsen seg wasmi llan d imecṭaḥ umnen yiss, bɣan tura ad dawin ttbut.
Ɛaziz Ayagi d tidet a si Ɛmara. Sliɣ ttmeslayen belli yal yiwen yekseb lweḥc deg yimanis, wa yeṭṭes degs i lebda imi yettwaɣleb s tterbegga yelhan, wa d aqeyyel kan i la yesɛedday tanafa la yettraǧu melmi ara dyaki i wakken ad dyessufeɣ ajjarenis ad yerkeḍ u ad yessluɣ lḥeqq, ad dyeḥyu lbaṭel i wakken ad yejreḍ abrid i yidammen.
Ɛmara (Yeɛḍes) Ur drenu ara... Ur drennu ara a Ɛaziz. Ur tfelsif ara mulac ad iyitessettuḍ lxedma i ɣyettraǧun.
Ɛaziz Ur ɛad i yidtenniḍ sani ara nruḥ ?
Ɛmara Ad nruḥ ɣer sbiṭar n yimuḍan n wallaɣ.
Ɛaziz Fehmeɣ... Ad dnẓer Docteur Sliman.
Ɛmara Docteur Sliman ahat d netta ara yilin d tasarut iss ara nṣekker tawwurt n taluftagi n Bururu... Nher nher (Qellɛen).
Asayes 28
Ɛmara (Ileḥḥu) D kečč i d afremli umi fkan lamer ad yuqqem taɛessast ɣef Docteur Sliman ?
Afremli Anɛam ih a si kumiṣar.
Bururu yeḥyad
255
Ɛmara (Yeɛḍes) Amek i teẓriḍ belli d nekk i d kumiṣar ?
Afremli Ɛeqleɣk di lǧernan, ttweṣṣifenkid.
Ɛmara D tidet, d tidet, mechureɣ aṭas ussanagi.
Afremli Docteur daɣen yemmeslayd fellak, yennad ad dtaseḍ assa.
Ɛmara Iban Docteuraginwen yessedrag lbaḍnat. Aqlak tḥebseḍ, d tagi d tawwurt n texxamt n Docteur Sliman ?
Afremli Anɛam ih, d tag i d taxxamtis.
Ɛmara Ɛṭik ṣṣaḥḥa. Ldi tawwurt, ssyin tzemreḍ ad truḥeḍ. Ad qqimeɣ nekk d Docteur Sliman weḥḥedneɣ.
Afremli (Yeldi tawwurt ) Lameɛna Docteur Sliman d amuḍin, yezmer...
Ɛmara Ur yezmir i wacemma ! La ttwaliɣ degk tesɛiḍ tazmert n tzemmurt ad ibarek Rebbi, lameɛna ur ttaggad ara, ɣas kkes aɣbel i wulik, zemreɣ i yimaniw.
Afremli Akken i kyehwa a si kumiṣar, ttḥadar kan imanik, ma twalaḍ yekkerd yemmeɣd fellak, siweld, aqli zdat tewwurt.
Ɛmara Nniɣak ɣas ruḥ, ur ttaggad ara felli.
Bururu yeḥyad
256
Afremli Aqli ruḥeɣ.
Ɛmara (Yedhem tawwurt) Alxir a Docteur Sliman ! Amek akka tettiliḍ, ur kyuɣ wara ?
Sliman Ur iyiyuɣ wara ? D tisselbi n lbaṭel kan i sɛiɣ, d aya a si kumiṣar ! I kečč d aḍunsen i kidyessawḍen ɣer dagi ? (Yestehzay) Neɣ d aneɛruḍ i kidɛerḍen ad tesɛeddiḍ yidneɣ kra n wussan ?
Ɛmara Usiɣd ad ẓreɣ ma xtarenakd taxxamt yelhan. Taluftagi n Bururu tebda la trewwi deg yiẓuran n uqerruw... Arǧu ad qqimeɣ ad steɛfuɣ... Ɛyiɣ...
Sliman Atan ukersi zdatk.
Ɛmara (Yeqqim) Ur iban d acu n lḥessagi i sliɣ, d akersiagi i d aqdim neɣ d iɣsaniw i yeṭṭreḍqen si tewser ?
Sliman D akersi i d aqdim.
Ɛmara Ahat ad yili tesɛiḍ lḥeqq, d tidet, kečč d Docteur, teẓriḍ anwa i d amuḍin meqqren (Yeɛḍes). La ttwaliɣ degk teḥliḍ, udemik yeǧǧuǧǧeg a Docteur Sliman ! Iban imdawiyen n dagi ẓewwren gerrzen, ssnen ad dawin...
Sliman (Yeskeɛrir) D lexḍubegga i dtusiḍ ad iyitxeḍbeḍ a si kumiṣar.
Bururu yeḥyad
257
Ɛmara Ur sɛiɣ ara taqcict umi ara knasbeɣ.
Sliman Lemmer tesɛiḍ yellik, nekk ur qebbleɣ ara ad ksɛuɣ d aḍeggal a si kumiṣar.
Ɛmara Ḥṣiɣ ur iyitḥemmleḍ ara imi teḥṣiḍ belli kumiṣar n la police i lebda yetcukku, yettani, yettnadi, yesferfud u yessedhard tidet yettumeḍlen, ur yelli ara am yimdanen nniḍen, fkiɣak lḥeqq, ula d nekk lemmer ḥṣiɣ ziknni akka i d ṣṣenɛa n la police tili xtareḍ lḥirfa nniḍen, tura nnumeɣtt, ḥemmleɣtt, tezdeɣ iɣsaniw, allaɣiw, ur ttbeddileɣ ara lḥirfainu s wayen i k yehwan.
Sliman (S lmeɛna)Tura dayen, ur tettu ara belli kečč d awessar, ifutik lḥal... A si kumiṣar...
Ɛmara (Yeɛḍes, ibeddel tiɣri) Docteur Sliman ḥwaǧeɣk.
Sliman Teḥwaǧeḍiyi ? Ɣef wacu i yiteḥwaǧeḍ ?
Ɛmara (Yeɛḍes, yezɛef) Ur sneɛmal ara, teḥṣiḍ ɣef wacu (Yeɛḍes).
Sliman Ɣas ur iyidssutur ara tamucwart, ur sɛiɣ ara, sfeḍ s ufus n ubalṭu inek !
Ɛmara Ɣer dinna i la tedduɣ lemmer ur walaɣ lizar n umeṭreḥik. Ah ! Atan ufiɣtt tmucwartnni tageswaḥt ! (Yenser) Ur ɛad i yid twaǧbeḍ a Docteur Sliman.
Bururu yeḥyad
258
Sliman Fehmeɣ teḥwaǧeḍiyi ɣef Bururu.
Ɛmara Twalaḍ amek i yitfehmeḍ ! Ssefhemiyi tura acuɣer d kečč i d yeqsed Bururu ?
Sliman Iqsediyid nekk imi bla cekk icukk neɣ yeḥṣa belli baba yeǧǧa yid kra seg tmusniines di ṭṭebb. Si kumiṣar, Bururu yettnadi amassan izemren ad tidyerr ɣer laṣelis, d bunadem, ur yettɣimi ara akka d lweḥc.
Ɛmara Ayɣer ? Ssefhemiyid, ssefhemiyid !
Sliman Fehmeɣt yebɣa ad yemmet d amdan, ma yella akka mazalit d lweḥc s ṣṣifa n Bururu i dyeṣneɛ lɛilm, ur yezmir ara ad yenɣ imanis.
Ɛmara Tebɣiḍ ad dtiniḍ belli ma yella yeqqim akka d lweḥc, lmutis ad tili...
Sliman Cfu, cfu a si kumiṣar, terriḍasd s tamawt asmi i tjebdeḍ fell as s rrṣaṣ, tḥuzaḍt tleqfeḍt, rric yettanṭag seg yidmarenis u netta ur yemmut ara.
Ɛmara Ulac ayen ur nettmettat ara. Yezmer ad yettwafhem waya.
Sliman Ur walaɣ ara amek ara kdsfehmeɣ ayagi. D lɛilm, d tussna, d ṭṭebb. Netta d amuddur, tafekkas temmut. Am win yettɛaraḍen ad yenɣ i tikkelt tis snat alaxert.
Bururu yeḥyad
259
Ɛmara (Yewhem) D tidet yecban lekdeb. Tafekkas temmut ma d netta mi yeṭṭef albaɛḍ, alamma yefreḍasd akk idmarenis s wajjaren i dyemɣin deg yiḍudan n yifassenis d wamek ara s iserreḥ d lmeyyet, lameɛna...
Sliman Lameɛna ? Kemmel awalik a si kumiṣar, ulac lbaḍna garaneɣ.
Ɛmara Ayɣer ur ɣdyeɛni ara ? Nekni i wakken ad asnuqqem ttawil s lɛulama i nebɣa ad tidnawin ?
Sliman Semmeḥiyi a si kumiṣar, dagi txuṣṣeḍ tiḥḥerci.
Ɛmara Mačči armi d assagi i ḥṣiɣ ayagi. Ussanagi iǧernanen i lebda la yitidsmektayen s ucettem i la dtcettimen degi, tura nnumeɣ.
Sliman Ur tettu ara a si kumiṣar belli ma rriɣk txuṣṣeḍ tiḥḥerci, kečč terriḍiyi d ameslub ur slibeɣ. Aqli qqimeɣ dagi baṭel.
Ɛmara (Yeɛḍes) Ih ! Tura haḍeɣ, bbehbaɣ, ssexlaḍeɣ kullec a Docteur Slimane. Mazal ur ɛad i yidtwaǧbeḍ !
Sliman Bururu yuggad, ma yeqsed la police, ad ɛerḍen ad tnɣen s rrṣaṣ neɣ s wayen nniḍen, netta ur yettmettat ara, neɣ ma ḥebsent ayagi ma iɛemmed i yimanis ad yettwaḥbes, di lweqt ideg tajmaɛt n lɛulama n ṭṭebb ttnadin amek ara tidrren d bunadem, netta ad yeḥwiǧ ad ineɣ, ad yeqleɛ ulawen. Ɛef wannecta i yextar yeɛnayid nekk Docteur Sliman, mmis n Professeur Saad Ḥari i tyerran akka d lweḥc. Tfehmeḍ ?
Bururu yeḥyad
260
Ɛmara fehmeɣ ur fhimeɣ (Yeɛḍes) Berkayi assagi si lɛilm nwen, atan uqerruyiw la yettfurru am useksut, ad kkreɣ ad ruḥeɣ i wakken deg ubrid ad iyidibeqqec ubeḥri ara yessfsin iraggenagi isebken deg wallaɣiw. Ihi qim di talwit a Docteur Sliman.
Sliman Ruḥ, ssefqadd akka si tikkelt ɣer tayeḍ.
Ɛmara Waqila qrib ad iyidrnun ɣurk, ad dssedduɣ yidi lleɛb n dduminu i wakken ad tneɣleq di sin (Yerra tawwurt).
Afremli Ihi a si kumiṣar, yemmeslayd yidk (Yeɣleq tawwurt s tsarut).
Ɛmara Yemmeslayd yidi lameɛna d imeslayen n yimeslab, ur ɛad wwḍeɣ ɣurs yeččayid seg wudem am tmess s ucettem.
Afremli Qbel ma dtawḍeḍ yella yethedden. Ahat tura ma izad fellas lḥal.
Ɛmara Ahat imi yidyeɛqel si la police. Kečč yessenik, tura yennum ik, d afremliines.
Afremli Tura ad kecmeɣ ɣurs ad ḍilleɣ fellas, ttaggadeɣ ad yexdem kra.
Ɛmara Ulayɣer, dayen, dayen, sseḥlaɣt, nnḍeɣas lebxur iqdimen n temɣarin yessnen azal meqqren n yeḥtufen iṣeḥḥan. Tura ǧǧiɣ t yethedden (Tikli lebɛid).
Bururu yeḥyad
261
Afremli (I yimanis) Armi d assagi i ẓriɣ belli imeslab n tidet yeḥwaǧen adawi iṣeḥḥan deg uzniq i ttilin ttmerriḥen.
Asayes 29
Di sbiṭar n yimeslab, di texxamt n Docteur Sliman.
Professeur Findi Lliɣ d iminig di lɣerba ɛeddan ɛecra yiseggasen, nekk ttnadiɣ teẓẓmeɣ deg wallaɣiw armi ssawḍeɣ ɣer wayen mennaɣ.
Sliman Ayen i tmennaḍ ? D acu i tmennaḍ ?
Professeur Findi Ufiɣ lɛilm yugaren akk lɛilm n ṭṭebb.
Sliman Amek akka ? D acut lɛilmagi ? Ssefhemiyid.
Professeur Findi Ufiɣd amek ara rnuɣ teɣzi n leɛmer i win wessren.
Sliman Teɣzi n leɛmer i win wessren ?
Professeur Findi Anɛam ih, ad tidrreɣ d ameẓyan akka am kečč. Lameɛna asmi jerrbeɣ ayen dufiɣ deg yiwen umɣar... yemmut. Udemis yettubeddel, yuɣal d ilemẓi.
Sliman Dagi iḍherd belli tussna i dtufiḍ txuṣṣ, ur tewwiḍ ara a si...
Professeur Findi Isemiw Professeur Findi (Yezɛef) tussna inu ur txuṣṣ ara.
Bururu yeḥyad
262
Sliman Ihi ayɣer i yemmut umɣaragi ?
Professeur Findi Yemmut d tidet, lameɛna ajerrebiw yerrat d ilemẓi, tesliḍ ? Yeqqel d ilemẓi.
Sliman Imi yeqqel d ilemẓi a si le Professeur Findi, ihi d acu i t yenɣan?
Professeur Findi D ulis i tyenɣan a si... a si...
Sliman Isemiw Docteur Sliman.
Professeur Findi Ah ! Tura fehmeɣ... Docteur Sliman !
Sliman D acu i tfehmeḍ a si Professeur Findi
Professeur Findi Fehmeɣ ayɣer i ɣdssemlalen ɣer yiwet texxamt, ayagi imi nella d lɛulama n udawi, i wakken ur nettemsnuɣni ara deg umbaddel n tektiwin.
Sliman Ḥṣan nennum nettemsefham garaneɣ, kemmel awalik a si le Professeur Findi.
Professeur Findi Amɣarnni i drriɣ d ilemẓi yecceḍiyi yemmut d amuḍin n wul, ayagi mazal ur tfhimeɣ ara.
Sliman Ilaq ad teḥṣuḍ ayagi qbel ad tebduḍ ajerreb.
Bururu yeḥyad
263
Professeur Findi Ḥṣiɣ ayagi, ur ɛuddeɣ ara di lfekriw belli asnulfu i dufiɣ ad s dyeǧǧ aṭṭan n wul.
Sliman Tura aqlak teẓriḍ.
Professeur Findi Ẓriɣ lameɛna ifut lḥal, ajerrebiw yenɣa ! Ɛeddaɣ di ccreɛ, ass agi aqliyi dagi yidk d ameslub.
Sliman Iniyid a si le Professeur Findi, ayen akka i dtesnulfaḍ yettarra amɣar d ilemẓi, ahat ad kḥwiǧeɣ.
Professeur Findi Ɣef wacu ara yiteḥwiǧeḍ ?
Sliman (Yeḍsa) Win ara dyeslen i tektiwinagi i la nettembiddal gar aneɣ, ur yettamen ara d tidet i la dneqqar, ad ɛudden d tidet n yimeslab, imeɛduren n wallaɣ.
Professeur Findi (Intéréssé ) Imi akka i senyehwa rranaɣ d imeslab, ad nkemmel deg yimeslayen n tisselbi. Docteur Sliman, mazal ur ɛad i yidtesfehmeḍ ayɣer i yiteḥwaǧeḍ ?
Sliman Bɣiɣ ad rreɣ lweḥc d bunadem, ḥwaǧeɣk ad iyitɛiwneḍ.
Professeur Findi (Yecmumeḥ) Kečč waqila d tisselbi n tidet i tesɛiḍ, nekk mliɣ akd lbaḍnaw u la tettmesxireḍ felli.
Sliman Ur reffu ara a si le Professeur Findi, ula d nekk d lbaḍna ara k dmleɣ, bɣiɣ ad drreɣ Bururu d amdan, nekk d mmis n
Bururu yeḥyad
264
Professeur Saad Ḥari i diṣenɛen lweḥcagi i wakken ad ssiwḍeɣ alamma yeḥla Bururu, ilaqiyi yiwen akka am kečč ara yiiɛiwnen.
Professeur Findi Ihi win ara kiɛawnen aqlak tufiḍtid, d nekk. Lameɛna amek, aqlaɣ nettwaḥbes di sbiṭaragi.
Sliman Bururu ur iyiyettaǧǧa ara dagi, ur yettɛeṭṭil ara ad diḍil ɣuri. Yeḥwaǧiyi, tura nemyiḥwaǧ akk. Mazal ad kḍemneɣ, lweḥc agi ur yettmettat ara, ur yesɛi ara aṭṭan n wul ara tyenɣen.
Professeur Findi Ihi ula d nekk ad kḍemneɣ belli s lefkeriw, s wayen i d snulfaɣ ad kɛiwneɣ ad tidnerr d bunadem imi la teqqareḍ ulis iṣeḥḥa. Di sin ad nessedhec ddunit merra.
Sliman (Yettfa) Ihi attan teddez tebrez (Yettfa) La ttnuddumeɣ.
Professeur Findi Ihi ula d nekk ad kkreɣ ad ṭṭseɣ (I yimanis) kumiṣar Ɛmara yeḥṣa, tura aqli di tlemmast n temsalt, ilaq ad dafeɣ amek ara nɣeɣ Bururu, amek ara yemmet, ttɛeddint degs terṣaṣin ur iɣelli amzun fellunt tafekka n ulaxert, ilaq ad dafeɣ tiḥila amek ara yemmet lmut n tidet.
Asayes 30
Afremli (Ileḥḥu, yeldi tawwurt) Mazal ur ɛad teṭṭseḍ a Docteur Sliman ?
Sliman Ur iyidyusa ara naddam, la yidyesmejgar.
Bururu yeḥyad
265
Afremli Ḥṣiɣ ur tegganeḍ ara, atan wwiɣakd Le Journal du Soir i wakken ad tesɛeddiḍ yiss lwaqt.
Sliman Awid kan... Aywah ! D acu akka daɣen i dsersen ?... Mmm ! Mazal tcettimem di kumiṣar Ɛmara ? Ggumman ad sbrun !
Afremli Iniyid a Docteur Sliman, lemmer Bururu ad inadi fellak, yezmer ad kidyaf dagi ?
Sliman Yezmer ! Yezmer ad yeḍfer lateriw alamma yufayid. Ayagi ɣas kkes fellas ccek.
Afremli La ttwaliɣ, am lhayca la yesraḥay lǧerrat.
Sliman D tidet, ayen yebɣa yettaweḍit. Lameɛna tura ur ḥṣiɣ ara ma yella mazalik d afremli i telliḍ neɣ tbeddleḍ ṣṣenɛa s tayeḍ ? Ɣef leḥsab n yisteqsiyenagiinek, aqlak tkecmeḍ di lɣumuq n ssuq n lbeḥt n la police.
Afremli Bɣiɣ ad diniɣ a Docteur Sliman ma yella Bururu ad kid yeqsed ɣer dagi, ɣas ur ttxemmim ara, qbel ad dyaweḍ ad iyi dyaf deg ubridis (Yeḍsa). Muqel, ma ḥuzant yifassenagi, ad trrẓeɣ am uɣanim. Ad asmleɣ d acu i d lǧehd.
Sliman La ttwaliɣ, la ttwaliɣ, d ayen ibanen, tǧehdeḍ, ḥṣiɣ telliḍ ziknni deg waddal n umɛebber d umceččew le catch, s wayagi i d yernan teshelak teswiɛt i wakken ad dtkecmeḍ ɣer dagi akken ma twulem ad tarzeḍ imuḍan inecfen... Lameɛna... Lameɛna...
Bururu yeḥyad
266
Afremli Lameɛna ?... D acu i tebɣiḍ ad dtiniḍ a Docteur Sliman ?
Sliman Bɣiɣ ad kdiniɣ, ma yusad Bururu ur ttɛaraḍ ara lǧehdik yids. Yesɛa tazmert d ayen ur iqebbel leɛqel, seliyid mliḥ, aɣ awaliw si tura ma twalaḍt iḍalld, rwel, ur ttɣimi ara zdats neɣ mulac...
Afremli Neɣ mulac ?
Sliman Neɣ mulac ad tesgujleḍ arrawik ! Ad temmteḍ ! Ad kineɣ s yir lmut !
Afremli I kečč a Docteur Sliman ? Ma yufakid weḥdk ?
Sliman Ur ttaggad ara felli, nekk ur iyiineɣɣ ara, yeḥwaǧiyi, yettnadi ad dyaweḍ alamma d ɣuri, kra n win ara dyaf deg ubridis ad tyekkes. Ulac ayen izemren ad tyeḥbes. I tura tfehmeḍ neɣ ur tefhimeḍ ara d acu i bɣiɣ ad diniɣ ?
Afremli Fehmeɣ. D imeslayen n umeslub umi la selleɣ (Nnhati) Ad rreɣ imaniw selbeɣ, ad amneɣ ayen akka i la dteqqareḍ, ad aɣeɣ awalik.
Sliman Akken i xir. Ula d nekk d ayagi kan i la ttnadiɣ, ad tfehmeḍ i wakken ad dteggriḍ d amuddur i yiɛeggalenik, yelhayak ma tuɣeḍ awaliw.
Afremli Professeur Findi atan yeṭṭes !
Bururu yeḥyad
267
Sliman Ur iqeyyel ara deg wass.
Afremli Rriɣasd s tamawt, yezga yeɣɣar aṭas tiktabin n lɛilm. Docteur Sliman bɣiɣ ad kdiniɣ teččak nniyaw d ayen kan. Ur cukkeɣ ara tselbeḍ. Nekk d aqdim dagi, ttaɛqalen widen yuḍnen s tidet.
Sliman (Yeḍsa) Ula d nekk armi fessuseḍ ɣer nniyaw i la kttweṣṣiɣ i wakken ur tettqazameḍ ara Bururu, imi ur bɣiɣ ara ad kineɣ di lbaṭel, kečč ad temteḍ, netta ur yuklal imi mačči di lɣerḍis i yella.
Afremli Muḥal, ur teslibeḍ ara, ɣelṭen degk a Docteur Sliman. Mačči d lehdur n umeslub i la dteqqareḍ, ttbanen yimeslayennsen, ssneɣten.
Sliman Ur teɣliḍeḍ ara. Win iselben d win d ssebba i yidyessawḍen ɣer dagi. Ttwaḥebsen gar yimuḍan n leɛqel (Nnhati) Waqila yewweḍd lawan ad truḥeḍ ad testeɛfuḍ kra.
Afremli Ala, mazal. Ayɣer yella ufremli yettɛassan imuḍan deg yiḍ ? Ad kkreɣ ad ruḥeɣ ad tensfeqdeɣ.
Sliman (Yeskeɛrir) Imeslab nniḍen am nekni !
Afremli Ala, mačči am kečč a Docteur Sliman. Ad sfeqdeɣ imeslab yuḍnen s tidet, yeḥwaǧen adawi n tidet.
Sliman La ttwaliɣ lemmer d kečč i d Docteur n yimeslab, muḥal ad
Bururu yeḥyad
268
tɛemmdeḍ ad iyidskecmen ɣer dagi.
Afremli Ur wwiḍeɣ ara ɣer tmusni ɛlayen n ṭṭebb i wakken ad iyid iṣaḥ uḍebber, d afremli kan umi ssawḍeɣ. Ihi aqli ad ruḥeɣ, ma teḥwaǧeḍiyi attan tnaqust n usiwel.
Sliman Ur tettuɣ ara lefhamak, la ttwaliɣ tessneḍ lḥirfak, imuḍan zemren ad tteklen fellak. Lḥal ibeddel, semmeḍ, qbel ad d skecmen seg ufrag, ǧǧiɣn asigna iɣumm igenni, ageffur yebda la dyettmiqi.
Afremli Yerna ibeddel ugar, tura la dyekkat s uzayeḍ. La méteo tɛeggend la teqqar aḍu ad yeqleɛ ifurkan, ad yekkes iqermyad, ad yefreḍ iberdan, rrɛud ad dyeccerk s lḥessis lebraq ad yecɛel gemmaḍi, tiftilin ad xsint, nekni ad nerwu tazzla s ukanki deg yiseqqifen.
Sliman (Yeḍsa) Aqlak tweṣṣfeḍd nnger n ddunit !
Afremli D nnger n ddunit n tidet, yerna abridagi i dyettwain ɣer sbiṭar, yesseḍlem, tiftilin zgant rrẓent neɣ xeṣrent, deg yiḍ ma texḍak llamba n uẓru, ur tezmireḍ ara ad telḥuḍ ula d lmitra, d tiyita n butellis.
Sliman (Yenncraḥ) Deg wayen akka i la dteqqareḍ kra yella kra yerna.
Afremli Ulac ayen i dyernan a Docteur Sliman, d ayen yellan i yellan D tidet, tura d lweqt ad ruḥeɣ ad dzziɣ i yimuḍan... Ma txuṣṣeḍ kra... Ur ttɛeṭṭileɣ ara ad dsfeqdeɣ. (Lehwa, rrɛud, lebraq).
Bururu yeḥyad
269
Sliman (Yettxemmim) D lweqt yecban iḍagi yerwin, yesserwalen lɣaci s ixxamen, i yettextiri Bururu i wakken ad dyeffeɣ. Ur gganeɣ ara, ad trǧuɣ... Deg yiḍagi ad dyas... Ad dyas... Ad iyidyaf weǧdeɣ...
Asayes 31
Aḍu, lehwa, rrɛud d lebraq.
Bururu (Yettnazaɛ) D ayen ufiɣtid... Dagi d sbiṭar n yimeslab... La sraḥayeɣ Docteur Sliman... Ih ! Ih ! D netta... Atan da... Atan... (Amcic yesmiɛiw, yerwel) Anda akka tella tewwurt ? Attan d tagi... Tṣekker, ilaq ad ttrẓeɣ... Tagi mačči am tewwurt n uzniq... Dinna neggzeɣd i ṣṣur... Dayen terreẓ... (Yesraḥay) Docteur Sliman ad yili dihin... (Ileḥḥu s taẓeyt, yuker addud) Attan tewwurt nniḍen (Imeslab ttnaɣen, ttuɣun ) Ula d tagi tṣekker (Yerẓatt. Yekcem s anda isell i yimeslab, yezɛef ) Susmet... Sumet... (Yessawel) Docteur Sliman... Docteur Sliman... (Yettnazaɛ).
Ameslub 1 (Yettaḍsa) Acḥal i yezyen ! I yezyen, i yezyen, yezyen... Muqel kan, muqel kan... Yellexsd akk s ugeffur... Acebbubis yexreb, yennegdamd ɣef unyiris.
Ameslub 2 Arǧu kan ad waliɣ, kkes ameẓẓuɣik, atan yergeld tamuɣli.
Ameslub 1 Hatan, hatan, senqedit, allen d tizeggaɣin am udfel.
Ameslub 2 D tidet, d tidet. D ticebḥanin, d ticebḥanin d ayen kan.
Bururu yeḥyad
270
Ameslub 1 Muqel kan, muqel kan ! Uglanis am wid n wuccen, d imellalen, bla cekk yessiriditen s yiɣiɣden.
Ameslub 2 (Yettaḍsa) Yetcemcabi ɣer tḍeggaltiw... Ur dyenni ara isem is... Tessneḍ isemis ? Wagi ahat ad yili d Harun Racid neɣ d Ɛumar Xiyyam (Bururu yettnazaɛ) Tesliḍas ? Atan yebɣa ad aɣyessewḥec ! Ur ɣyessin ara. Ad asiniɣ isemiw. Isemiw Geɣɣuc bibru, ṣṣenɛaw d lqabla (Yettaḍsa).
Ameslub 1 (Yettaḍsa) Yettaṭṭaf addud i temcac mi ara darwent iwtal, ma yella d nekk, ṣṣenɛaw d lqaḍi, ttaruɣ leɛqud n zzwaǧ i testan akked iyuzaḍ. Asmi ara tɛewwleḍ ad tzewǧeḍ, iniyid ad ak dxeḍbeɣ albaɛḍ n tɣeṭṭen, ad kdxtireɣ yiwet ikessen nnig icerfan. I kečč iniyid tura d acu i d ṣṣenɛak ? D anaẓur n ccna ? Tesbeɛbiɛeḍ neɣ tessglafeḍ ?
Bururu (Yettnazaɛ, yezɛef) Beɛbeɛ... (Yexbec udem u umeslub).
Ameslub 1 (Isuɣ) Ay ! d acu akka i tyuɣen ?
Ameslub 2 (Yettaḍsa) Ixbecikid seg uqadum... Yessenɣeld tiṭik...
Ameslub 1 Tiṭiw ? Anda tella ?
Ameslub 2 Attan tɛelleqd... Arǧu ad ttidkkseɣ... Ax attan... Fferitt... Inek.
Ameslub 1 (Yefreḥ) Tiṭiw meskint, tḥemmel aḍilli... Acḥal i tella tettmuquliyid di kra n tɣawsiwin s tuffra... Di leɛmer ttṭṭfeɣ
Bururu yeḥyad
271
deg ufusiw... Ziɣ tebbaḥ d ayen kan... Ad ttffreɣ, ad tt jemɛeɣ, ad srreɣ leqrar, ad iyidteggri d souvenir, muqelitt kan muqelitt kan... D tamxaleft.
Ameslub 2 Ay aderwic, s wacu akka i la tettwaliḍ belli d tamxaleft ? Ziɣ kečč d azewwax.
Ameslub 1 Walaɣ s tiṭ nniḍen ay ameslub. Ur teḥṣiḍ ara nekni s yimdanen nesɛa rebɛa wallen ?
Ameslub 2 D tidet, d tidet... D tatut i ttuɣ... Aqerru amcucm... Sked kan udemik ? Atan yesbeɣakid akk s yidammen... Ɛni tenger sbiɣa di tḥuna ? (Yettmuqul akka d wakka ɣef Bururu) Anda akka yella umexluqnni ? Ad asiniɣ ad iyidyeqleɛ tiṭiw ula d nekk i wakken ad ttffreɣ d souvenir, ad iyidtesmektay akk ayen tella tettwali tefferit felli.
Ameslub 1 Iruḥ dayen (Yefreḥ) Teffeɣd lamuda d tajdidt, yelsad llebsa n rric, wagi yedderwec s tidet, yettɛanad ifrax.
Bururu (Ileḥḥu) Attan tura tewwurt i iḥerren Docteur Sliman ɣer texxamt (Yessawal) Docteur Sliman ! Docteur Sliman !
Sliman (Si daxel) Bururu ! Bururu ! Rreẓd tawwurt, rreẓd tawwurt.
Bururu (Yettnazaɛ) Ad ttinrrẓeɣ... Ad ttinrrẓeɣ... Ur ttɣimi ara deffir tewwurt...
Afremli (Yuzzeld) D kečč i d Bururu ?
Bururu yeḥyad
272
Bururu Anwa keččini ? Tixxer akin.
Afremli (Yezɛef) Tura ara kmleɣ anwa nekkini a lweḥc !
Bururu Lweḥc ? (Yezɛef) Ul... Idammen....
Sliman (Si daxel, yetsuɣu) Ur ttaẓ ara ɣer Bururu ! Rwel ! Rwem ! Ur stezmireḍ ara !
Afremli (Yettaḍsa) Ur ttaggad a Docteur Sliman, nniɣak ad trrẓeɣ, mi yemmut gar yifasseniw ad kdldiɣ tawwurt ad teẓreḍ tafekk as teẓẓel di lqaɛa. Ad kenhenniɣ si lweḥc iqellɛen ulawen (Ttemseččawen).
Sliman (Yettḥellild si daxel) Tixxer ! Rwel ! Bururu ad kineɣ ! Rwel fellas di leɛnayak ! Tixxeras mulac ad temteḍ !
Bururu Tettnadiḍ lmut... Ah ! Ad temmteḍ ! D kečč i yebɣan ad temmteḍ ! Ulik tura ara tidqelɛeɣ seg yidmarenik !
Afremli (Iḥulfa i lǧehd n Bururu, yeɛteb) D tidet d lweḥc yeǧhed, ur s zmireɣ ara... Yeṭṭefiyi si teɛruḍt... La yiitessed ɣer lḥiḍ... Ggummaɣ ad dsnesreɣ imaniw segs.
Bururu Ulawen !... Ulik !... Ulawen !... Ad knɣeɣ !
Afremli (I yimanis) Yettnadi ad iyiineɣ !... Ajjarenis ntan deg uksum iw... D acu akka i la ixeddem ? Yesswseɛ afusis ɣer deffir... Ad
Bururu yeḥyad
273
iyidyewwet yiss... La ttwaliɣ ajjarenis ffɣend... (Yetsuɣu) Ur iyineɣɣ ara... Ur iyineɣɣ ara...
Sliman (Si daxel yettuɣu) Ur tneɣɣ ara a Bururu, serreḥas !...
Bururu (Yerfa yewwet afremli) Mmet !... Mmet !...
Afremli (Isuɣ) Aaaa !... (Yemmut).
Bururu (Yethedden) Dayen yemmut... Yemmut... Ulis ṭṭfeɣt yeḥma... Yeḥma...
Iḍegger tafekkas ɣer lebɛid. Imeslab ttuɣun, ssawalen : yemmut... yemmut... yenɣat.
Sliman (Yessawald si daxel) Bururu ! Bururu ! Ɣiwel rreẓd tawwurt qbel ad dawḍen yiɛessasen nniḍen.
Bururu Aqliyin a Docteur Sliman... Ad ttrrẓeɣ... Ad ttrrẓeɣ... (Yebda yettruẓu tawwurt).
Sliman Rnu... Demmerittid... Ur mazal aṭas ad teqleɛ (Tiyitiwin ɣef tewwurt). Ruḥ ! Rnu... Sitd.... Akken... (Lyajur la diɣelli). Rnu, lyajur yeṭṭfen tawwurt la dqellɛent... La dteffɣent seg umkan nsent... Aha, Bururu demmerittid... Demmer tawwurt... Qrib...
Bururu (Izehher si zzɛaf, tawwurt terreẓ, teɣli s lḥess) Dayen terreẓ a Docteur Sliman (Yekcem) Yya tura ad nruḥ... Ad nruḥ...
Bururu yeḥyad
274
Sliman Ḥṣiɣ ur iyitettaǧǧaḍ ara dagi a Bururu ! Lliɣ ttraǧuɣk yal ass, ttraǧuɣ ad dterrẓeḍ tawwurtagi i yidiḥerren di texxamt n yimeslab di lbaṭel.
Professeur Findi (Yewhem) Ihi d wagi i d Bururu ? D wagi i d lweḥc iqellɛen ulawen ?
Bururu (Icukk ) Anwa wagi !...
Professeur Findi Nekk ? D Professeur Findi.
Bururu (Izehher) Kečč ad knɣeɣ... Ad temmteḍ...
Sliman Ala ! Xaṭi... Ur tneɣɣ ara, neḥwaǧit a Bururu !
Bururu Nekk ḥwaǧeɣ ulis... Ulis... Ulis...
Sliman (Yumerit) Nniɣak ur tneɣɣ ara ! Neḥwaǧit !
Bururu Ad yemmet... Ilaq ad yemmet... (Yettaẓ)
Professeur Findi Arǧu... Arǧu... Ur kiteffeɣ ara leɛqel ! Aẓ akin... Ur dttaẓ ara ɣuri...
Sliman Bururu ! Professeur Findi d lɛalem ameqqran, ḥwaǧeɣt ad yeddu yidneɣ i wakken ad iyiiɛiwen ad kidnerr d bnadem.
Bururu yeḥyad
275
Bururu Ur umineɣ ara... Ur umineɣ ara... Iban deg wallenis d axeddaɛ, Ilaq ad yemmet ! Ad tnɣeɣ !
Sliman Bururu, ma yella tebɣiḍ ad tuɣaleḍ akken telliḍ ilaq ad tamneḍ, ad tqadreḍ tussna tameqqrant n Professeur Findi, amusnaw n ṭṭebb, ḥwaǧeɣt ad iyiiɛiwen, ur ɣelleḍ ara, ur tneɣɣ ara !
Bururu (Izehher) Ahat ad yili d kečč i iɣelṭen a Docteur Sliman mačči d nekk. La sraḥayeɣ ixeddaɛen, wagi iban segsen. Lameɛna akken i kyehwa, ur tneɣɣeɣ ara, ḥader kan ad dteggriḍ di nndama.
Sliman Ḥṣiɣ d acu i la xeddmeɣ a Bururu ! Aha a Professeur Findi ad nerwel.
Professeur Findi Aqliyi weǧdeɣ a Docteur Sliman, lḥu, la ttḥussuɣ belli nekk yidk ad nessemɣer lɛilm.
Sliman (I Bururu ) Zwir tura zdatneɣ a Bururu, uqqemaɣ abrid.
Bururu Lḥuṭ... Lḥut... Ddutd yidi... Ddutd yidi.
Dduklen di tlata, imeslab ttuɣun, ageffur di berra, leḥḥun.
Professeur Findi (Yeɛǧebit lḥal) Aqlaɣ tura di berra... Di berra... Di tlelli n ugeffur, yifen taxxamt n sbiṭar n yimeslab.
Sliman (Yendem) Iɣaḍiyi ufremlinni meskin, ɛeggneɣas, yeggumma
Bururu yeḥyad
276
ad yaɣ awal, d netta i yenɣan imanis s ufus n Bururu, yettkel ɣef tezmertis texdeɛit iḍagi zdat Bururu (Amcic yerwel).
Professeur Findi Sliɣ la qqaren at zik belli amcic aberkan deg yiḍ d yir lfal, wagi d aberkan, yerwel.
Sliman Allenik a Professeur Findi ifent tid n umcic mi tɛeqleḍ llunis di tebrek n ṭṭlam (Icukk) Ur fhimeɣ ara amek yexla sbiṭar, ulac degs iɛessasen am leɛwayed, ḥala win yenɣa Bururu i yellan !
Professeur Findi (Yessetḥa) Tikwal deg yiḍ mi ara yilin imuḍan ttwaḥebsen merra deg texxaminnsen, ttemsefhamen iɛessasen i wakken ad ǧǧen kan yiwen degsen.
Sliman Ula d ibulisen ulaciten !
Professeur Findi (I yimanis) Ayagi d tiktiwin n kumiṣar Ɛmara, yexdem aya i wakken ad tishil trewlanneɣ. Docteur Sliman qrib i dyerri s lexbar, s tbumeɛmult... (I Sliman) Sani ara nruḥ ?
Sliman Ad kenawiɣ sanda ur ɣyettaf ula d yiwen ! (Yettxemmim).
Professeur Findi D acu akka i dyusan di lbalik a Docteur Sliman ?
Sliman Mazal tḥeyyreɣ... Ur fhimeɣ ara... Ayɣer ḥala yiwen ufremli i dǧǧan d aɛessas ?
Professeur Findi U yerna tura atan yemmut, wwin ddnubis.
Bururu yeḥyad
277
Sliman Di leɛwayed, mačči ḥala yiwen i yettilin d aɛessas... Awah ! Ggummaɣ ad fehmeɣ !
Professeur Findi (Iḥar) Ma yella mazal ad nɛeṭṭel dagi alamma ufanaɣd, ur k ttaǧǧan ara lweqt ad tfehmeḍ kra !
Sliman D tidet, ɛejlet di tikli. Bururu, melaɣd abrid di ṭṭlamagi. Mi nḍall ssyagi, nessebɛed, imiren d nekk ara wendyemlen abrid.
Bururu Ḍefretiyid... Ḍefretiyid... Lḥutd...
Professeur Findi (I yimanis) Waqila tura dayen, ayen nebna nekk akked kumiṣar Ɛmara yebda la yettali, tikli n tqerract tettnerni. Taqerract ideg ara yewḥel Docteur Sliman u ad yemmet Bururu.
Asayes 32
Asṭebṭeb.
Smaɛil (I yimanis) Anwa imqelleqagi i la dyesṭuqquten tanaqust di tewwrt ? Attan tewweḍ d snat tsaɛtin n yiḍ. (La sonnette raisonne plusieurs fois ) Ad kkreɣ ad dldiɣ tawwurt. Ahat ad yili d albaɛḍ yesɛan amuḍin yenṭerren (Yeldi tawwurt, yewhem) Amek ? D kečč aya ?
Sliman (Yeɛya) D nekk a Smaɛil, rewleɣd si sbiṭar.
Bururu yeḥyad
278
Smaɛil Kcemd, kcemd ur ttɣimi ara ɣef umnar n tewwurt.
Sliman Ur lliɣ ara weḥdi, yerna lweqt ur ɣikeffu ara, ilaq ad nkemmel tikli, d ṭumubilik i ḥwaǧeɣ i wakken ad nessebɛed ssyagi qbel ma nettukcefd.
Smaɛil D ayen isehlen a Sliman. Lameɛna mazal ur iyidtemliḍ anwa akka i dyeddan yidk ?
Sliman (Alluy di teṭrejtin ) Ccet ! La selleɣ i tikli deg tibruǧin, la d ttalin.
Smaɛil Ad yili d lǧarnneɣ i ixeddmen deg yiḍ, yekfad, atan yuɣald.
Sliman (Iḥar, yetqelleq) Ur ilaq ara ad ɣdyaf ɣef umnar n tewwurt.
Smaɛil Aha ! Kcemd, ɣiwel ! Qbel ad diḍill.
Sliman (Yezzi) Kcemd a Professeur Findi (Lḥess n tikli iqerrebd) Aha, yallah, ɣiwlet, kecmetd di sin (Professeur Findi d Bururu kecmen).
Smaɛil (Yewhem, yuggad) D wagi ? D wagi ?
Sliman Anɛam ih, d wag i d Bururu. Ma d wagi d Professeur Findi. Di teswiɛtagi ur zmireɣ ara ad kdsfehmeɣ kullec, la ssutureɣ degk ad tesɛuḍ degi laman, ur slibeɣ ara am akken i d ssufɣen lexbar felli.
Bururu yeḥyad
279
Smaɛil Ḥṣiɣ, ur tbaneḍ ara d win iselben a Sliman, ma yella s tidet tuḍneḍ tisselbi ara yilin d ssebba n tuccḍainek deg wayen yettwaḥerrmen, ilmend n tidduklanneɣ taqdimt n leqraya d wayen akk i ɣyeccerken n lxir n leḥbab di temɣernneɣ, tewwiyid kan ad kdawiɣ, neɣ ma iwulem ad kṣṣreɣ.
Sliman Ula d nekk armi ḥṣiɣ d ameddakel d tidet mačči n tkellax i d ɣewwseɣ fellak s laman (Bururu yettnazaɛ) Ur tqelliq ara a Bururu, qrib ad teḥluḍ.
Professeur Findi Anda ara snuqqem ttawil i wakken ad tneɛnu ad tidnerr d amdan ?
Sliman Deg yiwen leɛzib deg udrar.
Smaɛil Axxam aqdim i dyeǧǧa babak ?
Sliman D win a Smaɛil. Axxam yeṭṭurref, ulac imezdaɣ di lqurubis, ḥala winna i ɣilaqen yeṣṣer, ur ɣdttafen ara.
Smaɛil Ssneɣt, ad yili qrib ad ihudd, yebda la yetteftutus, ur yettɛeṭṭil ara ad dyeɣli.
Sliman Ur iyidtewqiɛ ara lmeɛna, ḥṣiɣ d aqdim, aṭas ayagi i yeqqim ur yettwazdeɣ ara imi iband wakal dinna la yetseggix, d ayagi iɣef ur bnin ara medden degs. Dinna nezmer ad neɛnu ccɣel nneɣ, ad kkseɣ ammusnni iss ssamsen merra baba. Tfehmeḍ a Smaɛil ?
Bururu yeḥyad
280
Smaɛil Fehmeɣ, fehmeɣ a Sliman, la tettnadiḍ amek ara treqqɛeḍ leɣlaḍ n babak i diṣenɛen Bururu ur yuḥtam. Tebɣiḍ ad tesseḥluḍ lweḥcagi s tussna i kdyeǧǧa d lewrata.
Sliman Baba meskin yettkel ɣef n lɛilm n ṭṭebb, ulis yelha, ibudd ayen yelhan i yimdanen lameɛna targitis teffeɣasd mxalfa, tedda yas di nneqma, yemmut s ufus n leɣlaḍ n tussnas, ḥṣiɣ rruḥis ur yettaf ara lehna alamma ssazedgeɣ lɛilm i dyesnulfa.
Smaɛil Fehmeɣ a Sliman, fehmeɣ. Tura d nekk s timmadiw ara ken yessiwḍen alamma d axxam aqdim n babak anda yisk ad yennerni lɛilmis, s Bururu lweḥc iqellɛen ulawen ara dterreḍ d bunadem.
Asayes 33
Ṭumubil teḥbes, rrwaḍi ttijjiqent.
Ɛmara Ayen akka i yidmazal di leɛmer, ad yenɣes s isuɣanagi n lkawačču n rrwaḍi i yettemḥiḥiden di lqaɛa mi ara tḥebseḍ ṭumubil a Ɛaziz.
Ɛaziz D kečč a si Ɛmara i yidyennan ɣṣeb.
Ɛmara Nniɣak ɣṣeb di tazzla mačči deg uḥbas (Nnhati) Aqlaɣ newweḍd anda yesnejmeɛ umɛellem n sbiṭar ṭṭebbat merra i wakken ad senyemmeslay ɣef wayen yeḍran. Ur yeḥṣi ara yewweḍiyid lexbar (Rsend si ṭumubil, leḥḥun ɣer sbiṭar) Tura ad nẓer d acu i la sserwaten.
Bururu yeḥyad
281
Ɛaziz Ur cukkeɣ ara ad ɣdyemmager s ccwayeɛ akked yijeǧǧigen a si Ɛmara.
Ɛmara (Yeldi tawwurt n tzeqqa, lḥess n lehdur, tasusmi mi dyekcem kumiṣar akked umeddakelis) Kemmlet awal nwen, mmeslayet, mmeslayet.
Directeur Ur cukkeɣ ara neɛreḍikid a si kumiṣar !
Ɛmara (Yeskeɛrir) Sɛiɣ yiwet lkarṭa n uneɛruḍ i yiiteldin merra tiwwura n temliliyin am taginwen, u ttreḥḥiben yisi akk medden a si Directeur. Lkarṭaagi yurad fellas Police. Kemmlet tura ameslay nwen, nekni aqlaɣ d imnezzhen kan.
Directeur Ameslay yella garaneɣ ulac ayen ara kidyawin di tlemmast (Itezzem s leɛyaḍ) Imi dtusiḍ ihi seld. Yewweḍaɣd lexbar uffir ɣef tbumeɛmult i tebnam s tḥila di sbiṭar, ayagi ad neccekti yiss a si kumiṣar ! Ur nettaǧǧa ara taluft ad tefsi war ma teǧǧad iraggen n uɛaqeb. Ɣef lǧalnwen, imḍebber n tzeqqanni n yimuḍan iɛemmed assnni iɛessasen nniḍen n yiḍ ruḥen, ḥala yiwen i dyufa Bururu, yenɣat u yesserwel Docteur Sliman akked Professeur Findi. Ma yella imḍebber ad yettuɛaqeb, ilaq daɣen widen yellan d ssebbas ad ttuɛaqben.
Ɛmara Matalen nekni !
Directeur Matalen kečč a si kumiṣar ! La police tettwassen txeddem s lqanun, ayagi ma yella serrḥenak ad truḥeḍ ad tefɣeḍ la retraite u ad texḍuḍ i wayen i kyugaren am taluft n Bururu.
Bururu yeḥyad
282
Ɛmara (Yezɛef, yeɛḍes, yenser) Tura d nnubaw nekk ad dmmeslayeɣ (Yeɛḍes acḥal n tikkal) Izad felli uɛḍas, bla cekk ad yili d rriḥa n yeḥtufen i tettarram d ddwa i la dyettfurrun segwen la teqqsen anzareniw (Yenser) Asmi bdiɣ lxedma di ṣṣenɛainu, bniɣ ɣef ucettem ad ttucettmeɣ seg widen irekḍen lqanun, qebleɣ ayagi (Iɛeggeḍ s zzɛaf) Lameɛna ur qebbleɣ ara yir asenɛet uḍad sɣurwen, tuccḍa n leɣlaḍ n yiwen wawal arẓagan ara wendyennesren i kenwi, lɛulama n ṭṭebb ayagi ad diniɣ ala, ala ur tqebbleɣ ara (Lḥess n widen ur neqbil ara) Susmet ! Nniɣawen tura d nnubaw ad dmmeslayeɣ ihi sletd. Aqlaɣ newweḍd ɣer yiwen n lweqt ideg dttnulfuyen yinɣiyen n ṣṣenf ajdid am Bururu ineɣɣen s uqlaɛ n wulawen. Ṣṣenfagi ur tssineɣ ara, ur tɣriɣ ara di ṣṣenɛaw imi uqbel ur yelli ara, ur dilul ara, ur yettwassen ara. Ayagi yellad d amaynut (Elève la voix accusatrice ) lweḥcagi yettuṣneɛd s lɛilm n ṭṭebb, s tussnanwen, d nettat i d ssebba n tmenɣiwin agi akk. Di teswiɛt anda nettuqqim akk tazmertnneɣ s wayen akk nessen i wakken ad nḥareb akk leḥram, anda nnejmaɛen takerḍa, lekdeb, iḥtufen, la drogue yettilin d lhemm akk i d yettawin lmaḍerrat i digellun s tmenɣiwin, kenwi s lɛulama imeqqranen ternamaɣd ṣṣuɛubat nniḍen s tlalit n Bururu, lweḥc ineɣɣen s truẓi n yidmaren d uqlaɛ n wulawen. Anwa i yuklalen acettem akked uɛaqeb ? D kenwi s lɛulama ḥaca win texḍa temsalt neɣ d nekk, kumiṣar Ɛmara i tesweqɛem di tuccḍanwen ? (Asuɣu di tzeqqa ).
Ɛaziz Si Ɛamra tettuḍ aḥader n ṣṣeḥḥak, Docteur yesḥerremak urfan, assagi aqlak tquzmeḍ taḍurtik, ulamma tenniḍasen ayel yellan, uklalen teqqseḥ n tidet. Ahat ayagi ur kyettḍurru ara, ad yessifsus ddhenik.
Ɛmara D tidet a Ɛaziz, aṭas ayagi ur rfiɣ ara, lameɛna urfan n wassa neṭgend d ifeṭṭiwjen seg usmendeg uqeccuḍ, ahat d nitni i yesɛan lḥeqq, wulfen ttaken leɛtab i terwiḥt, dima snulfuyend ddwa n ḥellu n umdan, lameɛna assagi mačči d nekk i d
Bururu yeḥyad
283
ineṭqen, d yir urfan n talufta, nekk tura smeɣreɣ (Yeɛḍes, yenser) bdiɣ la ttḥussuɣ tenɣes degi tezmert, tenɣes i wallaɣ iw d ubibbi n yir ṣṣwab (Yeɛḍes, yenser) Lemmer rniɣ qqimeɣ garasen yiwet ddqiqa, ad ṭreḍqen wanzareniw yettfurrun akka d iraggen yettraḥen d iḥtufen n lebxur.
Asayes 34
Ṭumubil teḥbes. Sliman Aqlaɣ newweḍd s axxam aqdim i dyeǧǧa baba.
Smaɛil Yebna s ufella n tiɣilt n uẓru gar icerfan, iruḥ icuba s ixxamennni n zik umi qqaren le château.
Professeur Findi Si lebɛid yesɛa lhiba, si lqerb yessewḥac, yeɣɣemɣem d aberkan, leḥyuḍis qedmen, tiɣemmaris yemɣid degsent leḥcic, yeččur akk d imerjan, ad stiniḍ d axxam n waɣzen.
Sliman Yelḥa fellas wawal belli zedɣent yiruḥaniyen, ulac win i d itennḍen ɣer dagi. D amkanagi i ɣilaqen, ulac win ara inadin ɣef laternneɣ. Ur ɣttafen ara. Aha, yallah ṣubbet si ṭumubil, ccɣelnneɣ la ɣyettraǧu.
Ṣubbend si ṭumubil di rebɛa yidsen di lexla. Lḥess n yifrax, imqerqyar, aman, iɣeẓran, lwerq n ttjur. Tikli ɣef yidɣaɣen, amecwar ḥebsen zdat yiwet tewwurt taqdimt.
Professeur Findi Iban aṭas aya ur teldi tewwurt n uxxamagi, walit aẓeṭṭaagi n tissist s ufella n lluḥ gar icebrunen.
Sliman Bururu ! Bururu !
Bururu yeḥyad
284
Bururu D acu i tebɣiḍ a Docteur Sliman ?
Sliman Ur sɛiɣ ara tasarut n tewwurtagi, rreẓitt... Rreẓitt.
Bururu Ad ttrrẓeɣ... Ad ttrrẓeɣ... (Yerẓatt) Dayen terreẓ... Terreẓ.
Sliman (Yekcem) D ṭṭlam !
Smaɛil Arǧu ad dawiɣ llamba n uẓru (Iruḥ ɣer ṭumubil, yewwid llamba ).
Professeur Findi Yezwaraɣ Bururu yekcem.
Sliman Netta yettwali deg yiḍ, yallah ḍefretiyid.
Smaɛil Aqlaɣn ! (Isuɣan n umčeɣyay).
Sliman Sseknut iqerra nwen, ḥadrey ad kenḥazen yimčeɣyayen deg wallen !
Smaɛil Dayen tura, ruḥen, ɛeddan.
Professeur Findi Mazal ad duɣalen.
Smaɛil Sliman ! Sliman !
Bururu yeḥyad
285
Sliman D acu, d acu a Smaɛil ?
Smaɛil D acu akka i dineṭḍen deg wudemiw ? Zzid llambanni.
Sliman Ur ttaggad, d lqezz n uzeṭṭa n tissist i ineṭḍen ɣef wudemik (Asuɣu n umčeɣyay).
Bururu (Izehher, itett amčeɣyay) Ad kččeɣ... Ad kččeɣ...
Smaɛil Sliman, la ttwaliɣ tili n Bururu dahi, sbanitid kan s llamba ad nẓer d acu i la ixeddem ?
Sliman Atan (Yezzi llamba) Amek ?
Bururu (Izehher, yefreḥ) Idammen... Idammen...
Smaɛil (Yuggad) Muqel, muqel... La itett amčeɣyay... Uglanis la ttqudduren d idammen, rric yenṭeḍ ɣef tamartis.
Bururu (Yezher) Idammen... Ad kččeɣ...
Smaɛil Yerna yeṭṭefd wayeḍ... Yebḍat ! (Iɣunfa) La iteffeẓ degs... Tura yessebleɛit , di leɛnayak a Sliman sseɣsi llambanni uqbel ma sneḥcameɣd imaniw s wayen yellan deg uɛebbuḍ iw...
Sliman Tesɛiḍ lḥeqq, mačči d ccɣel n unezzeh (Tasusmi) D lɛaǧayeb...
Bururu yeḥyad
286
Seg wasmi i dyettwaṣneɛ Bururu ur yečči, tura yetḥayad i lqut.
Professeur Findi Assagi atan yebda učči s yifrax, imčeɣyayen.
Sliman Ayagi iḥeyyeriyi a si Professeur Findi.
Professeur Findi Ayɣer ? D acu i kiḥeyyren a Docteur Sliman ?
Sliman Bururu yella si ccetla umi qqaren les rapaces, uččiines d iɣerdayen n uxxam d wid n lexla i dyettawin yidsen ikurdan n yal lehlak iweɛren, ineɣɣen amdan am ṭṭaɛun.
Professeur Findi Ayagi d tidet, nezmer ad dnini d amnaḥel n umdan imi itett iɣerdayen i dyettawin lehlakat.
Sliman Bururu yella d amdan iɛacen s yidammen n Bururu, yettubeddel am akken tura la itett imčeɣyayen si tjadditis am akken yezmer ad yečč aksum n bunadem.
Professeur Findi Ayagi d lmuḥal, ur yezmir ara ad yeḍru.
Sliman I wakken ur nḥedder i leɛǧeb ur iqebbel leɛqel, ilaq s lɛejlan ad tidnerr ɣer laṣelis, d amdan a Professeur Findi.
Bururu (Mazalit yetṣeggid) Idammen... Atan wagi... Atan wayeḍ... Idammen...
Bururu yeḥyad
287
Smaɛil Yekfa imčeɣyayeninna s wučči, tikkelagi ugadeɣ ad yebdu učči n yimdanen.
Asayes 35
Ɛmara Ay aḥeddad n lfeṭṭa... La la la la... Ay aḥeddad...
Ɛaziz Leɛmer walaɣ Ɛmara icennu tizlit Ay aḥedda n lfeṭṭa ur yessin imeslayenis ! (I Ɛmara) Zemreɣ ad ccerkeɣ yidk ayen akka i kyesferḥen a si Ɛmara ?
Ɛmara Maɛlum ad ttettikkiḍ a Ɛaziz, aqlak tettikkiḍ imi aqlak degs si tazwara. Ssebba n zzhuagi d tifrat n taluftagi, qrib ad nessiweḍ ɣar taggara n Bururu. Docteur nneɣ, s tḥila, s ṣṣifa n Professeur Findi ameḥbus yedda akked Docteur Sliman, yesserweliten Bururu si sbiṭar i wakken ad tiɛiwen ad asrren tanaṣlitis n umdan.
Ɛaziz Ɣef wayagi i teskecmeḍ Docteurnneɣ s yisem n Professeur Findi i wakken ad tessiwḍeḍ s ayen i tmennaḍ. Lameɛna amek ara yexdem i wakken ad ineɣ Bururu imi taswiɛtagi ur nufi ara s wacu ara yemmet.
Ɛmara Ulac ayen ur nettmettat di ddunit a Ɛaziz. Ula d Bururu ad yesɛu ayen ara tyenɣen. Findi ad dyaf amek ara yemmet. Ad iyidyessiweḍ lexbaris.
Ɛaziz Amek ara kdyessiweḍ lexbaris ?
Bururu yeḥyad
288
Ɛmara Ur ttxemmim ara, yeḥṣa amek. Tikkeltagi d taggara n taggara n Bururu, qrib ad yettwikkes, yiwet tyita, tukksa n tidet mačči n tkellax. Abaden ad yeqqel ad yeḥyu, bniɣas lsas n uẓekkas s tɣemmar n txidas ara tisefḍen si tudert i lebda
Asayes 36
Sliman Sani akka i iruḥ Smaɛil ?
Professeur Findi Ceyyɛeɣt ɣer temdint, ɣur yiwen umeddakeliw, ur ttaggad, d ameddakel n laman, ad sdyefk kra n tɣawsiwin n ufeqqer n la chirurgie i ɣixuṣṣen i wakken ad neɛnu ccɣelnneɣ di Bururu.
Sliman Ula d nekk sɛiɣ laman di Smaɛil, d ameddakeliw ur iyi ixeddeɛ ara, icuban di laman i tesɛiḍ deg umeddakelik (Ibeddel ameslay) Tura nekni ilaq ad nḥader imannneɣ, la police la ɣtettnadi. Awid kan tura ad aɣishilen yiberdan n tussna i wakken ad nessimɣur tamusni ara dneǧǧ d lwert i lǧil la diteddun.
Professeur Findi Muqel kan Bururu, segmi yečča imčeɣyayennni yesṭuqqut di zzhir.
Sliman Ayagi yennulfad d ajdid ɣurs, ad ruḥeɣ ad qqimeɣ yids ad t wanseɣ (I Bururu).
Bururu (Yettnazaɛ) Ččiɣten... Ččiɣten...
Bururu yeḥyad
289
Professeur Findi (I yimanis, yuggad) Ur iyiɛǧibent ara wallen n Bururu !
Sliman (Yetṣebbir Bururu) Bururu, Bururu, qrib ad teḥluḍ, tesliḍ, qrib ad teḥluḍ, qrib ad tuɣaleḍ d amdan am nekni, am akken i telliḍ zik, ad yettwamḍel lweḥc i kizedɣen, ad dtuɣaleḍ d kečč, Salem, Salem, Salem...
Bururu (Izehher) Qrib, qrib... Salem... Nekk d Salem...
Sliman Professeur Findi ad iyiiɛiwen i wakken ad kidnerr d Salem n zik.
Bururu (Yetqelleq) Professeur Findi, Finfi, Findi...
Sliman D acu i kyuɣen a Bururu, la tettergigiḍ ? Ur tqelliq ara.
Bururu Findi... Professeur Findi... Ur tumineɣ ara... Ur tumineɣ ara... Iban d axeddaɛ... D axeddaɛ...
Sliman Ala ! Tɣelḍeḍ a Bururu, Professeur Findi mačči d axeddaɛ ! D lɛalem ameqqran ara yiiɛiwnen di ḥelluk.
Bururu Ad ḥluɣ... Ad ḥluɣ... Ad qqleɣ d amdan... Salem... Salem...
Professeur Findi (I yimanis, yetqelleq) Bururu la yidyettmuqul s wallen iseqḍen timenɣiwt... s unexzur n win yelluẓen... Allen d lebda reṣṣant degi, yerna yessewḥac, uglan mazaliten ttqudduren d idammen n yimčeɣyayen, ilaq ad dafeɣ amek ara yemmet s
Bururu yeḥyad
290
lɛejlan qbel ma yebda icehwi n uksum n umdan. La imecceḥ deg yicenfurenis, ilaq ad yemmet am akken i yidyessamer kumiṣar Ɛmara... Mazal Bururu la yidissenqad s wallenis tizeggaɣin.
Sliman (Yefreḥ) Ad teḥluḍ a Bururu, qrib ad kidrreɣ d amdan, d Salem, ad yettwamḍel lweḥc iqellɛen ulawen i dyeṣneɛ s leɣlaḍ baba Saad Ḥari... Leɣlaḍis ad yirid s lɛilm n ṭṭebb n mmis... Nekkini... Nekkini... Docteur Sliman.
Asayes 37
Zuhra Lferḥagi ur dyekcif yilesik, ur yezmir ad yessedreg wulik, la dyettbin ɣef wudemik a Ɛmara. Assagi daɣen tusiḍd ad teccerkeḍ yidi lbaḍnak.
Ɛmara (Yeɛḍes) Anwa i izemren ad yeffer taɣawsa fellam a Zuhra ? Tettekseḍ leḥǧab ɣef kullec. D tidet, assagi uliw yezha.
Zuhra Ssebba n lferḥagi d Bururu.
Ɛmara Anɛam ih d Bururu. Tikkeltagi ur yettɛeṭṭil ara ad dtaweḍ taggaras, ad ifuk leḥzen, ad fuken yimeṭṭawen seg uḥbas n tazzla n yidammen. Imren ad yenneqḍeɛ ucettem degneɣ, ad tekkaw tadwayt n lmidad i tuccar n tira n ssemm i kra n yimesǧernanen ur nquder ara lḥirfansen. Tura Qrib ad thenniɣ si Bururu...
Zuhra Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha !
Bururu yeḥyad
291
Ɛmara (Yewhem) Ayɣer akka i la tettaḍsaḍ ?
Zuhra Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha ! Ha !
Ɛmara (Yezɛef) Ayɣer la tettaḍsaḍ ? Nniɣam iniyid ayɣer la tettaḍsaḍ ?
Zuhra Teḥṣiḍ a Ɛmara d taderwict i lliɣ, taḍsainu ur tesɛi ara lmeɛna, sderwiceɣ kan... Awid tura afusik azelmaḍ, ad akdzureɣ imi ẓriɣ d ayagi i kidyewwin ɣuri.
Ɛmara D tidet, ax, zuriyid i wakken ad issineɣ ttbut ma yella Bururu ad yettwikkes i lebda !
Zuhra Ẓriɣ tettamneḍ zzyaraw, iniyid a Ɛmara, ur tuggadeḍ ara ad dteggriḍ di nndama deg wayen akka ara kdiniɣ ?
Ɛmara (Yeɛḍes) Bdu zzyara, d lferḥ neɣ d lqerḥ, weǧdeɣ i kullec.
Zuhra Ldi afusik ad iban wayen i la tettraǧuḍ a Ɛmara.
Ɛmara (Rrɛud, aḍu d lebraq) Tawenzam attan tekres a Zuhra, d acu i twalaḍ ?
Zuhra (S leɛqel) La ttwaliɣ tessewǧadeḍ aẓekka i Bururu.
Ɛmara D tidet. Ssewǧadeɣ aẓekkas, zzyaram tufat.
Bururu yeḥyad
292
Zuhra Bururu ! Bururu ! Bururu ! Yettwacudd s tɣeggaḍin n uɣeggad akked snasel... La ttwaliɣ yeẓẓel s ufella n ṭṭabla n rrxam... Tettezzi tettneqlab s tnaɛurt... D acut akka daɣen i la d yeṭṭaharen gar walleniw ?
Ɛmara Senqed, senqed d acu !
Zuhra La ttwaliɣ taɣawsa n wuzzal... D timqessin... Ɣlintas ddaw ṭṭabla... Daxel n kra ubasan n waman... Neɣ am waman... Timqessinnni mmeččent akk... Fsint akk zdaxel...
Ɛmara D Bururu i mdtessenɛet zzyaram am temqessin, d netta ara yemmeččen u ad yemmet.
Zuhra Ala a Ɛmara, la ttwaliɣ Bururu mazal yeẓẓel s ufella n ṭṭabla... Atan tura sin yimdanen yelsan llebsa tacebḥant, d iqeffazen n ukawičču la ttnaɣen, la ttemseččawen... Yiwen degsen yerfed taɣawsa n wuzzal yewwet yiss axṣimis... Yeɣli... Udemis yeččur akk d idammen... Ur yettembiwil ara... Ur iban ara ma yemmut... Ma d wayeḍ... Ma d wayeḍ...
Ɛmara Kemmel awalim, wayeḍnni, d acu i la ixeddem ?
Zuhra Yebda la iberren tanaɛurtnni n ṭṭabla, tettneqlab... Tettneqlab s leɛqel... Tettezzi ɣef yimanis... Bururu yettwacudd s ufella s... Yettmil, yettmil ɣer ubasan n waman yessefsayen uzzal, u ssyin...
Ɛmara Ur ḥebbes ara... Ur ḥebbes ara a Zuhra, d acu i mdibanen ?
Bururu yeḥyad
293
Zuhra Aqerruyiw... Aqerruyiw... Aqerruyiw... (Tsuɣ) Ala... D lmuḥal... Ur zmireɣ ara ad rnuɣ ad waliɣ ayen akka i la iḍerrun di zzyarak...
Ɛmara Tidi la tettazzal fellam... D acu i kemyuɣen a Zuhra ? Ayɣer akka la tettergigiḍ ?
Zuhra (Tetqelleq) kumiṣar Ɛmara ! Ɛmara ! La ttwaliɣ ur ilaq ara ad ternuḍ leqdic di taluftagi n Bururu ! Ur stezmireḍ ara ! Yerna tamusnik, serreḥas... Serreḥas... Nniɣak serreḥas...
Ɛmara D tisselbi i kemidyebdan a Zuhra, d lmuḥal ad sserrḥeɣ ! Armi d tura, qrib d taggara ad tefru taluft, ad tǧǧeɣ ad iyi yemneɛ, d lmuḥal ! (Yeḥzen) Neɣ waqila ula d kemm i mazal ttḥibbiɣ, umi dmmaleɣ merra lbaḍnaw ur iyitumineḍ ara ?
Zuhra Ala a Ɛmara, mačči d aya, tɣelṭeḍ ! Lameɛna akken ad yettwikkes Bururu, ilaq tamusni ɛlayen n ṭṭebb, mačči s lḥirfa n tḥilanwen s yibulisen. Ḥala tussna i tidyesnulfan i izemren ad ttekkes (Nnhati) kumiṣar Ɛmara, ay ameddakel n temẓiw, tikkeltagi ugadeɣ fellak !
Ɛmara (Yeɛḍes, yezɛef) Ihi ɣas ur ttaggad ara a Zuhra, a lemri n leɛquba n medden, ma yella tussna n ṭṭebb tecceḍ teṣneɛd Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen, nekk, s lḥirfaw, lḥirfa n ubulis ineḥḥlen ɣef lḥeqq, ad tkkseɣ, tfehmeḍ !
Zuhra (Tetqelleq) Awah ! Awah ! Tɣaḍeḍiyi a Ɛmara, teggummaḍ ad tfehmeḍ, mazalik ur tettbeddileḍ ara, akken i kssneɣ zik i k mazal, kečč teqqimeḍ d kečč, aqerruyik d aẓru, d azemzi n wasif ur yettbeddil ara, d rrṣila ur tettaggadeḍ ara.
Bururu yeḥyad
294
Ɛmara Ḥṣiɣ aqerruyiw d azemzi n wasif, aman ttawind yal taɣawsa, ttazzalent fellas, lameɛna i lebda, igerrid d azedyan. Ulac ayen ara yiyessaggaden, taluft n Bururu ad ttssiwḍeɣ ɣer taggaras. Kemmeliyid zzyara (Rrɛud, lebraq, lehwa, aḍu).
Zuhra Ayen akka i kdmazal di zzyarak mačči d ayen ara yessifsusen ɣef lxaṭerik, teggummaḍ ad taɣeḍ awal imi la testehzayeḍ di terwiḥtik ɣer ccibik, ur dterriḍ s lexbar i yimanik. Nniɣak tɣaḍeḍiyi a Ɛmara, ay arfiq n tudert...
Ɛmara (Yeɛḍes, yenser acḥal n tikkal ) Dayen a taɛzizt ur drennu ara lehdur, la ttḥulfuɣ ur tettɛeṭṭileḍ ara ad iyidtiniḍ la qqazen aẓekkaw.
Asayes 38
Ɛmara (Daxel n ṭumubil, tleḥḥu) Yaxi Zuhra yaxi ! Usiɣd ɣurs i wakken ad iyitessifsus uliw, s zzyaras, terrayid ddunit d ṭṭlam ! (Yeɛḍes) Awah ! Waqila d tisselbi i yidyebdan imi mazal ttamneɣ s tderwicin... Ulamma tagi mačči d taderwict menwala... (Nnhati ) Lameɛna d tidet drewceɣ ! Ur drriɣ i yimaniw s tamawt. Imdanen simmal rennun di leɛmer rennun di rrzana n leɛqel, nekk waqila rennuɣ tthaḍeɣ... Ah ! Aqli wwḍeɣd ɣer lbiru (Teḥbes ṭumubil, yersd, ileḥḥu ).
Ɛaziz Si Ɛmara, la kyettraǧu yiwen Docteur di lbiru.
Ɛmara D acu akka i yebɣa ?
Ɛaziz Yeggumma ad dyini, yennak yettuceyyeɛd ɣurk.
Bururu yeḥyad
295
Ɛmara Yennayakd isemis ?
Ɛaziz Isemis Buɛlam, Docteur Buɛlam.
Ɛmara Ihi ad tẓreɣ qbel ad yerfu (Yeɛḍes).
Ɛaziz Docteur Buɛlam, atan kumiṣar Ɛmara i la tettraǧuḍ.
Buɛlam Ɛeqleɣt, lǧernanat smeɣren isemis.
Ɛmara Smeɣren isemiw s ucettem. D acu i tebɣiḍ ɣuri ?
Buɛlam Zemreɣ ad mmeslayeɣ ?... (Yezzakend Ɛaziz s tmuɣli) Zdat...
Ɛmara (Yeɛḍes) Ɣas, ɣas mmeslay zdat l’inspecteur Ɛaziz, meqqar ma yella wayen ttuɣ netta ad iyitidyesmekti.
Buɛlam Akken i kyehwa a si kumiṣar, Docteur nwen i umi tbeddlem isem s win n Professeur Findi...
Ɛmara Tban lbaḍna tetteffeɣ tettali di tegnawt am yiraggen ur yezmir ad yeṭṭef useqfel.
Buɛlam D ameddakeliw n temẓi ur nesɛi ara lbaḍna garaneɣ, nettemyaman.
Bururu yeḥyad
296
Ɛmara Laman tikwal yettɣab, lameɛna kečč, assa, ad kamneɣ, arǧu ad qqimeɣ i wakken ad kfehmeɣ (Yeqqim) Aha, mmeslay la k selleɣ.
Buɛlam Yeǧǧad ɣuri kra akken n tɣawsiwin i sseqdacen deg ufeqqer n la chirurgie, ad senttjemɛeɣ i wasmi ara tentyeḥwiǧ. Iweṣṣayid ad akdiniɣ mi ara diceyyeɛ ɣursent.
Ɛmara Yewweḍd wag i diceyyeɛ ? Isemis ?
Buɛlam Isemis Docteur Smaɛil.
Ɛmara (I yimanis) Docteur Smaɛil, d ameddakel n Docteur Sliman, mmis n Professeur Saad Ḥari, tura iband win i tenyesrewlen si temdint, d Docteur Smaɛil, ula d netta yedda d aqeffaf (Iɛeggeḍ) Ihi tefkiḍas lamananni, yewwitt ?
Buɛlam Anɛam ih a si kumiṣar, rniɣ sseddaɣas yiwet tbasint tameqqrant n ssǧaǧ yettwaxedmen ɣef lqedd n bunadem.
Ɛaziz (Yewhem) Amek ? Yettwaxedmen ɣef lqedd n bunadem ? Ur fhimeɣ ara !
Buɛlam Ula d nekk ur fhimeɣ ara, fkiɣas daɣen snat tbunbunin n ssǧaǧ yettawin 25 n llitrat i yiwet yeččuren d aman yessefsayen uzzal, l’acide.
Ɛmara (I yimanis) Tabasint n ssǧaǧ yettwaxedmen ɣef lqedd n bunadem ? Snat tbunbunin n ssǧaǧ yeččuren s 25 n litrat n
Bururu yeḥyad
297
waman yessefsayen uzzal s wurɣu... Ayagi icuba deg ucucef, tura bdiɣ la fehhmeɣ (I Buɛlam ) Deg wacu i yewwi akk ayagi?
Buɛlam Iɛebbaten deg la camionnette.
Ɛmara Yella weḥds ?
Buɛlam Yusad weḥds, yenher weḥds.
Ɛmara D ayen ibanen, mačči d tilis ara inehren ! (Amzun yesla i Zuhra).
Zuhra (Yettarrad ṣṣut) Taɣawsa n wuzzal ! Timqessin ! Ɣlin ddaw n ṭṭabla n rrxam ! Ɣer daxel n kra ubasan n waman, neɣ am waman mmeččent merra zdaxel... Mmeččent merra zdaxel, fsint...
Ɛmara (Yeɛḍes) Teḥṣiḍ ur ilaq ara ad yeffeɣ umeslay ɣef wayen akka i yidtenniḍ a Docteur Buɛlam ?
Buɛlam Ḥṣiɣ lbaḍna mačči d ayen yettnuzun di ssuq.
Ɛmara Aqlak tfehmeḍ, tura bdiɣ ttḥibbiɣ les Docteurs (Yeɛḍes, yenser) Lameɛna mačči akk les Docteurs !
Zuhra Timqessin yeɣlin daxel ubasan yeččuren d aman... Neɣ am waman... Mmeččent akk... Fsint.
Bururu yeḥyad
298
Ɛmara (I yimanis) Teɣleḍ Zuhra, teɣleḍ. D Bururu ara yeɣlin ɣer daxel u ad yefsi alamma ur dyettaǧǧa lateris.
Zuhra (Yettarrad ṣṣut) Ayen akka i kdmazal di zzyara a Ɛmara mačči d ayen ara yesnefsusin lxaṭerik ! Teggummaḍ ad taɣeḍ awal ! Testehzayeḍ di terwiḥtik ! Ɣer ccibik ur dterriḍ s lexbar i yimanik ! Nniɣak tɣaḍeḍiyi a Ɛmara... Tɣaḍeḍiyi a Ɛmara...
Ɛmara (Yeɛḍes) Awah ! Awah ! Assagi izad felli uɛḍas, izad felli ṣṣut n Zuhra taderwict.
Asayes 39
Akraren kessen, aqjun yessglaf.
Ameksa (I yimanis, yetqelleq) D acu akka i yuɣen akraren ? Atan la ttemxerwaɛen ! Aqjun ur yennum ara yessglaf am assa, d acu i d ssebba n tugdi ? (Aḍu).
Bururu Ooooooooooooooooo !
Ameksa (Yewhem) Yaxi lweqt ibeddlen yaxi ! Asiwel n Bururu deg wass (Aqjun yuggad, akraren rewwlen) Yaxi daɛwessu yaxi, d acu i tenyuɣen ? Akraren la regglen, aqjun yekref si tugdi.
Bururu Idammen ! Idammen ! Ulawen ! Ulawen ! Idammen yeḥman ! Yeḥman !
Bururu yeḥyad
299
Ameksa (Yuggad) D acut wagi ? D lweḥc ! D acu akka i tyuɣen la d yettqerrib ɣuri ? D acu i yebɣa ? Wagi d aruḥani i la yettɛassan laɛzibagi.
Bururu Lmut ! Ad temmteḍ ! Ad cerrgeɣ idmarenik... Ad ssufɣeɣ ul ik... Yettquddur d idammen yeḥman...
Ameksa Aẓ akin ay aruḥani... Aẓ akin felli !
Bururu Ad knɣeɣ... Ad temmteḍ... Lmut... Lmut...
Ameksa Assagi d yir tirga i la ttarguɣ. D buberrak.
Bururu Ur tezmireḍ ara ad iyitrewleḍ !
Ameksa (Yettuɣu) Ala ! Ala ! Ur iyineɣɣ ara di leɛnayak !
Bururu (Izehher) Cedhaɣ ulawan... Bɣiɣ ulik...
Ameksa (Yettḥellil) D acu i kxedmeɣ ? Nekk d ameksa ɣef yimaniw ! D acu ara trebḥeḍ ma tenɣiḍiyi ?
Bururu Ad rebḥeɣ ulik d yidammen yeḥman...
Ameksa Nekk d igellil, d ameksa, ur ugadeɣ ara lmut, rruḥ n win yettqaraɛen lmal n wiyaḍ ur yesɛi ara azal... Lameɛna ma mmuteɣ, anwa i d bab n yelli ? Ḥala nettat i sɛiɣ, tɣaḍiyi
Bururu yeḥyad
300
meskint ad dteggri weḥds, yuɣ lḥal teggujel si yemmas, tura ad ternu ad teggujel s babas. Anwa i diɣefis ?
Bururu (Yewhem) Ah ! Amek ? Yellik, yellik ?
Ameksa Anɛam ih ! Yelli, ɛecra yiseggasen di leɛmeris... D tameɛdurt... D taderɣalt... Bururu Yellik tedderɣel ! Isemis ?
Ameksa Isemis ? Isemis Samira.
Bururu (Isuɣ) Samira ?
Ameksa (Yuggad) Anɛam ih, isemis Samira !
Bururu (Yuzzel, yetsuɣu, yessawal) Samira... Samira... Samira...
Ameksa (Yettergigi) La ttarguɣ yir tirga deg uzal armi qrib i yiyenɣa. Uddreɣd kan isem n Samira, yelli, isuɣ yerwel ! D acut lweḥcagi ? D aruḥani ? Iruḥaniyen ur dteffɣen ara deg wass. Ṣṣifas tcuba ɣer Bururu. D amčeɣyay ? Amčeɣyay yettɛici deg yiḍ. D acut lweḥcagi i la diteffɣen deg wass ?
Asayes 40
Ɛmara Ɛaziz, teẓriḍ belli qrib ad ffɣeɣ ɣer la retraite (Yeɛḍes) Awid kan tamucwart ?
Bururu yeḥyad
301
Ɛaziz Ax ! Rnu tagi, wwiɣakd snat, ad tentteḥwiǧeḍ. Ternayid Malika yiwet s ddemma di lǧib, teẓra tetteḥwiǧiḍtent.
Ɛmara Ay arezgik kečč ikesben tameṭṭut am tinna, tettxemmim ɣef kullec, ḥemmleɣtt amzun d yelli (Yenser). Mi ara ffɣeɣ ɣer la retraite, win ara drren deg umkaniw ahat ur iseɛɛu ara la sinusite, ad akicuḥḥ i tmucwarin. Ihi a Ɛaziz yella ujdid ṣṣbeḥagi ?
Ɛaziz D ameddakelnneɣ i dyufan amek i ɣdyessawel ur iɛeṭṭel ara.
Ɛmara D asiwel n tekkerḍa, yuggad ad dssuksen d Pofesseur Findi n txidas yettwaceyyeɛ sɣurneɣ, d acu i kdyenna ?
Ɛaziz La yeqqar ɣef ttnaṣfa n yiḍ, netta akked Docteur Sliman, ad bdun leqdic ɣef Bururu i wakken...
Ɛmara (Yegzemas awal) Ur kdyemli ara anda llan ?
Ɛaziz Ur dyenni ara a si Ɛmara, yennak ad muqleɣ amek ara nɛiwdeɣ asiwel.
Ɛmara Ihi ad yili ur ɛad kan i dyerri s tamwat anda llan, rewlen deg yiḍ, ur yessin ara amkan, lameɛna ur nettraǧu ara, yeɣṣebaɣ lweqt ! D nekni ara tenyeɛnun alamma d anda zedlen, sdergen imannsen fellaneɣ.
Ɛaziz Amek akka a si Ɛmara, ur neẓri ara anda akka i llan ?
Bururu yeḥyad
302
Ɛmara Yella umnir ara ɣdyesneɛten anda akka i la ttqeggilen. Tettuḍ imceyyeɣ n Docteur nneɣ... Docteur Buɛlam...
Ɛaziz Tebɣiḍ ad dtiniḍ... Docteur Smaɛil ameddakel...
Ɛmara Anɛam ih ! Ameddakel n Docteur Sliman, netta s timmadis ! D Docteur Smaɛil i tenyesɛeddan deg uẓeṭṭa n la police. Aha a Ɛaziz, bges ad nruḥ ad tenidnzur.
Ɛaziz Mačči a si Ɛmara ilaq ad nerǧu lexbar...
Ɛmara Ḥṣiɣ, lexbar n Professeur Findi, Docteurnneɣ, ala... Yekkesaɣ tt lweqt i wakken ad nekkullet kan akka ur nzewwir ara icuḍaḍnneɣ, ilaqaɣ ad nembiwel.
Ɛaziz Acḥal i ḥemmleɣ tiswiɛin am tigi, mi ara dteḥder tigawt ! Ansi ara nebdu a si Ɛmara ?
Ɛmara Tamezwarut ad nruḥ ad dnelqeḍ Docteur Smaɛil. tis snat, ad neǧǧ lewṣaya dagi di lkumiṣarya bla cekk Professeur Findi, neɣ Docteur nneɣ, i wakken ad asɛeggnen ad yesserwel imanis seg umkannni anda yella qbel tasaɛet n ṭṭnac d uzgen n yiḍ.
Ɛaziz Ahat di lweqtnni Bururu ad yili yemmut, Yenɣat Professeur... Docteurnneɣ s daxel n tbasint n l’acide.
Ɛmara (Yeɛḍes, yenser) Yemmut neɣ xaṭi, i wakken ad kkseɣ di lmut is, i wakken ad yethedden wuliw d leɛqeliw, tikkeltagi ad ssifgeɣ u ad hubbeɣ amkannni merra s la dinamit. Bɣiɣ kullec
Bururu yeḥyad
303
ad yettwanṭel, ad redmeɣ Bururu seddaw leṣwar, lateris ad yettwasfeḍ (Yeɛḍes) Mi ḥṣiɣ Bururu, lweḥc iqellɛen ulawen yettwakkes, imiren ad ifsuseɣ, ad ffɣeɣ ɣer la retraite di talwit.
Asayes 41
Deg uzniq, zdat tewwurt n uxxam n Docteur Smaɛil.
Ɛaziz Tafremlit n Docteur Smaɛil tennayaɣd belli ur yettɛeṭṭil ara ad dyaweḍ, aqlaɣ tura snat tsaɛtin aya i la nettraǧu ur diḍall ara.
Ɛmara I lemmer ad yili terrayakd s lexbar belli d la police, tɛeggen as di tilifu.
Ɛaziz Ur teḥṣi ara belli d la police, nniɣas belli d baba i yuḍnen, ḥwaǧeɣt.
Ɛmara Ɛaziz, ad stiniḍ yeslayakd... Atan yewweḍd s ṭumubil... Ssedreg imanik ur ɣdyettwali ara alamma iṣubbd (Ṭumubil tewweḍd tuɣal) Ttɣawal, ttɣawal a Ɛaziz, qelleɛ deffirs, iwalayaɣd yerwel (Rrwaḍi ttijjiqent, yekker umsetbeɛ) Uqqem, uqqem la sirène i wakken ad aɣǧǧen abrid (Sirène de police).
Ɛaziz Iwald ṭumubilnneɣ yefhem imanis. Atan iɣṣeb tikli... Yebɣa ad yessrifeg... Atan yezzi ɣef zelmeḍ... D abrid yessufuɣen si temdint...
Ɛmara Akken i xir, ad ɣyishil i wakken ad tneqḍeɛ. Ḍferit ur t ttaǧǧa ara ad ɣyenser.
Bururu yeḥyad
304
Ɛaziz (Rrwaḍi ttijjiqent) Ur ttaggad a si Ɛmara, qrib ad tneɣḍeɛ, ur mazal ara aṭas. Ma yella ṭumubilis tṣeḥḥa, tettazzal, nekni ad nesrifeg (Ṭumubilat ttemsetbaɛent).
Ɛmara Dayen aqlaɣ neqḍeɛit... Ahat... Zwirit a Ɛaziz... Ḥmeẓit ɣer tamainna... Ur sttaǧǧa ara amek ara yerwel...
Ɛaziz Aqli ḥerṣeɣt, ḥerṣeɣt... Ṭṭef imanik a si Ɛmara. Tura ad ḥebseɣ di tlemmast n ubrid s yidis ayeffusn ṭumubil
Ṭumubilat ḥebsent, ibulisiyen qerrben ɣer ṭumubil n Docteur Smaɛil.
Ɛmara Aha, di leɛnayak a Docteur Smaɛil, ttxilk ṣubbd si ṭumubil, ur nelli ara deg wass n usteɛfu i wakken ad tettmerriḥeḍ yis neɣ di lexlawi.
Smaɛil (Yezɣef) Si kumiṣar, ur tesɛim ara lqanun i wakken...
Ɛmara Lqanun ? Tura yeɛreqaɣ, tesɛerqemaɣt a Docteur Smaɛil armi tnettu, tura nettnadi ad tidnemmekti, ɣef wayagi ara d taseḍ yidneɣ ɣer lbiru, ad ɣdtɛiwneḍ deg usmektiines. Lḥu !
Ɛaziz Ala mačči di ṭumubilik a Docteur Smaɛil, rkeb di ṭumubil nneɣ. Imusnawen akka am kečč yessnen d acu i dyewwi lqanun, ur ṭṭuqten ara, netteḥwiǧiten. Rkeb tura.
Smaɛil Cfu a si kumiṣar, taɛkemtagi ad kdtesqam ɣlayet, ad k tessiweḍ ɣur widen yessnen, iqudren lqanun ara kiɛaqben ɣef lbaṭelagi i tesɛeddayeḍ ɣef lɛaci.
Bururu yeḥyad
305
Ɛmara (Yeɛḍes) I lemmer ad tesneɣseḍ deg lehdur ur nemɛin a Docteur Smaɛil mačči xir ? Ad dneɛnu tidet imeɛnen. Ayɣer i trewleḍ mi ɣdtwalaḍ ?
Smaɛil Tɣelḍem, mačči d tarewla i rewleɣ, mmektiɣd belli yella umuḍin nniḍen uɣaleɣ s lɛejlan.
Ɛaziz Ayagi d tidet, tɛejleḍ armi qrib tegliḍ s yimsebriben i dizegren zdat n ṭumubil.
Smaɛil Ma yella umuḍin i yiyettraǧun, yennṭer, yuɣit kra, cfut d kenwi i d ssebba n tneḍrurtis, ma yemmut... Ma yemmut...
Ɛmara (Yeskeɛrir) Ccafuɛa ines, ccafuɛaines... Abaden ur nqebbel ara ad nili d ssebba n tneḍrurt n umuḍin ! I wakken ur tyettaɣ ula d kra, ilaq ad naweḍ di lweqt, D nekni ara kyessiwḍen ɣurs s usuɣu n la sirène i wakken ad ɣǧǧen abrid ad nɛeddi. Ayya... Zwir !
Smaɛil (Yessetḥa) Lameɛna a si kumiṣar...
Ɛmara Lameɛna ulac amuḍin a Docteur, Smaɛil. Trewleḍ imi tcukkeḍ belli nettnadi fellak ad ɣdtemleḍ anda tessawḍeḍ Docteur Sliman, Bururu akked Professeur Findi.
Smaɛil D tisselbi i kidyebdan a si kumiṣar. Ilaqak ad testeɛfuḍ.
Ɛmara Aṭas n lɣaflin i yiiḥesben d ameslub assagi aṭas segsen i mazal tetten lqut deg yiḍebsiyen n wuzzal, s tuffra ɣef yiṭij.
Bururu yeḥyad
306
Kečč a Docteur Smaɛil ur akilaq ara ad tesbeɛdeḍ ɣef yimuḍanik, ḥwaǧenk i wakken ad teqqimeḍ yidsen, ur sseɛraq ara di lehdur.
Smaɛil (Yeḥzen) D acu i tebɣiḍ ad teḥṣuḍ a si kumiṣar ?
Ɛmara Ur ttkehhin ara a Docteur Smaɛil, ḥṣiɣ belli teḥṣiḍ ayen bɣiɣ ad ḥṣuɣ ! Truḥeḍ ɣur Docteur Buɛlam, tewwiḍd kra n tɣawsiwin n ufeqqer n la chirurgie akked kra n wayen nniḍen : tabasint, tibunbunin n ssǧaǧ i tessawḍeḍ s la camionnette i Docteur Sliman akked Professeur Findi, ayagi i wakken ad ceɣlen s Bururu ad tidrren d amdan, akka neɣ amačči akka ?
Smaɛil Akka, d tidet a si kumiṣar.
Ɛmara Tura ayen mazal ur tḥṣiɣ ara, kečč teḥṣiḍt, anda ffren iman nsen? Tura a Docteur Smaɛil, di leɛnayak, ssizdegd ddhenik, serreḥas i tidet ad dtazzel ɣef yilesik, la ttraǧǧuɣ lbenna n lbaḍnak.
Asayes 42
Bururu (Yettruẓu kullec) Samira ! Samira ! D taderɣalt !... Ala ! Ala ! Ur tedderɣel ara... (Ikemmel yettruẓu) Samira mačči d yellis n umeksa... D yelli nekk... D yelli nekk... Samira inu... D nekk i d babas...
Sliman (Yetṣebbirit) Bururu ! Bururu ! D acu i kyuɣen ? D acu ? Anwa i kyesserfan ? Ur ttaggad ara... Aqli dagi... Aqli yidk...
Bururu yeḥyad
307
Bururu Samira d yelli nekk mačči d yellis umeksa (Isuɣ) Samira ! Samira !
Professeur Findi Anta Samiraagi a Docteur Sliman ?
Sliman Isem n Samira yellis n umeksa tesmektiyasd yellis netta uqbel ad yettubeddel d lweḥc. Ula d nettat isemis Samira.
Bururu Saaaamiiiiiraaaa !
Sliman Professeur Findi, ur nezmir ara ad nerǧu, Bururu yetqelleq, ssewǧed ṭṭabla i wakken ad nebdu leqdicnneɣ uqbel ad aɣ yeffeɣ afus.
Professeur Findi Dayen a Docteur Sliman, kullec ihegga di texxamt. Yuɣ lḥal zwareɣ xemmeɣ ɣef waya.
Sliman Bururu ! Bururu ! Yya a Bururu, tasaɛet iɣef telliḍ tettnadiḍ attan tewweḍd, nekk akked Professeur Findi ad dnelhi yidk, ad kidnerr d amdan.
Bururu (Ikukra) Findi... Findi...
Sliman Lḥud tura, ddud, ddud.
Bururu (Ileḥḥu) Samira ! Samira !
Bururu yeḥyad
308
Sliman Ad tuɣaleḍ d amdan akken telliḍ zik, u ssyin ad nnadi ɣef yelli k i wakken ad tttwaliḍ.
Bururu Samira... Ad ttwaliɣ... Yelli... Ad ttwaliɣ...
Sliman Aqlaɣ newweḍd ɣer ṭṭabla, ali a Bururu, ẓẓel imanik.
Bururu Ad aliɣ... Ad ẓẓleɣ imaniw... Findi ur iyiyeɛǧib ara... Findi... Findi...
Professeur Findi Ur iyidttmuqul ara akken a Bururu. D lḥirfa n ṭṭebb i yid yewwin i wakken ad ɛiwneɣ Docteur Sliman ad kidnerr ɣer tnaṣlitik am akken telliḍ ziknni.
Bururu Ilesik la yeskeddib ulik a Findi.
Sliman I nekk a Bururu, yak tesɛiḍ degi laman.
Bururu Kečč a Docteur Sliman umneɣk... Umneɣk...
Sliman Ihi ttaɣ awaliw, ẓẓel imanik ɣef ṭṭabla i wakken ur nettɛeṭṭil ara di ccɣelnneɣ.
Bururu Yirbeḥ, ad aliɣ... Ad aliɣ... Ad aliɣ.
Sliman Akka... Ẓẓel imanik... Ḍleq i yiɣallenik akked yiḍarrenik...
Bururu yeḥyad
309
Akken... Akken... Professeur Findi, sɛeddiyasd tura tiɣeggaḍin n uɣeggad ad tncudd... Rnud snasel...
Professeur Findi (Yetqelleq) Lǧehdis d ajehli, ilaq ad tneqqen s tɣeggaḍinagi n uɣeggad akked snasel mulac yezmer ad dyessenser imanis (Zzhir n Bururu).
Sliman La ttwaliɣ a si Professeur Findi tessneḍ tuqqna akked yiceddiyen s tyersiwin iṣeḥḥan amzun tekkreḍd di lḥirfa n yiciddan.
Professeur Findi Qbel ad kecmeɣ leqraya n ṭṭebb a Docteur Sliman, kkreɣd di tmurt akken d amecṭuḥ, d nekk i iteqqnen lman ɣer tgusa, d baba i yiyesḥefḍen, yella ṣṣenɛas d awlal (Marin), ɣurs i d refdeɣ tussna n yiciddi n tyersiwin... Dayen kfiɣ... Atan yettwaxreẓ am tcekkart.
Sliman Ihi yallah ad nebdu, tasaɛet attan tɛedda ttnaṣfa n yiḍ (Nnhati) Iḍagi ad yernu ad yennerni, ad yimɣur lɛilm, iḍagi ad dilal umdan, lɛilm yeccḍen yerran amdan d lweḥc tura ad yesfeḍ leɣlaḍis, ad yerr lweḥc d amdan. Bururu lweḥc iqellɛen ulawen ad yettwikkes s tussna n ṭṭebb.
Professeur Findi Yelha usiremagi, ayagi ma yella nessaweḍ s ayen nebɣa.
Sliman Ad nessiweḍ kan a Professeur Findi, ad nessiweḍ kan... Sɛeddi yid kan ddwanni n tguni !
Professeur Findi Ax ! Atan !
Bururu yeḥyad
310
Sliman Iḍagi ad nessgen Bururu, azekka ad dnessaki Salem.
Asayes 43
Deg yiḍ, ibulisiyen zzind i uxxam.
Ɛmara (Yesbecbuc) Ɛaziz, iḍagi la ttḥussuɣ i usigna n leɣben iɣumm iyid s tussmaḍis. Lfiraq ur yebɛid ara, Bururu qrib ad yettwikkes u nekk ad ruḥeɣ ɣer la retraite.
Ɛaziz Ad stiniḍ iɣaḍik a si Ɛmara ?
Ɛmara (Yetqelleq) Yettuɣaḍ, yenɣa, d tidet, yessazzel idammen, d tidet, yesgujjel, yezreɛ tuǧǧla maca mačči s lɣerḍis. Wid umi tlaq tuzzma d uɛaqeb d imusnawen yeccḍen di lḥirfansen, s leɣlaḍ aqesḥan s ways zegren tilas, s uxrab i sxerben taxelqit n umdan. Quzmen, ssemlalen idammen n bunadem akked widen n lhayca deg yiwet tfekka. Tafekka n bunadem yettwacerken s tin n lweḥc, uqqmen yiwet n tnezduɣt i leḥram d leḥlal, i leḥnana d lkerh, i tezdeg d wayen iluɣen (Yeɛḍes, yenser) Anwa ara yemmten assagi ? D Bururu lweḥc iqellɛen ulawen neɣ d Salem meskin yettwaɛezlen deg yidis am uḍuḍ ɣunfan watmatenis, yewweḍ lweqt ad mmten di sin ! Ɛaziz ! Dayen yewǧed kullec ?
Ɛaziz Anɛam a si Ɛmara ! Neẓẓa lminat n ddinamit i dnezzi merra i lberǧagi, win ara yessiten ɣef tqeffalt n usṭerḍeq la yettraǧu awal sɣurk i wakken ad dihudd akk umkanagi.
Ɛmara Ad nernu ad nerǧu tis rebɛa n tsaɛet, imirnni ad fkeɣ awaliw n taggara ara yekksen idammen, ur rennun ara ad azzlen.
Bururu yeḥyad
311
Asayes 44
Professeur Findi (I yimanis) kumiṣar Ɛmara iɛeggeniyid belli ad yesṭerḍeq lberǧagi ɣef ṭṭnac d uzgen n yiḍ, tura atan qrib lweqt, ilaq ad ɣeṣbeɣ ad sseɣliɣ Bururu s abasan yetcurren d l’acide, i s heggaɣ i wakken ad tyečč alamma yekfa... Uqbel ilaq ad zwireɣ ad ṣerɛeɣ Docteur Sliman i wakken ur iyiyesseɛwaq ara di ccɣeliw.
Sliman Sɛeddiyid kan timqessinnni !
Professeur Findi Ax ! Ṭṭef !
Sliman Awid kan... Ah ! (Ɛlint deg l’acide) Ɣlintiyi...
Professeur Findi (Yuggad) Yaxi lmuṣiba yaxi, ɣlint ɣer daxel n ubasan n l’acide, tura ad yeknu ad dyerr s tamawt.
Sliman (Icukk) Ah ! Acu akka yuɣen timqessin ? La ttmeččant daxel n waman n ubasan yellan ddaw ṭṭabla anda ara snessucef i Bururu. Lakin amanagi mačči d aman n ddwa !? D l’acide !? (Yezɛef) Axeddaɛ ! Axeddaɛ ! Amanagi d l’acide...
Professeur Findi Anɛam ih ! D l’acide ara yesserɣen Bururu, ara tyessfsin am tagut, ur dyettaǧǧa degs later.
Sliman Axeddaɛ n lɛilm... Axeddaɛ n tussna... Axeddaɛ ara ineṭṭlen lḥirfa, ara dafen lǧil n uzekka, ara sqedcen i leǧyal i d yeṭṭafaren.
Bururu yeḥyad
312
Professeur Findi Axeddaɛ d kečč a Docteur Sliman akked tmitalik i diṣenɛen Bururu mačči d nekk (Yeḍsa) Di sin, leɛbeɣ yiswen, nekk isemiw mačči Findi, nekk d ṭṭib n la police, kumiṣar ɛmara yebnayawen taqerract ideg tettwaṭṭfem am yifrax s llazuq.
Sliman Yesraḥik Bururu, yeḥṣa d axeddaɛ i telliḍ, d nekk i tiɣellḍen, lameɛna ur ifut ara lḥal (Iɛeggeḍ) Bururu ! Bururu !
Bururu Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !
Professeur Findi (Yeḍsa) Siwel neɣ qim ! Bururu yettwaxrez s tɣeggaḍin n uɣeggad, yettwaqqen s snasel n wuzzal, abaden ur yezmir ara ad dyessenser imanis, ayagi d lmuḥal.
Sliman Lameɛna mazaliyi nekk ur ttwacuddeɣ ara.
Yekker umseččew garasen.
Professeur Findi (Yettaqqef) Yeǧhed... D acut akka yeṭṭef ufusiw ?... D aɛmud n wuzzal... Ad twwteɣ yiss.
Sliman Aaaaaaaaa ! (Yexcawet).
Professeur Findi (Ilehhet) Dayen ! Tura yeṣreɛ, ur iyidmazal ara aṭas n lweqt ad snegdameɣ ṭṭabla iɣef yeẓẓel Bururu i wakken ad yeɣli daxel ubasan s tberrintagi i sbniɣ s ddemma.
Bururu (Yukid) Docteur Sliman ! Docteur Sliman ! Sliman !
Bururu yeḥyad
313
Professeur Findi Docteur Sliman ur yezmir ad kyexdem ula d kra a Bururu... Tura ad temmteḍ (Yeḍsa) Ih ad ttettwikkseḍ, ad tefsiḍ daxel n l’acide ula d rriḥak ur dtgerri ara.
Bururu Ad mmteɣ ! Ala ! Ala ! Ur ttmettateɣ ara alamma ẓriɣ yelli Samira (Izehher, yettnazaɛ).
Professeur Findi Ɣas ur ttemḥiḥid ara a Bururu, ur ttɛettib ara, ur tezmireḍ ara ad tesnesreḍ imanik si tyersiwin iss teqqnen lbaburat, yerna d lmuḥal, abaden ad terẓeḍ ssnasel.
Bururu Snasel... Snasel...
Professeur Findi Dayen... Dayen... Qrib ad tenneqlab yisk ṭṭabla, ad teɣliḍ ɣer daxel n l’acide, ur kmazal ara aṭas a Bururu.
Bururu (Yezɛef, izehher) Ala ! Ala ! Ur ttmettateɣ ara... Bɣiɣ ad waliɣ Samira yelli... Bɣiɣ ad ttẓreɣ (Yesseɣres snasel). Findi... Professeur Findi axeddaɛ, ḥṣiɣ kečč d axeddaɛ, sraḥeɣk d axeddaɛ, tura d kečč ara yemmten, ad temmteḍ a Professeur Findi.
Professeur Findi (Yuggad) D lmuḥal ! Yesseɣres amrar yerna ssnasel, yekkerd s ibeddi, la dileḥḥu ɣuri... La dyettaẓ (Iwexxer) Ruḥ felli... Tixxer akin... Tixxer...
Bururu Findi... Ad temmteḍ... Ulik ad tidqelɛeɣ... Tikkeltagi d učči ara ččeɣ ulik... Ad tffẓeɣ ad tsbelɛeɣ...
Bururu yeḥyad
314
Professeur Findi Ala ! Ala ! Ur iyineɣɣ ara ! Ruḥ akin, ruḥ felli ! Ur dttaẓ ara, eǧǧiyi !
Bururu Ṭṭfeɣk a Findi... Rwaḥ akka... (Yefreḥ) Mmet... Mmet... (Yerẓa idmarenis).
Professeur Findi Aaaaaaaaaaaaaaaaa ! (Yemmut).
Bururu (Yefreḥ) Atan wulik yettquddur d idammen yeḥman... Ad t ččeɣ... Ad tsbelɛeɣ, ma d tafekkak ad ttḍeggreɣ daxel ubasanagi i yidtheggaḍ (Iḍegger lǧettas di l’acide) Dayen... La yettmečča... S wurɣu la ifetti...
Asayes 45
Deg yiḍ, di berra.
Ɛmara (Yeɛḍes) Ula d aɛḍasagiinu teɛreqastuṣṣra. Dayen a Ɛaziz, tesbeddeḍ akk taɛessast akken ilaq ?
Ɛaziz Dayen a si Ɛmara, taɛessast tezzid d ameqyas ɣef lberǧagi aqdim, ulac ayen ara iɛeddin ad yeffeɣ ara zeglen ibulisen, kullec yergel.
Ɛmara Zemreɣ ad ttekleɣ fellak ! Lbarud n la dinamit, dayen teẓẓam akk lminat ?
Ɛaziz Am lbaṭaṭa a si Ɛmara am lbaṭaṭa.
Bururu yeḥyad
315
Smaɛil (Yuggad) Amek ? La dynamite ? Ɛni ad tesṭerḍqem lberǧ ? Yella daxel Docteur Sliman !
Ɛmara Docteur Sliman ? D acu ara tyawin ɣer daxel ? D netta i yebɣan. Yessewqeɣ imanis di tqerract, lemmer yebɣi talwit atan yeffeɣd.
Smaɛil Ur tyettaǧǧa ara Bururu, teḥṣiḍ ayagi a si kumiṣar.
Ɛmara Ḥṣiɣ d Docteur Sliman i dyewwin Bururu ɣer dagi, ayagi d ttbut belli ineḥḥel fellas, yeqqel d acrikis, Docteur Smaɛil, lemziyyak tewweḍ, temliḍaɣd abrid armi d dagi, tura eǧǧaɣ ad nexdem ccɣelnneɣ. Iniyid a Ɛaziz, amzun akken sliɣ i usuɣu ɣer daxel n uxxam, neɣ d imeẓẓuɣeniw i iɣelṭen ?
Ɛaziz Ula d nekk sliɣas, asuɣu yulid seddaw lberǧ, tcuba...
Ɛmara Tcuba ɣer taɣect n Docteur nneɣ.
Ɛaziz (Yetqelleq) Ihi ad yili yettwakcefd !
Ɛmara Ad yili ur tiqadd ara lweqt ad dyessenser imanis. Bla cekk yenɣat Bururu.
Teṭṭerḍeq lmumba daxel n uxxam, tecɛel tmess.
Ɛaziz Asṭerḍeqagi daɣen yulid seddaw lberǧ.
Bururu yeḥyad
316
Ɛmara Lameɛna ur ɛad dfkiɣ awal i usṭerḍeq n ddinamit, sɛeṭṭleɣ s rrbeɛ n tsaɛet nniḍen i wakken Docteurnneɣ ad tiqidd lweqt di ccɣelis.
Ɛaziz Asṭerḍeqagi mačči sɣurneɣ i dyekka, si daxel i dyekka. Muqel a si Ɛmara timess iceɛlen tebda la dtetteffeɣ si ṭṭiqan d tewwura yerrẓen n wadda n uxxam.
Ɛmara (Yewhem) Ɛaziz muqel muqel ɣef umnar n tewwurt iqelɛen n unekcum n lberǧ... Ad stiniḍ d Bururu ! La dyetteffeɣ si gar wabbu... La dyettban... D netta... La dyettali tibruǧin... Ad s tiniḍ yewwid albaɛḍ gar yifassenis... Muqel muqel...
Ɛaziz Ɛeqleɣt a si Ɛmara, yerfedd Docteur Sliman... Ad stiniḍ yemmut... Ur yettembiwil ara... Sani ara tyawi... Ad tyemḍel ?
Ɛmara (Yezɛef) D Bururu ara yettwaneṭtlen, d acu i la tettraǧuḍ a Ɛaziz, aqli fkiɣak awal... Hubbd lberǧagi amcum ɣef Bururu ad yettwanṭel i lebda.
Ɛaziz (Yefreḥ) Yirbeḥ a si Ɛmara, awalagi i dyusan sɣurk d ddwa yesseḥluyen ulawen ; FEEEEEEEUUUUU.
Teṭṭerḍeq lmumba nniḍen, ihudd uxxam ɣef Bururu.
Bururu Aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa !
Smaɛil (Yeḥzen) Bururu tenṭleḍt tesseddaḍ yids Docteur Sliman a si kumiṣar.
Bururu yeḥyad
317
Ɛmara (Yezɛef) Ulac win yessewwen timsewwect bla ma yerreẓ timellalin. Ula d kenwi tussnanwen n ṭṭebb telha. D lebḥer lqayen ur nesɛi taggara. D igenni ur nesɛi ssqef lameɛna i wakken ad twenneɛ tussnanwen tzellumas asfel. Lḥun a Ɛaziz.
Leḥḥun di sin yidsen.
Ɛaziz La ttwaliɣ degk teɛyiḍ a si Ɛmara, ilaqak ad testeɛfuḍ yerna asteɛfu yuklalen isemis.
Ɛmara D tidet ɛyiɣ a Ɛaziz, taluftagi n Bururu tecrewd degi yakk ayen i yidyeggran d tisigar n tezmert.
Ɛaziz Tikkeltagi dayen a si Ɛmara, Bururu yemmut, ihubbd fellas lberǧ n win yesluɣen tajadditis, yettwanṭel am netta am Docteur Sliman meskin, i ibegsen ad yesfeḍ leɣlaḍ n babas, s tussna i sdyeǧǧa d lwarata, yessarem ad dyerr lweḥc ɣer laṣelis, ad yeqqel d amdan am zzmanis ayagi d ayen ur yezmir ad yeḍru Bururu lweḥc iqellɛen ulawen yemmut, yenṭel i lebda ur mazal ara ad dyuɣal.
Ɛmara (Yettxemmim) Bururuagi nessen yemmut neḥder i tenṭelt ines, lameɛna i wiyaḍ ?
Ɛaziz (Yedduqqes) Amek a si Ɛmara ? Wiyaḍ ? Ayɣer llan wiyaḍ ?
Ɛmara Zemren ad ilin a Ɛaziz, imi ulac laman di lweqt ileḥḥun s tinza n maḥyaf, maḥyaf i dyeslalayen tamḥeqranit yeddren s txidas. Akka mazal amarkanti ad yeḥqer igellil, aɣezfan ad yerkeḍ awezlan, acebḥan ad yezzi ɣef uberkan, uzyin ad yezwir win
Bururu yeḥyad
318
ixuṣṣen, yir amusnaw ad yessendef win ur nessin ara, bu imawlan yesɛan ad yessuref ɣef ugujil, win yessnen ad yerreẓ tiṭ ɣef win umi ur tettunefk ara, win yesseɣlayen di tneṣlitis yettruẓu di tneṣlit n wiyaḍ, kra akka yeṭṭuqut lbaṭel yeẓẓaden di lḥeqq di tsirt n ṭṭmeɛ, n tismin, n lkerh, n uɣullu d wayen akk yettḍurrun yettaggad uḥeqqi, Bururu lweḥc iqellɛel ulawen yezmer ad yeqqel. Win ara tidyerren d amdan yettusellḥen s maḥyaf ucmit d temḥeqranit taqesḥant, yiss Bururu yezmer ad dyeḥyu.
Ɛaziz (Yeḥzen) Ma yuɣald ad dyaf wiyaḍ ara icewwel, ma d kečč a si Ɛmara la retraite inek tewweḍ, ussan n usteɛfu la kttraǧun, ruḥ, ffeɣ, beddel tamurt, ad tezziḍ s waɛrur i uqdim, ad tqableḍ ajdid ara kyesnefsusin lxaṭer, ara kiɛeǧben ad kyers deg wul.
Ɛmara (Yecmumeḥ) Awah a Ɛaziz, gar cwiṭ d waṭas, timura ur mxallafent ara kifkifitent akk yal yiwen s lerbaḥis, yal tayeḍ s lhemmis. Ihi smenyafeɣ ad qqimeɣ anda lliɣ, di tmurtiw, deg umkan ssneɣ yesseniyi, nemwalaf ṭṭbayeɛ, nemyecrak leɛwayed.
Ɛaziz Ihi a si Ɛmara ma yella akka ad tuɣaleḍ ɣer wayen akken i tḥemmleḍ, ɣer ṣṣyada n tsekkrin, zzerzur d yilfan.
Ɛmara Zzman, zemreɣ i tikli s ufella ikerra n wakal, i uneggez gar icerfan d walluy n tɣaltin, tura dayen ur iyidmazal ara di tazzla deffir ṣṣyada, ur zmireɣ ara i leɛtabis.
Ɛaziz Beddel ṣṣenf n ṣṣyada nniḍen, ɛnu ṣṣyada n lḥut, aɛekkaz n uɣanim deg yifassen, tiɣimit ɣer rrif n wasif neɣ s ufella n uẓru n lebḥer, u kečč aqlak testeɛfaḍ.
Bururu yeḥyad
319
Ɛmara (Yecmumeḥ) Ur ssineɣ ara ṣṣyada n lḥut a Ɛaziz.
Ɛaziz Tagi d lḥirfaw nekk a si Ɛmara, ad aksḥefḍeɣ ṣṣyada n lḥut a si Ɛmara.
Ɛmara Aqli qebleɣ, aḥfaḍ ur yesɛi ara temmɣer.
Ɛaziz Ihi attan tefra weḥds. Ah ! Mmektaɣd Malika, tennayid ɛreḍd si Ɛmara s imensi, d seksu.
Ɛmara Ssneɣ asewwi n tmeṭṭutik, d teɛebbajt n yifassen, yak d seksu am akken ḥemmleɣ ?
Ɛaziz Yerna s useqqi n tɣeddiwt n lexla akked uksum n uɛejmi yerwan deg uzaɣar.
Ɛmara (Yesqeḍ) Ma yella akka ad naseɣ d inebginwen.
Ɛmara Ala a si Ɛmara mačči d inebgi a si Ɛmara, ad dtaseḍ d aɛeggal nneɣ, d awexxamnneɣ.
Ɛmara (Yefreḥ) Di tnegguraagi waqila ḥliɣ, ur ḥusseɣ ara i unɣuɣez n uɛḍas. Ɛni aṭṭannni inu n la sinusite ula d netta yessemɣer, yewweḍ lweqtis ad yesteɣfu.
III
ANNEXES
01 Attestation de la Socièté des Auteurs et Compositeurs Dramatiques.
02 AlgérieActualité N°1276, semaine du 29 mars au 4 avril 1990.
03 Youcef MERAHI, Digest de Kabylie, Alpha Edition, 2007.
04 Mag7 du 21 novembre 1993.
05 Dépéche de Kabylie du mardi 5 novembre 2002.
06 Le Matin N°657 du dimanche 20 février 1994.
07 Algérie Actualités N°836, semaine du 22 au 28 octobre 1981.
08 Horizons, semaine du 8 au 14 janvier 1987.
Tiẓrigin n Usqamu Unnig n Timmuzɣa Editions du Haut Commissariat à l'Amazighité
oOo
Collection “Idlisennneɣ” 01 Khalfa MAMRI, Abane Ramdane, ar taggara d netta i d bab n timmunent, 2003
(Tasuqelt Abdenour HADJSAID d Youcef MERAHI ) 02 Slimane ZAMOUCHE, Uḍan n tegrest, 2003. 03 Omar DAHMOUNE, Bu tqulhatin, 2003. 04 Mohand Akli HADDADOU, Lexique du corps humain, 2003. 05 Hocine ARBAOUI, Idurar ireqmanen (Sophonisbe), 2004. 06 Slimane ZAMOUCHE, Inigan, 2004. 07 S. HACID et K. FERHOUH, Laṣel ittabaɛ laṣel akk d : Tafunast igujilen, 2004. 08 Y. AHMED ZAYED et R. KAHLOUCHE, Lexique des sciences de la terre et
lexique animal, 2004. 09 Lhadi BELLA, Lunǧa, 2004. 10 Antoine de St EXUPERY, Le Petit Prince, 2004 (Tasuqelt Habib Allah
MANSOURI, Ageldun amecṭuḥ ) 11 Djamel HAMRI, Agerruj n teqbaylit, 2004. 12 Ramdane OUSLIMANI, Akli ungif, 2004. 13 Habib Allah MANSOURI, Amawal n tmaziɣt tatrart, édition revue et augmentée,
2004. 14 Ali KHALFA, Angal n webrid, 2004. 15 Halima AIT ALI TOUDERT, Ayen i ɣdnnan gar yetran, 2004. 16 Moussa OULD TALEB, Mmis n igellil, 2004 (Tazwart : Youcef MERAHI) 17 Mohand Akli HADDADOU, Recueil des prénoms amazighs, 2004. 18 Nadia BENMOUHOUB, Tamacahut n Basɣar, 2004. 19 Youcef MERAHI, Taqbaylit ass s wass, 2004. 20 Abdelhafidh KERROUCHE, Teɣzi n yiles, 2004. 21 Ahmed HAMADOUCHE, Tiɣri n umsedrar, 2004. 22 Slimane BELHARET, Awal ɣef wawal, 2005. 23 Madjid SI MOHAMEDI, Afus segm, 2005. 24 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric I, 2005. 25 Collectif, Tibḥirt n yimedyazen, 2005. 26 Mourad ZIMU, Tikli, tullisin nniḍen, 2005. 27 Tayeb DJELLAL, Si tinfusin n umaḍal, 2005. 28 Yahia AIT YAHIATENE, Faḍma n Summer, 2006. 29 Abdellah HAMANE, Merwas di lberj n yiṭij aḥric II, 2006. 30 Lounes BENREJDAL, Tamacahut n bu yedmim, 2006. 31 Mezyan OU MOH, Tamacahut n umeksa, 2006. 32 Abdellah ARKOUB, Nnig wurfan, 2006. 33 Ali MAKOUR, Ḥmed n ugellid, 2006. 34 Y. BOULMA & S. ABDENBI, Am tmeqqunt n tjeǧǧigin, 2006. 35 Mohand Akli SALHI, Amawal n tsekla, 2006. 36 O. KERDJA & A. MEGHNEM, Amawal amecṭuḥ n ugama, 2006. 37 Ali ELHADJEN, Tudert d usirem, 2006. 38 Hadjira OUBACHIR, Uzzu n tayri, 2007. 39 Djamel BENAOUF, Di tmurt uɛekki, 2007. 40 Akli OUTAMAZIRT, Targit, 2007. 41 Mohamed Salah OUNISSI, Tametna n umenzu, 2007.
42 Ramdane ABDENBI, Anagi, 2007. 43 Ramdane LASHEB, Ccna n tlawin ɣef ṭṭrad 54/62, 2007. 44 Said CHEMAKH, Ger zik d tura, 2007. 45 Said IAMRACHE, Timenna n Saɛid Iɛemrac, 2007. 46 Mohamed MEDJDOUB, Baba Carlu, 2007. 47 Nadia BENMOUHOUB, Tafunast igujilen, 2007. 48 Ali MOKRANI, Agama s tugniwin, 2007. 49 Fatma ELKOUCHA, Tamedyazt n Yasmin, 2007. 50 Naima HADJOU, Amennuɣ n tudertiw, 2007. 51 Hocine LAOUES, Gar umqadmu d umnelti, 2007. 52 Omar KHAYAM, Rubaɛiyyat, 2007 (Tasuqelt Abdellah HAMANE) 53 Ferdinand DUCHENE, Tamilla, 2007(Tasuqelt Habib Allah MANSOURI) 54 Slimane ZAMOUCHE, Agellil akk d ineffuten yelhan, 2007. 55 Djamel HAMRI, Anadi di tmedyazt, 2007. 56 Khaled FERHOUH, Ḥkuyaɣd tamacahut, 2007. 57 Lhadi BELLA, Awal d usefru, 2007. 58 Omar DAHMOUNE, Agu, 2007. 59 Yahia AIT YAHIATENE, Untigun, 2007. 60 Tiddukla Yusef U Qasi Si Muḥend U Mḥend, Tafaska n tmedyazt, 2008. 61 Sadi DOURMANE, Abrid n tudertiw, 2008. 62 Dahbia AMOUR, Tudert s tmedyazt, 2009. 63 TANASLIT, Akli n tayri, 2009.
Actes de colloques 01 Actes des journées d'étude sur La connaissance de l'histoire de l'Algérie, mars
1998. Actes des journées d'étude sur L'enseignement de Tamazight, mai 1998. Actes des journées d'étude sur Tamazight dans le système de la
communication, juin 1998. 02 Actes des journées d'étude sur Approche et étude sur l'amazighité, 2000/2001. 03 Actes du colloque sur Le mouvement national et la revendication amazighe,
2002. 04 Actes du colloque international sur Tamazight face aux défis de la modernité,
2002. 05 Actes des séminaires sur la formation des enseignants de Tamazight et
l'enseignement de la langue et de l'histoire amazighe, 2003. 06 Actes des colloques : Identité, langue et Etat / La permanence de l'architecture
amazighe et l'évolution des cités en Algérie, 2003. 07 Actes des stages de perfectionnement pour les enseignants de tamazight, mars
2004. 08 Actes du stage de perfectionnement des enseignants de la langue amazighe,
30/31 mars 2004. 09 Actes du Colloque : Le passage à l'écrit des langues et cultures de tradition orale,
le cas de Tamazight, 2004. (Voir Timmuzgha N°13) 10 Actes du Colloque : La littérature amazighe : de l'oralité à l'écrit, 2005 (Voir
Timmuzgha N°14) 11 Actes du Colloque : Tamazight dans les médias et à l'école : hypofonctionnalité
et usages du lexique, 2006 (Voir Timmuzgha N°15) 12 Actes du colloque sur Le patrimoine culturel immatériel amazigh, 2006.
13 Actes du colloque sur Le libycoberbère ou le Tifinagh ; de l'authenticité à l'usage pratique, 2007.
Revue « Timmuzgha » Revue d'études amazighes du Haut Commissariat à l'Amazighité : N° 1, avril 1999, N° 19, août 2008.
N°10, octobre 2004, Spécial Mohya, Entretien. N°12, décembre 2006, Tajmilt i Si Muḥend U Mḥend. N° spécial en Tamazight :
. N°16, janvier 2008.
. N°17, avril 2008.
. N°19, août 2008.
Revue « Tamazight tura » Revue en Tamazight du Haut Commissariat à l'Amazighité : N° 1, janvier 2009.
Autres publications 01 Chafik MOHAMED, Aperçu sur trente trois siècles de l'histoire des imazighènes,
1997. 02 Annuaire des associations culturelles amazighes, 2000. 03 Idir ElWatani, L'Algérie libre vivra, 2001. 04 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome1, Histoire et fondements d'un débat argumentaire, 2007. 05 Mohand Oulhadj LACEB, La phonologie générative du kabyle : l'emphase et son
harmonie. Tome2, Analyse et représentation phonologique, 2007. 06 Collectif, Mouloud FERAOUN, Evocation, Actes du Colloque, 2008. 07 Catalogue des publications du HCA, 2008.
Consultings 01 Kamel BOUAMARA, Nekni d wiyiḍ, 1998. 02 Mouloud FERAOUN, Ussan di tmurt, 1999 (Tasuqelt Kamel BOUAMARA) 03 Nora TIGZIRI Amar NABTI, Etude sur « L'enseignement de la langue amazighe:
bilan et perspectives », 2004. 04 Iddir AMARA, Les inscriptions alphabétiques amazighes d'Algérie, 2006. 05 Kemal STITI, Fascicule des inscriptions libyques gravées et peintes de la grande
Kabylie, 2006. 06 Mohand Akli HADDADOU, Dictionnaire des racines berbères communes,
2006/2007. 07 Abdellah NOUH, Glossaire du vocabulaire commun au Kabyle et au Mozabite,
2006/2007. 08 Sadaq BENDALI, Awfus amaynut n tutlayt tamaziɣt, 2007. 09 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tesrit taqbaylit, 2007. 10 Kamel BOUAMARA, Amawal n tunuɣin n tesnukyest, 2007. 11 Moussa IMARAZENE, Manuel de syntaxe berbère, 2007. 12 M'hammed DJELLAOUI, Tiwsatin timensayin n tmedyazt taqbaylit, 2007. 13 Moussa IMARAZENE, Timɛayin n leqbayel, 2007. 14 Nora BELGASMIA, L'expression écrite en tamazight, 2007. 15 Mouloud LOUNAOUCI, Projet de création d’un Centre de terminologie
amazighe, TERAMA, 2007.
16 Zahir MEKSEM, Isuraz n usezdi tenmeẓla taḍrisant n tmaziɣt : Asnekwu d tesleḍt, 2008.
17 Mohammed Brahim SALHI, La tariqa Rahmaniya : De l’avènement à l’insurrection de 1871, 2008.
18 Fakihani TIBERMACINE, Tanast u kajjuf, 2009.
Cet ouvrage est publié dans le cadre de la collection “Idlisennneɣ”
Initiée par la Direction de la promotion culturelle du Haut Commissariat à l'Amazighité
© Tous droits réservés
Conception et PAO :
Tiɣwist n Bururu Dépôt Légal : 2862006 ISBN : 9961789563
Bururu yeḥyad Dépôt Légal : 2872006 ISBN : 9961789572
Achevé d'imprimer sur les presses de IMPRIMERIE HASNAOUI
Alger Tel : 021747083 Fax : 021740731