การเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ

สสณหา ยมแยม, Ph.D. สจตรา เทยนสวสด, ** DSN.

จรพร วทยศกดพนธ, *** Ph.D.

บทคดยอ

สตรในสถานประกอบการโดยเฉพาะสตรทท างานในโรงงานและศนยการคามชวโมงท างานทยาวนาน ภายใตระเบยบทเครงครด จงอาจมโอกาสนอยทจะเขาถงบรการดานสขภาพ อาจมผลกระทบตอภาวะสขภาพ การวจยนเพอศกษาการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ โดยใชการวจยแบบผสมผสานทงวธวจยเชงคณภาพและเชงปรมาณ รวบรวมขอมลหลกจากการสอบถาม สตรในสถานประกอบการ จ านวน 301 คน สวนขอมลเพมเตมไดจากการสมภาษณ การสนทนากลมกบผทเกยวของ รวมทงการสงเกตสภาพการท างานและสภาพแวดลอม และการจดเวทยนยนผลสรปของขอมล เครองมอทใชในการวจย ไดแก แนวค าถามในการสมภาษณและแบบสอบถามเกยวกบการท างาน และการเขาถงบรการสขภาพของสตรในสถานประกอบการ วเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยใชสถตเชงพรรณนา ผลการวจยพบวาสตรในสถานประกอบการทกคนไดรบการสนบสนนใหเขารวมประกนสงคม ซงนาจะมโอกาสเขาถงบรการสขภาพได อยางไรกตาม ยงมสตรจ านวนหนง (17.6%) ไมเคยใชบรการสขภาพ เหตผลส าคญทสตรไมเคยใชบรการตามสทธของประกนสงคมเนองจากไมเคยเจบปวยหรอเจบปวยเลกนอย (59.6%) สตรประมาณหนงในสถงหนงสามไมทราบวาสถานบรการสขภาพทตนท าประกนสงคมไวมบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ สตรจ านวนมาก (65.4%) เคยเจบปวยหรอมปญหาสขภาพดานอนามยเจรญพนธ ซงสตรกลมนสวนใหญระบวาไดรบการตรวจรกษาจากบคลากรสขภาพ (83.2%) อปสรรคของการใชบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธทสตรระบมากไดแก ‘ความรสกอายทตองไปตรวจรกษา เพราะตองเปดเผยอวยวะทควรปกปด’ และ ‘ความล าบากใจทตองรบการตรวจรกษาจากแพทยผชาย’ คณะผวจยเสนอแนะวาในสถานประกอบการทมสตรท างานอยจ านวนมาก ควรจดผใหบรการในหองปฐมพยาบาลเปนแพทยหรอพยาบาลสตร ทเขาใจและใหบรการโดยมความไวในประเดนทางเพศ ควรท าการวจยเชงปฏบตการทตอเนองเพอใหสตรในสถานประกอบการสามารถเขาถงบรการดานสขภาพมากขน อนจะน าไปสการดแลสขภาพทดตอไป

ค าส าคญ: อนามยเจรญพนธ การเขาถงบรการสขภาพ ประกนสงคม สตรในสถานประกอบการ

ไดรบทนอดหนนงบประมาณแผนดน ในสวนมหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม *** อาจารย คณะการสอสารมวลชน มหาวทยาลยเชยงใหม

2

AAcccceessssiibbiilliittyy ttoo RReepprroodduuccttiivvee HHeeaalltthh CCaarree SSeerrvviicceess ooff WWoommeenn iinn tthhee WWoorrkkppllaaccee Susanha Yimyam, Ph.D.

Sujitra Tiansawad, ** DSN. Jiraporn Witayasakpan, *** Ph.D.

Abstract Women in the workplace, especially in factories and shopping centers, often work long-hours under strict regulations. These conditions might limit their accessibility health care services that might be impact on their health. The objective of this descriptive research was to investigate accessibility to reproductive health of women in workplace by using a combined qualitative and quantitative approach. Data were collected from 301 female workers through self-report questionnaires. Additional data were collected from relevant persons by interviews, focus group discussions as well as observation of work conditions and environments and a forum for data verification and suggestion for their reproductive health improvement. Instruments included interview guidelines and the questionnaire pertaining to employment and accessibility to health care services. Data were analyzed using descriptive statistics. The results revealed that all woman employees received social insurance. As a result, it was expected that they could get access to health service facilities. However, some never used those services (17.6%) according to their rights. The common reasons for not using them were that they had never been sick or had minor illness (59.6%). About one third to one fourth of these women did not know about the availability of the reproductive health services in the registered hospitals. Most women (65.4%) used to sick or had reproductive problems. Of these women, most received treatment from health professionals (83.2%). The most frequently cited obstacles to using reproductive health services was ‘feeling ashamed to expose reproductive organs’ and ‘feeling uncomfortable for being examined by a male physician’. Based on these findings, the researchers recommend that female nurse and female doctor at infirmary room should be available in workplace that many female worked and they should understand and provide health care with gender sensitivity. An action research should be continued in order to enhance reproductive health care capacity of women in workplace for appropriated accessibility of health service in order to improve their health care. Key words: Reproductive Health, Accessibility to Health Care Service, Social Insurance, Women in

Workplace

Funded by Thai Government through Chiang Mai University

Associate Professor, Faculty of Nursing, Chiang Mai University, Chiang Mai, Thailand *** Instructor , Faculty of Mass Communication, Chiang Mai University, Chiang Mai, Thailand

3

บทน า

ในปจจบนนสตรไทยจ าเปนตองมสวนรวมในการท างานเพอใหมรายไดจนเจอครอบครวมากขน ตามการเปลยนแปลงโครงสรางสงคมและเศรษฐกจอยางรวดเรว โดยเฉพาะการท างานในสถานประกอบการนอกบาน ซงอาจเปนผลสบเนองจากนโยบายการพฒนาประเทศทมการกระจายการพฒนาภาคอตสาหกรรมสภมภาค สตรทอยในภาคอตสาหกรรมการผลตมกเปนแรงงานทไรฝมอ คาจางแรงงานต า ท างานในโรงงานซงมชวโมงในการท างานทยาวนาน การท างานเวรผลด (เปนกะ) /การท างานลวงเวลา 1, 2 สวนสตรทท างานในงานพาณชยกรรม เชน เปนพนกงานในหางสรรพสนคาหรอศนยการคา สถานบรการรานอาหาร สวนใหญกไดรบคาตอบแทนต าและใชชวโมงการท างานยาวนานเชนกน

สตรจ านวนมากท างานในสถานประกอบการโดยไมมสญญาจางและรบคาจางเปนรายวนหรอรายชนของงานซงท าใหผท างานสตรไมไดรบสทธคมครองทางกฎหมายและขาดหลกประกนสขภาพ มโอกาสเขาถงการดแลสขภาพและมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพนอย 3 สงเหลานจะมผลกระทบโดยตรงและทางออมตอภาวะสขภาพของสตรเองและสมาชกในครอบครว และการทสตรมกไดรบคาจางงานต า จงตองอทศเวลาใหกบงานมากขน เพอใหมรายไดเพยงพอกบคาใชจายของครอบครว จงอาจสงผลกระทบตอสขภาพและบทบาทหนาทรบผดชอบทกๆ ดาน ซงอาจมโอกาสเสยงทจะเกดปญหาสขภาพโดยเฉพาะอนามยเจรญพนธ4 นอกจากนปจจยเรองลกษณะเฉพาะทางเพศและการใหคณคาทางเพศทคนบางกลมยงมคานยมและเจตคตเชงลบตอสตร ท าใหมการแบงแยกและกดกนทางเพศ และการเลอกปฏบตตอสตรในรปแบบตางๆ กมสวนท าใหสตรทท างานอาจมภาวะเสยงและปญหาสขภาพเพมขน 5 โดยทวไปแลวสงคมมกคาดหวงวาสตรทสมรสแลวควรมหนาทปรนนบตดแลสามและบตร ถงแมวาสตรจะมต าแหนงหนาทในทท างานเทาเทยมกบสามกตาม ดงนนสตรบางรายเมอเจบปวย มกเพกเฉยตอความเจบปวยของตน ไมไปรบการรกษาหรอรบรกษาไมตอเนองและยอมทกขทรมานจากความเจบปวดเรอรง เพอทจะปฏบตหนาทแมบานและมารดาทดตามคาดหวงของสงคม จนกระทงความเจบปวยของตนรนแรงมากขน บางรายขาดการระมดระวงดแลรกษาสขภาพตนเอง 4,5 โดยทวไปการดแลสขภาพนนเปนสวนหนงของสทธมนษยชน ดงในปฏญญาวาดวยสทธมนษยชน มาตราท 25 6 และเปนสทธของประชาชนทจะไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการสาธารณสขของรฐ ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตราท 51 ทงนระบบบรการสขภาพนนเปนปจจยหนงทมความส าคญตอระบบสขภาพของประชาชนอยางมาก ดงเหนไดจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตราท 80 7 ดงนนในปจจบนรฐจงมการปฏรปหรอพฒนาระบบบรการสขภาพใหมประสทธภาพและไดประโยชนมากทสด สงทส าคญซงจะท าใหการพฒนานนไดผลคมคาคอ การเขาถงบรการสขภาพของประชาชน ทงนการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ (accessibility to reproductive health care service) ในการศกษานหมายถง การรบรของสตรวยท างานเกยวกบบรการสขภาพประสบการณรบบรการและอปสรรคในการรบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ โดยทระบบบรการ

4

สขภาพนนประกอบดวยระบบบรการสาธารณสขทมแพทย พยาบาล และบคลากรวชาชพอนๆ เปนบคลากรหลกในการใหบรการ และระบบการดแลสขภาพระบบอนๆ เชน การแพทยทางเลอกตางๆ รวมถงระบบทสตรดแลสขภาพตนเองและครอบครว ส าหรบในการศกษานจะเนนเกยวกบการเขาถงบรการสขภาพของสตรในสถานประกอบการ

จะเหนไดวา การเปลยนแปลงอยางรวดเรวในสงคมปจจบนน ท าใหเกดผลกระทบตอการด าเนนชวตและการท างาน รวมทงการเขาถงบรการการดแลสขภาพของสตรในสถานประกอบการ ซงจะสงผลตอภาวะสขภาพของสตรในสถานประกอบการ อยางไรกตามความรความเขาใจเกยวกบการเขาถงบรการการดแลสขภาพของสตรกลมนยงมจ ากด ดงนนจงมความจ าเปนตองศกษาสถานการณการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ อนจะน าไปสแนวทางการพฒนาการดแลสขภาพในเชงระบบไดแก การพฒนาระบบบรการสขภาพ และ ระบบเครอขายในการดแลสขภาพสตรกลมน และเพอพฒนาศกยภาพสตรในสถานประกอบการในการเขาถงบรการการดแลสขภาพ อนจะไปสน าการสรางเสรมสขภาพอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการตอไป

วตถประสงคของการศกษา

เพออธบายถงการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ

วธการศกษา

การวจยน เปนการศกษาการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ ของสตรในสถานประกอบการ ซงคณะผวจยไดด าเนนการวจยดวยวธการผสมผสานทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ โครงการวจยนได รบการรบรองโดยคณะกรรมการจรยธรรมการวจย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ทงนตลอดระยะด าเนนการวจยครงนคณะผวจยไดพทกษสทธของผเขารวมโครงการวจย ตงแตเรมตนกระบวนการด าเนนกจกรรมทกขนตอน การรวบรวมขอมล จนกระทงการน าเสนอผลงาน นอกจากนในการด าเนนการวจยน ผวจยไดสนบสนนใหสตรผเขารวมโครงการวจยและสถานประกอบการมสวนรวมในทกขนตอนของการวจยตงแตการคนหาและวเคราะหปญหา การหาแนวทางในการแกไขปญหา

การวจยในระยะนมขนตอนในการด าเนนงานวจยและผใหขอมล 3 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 เปนขนตอนการท าความคนเคยกบปญหาและประชากรทศกษา เพอคนหาขอมลท

จ าเปน ในการพฒนาแบบสอบถามและวางแผนท าการวจยขนตอนตอไป ซงวธการวจยในขนตอนนเปนวธวจยเชงคณภาพ ประกอบดวย 1.1 การสมภาษณเจาะลก (in-depth interviews) และการสนทนากลม (focus group) กบพยาบาลประจ าสถานประกอบการจ านวน 4 คนซงเปนบคลากรทรบผดชอบในการดแลสขภาพสตรในสถานประกอบการ

5

1.2 การสมภาษณอยางไมเปนทางการ (informal interviews) และการสนทนากลม (focus group) กบตวแทนจากสถานประกอบการ ไดแก ผบรหาร เจาหนาทฝายบคคล และบคลากรทเกยวของในการดแลสขภาพสตรในสถานประกอบการ จ านวน 12 คน

1.3 การสงเกต (observation) บรบทของสตรในสถานประกอบการ ไดแก 1.3.1 สภาพการท างานและสภาพแวดลอมในสถานประกอบการ 1.3.2 สถานบรการสขภาพทจดใหสตรทงในและนอกสถานประกอบการ เชน หองพยาบาล

และโรงพยาบาลทสตรในสถานประกอบการประกนสขภาพ เปนตน 1.5 การสมภาษณ (interviews) สตรในสถานประกอบการ จ านวน 12 คน และสนทนากลมกบสตร

ในสถานประกอบการ ขณะคณะผวจยไดเขาเยยมและสงเกตในสถานประกอบการแตละแหง

ขนตอนท 2 เปนขนตอนในการคนหาการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ โดยใหสตรในสถานประกอบการตอบแบบสอบถามแบบมโครงสราง ซงพฒนาขนหลงจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ การสมภาษณ และสนทนากลมในขนตอนท 1 ซงประกอบดวย ปญหาสขภาพและการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ เมอไดรบแบบสอบถามกลบคนมา คณะผวจยตรวจสอบความสมบรณของขอมลทไดหากพบวายงมประเดนทสงสยหรอตองการขอมลเพมเตม คณะผวจยไดตดตอขอขอมลเพมเตมสตรทางโทรศพทตามเลขหมายทสตรใหไว โดยไมทราบชอสตรผตอบแบบสอบถามเพอพทกษสทธของสตรผใหขอมล ทงนคณะผวจยไดเลอกสตรแบบหลายขนตอน (multi-stage sampling) โดยพจารณาเลอกสถานประกอบการทมสตรท างานเปนจ านวนมาก ไดแก งานอตสาหกรรมการผลตคอ บรษทใน นคมอตสาหกรรม 1 แหง โรงงานอตสาหกรรม 1 แหง และงานบรการในศนยการคาคอ หางสรรพสนคา 1 แหง ศนยการคา 1 แหง โดยใชวธการสมเลอก (random sampling) สตรจากบญชรายชอแตละแผนกหรอหนวยงานในแตละสถานประกอบการ ไดจ านวนสตรทงหมด 301 คน ซงประกอบดวยสตรทท างานในโรงงาน/นคมอตสาหกรรมจ านวน 171 คน และในศนยการคา/หางสรรพสนคา จ านวน 130 คน

ขนตอนท 3 เปนการจดเวทน าเสนอขอมลและสรปขอเสนอแนะแนวทางการดแลสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ โดยการเชญสตรและผประกอบการ รวมทงผทมสวนเกยวของในการดแลสขภาพอนามยเจรญพนธสตรกลมน จ านวนประมาณ 121 คน เพอน าเสนอผลการวจย ใหผเขารวมเวทไดตรวจสอบความถกตองและยนยนผลการวจยทได รวมทงขอมลเพมเตม พรอมกบขอเสนอแนะแนวทางในการดแลสขภาพอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลในการวจยครงน ประกอบดวย

1. แนวค าถามในการสมภาษณเจาะลกและการสนทนากลมกบพยาบาลในสถานประกอบการ พฒนาโดยคณะผวจยจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ประกอบดวย การจดบรการทางสขภาพใน

6

สถานประกอบการ ลกษณะและสภาพแวดลอมในหองปฐมพยาบาล ลกษณะของสตรท างานทมารบบรการในหองพยาบาล ปญหาสขภาพและการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ

2. แนวค าถามในการสมภาษณและ/ หรอสนทนากลมกบตวแทนจากสถานประกอบการ ทพฒนาโดยคณะผวจยจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ประกอบดวย ลกษณะของสถานประกอบการและสตรทท างานในสถานประกอบการ สภาพการท างาน สภาพแวดลอมในการท างาน และบรการอนามยเจรญพนธทจดใหในสถานประกอบการ

3. แบบบนทกภาคสนามเพอบนทกขอมลจากการสงเกต พฒนาโดยคณะผวจยจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ประกอบดวย สภาพการท างานและสภาพแวดลอม และบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธทจดใหในสถานประกอบการ 4. แบบสอบถามเกยวกบการท างานและการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ ทคณะผวจยพฒนาขนจากการสมภาษณ การสนทนากลม การสมภาษณเจาะลก และการทบทวนวรรณกรรมท เกยวของ ทงนลกษณะค าถามเปนท งค าถามทมตวเลอกและค าถามปลายเปด ประกอบดวย 4.1 การท างาน มสาระส าคญ ประกอบดวย สภาพการท างาน ลกษณะงานทท า รายได ความเพยงพอของรายไดเมอเทยบกบรายจาย และจ านวนวนและชวโมงการท างาน 4.2 การเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ ประกอบดวยการรบรเกยวกบสถานบรการ การใชบรการสขภาพเมอเจบปวยและ/หรอมปญหาสขภาพดานอนามยเจรญพนธ ปญหาและอปสรรคในการใชบรการสขภาพโดยเฉพาะเกยวกบอนามยเจรญพนธ

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอและขอมล แนวค าถามในการสมภาษณและ/หรอสนทนากลมกบตวแทนจากสถานประกอบการ และแนวค าถามในการสมภาษณเจาะลกกบสตรในสถานประกอบการ แบบสอบถามการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธไดรบการตรวจสอบความตรงตามเนอหา (content validity) โดยผทรงคณวฒจ านวน 3 ทาน หลงจากนนน าเครองมอมาปรบปรงและแกไขตามขอคดเหนและขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ และค านวณคาดชนความตรงตามเนอหา (content validity index [CVI]) ไดเทากบ 1.00 หลงจากนนคณะผวจยไดน าแบบสอบถามทงสองมาหาความคงทโดยวธการตรวจสอบซ า (test-retest method) โดยสอบถามสตรทงสองกลมทมคณสมบตเชนเดยวกบกลมตวอยาง จ านวน 20 ราย 2 ครงหางกน 7 วน ค านวณคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product moment correlation coefficient) ไดคาความคงทของแบบสอบถามการเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธเทากบ .90

ขอมลเชงคณภาพทรวบรวมไดมการตรวจสอบ 2 ประเดน คอ ความหลากหลายและอมตว และความเปนจรง การตรวจสอบใชวธสามเสา (triangulation) กลาวคอ ใชการเปรยบเทยบขอมลเรองเดยวกนท

7

ไดจากการรวบรวมขอมลหลายวธ ผรวบรวมขอมลหลายคน และตางชวงเวลากน ตวอยางเชน ขอมลการเขาถง/ การใชบรการสขภาพไดจากการสอบถามสตรในสถานประกอบการโดยตรง การสมภาษณและ/หรอสนทนากลมกบตวแทนจากสถานประกอบการ พยาบาลในสถานประกอบการ ซงพบวามความสอดคลองกน รวมทงน าขอมลมาน าเสนอในการจดเวทสรปผลการวจย โดยเชญสตรและตวแทนจากสถานประกอบการเขารวมประชม เพอยนยนความถกตองและสรปขอมลโดยรวมอกครง

การวเคราะหขอมล

ขอมลเชงคณภาพจากการสงเกตไดบนทกในแบบบนทกภาคสนาม ขอมลทไดจากการสมภาษณและการสนทนากลมถกบนทกในเทปบนทกเสยงและถอดขอความ แลวน ามาวเคราะหโดยใชวธการวเคราะหเนอหา ไดแก อานและท าความเขาใจ ขอความ ถอยค าตางๆ ในบนทก จบประเดนส าคญตงเปนดชนแลวจดระบบใหรหส จดหมวดหม จ าแนกประเภท ตความ ตรวจสอบความหมาย และสรางขอสรป จากดชน หมวดหม และความหมายทงหมด สวนขอมลเชงปรมาณจากแบบสอบถามสตรในสถานประกอบการน ามาวเคราะหดวยสถตเชงพรรณนาหาความถ รอยละ

ผลการศกษา

การเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในทนครอบคลมเรอง การประกนสงคมและสวสดการดานสขภาพ การเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ

การเขารบบรการสขภาพทวไปของสตรในสถานประกอบการ จากการสอบถามและการสมภาษณสตรในสถานประกอบการเพมเตม จากการสมภาษณพยาบาลใน

สถานประกอบการ และการสนทนากลมรวมกบผบรหารและเจาหนาทฝายบคคลทเกยวของไดขอมล แมวาสตรในสถานประกอบการสวนหนงไดรบการจางงานเปนรายวน แตสถานประกอบการทงสแหงในการศกษานไดด าเนนการใหสตรทกคนเขารวมประกนสงคมโดยสตรสามารถเลอกสถานบรการสขภาพตามความพอใจ ซงสตรสวนใหญมกเลอกโรงพยาบาลเอกชน (64.8%) ทอยใกลสถานประกอบการ หากเลอกโรงพยาบาลของรฐ (35.2%) ทเปนโรงพยาบาลระดบตตยภมซงมการบรการสขภาพในระดบทซบซอน ดงนนจงดเหมอนสตรในสถานประกอบการทกคนนาจะเขาถงบรการสขภาพได อยางไรกตาม ยงมสตรจ านวนหนง (17.6%) ไมเคยใชบรการใดๆในสถานบรการสขภาพตามสทธประกนสงคมเนองจากไมเคยเจบปวยหรอเจบปวยเพยงเลกนอย (59.6%)

นอกจากการมประกนสงคมดงกลาวแลว เมอเจบปวยสตรในสถานประกอบการ เลกนอยขณะท างานในสถานประกอบการกสามารถมารบบรการทหองปฐมพยาบาลในสถานประกอบการ และมสทธทจะไดรบสวสดการหรอความชวยเหลอจากสถานประกอบการเพมเตม ดงน

1) เมอมการเจบปวยหรอประสบอบตเหตขณะท างาน บรษทจะจดรถไปสงทโรงพยาบาลทมประกนสงคมอย

8

2) เมอเจบปวยและลาพกงาน รวมทงลาคลอด จะไดรบการเยยมไขโดยเจาหนาทฝายบคคล 3) หากการเจบปวยเกดจากการท างานและท าใหเจบปวยเรอรง (เชน ตา ห) สถานประกอบการบาง

แหงยงรบผดชอบจายคารกษาใหก าหนดไว ส าหรบพนกงานสตรทก าลงตงครรภหรออยในระยะหลงคลอด จะไดรบสทธและสวสดการตามท

กฎหมายก าหนด โดยทสตรตงครรภจะตองแจงเปนลายลกษณอกษรใหทางสถานประกอบการทราบวาก าลงตงครรภ สถานประกอบการจะจดเวลาท างานใหใกลเคยงกบเวลาราชการและไมใหท างานเกนเวลา 22.00 น. ตามทกฎหมายก าหนด และหากงานทปฏบตอยมลกษณะไมเหมาะสม เชน เปนพนกงานขายหรอพนกงานฝายผลตทตองยนตลอดเวลา ผจดการ/หวหนางานอาจยายใหไปท างานอนแทน เชน ใหท าหนาทขายคปองทศนยอาหารหรอตรวจสอบชนสวนซงสามารถนงท างานได หากมการนดหมายฝากครรภกอนญาตใหแลกเวลาท างานได ส าหรบสถานประกอบการทมการท างานแบบผลดหมนเวยน จะใหสตรตงครรภท างานเฉพาะผลดเชาและไมใหท างานลวงเวลา ดวยเหตนสตรบางสวนทยงตองการไดคาตอบแทนเพมจงมกไมแจงใหสถานประกอบการทราบวาตงครรภ เพราะเกรงวาจะไมไดท างานลวงเวลาและไมไดท างานผลดอนทมคาสวสดการ (เชน คาอาหาร) สงกวาผลดเชา และเมอจะตองไปฝากครรภ สตรมกขอใหจดใหเปนวนหยดหรอเปนงานผลดอนทไมใชผลดเชาหรอเลยงไปฝากครรภทคลนกทสามารถเลอกเวลาไดตามความสะดวกและไมตองใชเวลารอนาน ดงนนสถานประกอบการจงไมทราบวาสตรตงครรภจนกระทงใกลคลอดโดยเฉพาะสตรทท างานในโรงงานอตสาหกรรมทมกเครองแบบในการท างานทหลวมสามารถอ าพรางขนาดทองทโตขน

ในการลาพกหลงคลอดนน สตรบางรายขอลาคลอดเมออายครรภครบก าหนดใกลคลอดเนองจากไมสขสบายจากขนาดครรภทเพมขนและไมสะดวกในการเดนทางมาท างาน แมวาสตรมสทธในการลาคลอดได 90 วน โดยไดรบคาตอบแทนจากสถานประกอบการ 45 วน และอก 45 วนไดเงนชดเชยจากประกนสงคม แตสตรหลงคลอดสวนใหญลาไมครบ 90 วน กลบมาท างานกอนครบก าหนดลาพก เพอใหไดรบคาตอบแทนจากสถานประกอบการเพมขนจากรายไดปกต โดยไดรบเงนชดเชยจากการลาพกหลงคลอดและเงนคาตอบแทนในการท างานตามปกต ส าหรบลกษณะงาน เมอกลบมาท างานจะไดท างานในแผนกเดม โดยอาจเปนการท างานทไมใชเฉพาะผลดเชา แตมสถานประกอบการแหงหนงทจดใหสตรหลงคลอดท างานเฉพาะผลดเชาเทานนในเดอนแรกทกลบมาท างาน นอกจากนนในระหวางเวลาท างานบางสถานประกอบการอนญาตใหสตรหลงคลอดทเลยงบตรดวยนมตนเองมเวลาพกชวงสนๆ ไดเพอใหสตรมเวลาในการบบน านมมารดาเกบไวใหบตร โดยสวนใหญจะบบน านมทหองพยาบาลหรอหองน าแลวเกบไวในกระตกน าแขงเลกๆ ของตนเอง

การเขาถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ สตรในสถานประกอบการประมาณหนงในสถงหนงในสามไมทราบวา มบรการสขภาพดาน

อนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพทตนเลอกใชสทธประกนสงคม และมสตรไมถงหนงในสาม

9

เทานนทเคยใชบรการททราบวามบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธและไดเคยใชบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ เมอเปรยบเทยบความแตกตางในการรบรของสตรระหวางสถานประกอบการเกยวกบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพทตนเลอกใชตามสทธประกนสงคม แลว พบวา มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตทงสประเดน ไดแก การวางแผนครอบครว (2 = 13.542, p-

value = .035) การดแลในระยะตงครรภ คลอด และหลงคลอด (2 = 14.772, p-value = .022) การตรวจรกษามะเรงระบบสบพนธ (2 = 14.353, p-value = .026) และการตรวจรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธและโรคเอดส (2 = 16.771, p-value = .01) โดยกลมสตรในสถานประกอบการททราบวามบรการนมากทสด คอ โรงงานอตสาหกรรม และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมสตรในสถานประกอบการเกยวกบการมประสบการณในการบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธแลว พบวา มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ทงสประเดน ไดแก การวางแผนครอบครว (2 = 11.86, p-value = .008) และการดแลในระยะตงครรภ คลอด และหลงคลอด (2 = 13.567, p-value = .004) โดยกลมสตรในสถานประกอบการทเคยใชบรการดานนมากทสด คอ โรงงานอตสาหกรรม ดงแสดงใน ตารางท 1

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของสตรในสถานประกอบการจ าแนกตามการรบรเกยวกบการมอยของบรการสขภาพและการใชบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ

บรการสขภาพ

ดานอนามยเจรญพนธ

โดยรวม (N = 301)

ศนยการคา (n = 60)

หางสรรพสนคา (n = 70)

นคมอตสาหกรรม (n = 101)

โรงงานอตสาหกรรม (n = 70)

2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

วางแผนครอบครว ไมทราบ ทราบวาไมมบรการ ทราบวามบรการ

เคยใชบรการ ดแลสตรระยะตงครรภ คลอด และหลงคลอด

ไมทราบ ทราบวาไมมบรการ ทราบวามบรการ

เคยใชบรการ

100

11 190

50

71 12

218

45

33.2

3.7 63.1

26.3

23.6 4.0

72.4

20.6

18

4 38

3

13

2 45 3

30.0

6.7 63.3

7.9

21.7

3.3 75.0 6.7

30 1

39 9

22 1

47 6

42.9 1.4

55.7 23.1

31.4 1.4

67.2 12.8

37 1

63 18

27 8

66 16

36.6 1.0

62.4 28.6

26.7 7.9

65.4 24.2

15 5

50 20

9 1

60 20

21.4

7.1 71.4 40.0

12.9

1.4 85.7 33.3

13.542 (.035)

11.86 (.008)

14.772 (.022)

13.567 (.004)

ตรวจรกษามะเรงระบบสบพนธ ไมทราบ ทราบวาไมมบรการ ทราบวามบรการ

เคยใชบรการ

79 16

206

49

26.2

5.3 68.4

23. 8

15

2 43

6

25.0

3.3 71.7 14.0

26 1

43 11

37.2 1.4

61.4 25.6

28 9

64 14

27.7 8.9

63.4 21.9

10 4

56 18

14.3

5.7 80.0 32.1

14.353 (.026)

7.656 (.199)

10

บรการสขภาพ

ดานอนามยเจรญพนธ

โดยรวม (N = 301)

ศนยการคา (n = 60)

หางสรรพสนคา (n = 70)

นคมอตสาหกรรม (n = 101)

โรงงานอตสาหกรรม (n = 70)

2 p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ตรวจรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธและโรคเอดส

ไมทราบ ทราบวาไมมบรการ ทราบวามบรการ

เคยใชบรการ

96 22

183

27

31.9 7.3

60.8

14.8

22 4

34 6

36.7 6.7

56.7 17.6

26 1

43 5

37.1 1.4

61.4 11.6

33 14 54 6

32.7 13.9 53.5 11.1

15 3

52 10

21.4 4.3

74.3 19.2

16.771 (.01)

19.59 (.581)

จากการสมภาษณสตรและพยาบาลในสถานประกอบการ และการสนทนากลมกบผบรหารและเจาหนาทฝายบคคลทเกยวของไดขอมลเพมเตมวา สตรในสถานประกอบการจ านวนมากไมคอยทราบถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพทตนเลอกใชสทธประกนสงคม จงไมไดไปใชบรการ นอกจากนสตรจ านวนหนงททราบวามบรการแตกไมไดไปรบบรการ ไดใหเหตผลวา “โรงพยาบาลทประกนสขภาพ มกมบรการดานอนามยเจรญพนธตามปกตเฉพาะวนเวลาราชการเทานน จงไมสะดวกเรองเวลา เนองจากการรบบรการใชเวลารอตรวจรกษาคอนขางนาน ตองลางานไป ท าใหยงยากและหมดโอกาสไดรบเบยขยน ดงนนจงมกจะตรวจทคลนกมากกวา”

ส าหรบกลมผทเคยใชบรการนน บรการทสตรใชมากทสดคอ การวางแผนครอบครว และการตรวจรกษามะเรงระบบสบพนธ สวนบรการการดแลในระยะตงครรภ คลอด และหลงคลอด มสตรเคยใชบรการนอยกวาบรการอนๆ ทงนเนองจากสตรประมาณครงหนงเปนโสด นอกจากนสตรทสมรสแลวจ านวนมากยงไมเคยตงครรภ ซงในแตละปมสตรทตงครรภประมาณรอยละ 1 ถง 2 เทานน ส าหรบการตรวจรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธและโรคเอดส จากการสมภาษณสตรและพยาบาลในสถานประกอบการใหขอมลเพมเตมวา “เราไมมพฤตกรรมเสยง จงไมจ าเปนตองไปตรวจรกษาโรคตดตอทางเพศสมพนธและโรคเอดส”

สตรในสถานประกอบการรอยละ 65.4 ระบวา เคยเจบปวยหรอมปญหาสขภาพดานอนามยเจรญพนธ ซงสตรสวนหนงใชวธการดแลสขภาพโดยซอยามารบประทานเอง (16.8%) ดวยเหตผลคอปวยเลกนอย อยใกล สะดวกในการเดนทาง และอายทตองไปตรวจรกษากบบคลากรสขภาพ แตสตรสวนใหญรบการตรวจรกษาจากบคลากรสขภาพ (83.2%) โดยมเหตผลในการเลอกสถานบรการทแตกตางกนดงน สตรทไปรบการตรวจรกษาจากโรงพยาบาลของรฐ (31.0%) และโรงพยาบาลของเอกชน (27.9%) ใหเหตผลวา สามารถใชสทธประกนสงคมได อยใกล และสะดวกในการเดนทาง และผใหบรการมความรความสามารถด สวนเหตผลของผทเลอกใชบรการทคลนกคอ อยใกล สะดวกในการเดนทาง ใชเวลานอยและรวดเรว พอใจในบรการ และคลนกบางแหงสามารถใชสทธประกนสขภาพได ส าหรบเหตผลทเลอกหองพยาบาลคอ ปวยเลกนอย อยใกลสะดวกในการไปรบบรการ และสะดวกในเรองเวลา

เมอเปรยบเทยบระหวางกลมสตรในสถานประกอบการทเคยเจบปวยหรอมปญหาสขภาพดานอนามยเจรญพนธ เกยวกบวธการดแลสขภาพ พบวามความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (2 = 36.183,

11

p-value = .002) โดยกลมสตรทซอยาจากรานขายยามารบประทานเอง มากทสด คอ สตรทท างานใน

ศนยการคา รองลงมา คอ สตรทท างานในหางสรรพสนคา ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 จ านวนและรอยละของการดแลและเหตผลทเลอกเมอเจบปวยดานอนามยเจรญพนธของสตรในสถานประกอบการ

การดแลเมอเจบปวย ดานอนามยเจรญพนธ

โดยรวม (N = 301)

ศนยการคา (n = 60)

หางสรรพสนคา (n = 70)

นคมอตสาหกรรม (n = 101)

โรงงานอตสาหกรรม (n = 70) 2

p-value จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

ไมเคย เคยเจบปวย ดแลสขภาพโดย

-ซอยาจากรานขายยาทานเอง

-รบการตรวจรกษากบบคลากร

สขภาพ จาก โรงพยาบาลของรฐ โรงพยาบาลเอกชน คลนกเอกชน

หองปฐมพยาบาล สถานอนามย

104 197

33

164

61 55 25 17

6

36.4 65.4

16.8

83.2

31.0 27.9 12.7

8.6 3.0

16 44

12

32

13 11

2 3 3

26.7 73.3

27.3

72.7

29.5 25.0

4.5 6.8 6.8

23 47

9

38

11 15

4 7 1

32.9 67.1

19.1

80.9

23.4 31.9

8.5 14.9

2.1

40 61

6

55

14 18 17

5 1

39.6 60.4

9.8

90.2

23.0 29.5 27.9

8.2 1.6

25 45

6

39

23 11

2 2 1

35.7 64.3

13.3

86.7

51.1 24.4

4.4 4.4 2.2

36.183 (.002)

จากการสมภาษณสตรและพยาบาลในสถานประกอบการ การสนทนากลมกบผบรหารและเจาหนาทฝายบคคลทเกยวของ และการจดเวทประชมกบสตรในสถานประกอบการไดขอมลเพมเตมวา การดแลสขภาพดานอนามยเจรญพนธกเหมอนการเจบปวยทวไปคอ เมอเจบปวยเลกนอยหรอในระยะแรก จะยงไมท าอะไร พยายามดแลตนเอง ถายงไมดขนจะปรกษาผทไวใจไดเพราะบางปญหาเปนเรองสวนตวทยากจะคยกบคนทวไปไดเชน เพอนหรอญาตทเคยมปญหาเชนนมากอน หรอซอยาจากรานขายยามารบประทานเอง หากยงคงมอาการมกไปขอรบบรการจากบคลากรสขภาพโดยเฉพาะ ในโรงพยาบาลของรฐและโรงพยาบาลเอกชนตามสทธการประกนสงคม

อปสรรคในการรบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ สตรในสถานประกอบการทเคยรบบรการตรวจรกษาดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพ

ทงหมด 164 คน ระบวา อปสรรคทส าคญทสดของการรบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพคอ ‘อายทตองไปตรวจรกษา เพราะตองเปดเผยอวยวะทควรปกปด’ (79.9%) รองลงมาคอ ‘ล าบากใจทตองรบการตรวจรกษาจากแพทยผชาย’ (64.6%) เมอเปรยบเทยบกนระหวางสถานบรการสขภาพเกยวกบอปสรรคของการรบบรการดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพ พบวาไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ดงแสดงใน ตารางท 3.

12

ตารางท 3 จ านวนและรอยละของสตรในสถานประกอบการจ าแนกตามอปสรรคของการรบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพ

อปสรรคของการรบบรการดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการ

สขภาพ *

โดยรวม (N = 164

หองพยาบาล (n = 17)

คลนกเอกชน

(n = 25) ร.พ.เอกชน

(n = 55) ร.พ.ของรฐ

(n = 61) สถานอนามย

(n = 6) 2 (p-value)

จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ จ านวน รอยละ

อายทตองเปดเผยอวยวะทควรปกปด ล าบากใจทผตรวจรกษาเปนผชาย ไมสะดวกเรองเวลาใหบรการ เจาหนาทไมคอยสนใจความรสกของผรบบรการ

หองตรวจรกษาทไมคอยมดชดเปนสวนตว

ไมสะดวกในเรองการเดนทาง

131

106

41

34

27

21

79.9

64.6

25.0

20.7

16.5

12.8

12

11 5

4

2

2

70.6

64.7

29.4

23.5

11.8

11.8

17

17 7

6

6

5

68.0

68.0

28.0

24.0

24.0

20.0

48

34

17

8

6

5

87.3

61.8

30.9

14.5

10.9

9.1

49

39

12

15

12

8

80.3

63.9

19.7

24.6

19.7

13.1

5 5

0

1

1

1

83.3

83.3

0

16.7

16.7

16.7

5.03 (.28) 1.25 (.87) 4.24 (.37) 2.14 (.71) 3.00 (.56) 1.94 (.75)

* สตรบางรายระบอปสรรคหลายขอในการรบบรการสขภาพ

จากการสมภาษณสตรและพยาบาลในสถานประกอบการ และการสนทนากลมกบผบรหารและเจาหนาทฝายบคคลทเกยวของไดขอมลเพมเตมวา เหตผลส าคญทท าใหสตรในสถานประกอบการไมมารบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพคอ ความอายทตองไปตรวจรกษา เพราะตองเปดเผยอวยวะทควรปกปดเชน เตานมและอวยวะเพศ และล าบากใจทตองไดรบการตรวจรกษาจากแพทยทเปนผชาย ทงนพยาบาลกลาววา “ถาเปนโรคเกยวกบอวยวะสบพนธ สตรมกจะอาย” และ “สวนใหญสตรจะอาย แมกระทงบางวนจะมแพทยมาตรวจรกษาทสถานประกอบการ เมอมปญหาเรองเหลาน สตรมกเลยงไมขอตรวจรกษาจากแพทย ขอเปนพยาบาลตรวจรกษาดกวา” ทงนสตรมากกวาครงหนงทมอาการตกขาวแตไมยอมมาตรวจรกษาจากแพทยดวยเหตผลดงกลาว แตขอค าปรกษาจากพยาบาลแทน

สรปและอภปรายผล ส าหรบการประกนสงคมและสวสดการดานสขภาพของสตรในสถานประกอบการ จากการศกษาท

พบวาแมวาสตรในสถานประกอบการทงทท างานประจ าและงานรายวนจะไดรบการสนบสนนใหเขารวมประกนสงคมทกคน ซงนบวามการคมครองสขภาพทดเมอเทยบกบการศกษาทผานมาทพบวาสตรจ านวนมากท างานในสถานประกอบการโดยไมมสญญาจางและรบคาจางเปนรายวนหรอรายชนของงานซงท าให

13

สตรไมไดรบสทธคมครองทางกฎหมายและขาดหลกประกนสขภาพ 3 ดงนนสตรในการศกษานนาจะท าใหมโอกาสเขาถงบรการสขภาพได แตยงมสตรจ านวนมากไมสามารถใชสทธทพงมพงไดของตน ขอจ ากดทส าคญคอ ไมทราบวาสถานบรการสขภาพทตนท าประกนสงคมไวมบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธหรอไม รองลงมาคอ ไมสะดวกเรองเวลาและการเดนทางไปใชบรการ รวมทงนอาจเนองจากสตรประมาณครงหนงเปนโสด และสตรทสมรสแลวจ านวนมากยงไมเคยตงครรภ ซงในแตละสถานประกอบมสตรทตงครรภประมาณรอยละ 1 ถง 2 ตอปเทานน จงอาจใหความส าคญในเรองสขอนามยจรญพนธคอนขางนอย นอกจากนการใหรางวลและคาตอบแทนเพมของสถานประกอบการ เชน คาตอบแทนเมอสตรหลงคลอดกลบเขาท างานกอนครบก าหนดลาพกหลงคลอด เบยขยนส าหรบพนกงานทไมไดลางานเลย อาจท าใหสตรเหนความส าคญของงาน การดแลงานบานและสมาชกอนในครอบครว มากกวาสขภาพตนเอง ท าใหเมอเจบปวยเลกนอย สตรจงไมอยากลางานไปรบการตรวจรกษา ซงผลการศกษานสอดคลองกบการศกษาเกยวกบปจจยทางดานสงคมเศรษฐกจ วฒนธรรม และการเขาถงการดแลสขภาพทมผลตอพฤตกรรมสขภาพสตรไทยทท างานในภาคเหนอ 4 และการศกษาเกยวกบสขภาพดานอนามยเจรญพนธของแรงงานขามชาตสตรไทใหญ8 ผลการศกษานพบวา สตรประมาณหนงในสถงหนงในสามไมทราบวา สถานบรการทตนเลอกใชสทธประกนสงคม มบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ และสตรประมาณหนงในสเทานนทเคยใชบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธ ทนาสนใจกลมสตรทท างานในโรงงานอตสาหกรรมนนมการรบรถงบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพทตนเลอกใชสทธประกนสงคมและเคยมประสบการณในการรบบรการสขภาพมากทสด แตไมอาจสรปวามความสมพนธกบประเภทหรอลกษณะของงานทท า แตจากทการสนทนากลมกบผบรหารและเจาหนาทฝายบคคลทเกยวของนน ผบรหารโรงงานอตสาหกรรมไดใหความส าคญกบสขภาพและสวสดการของพนกงาน และจากการสงเกตขณะทเยยมสถานประกอบการ เหนวาโรงงานอตสาหกรรมมบอรดสขภาพทงในหนวยงานทท างาน หองปฐมพยาบาล และโรงอาหาร ขณะทสถานประกอบการอนมเฉพาะในหองปฐมพยาบาล และโรงอาหารเทานน ซงการมบอรดสขภาพทงในหนวยงานทท างานนน พนกงานทกคนยอมมโอกาสไดรบขอมลขาวสารสขภาพ มากกวาในหองปฐมพยาบาลซงบางคนไมเคยไปรบบรการเลย และในโรงอาหาร

ผลการวจยเกยวกบวธการดแลสขภาพในสตรทเคยเจบปวยหรอมปญหาสขภาพดานอนามยเจรญพนธ พบวา กลมสตรทซอยาจากรานขายยามารบประทานเองมากทสด คอ สตรทท างานในศนยการคา รองลงมา คอ สตรทท างานในหางสรรพสนคา ทงนอาจอธบายไดวาสตรทท างานในศนยการคาและสตรทท างานในหางสรรพสนคา อาจจะมความสะดวกในการซอยาจากรานขายยามารบประทานเองไดงายกวากลมสตรทท างานในโรงงานอตสาหกรรมหรอนคมอตสาหกรรม เพราะรานขายยามกอยในหรอใกลเคยงกบบรเวณศนยการคาหรอหางสรรพสนคา อปสรรคทส าคญทสดของการรบบรการสขภาพดานอนามยเจรญพนธในสถานบรการสขภาพคอ อายทตองไปตรวจรกษา เพราะตองเปดเผยอวยวะทควรปกปด รองลงมาคอ ล าบากใจทตองรบการตรวจรกษาจากแพทยทเปนผชาย ซงสนบสนนกบการศกษาทผานมาทงในกลมสตรไทยทวไป 4, 5 และในกลมแรงงานขามชาตสตรไทใหญ 8

14

ขอเสนอแนะจากการศกษาน 1) ในสถานประกอบการทมสตรท างานอยจ านวนมาก ควรจดใหพยาบาลสตรอยประจ าหองพยาบาล และหากเปนไปไดควรจดแพทยทมาใหบรการเปนเพศหญงดวย เพอเปนทางเลอกและลดชองวางระหวางเพศ และควรพฒนาบคลากรสขภาพในสถานประกอบการใหมความร ความเขาใจในประเดนเกยวกบเพศภาวะ เพศวถ และอนามยเจรญพนธ มทกษะในการสอสารและการใหบรการสขภาพอยางรอบดานและครอบคลมตามประเดนปญหาเฉพาะและความตองการของผรบบรการ เพอสามารถใหการดแลสขภาพดานอนามยเจรญพนธอยางมประสทธภาพ

2) ควรมการวจยเชงปฏบตการทตอเนองจากการวจยครงน โดยน าขอมลสถานการณของบรบทปญหา และขอเสนอแนะจากการวจยนไปพฒนาการดแลสขภาพดานอนามยเจรญพนธส าหรบสตรในสถานประกอบการโดยมการประสานเครอขายทงสถานประกอบการ สถานบรการสขภาพภาครฐและภาคเอกชน บคลากรสขภาพ โดยเฉพาะพยาบาลในสถานประกอบการ และนกวชาการในสาขาทเกยวของ

เอกสารอางอง 1. มงสรรพ ขาวสะอาด และทพวลย แกวมศร. สตรในสามทศวรรษของเศรษฐกจไทย. กรงเทพฯ: สถาบนเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI), 2543. 2. Rafei, M. Women of South-East Asia: Health profile. New Delhi: World Health Organization South-East Asia Region; 2000. 3. จะเดจ เชาวนวไล. สถานการณสขภาพและความปลอดภยของผใชแรงงานหญงในภาคอตสาหกรรม. ในทศนย แสนค า สถาปนาชย และจะเดด เชาววไล , การะเกต: หมายเหต ชวตแรงงานหญงไทย. กรงเทพฯ: มลนธเพอนหญง; 2542. หนา 93-147. 4. สสณหา ยมแยม, สจตรา เทยนสวสด และอ าไพ จารวชรพาณชกล. ปจจยทางดานสงคมเศรษฐกจ วฒนธรรม และการเขาถงการดแลสขภาพทมผลตอพฤตกรรมสขภาพสตรไทยทท างานในภาคเหนอ. เชยงใหม: คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม; 2548. 5. นาถฤด เดนดวง และกนกวรรณ ธราวรรณ. สขภาพและความปลอดภยของผหญงในการท างาน. ในพมพวลย บญมงคล นภรณ สณหจรยา ศนสนย เรองสอน (บรรณาธการ), รอสรางองคความคดผหญงกบสขภาพ. กรงเทพฯ: ส านกพมพเจนเดอรเพรส; 2543. หนา 315-354. 6. Mann, JM., Gruskin, S., Grodin, MA., & Anna, GJ. Health and Human Rights. New York: Routledge; 1999. 7. สภารฐธรรมนญ. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550. กรงเทพฯ: สภารฐธรรมนญ; 2550. 8. สสณหา ยมแยม, ชลลสา จรยเลศศกด และสจตรา เทยนสวสด. ภาวะเสยงและปญหาสขภาพดานอนามยเจรญพนธของแรงงานขามชาตสตรไทใหญ. รายงานการสมมนาวชาการระดบชาต ครงท 1 ประจ าป พ.ศ. 2551 “เรองจรงของหญงชาย” ในวนศกรท 8 สงหาคม 2551 ณ โรงแรมปรนซพาเลซ มหานาค.