บทท 6
การออกแบบฐานขอมลดวยแผนภาพ E-R
(Entity-Relationship Diagrams)
ป ค.ศ. 1976 Peter Chen ไดพฒนาแบบจ าลอง E-R (Entity-Relationship
Model , ERM) ขนมาใชเปนเครองมอในการน าเสนอโครงสรางของฐานขอมลใน ระดบ
ความคด (Conceptual Level) ออกมาในลกษณะของแผนภาพ (Diagram) ทเขาใจได
งายในการสอความหมายระหวางนกออกแบบฐานขอมล และผใชขอมลเกยวกบ
ความสมพนธของเอนทตกบเอนทต และความสมพนธของเอนทตกบแอททรบวท และ
นบจากนนเปนตนมา แผนภาพ E-R กไดมการน าไปใชงานอยางกวางขวาง มการ
พฒนารปแบบทหลากหลาย แตละรปแบบของแผนภาพ E-R ทหลากหลายดงกลาว
ลวนอยบนพนฐานแนวความคด
แผนภาพ E-R (E-R Diagram) เปนแบบจ าลองทใชอธบายโครงสรางของ
ฐานขอมลซ งเขยนออกมาในลกษณะของรปภาพ การอธบายโครงสรางและ
ความสมพนธของขอมล ความสมพนธของเอนทต ทชวยในการออกแบบฐานขอมล
และไดรบความนยมเปนอยางมาก แผนภาพ E-R เปนแบบ จ าลองเชงแนวคด
(Conceptual Data Model) ทแสดงออกมาในลกษณะของแผนภาพ โดยใชหลกการจาก
โมเดลฐานขอมลเชงสมพนธในการแสดงลกษณะโดยรวมของขอมลในระบบ ชวย
สอสารใหเกดความเขาใจรวมกนระหวางผวเคราะหและผใชไดเปนอยางด แผนภาพท
นยมใชในการน าเสนอโครงสรางฐานขอมลทนยม คอแผนภาพ E-R ซงประกอบไป
ดวยเอนทต แอททรบวทของแตละเอนทต ความสมพนธระหวางเอนทตและดกรของ
ความสมพนธ (Degree Of A Relationship)
แผนภาพ E-R มความส าคญตอการพฒนาระบบงานฐานขอมล แอพลเคชน
(Applications) ตาง ๆ ทตองการการเกบขอมลอยางมระบบ แผนภาพ E-R จงใชเพอ
เปนเอกสารในการสอสารระหวางนกออกแบบระบบ และนกพฒนาระบบ เพอให
สอสารอยางตรงกน และเปนสากล
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 114
1. องคประกอบของแผนภาพ E-R
1.1 เอนทต (Entity)
เอนทตหมายถงสงทมอยจรง จบตองได หรออาจจะเปนจนตภาพทแสดงความ
เปนหนงเดยว ซงเมอกลาวถงแลวทกคนเขาใจตรงกน แตโดยทวไปแลวเอนทต มกจะ
อยในรปของนาม ซงอาจเปนสงทเปนรปธรรมคอสามารถมองเหนไดดวยตา หรออย
ในรปของนามธรรมคอไมสามารถมองเหนไดดวยตากได เชน บคคล (นสต อาจารย
ลกคา พนกงาน คนไข) สถานท (โรงเรยน หองเกบสนคา คลงสนคา รานคา) วตถ
(หนงสอ เครองจกรกล เครองยนต สนคา วตถดบ ) เหตการณ (การยม การคน
ลงทะเบยน การฝาก-การถอนเงน) หรอ แนวคด (วน วชา บญช หลกสตร ความ
ช านาญ) ทท าใหเกดกลมของขอมลทตองการจดเกบรวมทงสามารถบงชถงความเปน
เอกลกษณเฉพาะตวได เอนทตมคณสมบตไดหลายอยาง และเอนทตเปนสงทผใชงาน
ฐานขอมลจะตองเกยวของดวยเมอมการออกแบบระบบฐานขอมล
สญลกษณรปสเหลยมผนผาแทนเอนทตหนงเอนทตและมชอเอนทตก ากบอย
ภายใน ชอทใชจะตองเปน ค านาม และโดยปกตมกจะเขยน ตวพมพใหญ
ภาพท 6.1 เอนทตและเอนทตเซต
เอนทตสามารถแบงออกไดหลายประเภทดวยกน เชน
1) เอนทตปกต (Strong Entity หรอ Regular Entity) เปนเอนทตทม
คณสมบตเฉพาะ (Identity) ในตวเอง สามารถเกดขนไดดวยตวเอง การคงอยของ
เอนทตจะไมขนกบเอนทตอน เชน นสต หรอ อาจารย หรอ สนคา สญลกษณทใชคอ
รปสเหลยมผนผา
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 115
2) เอนทตออนแอ (Weak Entity) เปนเอนทตทไมสามารถเกดขนได
ตามล าพง จะขนอยกบเอนทตอน จะมคยหลกจากการสบทอดเอนทตทอางองอยมา
ใชเปนคยหลกหรอสวนหนงของคยหลก และจะถกลบออกไปดวยเมอเอนทตหลกถก
ลบ สญลกษณทใชคอรปสเหลยมผนผาเสนค
เอนทตทง 2 ประเภทอธบายไดดงน เชน ในมหาวทยาลยแตละแหง นสตแตละ
คนจะม รหสนสต ชอ-สกล หมายเลขโทรศพท ทไมซ ากน ดงนนเอนทตนสตจะ
จดเปน เอนทตปกต และนสตในมหาวทยาลยแตละคน จะมสมดบนทกชวโมงกจกรรม
นสตแตละคนอาจจะมรายการกจกรรม หรอมชวโมงกจกรรมทเหมอนกน หรอไม
เหมอนกนกได ดงนนถาไมมเอนทตนสต กจะไมสามารถทราบวานสตคนใดท า
กจกรรมอะไร จ านวนชวโมงกจกรรมเปนเทาใด ดงนนเอนทตสมดบนทกชวโมง
กจกรรม จงจดเปนเอนทตออนแอ เพราะเอนทตนจะคงอยไดตองอาศยเอนทต นสต
3) คอมโพสตเอนทต หรอเอนทตเชงความสมพนธ (Composite /
Associate Entity) เปนเอนทตทสรางขนมาแปลงความสมพนธของเอนทตสองเอนทตท
มความสมพนธแบบ M : N ใหเปนแบบ 1 : M เพอใหเขาใจไดงาย โดยการน าเอาคย
หลกของเอนทตทงสองมารวมกนกบแอททรบวตอนๆ ทสนใจ สญลกษณทใชคอ
สเหลยม ผนผาทภายในมรปสเหลยมขนมเปยกปน เชน อาจารยหนงคนสอนไดหลาย
วชา และวชาหนงรายวชามอาจารยสอนไดหลายคน
นสต
รหสนสต คณะวชา
สาขาวชา
รหสนสต
สมดบนทกชวโมง
กจกรรม ม
ภาพท 6.2 เอนทตปกต (Strong Entity) และเอนทตออนแอ (Weak Entity)
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 116
1.2 แอททรบวท หรอ พรอพเพอต (Property)
เอนทตหนงๆ จะประกอบไปดวยคณสมบต หรอ ลกษณะทแตกตางกน
ออกไป ขอมลทแสดงถงคณลกษณะของเอนทตเรยกวาแอททรบวท ดงนนความหมาย
ของแอททรบวทกคอ คณสมบตของเอนทตหรอขอมลของเอนทตทเราสนใจจะเกบ
หรออาจจะหมายถงกลมของคาความจรงใด ๆ ทเปนรายละเอยดของเอนทตซงแสดง
ลกษณะและคณสมบตของเอนทต แตละเอนทตสามารถมคณสมบตตาง ๆ ได
มากมาย ขนอยกบวาตองการจดเกบขอมลอะไรบาง เชน คณสมบตหรอขอมลของ
นสต ประกอบไปดวย ชอ,ทอย, หมายเลขโทรศพท รหสนสต, คณะวชา, สาขาวชา, วน
เดอนปเกด, เพศ, สวนสง, น าหนก ฯลฯ
แอทรบวทสามารถแบงออกไดหลายประเภทเชน
1) ซม เพลแอททรบวท (Simple Attribute) เปนแอททรบวทแบบ
งาย ๆ มเพยงองคประกอบเดยวหรอขอมลเดยว ภายในแอททรบวทไมสามารถ
แบงยอยไดอก เชน ขอมล เพศ, อาย, สวนสง, น าหนก,รหสนสต, คณะวชา, สาขาวชา
เปนตน จะประกอบดวยคาขอมลเดยว สญลกษณทใชแทนแอททรบวท ชนดน คอวงรท
มเสนเชอมตอไปยงเอนทตของแอททรบวท นนๆ โดยมชอแอททรบวท อยภายในวงร
อาจารย วชา สอน M M
วชา M M อาจารย สอน
1 1
ภาพท 6.3 คอมโพสตเอนทต หรอเอนทตเชงความสมพนธ
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 117
ตวอยาง แอททรบวท “รหสนสต” “เพศ” “ทอย” “หมายเลขโทรศพท” “คณะ
วชา” ของเอนทต “นสต”
2) คอมโพสต แอททรบ วท (Composite Attribute) หมายถ ง
แอทรบวตทมองคประกอบหรอขอมล ซงจะตรงกนขามกบซมเพลแอททรบวท
คาภายในแอททรบวท สามารถแบงยอยออกมาไดอก แตมอสระตอกน เชน
แอททรบวท “ทอย” จะประกอบดวย บานเลขท หมท
ต าบล อ าเภอ และจงหวด
แอททรบวท “ชอ” จะประกอบดวย ค าน าหนาชอ ชอ
ตว และ นามสกล
นสต
ชอ
ค าน าหนาชอ
ภาพท 6.5 คอมโพสต แอทรบวท
สตแอท
รบวท
คอมโพสต แอททรบวท
นสต
รหสนสต
คณะวชา
ทอย
ภาพท 6.4 ซมเพล แอททรบวท
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 118
3) แอททรบวท คาเดยว (Single-value Attribute) คอ แอททรบวทท
มคาขอมลทเกบเพยงคาเดยว เชน รหสนสต ชอ ภาควชา ในเอนทต “นสต” ซงนสต
แตละคนกจะมคาขอมลเหลานเพยงคาเดยวเทานน หรอเอนทต “เพศ” กจะมคาขอมล
ทเกบเพยง 1 คา คอ หญง หรอ ชาย เทานนเชนกน
4) แอททรบวท หลายคา (Multivalued Attribute) คอ แอททรบวทท
สามารถมไดหลายคา เชน คนหนงคนสามารถม “วฒการศกษา” ไดหลายระดบ เชน
ระดบปรญญาตร ระดบปรญญาโท และระดบปรญญาเอก หรอ คนหนงคนอาจจะม
“หมายเลขโทรศพท” ไดหลายหมายเลข หรอขอมล. “โรงเรยนทเรยนจบ” ตงแตระดบ
อนบาล ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา อาจจะมาจากหลายโรงเรยน เปน
ตน สญลกษณของแอททรบวท หลายคา คอรปวงรสองวงซอนกน
5) แอททรบวท ประยกต (Derived Attribute) หมายถง แอททรบวทท
ไมไดเกบอยในฐานขอมล แตไดจากการประยกตใชแอททรบวทอน เชน แอททรบวท
รายไดรวมของพนกงานขายของ ไดมาจากการรวมเงนเดอน คาโบนส คาบ าเนจ
(Commission) ของแตละเดอน หรอ แอททรบวท อาย ไดจากการค านวณจากวนเดอน
ปเกด สญลกษณของแอททรบวทประยกต เปนรปวงรแบบเสนประ
6) คย แอททรบวท (Key Attributes) หรอ คยหลก หรอ กญแจหลก
เปนแอทรบวตทบอกเอกลกษณของเอนทตนนๆได จะมคาของขอมลทไมซ ากน เชน
รหสนสต จดเปนคยแอททรบวท ใชระบความแตกตางของแตละคนในเอนทต
สญลกษณของคยหลกคอรปวงรภายในมชอแอททรบวททมการขดเสนใตแทนคยหลก
ภาพท 6.6 แสดงแอทรบวทชนดตาง ๆ
นสต
อาย
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 119
1.3 ความสมพนธระหวางเอนทต (Entity Relationship)
ในป ค.ศ. 1976 Chen ไดเสนอโมเดลขอมลเชงสมพนธ (Entity Relationship
Model) หรอ E-R Model และไดรบการพฒนาจนสมบรณในป ค.ศ.1979 เพอใชในการ
อธบายฐานขอมลในรปแบบของแผนภาพ เรยกวา “E-R diagram” ซงจะใชพนฐานของ
โมเดลขอมลเชงตรรกะท Fleming ทไดเสนอไวในป ค.ศ. 1989 เปนการสรางโครงราง
ววของผใช จะแสดงขอมลในขอบเขตทผออกแบบสนใจโดยมสงทตองก าหนดเปน
พนฐานไดแก ความสมพนธระหวางเอนทตและแอททรบวท ในฐานขอมลนน
ความสมพนธ หรอ Relationship จะหมายถงความสมพนธระหวางเอนทต
หรอความสมพนธระหวางขอมล เปนลกษณะของความสมพนธระหวางเอนทตหนงกบ
ตวของมนเองหรอกบเอนทตอน(มากกวา 2 เอนทตกได) วามความสมพนธของขอมล
เปนแบบใด ความสมพนธระหวางเอนทตในแผนภาพ E-R จะแทนดวยรปสเหลยมขาว
หลามตดทมชอของความสมพนธอยภายในและมเสนเชอมระหวางเอนทตและ
ความสมพนธระหวางเอนทต
ความสมพนธระหวางขอมลท เราสนใจ ซ งพจารณาได 2 แบบ คอ
ความสมพนธ แบบจ าเปน หรอแบบบงคบ (Mandatory) หมายถงความสมพนธท
จะตองม หรอ จะตองเกดขนอยางแนนอน นยมแทนดวยสญลกษณเสนตรงทบ หรอ
เสน ตรงสองเสน และความสมพนธแบบไมจ าเปน (Optional) เปนความสมพนธท
อาจจะมหรอไมมกได นยมแทนดวยสญลกษณเสนตรงประหรอเสนตรงหนงเสน
จากภาพท 6.7 อธบายไดดงน : ถาขอมล A มความสมพนธกบขอมล B อยาง
แนนอน หรออยางนอยจะตองมสมาชก (Element) ของขอมล A หนงสมาชกทม
ความสมพนธกบสมาชกของขอมล B และแทนความสมพนธดวยเสนตรงทบออกจาก
ขอมล A ไปยงขอมล B แตในขณะเดยวกนขอมล B อาจจะมความสมพนธกบขอมล A
หรอไมมกได เสนตรงทออกจาก ขอมล B จงแทนดวยเสนประ
B A
A B
ภาพท 6.7 แสดงความสมพนธระหวางเอนทต หรอระหวางขอมล
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 120
ถาก าหนดให A และ B เปนขอมล สญญลกษณทใชแทนชนดความสมพนธ
ระหวางขอมล A กบขอมล B คอ เสนตรงเสนเดยวหรอจะใชลกศร 1 หว กบ ลกศร
2 หวกได
1.3.1 ชนดความสมพนธระหวางขอมล
1) ความสมพนธแบบหนงตอหนง (One to One Relationships
;1 : 1) เปนการแสดงถงความสมพนธของขอมลของเอนทตหนงวามความสมพนธกบ
ขอมลในอกเอนทตหนงในลกษณะหนงตอหนง หมายถงขอมลหนงขอมลของเอนทตท
1 มความสมพนธกบขอมลในเอนทตท 2 เพยงขอมลเดยวเทานน ซงใชตวเลขก ากบท
เสนเพอระบความสมพนธ เชนขอมล A จะเกยวของสมพนธกบขอมล B ไดเพยง 1 คา
เทานน และ ขอมล B จะเกยวของกบขอมล A ไดเพยง 1 คาเชนกน
ภาพท 6.9 แสดงความสมพนธหนงตอหนง หรอแบบ 1:1
ตวอยางท 1 เชน มเอนทต 2 เอนทต คอเอนทต “อาจารย” และเอนทต “คณะ
วชา” มความสมพนธกนชอ “บรหาร” แบบ 1 : 1 ซงหมายถง อาจารย 1 คน จะ
สามารถบรหาร หรอเปนคณบดไดพยง 1 คณะวชาเทานน และในขณะเดยวกน แตละ
คณะวชา กจะมคณบด ไดเพยง 1 คน เชนกน หรอความ สมพนธระหวางนสตกบรหส
นสต จะเปนแบบ 1 : 1 เพราะนสต 1 คน จะมรหสนสตไดเพยง 1 รหสเทานน และใน
ขณะเดยวกนรหสนสต 1 รหส จะใชกบนสตไดเพยง 1 คนเชนกน
ชอวชา
คณะ
วชา
รายวชา นสต ลงทะเบยน
ภาพท 6.8 แสดงตวอยางความสมพนธของขอมล
B A
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 121
ความสมพนธระหวางขอมลนสตกบรหสนสต : นสต 1 คน จะมรหส
นสตไดเพยง 1 รหสเทานน ในขณะเดยวกนรหสนสต 1 รหส จะใชกบนสตไดเพยง 1 คน
เชนกน
ภาพท 6.10 ความสมพนธระหวางขอมลนสตกบรหสนสต แบบ 1:1
ความสมพนธระหวางคณบดกบคณะวชา : คณบด 1 คน จะบรหาร
คณะวชาไดเพยง 1 คณะวชาเทานน ในขณะเดยวกน 1 คณะวชาจะมคณบดบรหารได
เพยง 1 คนเชนกน
ภาพท 6.11 ความสมพนธระหวางคณบดกบคณะวชา แบบ 1:1
ความสมพนธของเอนทต นสต และเอนทตสาขาวชา ซงก าหนดให
แตละสาขาวชามนสตเปนหวหนาหองไดเพยงคนเดยวเทานน
2) ค ว า ม ส ม พ น ธ แ บ บ ห น ง ต อ ก ล ม ( One to Many
Relationships ;1 : N หรอ 1 : M ) เปนความสมพนธ ระหว าง เอนทตหน ง ไปม
ความสมพนธกบอกเอนทตหนงไดมากกวาหนงรายการ ในลกษณะหนงตอกลม
(ขอมลหนงขอมลของเอนทตทหนงมความสมพนธกบขอมลในเอนทตทสองหลาย
ขอมล) เชนขอมล “A” มความสมพนธกบขอมล “B” ไดมากกวาหนงรายการ
นสต 1 1
1 : 1
คณบด 1 1
1 : 1
สาขาวชา
ชอสาขา รหสสาขา
สาขาวชา
นสต
รหสนสต คณะวชา สาขาวขา
เปนหวหนา
หอง
1 1
ภาพท 6.12 แสดงตวอยางความสมพนธแบบหนงตอหนง หรอ 1 : 1
รหสนสต
คณะวชา
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 122
ความสมพนธแบบนขอมล A จะเกยวของกบขอมล B ไดมากกวา 1 คา แต
ขอมล B จะเกยวของกบขอมล A ไดอยางมากทสดเพยง 1 คาเทานน ดงตวอยาง
ภาพท 6.13 แสดงความสมพนธแบบหนงตอกลม หรอ 1 : M
ตวอยางท 2 ความสมพนธแบบหนงตอกลม
ความสมพนธระหวางแมกบลก : แมหนงคนอาจจะมลกไดหลาย
คน แตลกหนงคนจะมแมไดเพยงคนเดยวเทานน
ภาพท 6.14 แสดงความสมพนธระหวางแมกบลกแบบ 1 : M
ความสมพนธระหวางอาจารยทปรกษากบนสต : อาจารยทปรกษา
หนงคนจะมนสตไดหลายคน แตนสตคนหนง จะมอาจารยทปรกษาไดเพยง 1 คน
ภาพท 6.15 แสดงความสมพนธระหวางอาจารยทปรกษากบนสต
3) คว ามส มพ น ธ แ บ บกล ม ต อ ก ล ม ( Many to Many
Relationships, M : N) เปนความสมพนธแบบหลายรายการระหวางสองเอนทต เปน
ความสมพนธของขอมลของเอนทตหนงมความสมพนธกบขอมลในอกเอนทตหนง ใน
ลกษณะกลมตอกลม เชนขอมล “A” มความสมพนธกบอกขอมล “B” ไดมากกวาหนง
รายการ ในขณะ เดยวกนแตละรายการของขอมล “B” กมความสมพนธกบขอมล “A”
ไดมากกวาหนงรายการเชนเดยวกน ตวอยางเชน นสต 1 คน สามารถลงทะเบยนเรยน
ไดมากกวา 1 รายวชา และ 1 รายวชาจะมนสตลงทะเบยน เรยนไดมากกวา 1 คน
B A
ลก แม 1
1:M
M
นสต อาจารยทปรกษา
1
1:M
M
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 123
ความสมพนธแบบกลมตอกลม น ขอมล A จะเกยวของกบขอมล B ไดหลาย
คา และในท านองเดยวกนขอมล B เกยวของกบขอมล A ไดมากกวา 1 คาเชนกน ดง
ตวอยาง
ภาพท 6.16 แสดงความสมพนธแบบกลมตอกลม หรอ แบบ M:N
ตวอยางท 3 ความสมพนธแบบกลมตอกลม
ความสมพนธระหวางนสตกบรายวชาทเปดสอน : นสต 1 คน
ลงทะเบยนเรยนไดหลายวชาและวชาหนง ๆ จะมนสตลงทะเบยนไดมากกวา 1 คน
ภาพท 6.17 ความสมพนธระหวางนสตกบรายวชาทเปดสอน
1.3.2 ดกรของความสมพนธ (Degree of Relationship)
ดกรความสมพนธ หรอระดบชนของความสมพนธ หมายถงจ านวนเอนทตทม
สวนรวมกบความสมพนธนน ๆ ดกรความสมพนธแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ
M:N A B
ภาพท 6.18 แสดงความสมพนธแบบกลมตอกลม หรอ M : N
M:N
MM
นสต รายวชา
ลงทะเบยน
M M นสต
คณะวชา
ลงทะเบยน รายวชา
ชอวชา
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 124
1) ความสมพนธแบบยนาร (Unary Relationship) หรอ
ความสมพนธแบบรเคอซพ (Recursive Relationship) หรอความสมพนธเอนทตเดยว
เปนความสมพนธระหวางเอนทตชนดเดยวกน หรอความสมพนธในตวเอง เชน
ความสมพนธระหวางเอนทต “วชาทบงคบเรยนกอน” และ “วชา”
(วชาเรยนบางวชาบงคบใหตองเรยนบางวชากอนจงจะสามารถเรยนวชาดงกลาวได)
2) ความสมพนธแบบไบนาร หรอ ความสมพนธระหวางสอง
เอนทต (Binary Relationship) เปนความสมพนธเปนความสมพนธแบบ 2 ทางระหวาง
เอนทต 2 เอนทต คอ เอนทตหนงมความสมพนธกบเอนทตอนทตางประเภทกน เปน
ความสมพนธทพบไดบอยทสด
ภาพท 6.20 แสดงความสมพนธแบบไบนาร
ตวอยางท 4 ความสมพนธแบบไบนาร
นสต <สงกด> คณะวชา
อาจารย <ทปรกษา> นสต
ภาพท 6.19 ความสมพนธแบบยนาร
วชาบงคบกอน
วชา
ภาพท 6.21 แสดงตวอยางความสมพนธแบบไบนาร
นสต สงกด คณะวชา
อาจารย ทปรกษา นสต
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 125
3) ความสมพนธทมเอนทตมาเกยวของตงแตสามเอนทตขน
ไป (N-ary Relationship) เปนความสมพนธแบบสามทาง หรอเปนความสมพนธระหวาง
เอนทตตางประเภทกนตงแต 3 เอนทตขนไป โดยท N จะหมายถงจ านวนเอนทตทมา
สมพนธกบความสมพนธหนง เชน
ความสมพนธแบบสามทางหรอ เทอนาร (Ternary Relationship)
เปน ความสมพนธระหวางสามเอนทต อธบายไดดงน
ภาพท 6.22 แสดงความสมพนธแบบสามทาง
ตวอยางท 5 ความสมพนธแบบสามทาง
จากภาพท 6.23 เปนความสมพนธระหวางเอนทตสามเอนทต คอระหวาง
เอนทต ผผลต (Supplier) เอนทต ชนสวน (Parts) และเอนทต โครงการ (Project)
สามารถอธบายความสมพนธระหวางเอนทตทงสามเอนทตไดดงน
Parts
Project
Proj_name
Supplier
Sname
Supply
Quantity
ภาพท 6.23 แสดงตวอยางความสมพนธแบบสามทาง
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 126
ความสมพนธคทหนง คอ ความสมพนธ ระหวาง เอนทต ผผลต
กบเอนทต ชนสวน ดวยความสมพนธ สามารถจดสง (CAN_SUPPLY) คอ ผผลต
สามารถจดสง ชนสวน (SUPPLIER CAN_SUPPLY PART)
ความสมพนธคทสอง คอ ความสมพนธระหวาง เอนทต ผผลต
กบเอนทต โครงการ ดวยความสมพนธจดสงให (SUPPIES) คอ ผผลต จดสงใหกบ
โครงการ (SUPPLIER SUPPIES PROJECT)
ความสมพนธคทสาม คอ ระหวางเอนทตโครงการ กบเอนทต
ชนสวน ดวยความสมพนธ ใช (USES) คอ โครงการใชชนสวน (PROJECT USES PART)
ตวอยางท 6 ความสมพนธแบบสามทางหรอ เทอนาร ความสมพนธตารางเรยนแสดง
ความสมพนธระหวางเอนทตอาจารย เอนทตวชาทสอน และเอนทตชนเรยน
ภาพท 6.24 แสดงตวอยางความสมพนธแบบเทอนาร ตารางเรยน
อาจารย การเรยน การสอน วชาทสอน
หองเรยน
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 127
ความสมพนธระหวางเอนทตทงสามเอนทต คอ
ความสมพนธคทหนง คอ ระหวางเอนทตอาจารยกบเอนทตวชาท
สอนดวยความสมพนธการเรยนการสอน โดยอาจารยมหนาทรบผดชอบการสอนในแต
ละรายวชา
ความสมพนธคทสอง คอ ระหวางเอนทตอาจารยกบเอนทต
หองเรยน ดวยความสมพนธการเรยนการสอน โดยอาจารยจะท าการสอนรายวชา
ภายในหองเรยน
ความสมพนธคทสาม คอ ระหวางเอนทตวชาทสอนกบเอนทต
หองเรยน ดวยความสมพนธการเรยนการสอน โดยแตละวชาทเปดสอนจะตองม
หองเรยน
คว ามส มพ น ธ แ บบ ส ท า งหร อ ค วา เทอร น า ร (Quaternary
Relationship) เปนความสมพนธระหวางสเอนทต
ภาพท 6.25 แสดงความสมพนธแบบควาเทอรนาร
ตวอยางท 7 ความสมพนธแบบควาเทอรนาร
ภาพท 6.26 แสดงตวอยางความสมพนธแบบควาเทอรนาร
1 M M 1
ยา
หมอ ใบสงยา คนไข
ปรากฏ
รบ
1
เขยน
M
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 128
2. โจทยกรณศกษา คลนกแสนสข
คลนกแสนสขใหบรการรกษาโรคทวไป การด าเนนงานดานการใหบรการภายใน
คลนกมการแบงเจาหนาทออกเปน 3 สวนคอ เจาหนาทใหบรการ หมอ และเจาหนาท
แผนกจายยา การด าเนนงานจะเกยวของกนทง 3 สวน ซงเจาหนาทใหบรการม
ความส าคญใน การใหบรการเปนอนดบแรก เรมจากจดควเขารบการบรการท าบตร
ประจ าตวคนไข สอบถามประวตอาการสาเหตปวยเบองตน โดยบนทกขอมลตาง ๆ ลง
ในกระดาษเมอมคนเขามาใชบรการมาก ๆ กจะท าใหมขอมลมากขนท าใหสนเปลอง
กระดาษแลวจดเกบขอมลในแฟมขอมลเวลาตองการคนขอมล เชน คนขอมลคนไขราย
เกาทเคยมาใชบรการแลวกจะท าใหเกดความลาชา และเกดความยงยากเวลาจ าเปนท
จะตองแกไขขอมลกท าไดล าบากกวาจะสงขอมลตอใหหมอไดท าใหเกดความลาชา
สวนหมอกอนทจะท าการรกษาคนไขกจะดขอมลของคนไขกอนบางครงท าใหเกดความ
ลาชาผดพลาดได เพราะขอมลบางสวนสญหายไปและมการเกบขอมลในแฟมขอมลท
ไมคอยดเวลาตรวจเชคอปกรณกท าไดยากเพราะไมมระบบการเกบขอมลทด
เชนเดยวกนการสงซอและตรวจเชคในสวนของยากเปนไปไดยาก เพราะมขอมลยาเปน
จ านวนมาก สงผลถงตอนทด าเนนการท ารายรบรายจายมขอมลทเกบกระจดกระจาย
ท าใหการท างานตรงจดนเปนไปไดยาก จงมการด าเนนงานเกยวกบระบบการใหบรการ
ทไมถกตองและแนนอน จากปญหาดงกลาว คลนกแสนสขสนใจทจะน าระบบ
ฐานขอมลงานดานการบรการรกษา ดานการบรหารจดการจดเกบขอมล เพราะการ
จดเกบขอมลเปนสงจ าเปนและมความส าคญ เพอใหการท างานเกยวกบขอมลการ
ใหบรการรกษาพยาบาล และงานในสวนตางๆ คลนกเปนระบบและมฐานขอมลมา
รองรบท าใหเกดความสะดวกรวดเรวและการท างานมประสทธภาพมากยงขน
2.1 การวเคราะหขอมล
การวเคราะหขอมล เปนกระบวนการทส าคญในการเรมตนวเคราะหและ
ออกแบบระบบฐานขอมล โดยจะพจารณาจากกระบวนการทางธรกจ(Business Rules)
ของหนวยงานหรอองคกร โดยกระบวนการทางธรกจเปนกฎเกณฑหรอนโยบายหรอ
กระบวนการพนฐานทอธบายถงกจการหรอกระบวนการขนตอนในการด าเนนงาน
ขอจ ากดและกฎเกณฑเงอนไขตางๆ ขององคกร ท าใหผออกแบบฐานขอมลมองเหน
ขอมลทเปนภาพรวมของบรษทหรอองคกรโดยพนฐาน เขาใจถงกฎเกณฑ ธรรมชาต
และขอบเขตของขอมลทตองใชในการออกแบบฐานขอมล สงผลใหผออกแบบสามารถ
พฒนาระบบฐานขอมลไดอยางถกตองและเหมาะสมกบองคกรนนๆ
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 129
ขนตอนในการก าหนดเอนทตมดงน
ขนตอนท 1 ศกษาการท างานของระบบ
ขนตอนท 2 ศกษากระบวนการขนตอนการท างานของระบบ
ขนตอนท 3 ศกษาเอกสารรายงานตางๆ ทเกยวของกบระบบ
จากกรณศกษาคลนกแสนสขสามารถว เคราะหขอมล โดยพจารณา
กระบวนการทางธรกจของคลนกแสนสขไดโดยมการจดระบบการท างานในสวนหลกๆ
ออกเปน 4 สวนงานไดดงน
สวนท 1 สวนงานทะเบยนประวตของผใชบรการ
สามารถบนทกประวตสวนตวคนไขโดยมรายละเอยด คอ รหส
คนไข ค าน าหนา ชอ - สกล เพศ วนเดอนปทเกด อาย หมายเลขบตรประจ าตว
ประชาชน อาชพ ทอย หมายเลขโทรศพท กรปเลอด โรคประจ าตว แพยา
สามารถเพม แกไขขอมลคนไขได
สามารถคนหาขอมลประวตของผใชบรการโดยการปอนรหสคนไข
หรอชอ – สกล
สวนท 2 สวนการรกษาพยาบาลแกคนไข
สามารถบนทกขอมลอาการปวยเบองตนของคนไข โดยม
รายละเอยด คอ รหสคนไข ค าน าหนา ชอ - สกล เพศ วนเดอนปทเกด อาย ความ
ดนโลหต อณหภม อาการปวยเบองตน ขอวนจฉยและหมายเหตได
สวนท 3 สวนงานขอมลยาและเวชภณฑ
สามารถบนทก แกไข เพม ลบขอมลยาและเวชภณฑได
สามารถเรยกดขอมลยาและเวชภณฑได
สวนท 4 สวนงานออกรายงาน
สามารถเรยกดรายงานสรปรายการคลงยาได
สามารถเรยกดรายงานยาใกลจะหมดอายได
สามารถเรยกดรายงานยาหมดอายได
สามารถเรยกดรายงานเวชภณฑทงหมด
สามารถเรยกดรายงานเวชภณฑใกลจะหมด
สามารถเรยกดรายงานการนดหมาย
สามารถเรยกดรายงานการเขาใชบรการของคนไขในคลนก
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 130
การวเคราะหขอมลโดยพจารณากระบวนการทางธรกจของคลนกแสนสขการ
ท างานในสวนหลกๆ มผใชงานระบบและสามารถท าหนาทไดในระบบ ไดแก
1. เจาหนาทใหบรการสามารถท าหนาทไดดงน
จดล าดบการใหบรการ
สอบถามอาการเบองตนของผมาใชบรการรายใหมและท าประวต
กรณทเปนคนไขรายเดมสามารถคนหาประวตสวนตวคนไขได
บนทกแกไขและสามารถลบควของคนไข
สามารถออกใบเสรจรบเงนคายาและเวชภณฑ
สามารถดรายงานการนดหมายคนไข
สามารถดรายงานการเขาใชบรการของคนไขในคลนกได
2. เภสชกรสามารถท าหนาทไดดงน
รบขอมลการจายยาและเวชภณฑจากหมอทจดใหล าดบคว
จดยาจายยาและเวชภณฑใหคนไขตามทหมอสง
ตรวจสอบยาและเวชภณฑจากคลงยาและเวชภณฑ
ท าการเพม ลบ แกไขขอมลตวแทนจ าหนาย
สามารถเรยกดรายงานขอมลยาและเวชภณฑได
3. หมอสามารถท าหนาทไดดงน
รบควรอตรวจของคนไขจากเจาหนาทใหบรการ
สามารถดงขอมลประวตของคนไขรายเกามาดได
บนทกขอมลประวตการรกษาคนไข
บนทกรายงานการนดหมายคนไข
ท าการสงยาสงตอใหเจาหนาทแผนกจายยา
ท าการนดหมายคนไขเพอตดตามอาการได
สามารถเรยกดรายงานขอมลยาได
สามารถเรยกดรายงานขอมลเวชภณฑได
สามารถเรยกดรายการนดหมายได
สามารถเรยกดรายงานการเขาใชบรการของคนไขในคลนกได
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 131
2.2 แนวทางในการก าหนดเอนทต (Entity)
การก าหนดเอนทต สามารถพจารณาไดจากขอมลการวเคราะหหนวยงานหรอ
องคกร โดยพจารณาในสวนของขอมลคน สตว สงของหรอเหตการณ ทตองการ
จดเกบ โดยสวนใหญจะเปนลกษณะของค านาม (Noun) เชน ขอมลพนกงาน หนวยงาน
สนคา การลงทะเบยนเรยนของนกเรยน การแจงประกาศขาวสารตางๆ เปนตน
หลงจากนนพจารณาคณสมบตของแตละเอนทตหากออกแบบฐานขอมลดวยวธ Chen
Model ใหแสดงคณสมบต เอนทตออนแอ (Weak Entity) และ เอนทตปกต (Strong
Entity)
ขนตอนในการก าหนดเอนทต มดงน
ขนตอนท 1 พจาณาขอมลทงหมดทจะจดเกบลงไปในฐานขอมล วาสามารถแบงออกได
เปนกเอนทต ภายในฐานขอมลหนงๆ อาจจะมจ านวนเอนทตเปนจ านวนมาก
ซงกขนอยทผใชวาตองการจดเกบขอมลมากเพยงใด
ขนตอนท 2 การก าหนดเอนทต จะตองค านงถง เอนทตทงแบบออนแอและแบบปกต
จากกรณศกษา คลนกแสนสข สามารถวเคราะหหาเอนทต ไดดงน
1) เอนทต “ยา(Medicine)”
2) เอนทต “เวชภณฑ(Equipment)”
3) เอนทต “ตวแทนจ าหนาย(Supplier)”
4) เอนทต “ใบเสรจ(Bill)”
5) เอนทต “รายการนดหมาย(Appointment)”
6) เอนทต “ประวตการรกษาคนไข(Patient_History)”
7) เอนทต “ประวตสวนตวคนไข(Patient_Information)”
8) เอนทต “ล าดบการใหบรการ(Queue)”
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 132
Medicine Equipment Supplier
BillAppointment
Patient_History
Queue
Patient_Information
ภาพท 6.27 แสดงเอนทตของระบบคลนกแสนสข
2.3 แนวทางในการก าหนดแอททรบวท(Attribute)
การก าหนดแอททรบวท สามารถพจารณาไดจากขอมลเอนทต โดยพจารณา
ในสวนของขอมลทเปนคณลกษณะของคน สตว สงของหรอเหตการณ ทตองการ
จดเกบ โดยสวนใหญจะเปนลกษณะของค าวเศษณ (Adjective) เชน สวนสง น าหนก
ราคา ขนาด ประเภท สงกดหนวยงาน เปนตน หลงจากนนพจารณาคณสมบตของแต
ละแอททรบวท หากออกแบบฐานขอมลดวยวธ Chen Model ใหแสดงคณสมบต
Multivalued Attribute และ Derived Attribute และพจารณาคณสมบตของแอททรบวท
ทก าหนดใหเปนคยหลก
ขนตอนในการก าหนดแอททรบวทมดงน
ขนตอนท 1 ก าหนดคณสมบตแอททรบวทใหกบเอนทตวาควรจะประกอบไปดวย
แอททรบวทใดบาง
ขนตอนท 2 พจารณาดวยวาแอททรบวทใดบางทจะเปน Composite Attributes หรอ
Derived Attributes
ขนตอนท 3 ก าหนดแอททรบวททเปนคยหลกใหกบแตละเอนทต
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 133
จากกรณศกษา คลนกแสนสข สามารถวเคราะหหา เอนทต ไดดงน
1) Entity “ยา(Medicine)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Medicine
Med_NameMed_Brandna
meMed_id
Expire Price
ภาพท 6.28 แสดง แอททรบวท ของ เอนทต “ยา(Medicine)”ระบบคลนกแสนสข
2) Entity “เวชภณฑ(Equipment)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Equipment
Equip_Name PriceEquip_id
Unit Minimize
ภาพท 6.29 แสดงแอททรบวท ของ เอนทต “เวชภณฑ(Equipment)”
ระบบคลนกแสนสข
3) เอนทต “ตวแทนจ าหนาย(Supplier)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Supplier
Sup_Name AddressSup_id
Phone_Num
ภาพท 6.30 แสดงแอททรบวทของเอนทต “ตวแทนจ าหนาย”ระบบคลนกแสนสข
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 134
4) เอนทต “ใบเสรจ(Bill)” ก าหนด แอททรบวทคอ
Bill
Date Time
Bill_No
Amount Payment
Reception_Name
ภาพท 6.31 แสดงแอททรบวทของเอนทต ““ใบเสรจ(Bill)”ระบบคลนกแสนสข
5) เอนทต “รายการนดหมาย(Appointment)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Appointment
Date TimeApp_id
CommentDoctor_Name
ภาพท 6.32 แสดงแอททรบวทของเอนทต “รายการนดหมาย” ระบบคลนกแสนสข
6) เอนทต “ประวตการรกษาคนไข(Patient_History)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Patient_History
BloodPresure Diagnose
PatientHis_id
Heat Comment
Doctor_Name
ภาพท 6.33 แสดงแอททรบวทของเอนทต “ประวตการรกษาคนไข”
ระบบคลนกแสนสข
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 135
7) เอนทต “ประวตสวนตวคนไข(Patient_Information)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Patient_Information
Patient_Name AddressPatient_id
Phone_Num Birthday
ภาพท 6.34 แสดงแอททรบวทของเอนทต “ประวตสวนตวคนไข” ระบบคลนกแสนสข
8) เอนทต “ล าดบการใหบรการ(Queue)” ก าหนดแอททรบวทคอ
Queue
Date TimeQueue_id
Reception_Name
ภาพท 6.35 แสดงแอททรบวทของเอนทต “ล าดบการใหบรการ” ระบบคลนกแสนสข
2.4 แนวทางในการก าหนดความสมพนธระหวางเอนทต (Entity Relationship)
การก าหนดความสมพนธระหวางเอนทตสามารถพจารณาไดจากขอมลเอนทต
โดยพจารณาในสวนของขอมลหลายๆ เอนทตทเกยวของกนหรอมความสมพนธกน
โดยสวนใหญใหพจารณาเอนทตทสมพนธ 2 เอนทต เชน เอนทตพนกงานกบเอนทต
หนวยงาน เอนทตนกเรยนกบเอนทตการลงทะเบยนเรยนของนกเรยน เปนตน ก าหนด
ชนดของความสมพนธของเอนทต หลงจากนนพจารณาคณสมบตของแอททรบวทท
ก าหนดใหเปนคยนอก
ขนตอนในการก าหนดความสมพนธระหวางเอนทต มดงน
ขนตอนท 1 การก าหนดเอนทตทมความสมพนธกนนน จะสมพนธกนดวยเงอนไขใด
และชนดความสมพนธเปนอยางไร เชน 1 : 1,1 : M และ M : N
ขนตอนท 2 ก าหนดแอททรบวททมคณสมบตเปนคยนอกกบเอนทตทสมพนธกน
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 136
จากกรณศกษาคลนกแสนสข สามารถวเคราะหหา Relationship ไดดงน
1) เอนทต “ตวแทนจ าหนาย (Supplier)” มความสมพนธแบบ 1:M กบ เอนทต
“ยา(Medicine)”
ภาพท 6.36 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ตวแทนจ าหนาย (Supplier)” กบ
เอนทต “ยา(Medicine)”ระบบคลนกแสนสข
2) เอนทต “ยา(Medicine)” มความสมพนธแบบ M:N กบเอนทต “ใบเสรจ
(Bill)”
haveMedicine
Med_Name Med_BrandnameMed_id
Expire
Price
M
Bill
Date TimeBill_No
Amount
PaymentN
Reception_Name
ภาพท 6.37 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ยา(Medicine)” กบ เอนทต
“ใบเสรจ(Bill)” ระบบคลนกแสนสข
Medicine
Med_Name
Med_Brandname
Med_id
Expire
Price
Supplier
Sup_Name AddressSup_id
Phone_NumM
have1
Sup_id
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 137
แปลงความสมพนธแบบ M:N เปน 1:M ไดดงน
Equipment
Equip_Name PriceEquip_id
Unit
Minimize
Bill
Date TimeBill_No
Amount
PaymentOrder_Equipment
Equip_id
Quantity
Bill_No Order_Date
Order_Time
M 1 1 M
Reception_Name
Phamacist_Name
ภาพท 6.38 แสดงผลลพธของการแปลงความสมพนธแบบ M:N เปน 1:M ระบบ
คลนกแสนสข
3) เอนทต “ตวแทนจ าหนาย (Supplier)” มความสมพนธแบบ 1:M กบ เอนทต
“เวชภณฑ(Equipment)”
Supplier
Sup_Name AddressSup_id
Phone_Num have1
Equipment
Equip_Name PriceEquip_id
Unit Minimize
Sup_idM
ภาพท 6.39 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ตวแทนจ าหนาย (Supplier)” กบ
เอนทต “เวชภณฑ(Equipment)” ระบบคลนกแสนสข
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 138
4) เอนทต “เวชภณฑ(Equipment)” มความสมพนธแบบ M:N กบ เอนทต
“ใบเสรจ(Bill)”
Equipment
Equip_Name PriceEquip_id
Unit
Minimize
Bill
Date TimeBill_No
Amount
PaymenthaveM N
Reception_Name
ภาพท 6.40 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “เวชภณฑ(Equipment)” ม
ความสมพนธ แบบ M:N กบ เอนทต “ใบเสรจ(Bill)” ระบบคลนกแสนสข
แปลงความสมพนธแบบ M:N เปน 1:M ไดดงน
Equipment
Equip_Name PriceEquip_id
Unit
Minimize
Bill
Date TimeBill_No
Amount
PaymentOrder_Equipment
Equip_id
Quantity
Bill_No Order_Date
Order_Time
M 1 1 M
Reception_Name
Phamacist_Name
ภาพท 6.41 แสดงผลลพธของการแปลงความสมพนธแบบ M:N เปน 1:M
ระบบคลนกแสนสข
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 139
5) เอนทต “ประวตสวนตวคนไข(Patient_Information)” มความสมพนธแบบ
1:M กบ เอนทต “ประวตการรกษาคนไข(Patient_History)”
Mhave
1Patient_Information
Patient_Name AddressPatient_id
Phone_Num
Birthday
Patient_History
BloodPresure DiagnosePatientHis_id
Heat
Comment
Patient_idDoctor_Name
ภาพท 6.42 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ประวตสวนตวคนไข
(Patient_Information)” กบ เอนทต “ประวตการรกษาคนไข(Patient_History)”
ระบบคลนกแสนสข
6) เอนทต “ประวตสวนตวคนไข(Patient_Information)” มความสมพนธแบบ
1:M กบ เอนทต “ล าดบการใหบรการ(Queue)”
have1
Patient_Information
Patient_Name AddressPatient_id
Phone_Num
Birthday
MQueue
Date TimeQueue_id
Patient_id
Reception_Name
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 140
ภาพท 6.43 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ประวตสวนตวคนไข
(Patient_Information)” กบ เอนทต “ล าดบการใหบรการ(Queue)” ระบบคลนกแสนสข
7) เอนทต “ประวตสวนตวคนไข(Patient_Information)” มความสมพนธแบบ
1:M กบ เอนทต “รายการนดหมาย(Appointment)”
have1
Patient_Information
Patient_Name AddressPatient_id
Phone_Num
Birthday
MAppointment
Date TimeApp_id
Comment
Patient_id
Doctor_Name
ภาพท 6.44 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ประวตสวนตวคนไข
(Patient_Information)” กบ เอนทต “รายการนดหมาย(Appointment)”
ระบบคลนกแสนสข
8) เอนทต “ประวตสวนตวคนไข(Patient_Information)” มความสมพนธแบบ
1:M กบ เอนทต “ใบเสรจ(Bill)”
have1
Patient_Information
Patient_Name AddressPatient_id
Phone_Num
Birthday
MBill
Date TimeBill_No
Patient_id
Amount PaymentReception_Name
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 141
ภาพท 6.45 แสดงความสมพนธระหวาง เอนทต “ประวตสวนตวคนไข
(Patient_Information)” กบ เอนทต “ใบเสรจ(Bill)” ระบบคลนกแสนสข
จากนนน าเอาความสมพนธระหวาง เอนทต ทวเคราะหไดทงหมดมาเขยน
รวมกนเปนแผนภาพ ER-Diagram ไดดงน
Medicine
Med_NameMed_Brand
nameMed_id
Expire
Price
Supplier
Sup_Name AddressSup_id
Phone_Num
Mhave
1
Sup_id
haveEquipment
Equip_Name PriceEquip_id
Unit Minimize
Sup_id
M
Mhave
1Patient_Information
Patient_Name
Address
Patient_id
Phone_NumBirthday
have
have
1M
Patient_History
BloodPresure DiagnosePatientHis_id
Heat
Comment
Patient_id
Queue
Date Time
Queue_id Patient_id
Appointment
Date TimeApp_id
Comment
Patient_id
Bill
Date TimeBill_No
Amount
Payment
Order_Medicine
Med_id
Quantity
Order_Date
Bill_No
Order_Time
M
11M
Order_EquipmentEquip_id
Quantity
Bill_No Order_Date
Order_Time
M
1
1 M
1
have
1
M
M
1
Patient_id
Reception_Name
Reception_Name
Doctor_NameDoctor_Name
Phamacist_Name Phamacist_Name
ภาพท 6.46 แสดงแผนภาพ ER-Diagram ของระบบคลนกแสนสข
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 142
2.5 องคประกอบของพจนานกรมฐานขอมล (Data Dictionary)
การก าหนดพจนานกรมขอมล(Data Dictionary) เปนการอธบายถงคณสมบต
ตางๆ ของ แอททรบวท จากตวอยางท 8 คลนกแสนสข ก าหนดใหสามารถก าหนด
พจนานกรมฐานขอมล (Data Dictionary) ไดดงน
ตารางท 6.1 พจนานกรมขอมล เอนทต “ยา(Medicine)”
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Med_id Char(10) รหสยา PK
2 Med_Name Char(50) ชอยา
3 Med_Brandname Char(50) ยหอ
4 Expire Date/Time วนหมดอาย
5 Price Double ราคา
6 Sup_id Char(10) รหสตวแทน
จ าหนาย
FK Supplier
ตารางท 6.2 พจนานกรมขอมล เอนทต “เวชภณฑ(Equipment)”
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Equip_id Char(10) รหสเวชภณฑ PK
2 Equip_Name Char(50) ชอเวชภณฑ
3 Unit Integer หนวยนบ
4 Price Double ราคา
5 Minimize Integer จ านวนขนต า
6 Sup_id Char(10) รหสตวแทน
จ าหนาย
FK Supplier
ตารางท 6.3 พจนานกรมขอมล เอนทต “ตวแทนจ าหนาย(Supplier)”
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 143
Field Attribute
Name
Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Sup_id Char(10) รหสตวแทนจ าหนาย PK
2 Sup_Name Char(50) ชอตวแทนจ าหนาย
3 Address Char(100) ทอย
4 Phone_Num Char(10) หมายเลขโทรศพท
ตารางท 6.4 พจนานกรมขอมล เอนทต “รายการสงจายยา(Order_Medicine)”
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Med_id Char(10) รหสยา PK
2 Bill_id Char(10) รหสใบเสรจ PK,FK Bill
3 Order_Date Date/Time วนบนทกสงจายยา
4 Order_Time Date/Time เวลาบนทกรสงจายยา
5 Quantity Integer จ านวน
6 Pharmacist_Name Char(50) ชอ-สกลเภสชกร
ตารางท 6.5 พจนานกรมขอมล เอนทต“รายการสงจายเวชภณฑ(Order_Equipment)”
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Equip_id Char(10) รหสเวชภณฑ PK
2 Bill_id Char(10) รหสใบเสรจ PK,FK Bill
3 Order_Date Date/Time วนทบนทกสงจาย
เวชภณฑ
4 Order_Time Date/Time เวลาบนทกสงจาย
เวชภณฑ
5 Quantity Integer จ านวน
6 Pharmacist_Name Char(50) ชอ-สกลเภสชกร
ตารางท 6.6 พจนานกรมขอมล เอนทต “ประวตสวนตวคนไข (Patient_Information)”
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 144
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Patient_id Char(10) รหสประวตสวนตว
คนไข
PK
2 Patient_Name Char(50) ชอ-นามสกลคนไข
3 Address Char(100) ทอย
4 Birthday Date/Time วนเกด
5 Phone_Num Char(10) หมายเลขโทรศพท
ตารางท 6.7 พจนานกรมขอมล เอนทต “ใบเสรจ(Bill)”
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Bill_id Char(10) รหสใบเสรจ PK
2 Date Date/Time วนทออกใบเสรจ
3 Time Date/Time เวลาออกใบเสรจ
4 Amout Integer จ านวนรายการ
5 Payment Integer ประเภทการช าระเงน
6 Reception_Name Char(50) ชอ-สกลเจาหนาท
ใหบรการ
7 Patient_id Char(10) รหสประวตสวนตวคนไข FK Patient_
Information
ตารางท 6.8 พจนานกรมขอมล เอนทต “รายการนดหมาย (Appointment)”
Field Attribute
Name
Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 App_id Char(10) รหสรายการนดหมาย PK
2 Date Date/Time วนทนดหมาย
3 Time Date/Time เวลานดหมาย
4 Comment Char(100) ขอเสนอแนะ
5 Doctor_Name Char(50) ชอ-สกลนายแพทย
6 Patient_id Char(10) รหสประวตสวนตวคนไข FK Patient_
Information
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 145
ตารางท 6.9 พจนานกรมขอมล เอนทต “ประวตการรกษาคนไข (Patient_History)”
Field Attribute
Name
Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 PatientHis_id Char(10) รหสประวตสวนตวคนไข PK
2 BloodPresure Integer ความดนโลหต
3 Heat Double อณหภมรางกาย
4 Diagnose Char(100) ผลการวนจฉย
5 Comment Char(100) ขอเสนอแนะ
6 Doctor_Name Char(50) ชอ-สกลนายแพทย
7 Patient_id Char(10) รหสประวตสวนตวคนไข FK Patient_
Information
ตารางท 6.10 พจนานกรมขอมล เอนทต “ล าดบการใหบรการ(Queue)”
Field Attribute Name Data Type
(size)
Description Key Reference
Table
1 Queue_id Char(10) รหสล าดบการให บรการ PK
2 Date Date/Time วนทบนทกล าดบการ
ใหบรการ
3 Time Date/Time เวลาบนทกล าดบการ
ใหบรการ
4 Reception_Name Char(50) ชอ-สกลเจาหนาท
ใหบรการ
5 Patient_id Char(10) รหสประวตสวนตวคนไข FK Patient_
Information
แผนภาพ E-R (Entity Relationship Model) เสนอเปนครงแรกโดย Peter Chen
ในป ค.ศ. 1976 เปนแบบจ าลองขอมลเชงแนวคด หลกการคลายกบแบบจ าลอง
ฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational model) ตางกนแตเพยงแผนภาพ E-R แสดงใน
รปแบบกราฟฟก ทแสดงถงรายละเอยดความสมพนธระหวางขอมลและโครงสราง
ฐานขอมลซงเปนอสระจากซอฟตแวรทใชพฒนาฐานขอมล โดยจะสรางในรปของ
ก า ร อ อ ก แ บ บ ฐ า น ข อ ม ล ด ว ย แ ผ น ภ า พ E - R | 146
แผนภาพ ประกอบดวยสญลกษณตาง ๆ ท าใหเขาใจและมองภาพรวมของขอมลใน
ระบบ องคประกอบส าคญของแผนภาพ E-R คอ
เอนทต - สงทมอยจรง จบตองได หรอเปนจนตภาพแสดง
ความเปนหนงเดยว เมอกลาวถงแลวทกคนเขาใจตรงกน
แอททรบวทหรอคณสมบต (Property) - กลมของคาความ
จรงทแสดงลกษณะและคณสมบตของเอนทต
ความสมพนธ - เปนลกษณะการเกยวพนกนระหวางเอนทต
กบเอนทต และเอนทตกบแอททรบวท
แผนภาพ E-R มความส าคญตอการพฒนาระบบงานฐานขอมล แอพลเคชน
(Applications) ตาง ๆ ทตองการการเกบขอมลอยางมระบบ แผนภาพ E-R จงใชเพอ
เปนสอกลางในการสอสารระหวางนกออกแบบระบบ นกพฒนาระบบ และผใชระบบ
ฐานขอมลใหเขาใจตรงกน สงผลใหการออกแบบฐานขอมลมความถกตองและ
สอดคลองกบความตองการของผใช
********************