De rol van de internist-oncoloog in netwerken palliatieve zorg
Hoofdspeler of bijwagen?
C.C.D. van der Rijt
Toegenomen aandacht voor palliatieve zorg
• Veranderde rol van patiënten
• Belang dat zorgverleners hechten aan de autonomie van patiënten
• Aandacht voor kwaliteit van leven in de hedendaagse gezondheidswetenschappen
• Demografische ontwikkelingen
Demografische achtergrond
1997
totaal aantal overledenen: 145.000
met terminale fase: 55.000
met kanker: 37.000
65% thuis en hospice
28% ziekenhuis
6% verpleeg-/verzorgingshuis
Demografische achtergrond
Schatting 2015:
totaal aantal overledenen
met terminale fase: 66.000
stijging van 20%
Zorgbehoeften terminale patiënten en naasten
NIVEL• Goede en beschikbare professionele hulp• Heldere informatie• Begeleiding rond beslissingen rond het
levenseinde• Zorg zo veel mogelijk thuis• Continuïteit en flexibiliteit in de
organisatie van de zorg
Stimuleringsprogramma Palliatieve Zorg
VWS
• 6 COPZen
• PIH
• Kennisontwikkeling
• Kennisverspreiding
• Structuuraanpassing
• Integratie hospices
COPZen
• Onderzoek: epidemiologisch, ethisch, inhoudelijk, in relatie tot structuuraanpassing
• Onderwijsprogramma’s
• Structuuraanpassing: consultatie, ondersteuning netwerkvorming
Consultatie
0
500
1000
1500
2000
2500
1999-2000
2000-2001
2001-2002
• 20 verschillende teams
• meerderheid multidisciplinair
• regionaal vs lokaal
Consultvragentelefonisch
0 20 40 60 80
Lichamelijkeproblemen
Farmacologischeproblemen
Organisatie vanzorg
Psychischeproblemen
t.o.v. totaal aantalvragent.o.v. totaal aantalconsulten
%
Consultvragerstelefonisch
HuisartsWijkverpleegkundigeMedisch specialistVerpleegkundigeVerpleeghuisartsVerzorgendePatiënt/mantelzorger
Doelen netwerkvorming
• Afstemming zorgaanbod-zorgbehoefte
• Opzet nieuwe zorgprodukten
• Uitwisseling van kennis en ervaring
• Gemeenschappelijke scholing
• Continuïteit van zorg
Model van een netwerk
thuis
verzorgingshuis
ziekenhuis
verpleeghuis
hospice
Wat kun je regelen in een netwerk?
• Casuïstiekbesprekingen
• Consultatie
• Beschikbaarheid van bedden voor kort-durend palliatief-terminale zorg
• (Electronische) communicatie
• Inzet thuiszorgtechnologie
Standpunt VWSUitgangspunten
• Generalistische insteek• Stimulering samenhang en
samenwerking binnen de reguliere zorg
• Ondersteuning van de reguliere zorg
Standpunt VWSOrganisatie
• Netwerkvorming op lokaal/regionaal niveau
• Consultatie regionaal. Mogelijk naast de lokaal georganiseerde consultatie
• Ondersteuning regionaal georganiseerd via de IKC’s
• Landelijke marktplaats
Samenwerking VIKC-COPZenKwaliteitsbeleid
Organisatie van de zorg
Consultatie
Richtlijnvorming
De internist-oncoloog
Raamplan Interne Geneeskunde2002
Taakafbakening:• De internist als
coördinator in het ziekenhuis
• De internist als consulent
• De internist en de huisarts
Raamplan Interne Geneeskunde2002
Medische oncologie
Palliatieve zorg:• Pathofysiologie• Klinische presentatie• Diagnostiek• Therapie• Preventie• Begeleiding
Wat maakt palliatieve zorg complex?
• Naderende dood
• Multi-problematiek
• Multi-dimensionaliteit
• Multi-disciplinaire benadering
• Fluctuerend, moeilijk voorspelbaar ziektebeloop
Symptom prevalence in palliative care
0
50
100
150
200
250
300
1-3 4-6 7-9 10-12 13-15 16-18 19-27
number of symptoms
Donnelly et al, 1995
Symptom prevalence in palliative care
Walsh 2000 % Vaino 1996 %
n=1000 n=1640
pain 84 pain 57
fatigue 69 weakness 51
weakness 66 weight loss 39
anorexia 66 anorexia 30
lack of energy 61 constipation 23
symptoom
Lichamelijke factoren
Angst
Omgeving Eerdere ervaringen
Geloof
Stemming
Vermoeidheid
Medicatie
Behandeling
Causaal Symptomatisch
Multi-dimensioneel
Anticiperend
Conclusie
Inhoudelijk internist-oncoloog goed uitgerust
voor palliatieve zorg
Ervaring met transmurale zorg
o.a.
• Thuiszorgtechnologie
• Vervroegd ontslag uit het ziekenhuis
• Diabeteszorg
• Electronische communicatie
Knelpunten bij zorgaanbieders
• Informatie-overdracht tussen de zorgplekken
• Het herkennen van potentiële problematiek
• Bereidheid tot het vragen van ondersteuning
• Wachtlijsten
Uitdaging voor de internist-oncoloog in de praktijk
Richting eerste lijn
Intramuraal
Heldere communicatie
Nadrukkelijke aandacht voor palliatieve zorg
Anticiperende adviezen
Specifieke rol in depalliatieve zorg
Consultatie
Richtlijnvorming
Casuïstiekbesprekingen
Actieve rol in de netwerkvorming?
• Kanker de belangrijkste diagnose in de palliatieve zorg
• Internist-oncoloog best bekend met ziekte-beloop en mogelijkheden
• Voldoende inhoudelijk toegerust
Actieve rol in de netwerkvorming?
JA
Medeverantwoordelijkheid in het verspreiden van kennis en bieden
van continuïteit van zorg