ใบรบรองวทยานพนธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
ปรญญา
สาขา ภาควชา
เรอง ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบตของ
ประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and Knowledge, Attitude and Practice of Risk Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla Province
นามผวจย นายอรณ ชมแกว
ไดพจารณาเหนชอบโดย
อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก
( )
อาจารยทปรกษาวทยานพนธรอง
( )
หวหนาภาควชา
( )
บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตรรบรองแลว
( ) คณบดบณฑตวทยาลย
วนท เดอน พ.ศ.
วทยาศาสตรมหาบณฑต (ระบาดวทยาทางสตวแพทย)
ระบาดวทยาทางสตวแพทย สตวแพทยสาธารณสขศาสตร
อาจารยวราพร พมพประไพ, ปร.ด.
รองศาสตราจารยกญจนา ธระกล, D.Agr.
ผชวยศาสตราจารยสาระ บารงศร, Ph.D.
ผชวยศาสตราจารยสวชา เกษมสวรรณ, M.Phil.
วทยานพนธ
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบตของประชากร
กลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and Knowledge, Attitude and Practice of Risk
Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla Province
โดย
นายอรณ ชมแกว
เสนอ
บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
เพอความสมบรณแหงปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (ระบาดวทยาทางสตวแพทย)
พ.ศ. 2557
อรณ ชมแกว 2557: ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต
และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (ระบาดวทยาทางสตวแพทย) สาขาระบาดวทยาทางสตว
แพทย ภาควชาสตวแพทยสาธารณสขศาสตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก:
อาจารยวราพร พมพประไพ, ปร.ด. 237 หนา
การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและ
ประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหใน
จงหวดสงขลา ทาการศกษาแบบ cross-sectional case-control study โดยเกบขอมลดวย
แบบสอบถาม ระหวางเดอนกรกฎาคมถงพฤศจกายน 2556 ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
เพอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม (n=339) ดวย logistic regression สวนการ
ประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยง วเคราะหดวย Mann-Whitney U
test และ Chi-square test ผลการศกษาพบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก การม
แมลงและผเสอกลางคน การพบตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชางและตนขนนในฟารม ตาแหนง
ฟารมตงอยในรศม 3.36 4.18 และ 5.075 กม.จากฟารมถงถา แตกตางกนตามสถานการณ
(scenario) สวนปจจยปองกน คอ การทฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา จานวน
ตวอยางของประชากรในกลมเสยงมจานวนทงสน 194 ราย โดยแยกเปนกลมเสยงทสมผส
โดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) 42 (21.65%) ราย และกลมเสยงทไมไดสมผส
คางคาวโดยตรง (indirect contact) 152 (78.35%) ราย ผลสรปจากการศกษา คอ ปจจยเสยงของ
การพบคางคาวในฟารมสวนใหญคอ การมอาหารของคางคาวรวมถงทตงของฟารมทสมพนธกบ
ระยะทางจากถาหรอขอบปา สวนกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบ
โรคและเชอกอโรคมากกวากลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (p<0.05) ในขณะทมความร
เกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวา (p<0.05) โดยกลมเสยงทงสองกลมม
ความรเกยวกบการปองกนโรคไมแตกตางกน (p>0.05) นอกจากนการปฏบตของกลมทสมผส
โดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความเสยงสงทจะตดโรค
/ / ลายมอชอนสต ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก
Arun Chumkaeo 2014: Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and
Knowledge, Attitude and Practice of Risk Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla
Province. Master of Science (Veterinary Epidemiology), Major Field: Veterinary
Epidemiology, Department of Veterinary Public Health. Thesis Advisor:
Miss Waraphon Phimpraphai, Ph.D. 237 pages.
The aims of this study were to identify risk factors of the presence of bats in pig farms
and to evaluate knowledge, attitude and practice of risk persons on Nipah virus infection in
Songkhla province. The cross-sectional case-control study was conducted between July and
November 2013 in 6 districts of Songkhla province and data was collected by using questionnaire.
Risk factors were analyzed by logistic regression while knowledge, attitude and practice were
analyzed by Mann-Whitney U test and Chi-square test. We found that risk factors including
appearance of insects, moths, Azadirachta excelsa, jackfruit, farm location with radius from farm
to cave is about 3.36, 4.18 and 5.075 km respectively in different scenario. Whereas farm located
within radius 11.85 km. from forest edge was protective factor. Population at risk including 194
persons were divided into 2 groups, direct contact group (n=42, 21.65%) and indirect contact
group (n=152, 78.35%). Our finding indicate that risk factors of the presence of bats in pig farms
were almost food source of bats included insects, tree and farm location that related with distance
from cave or forest edge. Direct contact group had better knowledge about Nipah virus infection in
both general and pathogen more than indirect group (p<0.05). But indirect group knew better
about disease situation (p<0.05), however knowledge about disease prevention between two group
were not difference (p>0.05). Finally practice of direct contact group had high risk for viral
infection.
/ / Student’s signature Thesis Advisor’s signature
กตตกรรมประกาศ
ผวจยขอขอบคณอาจารย ดร.วราพร พมพประไพ อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ผชวย
ศาสตราจารย ดร.สาระ บารงศร อาจารยทปรกษาวทยานพนธรอง ผชวยศาสตราจารยสวชา เกษม
สวรรณ หวหนาภาควชาสตวแพทยสาธารณสขศาสตร อาจารย ดร.ชยเทพ พลเขตต ภาควชาสตว
แพทยสาธารณสขศาสตร ตลอดจนคณะอาจารยคณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
ทไดกรณาใหความร คาแนะนา และอนเคราะหโปรแกรมทใชในการคานวณสาหรบงานวจยน
ขอขอบคณสาหรบการใหขอมลทเปนประโยชนตอการทาวจย จากเกษตรกรผเลยงสกรใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา และผตอบแบบสอบถามทกทาน สานกงานพฒนาทดนเขต 12 ท
ใหขอมล shapefile เพอใชจดทาแผนท ปศสตวจงหวดสงขลา ปศสตวอาเภอ พนกงานราชการ
เจาหนาทผสมเทยม นายปรชา วรรณภพ นายระนอง มสกชาต และนายประโชค ไชยมนตร ทให
ความอนเคราะหในการเกบขอมลในพนท นายสตวแพทยชยวฒน โยธคล หวหนาดานกกสตว
สงขลา นางสภาพ ศรรตนโชต เจาพนกงานธรการชานาญงาน ดานกกสตวสงขลา นายพลลภ
บวแกว ปศสตวอาเภอรตภม และนายแดง อนพนธ พนกงานราชการ ทใหความอนเคราะหทพก
ระหวางการเกบขอมล เพอนรวมรน รนพรนนองนสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย
และสาขาคลนกศกษา สตวแพทยหญง ดร. วนด คงแกว ผอานวยการศนยวจยและพฒนาการ
สตวแพทยภาคใตตอนลาง นายสตวแพทยพรวทย บญปางบรรพ สถาบนสขภาพสตวแหงชาต และ
นางสาวขอดเหยาะ เหลาะหม เจาพนกงานการเงนและบญช สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา ทคอย
ใหกาลงใจ ขอแนะนาทเปนประโยชน และความชวยเหลอตาง ๆ เสมอมา
และขอขอบคณสานกควบคม ปองกนและบาบดโรคสตว กรมปศสตว ทใหความ
อนเคราะหทนการศกษาตลอดระยะเวลา 2 ป
ความดหรอประโยชนอนใดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบแดบดา มารดาและผม
พระคณทกทาน
อรณ ชมแกว
มถนายน 2557
(1)
สารบญ
หนา
สารบญ (1)
สารบญตาราง (2)
สารบญภาพ
คาอธบายสญลกษณและคายอ
(8)
(15)
คานา 1
วตถประสงค 3
การตรวจเอกสาร 4
อปกรณและวธการ 13
อปกรณ 13
วธการ 13
ผลและวจารณ 22
ผล 22
วจารณ 167
สรปและขอเสนอแนะ 175
สรป 175
ขอเสนอแนะ 177
เอกสารและสงอางอง 179
ภาคผนวก
ภาคผนวก ก แบบสอบถามวเคราะหปจจยเสยง
ภาคผนวก ข แบบสอบถามประเมนความร ทศนคต และการปฏบต
ภาคผนวก ค ภาพสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
189
190
197
235
ประวตการศกษาและการทางาน 237
(2)
สารบญตาราง
ตารางท หนา
1
2
3
4
5
6
7
8
9
อบตการณของโรคไวรสนปาห ตงแตป ค.ศ. 1998-2011
การสารวจความชกของโรคไวรสนปาหทางซรมวทยา ในประเทศตาง ๆ
จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและ
รปแบบการเลยง
จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและ
ลกษณะการเลยงภายในฟารม
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 1 ระหวางฟารมทพบ
คางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ
Mann-Whitney U test
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 2 ระหวางฟารมทพบ
คางคาว 67 ฟารม (control) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ
Mann-Whitney U test
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 3 ระหวางฟารมทพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
ผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37
ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 4 ระหวางฟารมทพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
ผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59
ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 5 ระหวาง ฟารมทพบ
คางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281
ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ Kolmogorov-
Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
6
7
22
23
25
28
31
35
39
(3)
สารบญตาราง (ตอ)
ตารางท หนา
10
11
12
13
14
15
16
17
ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 6 ระหวางฟารมทพบ
คางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167
ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Kolmogorov-
Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม
ในรปแบบท 1 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Chi-square test
หรอ Fisher’s Exact test
ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารม
ในรปแบบท 2 สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Chi-square test
หรอ Fisher’s Exact test
ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขา
มาในบรเวณฟารม ในรปแบบท 3 สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวย
วธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test
ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขา
มาในบรเวณฟารม ในรปแบบท 4 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวย
วธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test
ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนแมลงเขามาใน
บรเวณฟารม ในรปแบบท 5 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ
Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test
ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอพบคางคาวกนแมลงเขามาในบรเวณ
ฟารม ในรปแบบท 6 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Chi-
square test หรอ Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 1
สดสวน case: control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ univariate logistic regression
42
45
49
53
57
61
65
69
(4)
สารบญตาราง (ตอ)
ตารางท หนา
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 1
สดสวน case: control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ multivariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 2
สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ univariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 2
สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ multivariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 3
สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ univariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 3
สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ multivariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 4
สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ univariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 4
สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ multivariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 5
สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ univariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 5
สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ multivariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 6
สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ univariate logistic regression
ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 6
สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ multivariate logistic regression
สรปปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร ทมนยสาคญทางสถต ท
ระดบความเชอมนท 95% ในสถานการณรปแบบตาง ๆ
จานวนตวอยางกลมเสยงทถกประเมนความร ทศนคต และการปฏบต
(n=516) ในการศกษา
71
81
83
92
94
101
102
109
111
119
121
127
132
(5)
สารบญตาราง (ตอ)
ตารางท หนา
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
ผลการทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) แยกตามกลมเสยง
ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถาม
จานวน 10 ขอ
ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถาม
จานวน 10 ขอ แยกตามกลมเสยง
คะแนนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6) แยกตามกลมเสยง
คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) แยกตามกลมเสยง
คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง
(คะแนนเตม 6) ปรบเปนคะแนน 100%
คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยง
(คะแนนเตม 4) ปรบเปนคะแนน 100%
ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของ
ความรเกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการ
ระบาดของโรค
คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคระหวางกลมเสยงท
สมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมได
สมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 6) ปรบเปนคะแนน
100%
คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคระหวางกลม
เสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงท
ไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 4) ปรบเปน
คะแนน 100%
ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของ
ความรเกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการ
ระบาดของโรค
133
134
136
138
139
140
140
141
142
142
143
(6)
สารบญตาราง (ตอ)
ตารางท หนา
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
เกษตรกรผเลยงสกรทถกสมภาษณ (n=84) แยกตามพนทอาเภอทเปนทตง
ของฟารม
ระดบการศกษาสงสดของเกษตรกรผเลยงสกร (n=84)
จานวนเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) แยกตามรปแบบการเลยงของฟารมและ
ประเภทของสกรทเลยงหรอรบผดชอบ
ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 10 ขอ
ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 8 ขอ
ระดบการศกษาสงสดของผชาแหละสกร (n=39)
ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ระดบการศกษาสงสดของผลาคางคาว (n=20)
ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 5 ขอ
ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคคางคาว (n=22)
ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 5 ขอ
ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ระดบการศกษาสงสดของผเกบผลไม (n=29)
144
145
146
147
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
(7)
สารบญตาราง (ตอ)
ตารางท หนา
57
58
59
60
61
62
63
64
65
ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ผบรโภคผลไมทถกสมภาษณ (n=313) แยกตามพนทอาเภอทอาศย
ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคผลไม (n=313)
ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 3 ขอ
ระดบการศกษาสงสดของนกวจยคางคาว (n=9)
ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 3 ขอ
ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 4 ขอ
160
161
161
162
163
164
165
165
166
(8)
สารบญภาพ
ภาพท หนา
1
2
3
4
5
6
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท
1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6
อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว
84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา
ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมด
ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท
พบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา
และ intersect ระหวาง buffer 5.075 กม. จากฟารม และ buffer 5.075 กม. จากถา
ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมด
ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท
พบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมขนน ในรปแบบท 1 สถานการณทพบ
คางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด
สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 1
สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6
อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว
84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 1 สถานการณทพบ
คางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด
สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
72
73
74
75
76
78
(9)
สารบญภาพ (ตอ)
ภาพท หนา
7
8
9
10
11
12
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ
รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษา
ในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
255 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท
2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6
อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว
67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา ใน
รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษา
ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมท
พบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา
และ intersect ระหวาง buffer 3.36 กม. จากฟารม และ buffer 3.36 กม. จากถา ใน
รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษา
ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมท
พบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 2
สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6
อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว
67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 2 สถานการณทพบ
คางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวด
สงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
79
84
85
86
87
89
(10)
สารบญภาพ (ตอ)
ภาพท หนา
13
14
15
16
17
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ
รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอย
ในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม
(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
148 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท
3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 3
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 3 สถานการณทพบ
คางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนา
ตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339)
แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไม
พบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ
รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและ
สามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท
6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย 293 ฟารม (control)
90
95
96
98
99
(11)
สารบญภาพ (ตอ)
ภาพท หนา
18
19
20
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท
4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม
สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทาง
เศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอ
นาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147
ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 4
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม
สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทาง
เศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอ
นาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147
ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 4 สถานการณทพบ
คางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนา
ตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทาง
เศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอ
นาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147
ฟารม (control)
103
104
106
(12)
สารบญภาพ (ตอ)
ภาพท หนา
21
22
23
24
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ
รตภม ในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนด
คางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวด
สงขลา ไดแก รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวน
ผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมท
พบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
ผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา ใน
รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาว
เปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง
58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา
และ intersect ระหวาง buffer 4.18 กม. จากฟารม และ buffer 4.18 กม. จากถา ใน
รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาว
เปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง
58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 5
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาว
กนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)
107
112
113
114
(13)
สารบญภาพ (ตอ)
ภาพท หนา
25
26
27
28
29
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 5 สถานการณทพบ
คางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษา
ในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ
รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและ
สามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมด
ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท
พบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281
ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 6
สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชน
เมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215)
แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
กนแมลง 167 ฟารม (control)
แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบ
ปา ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไม
ตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215
ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมท
ไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม (control)
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 6 สถานการณทพบ
คางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบ
คางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม
(control)
116
117
122
123
125
(14)
สารบญภาพ (ตอ)
ภาพท หนา
30
แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอ
รตภมและหาดใหญ ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารม
และเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวด
สงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48
ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม (control)
126
ภาพผนวกท
ค1 ตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.] 236
ค2 ผลสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.] ลกษณะ
รปไขรผลแกเมอสกจะมสเหลอง ขนาดผล 2.4-3.2x1.3-1.5 เซนตเมตร (สวน
วจยและพฒนาผลตผลปาไม, 2540)
236
(15)
คาอธบายสญลกษณและคายอ
c2 = Chi-square value
CI = Confidence Interval
D.F. = Degree of Freedom
FAO = Food and Agriculture Organization
IgG = Immunoglobulin G
OR = Odds Ratio
SD = Standard Deviation
SE = Standard Error of Estimate
1
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบตของ
ประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
Risk Factors of the Presence of Bats in Pig Farms and Knowledge, Attitude and
Practice of Risk Persons on Nipah Virus Infection in Songkhla Province
คานา
คางคาวเปนสตวเลยงลกดวยนมชนดหนง จากการสารวจทวโลกมประมาณ 1,300 ชนด
แบงออกเปน 2 อนดบยอย (Suborder) คอ คางคาวกนผลไมหรอนาตอย และคางคาวกนแมลง
คางคาวมบทบาทสาคญตอระบบนเวศน เชน เปนเหยอและผลา ควบคมแมลง แพรพนธเมลดพช
ผสมเกสร และกระจายสารอาหาร ในทางการเกษตรประโยชนของคางคาวไดแก ควบคมประชากร
ศตรพชโดยวธทางธรรมชาต ผสมเกสรผลไม กระจายเมลดพนธ และขคางคาว เปนตน ใน
ขณะเดยวกนคางคาวสามารถนาโรคตดตอมาสสตวและคนได โดยเฉพาะโรคอบตใหมทสาคญ เชน
โรคไวรสนปาห โรคตดเชอไวรสเฮนดรา โรคซาร เปนตน และพบวา โรคไวรสนปาห เปนโรค
อบตใหมทสงผลกระทบรนแรงทงตอคนและสกร พบการระบาดของโรคในประเทศมาเลเซย ตอน
เหนอของอนเดยและบงคลาเทศ โดยมคางคาวเปนแหลงรงโรคและพบวา เชอโรคถกขบออกมากบ
ปสสาวะ นาลาย และสารคดหลงของคางคาว ทาใหมผตดเชอและเสยชวต ไดแก คนเลยงสกร
คนงานชาแหละสกรในโรงฆาสตว ผบรโภคนาตาลสดจากตนอนทผาลม เปนตน ในประเทศไทยม
การเฝาระวงโรคอยางตอเนอง และพบวา เชอไวรสนปาหม 2 สายพนธ (strains) คอ สายพนธท
เหมอนกบประเทศมาเลเซย และสายพนธทคลายกบประเทศบงคลาเทศ (Wacharapluesadee and
Hemachudha, 2007)
จงหวดสงขลาเปนจงหวดชายแดนภาคใตทมอาณาเขตตดกบประเทศมาเลเซย มสภาพภม
ประเทศ สภาพภมอากาศ สวนผลไมและถา ซงคลายกบจดเกดโรคในประเทศมาเลเซย อกทงยงม
ความหลากหลายทางชวภาพของคางคาว โดยสารวจพบคางคาวจานวนถง 53 ชนด (พพธภณฑ
สถานธรรมชาตวทยา 50 ป พรรษา สยามบรมราชกมาร, 2555) และเปนถนอาศยของคางคาวหนา
ยกษสามหลบซงเปนชนดทเคยพบเชอไวรสในภาคกลางของประเทศไทย รวมถงคางคาวขอบหขาว
เลก (Cynopterus brachyotis) และคางคาวเลบกด (Eonycteris spelaea) ทเคยตรวจพบแอนตบอดตอ
ไวรสนปาหในประเทศมาเลเซย (Johara et al., 2001) นอกจากนในพนทจงหวดสงขลายงมการเลยง
2
สกรทงชนดรายยอยทเลยงในสวนผลไมและเลยงแบบเชงพาณชยในระบบฟารมขนาดใหญ
ซงอาจมความเสยงในการเกดโรคไวรสนปาหได ประกอบกบยงไมเคยมการสารวจคางคาวในฟารม
สกรในพนทมากอน ดงนนในการศกษาครงนจงใชคางคาวซงเปนสตวนาโรคไวรสนปาหมาหา
ปจจยเสยง โดยกาหนดใหฟารมสกรทพบคางคาวเปนฟารมทเสยง (case) และฟารมสกรทไมพบ
คางคาวเปนฟารมทไมเสยง (control) ซงเปนการศกษาปจจยเสยงของการตดเชอไวรสนปาห
ทางออม (indirect) ในพนททไมเคยมการระบาดของโรคมากอน ตลอดจนประเมนความรความ
เขาใจของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห ไดแก ผเลยงสกร ผชาแหละสกร ผลา
คางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม ผบรโภคผลไม และนกวจยคางคาว เพอใชเปนแนวทางใน
การเฝาระวงโรคโดยเปนจดเรมตนในการศกษาทางระบาดวทยาของโรคในพนทและประเมนพนท
เสยงทมโอกาสเกดโรคในอนาคต รวมถงการใหความรดานสขอนามยและประชาสมพนธเพอ
ปรบเปลยนทศนคตหรอการปฏบตของกลมเสยงเพอลดโอกาสการตดเชอไวรสนปาหตอไป
วตถประสงค
1. เพอศกษาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนททาการศกษาในจงหวด
สงขลา
2. เพอประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอ
ไวรสนปาห
4
การตรวจเอกสาร
คางคาวเปนสตวเลยงลกดวยนมชนดหนง จากการสารวจทวโลกมประมาณ 1,300 ชนด
และจดเปนอนดบ (Order) ทใหญทสดทพบในประเทศไทย ประกอบดวย 11 วงศ 45 สกล และ
ประมาณ 138 ชนด แบงออกเปน 2 อนดบยอย (Suborder) คอ อนดบยอย คางคาวกนผลไมหรอนา
ตอย หรอ Suborder Megachiroptera ม 1 วงศ (Family) และอนดบยอย คางคาวกนแมลง หรอ
Suborder Microchiroptera ม 10 วงศ (พพฒน, 2554) คางคาวมบทบาทสาคญตอระบบนเวศนโดย
ทาหนาทเปนเหยอ (prey) หรอ ผลา (predator) โดยเฉพาะแมลง กระจายเมลดพนธพช ผสมเกสร
กระจายสารอาหารและนากลบมาใช คางคาวมประโยชนมหาศาลและโทษ ประโยชนของคางคาว
ไดแก ควบคมศตรพชโดยวธทางธรรมชาต ผสมเกสรผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ กระจาย
เมลดพนธพช การเกบขคางคาวในถา เปนเนอสตวปา สรรพคณทางยา เครองสาอาง ธรกจการ
ทองเทยวชมคางคาว การศกษาหรอการวจย แตในขณะเดยวกนคางคาวบางชนดกลบมโทษ เปน
ตวนาโรคตดตอ (Kasso and Balakrishnan, 2013)
จากการสารวจและวจยพบวา คางคาวเปนแหลงรงโรค (reservoir) ของโรคตดตอระหวาง
สตวและคนทสาคญหลายชนด ไดแก โรคพษสนขบา โรคซารโคโรนาไวรส (SAR coronavirus)
โรคไวรสนปาห (Nipah virus) โรคตดเชอไวรสเฮนดรา (Hendra virus) และโรคตดเชอไวรสอโบ
ลา (Ebola virus) มการศกษาหลายเรองทตงสมมตฐานวา คางคาวเปนบรรพบรษของสตวเลยงลก
ดวยนมทบนได และเปนแหลงรงโรคทสาคญในการนาไวรสกลม RNA หลายชนดไปยงปศสตวท
เลยงลกดวยนมและคน ซงจากหลกฐานทพบทาใหยอมรบวา คางคาวสามารถนาไวรสไดหลายชนด
(Smith and Wang, 2012)
โรคไวรสนปาหเกดจากเชอไวรส อยในสกล Henipavirus วงศ Paramyxoviridae ซงเปน
สกลเดยวกนกบเชอไวรสเฮนดรา (หนวยปฏบตการวจยโรคอบตใหมรายแรงและโรคอบตซาใน
สตว [CU-EIDAs], 2555) เชอไวรสนมรายงานการระบาดของโรคในพนทดานเหนอของประเทศ
มาเลเซยในป ค.ศ.1998 เชอไวรสทาใหเกดเยอหมสมองอกเสบอยางรนแรง (severe febrile
encephalitis) มอตราการตายสงในคน ในขณะทสกรพบมเยอหมสมองอกเสบและอาการทางระบบ
ทางเดนหายใจแตมอตราการตายตา ตอมาการระบาดของโรคไดขยายไปทวประเทศมาเลเซยและ
สงคโปรทอยทางใต เนองจากการเคลอนยายสกรทตดเชอ และพบวา คางคาวกนผลไมในกลม
Pteropid เปนแหลงรงโรคตามธรรมชาต (Chua, 2003)
5
ในประเทศมาเลเซย การระบาดของโรคในป ค.ศ.1998 มผลกระทบรนแรงทงตอคนและ
สกร โดยในคนทาใหเกดเยอหมสมองอกเสบ 258 ราย เสยชวต 105 ราย สวนโรคในสกรมการตด
เชออยางรวดเรว มไข อาการทางระบบทางเดนหายใจและอาการทางประสาทในสกรทกชวงอาย
โดยอาการในคนจะมอาการของเยอหมสมองอกเสบมากกวาทางระบบหายใจ สวนการตดตอของ
โรคในฟารมสกรเชอวามาจากการหายใจ ดงนนเพอควบคมโรคจงมการทาลายสกรจานวน 1.2 ลาน
ตว (Wild, 2009) และป ค.ศ.1999 ประเทศสงคโปร พบคนงานในโรงฆาสตวตดเชอไวรสนปาห
จานวน 11 ราย ซงทงหมดเปนเพศชาย อาการทพบโดยทวไปไดแก มไข ปวดหว มนงง และมเยอ
หมสมองอกเสบ บางรายพบปอดบวม ผปวยทงหมดไดรบการรกษา และมผเสยชวต 1 ราย (Paton
et al., 1999) นอกจากนในชวงทมการระบาดของโรคไวรสนปาห ยงพบหลกฐานการตดเชอในสตว
เลยง เชน แมว (Epstein et al., 2006) และสนข ( Field et al., 2001) เปนตน
6
จากขอมลทางระบาดวทยา มอบตการณของโรคไวรสนปาหในหลายประเทศ ดงแสดงใน
ตารางท 1
ตารางท 1 อบตการณของโรคไวรสนปาห ตงแตป ค.ศ. 1998-2011
Year (month) Country (location) Human casesa (fatal)
1998-1999 (September-May) Malaysia (various) 265 (105)
1999 (March) Singapore 11 (1)
2001 (January-February) India (Siliguri) 66 (49)
2001 (April-May) Bangladesh (Meherpur) 13 (9)
2003 (January) Bangladesh (Naogaon) 12 (8)
2004 (January-April) Bangladesh (Rajbari) 12 (10)
2004 (February-April) Bangladesh (Faridpur) 36 (27)
2005 (January) Bangladesh (Tangail) 12 (11)
2007 (January-February) Bangladesh (Thakurgaon) 7 (3)
2007 (April) India (Nadia) 30 (5)
2007 (March-April) Bangladesh (Kushtia) 8 (4)
2008 (February) Bangladesh (Rajbari and Manikgoni) 9 (8)
2009-2010 (December-April) Bangladesh (Faridpur) 17 (15)
2011 (January-February) Bangladesh (Lalmonirhat) 24 (17)
หมายเหต a Identified human cases
ทมา: Field and Kung (2011)
7
ในการเฝาระวงโรคไวรสนปาห มการสารวจไวรสนปาหในคางคาว ในประเทศตาง ๆ ดง
แสดงในตารางท 2
ตารางท 2 การสารวจความชกของโรคไวรสนปาหทางซรมวทยา ในประเทศตาง ๆ
Country Species Seroprevalence(%) 95% CI Reference
Indonesia Pteropus vampyrus 35.7 24.6-48.1 Sendow et al. (2006)
Malaysia Pteropus vampyrus
Pteropus hypomelanus
32.8
11.1
27.3-38.8
6.5-18.2
Rahman et al. (2013)
India Pteropus giganteus 63 47-78 Epstein et al. (2008)
Pupua
New
Guinea
Pteropus scapulatus 50 Breed et al. (2010)
Vietnam Cynopterus sphinx
Rousettus leschennaulti
2.8
41.9
Hasebe et al. (2012)
Cambodia Pteropus lylei 11.5 Olson et al. (2002)
ในประเทศไทยมการสารวจไวรสนปาหในคางคาว ระหวางป พ.ศ. 2545-2547
ทาการศกษาใน 9 จงหวดในภาคกลาง ภาคตะวนออกและภาคใต โดยการเกบตวอยางเลอด นาลาย
และนาปสสาวะ จากคางคาว 12 ชนด แยกเปนคางคาวกนผลไม 6 ชนด และคางคาวกนแมลง 6
ชนด ผลการศกษาพบหลกฐานการตดเชอไวรสนปาหในคางคาวกนผลไมและคางคาวกนแมลง
โดยมระดบภมคมกนชนด IgG ตอไวรสนปาหจากตวอยางซรม และมสารพนธกรรมของเชอไวรส
นปาหจากนาปสสาวะและนาลาย สวนคางคาวชนดทพบมระดบภมคมกนตอเชอไวรสนปาหใน
คางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) คางคาวแมไกปาฝน (Pteropus vampyrus) คางคาวแม
ไกภาคกลาง (Pteropus lylei) และคางคาวหนายกษสามหลบ (Hipposideros larvatus) สวนสาร
พนธกรรมของเชอไวรสนปาหจากนาปสสาวะและนาลาย พบในคางคาวแมไกภาคกลาง (Pteropus
lylei) และคางคาวหนายกษสามหลบ (Hipposideros larvatus) (Wacharapluesadee et al., 2005)
การศกษาการแพรเชอไวรสนปาหจากคางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) บนเกาะ
สมลน (เกาะส) ระหวางเดอนธนวาคม พ.ศ.2553 ถง เดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 โดยการเกบ
ปสสาวะคางคาวมาตรวจวเคราะหสารพนธกรรมของไวรสนปาหรายเดอน รวม 128 ตวอยาง พบวา
8
มการแพรเชอไวรสรวม 3 ตวอยาง (2.3%) ในบางเดอน ไดแก เดอนกมภาพนธ (1 ตวอยาง) และ
เดอนพฤษภาคม (2 ตวอยาง) เมอวเคราะหรหสพนธกรรม พบวามความเหมอนกบไวรสนปาหทพบ
ในประเทศมาเลเซย 98-100 % ซงมากกวาไวรสทพบในผปวยทประเทศบงคลาเทศ ทมความเหมอน
เพยง 93 % และแตกตางจากไวรสทพบเปนหลกในคางคาวแมไกภาคกลางของไทยทมความเหมอน
93 % (ธระวฒน และคณะ, 2555)
จงหวดสงขลาตงอยฝงตะวนออกของภาคใตตอนลางระหวางละตจดท 617-756 เหนอ
ลองจจด 10001-10106 ตะวนออก สงจากระดบนาทะเลโดยเฉลย 4 เมตร มขนาดพนท
7,393.889 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 4,853,249 ไร มขนาดใหญเปนอนดบท 27 ของประเทศ
และใหญเปนอนดบท 3 ของภาคใต รองจากจงหวดสราษฎรธาน และจงหวดนครศรธรรมราช
(สานกงานจงหวดสงขลา, 2556ก) อยหางจากกรงเทพมหานคร ตามเสนทางรถไฟ 947 กโลเมตร
และทางหลวงแผนดน 950 กโลเมตร จงหวดสงขลา มอาณาเขตตดตอกบจงหวดใกลเคยง ดงน
ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดพทลง
ทศตะวนออก ตดตอกบอาวไทย
ทศใต ตดตอกบจงหวดยะลา จงหวดปตตาน รฐเคดาห และรฐเปอรลสของ
ประเทศมาเลเซย
ทศตะวนตก ตดตอกบจงหวดพทลง และจงหวดสตล
สภาพภมอากาศของจงหวดสงขลา เนองจากตงอยในเขตอทธพลของลมมรสมเมองรอน จง
มลมมรสมพดผานประจาทกปคอ ลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ เรมตงแตเดอนตลาคมถง
กลางเดอนมกราคม และลมมรสมตะวนตกเฉยงใต เรมตงแตกลางเดอนพฤษภาคมถงกลางเดอน
ตลาคม จากอทธพลของลมมรสมดงกลาว สงผลใหมฤดกาลเพยง 2 ฤด (สานกงานจงหวดสงขลา,
2556ข) คอ
ฤดรอน เรมตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนกรกฎาคม
ฤดฝน เรมตงแตเดอนสงหาคมถงเดอนมกราคม
จากสภาพพนทและภมอากาศสงผลใหจงหวดสงขลามความหลากหลายทางชวภาพของ
คางคาว โดยมคางคาวจานวน 53 ชนด ไดแกวงศ Emballonuridae, Hipposideridae,
Megadermatidae, Nycteridae, Pteropodidae, Rhinolophidae และ Vespertilionidae (พพธภณฑ
9
สถานธรรมชาตวทยา 50 พรรษา สยามบรมราชกมาร คณะวทยาศาสตร
มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ, 2556)
ระบบฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว ของศนยสารสนเทศ กรมปศสตว มจานวนเกษตรกร
ผเลยงสกรในอาเภอรตภม 307 ราย หาดใหญ 213 ราย คลองหอยโขง 26 ราย สะเดา 31 ราย
สะบายอย 119 ราย และนาทว 129 ราย รวมทงสน 825 ราย (ศนยสารสนเทศ กรมปศสตว, 2555)
คางคาวสวนใหญจะอาศยอยในทพกทมดชด เชน ถา เหมอง ชองหรอรอยแตกของหนหรอ
ตนไม ใตใบไม และโครงสรางทมนษยสรางขน คางคาวกนผลไมหรอนาตอยบางชนดจะอยรวมกน
เปนกลมชดเจนและมกใชกงกานของตนไมบง โดยทอยอาศยของคางคาวอาจจะเปนฤดกาล
นอกจากนทอยอาศยของคางคาวชวงกลางวนมคางคาวหลายชนดใชพกในชวงกลางคนดวย ซง
อาจจะชวคราวและมกจะใกลกบสถานททเปนแหลงอาหาร (Newman, et al., 2011)
อาหารหลกของคางคาวทชอบกนพช คอ ผลไมและนาหวานจากดอกไม สวนคางคาวท
ชอบกนเนอนนโปรดปรานแมลง นก กงกา กบ ปลา หรอคางคาวทมขนาดเลกกวา การชอบกน
แมลงทาใหคางคาวมความสาคญทางเศรษฐกจเพราะชวยกาจดแมลงทเปนศตรพชไดมากในยามท
ไรถกแมลงบกรก คางคาวบางชนดกนแมลงไดมากถง 50 % ของนาหนกตวในหนงคน (สทศน,
2547)
การศกษาการกระจายของคางคาวแมไกปาฝน (Pteropus vampyrus) ในคาบสมทรมาเลเซย
พบวา มจานวน 115 จด ทเปนทอยอาศยของคางคาวกระจายทวคาบสมทรมาเลเซย (Azlan et al.,
2001) จากการตดตามโดยใช Satellite telemetry พบวา คางคาวแมไกปาฝนในมาเลเซย มอตราการ
อพยพสง บนระยะทาง 100 กม. ระหวางแหลงทอย ในระยะเวลาหนงป โดยอาศยแหลงทอยทง
มาเลเซยรวมถงอนโดนเซยและประเทศไทย (Epstein et al., 2009)
การศกษาปจจยเสยงของโรคไวรสนปาหในคางคาวในประเทศมาเลเซย พบวาความชกของ
โรคมความสมพนธกบชนดของคางคาวอยางมนยสาคญทางสถต (c2=75.1, p<0.01) ซงคา OR ของ
ซรมทใหผลบวก (seropositive) ของคางคาวแมไกปาฝน (Pteropus vampyrus) เปน 4 เทาของ
คางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) เมอวเคราะหดวย logistic regression พบวา อาย เพศ
และระยะสบพนธของคางคาวเพศเมย เชน การตงทอง การใหนมและเลยงลก มความสมพนธกบ
ซรมทใหผลบวก และการแพรของเชอไวรสนปาหในคางคาวสองชนดนอาจมลกษณะเปนชวงและ
10
ตามฤดกาลขนกบกจกรรมของคางคาวทเกยวของกบการสบพนธ (Sohayati et al., 2008) และยง
พบวา คางคาวทตงทอง มลกออนและใหนมลก เปนปจจยเสยงของโรคไวรสนปาห และฤดกาล
(เดอน) มผลตอความชกของโรค (Rahman et al., 2013) ซงสอดคลองกบการศกษาในประเทศไทย
ใน 7 จงหวดของภาคกลาง ระหวางเดอนพฤษภาคม ป ค.ศ. 2005-มถนายน ค.ศ. 2007 ซงพบวา จาก
การสารวจชนดของสายพนธไวรสนปาหในคางคาวแมไกภาคกลาง ฤดกาลมกจะเกยวของกบการ
เกด spillover ของเชอไวรส โดยสายพนธบงคลาเทศ (Bangladesh strain) สวนใหญพบในเดอน
เมษายนถงมถนายน สวนสายพนธมาเลเซย (Malaysian strain) พบการกระจายของเชอในชวงเดอน
ธนวาคมถงมถนายน และเชอวาการตดตอโดยตรง (direct contact) ของคางคาวในชวงฤดผสมพนธ
(ธนวาคม-เมษายน) เปนปจจยสาคญในการตดตอของโรค (Wacharapluesadee et al., 2010)
การศกษาปจจยเสยง (risk factors) ของการตดเชอไวรสนปาหในคนในประเทศมาเลเซย
พบวา การสมผสกบสกรโดยตรง เชน การตดหางตดเขยวลกสกร การฉดยาและการใหยาสกร การ
ชวยทาคลอดลกสกร การชวยผสมพนธสกร และการสมผสซากสกรในฟารมทตดเชอ เปนปจจยทม
ความสมพนธกบการตดเชอไวรส สวนปจจยทางนเวศวทยา เชน การทาลายปา อากาศท
เปลยนแปลงจากปรากฏการณ El Nino ทสมพนธกบการเกดไฟปา หมอกควน เปนสาเหตททาให
เชอเกดการ spillover จากสตวปาทเปนแหลงรงโรคมายงประชากรสกร (Chua, 2010) การตดตอ
ของเชอไวรสจากคางคาวสคนในชวงแรกของการระบาด ปลายป ค.ศ. 1997 ถงตนป 1998 อาจเกด
จากเศษอาหารทใชเลยงสกรมการปนเปอนสงคดหลงจากคางคาว เนองจากการเคลอนยายของ
ประชากรคางคาวกนผลไมเขามาในสวนและฟารมสกร (Looi and Chua, 2007) ตอมาในป ค.ศ.
1999 คนงานในโรงฆาสตวตดเชอไวรสนปาห 11 คน และมผเสยชวต 1 คน จากการศกษาแบบ
case-control พบวา การสมผสโดยตรง (direct contact) กบสกรมชวตทตดเชอ เปนปจจยเสยงท
สาคญของการตดเชอไวรสนปาหในคน (Chew et al., 2000) ซงแตกตางจากการตดเชอไวรสนปาห
ในประเทศบงคลาเทศ ทเกดจากการดมนาตาลสดจากตนอนทผาลมทมการปนเปอนสงคดหลงจาก
คางคาว และเปนปจจยเสยงของการตดเชอไวรสนปาหในคน (Khan et al., 2010) นอกจากนการตด
เชอไวรสนปาหยงเกยวของกบฤดกาล ซงมกเกดขนพรอมกบฤดกาลเกบนาตาลจากตนอนทผาลม
(Nahar et al., 2010) จากการศกษาแบบ case-control study ในพนทมการระบาดของโรค พบวา การ
ปนตนไม (83% ของ cases และ 51% ของ controls, OR=8.2, 95% CI = 1.25-) และสมผสกบ
ผปวยทตดเชอไวรสนปาห (67% ของ cases และ 9% ของ controls, OR=21.4, 95% CI=2.78-966.1)
เปนปจจยเสยงของโรคไวรสนปาห และผปวยอาจจะตดเชอจากการสมผสกบคางคาวกนผลไมหรอ
สารคดหลงจากคางคาว (Montgomery et al., 2008) การศกษาการตดตอของโรคจากคนสคน ใน
เดอนเมษายน-พฤษภาคม ป ค.ศ. 2004 พบวา มผปวยทถกตรวจยนยนวาตดเชอไวรสนปาหจานวน
11
36 คน และ 75% ของผปวยเสยชวต มอตราการปวยสง และผปวย 33 คน ไดสมผสอยางใกลชด
(close contact) กบผปวยทตดเชอไวรสนปาหรายอนกอนทจะแสดงอาการปวย ผลจากการศกษา
แบบ case-control พบวา ปจจยเสยงของการตดเชอ คอ การสมผสกบผปวย (OR=6.7, 95% CI=2.9-
16.8, p<0.001) และผลจากการตรวจตวอยางจากสงแวดลอมดวย RT-PCR ยนยนวา เชอไวรสมการ
ปนเปอนในโรงพยาบาล ซงการสอบสวนนเปนหลกฐานวามการตดตอของโรคไวรสนปาหจากคน
สคน (Gurley et al., 2007)
การดมเลอดสดของคางคาว การกนคางคาวทปรงไมสก การสมผสกบซากหรออวยวะ
ภายในของคางคาวดวยมอเปลา อาจมความเปนไปไดสงทจะเสยงตอการตดเชอโรคไวรสนปาห
หรอโรคอบตใหมจากไวรสชนดอน เพราะคางคาวทตดเชอไมแสดงอาการใหเหน ดงนนจงเปนการ
ยากทจะรวาคางคาวตดเชอหรอไม ในขณะทการพบ RNA ของเชอไวรสในซรมไมเพยงพอทจะ
บอกไดวาคางคาวมการตดเชอ ดงนนควรหลกเลยงการดมเลอดคางคาวและการกนอาหารทปรงจาก
คางคาวดบ (Wacharapluesadee et al., 2006)
จากการสมภาษณผลาคางคาว พอคา และผบรโภคคางคาว จานวน 551 ราย ในประเทศ
กานา พบวา ในหวงโซการคาคางคาว มการขายคางคาวกนผลไมชนด Eidolon helvum จานวน
ประมาณ 128,000 ตวตอป ซงเกยวของกบพอคาหลายราย คางคาวกนผลไมชนด Eidolon helvum
ถกขายในตลาด โดยคางคาวจานวนมากถกลาโดยผลาคางคาวเพอนาไปบรโภคเอง (Kamins et al.,
2011)
ในประเทศอนเดย ผลาคางคาวอางวา เนอของคางคาวมคณสมบตทางยาและใชเปนยารกษา
สารพดโรค รกษาโรคเรอรง เชน หอบหด ปวดขอ และใชกระดกผกรอบเอวเพอไลผสาง การลา
คางคาวในอนเดยจะลาในพนทประจา เชน ตนหวา (The Hindu, 2014) ในประเทศมาดากสการ
คางคาวทคนนยมบรโภค ไดแก คางคาวชนด Pteropus rufus, Eidolon dupreanum, Rousettus
madagascariensis และ Hipposideros commersoni เนอของคางคาวเปนแหลงโปรตนทสาคญของ
คนในมาดากสการในชวงทขาดแคลนอาหาร (Jenkins and Racey, 2008) ในประเทศเนปาล มการลา
คางคาวแมไกเพอขายและกนเปนเนอสตว โดยเนอคางคาวจะถกตากแหงและขาย นอกจากนยงทา
เปนแกง (curry) (Ekantipur, 2012) สวนในประเทศกน นยมปรงอาหารจากคางคาวโดยตม รมควน
และทาเปนสต (Becker, 2014)
12
มการศกษาเพอทจะประเมนความรเกยวกบโรคพษสนขบาในคนทสมผสกบคางคาวใน
อเมรกา ซงเปนผทศกษาเกยวกบถาในป 2000 และป 2010 จานวน 392 ราย และ 108 ราย พบวา
85% ของผตอบแบบสอบถามในป 2000 คดวา การถกคางคาวกดเปนปจจยเสยงของโรคพษสนขบา
เมอเปรยบเทยบกบผตอบแบบสอบถามทงหมดในป 2010 ทมอายเทากน (p< 0.001) และสดสวน
ของผไดรบวคซนชนด pre-exposure (PreEP) เพมขนจาก 17% เปน 29% (p=0.03) เนองจากม
การศกษาเรองถาเพมขน (Mehal et al., 2014)
ในประเทศไทย มการสารวจโดยการสมภาษณ คนเกบมลคางคาว คนลาคางคาว ยาม และ
ประชาชนทอาศยอยในวดทคางคาวใชเปนแหลงอาศย จานวน 106 ราย พบวา ผรบการสมภาษณ
จานวน 11 (10%) ราย คดวา คางคาวเปนสตวนาโรคพษสนขบา มประวตถกคางคาวกดหรอขวน 29
(27%) ราย และ 38 (36%) ราย ไมไดทาอะไรเมอถกคางคาวกดหรอขวน หรอไมรวาจะตองทา
อยางไรเมอถกคางคาวกด (Robertson et al., 2011)
อปกรณและวธการ
อปกรณ
1. แบบสอบถาม
2. เครองรบ GPS (Global Positioning System)
3. คอมพวเตอรและโปรแกรมสาเรจรป Google Earth
วธการ
1. การศกษาวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม
1.1 รปแบบการศกษา
ศกษาแบบ cross-sectional case-control study ระหวางเดอนกรกฎาคมถงพฤศจกายน
2556
1.2 คานยามของฟารมในการศกษา
ฟารมทเสยง (case) คอ ฟารมสกรทพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารมหรอมหลกฐาน
รองรอยของคางคาว ในชวง 1 ป ทผานมา
ฟารมทไมเสยง (control) คอ ฟารมสกรทไมพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารม ในชวง
1 ป ทผานมา
ในการศกษาครงนจะศกษายอนหลงไปในชวง 1 ป เนองจากโรคไวรสนปาหซงนาโดย
คางคาวนน พบการเกดโรคเปนฤดกาล (seasonal) มความชกของโรคแตกตางกนในแตละเดอน
รวมถงคางคาวไมไดเขามาหาอาหารในบรเวณฟารมทกวน ทงนขนกบการมหรอไมมแหลงอาหาร
ของคางคาวในฟารม
14
บรเวณฟารมจะมขอบเขตถงแนวตนไมทอยรอบฟารมหรอโรงเรอน และพนทของ
ฟารมสกร หมายถง พนทฟารมรวมถงแนวตนไมทอยรอบฟารมหรอโรงเรอน มหนวยเปนตาราง
เมตร โดยแสดงคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน
1.3 การสารวจฟารมและถาทใชในการศกษา
สารวจฟารมทใชในการศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลาประกอบดวยอาเภอ
รตภม หาดใหญ คลองหอยโขง สะเดา สะบายอย และ นาทว โดยใชขอมลจากระบบฐานขอมล
เกษตรกรผเลยงสตว (ฐปศ.) ป 2555 ซงมผเลยงสกรจานวน 825 ราย และขอมลฟารมสกรเครอขาย
หรอฟารมสกรของบรษทเอกชนในพนทจงหวดสงขลาจานวน 44 ราย รวมทงสน 869 ราย สารวจ
พนทเพอตรวจสอบสถานะของฟารมวามหรอไมมการเลยงสกรในฐานขอมล วดพกดทตงของ
ฟารมสกร ทาแบบสอบถามผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารม วามหรอไมมคางคาวเขามาใน
ฟารม รวมกบการสงเกตคางคาวในชวงกลางคน (direct observation) (Kunz and Parsons, 2009)
เพอกาหนดเปนฟารมทเสยง (case) และฟารมทไมเสยง (control) โดยใชเปนขอบเขตในการสม
ตวอยาง (sampling frame)
สารวจถาในพนทและวดพกดทตงของถา นาขอมลพกดทตงของฟารม พกดทตงของ
ถามาปอนลงในโปรแกรม Google Earth วดระยะทางโดยใชเครองมอชนดไมบรรทด วดระยะทาง
จากฟารมถงถา ระยะทางจากฟารมถงขอบปา โดยปาจะตองมพนทมากกวา 1 ตร.กม. และนาขอมล
ไปใชประกอบกบแบบสอบถามเพอความถกตองของระยะทางมากขน
1.4 จานวนตวอยาง
คานวณจานวนฟารมสกรทใชในการศกษาปจจยเสยงของการพบคางคาวดวย
โปรแกรมสาเรจรป G*Power 3.1.3 (Faul, 2010) โดยเลอก logistic regression และกาหนดคาตว
แปร (parameters) ดงน
15
Tail (s) = Two
Odds Ratio = 2
Pr (Y=1X=1) H0 = 0.25
error prob = 0.05
Power (1- error prob) = 0.80
R2 other X = 0.01
X distribution = Binomial
X parm = 0.75
และกาหนดคาใน Options โดย input effect size as.. เลอก Odds ratio และ
computation เลอก Use enumeration procedure if N < 10,000 และ Test statistic เลอก Wald ได
จานวนตวอยางรวมทงหมด (total sample size) เทากบ 443 ตวอยาง โดยกาหนดใหอตราสวนของ
จานวนฟารมทเสยง (case) ตอฟารมทไมเสยง (control) เทากบ 3:4 ดงนนจะตองเกบตวอยางจาก
ฟารมทเสยง (case) 190 ฟารม และฟารมทไมเสยง (control) 253 ฟารม
1.5 การสมตวอยาง
ทาการสมตวอยางแบบ simple random sampling จากขอบเขตในการสมตวอยางของ
ฟารมทเสยง (case) และฟารมทไมเสยง (control) ตามสดสวน (proportionate) ของจานวนฟารมท
คานวณ
1.6 แบบสอบถาม
จดทาแบบสอบถามและสมภาษณเกษตรกรผเลยง เจาของฟารมหรอผควบคมฟารม
เพอนามาวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม โดยมการทดลองใชแบบสอบถามกบ
เกษตรกรผเลยงจานวน 60 ราย กอนการใชงานจรงในการวจย ขอมลจากแบบสอบถามทไดจะนามา
วเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม โดยขอมลทนามาวเคราะหหาปจจยเสยง ไดแก
พบหรอไมพบคางคาวเขามาในฟารม ประเภทคางคาวทพบ (คางคาวกนผลไมหรอนาตอย คางคาว
กนแมลง) ชนดผลไมในฟารม จานวนตนผลไม ชนดตนไมในฟารม มหรอไมมสวนผลไมรอบ
ฟารมในรศม 5 กม. (สวนผลไมจะตองมพนทอยางนอย 1 ไร) มหรอไมมถาในรศม 15 กม.
ระยะทางจากฟารมถงขอบปาทใกลทสด เปนตน รายละเอยดแบบสอบถามแสดงในภาคผนวก ก
16
1.7 การเกบขอมล
เกบขอมลโดยการสมภาษณเกษตรกรผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารม และ
รวบรวม บนทกขอมลบนฐานขอมล
1.8 การวเคราะหขอมล
วเคราะหเปรยบเทยบปจจยตาง ๆ ทเปน continuous scale ซงมการกระจายของขอมล
ไมเปนแบบโคงปกต ระหวางฟารมทเสยง (case) และฟารมทไมเสยง (control) ดวย Kolmogorov-
Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test ใชคามธยฐาน (median) ของระยะทางจากฟารมไปยงถา
หรอขอบปาในการกาหนดคา cut off เพอแบงตวแปรเปนชนดจดกลม (categories variables)
วเคราะหปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม
ดวยวธ Chi-square test หากม cell ท expected cell นอยกวา 5 จะใช Fisher’s Exact test แตจะนาตว
แปรทมคา p-value < 0.05 ไปวเคราะหดวย multivariate logistic regression ใชวธ enter and
backward รวมถงทดสอบ interaction 2 ระดบ (level) ระหวางตวแปรในตวแบบ (model) จนตวแปร
ทกตวในตวแบบ (model) มคา p-value < 0.05 และใชคา log likelihood ในการวดความเหมาะสม
ของตวแบบ (model) คา R-squared ในการวดระดบความสมพนธของตวแปรตนและตวแปรตาม
โดยใชโปรแกรมสาเรจรป NCSS 2007 (Hintze, 2009) แบงสถานการณ (scenario) รปแบบตาง ๆ
เปน 6 รปแบบ คอ
รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท
6 อาเภอของจงหวดสงขลา
รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง ซงชมชนเมอง
ประกอบดวยเทศบาลนครหาดใหญ เทศบาลเมองคอหงส เทศบาลเมองคลองแห และเทศบาลเมอง
ควนลง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
17
รปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
รปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจโดยมเนอทปลก
ผลไมมาก
รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน
ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
ในการแบงสถานการณรปแบบตาง ๆ นน มวตถประสงค คอ เพอใชในการ
เปรยบเทยบสถานการณรปแบบท 1 และ 2 รปแบบท 3 และ 4 รปแบบท 5 และ 6 โดยปรบสดสวน
case: control ใหใกลเคยง 1: 3 รวมถงสามารถเปรยบเทยบปจจยเสยงในพนททงหมดทศกษา พนท
ทไมใชชมชนเมอง พนททมถาหรอหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ
วเคราะหขอมลเชงพนทโดยใชโปรแกรมสาเรจรป ArcGIS 10.2 (ESRI, USA) โดย
นาเขาพกดทตงของฟารม ปจจยเสยง ถา ขอบปา แสดงการกระจายของปจจยเสยงจาก multivariate
logistic regression ใช buffer และ intersect แสดงขอบเขตเชงพนท รวมถง kernel density แสดง
พนทเสยง (hotspot) ของฟารมทพบคางคาว ตามสถานการณรปแบบตาง ๆ
18
2. การประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบโรคไวรสนปาห
2.1 การเกบขอมล
ดาเนนการเกบขอมลจากประชากรกลมเสยง ไดแก เกษตรกรผเลยงสกรจากฟารมท
เสยง ผชาแหละสกร ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม ผบรโภคผลไม นกวจยคางคาว และ
ผเกบมลคางคาว โดยการสมภาษณดวยแบบสอบถาม
2.1.1 การจดทาแบบสอบถามและทดสอบแบบสอบถาม โดยเตรยมแบบสอบถามแยก
ตามประเภทกลมเสยง ซงในกลมเสยงทกกลมนนสวนของความรใชคาถามเดยวกนจานวน 10 ขอ
รายละเอยดดงภาคผนวก ข และนามาทดสอบคาความเทยงของเครองมอจานวน 6 ขอ โดยใชวธ
ของคเดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson estimates) สตรKR-20 (ชไมพร, 2556)
��� =�
� − 1�1 −
∑ ��
���
�
��� คอ สมประสทธความเทยงของแบบสอบถาม
� คอ จานวนขอในแบบสอบถาม
� คอ สดสวนของผตอบถกในแตละขอ
� คอ สดสวนของผตอบผดในแตละขอ
��� คอ ความแปรปรวนของคะแนนทงฉบบ
ในสวนของทศนคตและการปฏบต คาถามทใชในแบบสอบถามจะแตกตางกน
ในแตละกลมเสยง รายละเอยดดงภาคผนวก ข ทดสอบคาความเทยงของเครองมอสวนของทศนคต
ในแตละกลมเสยงโดยใชสตรสมประสทธแอลฟา (alpha coefficient-) ของ Cronbach (ชไมพร,
2556)
19
=�
� − 1�1 −
∑ ���
���
�
คอ สมประสทธความเทยงของแบบสอบถาม
� คอ จานวนขอในแบบสอบถาม
���คอ ความแปรปรวนของคาถามแตละขอ
��� คอ ความแปรปรวนของคะแนนรวมของผตอบทงหมด
ทดสอบแบบสอบถามจนแบบสอบถามสมบรณสามารถนาไปใชได (valid)
2.1.2 การดาเนนการเกบขอมลตามแบบสอบถาม โดยคานวณขนาดตวอยางเกษตรกร
ผเลยงสกรจากฟารมทเสยง (case) โดยใชวธของ Taro Yamane (Yamane, 1967) ทระดบความ
เชอมนท 95% ดงสตร
� =�
1 + �(�)�
� คอ ขนาดกลมตวอยาง
� คอ จานวนสมาชกประชากร (จานวนฟารมทเสยงจากการสารวจ)
� คอ ความคลาดเคลอนทยอมรบได
และคานวณตวอยางผบรโภคผลไมซงไมทราบขนาดของประชากรหรอไม
สามารถนบจานวนได (infinite population) ใชสตรของ Cochran ทระดบความเชอมน 90% ดงสตร
� =��
4��
� คอ ขนาดของกลมตวอยาง
� คอ คาคะแนนมาตรฐานทเกยวของกบระดบความเชอมน (กาหนดระดบ
ความเชอมนท 90% คา �=1.65 )
� คอ คาความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขนซงคดเปนสดสวน (กาหนดคา
ความคลาดเคลอนทยอมใหเกดขน �=0.10 )
20
2.1.3 การสมตวอยาง การสมตวอยางเกษตรกรผเลยงสกรจากฟารมทเสยง (case) ทา
การสมตวอยางแบบ simple random sampling จากฟารมทเสยง (case) โดยใชฟารมทเสยง เปน
sampling frame และการสมตวอยางผบรโภคผลไมนนทาการสมตวอยางแบบ cluster sampling ใน
พนททมสวนผลไมหรอมคางคาวกนผลไม สวนผชาแหละสกร ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบ
ผลไม นกวจยคางคาวและคนเกบมลคางคาว ทาการเกบตวอยางทกราย
2.2 การวเคราะหขอมล
นาขอมลจากแบบสอบถาม มาวเคราะหเพอประเมนความร ทศนคต และการปฏบตท
เกยวของกบโรค โดยนาเสนอในรปแบบรอยละประกอบกบคาทไดของระดบความเชอมนท 95 %
และเปรยบเทยบความร ซงในการเปรยบเทยบความร จะพจารณาเฉพาะขอ 3,6,7,8,9 และ 10 และ
นามารวมกนเปนคะแนนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6) และคะแนนความรเกยวกบโรค จะ
แยกเปน 3 ชนด คอ คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) พจารณาจากขอ 3,6,7 และ 8
คะแนนความรเกยวกบการปองกนโรค (คะแนนเตม 1) พจารณาจากขอ 9 และคะแนนความร
เกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรค (คะแนนเตม 1) พจารณาจากขอ 10 รายละเอยดดง
ภาคผนวก ข เปรยบเทยบใน 2 สถานการณ ดงน
2.2.1 สถานการณเปรยบเทยบคะแนนความรเกยวกบโรค คะแนนความรเกยวกบเชอ
กอโรคระหวางประชากรกลมเสยง (ยกเวนกลมนกวจยคางคาว) โดยใชการวเคราะหความ
แปรปรวน (ANOVA) หรอ Kruskal-Wallis One-Way ANOVA on Ranks ดวยโปรแกรมสาเรจรป
NCSS 2007 กาหนดความเชอมนท 95 % และ Multiple Comparision Test ใช Bonferroni Test (All
Pairs) หากคามธยฐาน (median) แตกตางอยางมนยสาคญทางสถต คา z-value จะตองมากกวา
3.0381 (Hintze, 2009) สวนของความรเกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสาร
ดานการระบาดของโรคซงเปนคาถามชนดถกผด วเคราะหดวยสถต Chi-square test กาหนดความ
เชอมนท 95 %
2.2.2 สถานการณเปรยบเทยบคะแนนความรเกยวกบโรค คะแนนความรเกยวกบเชอ
กอโรคระหวางกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมได
สมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) (ยกเวนกลมนกวจยคางคาว และผบรโภคผลไม) โดยกลม
เสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) ไดแก ผลาคางคาวและผบรโภคคางคาว
และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact) ไดแก เกษตรกรผเลยงสกร
21
ผชาแหละสกรและผเกบผลไม ดวยสถต Mann-Whitney U test สวนของความรเกยวกบการปองกน
โรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคซงเปนคาถามชนดถกผด วเคราะห
ดวยสถต Chi-square test กาหนดความเชอมนท 95 % ดวยโปรแกรมสาเรจรป NCSS 2007 (Hintze,
2009)
ผลและวจารณ
ผล
1. การศกษาวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม
1.1 ขอมลพนฐานของฟารมสกร
จานวนฟารมสกรทดาเนนการเกบขอมลรวม 339 ฟารม ซงขอมลทไดมาจากการ
สมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร 299 (88.20%) ราย เจาของฟารม 37 (10.91%) ราย ผจดการฟารม 2
(0.59%) ราย และสตวแพทย 1 (0.29%) ราย
รปแบบการเลยงของฟารมสกรเปนเกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน 223 (65.8%) ฟารม
ฟารมเชงพาณชย 78 (23.0%) ฟารม และฟารมมาตรฐานทกรมปศสตวรบรอง 38 (11.2%) ฟารม
แสดงดงตารางท 3 และลกษณะการเลยงภายในฟารมเปนฟารมแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน
163 (48.1%) ฟารม ฟารมสกรขน 127 (37.5%) ฟารม ฟารมแมพนธ 40 (11.8%) ฟารม และฟารมท
เลยงแมพนธและสกรอนบาล 9 (2.7%) ฟารม แสดงดงตารางท 4
ตารางท 3 จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและรปแบบ
การเลยง
รปแบบการเลยง
อาเภอ จานวนฟารม
เกษตรกรรายยอย
เลยงหลงบาน (%)
จานวนฟารม
เชงพาณชย
(%)
จานวนฟารม
มาตรฐานทกรม
ปศสตวรบรอง (%)
รวม (%)
รตภม 48 (14.2) 28 (8.3) 36 (10.6) 112 (33.0)
หาดใหญ 125 (36.9) 24 (7.1) 1(0.3) 150 (44.2)
คลองหอยโขง 5 (1.5) 5 (1.5) 0 (0.0) 10 (2.9)
สะเดา 4 (1.2) 5 (1.5) 0 (0.0) 9 (2.7)
สะบายอย 22 (6.5) 9 (2.7) 1 (0.3) 32 (9.4)
นาทว 19 (5.6) 7 (2.1) 0 (0.0) 26 (7.7)
รวม 223 (65.8) 78 (23.0) 38 (11.2) 339 (100.0)
23
ตารางท 4 จานวนฟารมทเกบรวบรวมขอมลจานวน 339 ฟารม แยกตามพนทอาเภอและลกษณะ
การเลยงภายในฟารม
ลกษณะการเลยงภายในฟารม
อาเภอ จานวนฟารมท
เลยงแมพนธ
(%)
จานวนฟารมท
เลยงแมพนธและ
สกรอนบาล
(%)
จานวนฟารมท
เลยงแมพนธ
สกรอนบาล
และสกรขน
(%)
จานวนฟารมท
เลยงสกรขน
(%)
รวม (%)
รตภม 25 (7.4) 4 (1.2) 30 (8.8) 53 (15.6) 112 (33.0)
หาดใหญ 4 (1.2) 2 (0.6) 91 (26.8) 53 (15.6) 150 (44.2)
คลองหอยโขง 1 (0.3) 0 (0.0) 5 (1.5) 4 (1.2) 10 (2.9)
สะเดา 0 (0.0) 0 (0.0) 6 (1.8) 3 (0.9) 9 (2.7)
สะบายอย 6 (1.8) 3 (0.9) 17 (5.0) 6 (1.8) 32 (9.4)
นาทว 4 (1.2) 0 (0.0) 14 (4.1) 8 (2.4) 26 (7.7)
รวม 40 (11.8) 9 (2.7) 163 (48.1) 127 (37.5) 339 (100.0)
ฟารมสกรมขนาดพนท ตงแต 4-275,200 ตารางเมตร โดยพนทของฟารมสกร
หมายถง พนทฟารมรวมถงแนวตนไมทอยรอบฟารมหรอโรงเรอน มคาเฉลย 2,60019,082 ตาราง
เมตร ขนาดพนทของฟารมมการกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต (normal distribution) มคา
มธยฐาน 120 ตารางเมตร และชวงความเชอมนท 95% เทากบ 90-150 ตารางเมตร
ผลจากการศกษาน สามารถจดแสดงผลเปนสถานการณ 6 รปแบบ คอ
รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
24
รปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
รปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179
ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)
รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
แมลง 281 ฟารม (control)
รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน
ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปน
ฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม
(control)
1.2 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบระหวางฟารมทพบคางคาวและไมพบคางคาวดวยสถต
Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท
6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางมนยสาคญ
ทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย มะพราว
สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทางจาก
ฟารมถงขอบปา และพนทของฟารมสกรมากกวา แสดงดงตารางท 5
25
ตารางท 5 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 1 ระหวางฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจย ฟารมทพบคางคาว (n=84) ฟารมทไมพบคางคาว (n=255) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
จานวนตนกลวย 11.3 6.5-16.2 0 0-5 0-100 4.9 3.1-6.6 0 0-0 0-100 0.027a
จานวนตนมะพราว 2.8 1.6-3.9 0 0-2 0-30 1.0 0.7-1.4 0 0-0 0-20 0.001a
จานวนตนสะเดาเทยม 3.5 1.0-6.0 0 0-0 0-100 0.1 3.7E-02-0.2 0 0-0 0-10 <0.001a
จานวนตนผลไมเมอง
รอนทงหมด*
14.9 9.2-20.6 3 2-6 0-123 5.7 3.8-7.5 0 0-0 0-114 <0.001a
ระยะทางจากฟารมถง
สวนยางพารา (ม.)
82 43-121 10 10-20 1-1,000 77 59-96 20 10-20 1-1,000 0.714a
ระยะทางจากฟารมถง
ถา (กม.)
10.18 8.28-12.08 5.075 3.32-12.26 0.02-
26.59
15.89 14.80-16.98 20.18 17.34-
20.72
0.43-
36.18
<0.001b
ระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา (กม.)
10.37 9.11-11.63 10.55 7.93-11.78 1.53-
23.79
8.76 8.20-9.32 9.34 8.43-9.73 1.86-
22.98
0.001a
26
ตารางท 5 (ตอ)
ปจจย ฟารมทพบคางคาว (n=84) ฟารมทไมพบคางคาว (n=255) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
ระยะทางจากฟารมถง
บานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด (ม.)
493 392-595 450 300-500 5-3,000 510 442-579 300 300-400 5-4,000 0.563b
พนทของฟารมสกร
(ตร.ม.)
8,202 -9-16,413 275 112-450 10-
275,200
754 542-966 100 75-120 4-
11,200
0.010a
หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test
* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน
จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ
หกวาง สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
27
รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางม
นยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย
มะพราว สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทาง
จากฟารมถงขอบปามากกวา แสดงดงตารางท 6
28
ตารางท 6 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 2 ระหวางฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (control) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม
(control) สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจย ฟารมทพบคางคาว (n=67) ฟารมทไมพบคางคาว (n=148) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
จานวนตนกลวย 12.2 6.8-17.5 1 0-5 0-100 7.1 4.2-10.1 0 0-0 0-100 0.020b
จานวนตนมะพราว 3.4 1.9-4.8 2 0-3 0-30 1.5 0.9-2.1 0 0-0 0-20 0.002a
จานวนตนสะเดาเทยม 4.3 1.2-7.4 0 0-1 0-100 0.2 2.8E-02-0.4 0 0-0 0-10 <0.001a
จานวนตนผลไมเมอง
รอนทงหมด*
16.4 10.0-22.9 4 2-10 0-123 8.4 5.2-11.5 0.5 0-3 0-114 0.006a
ระยะทางจากฟารมถง
สวนยางพารา (ม.)
75 27-123 10 10-20 1-1,000 51 33-69 10 10-15 1-1,000 0.996a
ระยะทางจากฟารมถง
ถา (กม.)
7.08 5.41-8.75 3.36 2.77-4.58 0.02-
25.30
10.83 9.47-12.19 10.83 5.29-13.09 0.43-
36.18
0.005a
ระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา (กม.)
10.71 9.16-12.26 11.44 6.13-13.95 1.53-
23.79
8.91 8.03-9.79 8.19 5.87-9.14 1.86-
22.98
0.022a
29
ตารางท 6 (ตอ)
ปจจย ฟารมทพบคางคาว (n=67) ฟารมทไมพบคางคาว (n=148) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
ระยะทางจากฟารมถง
บานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด (ม.)
503 379-626 400 300-500 5-3,000 514 412-615 300 200-400 5-4,000 0.426b
พนทของฟารมสกร
(ตร.ม.)
10,252 -37-20,540 400 150-800 10-
275,200
1,218 871-1,566 200 100-400 6-11,200 0.185a
หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test
* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน
จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ
หกวาง สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
30
รปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางม
นยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย ตน
ฝรง มะพราว สะเดาไทย สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกล
กวา แสดงดงตารางท 7
31
ตารางท 7 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 3 ระหวางฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=46)
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=293)
p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
จานวนตนกลวย 10.4 4.9-15.9 2.5 0-5 0-100 5.9 4.0-7.8 0 0-0 0-100 0.001b
จานวนตนฝรง 0.2 -6.5E-03-0.4 0 0-0 0-3 5.5E-02 -1.6E-02-0.1 0 0-0 0-10 0.006b
จานวนตนมะพราว 3.6 1.6-5.6 0.5 0-2 0-30 1.1 0.8-1.5 0 0-0 0-20 0.003a
จานวนตนสะเดาไทย 6.5E-02 -3.2E-02-0.2 0 0-0 0-2 2.4E-02 -9.6E-03-
5.7E-02
0 0-0 0-4 0.034b
จานวนตนสะเดาเทยม 5.7 1.2-10.2 1 0-5 0-100 0.2 5.7E-02-0.4 0 0-0 0-20 <0.001a
จานวนตนผลไมเมอง
รอนทงหมด*
15.5 8.1-22.9 5 2-10 0-123 6.8 4.7-8.8 0 0-0 0-114 0.002a
ระยะทางจากฟารมถง
สวนยางพารา (ม.)
82 25-139 10 5-30 1-1,000 78 61-96 20 10-20 1-1,000 0.576a
32
ตารางท 7 (ตอ)
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=46)
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=293)
p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
ระยะทางจากฟารมถง
ถา (กม.)
10.09 7.62-12.56 6.6 3.06-15.95 0.02-
24.36
15.16 14.11-16.21 19.38 16.30-20.42 0.43-
36.18
<0.001b
ระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา (กม.)
9.87 8.39-11.53 10.805 7.46-11.78 1.84-
20.64
9.05 8.49-9.61 9.39 8.53-9.78 1.53-
23.79
0.160b
ระยะทางจากฟารมถง
บานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด (ม.)
425 317-534 300 300-500 5-2,000 519 455-583 300 300-450 5-4,000 0.285a
พนทของฟารมสกร
(ตร.ม.)
8,223 -3,888-
20,333
150 50-800 10-
275,000
1,717 265-3,169 112 90-150 4-
200,000
0.370a
33
ตารางท 7 (ตอ)
หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test
* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน
จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ
หกวาง ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
34
รปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179
ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางม
นยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย ฝรง
มะพราว สะเดาเทยม ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา แสดงดงตารางท 8
35
ตารางท 8 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 4 ระหวางฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=32)
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=147)
p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-สงสด
จานวนตนกลวย 13.0 5.3-20.7 4.5 0-10 0-100 9.2 5.9-12.6 0 0-0 0-100 0.049b
จานวนตนฝรง 0.2 -3.6E-02-0.5 0 0-0 0-3 8.2E-02 -5.4E-02-
0.2
0 0-0 0-10 0.036b
จานวนตนมะพราว 4.7 1.8-7.5 2 0-4 0-30 1.6 1.0-2.2 0 0-0 0-20 0.047a
จานวนตนสะเดาเทยม 4.4 2.4-6.4 2 0-5 0-20 0.3 0.0-0.7 0 0-0 0-20 <0.001a
จานวนตนผลไมเมอง
รอนทงหมด*
19.6 9.4-29.8 5.5 2-19 0-123 10.9 7.2-14.5 3 1-4 0-114 0.010b
ระยะทางจากฟารมถง
สวนยางพารา (ม.)
83 4-162 10 5-30 1-1,000 58 36-79 10 10-15 1-1,000 0.937a
ระยะทางจากฟารมถงถา
(กม.)
5.92 3.70-8.14 3.095 2.23-4.58 0.02-24.36 7.98 6.82-9.13 3.97 3.49-5.65 0.43-25.05 0.091b
36
ตารางท 8 (ตอ)
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=32)
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย (n=147)
p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-สงสด
ระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา (กม.)
10.35 8.29-12.41 11.79 5.25-14.13 1.84-20.64 10.06 9.05-11.07 9.83 7.67-11.31 1.53-23.79 0.837b
ระยะทางจากฟารมถง
บานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด (ม.)
419 279-559 300 200-500 5-2,000 497 397-597 300 200-400 5-4,000 0.596a
พนทของฟารมสกร
(ตร.ม.)
11,764 -5,794-
29,323
600 60-1,600 20-275,000 3,204 316-6,091 400 160-441 6-200,000 0.717a
หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test
* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน
37
ตารางท 8 (ตอ)
จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ หกวาง
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
38
รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
แมลง 281 ฟารม (control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความ
เชอมนท 95% กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย มะมวง สะตอ มะพราว สะเดาเทยม
ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทางจากฟารมถงขอบปา
และพนทของฟารมสกรมากกวา แสดงดงตารางท 9
39
ตารางท 9 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 5 ระหวาง ฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง
281 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนแมลง (n=58) ฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง (n=281) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
จานวนตนกลวย 13.0 6.9-19.0 0.5 0-6 0-100 5.1 3.4-6.9 0 0-0 0-100 0.024a
จานวนตนมะมวง 0.5 0.1-0.9 0 0-0 0-10 0.2 4.7E-02-0.4 0 0-0 0-20 0.003b
จานวนตนสะตอ 0.4 3.0E-02-
0.9
0 0-0 0-10 0.2 7.9E-02-0.4 0 0-0 0-15 0.022b
จานวนตนมะพราว 3.0 1.6-4.3 0.5 0-3 0-30 1.1 0.8-1.5 0 0-0 0-30 0.001a
จานวนตนสะเดาเทยม 2.1 0.8-3.4 0 0-0 0-20 0.7 1.1E-02-1.5 0 0-0 0-100 0.035a
จานวนตนผลไมเมอง
รอนทงหมด*
16.3 9.4-23.3 4 2-8 0-105 6.2 4.3-8.2 0 0-0 0-123 <0.001a
ระยะทางจากฟารมถง
สวนยางพารา (ม.)
63 26-101 10 10-20 1-1,000 82 63-101 20 10-20 1-1,000 0.287b
ระยะทางจากฟารมถง
ถา (กม.)
9.43 7.13-11.73 4.18 3.22-9.48 0.02-
26.59
15.5 14.5-16.6 19.72 16.43-20.57 0.43-
36.18
<0.001b
40
ตารางท 9 (ตอ)
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนแมลง (n=58) ฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง (n=281) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
ระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา (กม.)
10.62 8.97-12.28 9.965 6.1-13.62 1.53-
23.79
8.86 8.33-9.39 9.43 8.72-9.78 1.86-
22.98
0.001a
ระยะทางจากฟารมถง
บานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด (ม.)
531 391-671 450 300-500 5-3,000 501 438-564 300 300-400 5-4,000 0.529b
พนทของฟารมสกร
(ตร.ม.)
11,174 -724-
23,072
400 120-800 12-
275,200
830 585-1,075 100 75-128 4-20,800 0.001a
หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test
* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน
จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ หกวาง
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
41
รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน
ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปน
ฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม
(control) พบวา ฟารมทพบคางคาวแตกตางอยางมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
กบฟารมทไมพบคางคาว โดยมจานวนตนกลวย มะมวง มะพราว ผลไมเมองรอนทงหมดมากกวา
ระยะทางจากฟารมถงถาใกลกวา แตระยะทางจากฟารมถงขอบปามากกวา แสดงดงตารางท 10
42
ตารางท 10 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบปจจยตางๆ ในรปแบบท 6 ระหวางฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง
167 ฟารม (control) สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Kolmogorov-Smirnov test หรอ Mann-Whitney U test
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนแมลง (n=48) ฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง (n=167) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
จานวนตนกลวย 13.0 6.7-19.2 2 0-10 0-100 7.5 4.6-10.4 0 0-0 0-100 0.035b
จานวนตนมะมวง 0.6 0.1-1.1 0 0-0 0-10 0.3 5.3E-02-
0.6
0 0-0 0-20 0.035b
จานวนตนมะพราว 3.4 1.8-5.0 2 0-4 0-30 1.7 1.1-2.3 0 0-0 0-30 0.006a
จานวนตนผลไมเมอง
รอนทงหมด*
16.7 9.3-24.1 5 2-10 0-105 9.2 6.0-12.4 1 0-3 0-123 0.007b
ระยะทางจากฟารมถง
สวนยางพารา (ม.)
59 15-102 10 5-20 1-1,000 58 37-80 10 10-15 1-1,000 0.996b
ระยะทางจากฟารมถง
ถา (กม.)
6.61 4.67-8.56 3.415 2.5-4.38 0.02-
25.30
10.53 9.27-11.80 10.39 4.86-12.56 0.43-
36.18
0.006a
ระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา (กม.)
11.18 9.24-13.13 11.85 5.89-15.03 1.53-
23.79
9.0 8.15-9.81 8.27 5.92-9.34 1.86-
22.98
0.013a
43
ตารางท 10 (ตอ)
ปจจย ฟารมทพบคางคาวกนแมลง (n=48) ฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง (n=167) p-value
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
คาเฉลย ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คาเฉลย
คา
มธยฐาน
ชวงความ
เชอมน95%
ของ
คามธยฐาน
คา
ตาสด-
สงสด
ระยะทางจากฟารมถง
บานหรออาคารท
สรางลาสดทใกล
ทสด (ม.)
532 365-700 350 200-500 5-3,000 504 413-595 300 300-400 5-4,000 0.718b
พนทของฟารมสกร
(ตร.ม.)
13,473 -906-
27,851
425 300-800 12-
275,200
1,320 924-1,716 200 108-400 6-20,800 0.076a
หมายเหต a ทดสอบดวย Kolmogorov-Smirnov test b ทดสอบดวย Mann-Whitney U test
* ผลไมเมองรอนทงหมดไดแก กลวย ลองกอง เงาะ ทเรยน มะมวง ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน
จานวนตนลองกอง เงาะ ทเรยน ฝรง ละมด ขนน นอยหนา ทเรยนเทศ ชมพ กระทอน สะตอ มะเขอพวง ตะขบฝรง ไทร หวา นน โพธ หกวาง
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย สะเดาเทยม ปาลมพนเมอง (เหรง) ตาลโตนด ไมมนยสาคญทางสถต ทระดบความเชอมนท 95%
44
1.3 ผลการวเคราะหปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณ
ฟารมดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารม
สกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบ
คางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) พบวา ปจจยทม
ความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย ลองกอง
มะมวง ฝรง ขนน ชมพ กระทอน สะตอ มะพราว มะเขอพวง ตะขบฝรง สะเดาอนเดย/สะเดาไทย
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง มแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลองในฟารม แมลงและผเสอ
กลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) การขยายตวของชมชนเขามา
อยรอบฟารมในรศม 5 กม. และฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา แสดงดงตารางท 11
45
ตารางท 11 ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ใน
รปแบบท 1 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.04 ดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s
Exact test
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 40 (11.8) 76 (22.4) 8.909 0.003
ไมม 44 (13.0) 179 (52.8)
ลองกอง ม 11 (3.2) 13 (3.8) 6.143 0.013
ไมม 73 (21.5) 242 (71.4)
เงาะ ม 4 (1.2) 5 (1.5) 1.918 0.233a
ไมม 80 (23.6) 250 (73.7)
ทเรยน ม 3 (0.9) 7 (2.1) 0.151 0.714 a
ไมม 81 (23.9) 248 (73.2)
มะมวง ม 16 (4.7) 14 (4.1) 14.398 <0.001
ไมม 68 (20.1) 241 (71.1)
ฝรง ม 5 (1.5) 4 (1.2) 4.698 0.045a
ไมม 79 (23.3) 251 (74.0)
ละมด ม 2 (0.6) 2 (0.6) 1.381 0.257a
ไมม 82 (24.2) 253 (74.6)
ขนน ม 14 (4.1) 8 (2.4) 19.059 <0.001
ไมม 70 (20.6) 247 (72.9)
นอยหนา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a
ไมม 83 (24.5) 254 (74.9)
ทเรยนเทศ ม 2 (0.6) 0 (0.0) 6.107 0.061a
ไมม 82 (24.2) 255 (75.2)
ชมพ ม 11 (3.2) 6 (1.8) 15.308 <0.001a
ไมม 73 (21.5) 249 (73.5)
กระทอน ม 14 (4.1) 14 (4.1) 10.416 0.001
ไมม 70 (20.6) 241 (71.1)
สะตอ ม 10 (2.9) 13 (3.8) 4.630 0.031
ไมม 74 (21.8) 242 (71.4)
46
ตารางท 11 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
มะพราว ม 39 (11.5) 61 (18.0) 15.391 <0.001
ไมม 45 (13.3) 194 (57.2)
มะเขอพวง ม 8 (2.4) 3 (0.9) 14.023 0.001a
ไมม 76 (22.4) 252 (74.3)
ตะขบฝรง ม 6 (1.8) 3 (0.9) 8.703 0.009a
ไมม 78 (23.0) 252 (74.3)
ไทร ม 2 (0.6) 6 (1.8) <0.001 1.000a
ไมม 82 (24.2) 249 (73.5)
หวา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a
ไมม 83 (24.5) 254 (74.9)
นน ม 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a
ไมม 83 (24.5) 254 (74.9)
โพธ ม 3 (0.9) 2 (0.6) 3.378 0.100a
ไมม 81 (23.9) 253 (74.6)
หกวาง ม 0 (0.0) 4 (1.2) 1.333 0.576a
ไมม 84 (24.8) 251 (74.0)
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 3 (0.9) 1 (0.3) 5.477 0.049a
ไมม 81 (23.9) 254 (74.9)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 31 (9.1) 12 (3.5) 59.148 <0.001
ไมม 53 (15.6) 243 (71.7)
ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.3) 2 (0.6) 0.119 0.576a
ไมม 83 (24.5) 253 (74.6)
ตาลโตนด ม 3 (0.9) 4 (1.2) 1.253 0.371a
ไมม 81 (23.9) 251 (74.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถง
สวนผลไม
ใช 26 (7.7) 64 (18.9) 1.111 0.292
ไมใช 58 (17.1) 191 (56.3)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตน
เหรงหรอตาลโตนด
ใช 73 (21.5) 212 (62.5) 0.670 0.413
ไมใช 11 (3.2) 43 (12.7)
47
ตารางท 11 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถง
สวนยางพารา
ใช 46 (13.6) 118 (34.8) 1.823 0.177
ไมใช 38 (11.2) 137 (40.4)
ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถง
ถา
ใช 42 (12.4) 61 (18.0) 20.316 <0.001
ไมใช 42 (12.4) 194 (57.2)
ฟารมตงอยในรศม 10.55 กม. จากฟารมถง
ขอบปา
ใช 42 (12.4) 155 (45.7) 3.019 0.082
ไมใช 42 (12.4) 100 (29.5)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน
ฟารม
ม 19 (5.6) 32 (9.4) 5.013 0.025
ไมม 65 (19.2) 223 (65.8)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระ
นา/บอนา บง คลอง
ใช 82 (24.2) 252 (74.3) 0.631 0.601a
ไมใช 2 (0.6) 3 (0.9)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง
ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง
ฯลฯ)
ม 54 (15.9) 27 (8.0) 100.190 <0.001
ไมม 30 (8.8) 228 (67.3)
จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร
แหลงผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราว
ของคางคาวเพมขน
ใช 1 (0.3) 1 (0.3) 0.687 0.435a
ไมใช 83 (24.5) 254 (74.9)
ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนท
ปาถกแยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.
ใช 4 (1.2) 3 (0.9) 4.017 0.066a
ไมใช 80 (23.6) 252 (74.3)
พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 7 (2.1) 13 (3.8) 1.191 0.289a
ไมใช 77 (22.7) 242 (71.4)
พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 6 (1.8) 9 (2.7) 1.951 0.217a
ไมใช 78 (23.0) 246 (72.6)
48
ตารางท 11 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารม
ในรศม 5 กม.
ใช 30 (8.8) 133 (39.2) 6.843 0.009
ไมใช 54 (15.9) 122 (36.0)
ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จากฟารมถง
บานหรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด
ใช 42 (12.4) 148 (43.7) 1.658 0.198
ไมใช 42 (12.4) 107 (31.6)
หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชน
เมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบ
คางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control) พบวา ปจจยทม
ความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย มะมวง ขนน
ชมพ กระทอน มะพราว มะเขอพวง โพธ สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม.
จากฟารมถงถา และการมแมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน
แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 12
49
ตารางท 12 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวเขามาในบรเวณฟารม ในรปแบบ
ท 2 สดสวน case: control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s Exact
test
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 35 (16.3) 54 (25.1) 4.717 0.030
ไมม 32 (14.9) 94 (43.7)
ลองกอง ม 11 (5.1) 13 (6.0) 2.710 0.100
ไมม 56 (26.0) 135 (62.8)
เงาะ ม 4 (1.9) 4 (1.9) 1.374 0.259a
ไมม 63 (29.3) 144 (67.0)
ทเรยน ม 3 (1.4) 7 (3.3) 0.007 1.000a
ไมม 64 (29.8) 141 (65.6)
มะมวง ม 15 (7.0) 11 (5.1) 9.704 0.002
ไมม 52 (24.2) 137 (63.7)
ฝรง ม 4 (1.9) 3 (1.4) 2.277 0.208a
ไมม 63 (29.3) 145 (67.4)
ละมด ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a
ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)
ขนน ม 12 (5.6) 7 (3.3) 9.946 0.002
ไมม 55 (25.6) 141 (65.6)
นอยหนา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a
ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)
ทเรยนเทศ ม 1 (0.5) 0 (0.0) 2.219 0.312a
ไมม 66 (30.7) 148 (68.8)
ชมพ ม 10 (4.7) 3 (1.4) 13.507 0.001a
ไมม 57 (26.5) 145 (67.4)
กระทอน ม 13 (6.0) 12 (5.6) 5.726 0.017
ไมม 54 (25.1) 136 (63.3)
สะตอ ม 9 (4.2) 12 (5.6) 1.484 0.223
ไมม 58 (27.0) 136 (63.3)
50
ตารางท 12 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
มะพราว ม 36 (16.7) 44 (20.5) 11.372 0.001
ไมม 31 (14.4) 104 (48.4)
มะเขอพวง ม 7 (3.3) 3 (1.4) 7.374 0.011a
ไมม 60 (27.9) 145 (67.4)
ตะขบฝรง ม 2 (0.9) 1 (0.5) 1.788 0.230a
ไมม 65 (30.2) 147 (68.4)
ไทร ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a
ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)
หวา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a
ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)
นน ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a
ไมม 66 (30.7) 147 (68.4)
โพธ ม 3 (1.4) 0 (0.0) 6.721 0.029a
ไมม 64 (29.8) 148 (68.8)
หกวาง ม 0 (0.0) 2 (0.9) 0.914 1.000a
ไมม 67 (31.2) 146 (67.9)
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 2 (0.9) 1 (0.5) 1.788 0.230a
ไมม 65 (30.2) 147 (68.4)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 30 (14.0) 10 (4.7) 44.024 <0.001
ไมม 37 (17.2) 138 (64.2)
ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.5) 2 (0.9) 0.007 1.000a
ไมม 66 (30.7) 146 (67.9)
ตาลโตนด ม 2 (0.9) 1 (0.5) 1.788 0.230a
ไมม 65 (30.2) 147 (68.4)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวน
ผลไม
ใช 26 (12.1) 62 (28.8) 0.182 0.670
ไมใช 41 (19.1) 86 (40.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตน
เหรงหรอตาลโตนด
ใช 57 (26.5) 125 (58.1) 0.013 0.908
ไมใช 10 (4.7) 23 (10.7)
51
ตารางท 12 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถงสวน
ยางพารา
ใช 41 (19.1) 84 (39.1) 0.373 0.541
ไมใช 26 (12.1) 64 (29.8)
ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถง
ถา
ใช 34 (15.8) 43 (20.0) 9.441 0.002
ไมใช 33 (15.3) 105 (48.8)
ฟารมตงอยในรศม 11.44 กม. จากฟารมถง
ขอบปา
ใช 34 (15.8) 105 (48.8) 8.234 0.004
ไมใช 33 (15.3) 43 (20.0)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน
ฟารม
ม 19 (8.8) 32 (14.9) 1.157 0.282
ไมม 48 (22.3) 116 (54.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระ
นา/บอนา บง คลอง
ใช 65 (30.2) 145 (67.4) 0.186 0.648a
ไมใช 2 (0.9) 3 (1.4)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง
ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 42 (19.5) 20 (9.3) 54.343 <0.001
ไมม 25 (11.6) 128 (59.5)
จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลง
ผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราวของ
คางคาวเพมขน
ใช 1 (0.5) 1 (0.5) 0.334 0.527a
ไมใช 66 (30.7) 147 (68.4)
ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปา
ถกแยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.
ใช 4 (1.9) 3 (1.4) 2.277 0.208a
ไมใช 63 (29.3) 145 (67.4)
พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 7 (3.3) 12 (5.6) 0.313 0.576
ไมใช 60 (27.9) 136 (63.3)
52
ตารางท 12 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 6 (2.8) 8 (3.7) 0.955 0.374a
ไมใช 61 (28.4) 140 (65.1)
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารม
ในรศม 5 กม.
ใช 13 (6.0) 26 (12.1) 0.105 0.746
ไมใช 54 (25.1) 122 (56.7)
ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จากฟารมถงบาน
หรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด
ใช 34 (15.8) 88 (40.9) 1.427 0.232
ไมใช 33 (15.3) 60 (27.9)
หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก
ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และ
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบ
การพบคางคาวหรอไมพบคางคาวในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย ลองกอง มะมวง ฝรง ขนน
ชมพ กระทอน สะตอ มะพราว มะเขอพวง ตะขบฝรง สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยใน
รศม 5 กม. จากฟารมถงสวนผลไม ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จากฟารมถงถา ฟารมตงอยในรศม
10.805 กม. จากฟารมถงขอบปา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน
แมลงปอ ผง ฯลฯ) พนทรอบฟารมปลกยางพารา และปาลมนามนเพมขน แสดงดงตารางท 13
53
ตารางท 13 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขามาใน
บรเวณฟารม ในรปแบบท 3 สดสวน case: control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ Chi-square
test หรอ Fisher’s Exact test
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 26 (7.7) 90 (26.5) 11.762 0.001
ไมม 20 (5.9) 203 (59.9)
ลองกอง ม 8 (2.4) 16 (4.7) 8.602 0.008a
ไมม 38 (11.2) 277 (81.7)
เงาะ ม 3 (0.9) 6 (1.8) 3.079 0.109a
ไมม 43 (12.7) 287 (84.7)
ทเรยน ม 2 (0.6) 8 (2.4) 0.363 0.631a
ไมม 44 (13.0) 285 (84.1)
มะมวง ม 10 (2.9) 20 (5.9) 10.962 0.003a
ไมม 36 (10.6) 273 (80.5)
ฝรง ม 4 (1.2) 5 (1.5) 7.515 0.022a
ไมม 42 (12.4) 288 (85.0)
ละมด ม 2 (0.6) 2 (0.6) 4.581 0.090a
ไมม 44 (13.0) 291 (85.8)
ขนน ม 9 (2.7) 13 (3.8) 14.994 0.001a
ไมม 37 (10.9) 280 (82.6)
นอยหนา ม 0 (0.0) 2 (0.6) 0.316 1.000a
ไมม 46 (13.6) 291 (85.8)
ทเรยนเทศ ม 1 (0.3) 1 (0.3) 2.277 0.253a
ไมม 45 (13.3) 292 (86.1)
ชมพ ม 9 (2.7) 8 (2.4) 23.656 <0.001a
ไมม 37 (10.9) 285 (84.1)
กระทอน ม 10 (2.9) 18 (5.3) 12.762 0.002a
ไมม 36 (10.6) 275 (81.1)
สะตอ ม 9 (2.7) 14 (4.1) 13.746 0.001a
ไมม 37 (10.9) 279 (82.3)
54
ตารางท 13 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
มะพราว ม 23 (6.8) 77 (22.7) 10.756 0.001
ไมม 23 (6.8) 216 (63.7)
มะเขอพวง ม 6 (1.8) 5 (1.5) 16.276 0.001a
ไมม 40 (11.8) 288 (85.0)
ตะขบฝรง ม 6 (1.8) 3 (0.9) 22.225 <0.001a
ไมม 40 (11.8) 290 (85.5)
ไทร ม 1 (0.3) 7 (2.1) 0.008 1.000a
ไมม 45 (13.3) 286 (84.4)
หวา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 2.277 0.253a
ไมม 45 (13.3) 292 (86.1)
นน ม 0 (0.0) 2 (0.6) 0.316 1.000a
ไมม 46 (13.6) 291 (85.8)
โพธ ม 2 (0.6) 3 (0.9) 3.023 0.138a
ไมม 44 (13.0) 290 (85.5)
หกวาง ม 0 (0.0) 4 (1.2) 0.635 1.000a
ไมม 46 (13.6) 289 (85.3)
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 2 (0.6) 2 (0.6) 4.581 0.090a
ไมม 44 (13.0) 291 (85.8)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 26 (7.7) 17 (5.0) 92.346 <0.001
ไมม 20 (5.9) 276 (81.4)
ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.3) 2 (0.6) 1.008 0.355a
ไมม 45 (13.3) 291 (85.8)
ตาลโตนด ม 2 (0.6) 5 (1.5) 1.372 0.243a
ไมม 44 (13.0) 288 (85.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวน
ผลไม
ใช 18 (5.3) 72 (21.2) 4.320 0.038
ไมใช 28 (8.3) 221 (65.2)
55
ตารางท 13 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตน
เหรงหรอตาลโตนด
ใช 41 (12.1) 244 (72.0) 1.017 0.313
ไมใช 5 (1.5) 49 (14.5)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถงสวน
ยางพารา
ใช 27 (8.0) 137 (40.4) 2.269 0.132
ไมใช 19 (5.6) 156 (46.0)
ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จากฟารมถงถา ใช 23 (6.8) 91 (26.8) 6.391 0.011
ไมใช 23 (6.8) 202 (59.6)
ฟารมตงอยในรศม 10.805 กม. จากฟารมถง
ขอบปา
ใช 23 (6.8) 194 (57.2) 4.536 0.033
ไมใช 23 (6.8) 99 (29.2)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน
ฟารม
ม 11 (3.2) 40 (11.8) 3.275 0.070
ไมม 35 (10.3) 253 (74.6)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระ
นา/บอนา บง คลอง
ใช 46 (13.6) 288 (85.0) 0.797 1.000a
ไมใช 0 (0.0) 5 (1.5)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง
ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 29 (8.6) 52 (15.3) 44.858 <0.001
ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)
จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลง
ผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราวของ
คางคาวเพมขน
ใช 1 (0.3) 1 (0.3) 2.277 0.253a
ไมใช 45 (13.3) 292 (86.1)
ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปา
ถกแยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.
ใช 3 (0.9) 4 (1.2) 5.228 0.055a
ไมใช 43 (12.7) 289 (85.3)
พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 6 (1.8) 14 (4.1) 4.892 0.039a
ไมใช 40 (11.8) 279 (82.3)
56
ตารางท 13 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 6 (1.8) 9 (2.7) 9.348 0.009a
ไมใช 40 (11.8) 284 (83.8)
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารม
ในรศม 5 กม.
ใช 18 (5.3) 145 (42.8) 1.709 0.191
ไมใช 28 (8.3) 148 (43.7)
ฟารมตงอยในรศม 300 ม. จากฟารมถงบาน
หรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด
ใช 24 (7.1) 148 (43.7) 0.044 0.834
ไมใช 22 (6.5) 145 (42.8)
หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก
ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก
รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ
จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และ
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบ
การพบคางคาวหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย มะมวง
ชมพ กระทอน มะพราว มะเขอพวง สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และการมแมลงและผเสอกลางคน
(แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 14
57
ตารางท 14 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยเขามาใน
บรเวณฟารม ในรปแบบท 4 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ Chi-square
test หรอ Fisher’s Exact test
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 20 (11.2) 61 (34.1) 4.679 0.031
ไมม 12 (6.7) 86 (48.0)
ลองกอง ม 7 (3.9) 16 (8.9) 2.835 0.140a
ไมม 25 (14.0) 131 (73.2)
เงาะ ม 3 (1.7) 5 (2.8) 2.196 0.154a
ไมม 29 (16.2) 142 (79.3)
ทเรยน ม 2 (1.1) 8 (4.5) 0.033 1.000a
ไมม 30 (16.8) 139 (77.7)
มะมวง ม 8 (4.5) 16 (8.9) 4.510 0.045a
ไมม 24 (13.4) 131 (73.2)
ฝรง ม 3 (1.7) 3 (1.7) 4.363 0.071a
ไมม 29 (16.2) 144 (80.4)
ขนน ม 6 (3.4) 12 (6.7) 3.256 0.099a
ไมม 26 (14.5) 135 (75.4)
นอยหนา ม 0 (0.0) 2 (1.1) 0.440 1.000a
ไมม 32 (17.9) 145 (81.0)
ทเรยนเทศ ม 0 (0.0) 1 (0.6) 0.219 1.000a
ไมม 32 (17.9) 146 (81.6)
ชมพ ม 7 (3.9) 4 (2.2) 16.716 0.001a
ไมม 25 (14.0) 143 (79.9)
กระทอน ม 10 (5.6) 15 (8.4) 9.687 0.004a
ไมม 22 (12.3) 132 (73.7)
สะตอ ม 6 (3.4) 11 (6.1) 3.881 0.087a
ไมม 26 (14.5) 136 (76.0)
มะพราว ม 18 (10.1) 49 (27.4) 5.893 0.015
ไมม 14 (7.8) 98 (54.7)
58
ตารางท 14 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
มะเขอพวง ม 5 (2.8) 5 (2.8) 7.444 0.018a
ไมม 27 (15.1) 142 (79.3)
ตะขบฝรง ม 2 (1.1) 1 (0.6) 4.947 0.083a
ไมม 30 (16.8) 146 (81.6)
ไทร ม 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a
ไมม 31 (17.3) 146 (81.6)
หวา ม 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a
ไมม 31 (17.3) 146 (81.6)
นน ม 0 (0.0) 2 (1.1) 0.440 1.000a
ไมม 32 (17.9) 145 (81.0)
โพธ ม 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a
ไมม 31 (17.3) 146 (81.6)
หกวาง ม 0 (0.0) 2 (1.1) 0.440 1.000a
ไมม 32 (17.9) 145 (81.0)
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 2 (1.1) 1 (0.6) 4.947 0.083a
ไมม 30 (16.8) 146 (81.6)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 20 (11.2) 12 (6.7) 52.849 <0.001
ไมม 12 (6.7) 135 (75.4)
ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.6) 2 (1.1) 0.496 0.448a
ไมม 31 (17.3) 145 (81.0)
ตาลโตนด ม 2 (1.1) 1 (0.6) 4.947 0.083a
ไมม 30 (16.8) 146 (81.6)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวน
ผลไม
ใช 13 (7.3) 60 (33.5) <0.001 0.984
ไมใช 19 (10.6) 87 (48.6)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตน
เหรงหรอตาลโตนด
ใช 28 (15.6) 121 (67.6) 0.507 0.606a
ไมใช 4 (2.2) 26 (14.5)
59
ตารางท 14 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถงสวน
ยางพารา
ใช 21 (11.7) 84 (46.9) 0.780 0.377
ไมใช 11 (6.1) 63 (35.2)
ฟารมตงอยในรศม 3.095 กม. จากฟารมถง
ถา
ใช 16 (8.9) 50 (27.9) 2.885 0.089
ไมใช 16 (8.9) 97 (54.2)
ฟารมตงอยในรศม 11.79 กม. จากฟารมถง
ขอบปา
ใช 16 (8.9) 90 (50.3) 1.371 0.242
ไมใช 16 (8.9) 57 (31.8)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน
ฟารม
ม 11 (6.1) 34 (19.0) 1.766 0.184
ไมม 21 (11.7) 113 (63.1)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระ
นา/บอนา บง คลอง
ใช 32 (17.9) 142 (79.3) 1.120 0.587a
ไมใช 0 (0.0) 5 (2.8)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง
ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 20 (11.2) 33 (18.4) 20.226 <0.001
ไมม 12 (6.7) 114 (63.7)
จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลง
ผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราวของ
คางคาวเพมขน
ใช 1 (0.6) 1 (0.6) 1.422 0.326a
ไมใช 31 (17.3) 146 (81.6)
ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปา
ถกแยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.
ใช 3 (1.7) 3 (1.7) 4.363 0.071a
ไมใช 29 (16.2) 144 (80.4)
พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 5 (2.8) 8 (4.5) 4.046 0.059a
ไมใช 27 (15.1) 139 (77.7)
พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 5 (2.8) 8 (4.5) 4.046 0.059a
ไมใช 27 (15.1) 139 (77.7)
60
ตารางท 14 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารม
ในรศม 5 กม.
ใช 7 (3.9) 20 (11.2) 1.403 0.275a
ไมใช 25 (14.0) 127 (70.9)
ฟารมตงอยในรศม 300 ม. จากฟารมถงบาน
หรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด
ใช 18 (10.1) 83 (46.4) <0.001 0.982
ไมใช 14 (7.8) 64 (35.8)
หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก
ชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด
สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารม
ทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาว
หรอไมพบคางคาวกนแมลงในบรเวณฟารม ไดแก การมกลวย มะมวง ฝรง ขนน ทเรยนเทศ ชมพ
สะตอ มะพราว มะเขอพวง โพธ สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารม
ถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) และ
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม แสดงดงตารางท 15
61
ตารางท 15 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอไมพบคางคาวกนแมลงเขามาในบรเวณฟารม ใน
รปแบบท 5 สดสวน case: control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s
Exact test
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
กลวย ม 29 (8.6) 87 (25.7) 7.742 0.005
ไมม 29 (8.6) 194 (57.2)
ลองกอง ม 6 (1.8) 18 (5.3) 1.134 0.270a
ไมม 52 (15.3) 263 (77.6)
เงาะ ม 3 (0.9) 6 (1.8) 1.716 0.186a
ไมม 55 (16.2) 275 (81.1)
ทเรยน ม 2 (0.6) 8 (2.4) 0.061 0.682a
ไมม 56 (16.5) 273 (80.5)
มะมวง ม 11 (3.2) 19 (5.6) 8.877 0.003
ไมม 47 (13.9) 262 (77.3)
ฝรง ม 4 (1.2) 5 (1.5) 4.871 0.049a
ไมม 54 (15.9) 276 (81.4)
ละมด ม 2 (0.6) 2 (0.6) 3.088 0.137a
ไมม 56 (16.5) 279 (82.3)
ขนน ม 10 (2.9) 12 (3.5) 13.329 0.001a
ไมม 48 (14.2) 269 (79.4)
นอยหนา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 1.535 0.313a
ไมม 57 (16.8) 280 (82.6)
ทเรยนเทศ ม 2 (0.6) 0 (0.0) 9.747 0.029a
ไมม 56 (16.5) 281 (82.9)
ชมพ ม 7 (2.1) 10 (2.9) 7.310 0.014a
ไมม 51 (15.0) 271 (79.9)
กระทอน ม 8 (2.4) 20 (5.9) 2.828 0.113a
ไมม 50 (14.7) 261 (77.0)
สะตอ ม 8 (2.4) 15 (4.4) 5.434 0.038a
ไมม 50 (14.7) 266 (78.5)
62
ตารางท 15 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
มะพราว ม 29 (8.6) 71 (20.9) 14.141 <0.001
ไมม 29 (8.6) 210 (61.9)
มะเขอพวง ม 6 (1.8) 5 (1.5) 11.235 0.005a
ไมม 52 (15.3) 276 (81.4)
ตะขบฝรง ม 3 (0.9) 6 (1.8) 1.716 0.186a
ไมม 55 (16.2) 275 (81.1)
ไทร ม 1 (0.3) 7 (2.1) 0.123 1.000a
ไมม 57 (16.8) 274 (80.8)
หวา ม 1 (0.3) 1 (0.3) 1.535 0.313a
ไมม 57 (16.8) 280 (82.6)
นน ม 1 (0.3) 1 (0.3) 1.535 0.313a
ไมม 57 (16.8) 280 (82.6)
โพธ ม 3 (0.9) 2 (0.6) 6.583 0.037a
ไมม 55 (16.2) 279 (82.3)
หกวาง ม 0 (0.0) 4 (1.2) 0.835 1.000a
ไมม 58 (17.1) 277 (81.7)
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 1 (0.3) 3 (0.9) 0.178 0.530a
ไมม 57 (16.8) 278 (82.0)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 17 (5.0) 26 (7.7) 17.464 <0.001
ไมม 41 (12.1) 255 (75.2)
ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.3) 2 (0.6) 0.562 0.432a
ไมม 57 (16.8) 279 (82.3)
ตาลโตนด ม 3 (0.9) 4 (1.2) 3.341 0.100a
ไมม 55 (16.2) 277 (81.7)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวน
ผลไม
ใช 15 (4.4) 75 (22.1) 0.017 0.897
ไมใช 43 (12.7) 206 (60.8)
63
ตารางท 15 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตนเหรง
หรอตาลโตนด
ใช 49 (14.5) 236 (69.6) 0.009 0.925
ไมใช 9 (2.7) 45 (13.3)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถงสวน
ยางพารา
ใช 33 (9.7) 131 (38.6) 2.033 0.154
ไมใช 25 (7.4) 150 (44.2)
ฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา ใช 29 (8.6) 66 (19.5) 16.754 <0.001
ไมใช 29 (8.6) 215 (63.4)
ฟารมตงอยในรศม 9.965 กม. จากฟารมถง
ขอบปา
ใช 29 (8.6) 159 (46.9) 0.844 0.358
ไมใช 29 (8.6) 122 (36.0)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน
ฟารม
ม 13 (3.8) 38 (11.2) 2.973 0.085
ไมม 45 (13.3) 243 (71.7)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระนา/
บอนา บง คลอง
ใช 56 (16.5) 278 (82.0) 1.875 0.204a
ไมใช 2 (0.6) 3 (0.9)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปก
แขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 41 (12.1) 40 (11.8) 84.262 <0.001
ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)
จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลง
ผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราวของ
คางคาวเพมขน
ใช 0 (0.0) 2 (0.6) 0.415 1.000a
ไมใช 58 (17.1) 279 (82.3)
ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปาถก
แยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.
ใช 2 (0.6) 5 (1.5) 0.662 0.343a
ไมใช 56 (16.5) 276 (81.4)
พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 4 (1.2) 16 (4.7) 0.125 0.759a
ไมใช 54 (15.9) 265 (78.2)
64
ตารางท 15 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 4 (1.2) 11 (3.2) 1.011 0.300a
ไมใช 54 (15.9) 270 (79.6)
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมใน
รศม 5 กม.
ใช 19 (5.6) 144 (42.5) 6.582 0.010
ไมใช 39 (11.5) 137 (40.4)
ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จากฟารมถงบาน
หรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด
ใช 29 (8.6) 161 (47.5) 1.039 0.308
ไมใช 29 (8.6) 120 (35.4)
หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test
ผลการวเคราะหใน รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปน
ฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม
(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง
167 ฟารม (control) พบวา ปจจยทมความสมพนธกบการพบคางคาวหรอไมพบคางคาวกนแมลงใน
บรเวณฟารม ไดแก การมมะมวง ขนน ชมพ มะพราว มะเขอพวง โพธ สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม. จากฟารมถงถา ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา
และการมแมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
แสดงดงตารางท 16
65
ตารางท 16 ปจจยทมความสมพนธกบการพบหรอพบคางคาวกนแมลงเขามาในบรเวณฟารม ใน
รปแบบท 6 สดสวน case: control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ Chi-square test หรอ Fisher’s
Exact test
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
กลวย ม 25 (11.6) 64 (29.8) 2.910 0.088
ไมม 23 (10.7) 103 (47.9)
ลองกอง ม 6 (2.8) 18 (8.4) 0.111 0.739
ไมม 42 (19.5) 149 (69.3)
เงาะ ม 3 (1.4) 5 (2.3) 1.103 0.381a
ไมม 45 (20.9) 162 (75.3)
ทเรยน ม 2 (0.9) 8 (3.7) 0.033 1.000a
ไมม 46 (21.4) 159 (74.0)
มะมวง ม 10 (4.7) 16 (7.4) 4.441 0.035
ไมม 38 (17.7) 151 (70.2)
ฝรง ม 3 (1.4) 4 (1.9) 1.759 0.187a
ไมม 45 (20.9) 163 (75.8)
ละมด ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a
ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)
ขนน ม 9 (4.2) 10 (4.7) 7.537 0.017a
ไมม 39 (18.1) 157 (73.0)
นอยหนา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a
ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)
ทเรยนเทศ ม 1 (0.5) 0 (0.0) 3.495 0.223a
ไมม 47 (21.9) 167 (77.7)
ชมพ ม 6 (2.8) 7 (3.3) 4.530 0.044a
ไมม 42 (19.5) 160 (74.4)
กระทอน ม 7 (3.3) 18 (8.4) 0.525 0.469
ไมม 41 (19.1) 149 (69.3)
สะตอ ม 7 (3.3) 14 (6.5) 1.626 0.267a
ไมม 41 (19.1) 153 (71.2)
66
ตารางท 16 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
มะพราว ม 26 (12.1) 54 (25.1) 7.606 0.006
ไมม 22 (10.2) 113 (52.6)
มะเขอพวง ม 5 (2.3) 5 (2.3) 4.632 0.047a
ไมม 43 (20.0) 162 (75.3)
ตะขบฝรง ม 2 (0.9) 1 (0.5) 3.449 0.126a
ไมม 46 (21.4) 166 (77.2)
ไทร ม 0 (0.0) 2 (0.9) 0.580 1.000a
ไมม 48 (22.3) 165 (76.7)
หวา ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a
ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)
นน ม 1 (0.5) 1 (0.5) 0.892 0.397a
ไมม 47 (21.9) 166 (77.2)
โพธ ม 3 (1.4) 0 (0.0) 10.585 0.011a
ไมม 45 (20.9) 167 (77.7)
หกวาง ม 0 (0.0) 2 (0.9) 0.580 1.000a
ไมม 48 (22.3) 165 (76.7)
สะเดาอนเดย/สะเดาไทย ม 0 (0.0) 3 (1.4) 0.874 1.000a
ไมม 48 (22.3) 164 (76.3)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 17 (7.9) 23 (10.7) 11.534 <0.001
ไมม 31 (14.4) 144 (67.0)
ปาลมพนเมอง (เหรง) ม 1 (0.5) 2 (0.9) 0.213 0.533a
ไมม 47 (21.9) 165 (76.7)
ตาลโตนด ม 2 (0.9) 1 (0.5) 3.449 0.126a
ไมม 46 (21.4) 166 (77.2)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวน
ผลไม
ใช 15 (7.0) 73 (34.0) 2.395 0.122
ไมใช 33 (15.3) 94 (43.7)
67
ตารางท 16 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงตนเหรง
หรอตาลโตนด
ใช 40 (18.6) 142 (66.0) 0.083 0.774
ไมใช 8 (3.7) 25 (11.6)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จากฟารมถงสวน
ยางพารา
ใช 29 (13.5) 96 (44.7) 0.132 0.717
ไมใช 19 (8.8) 71 (33.0)
ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม. จากฟารมถงถา ใช 24 (11.2) 53 (24.7) 5.410 0.020
ไมใช 24 (11.2) 114 (53.0)
ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถง
ขอบปา
ใช 24 (11.2) 120 (55.8) 8.052 0.005
ไมใช 24 (11.2) 47 (21.9)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ใน
ฟารม
ม 13 (6.0) 38 (17.7) 0.386 0.534
ไมม 35 (16.3) 129 (60.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสระนา/
บอนา บง คลอง
ใช 46 (21.4) 164 (76.3) 0.922 0.310a
ไมใช 2 (0.9) 3 (1.4)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปก
แขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 32 (14.9) 30 (14.0) 43.094 <0.001
ไมม 16 (7.4) 137 (63.7)
จานวนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลง
ผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราวของ
คางคาวเพมขน
ใช 0 (0.0) 2 (0.9) 0.580 1.000a
ไมใช 48 (22.3) 165 (76.7)
ปาไมในพนทรอบฟารมถกตดและพนทปาถก
แยกใหมขนาดเลกลงในรศม 15 กม.
ใช 2 (0.9) 5 (2.3) 0.163 0.654a
ไมใช 46 (21.4) 162 (75.3)
พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขน ใช 4 (1.9) 15 (7.0) 0.019 1.000a
ไมใช 44 (20.5) 152 (70.7)
68
ตารางท 16 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว c2 p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบ
คางคาว (%)
พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขน ใช 4 (1.9) 10 (4.7) 0.337 0.520a
ไมใช 44 (20.5) 157 (73.0)
การขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมใน
รศม 5 กม.
ใช 9 (4.2) 30 (14.0) 0.016 0.901
ไมใช 39 (18.1) 137 (63.7)
ฟารมตงอยในรศม 350 ม. จากฟารมถงบาน
หรออาคารทสรางลาสดทใกลทสด
ใช 24 (11.2) 89 (41.4) 0.162 0.687
ไมใช 24 (11.2) 78 (36.3)
หมายเหต a ทดสอบดวย Fisher’s Exact test
1.4 ผลการวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม คอ ฟารมทเสยง (case) และ
ฟารมทไมเสยง (control) จากการพบหรอไมพบคางคาว ดวยวธ univariate logistic regression และ
multivariate logistic regression
ผลการวเคราะหในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารม
สกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบ
คางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการ
พบคางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย ลองกอง มะมวง ขนน
กระทอน สะตอ มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ในฟารม แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม.
เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตารางท 17 และเมอวเคราะหดวยวธ
multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอ
กลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
ขนน และ ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา แสดงดงตารางท 18
69
ตารางท 17 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 1 สดสวน case:
control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ univariate logistic regression
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 40 (11.8) 76 (22.4) 2.14 1.29-3.55 0.003
ไมม 44 (13.0) 179 (52.8)
ลองกอง ม 11 (3.2) 13 (3.8) 2.81 1.21-6.53 0.017
ไมม 73 (21.5) 242 (71.4)
มะมวง ม 16 (4.7) 14 (4.1) 4.05 1.88-8.71 <0.001
ไมม 68 (20.1) 241 (71.1)
ขนน ม 14 (4.1) 8 (2.4) 6.18 2.49-15.31 <0.001
ไมม 70 (20.6) 247 (72.9)
กระทอน ม 14 (4.1) 14 (4.1) 3.44 1.57-7.56 <0.001
ไมม 70 (20.6) 241 (71.1)
สะตอ ม 10 (2.9) 13 (3.8) 2.52 1.06-5.97 0.036
ไมม 74 (21.8) 242 (71.4)
มะพราว ม 39 (11.5) 61 (18.0) 2.76 1.64-4.62 <0.001
ไมม 45 (13.3) 194 (57.2)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 31 (9.1) 12 (3.5) 11.84 5.71-24.57 <0.001
ไมม 53 (15.6) 243 (71.7)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวนผลไม
ใช 26 (7.7) 64 (18.9) 1.34 0.78-2.30 0.293
ไมใช 58 (17.1) 191 (56.3)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงตนเหรงหรอตาลโตนด
ใช 73 (21.5) 212 (62.5) 1.35 0.66-2.75 0.414
ไมใช 11 (3.2) 43 (12.7)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก
ฟารมถงสวนยางพารา
ใช 46 (13.6) 118 (34.8) 1.41 0.86-2.31 0.178
ไมใช 38 (11.2) 137 (40.4)
70
ตารางท 17 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จาก
ฟารมถงถา
ใช 42 (12.4) 61 (18.0) 3.18 1.90-5.33 <0.001
ไมใช 42 (12.4) 194 (57.2)
ฟารมตงอยในรศม 10.55 จาก
ฟารมถงขอบปา
ใช 42 (12.4) 155 (45.7) 0.65 0.39-1.06 0.083
ไมใช 42 (12.4) 100 (29.5)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง
คลอง ในฟารม
ม 19 (5.6) 32 (9.4) 2.04 1.08-3.83 0.027
ไมม 65 (19.2) 223 (65.8)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 54 (15.9) 27 (8.0) 15.20 8.35-27.66 <0.001
ไมม 30 (8.8) 228 (67.3)
การขยายตวของชมชนเขามาอย
รอบฟารมในรศม 5 กม.
ใช 30 (8.8) 133 (39.2) 0.51 0.31-0.85 0.010
ไมใช 54 (15.9) 122 (36.0)
ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จาก
ฟารมถงบานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด
ใช 42 (12.4) 148 (43.7) 0.72 0.44-1.19 0.199
ไมใช 42 (12.4) 107 (31.6)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
71
ตารางท 18 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 1 สดสวน case:
control เทากบ 1: 3.03 ดวยวธ multivariate logistic regression
ปจจย SE OR 95%CI p-value
คาคงท -2.82 0.28 0.06 0.03-0.10 <0.001
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.08 0.45 7.97 3.29-19.29 <0.001
ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา
ไมใช 0 - 1 - -
ใช 0.91 0.35 2.47 1.24-4.93 0.010
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.72 0.35 15.15 7.70-29.82 <0.001
ขนน
ไมม 0 - 1 - -
ม 1.39 0.60 4.01 1.24-13.02 0.021
หมายเหต Final log likelihood -120.22, Model R-square 0.92, Model D.F. = 5
เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาว ซงม
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา และฟารมทมขนน สวน
ใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดงภาพท 1, 2, 3 และ 4 แตกตางจากฟารมทพบคางคาว ซงม
แมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 5
72
ภาพท 1 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท 1
สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
73
ภาพท 2 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา ในรปแบบ
ท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอ
ของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
74
ภาพท 3 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถงถา และ
intersect ระหวาง buffer 5.075 กม. จากฟารม และ buffer 5.075 กม. จากถา ในรปแบบท
1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
75
ภาพท 4 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมขนน ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวใน
ฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
255 ฟารม (control)
76
ภาพท 5 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 1
สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case)
และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
77
เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวทงหมด มาวเคราะหดวย kernel density พบวา พนท
เสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภมและหาดใหญ แสดงดงภาพ
ท 6 และ 7
78
ภาพท 6 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวใน
ฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
255 ฟารม (control)
79
ภาพท 7 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภมและ
หาดใหญ ในรปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกร
ทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท
พบคางคาว 84 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control)
80
ผลการวเคราะหในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชน
เมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบ
คางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม พบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาว
ในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย มะมวง ขนน กระทอน มะพราว สะเดา
เทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนฟารมตงอยในรศม 11.44 จากฟารมถง
ขอบปา เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตารางท 19 และ เมอวเคราะหดวยวธ
multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอ
กลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
และฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา แสดงดงตารางท 20
81
ตารางท 19 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 2 สดสวน case:
control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ univariate logistic regression
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 35 (16.3) 54 (25.1) 1.90 1.06-3.42 0.031
ไมม 32 (14.9) 94 (43.7)
ลองกอง ม 11 (5.1) 13 (6.0) 2.04 0.86-4.83 0.105
ไมม 56 (26.0) 135 (62.8)
มะมวง ม 15 (7.0) 11 (5.1) 3.59 1.55-8.33 0.003
ไมม 52 (24.2) 137 (63.7)
ขนน ม 12 (5.6) 7 (3.3) 4.39 1.64-11.74 0.003
ไมม 55 (25.6) 141 (65.6)
กระทอน ม 13 (6.0) 12 (5.6) 2.73 1.17-6.36 0.020
ไมม 54 (25.1) 136 (63.3)
สะตอ ม 9 (4.2) 12 (5.6) 1.76 0.70-4.40 0.228
ไมม 58 (27.0) 136 (63.3)
มะพราว ม 36 (16.7) 44 (20.5) 2.74 1.51-4.98 0.001
ไมม 31 (14.4) 104 (48.4)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 30 (14.0) 10 (4.7) 11.19 5.02-24.96 <0.001
ไมม 37 (17.2) 138 (64.2)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวนผลไม
ใช 26 (12.1) 62 (28.8) 0.88 0.49-1.59 0.670
ไมใช 41 (19.1) 86 (40.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงตนเหรงหรอตาลโตนด
ใช 57 (26.5) 125 (58.1) 1.05 0.47-2.35 0.908
ไมใช 10 (4.7) 23 (10.7)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก
ฟารมถงสวนยางพารา
ใช 41 (19.1) 84 (39.1) 1.20 0.67-2.17 0.542
ไมใช 26 (12.1) 64 (29.8)
82
ตารางท 19 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จาก
ฟารมถงถา
ใช 34 (15.8) 43 (20.0) 2.52 1.39-4.57 0.002
ไมใช 33 (15.3) 105 (48.8)
ฟารมตงอยในรศม 11.44 จาก
ฟารมถงขอบปา
ใช 34 (15.8) 105 (48.8) 0.42 0.23-0.77 0.005
ไมใช 33 (15.3) 43 (20.0)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง
คลอง ในฟารม
ม 19 (8.8) 32 (14.9) 1.43 0.74-2.78 0.283
ไมม 48 (22.3) 116 (54.0)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 42 (19.5) 20 (9.3) 10.75 5.43-21.30 <0.001
ไมม 25 (11.6) 128 (59.5)
พนทรอบฟารมปลกยางพารา
เพมขน
ใช 7 (3.3) 12 (5.6) 1.32 0.50-3.52 0.577
ไมใช 60 (27.9) 136 (63.3)
การขยายตวของชมชนเขามาอย
รอบฟารมในรศม 5 กม.
ใช 13 (6.0) 26 (12.1) 1.13 0.54-2.36 0.746
ไมใช 54 (25.1) 122 (56.7)
ฟารมตงอยในรศม 400 ม. จาก
ฟารมถงบานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด
ใช 34 (15.8) 88 (40.9) 0.70 0.39-1.26 0.233
ไมใช 33 (15.3) 60 (27.9)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
83
ตารางท 20 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 2 สดสวน case:
control เทากบ 1: 2.21 ดวยวธ multivariate logistic regression
ปจจย SE OR 95%CI p-value
คาคงท -2.60 0.35 0.07 0.04-0.15 <0.001
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.10 0.46 8.17 3.31-20.15 <0.001
ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา
ไมใช 0 - 1 - -
ใช 1.18 0.39 3.26 1.51-7.07 0.003
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.41 0.40 11.10 5.05-24.42 <0.001
หมายเหต Final log likelihood -89.00, Model R-square 0.92, Model D.F. = 4
เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาว ซงม
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา สวนใหญจะอยในพนท
อาเภอรตภม แสดงดงภาพท 8, 9 และ 10 แตกตางจากฟารมทพบคางคาว ซงมแมลงและผเสอ
กลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 11
84
ภาพท 8 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท 2
สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอ
ของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
85
ภาพท 9 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา ในรปแบบ
ท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6
อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67
ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
86
ภาพท 10 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถงถา และ
intersect ระหวาง buffer 3.36 กม. จากฟารม และ buffer 3.36 กม. จากถา ในรปแบบท 2
สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอ
ของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
87
ภาพท 11 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 2
สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอ
ของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
88
เมอนาพกดฟารมทพบคางคาว มาวเคราะหดวย kernel density พบวา พนทเสยงของ
การพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม และบางสวนของอาเภอหาดใหญ
แสดงดงภาพท 12 และ 13
89
ภาพท 12 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาว
ในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน
215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาว 148 ฟารม (control)
90
ภาพท 13 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภม
และหาดใหญ ในรปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง
โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารม
ทพบคางคาว 67 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control)
91
ผลการวเคราะหในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก
ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และ
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบ
คางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดา
ชาง ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากฟารมถงสวนผลไม ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จากฟารมถงถา
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนฟารม
ตงอยในรศม 10.805 จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตาราง
ท 21 และเมอวเคราะหดวยวธ multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวใน
ฟารม ไดแก สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง
จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 22
92
ตารางท 21 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 3 สดสวน case:
control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ univariate logistic regression
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 26 (7.7) 90 (26.5) 2.93 1.56-5.53 0.001
ไมม 20 (5.9) 203 (59.9)
มะพราว ม 23 (6.8) 77 (22.7) 2.81 1.49-5.29 0.001
ไมม 23 (6.8) 216 (63.7)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 26 (7.7) 17 (5.0) 21.11 9.86-45.19 <0.001
ไมม 20 (5.9) 276 (81.4)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวนผลไม
ใช 18 (5.3) 72 (21.2) 1.97 1.03-3.78 0.040
ไมใช 28 (8.3) 221 (65.2)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงตนเหรงหรอตาลโตนด
ใช 41 (12.1) 244 (72.0) 1.65 0.62-4.38 0.317
ไมใช 5 (1.5) 49 (14.5)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก
ฟารมถงสวนยางพารา
ใช 27 (8.0) 137 (40.4) 1.62 0.86-3.04 0.134
ไมใช 19 (5.6) 156 (46.0)
ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม. จาก
ฟารมถงถา
ใช 23 (6.8) 91 (26.8) 2.22 1.18-4.16 0.013
ไมใช 23 (6.8) 202 (59.6)
ฟารมตงอยในรศม 10.805 จาก
ฟารมถงขอบปา
ใช 23 (6.8) 194 (57.2) 0.51 0.27-0.95 0.035
ไมใช 23 (6.8) 99 (29.2)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง
คลอง ในฟารม
ม 11 (3.2) 40 (11.8) 1.99 0.93-4.23 0.075
ไมม 35 (10.3) 253 (74.6)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 29 (8.6) 52 (15.3) 7.91 4.05-15.44 <0.001
ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)
93
ตารางท 21 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
การขยายตวของชมชนเขามาอย
รอบฟารมในรศม 5 กม.
ใช 18 (5.3) 145 (42.8) 0.66 0.35-1.24 0.193
ไมใช 28 (8.3) 148 (43.7)
ฟารมตงอยในรศม 300 ม. จาก
ฟารมถงบานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด
ใช 24 (7.1) 148 (43.7) 1.07 0.57-1.99 0.834
ไมใช 22 (6.5) 145 (42.8)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
94
ตารางท 22 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 3 สดสวน case:
control เทากบ 1: 6.37 ดวยวธ multivariate logistic regression
ปจจย SE OR 95%CI p-value
คาคงท -3.27 0.32 0.04 0.02-0.07 <0.001
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.85 0.42 17.25 7.57-39.33 <0.001
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ไมม 0 - 1 - -
ม 1.83 0.39 6.24 2.88-13.53 <0.001
หมายเหต Final log likelihood -91.07, Model R-square 0.98, Model D.F. = 3
เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาวกน
ผลไมหรอนาตอย ซงมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม และ
บางสวนของอาเภอหาดใหญและนาทว แสดงดงภาพท 14 แตกตางจากฟารมทพบคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 15
95
ภาพท 14 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท 3
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339)
แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
96
ภาพท 15 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 3
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339)
แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
97
เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยทงหมด มาวเคราะหดวย kernel
density พบวา พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม และ
หาดใหญ แสดงดงภาพท 16 และ 17
98
ภาพท 16 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาว
ในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว
กนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย
293 ฟารม (control)
99
ภาพท 17 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภม
และหาดใหญ ในรปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนด
คางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา
จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control)
100
ผลการวเคราะหในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก
ชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก
รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ
จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และ
ฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบ
คางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic regression ไดแก กลวย มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดา
ชาง แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดง
ตารางท 23 และเมอวเคราะหดวยวธ multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบคางคาว
ในฟารม ไดแก สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และแมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) แสดงดงตารางท 24
101
ตารางท 23 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 4 สดสวน case:
control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ univariate logistic regression
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 20 (11.2) 61 (34.1) 2.35 1.07-5.16 0.033
ไมม 12 (6.7) 86 (48.0)
มะพราว ม 18 (10.1) 49 (27.4) 2.57 1.18-5.60 0.017
ไมม 14 (7.8) 98 (54.7)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 20 (11.2) 12 (6.7) 18.75 7.41-47.42 <0.001
ไมม 12 (6.7) 135 (75.4)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวนผลไม
ใช 13 (7.3) 60 (33.5) 0.99 0.46-2.16 0.984
ไมใช 19 (10.6) 87 (48.6)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก
ฟารมถงสวนยางพารา
ใช 21 (11.7) 84 (46.9) 1.43 0.64-3.18 0.379
ไมใช 11 (6.1) 63 (35.2)
ฟารมตงอยในรศม 3.095 กม. จาก
ฟารมถงถา
ใช 16 (8.9) 50 (27.9) 1.94 0.90-4.20 0.093
ไมใช 16 (8.9) 97 (54.2)
ฟารมตงอยในรศม 11.79 จาก
ฟารมถงขอบปา
ใช 16 (8.9) 90 (50.3) 0.63 0.29-1.37 0.244
ไมใช 16 (8.9) 57 (31.8)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง
คลอง ในฟารม
ม 11 (6.1) 34 (19.0) 1.74 0.76-3.97 0.184
ไมม 21 (11.7) 113 (63.1)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 20 (11.2) 33 (18.4) 5.76 2.55-12.99 <0.001
ไมม 12 (6.7) 114 (63.7)
102
ตารางท 23 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
ฟารมตงอยในรศม 300 ม. จาก
ฟารมถงบานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด
ใช 18 (10.1) 83 (46.4) 0.99 0.46-2.14 0.982
ไมใช 14 (7.8) 64 (35.8)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
ตารางท 24 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 4 สดสวน case:
control เทากบ 1: 4.59 ดวยวธ multivariate logistic regression
ปจจย SE OR 95%CI p-value
คาคงท -2.99 0.40 0.05 0.02-0.11 <0.001
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.77 0.50 15.92 5.99-42.30 <0.001
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ไมม 0 - 1 - -
ม 1.51 0.49 4.52 1.75-11.70 0.002
หมายเหต Final log likelihood -57.81, Model R-square 0.97, Model D.F. = 3
เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาวกน
ผลไมหรอนาตอย ซงมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดง
ภาพท 18 แตกตางจากฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะ
กระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 19
103
ภาพท 18 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ในรปแบบท 4
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ
จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)
104
ภาพท 19 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 4
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไม
หรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ
จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)
105
เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย มาวเคราะหดวย kernel density
พบวา พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดงภาพท
20 และ 21
106
ภาพท 20 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาว
ในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาใน
พนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนทท
มถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปน
ฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
ผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)
107
ภาพท 21 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภม
ในรปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม
สะเดา สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทาง
เศรษฐกจ จานวน 179 ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย
32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control)
108
ผลการวเคราะหในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนก
ชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวด
สงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารม
ทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ดวยวธ
univariate logistic regression ไดแก กลวย มะมวง มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอย
ในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม. เปนปจจย
ปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดงดงตารางท 25 และเมอวเคราะหดวยวธ multivariate logistic
regression ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลง
ปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ) และฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา แสดง
ดงตารางท 26
109
ตารางท 25 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 5 สดสวน case:
control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ univariate logistic regression
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 29 (8.6) 87 (25.7) 2.23 1.26-3.96 0.006
ไมม 29 (8.6) 194 (57.2)
มะมวง ม 11 (3.2) 19 (5.6) 3.23 1.44-7.22 0.004
ไมม 47 (13.9) 262 (77.3)
มะพราว ม 29 (8.6) 71 (20.9) 2.96 1.65-5.29 <0.001
ไมม 29 (8.6) 210 (61.9)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 17 (5.0) 26 (7.7) 4.07 2.03-8.15 <0.001
ไมม 41 (12.1) 255 (75.2)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวนผลไม
ใช 15 (4.4) 75 (22.1) 0.96 0.50-1.83 0.897
ไมใช 43 (12.7) 206 (60.8)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงตนเหรงหรอตาลโตนด
ใช 49 (14.5) 236 (69.6) 1.04 0.48-2.26 0.925
ไมใช 9 (2.7) 45 (13.3)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก
ฟารมถงสวนยางพารา
ใช 33 (9.7) 131 (38.6) 1.51 0.85-2.67 0.156
ไมใช 25 (7.4) 150 (44.2)
ฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จาก
ฟารมถงถา
ใช 29 (8.6) 66 (19.5) 3.26 1.82-5.84 <0.001
ไมใช 29 (8.6) 215 (63.4)
ฟารมตงอยในรศม 9.965 จาก
ฟารมถงขอบปา
ใช 29 (8.6) 159 (46.9) 0.77 0.44-1.35 0.359
ไมใช 29 (8.6) 122 (36.0)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา บง
คลอง ในฟารม
ม 13 (3.8) 38 (11.2) 1.85 0.91-3.74 0.088
ไมม 45 (13.3) 243 (71.7)
110
ตารางท 25 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 41 (12.1) 40 (11.8) 14.53 7.53-28.03 <0.001
ไมม 17 (5.0) 241 (71.1)
การขยายตวของชมชนเขามาอย
รอบฟารมในรศม 5 กม.
ม 19 (5.6) 144 (42.5) 0.46 0.26-0.84 0.011
ไมม 39 (11.5) 137 (40.4)
ฟารมตงอยในรศม 450 ม. จาก
ฟารมถงบานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด
ใช 29 (8.6) 161 (47.5) 0.75 0.42-1.31 0.309
ไมใช 29 (8.6) 120 (35.4)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
111
ตารางท 26 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 5 สดสวน case:
control เทากบ 1: 4.84 ดวยวธ multivariate logistic regression
ปจจย SE OR 95%CI p-value
คาคงท -3.19 0.32 0.04 0.02-0.08 <0.001
ฟารมตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา
ไมใช 0 - 1 - -
ใช 1.37 0.36 3.94 1.94-8.01 <0.001
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.78 0.36 16.06 7.99-32.28 <0.001
หมายเหต Final log likelihood -111.35, Model R-square 0.96, Model D.F. = 3
เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาวกน
แมลง ซงตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภม แสดงดงภาพท
22 และ 23 แตกตางจากฟารมทพบคางคาวกนแมลง ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยใน
ทกอาเภอ แสดงดงภาพท 24
112
ภาพท 22 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา ในรปแบบ
ท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกน
แมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)
113
ภาพท 23 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา และ
intersect ระหวาง buffer 4.18 กม. จากฟารม และ buffer 4.18 กม. จากถา ในรปแบบท 5
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง
โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
กนแมลง 281 ฟารม (control)
114
ภาพท 24 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 5
สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง
โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
กนแมลง 281 ฟารม (control)
115
เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนแมลงทงหมด มาวเคราะหดวย kernel density พบวา
พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภมและหาดใหญ แสดงดง
ภาพท 25 และ 26
116
ภาพท 25 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาว
ในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกร
ทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมท
พบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม
(control)
117
ภาพท 26 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภม
และหาดใหญ ในรปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนด
คางคาวเปนคางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 281 ฟารม (control)
118
ผลการวเคราะหในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปน
ฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม
(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง
167 ฟารม (control) พบวา ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ดวยวธ univariate logistic
regression ไดแก มะมวง มะพราว สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม. จาก
ฟารมถงถา แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
สวนฟารมตงอยในรศม 11.85 จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกนการพบคางคาวในฟารม แสดง
ดงตารางท 27 และเมอวเคราะห ดวยวธ multivariate logistic regression ปจจยเสยงของการพบ
คางคาวในฟารม ไดแก แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน
แมลงปอ ผง ฯลฯ) สวนฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกนการ
พบคางคาวในฟารม แสดงดงรปท 28
119
ตารางท 27 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 6 สดสวน case:
control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ univariate logistic regression
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
กลวย ม 25 (11.6) 64 (29.8) 1.75 0.92-3.34 0.090
ไมม 23 (10.7) 103 (47.9)
ลองกอง ม 6 (2.8) 18 (8.4) 1.18 0.44-3.17 0.739
ไมม 42 (19.5) 149 (69.3)
มะมวง ม 10 (4.7) 16 (7.4) 2.48 1.04-5.91 0.040
ไมม 38 (17.7) 151 (70.2)
กระทอน ม 7 (3.3) 18 (8.4) 1.41 0.55-3.61 0.470
ไมม 41 (19.1) 149 (69.3)
มะพราว ม 26 (12.1) 54 (25.1) 2.47 1.29-4.76 0.007
ไมม 22 (10.2) 113 (52.6)
สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ม 17 (7.9) 23 (10.7) 3.43 1.64-7.18 0.001
ไมม 31 (14.4) 144 (67.0)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวนผลไม
ใช 15 (7.0) 73 (34.0) 0.59 0.30-1.16 0.124
ไมใช 33 (15.3) 94 (43.7)
ฟารมตงอยในรศม 5 กม. จาก
ฟารมถงตนเหรงหรอ
ตาลโตนด
ใช 40 (18.6) 142 (66.0) 0.88 0.37-2.10 0.774
ไมใช 8 (3.7) 25 (11.6)
ฟารมตงอยในรศม 10 ม. จาก
ฟารมถงสวนยางพารา
ใช 29 (13.5) 96 (44.7) 1.13 0.59-2.17 0.717
ไมใช 19 (8.8) 71 (33.0)
ฟารมตงอยในรศม 3.415 กม.
จากฟารมถงถา
ใช 24 (11.2) 53 (24.7) 2.15 1.12-4.13 0.022
ไมใช 24 (11.2) 114 (53.0)
ฟารมตงอยในรศม 11.85 จาก
ฟารมถงขอบปา
ใช 24 (11.2) 120 (55.8) 0.39 0.20-0.76 0.005
ไมใช 24 (11.2) 47 (21.9)
120
ตารางท 27 (ตอ)
ปจจย คาตอบ สถานะคางคาว OR 95%CI p-value
พบคางคาว
(%)
ไมพบคางคาว
(%)
แหลงนา เชน สระนา/บอนา
บง คลอง ในฟารม
ม 13 (6.0) 38 (17.7) 1.26 0.61-2.62 0.535
ไมม 35 (16.3) 129 (60.0)
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง
เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน
มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
ม 32 (14.9) 30 (14.0) 9.13 4.45-18.74 <0.001
ไมม 16 (7.4) 137 (63.7)
การขยายตวของชมชนเขามา
อยรอบฟารมในรศม 5 กม.
ม 9 (4.2) 30 (14.0) 1.05 0.46-2.41 0.901
ไมม 39 (18.1) 137 (63.7)
ฟารมตงอยในรศม 350 ม. จาก
ฟารมถงบานหรออาคารทสราง
ลาสดทใกลทสด
ใช 24 (11.2) 89 (41.4) 0.88 0.46-1.67 0.687
ไมใช 24 (11.2) 78 (36.3)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
121
ตารางท 28 ผลการวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม ในรปแบบท 6 สดสวน case:
control เทากบ 1: 3.48 ดวยวธ multivariate logistic regression
ปจจย SE OR 95%CI p-value
คาคงท -1.53 0.33 0.22 0.11-0.41 <0.001
ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา
ไมใช 0 - 1 - -
ใช -1.03 0.38 0.36 0.17-0.76 0.007
แมลงและผเสอกลางคน (แมลง เชน แมลงปกแขง
ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ
ไมม 0 - 1 - -
ม 2.26 0.38 9.56 4.55-20.11 <0.001
หมายเหต Final log likelihood -90.52, Model R-square 0.93, Model D.F. = 3
เมอวเคราะหปจจยเสยงของการพบคางคาวเชงพนท พบวา ฟารมทพบคางคาวกน
แมลง ซงมแมลงและผเสอกลางคน จะกระจายอยในทกอาเภอ แสดงดงภาพท 27 และฟารมทพบ
คางคาวกนแมลง สวนใหญจะตงอยนอกรศม 11.85 กม. จากขอบปา แสดงดงภาพท 28
122
ภาพท 27 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทมแมลงและผเสอกลางคน ในรปแบบท 6
สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดย
ศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมท
พบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม
(control)
123
ภาพท 28 แผนทการกระจายของตาแหนงฟารมทตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา ใน
รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน
ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215)
แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง
167 ฟารม (control)
124
เมอนาพกดฟารมทพบคางคาวกนแมลง มาวเคราะหดวย kernel density พบวา พนท
เสยงของการพบคางคาว (hotspot) สวนใหญจะอยในพนทอาเภอรตภมและบางสวนของอาเภอ
หาดใหญ แสดงดงภาพท 29 และ 30
125
ภาพท 29 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาว
กนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของ
จงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม (control)
126
ภาพท 30 แผนทพนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) แสดงรายละเอยดในพนทอาเภอรตภม
และหาดใหญ ในรปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมท
ไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม
(n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว
กนแมลง 167 ฟารม (control)
127
สรปปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสวนใหญคอ การมอาหารของคางคาวรวมถง
ทตงของฟารมทสมพนธกบระยะทางจากถาหรอขอบปา ฯลฯ แสดงดงตารางท 29
ตารางท 29 สรปปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร ทมนยสาคญทางสถต ทระดบความ
เชอมนท 95% ในสถานการณรปแบบตาง ๆ
สถานการณ วธ univariate logistic regression วธ multivariate logistic regression พนทเสยง
ของการพบ
คางคาว ปจจย OR(95%CI) ปจจย OR(95%CI)
รปแบบท 1 กลวย 2.14 (1.29-3.55) แมลงและผเสอ
กลางคน
15.15 (7.70-29.82) รตภมและ
หาดใหญ
ลองกอง 2.81 (1.21-6.53) สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
7.97 (3.29-19.29)
มะมวง 4.05 (1.88-8.71) ขนน 4.01 (1.24-13.02)
ขนน 6.18 (2.49-15.31) ฟารมตงอยใน
รศม 5.075 กม.
จากฟารมถงถา
2.47 (1.24-4.93)
กระทอน 3.44 (1.57-7.56)
สะตอ 2.52 (1.06-5.97)
มะพราว 2.76 (1.64-4.62)
สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
11.84 (5.71-
24.57)
ฟารมตงอยใน
รศม 5.075 กม.
จากฟารมถงถา
3.18 (1.90-5.33)
แหลงนา เชน
สระนา/บอนา บง
คลอง ในฟารม
2.04 (1.08-3.83)
แมลงและผเสอ
กลางคน
15.20 (8.35-
27.66)
การขยายตวของ
ชมชนเขามาอย
รอบฟารมในรศม
5 กม.
0.51 (0.31-0.85)
128
ตารางท 29 (ตอ)
สถานการณ วธ univariate logistic regression วธ multivariate logistic regression พนทเสยง
ของการพบ
คางคาว ปจจย OR(95%CI) ปจจย OR(95%CI)
รปแบบท 2 กลวย 1.90 (1.06-3.42) แมลงและผเสอ
กลางคน
11.10 (5.05-24.42) รตภมและ
บางสวน
ของ
หาดใหญ
มะมวง 3.59 (1.55-8.33) สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
8.17 (3.31-20.15)
ขนน 4.39 (1.64-11.74) ฟารมตงอยใน
รศม 3.36 กม.
จากฟารมถงถา
3.26 (1.51-7.07)
กระทอน 2.73 (1.17-6.36)
มะพราว 2.74 (1.51-4.98)
สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
11.19 (5.02-
24.96)
ฟารมตงอยใน
รศม 3.36 กม.
จากฟารมถงถา
2.52 (1.39-4.57)
แมลงและผเสอ
กลางคน
10.75 (5.43-
21.30)
ฟารมตงอยใน
รศม 11.44 จาก
ฟารมถงขอบปา
0.42 (0.23-0.77)
129
ตารางท 29 (ตอ)
สถานการณ วธ univariate logistic regression วธ multivariate logistic regression พนทเสยง
ของการพบ
คางคาว ปจจย OR(95%CI) ปจจย OR(95%CI)
รปแบบท 3 กลวย 2.93 (1.56-5.53) สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
17.25 (7.57-39.33) รตภม และ
หาดใหญ
มะพราว 2.81 (1.49-5.29) แมลงและผเสอ
กลางคน
6.24 (2.88-13.53)
สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
21.11 (9.86-
45.19)
ฟารมตงอยใน
รศม 5 กม. จาก
ฟารมถงสวน
ผลไม
1.97 (1.03-3.78)
ฟารมตงอยใน
รศม 6.6 กม. จาก
ฟารมถงถา
2.22 (1.18-4.16)
แมลงและผเสอ
กลางคน
7.91 (4.05-15.44)
ฟารมตงอยใน
รศม 10.805 จาก
ฟารมถงขอบปา
0.51 (0.27-0.95)
รปแบบท 4 กลวย 2.35 (1.07-5.16) สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
15.92 (5.99-42.30) รตภม
มะพราว 2.57 (1.18-5.60) แมลงและผเสอ
กลางคน
4.52 (1.75-11.70)
สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
18.75 (7.41-
47.42)
แมลงและผเสอ
กลางคน
5.76 (2.55-12.99)
130
ตารางท 29 (ตอ)
สถานการณ วธ univariate logistic regression วธ multivariate logistic regression พนทเสยง
ของการพบ
คางคาว ปจจย OR(95%CI) ปจจย OR(95%CI)
รปแบบท 5 กลวย 2.23 (1.26-3.96) แมลงและผเสอ
กลางคน
16.06 (7.99-32.28) รตภมและ
หาดใหญ
มะมวง 3.23 (1.44-7.22) ฟารมตงอยใน
รศม 4.18 กม.
จากฟารมถงถา
3.94 (1.94-8.01)
มะพราว 2.96 (1.65-5.29)
สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
4.07 (2.03-8.15)
ฟารมตงอยใน
รศม 4.18 กม.
จากฟารมถงถา
3.26 (1.82-5.84)
แมลงและผเสอ
กลางคน
14.53 (7.53-
28.03)
การขยายตวของ
ชมชนเขามาอย
รอบฟารมในรศม
5 กม.
0.46 (0.26-0.84)
รปแบบท 6 มะมวง 2.48 (1.04-5.91) แมลงและผเสอ
กลางคน
9.56 (4.55-20.11) รตภมและ
บางสวน
ของ
หาดใหญ
มะพราว 2.47 (1.29-4.76) ฟารมตงอยใน
รศม 11.85 กม.
จากฟารมถง
ขอบปา
0.36 (0.17-0.76)
สะเดาเทยมหรอ
สะเดาชาง
3.43 (1.64-7.18)
131
ตารางท 29 (ตอ)
สถานการณ วธ univariate logistic regression วธ multivariate logistic regression พนทเสยง
ของการพบ
คางคาว ปจจย OR(95%CI) ปจจย OR(95%CI)
รปแบบท 6 ฟารมตงอยใน
รศม 3.415 กม.
จากฟารมถงถา
2.15 (1.12-4.13)
แมลงและผเสอ
กลางคน
9.13 (4.45-18.74)
ฟารมตงอยใน
รศม 11.85 จาก
ฟารมถงขอบปา
0.39 (0.20-0.76)
หมายเหต OR หมายถง Odds Ratio
95% CI หมายถง ชวงความเชอมนท 95%
132
2. การประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรส
นปาห
2.1 ขอมลพนฐานของกลมเสยง
จากการศกษาพบวา จานวนกลมตวอยางกลมเสยงทถกประเมนความร ทศนคต และ
การปฏบต ทงหมดม 7 กลม รวมทงสน 516 ราย ประกอบดวย เกษตรกรผเลยงสกร ผชาแหละสกร
ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม ผบรโภคผลไม และนกวจยคางคาว แสดงดงตารางท 30
ตารางท 30 จานวนตวอยางกลมเสยงทถกประเมนความร ทศนคต และการปฏบต (n=516) ใน
การศกษา
กลมท กลมเสยง จานวน รอยละ
1 เกษตรกรผเลยงสกร 84 16.28
2 ผชาแหละสกร 39 7.56
3 ผลาคางคาว 20 3.88
4 ผบรโภคคางคาว 22 4.26
5 ผเกบผลไม 29 5.62
6 ผบรโภคผลไม 313 60.66
7 นกวจยคางคาว 9 1.74
หมายเหต ไมรวมผเกบมลคางคาว เนองจากมจานวนตวอยางนอย
133
2.2 การทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) หลงการศกษา
ผลการทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) ในสวนของความรใชวธของค
เดอร-รชารดสน (Kuder-Richardson estimate) สตร KR-20 และความเทยงในสวนของทศนคตใช
สมประสทธแอลฟาของ Cronbach แสดงดงตารางท 31
ตารางท 31 ผลการทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) แยกตามกลมเสยง
กลมท กลมเสยง จานวน คาความเทยง
ในสวนของความร
สตร KR-20
คาสมประสทธ
แอลฟาของ
Cronbach
ในสวนของทศนคต
1 เกษตรกรผเลยงสกร 84 0.49 0.10
2 ผชาแหละสกร 39 0.48 0.16
3 ผลาคางคาว 20 0.71 -0.09
4 ผบรโภคคางคาว 22 0.56 -1.04
5 ผเกบผลไม 29 0.53 0.27
6 ผบรโภคผลไม 313 0.34 0.46
7 นกวจยคางคาว 9 0.38 0.53
รวม 7 กลม ประชากรกลมเสยงทงหมด 516 0.41
หมายเหต คาสมประสทธแอลฟาของ Cronbach ในแตละกลมเสยงใชจานวนขอทดสอบไมเทากน
และคาถามในแตละกลมแตกตางกน
134
2.3 ผลการประเมนความรของกลมเสยง
จากการสมภาษณกลมเสยงทงหมด (n=516) และนาขอมลไปประเมนความรนน พบวา
กลมเสยงสวนใหญไมเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 และ
ไมรวามคนตาย ไมเคยไดยน ไมรจกหรอมความรเกยวกบโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส
นปาห ไมรวามสตวชนดใดเปนสตวนาโรค ไมรวาเชอไวรสถกขบออกมากบสงใด แตทราบถง
ปจจยเสยงตางๆของโรคทนาโดยคางคาวและรวาประเทศไทยไมเคยมการระบาดของโรคน
นอกจากนยงพบวา คาถามทเกยวกบความสามารถนาโรคของคางคาวไดหลายชนดและโรคสามารถ
ตดตอถงคนได กลมเสยงตอบถกและตอบผดใกลเคยงกน แสดงดงตารางท 32
ตารางท 32 ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถามจานวน 10
ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541
หรอไม
ไมเคย 323 62.60
เคย 193 37.40
ขอ 2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร 468 90.70
ร 48 9.30
ขอ 3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร 299 57.95
ร 217 42.05
ขอ 4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย 419 81.20
เคย 97 18.80
ขอ 5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส
นปาห” บาง หรอไม
ไมร 491 95.16
ร 25 4.84
135
ตารางท 32 (ตอ)
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม
(ได)
ไมถกตอง 260 50.39
ถกตอง 256 49.61
ขอ 7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค
(คางคาว)
ไมถกตอง 455 88.18
ถกตอง 61 11.82
ขอ 8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ไมถกตอง 369 71.51
ถกตอง 147 28.49
ขอ 9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาล
สดทปนเปอนปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจย
เสยงของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ไมถกตอง 100 19.38
ถกตอง 416 80.62
ขอ 10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส
นปาหใชหรอไม
ไมถกตอง 178 34.50
ถกตอง 338 65.50
และเมอแยกตามกลมเสยง ไดผลดงตารางท 33
136
ตารางท 33 ผลจากการสมภาษณกลมเสยง (n=516) ในสวนของความรจากแบบสอบถามจานวน 10
ขอ แยกตามกลมเสยง
คาถาม กลมท
1 2 3 4 5 6 7 รวม
(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
ขอ 1.
ไมเคย 44
(52.38)
20
(51.28)
18
(90.00)
21
(95.45)
19
(65.52)
196
(62.62)
5
(55.56)
323
(62.60)
เคย 40
(47.62)
19
(48.72)
2
(10.00)
1
(4.55)
10
(34.48)
117
(37.38)
4
(44.44)
193
(37.40)
ขอ 2.
ไมร 72
(85.71)
33
(84.62)
18
(90.00)
22
(100.00)
27
(93.10)
290
(92.65)
6
(66.67)
468
(90.70)
ร 12
(14.29)
6
(15.38)
2
(10.00)
0
(0.00)
2
(6.90)
23
(7.35)
3
(33.33)
48
(9.30)
ขอ 3.
ไมร 42
(50.00)
28
(71.79)
16
(80.00)
20
(90.91)
18
(62.07)
174
(55.59)
1
(11.11)
299
(57.95)
ร 42
(50.00)
11
(28.21)
4
(20.00)
2
(9.09)
11
(37.93)
139
(44.41)
8
(88.89)
217
(42.05)
ขอ 4.
ไมเคย 42
(50.00)
26
(66.67)
17
(85.00)
21
(95.45)
19
(65.52)
294
(93.93)
0
(0.00)
419
(81.20)
เคย 42
(50.00)
13
(33.33)
3
(15.00)
1
(4.55)
10
(34.48)
19
(6.07)
9
(100.00)
97
(18.80)
ขอ 5.
ไมร 74
(88.10)
37
(94.87)
17
(85.00)
21
(95.45)
28
(96.55)
310
(99.04)
4
(44.44)
491
(95.16)
ร 10
(11.90)
2
(5.13)
3
(15.00)
1
(4.55)
1
(3.45)
3
(0.96)
5
(55.56)
25
(4.84)
137
ตารางท 33 (ตอ)
คาถาม กลมท
1 2 3 4 5 6 7 รวม
(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
จานวน
ราย
ทตอบ
(%)
ขอ 6.
ไมถกตอง 38
(45.24)
22
(56.41)
6
(30.00)
8
(36.36)
13
(44.83)
169
(53.99)
4
(44.44)
260
(50.39)
ถกตอง 46
(54.76)
17
(43.59)
14
(70.00)
14
(63.64)
16
(55.17)
144
(46.01)
5
(55.56)
256
(49.61)
ขอ 7.
ไมถกตอง 76
(90.48)
30
(76.92)
10
(50.00)
7
(31.82)
28
(96.55)
301
(96.17)
3
(33.33)
455
(88.18)
ถกตอง 8
(9.52)
9
(23.08)
10
(50.00)
15
(68.18)
1
(3.45)
12
(3.83)
6
(66.67)
61
(11.82)
ขอ 8.
ไมถกตอง 71
(84.52)
25
(64.10)
9
(45.00)
5
(22.73)
22
(75.86)
237
(75.72)
0
(0.00)
369
(71.51)
ถกตอง 13
(15.48)
14
(35.90)
11
(55.00)
17
(77.27)
7
(24.14)
76
(24.28)
9
(100.00)
147
(28.49)
ขอ 9.
ไมถกตอง 18
(21.43)
10
(25.64)
5
(25.00)
2
(9.09)
4
(13.79)
59
(18.85)
2
(22.22)
100
(19.38)
ถกตอง 66
(78.57)
29
(74.36)
15
(75.00)
20
(90.91)
25
(86.21)
254
(81.15)
7
(77.78)
416
(80.62)
ขอ 10.
ไมถกตอง 39
(46.43)
9
(23.08)
13
(65.00)
15
(68.18)
7
(24.14)
93
(29.71)
2
(22.22)
178
(34.50)
ถกตอง 45
(53.57)
30
(76.92)
7
(35.00)
7
(31.82)
22
(75.86)
220
(70.29)
7
(77.78)
338
(65.50)
138
ตารางท 33 (ตอ)
หมายเหต กลมท 1 คอ เกษตรกรผเลยงสกร กลมท 2 คอ ผชาแหละสกร
กลมท 3 คอ ผลาคางคาว กลมท 4 คอ ผบรโภคคางคาว
กลมท 5 คอ ผเกบผลไม กลมท 6 คอ ผบรโภคผลไม
กลมท 7 คอ นกวจยคางคาว
เมอประเมนผลความร คะแนนจากการประเมนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6)
และความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) แสดงดงตารางท 34 และ 35
ตารางท 34 คะแนนความรเกยวกบโรค (คะแนนเตม 6) แยกตามกลมเสยง
คาทางสถต กลมท
1 2 3 4 5 6 7 รวม
(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)
คาเฉลย (mean) 2.62 2.82 3.05 3.41 2.83 2.70 4.67 2.78
SD 1.39 1.45 1.82 1.40 1.36 1.23 1.22 1.34
SE 0.15 0.23 0.41 0.30 0.25 6.95E-02 0.41 5.90E-02
คาตาสด (min) 0 1 0 0 1 0 3 0
คาสงสด (max) 6 6 6 5 6 6 6 6
คามธยฐาน
(median)
3 3 3.5 4 3 3 5 3
95%CI
คามธยฐาน
2-3 2-3 2-4 3-4 2-3 2-3 3-6 3-3
ฐานนยม
(mode)
3 2 4 4 3 2 6 3
การกระจายของ
ขอมลแบบโคง
ปกต
ไมใช ไมใช ใช ไมใช ไมใช ไมใช ใช ไมใช
หมายเหต SD = สวนเบยงเบนมาตรฐาน, SE = คาความคลาดเคลอนของคาเฉลย
คะแนนความรเกยวกบโรคพจารณาจากขอ 3, 6, 7, 8, 9 และ 10
139
ตารางท 35 คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค (คะแนนเตม 4) แยกตามกลมเสยง
คาทางสถต กลมท
1 2 3 4 5 6 7 รวม
(n=84) (n=39) (n=20) (n=22) (n=29) (n=313) (n=9) (n=516)
คาเฉลย (mean) 1.30 1.31 1.95 2.18 1.21 1.19 3.11 1.32
SD 1.13 1.26 1.39 1.10 1.08 1.02 1.17 1.13
SE 0.12 0.20 0.31 0.23 0.20 5.75E-02 0.39 4.96E-02
คาตาสด (min) 0 0 0 0 0 0 1 0
คาสงสด (max) 4 4 4 4 4 4 4 4
คามธยฐาน
(median)
1 1 2 2 1 1 4 1
95%CI
คามธยฐาน
1-2 0-2 1-3 2-3 1-1 1-1 2-4 1-1
ฐานนยม (mode) 0 0 3 3 1 1 4 0
การกระจายของ
ขอมลแบบโคง
ปกต
ไมใช ไมใช ใช ไมใช ไมใช ไมใช ใช ไมใช
หมายเหต SD = สวนเบยงเบนมาตรฐาน, SE = คาความคลาดเคลอนของคาเฉลย
คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคพจารณาจากขอ 3, 6, 7 และ 8
2.3.1 สถานการณ (scenario) เปรยบเทยบระหวางกลมเสยง (ยกเวนกลมนกวจย
คางคาว)
เมอประเมนคะแนนความรเกยวกบโรค ไดขอมลคาเฉลย และคามธยฐานของ
คะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 6) และปรบเปนคะแนน 100% แสดงดง
ตารางท 36
140
ตารางท 36 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 6)
ปรบเปนคะแนน 100%
กลมท กลมเสยง คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)
คะแนนเตม 6 100% คะแนนเตม 6 100%
1 เกษตรกรผเลยงสกร (n=84) 2.62±1.39 44±23 3 (2-3) 50 (33-50)
2 ผชาแหละสกร (n=39) 2.82±1.45 47±24 3 (2-3) 50 (33-50)
3 ผลาคางคาว (n=20) 3.05±1.82 51±30 3.5 (2-4) 58.5 (33-67)
4 ผบรโภคคางคาว (n=22) 3.41±1.40 57±23 4 (3-4) 67 (50-67)
5 ผเกบผลไม (n=29) 2.83±1.36 47±22 3 (2-3) 50 (33-50)
6 ผบรโภคผลไม (n=313) 2.70±1.23 44±20 3 (2-3) 50 (33-50)
เมอวเคราะหดวย Kruskal-Wallis One-Way ANOVA on Ranks พบวา คา
p-value=0.060 ซงมากกวา 0.05 นนคอ คะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยงไมแตกตางกน
ทระดบความเชอมนท 95%
เมอประเมนคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรค ไดขอมลคาเฉลย และคามธยฐาน
ของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 4) และปรบเปนคะแนน 100%
แสดงดงตารางท 37
ตารางท 37 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยง (คะแนน
เตม 4) ปรบเปนคะแนน 100%
กลมท กลมเสยง คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)
คะแนนเตม 4 100% คะแนนเตม 4 100%
1 เกษตรกรผเลยงสกร (n=84) 1.30±1.13 32±28 1 (1-2) 25 (25-50)
2 ผชาแหละสกร (n=39) 1.31±1.26 33±31 1 (0-2) 25 (0-50)
3 ผลาคางคาว (n=20) 1.95±1.40 49±35 2 (1-3) 50 (25-75)
4 ผบรโภคคางคาว (n=22) 2.18±1.10 55±27 2 (2-3) 50 (50-75)
5 ผเกบผลไม (n=29) 1.21±1.10 30±27 1 (1-1) 25 (25-25)
6 ผบรโภคผลไม (n=313) 1.19±1.02 30±25 1 (1-1) 25 (25-25)
141
เมอวเคราะหดวย Kruskal-Wallis One-Way ANOVA on Ranks พบวา คา
p-value <0.001 ซงนอยกวา 0.05 นนคอ คะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคของกลมเสยงแตกตางกน
ทระดบความเชอมนท 95% โดยเกษตรกรผเลยงสกร ผชาแหละสกร ผเกบผลไม และ ผบรโภค
ผลไม มความรแตกตางจากผบรโภคคางคาว
เมอวเคราะหดวย Chi-square test พบวา ในสวนของความรเกยวกบการปองกน
โรคประเภทของกลมเสยงไมมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความรเกยวกบการ
ปองกนโรคของกลมเสยงไมแตกตางกน (p>0.05) และในสวนของความรเกยวกบการรบรขาวสาร
ดานการระบาดของโรคประเภทของกลมเสยงมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความร
เกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคของกลมเสยงแตกตางกน (p<0.05) แสดงดงตาราง
ท 38
ตารางท 38 ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของความร
เกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรค
ประเภทความร ประเภทกลมเสยง คาตอบ c2 p-value
ตอบถก
(%)
ตอบผด
(%)
ความรเกยวกบการปองกนโรค เกษตรกรผเลยงสกร 66 (13.0) 18 (3.6) 3.74 0.587
ผชาแหละสกร 29 (5.7) 10 (2.0)
ผลาคางคาว 15 (3.0) 5 (1.0)
ผบรโภคคางคาว 20 (3.9) 2 (0.4)
ผเกบผลไม 25 (4.9) 4 (0.8)
ผบรโภคผลไม 254 (50.1) 59 (11.6)
ความรเกยวกบการรบรขาวสารดาน
การระบาดของโรค
เกษตรกรผเลยงสกร 45 (8.9) 39 (7.7) 31.27 <0.001
ผชาแหละสกร 30 (5.9) 9 (1.8)
ผลาคางคาว 7 (1.4) 13 (2.6)
ผบรโภคคางคาว 7 (1.4) 15 (3.0)
ผเกบผลไม 22 (4.3) 7 (1.4)
ผบรโภคผลไม 220 (43.4) 93 (18.3)
142
2.3.2 สถานการณ (scenario) เปรยบเทยบระหวางกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอ
บรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect contact)
(ยกเวนกลมนกวจยคางคาว และผบรโภคผลไม)
เมอประเมนคะแนนความรเกยวกบโรค และความรเกยวกบเชอกอโรค ไดขอมล
คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคของกลมเสยง (คะแนนเตม 6) และปรบเปน
คะแนน 100% แสดงดงตารางท 39 และ 40
ตารางท 39 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบโรคระหวางกลมเสยงทสมผส
โดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว
โดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 6) ปรบเปนคะแนน 100%
กลม คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)
คะแนนเตม 6 100% คะแนนเตม 6 100%
กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (n=42) 3.241.61 5427 4 (3-4) 67 (50-67)
กลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (n=152) 2.711.39 4523 3 (2-3) 50 (33-50)
ตารางท 40 คาเฉลย และคามธยฐานของคะแนนความรเกยวกบเชอกอโรคระหวางกลมเสยงท
สมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผส
คางคาวโดยตรง (indirect contact) (คะแนนเตม 4) ปรบเปนคะแนน 100%
กลม คาเฉลย คามธยฐาน (95%CI)
คะแนนเตม 4 100% คะแนนเตม 4 100%
กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว (n=42) 2.071.24 5231 2 (2-3) 50 (50-75)
กลมเสยงทไมสมผสคางคาวโดยตรง (n=152) 1.281.14 3229 1 (1-1) 25 (25-25)
เมอวเคราะหดวย Mann-Whitney U test พบวา ในสวนของความรเกยวกบโรค
และความรเกยวกบเชอกอโรคนน กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรมากกวา
กลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว (p<0.05)
143
เมอวเคราะหดวย Chi-square test พบวา ในสวนของความรเกยวกบการปองกน
โรค ประเภทของกลมเสยงไมมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความรเกยวกบการ
ปองกนโรคของกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวและกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว
โดยตรงไมแตกตางกน (p>0.05) และในสวนของความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาด
ของโรค ประเภทของกลมเสยงมความสมพนธกบการตอบถกหรอผด ดงนน ความรเกยวกบการ
รบรขาวสารดานการระบาดของโรคของกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวและกลม
เสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรงแตกตางกน (p<0.05) โดยกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภค
คางคาวมความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวา แสดงดงตารางท 41
ตารางท 41 ความสมพนธระหวางประเภทกลมเสยงกบการตอบถกหรอผด ในสวนของความร
เกยวกบการปองกนโรค และความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรค
ประเภทความร ประเภทกลม
เสยง
คาตอบ c2 p-value
ตอบถก (%) ตอบผด (%)
ความรเกยวกบการปองกนโรค สมผสโดยตรง
หรอบรโภค
คางคาว
35 (18.0) 7 (3.6) 0.39 0.530
ไมไดสมผส
คางคาวโดยตรง
120 (61.9) 32 (16.5)
ความรเกยวกบการรบรขาวสารดาน
การระบาดของโรค
สมผสโดยตรง
หรอบรโภค
คางคาว
14 (7.2) 28 (14.4) 12.49 <0.001
ไมไดสมผส
คางคาวโดยตรง
97 (50.0) 55 (28.4)
144
2.4 ผลการประเมนทศนคตและการปฏบตของกลมเสยง
จากการสมภาษณกลมเสยง ไดผลการศกษาโดยแยกตามกลมเสยง ดงน
2.4.1 เกษตรกรผเลยงสกร
เกษตรกรผเลยงสกรทถกสมภาษณ สวนใหญมาจากพนทอาเภอรตภมและ
อาเภอหาดใหญ แสดงดงตารางท 42
ตารางท 42 เกษตรกรผเลยงสกรทถกสมภาษณ (n=84) แยกตามพนทอาเภอทเปนทตงของฟารม
อาเภอ จานวน รอยละ
รตภม 43 51.19
หาดใหญ 23 27.38
คลองหอยโขง 2 2.38
สะเดา 4 4.76
สะบายอย 6 7.14
นาทว 6 7.14
เกษตรกรผเลยงสกร เปนชาย 49 ราย (58.33%) และหญง 35 ราย (41.67%)
อายเฉลย (mean) 50.29 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 11.54 ป อายตาสด 22 ป
อายสงสด 78 ป คามธยฐาน (median) 50.5 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 46-
54 ป ฐานนยม (mode) 56 ป การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต
145
ระดบการศกษาสงสดของเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญจบชนประถมศกษา ถด
มาเปนระดบมธยมศกษาหรอเทยบเทา แสดงดงตารางท 43
ตารางท 43 ระดบการศกษาสงสดของเกษตรกรผเลยงสกร (n=84)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ไมไดเรยนหนงสอ 2 2.38
ประถมศกษา 51 60.71
มธยมศกษาหรอเทยบเทา 14 16.67
อาชวศกษาหรอเทยบเทา 6 7.14
ปรญญาตร 9 10.71
อนๆ เชน ปวส. 2 2.38
ประสบการณในการเลยงสกรเฉลย (mean) 12.67 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน
(SD) 7.24 ป ประสบการณในการเลยงสกรตาสด 1 ป สงสด 30 ป คามธยฐาน (median) 10 ป ชวง
ความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 10-13 ป ฐานนยม (mode) 10 ป การกระจายของ
ขอมลไมเปนแบบโคงปกต
146
รปแบบการเลยงของฟารมสกรทเกษตรกรผเลยงทางานสวนใหญเปนฟารมของ
เกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน โดยเลยงสกรแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน แสดงดงตารางท 44
ตารางท 44 จานวนเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) แยกตามรปแบบการเลยงของฟารมและประเภท
ของสกรทเลยงหรอรบผดชอบ
ประเภทของสกร
ทเลยงหรอ
รบผดชอบ
รปแบบการเลยงของฟารมสกร
เกษตรกรรายยอย
เลยงหลงบาน
ฟารม
เชงพาณชย
ฟารมมาตรฐาน
ทกรมปศสตวรบรอง
รวม
จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ
แมพนธ 4 4.8 0 0.0 3 3.6 7 8.3
แมพนธและอนบาล 0 0.0 0 0.0 5 6.0 5 6.0
แมพนธ สกร
อนบาลและสกรขน
27 32.1 21 25.0 1 1.2 49 58.3
สกรขน 16 19.0 3 3.6 4 4.8 23 27.4
รวม 47 56.0 24 28.6 13 15.5 84 100.0
จากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) และนาขอมลไปประเมนทศนคต
นน พบวา ทศนคตของเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบ
ตอการเลยงสกร เปนโรคทนากลว หากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกรหนวยงานภาครฐ
จะสามารถควบคมและกาจดโรคได ฟารมจะตองทาลายสกรทงหมด การปองกนไมใหคางคาวเขาส
โรงเรอนจะสามารถปองกนการเกดโรคได การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การมแมลงและผเสอ
ทเปนอาหารของคางคาวเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาสฟารม และเกษตรกรพรอมทจะใหความ
รวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางในฟารมสกรเพอเฝาระวงโรค เชน เจาะเลอด แตไม
คดวาการมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ภายในฟารม การตดไมทาลายปา การขยายพนท
การเกษตร การขยายตวของชมชนเมอง เปนปจจยโนมนาของโรคไวรสนปาห แสดงดงตารางท 45
147
ตารางท 45 ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของทศนคตจาก
แบบสอบถามจานวน 10 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเลยงสกร
เหนดวย 49 58.33
เฉยๆ 18 21.43
ไมเหนดวย 17 20.24
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 63 75.00
เฉยๆ 13 15.48
ไมเหนดวย 8 9.52
ขอ 3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร หนวยงานภาครฐจะ
สามารถควบคมและกาจดโรคได
เหนดวย 49 58.33
เฉยๆ 5 5.95
ไมเหนดวย 30 35.71
ขอ 4. ทานเหนดวยหรอไมหากมการระบาดของโรคไวรสนปาหในฟารมจะตอง
ทาลายสกรทงหมด
เหนดวย 46 54.76
เฉยๆ 6 7.14
ไมเหนดวย 32 38.10
ขอ 5. ทานคดวาการปองกนไมใหคางคาวเขาสโรงเรอนจะสามารถปองกนการเกด
โรคไวรสนปาหในฟารมสกรได
เหนดวย 71 84.52
เฉยๆ 6 7.14
ไมเหนดวย 7 8.33
ขอ 6. ทานคดวาการมสวนผลไมภายในฟารมสกรเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาส
ฟารม
เหนดวย 68 80.95
เฉยๆ 5 5.95
ไมเหนดวย 11 13.10
148
ตารางท 45 (ตอ)
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 7. ทานคดวาการมแมลงและผเสอทเปนอาหารของคางคาวเปนปจจยโนมนาให
คางคาวเขาสฟารม
เหนดวย 57 67.86
เฉยๆ 9 10.71
ไมเหนดวย 18 21.43
ขอ 8. ทานคดวาการมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ภายในฟารม เปนปจจย
โนมนาใหคางคาวเขาฟารม
เหนดวย 21 25.00
เฉยๆ 17 20.24
ไมเหนดวย 46 54.76
ขอ 9. ทานคดวา การตดไมทาลายปา การขยายพนทการเกษตร การขยายตวของชมชน
เมอง เปนปจจยโนมนาของโรคไวรสนปาห
เหนดวย 23 27.38
เฉยๆ 16 19.05
ไมเหนดวย 45 53.57
ขอ 10. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางใน
ฟารมสกรเพอเฝาระวงโรค เชน เจาะเลอด
เหนดวย 78 92.86
เฉยๆ 4 4.76
ไมเหนดวย 2 2.38
จากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) และนาขอมลไปประเมนการ
ปฏบตนน พบวา การปฏบตของเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญ มการสงเกตเหนสกรในฟารมแสดง
อาการอาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรออาการทางระบบประสาท ลางมอทกครงหลงสมผส
นามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอชวยทาคลอดลกสกร ปลกตนไมใกลคอกหรอโรงเรอน
และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนเกษตรกรผเลยงสกรสวนใหญไมมการปองกนไมให
คางคาวเขามาในบรเวณคอกหรอโรงเรอน เชน ตาขาย ระบบอแวป อยางไรกตามไมมการชาแหละ
สกรทปวยหรอตายในฟารม นอกจากนพบวา เกษตรกรมการปฏบตโดยสวมหรอไมสวมอปกรณ
ปองกนโรค แจงหรอไมแจงเจาหนาทภาครฐเมอมสกรแสดงอาการ ใกลเคยงกน แสดงดงตารางท
46
149
ตารางท 46 ผลจากการสมภาษณเกษตรกรผเลยงสกร (n=84) ในสวนของการปฏบตจาก
แบบสอบถามจานวน 8 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการสงเกตเหนสกรในฟารมแสดงอาการอาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา
หรออาการทางระบบประสาท ใชหรอไม
ใช 82 97.62
ไมใช 2 2.38
ขอ 2. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ขณะทสมผสนามก ปสสาวะ เลอด
ซากของสกร หรอชวยทาคลอดลกสกร ใชหรอไม
ใช 36 42.86
ไมใช 48 57.14
ขอ 3. มการลางมอทกครงหลงสมผสนามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอชวยทา
คลอดลกสกร ใชหรอไม
ใช 82 97.62
ไมใช 2 2.38
ขอ 4. มการปองกนไมใหคางคาวเขามาในบรเวณคอกหรอโรงเรอน เชน ตาขาย ระบบ
อแวป ใชหรอไม
ใช 25 29.76
ไมใช 59 70.24
ขอ 5. มการปลกตนไมใกลคอกหรอโรงเรอน ใชหรอไม
ใช 72 85.71
ไมใช 12 14.29
ขอ 6. มการแจงเจาหนาทภาครฐเมอมสกรแสดงอาการ เชน อาปากหายใจ ไอดงเหมอน
สนขเหา หรออาการทางระบบประสาท ใชหรอไม
ใช 39 46.43
ไมใช 45 53.57
ขอ 7. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14
วนทผานมาไดสมผสกบสกรปวยทแสดงอาการ อาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนข
เหา หรออาการทางระบบประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช 79 94.05
ไมใช 5 5.95
ขอ 8. มการชาแหละสกรทปวยหรอตายในฟารม ใชหรอไม
ใช 7 8.33
ไมใช 77 91.67
150
2.4.2 ผชาแหละสกร
ผชาแหละสกรทถกสมภาษณ สวนใหญจะอาศยอยในพนทอาเภอหาดใหญและ
รตภม ทางานในโรงฆาสตวของทองถนหรอชาแหละในพนท
ผชาแหละสกรเปนชาย 34 ราย (87.18%) และหญง 5 ราย (12.82%) รวมทงสน
39 คน
อายเฉลย (mean) 40.54 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 13.76 ป อายตาสด 17 ป
สงสด 74 ป คามธยฐาน (median) 42 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 33-44 ป
ฐานนยม (mode) 43 ป การกระจายของขอมลเปนแบบโคงปกต
ระดบการศกษาสงสดของผชาแหละสกรสวนใหญจบชนประถมศกษา ถดมา
เปนระดบมธยมศกษาหรอเทยบเทา แสดงดงตารางท 47
ตารางท 47 ระดบการศกษาสงสดของผชาแหละสกร (n=39)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ไมไดเรยนหนงสอ 2 5.13
ประถมศกษา 20 51.28
มธยมศกษาหรอเทยบเทา 12 30.77
อาชวศกษาหรอเทยบเทา 2 5.13
ปรญญาตร 3 7.69
ประสบการณในการชาแหละสกรเฉลย (mean) 12.69 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน
(SD) 8.85 ป ประสบการณในการชาแหละสกรตาสด 1 ป สงสด 30 ป คามธยฐาน (median) 10 ป
ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 6-17 ป การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคง
ปกต
จากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน
พบวา ทศนคตของผชาแหละสกรสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลว หากมการ
151
ระบาดของโรคเกดขนหนวยงานภาครฐจะสามารถควบคมและกาจดโรคได และเหนดวยในการ
หามชาแหละ สวนทศนคตตอผลกระทบตอการชาแหละสกรนน ผชาแหละสกรเหนดวย เฉยๆ และ
ไมเหนดวย ใกลเคยงกน แสดงดงตารางท 48
ตารางท 48 ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการชาแหละสกร
เหนดวย 16 41.03
เฉยๆ 13 33.33
ไมเหนดวย 10 25.64
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 20 51.28
เฉยๆ 13 33.33
ไมเหนดวย 6 15.38
ขอ 3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร และมการลกลอบ
เคลอนยายสกรทตดเชอไวรสนปาหเขาโรงฆาสตว หนวยงานภาครฐจะสามารถ
ควบคมและกาจดโรคได
เหนดวย 31 79.49
เฉยๆ 1 2.56
ไมเหนดวย 7 17.95
ขอ 4. ทานเหนดวยหรอไม ในการหามชาแหละสกร เมอมการระบาดของโรคไวรสน
ปาหในพนท
เหนดวย 21 53.85
เฉยๆ 4 10.26
ไมเหนดวย 14 35.90
จากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน
พบวา การปฏบตของผชาแหละสกรสวนใหญ มการลางมอทกครงหลงชาแหละสกร มการอาบนา
ทนทหลงชาแหละสกรในแตละวน และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนผชาแหละสกรไมม
การสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ชดกนเปอน ขณะชาแหละสกรแสดงดงตารางท 49
152
ตารางท 49 ผลจากการสมภาษณผชาแหละสกร (n=39) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ชดกนเปอน ขณะชาแหละสกร ใช
หรอไม
ใช 7 17.95
ไมใช 32 82.05
ขอ 2. มการลางมอทกครงหลงชาแหละสกร ใชหรอไม
ใช 38 97.44
ไมใช 1 2.56
ขอ 3. มการอาบนาทนทหลงชาแหละสกรในแตละวน ใชหรอไม
ใช 36 92.31
ไมใช 3 7.69
ขอ 4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14
วนทผานมาไดทาการชาแหละสกรปวยทไอเสยงดง หรอมอาการทางระบบ
ประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช 32 82.05
ไมใช 7 17.95
2.4.3 ผลาคางคาว
ผลาคางคาวทถกสมภาษณ สวนใหญอาศยอยในพนทอาเภอรตภม เนองจากเปน
พนททมสวนผลไมหนาแนนและมถา
ผลาคางคาวเปนชาย 20 ราย (100.00%)
อายเฉลย (mean) 41.6 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 11.09 ป อายตาสด 20 ป
สงสด 58 ป คามธยฐาน (median) 43 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 40-47 ป
การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต
ระดบการศกษาสงสดของผลาคางคาวสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดงดง
ตารางท 50
153
ตารางท 50 ระดบการศกษาสงสดของผลาคางคาว (n=20)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ไมไดเรยนหนงสอ 3 15.00
ประถมศกษา 13 65.00
มธยมศกษาหรอเทยบเทา 2 10.00
อาชวศกษาหรอเทยบเทา 1 5.00
ปรญญาตร 1 5.00
ประสบการณในการลาคางคาวเฉลย (mean) 5.05 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน
(SD) 4.61 ป ประสบการณในการลาคางคาวตาสด 1 ป สงสด 23 ป คามธยฐาน (median) 3 ป ชวง
ความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 3-5 ป ฐานนยม (mode) 3 ป การกระจายของขอมลไม
เปนแบบโคงปกต
จากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน
พบวา ทศนคตของผลาคางคาวสวนใหญคดวา การหามลาคางคาวทกชนด เปนมาตรการอยางหนง
ในการปองกนการตดโรคมาสคนได และพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบ
ตวอยางคางคาว สวนทศนคตผลกระทบตอการลาคางคาวหรอเปนโรคทนากลวโรคหนงนน ผลา
คางคาวเหนดวยและเฉยๆ ใกลเคยงกน นอกจากนแลวพบวา ผลาคางคาวสวนใหญจะมทศนคต
เฉยๆ ตอการลาคางคาววาเปนกจกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรค แสดงดงตารางท 51
154
ตารางท 51 ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถามจานวน
5 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการลาคางคาว
เหนดวย 9 45.00
เฉยๆ 9 45.00
ไมเหนดวย 2 10.00
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 9 45.00
เฉยๆ 10 50.00
ไมเหนดวย 1 5.00
ขอ 3. ทานคดวาการลาคางคาวเปนกจกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรคไวรสน
ปาห
เหนดวย 7 35.00
เฉยๆ 12 60.00
ไมเหนดวย 1 5.00
ขอ 4. ทานคดวาการหามลาคางคาวทกชนด เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการ
ตดโรคมาสคนได
เหนดวย 11 55.00
เฉยๆ 6 30.00
ไมเหนดวย 3 15.00
ขอ 5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางคางคาว
เพอเฝาระวงโรค เชน จบคางคาวเพอเจาะเลอด
เหนดวย 15 75.00
เฉยๆ 5 25.00
ไมเหนดวย 0 0.00
จากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน
พบวา การปฏบตของผลาคางคาวสวนใหญ มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถก
คางคาวกด และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนผลาคางคาวสวนใหญไมสวมอปกรณ
ปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ และไมลางมอทกครงหลงจบคางคาว แสดงดงตารางท 52
155
ตารางท 52 ผลจากการสมภาษณผลาคางคาว (n=20) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม
ใช 1 5.00
ไมใช 19 95.00
ขอ 2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม
ใช 1 5.00
ไมใช 19 95.00
ขอ 3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม
ใช 18 90.00
ไมใช 2 10.00
ขอ 4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14
วนทผานมาไดถกคางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช 19 95.00
ไมใช 1 5.00
2.4.4 ผบรโภคคางคาว
ผบรโภคคางคาวทถกสมภาษณ สวนใหญอาศยอยในพนทอาเภอรตภม
เนองจากเปนพนททมสวนผลไมหนาแนนและมถา
ผบรโภคคางคาวเปนชาย 22 ราย (100.00%)
อายเฉลย (mean) 49.45 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 11.58 ป อายตาสด 20 ป
สงสด 67 ป คามธยฐาน (median) 52 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 44-57 ป
การกระจายตวของขอมลเปนแบบโคงปกต
156
ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคคางคาวสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดง
ดงตารางท 53
ตารางท 53 ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคคางคาว (n=22)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ไมไดเรยนหนงสอ 4 18.18
ประถมศกษา 14 63.64
มธยมศกษาหรอเทยบเทา 1 4.55
อาชวศกษาหรอเทยบเทา 1 4.55
ปรญญาตร 2 9.09
จากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน
จากตารางท 52 พบวา ทศนคตของผบรโภคคางคาวสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคท
กระทบตอการบรโภคคางคาว เปนโรคทนากลว การบรโภคคางคาวมความเสยงในการตดโรค การ
ไมบรโภคคางคาวปองกนการตดโรคมาสคนได และพรอมใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ
เมอใหงดบรโภคคางคาว แสดงดงตารางท 54
157
ตารางท 54 ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม
จานวน 5 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคคางคาว
เหนดวย 13 59.09
เฉยๆ 7 31.82
ไมเหนดวย 2 9.09
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 13 59.09
เฉยๆ 8 36.36
ไมเหนดวย 1 4.55
ขอ 3. ทานคดวาการบรโภคคางคาวเปนพฤตกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรค
ไวรสนปาห
เหนดวย 13 59.09
เฉยๆ 7 31.82
ไมเหนดวย 2 9.09
ขอ 4. ทานคดวาการไมบรโภคคางคาว เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการตด
โรคมาสคนได
เหนดวย 16 72.73
เฉยๆ 4 18.18
ไมเหนดวย 2 9.09
ขอ 5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ เมอภาครฐขอความรวมมอ
ใหงดบรโภคคางคาวเพอปองกนการตดโรคจากคางคาวสคน
เหนดวย 18 81.82
เฉยๆ 3 13.64
ไมเหนดวย 1 4.55
จากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) และนาขอมลไปประเมนการปฏบต
นน พบวา การปฏบตของผบรโภคคางคาวสวนใหญ หากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกน
ผบรโภคคางคาวสวนใหญไมกนเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทไมผานการปรงสก ไมใส
ถงมอขณะเตรยมอาหารทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทกครง ไมลางแผลและใส
ยาฆาเชอโรค เมอสมผสกบเลอดหรอผลตภณฑจากคางคาว แสดงดงตารางท 55
158
ตารางท 55 ผลจากการสมภาษณผบรโภคคางคาว (n=22) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการกนเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทไมผานการปรงสก ใชหรอไม
ใช 2 9.09
ไมใช 20 90.91
ขอ 2. มการใสถงมอขณะเตรยมอาหารทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาว
ทกครง ใชหรอไม
ใช 0 0.00
ไมใช 22 100.00
ขอ 3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรค เมอสมผสกบเลอดหรอผลตภณฑจากคางคาว
ใชหรอไม
ใช 4 18.18
ไมใช 18 81.82
ขอ 4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา
14 วนทผานมาไดบรโภคเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาว ทานจะ
ไปพบแพทยหรอไม
ใช 20 90.91
ไมใช 2 9.09
2.4.5 ผเกบผลไม
ผเกบผลไมทถกสมภาษณ อาศยอยในพนทอาเภอรตภมและนาทว เนองจากเปน
พนททมสวนผลไมหนาแนน
ผเกบผลไมเปนชาย 18 ราย (62.07%) และหญง 11 ราย (37.93%)
อายเฉลย (mean) 46.14 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 11.92 ป อายตาสด 19 ป
อายสงสด 72 ป คามธยฐาน (median) 44 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 38-53
ป การกระจายตวของขอมลเปนแบบโคงปกต
159
ระดบการศกษาสงสดของผเกบผลไมสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดงดง
ตารางท 56
ตารางท 56 ระดบการศกษาสงสดของผเกบผลไม (n=29)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ประถมศกษา 15 51.72
มธยมศกษาหรอเทยบเทา 4 13.79
อาชวศกษาหรอเทยบเทา 3 10.34
ปรญญาตร 7 24.14
ประสบการณในการเกบผลไมเฉลย (mean) 13.90 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน
(SD) 7.88 ป ประสบการณในการเกบผลไมตาสด 3 ป สงสด 30 ป คามธยฐาน (median) 10 ป ชวง
ความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 10-20 ป ฐานนยม (mode) 10 ป การกระจายของ
ขอมลไมเปนแบบโคงปกต
จากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน พบวา
ทศนคตของผเกบผลไมสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวและการคดแยกผลไมทม
รอยแทะกอนนาไปจาหนายสามารถลดความเสยงในการตดโรค สวนทศนคตการเกบผลไมมความ
เสยงในการตดโรคนน ผเกบผลไมไมเหนดวยและเหนดวยใกลเคยงกน นอกจากนทศนคตทโรค
สงผลกระทบตอการเกบผลไม ผเกบผลไมเหนดวย เฉยๆ และไมเหนดวยใกลเคยงกน แสดงดง
ตารางท 57
160
ตารางท 57 ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถามจานวน
4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเกบผลไม
เหนดวย 12 41.38
เฉยๆ 9 31.03
ไมเหนดวย 8 27.59
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 28 96.55
เฉยๆ 1 3.45
ไมเหนดวย 0 0.00
ขอ 3. ทานคดวาการเกบผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย 11 37.93
เฉยๆ 5 17.24
ไมเหนดวย 13 44.83
ขอ 4. ทานคดวาการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนายสามารถลดความ
เสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย 27 93.10
เฉยๆ 1 3.45
ไมเหนดวย 1 3.45
จากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน
พบวา การปฏบตของผเกบผลไมสวนใหญ มการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนาย มการ
ลางมอทกครงหลงเกบผลไม และหากปวยจะไปพบแพทย ในทางกลบกนผเกบผลไมสวนใหญไม
มการสวมถงมอในการเกบผลไมทกครง แสดงดงตารางท 58
161
ตารางท 58 ผลจากการสมภาษณผเกบผลไม (n=29) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนาย ใชหรอไม
ใช 28 96.55
ไมใช 1 3.45
ขอ 2. มการสวมถงมอในการเกบผลไมทกครง (ไมรวมทเรยน มงคด) ใชหรอไม
ใช 3 10.34
ไมใช 26 89.66
ขอ 3. มการลางมอทกครงหลงเกบผลไม ใชหรอไม
ใช 22 75.86
ไมใช 7 24.14
ขอ 4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14
วนทผานมาไดเกบผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช 22 75.86
ไมใช 7 24.14
2.4.6 ผบรโภคผลไม
ผบรโภคผลไมทถกสมภาษณ สวนใหญอาศยอยในพนทอาเภอรตภมและ
หาดใหญ แสดงดงตารางท 59
ตารางท 59 ผบรโภคผลไมทถกสมภาษณ (n=313) แยกตามพนทอาเภอทอาศย
อาเภอ จานวน รอยละ
รตภม 180 57.51
หาดใหญ 124 39.62
คลองหอยโขง 1 0.32
นาทว 8 2.56
162
ผบรโภคผลไมเปนชาย 130 ราย (41.53%) และหญง 183 ราย (58.47%)
อายเฉลย (mean) 46.75 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 13.28 ป อายตาสด 18 ป
สงสด 81 ป คามธยฐาน (median) 46 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 43-48 ป
ฐานนยม (mode) 40 ป การกระจายของขอมลไมเปนแบบโคงปกต
ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคผลไมสวนใหญจบชนประถมศกษา แสดงดง
ตารางท 60
ตารางท 60 ระดบการศกษาสงสดของผบรโภคผลไม (n=313)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ไมไดเรยนหนงสอ 19 6.07
ประถมศกษา 154 49.20
มธยมศกษาหรอเทยบเทา 81 25.88
อาชวศกษาหรอเทยบเทา 19 6.07
ปรญญาตร 36 11.50
ปรญญาโท 1 0.32
อนๆ เชน ปวส. 3 0.96
จากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน
พบวา ทศนคตของผบรโภคผลไมสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทกระทบตอการบรโภค
ผลไม เปนโรคทนากลว การบรโภคผลไมมความเสยงในการตดโรคและการไมบรโภคผลไมทม
รอยแทะและลางผลไมทกครงกอนบรโภคสามารถปองกนการตดโรคไวรสนปาหได แสดงดง
ตารางท 61
163
ตารางท 61 ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคผลไม
เหนดวย 157 50.16
เฉยๆ 63 20.13
ไมเหนดวย 93 29.71
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 241 77.00
เฉยๆ 43 13.74
ไมเหนดวย 29 9.27
ขอ 3. ทานคดวาการบรโภคผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย 150 47.92
เฉยๆ 63 20.13
ไมเหนดวย 100 31.95
ขอ 4. ทานคดวาการไมบรโภคผลไมทมรอยแทะและลางผลไมทกครงกอนบรโภค
สามารถปองกนการตดโรคไวรสนปาหได
เหนดวย 299 95.53
เฉยๆ 12 3.83
ไมเหนดวย 2 0.64
จากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) และนาขอมลไปประเมนการปฏบต
นน พบวา การปฏบตของผบรโภคผลไมสวนใหญ มการเลอกซอผลไมทไมมรอยแทะ ลางผลไม
กอนบรโภคทกครง หากปวยจะไปพบแพทย แสดงดงตารางท 62
164
ตารางท 62 ผลจากการสมภาษณผบรโภคผลไม (n=313) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม
จานวน 3 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการเลอกซอผลไมทไมมรอยแทะ ใชหรอไม
ใช 313 100.00
ไมใช 0 0.00
ขอ 2. มการลางผลไมกอนบรโภคทกครงใชหรอไม ใชหรอไม
ใช 287 91.69
ไมใช 26 8.31
ขอ 3. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14
วนทผานมาไดบรโภคผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทย
หรอไม
ใช 252 80.51
ไมใช 61 19.49
2.4.7 นกวจยคางคาว
นกวจยคางคาวทถกสมภาษณ เปนนกวจยทกาลงศกษาหรอทางานใน
มหาวทยาลยในพนท
นกวจยคางคาวเปนชาย 5 ราย (55.56%) และหญง 4 ราย (44.44%)
อายเฉลย (mean) 32.89 ป สวนเบยงเบนมาตรฐาน (SD) 5.71 ป อายตาสด 23 ป
สงสด 43 ป คามธยฐาน (median) 32 ป ชวงความเชอมนท 95% ของคามธยฐาน (95%CI) 28-38 ป
การกระจายของขอมลเปนแบบโคงปกต
ระดบการศกษาสงสดของนกวจยคางคาวสวนใหญจบปรญญาโท แสดงดง
ตารางท 63
165
ตารางท 63 ระดบการศกษาสงสดของนกวจยคางคาว (n=9)
ระดบการศกษาสงสด จานวน รอยละ
ปรญญาตร 1 11.11
ปรญญาโท 7 77.78
ปรญญาเอก 1 11.11
จากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) และนาขอมลไปประเมนทศนคตนน
พบวา ทศนคตของนกวจยคางคาวสวนใหญคดวา โรคไวรสนปาหเปนโรคทกระทบตอการวจย
คางคาว สวนทศนคตการศกษาวจยคางคาวมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาหนน นกวจย
คางคาวสวนใหญไมเหนดวย เหนดวย และเฉยๆ ใกลเคยงกน นอกจากนแลวยงพบวา ทศนคตโรค
ไวรสนปาหเปนโรคทนากลว นกวจยเหนดวยและเฉยๆ เทากน แสดงดงตารางท 64
ตารางท 64 ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของทศนคตจากแบบสอบถาม
จานวน 3 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการวจยคางคาว
เหนดวย 5 55.56
เฉยๆ 2 22.22
ไมเหนดวย 2 22.22
ขอ 2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย 4 44.44
เฉยๆ 4 44.44
ไมเหนดวย 1 11.11
ขอ 3. ทานคดวาการศกษาวจยคางคาวมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย 3 33.33
เฉยๆ 2 22.22
ไมเหนดวย 4 44.44
166
จากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) และนาขอมลไปประเมนการปฏบตนน
พบวา การปฏบตของนกวจยคางคาวสวนใหญ มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว และหากปวยจะ
ไปพบแพทย ในทางกลบกนนกวจยคางคาวสวนใหญไมมการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน
ถงมอ นอกจากนแลวพบวา นกวจยคางคาวปฏบตและไมปฏบตในการลางแผลและใสยาฆาเชอโรค
ทกครงเมอถกคางคาวกด ใกลเคยงกน แสดงดงตารางท 65
ตารางท 65 ผลจากการสมภาษณนกวจยคางคาว (n=9) ในสวนของการปฏบตจากแบบสอบถาม
จานวน 4 ขอ
คาถาม จานวน รอยละ
ขอ 1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม
ใช 3 33.33
ไมใช 6 66.67
ขอ 2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม
ใช 7 77.78
ไมใช 2 22.22
ขอ 3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม
ใช 5 55.56
ไมใช 4 44.44
ขอ 4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14
วนทผานมาไดถกคางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช 7 77.78
ไมใช 2 22.22
167
วจารณ
1. ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม สามารถจาแนกได ดงน
1.1 ปจจยเสยงทเปนอาหารของคางคาว
ในการศกษาครงนพบวา แมลงและผเสอกลางคน เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน
แมลงปอ ผง ฯลฯ เปนอาหารของคางคาวกนแมลง ผลของสะเดาเทยมหรอสะเดาชางสกคางคาว
ชอบกน (วรรณลาภ, 2536) กลวย มะพราว และขนนเปนตนไมทนยมปลกในฟารมสกร ผลของ
กลวยเปนอาหารของคางคาว สวนดอกเปนอาหารของคางคาวหนายาว (Macroglossus sobinus)
(Liu et al., 2002) และคางคาวเลบกด (Eonycteris spelaea) (Bumrungsri et al., 2013) นาหวานของ
มะพราวเปนอาหารของคางคาวเลบกด (Bumrungsri et al., 2013)
1.2 ปจจยเสยงทตงของฟารมทสมพนธกบระยะทางจากถาหรอขอบปา
ปจจยของระยะจากฟารมถงถาหรอขอบปา มอทธพลตอการเกดปจจยเสยงของการพบ
คางคาว จากการศกษาพบวา คางคาวแตละชนด มระยะการหากนทแตกตางกน โดยคางคาวเลบกด
สามารถบนไดไกลถง 38 กม.(Bumrungsri et al., 2013) คางคาวขอบหขาว (Cynopterus sp.)
สามารถบนไดมากกวา 5 กม. (Bumrungsri, 2002) และคางคาวบว (Rousettus sp.) สามารถบนได
มากกวา 10 กม. (unpublished data) โดยคางคาวเลบกดและคางคาวบวอยเปน colony ใหญในถา
(สาระ และคณะ, 2539) และในปามกลวยปา (wild banana) ซงเปนแหลงอาหารทสาคญของคางคาว
กนนาตอย (Buddenhagen, 2008) รวมถงเปนทอยของคางคาวขอบหขาวทใชตนเหรงเปนทอยอาศย
(Tan et al., 1997) สวนคางคาวกนแมลงจะหาอาหารบรเวณขอบปา(Morris et al., 2010) จาก
การศกษาครงนพบวา ทตงของฟารมสวนใหญจะอยใกลถาแตหางจากขอบปา ดงนนโอกาสท
คางคาวจะเขามาทฟารมนอยลง และในการศกษาครงนใชคามธยฐานเปนจดตดตาแหนงฟารมซง
หางจากปามาก หากใชรศม 3 กม.เปนจดตดแทน จะทาใหปจจยของฟารมทตงในรศม 3 กม.จาก
ขอบปา เปนปจจยเสยงในรปแบบท 1 ดงนน ความเสยงของฟารมจงขนกบระยะทางจากฟารมถง
ขอบปา
168
นอกจากนการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมในรศม 5 กม.เปนปจจยปองกน
ไมใหคางคาวเขาฟารมโดยการสรางบานจดสรร การมถนนเขามา จะทาลายแหลงอาหาร ทอย หรอ
รบกวนการหาอาหารของคางคาว สอดคลองกบประเทศสงคโปรทความเปนเมองทาใหคางคาว
ลดลง (Lane et al., 2006) รวมถงเสยงจากการจราจรมผลตอการหาอาหารของคางคาว (Schaub et
al., 2008)
เมอพจารณารปแบบตาง ๆ สามารถเปรยบเทยบไดดงน
1.3 รปแบบท 1 และ 2
เมอเปรยบเทยบรปแบบท 1 และ 2 โดยไมไดแยกชนดของคางคาวพบวา การมแมลง
และผเสอกลางคนเปนปจจยเสยง โดยฟารมในพนทนอกเมองหรอชนบทมความเสยงนอยกวา ทงน
อาจเปนเพราะฟารมในชนบทมกจะปดไฟเวลากลางคน ทาใหไมมแมลงมาเลนไฟและดงดด
คางคาวเขามา
ฟารมทพบคางคาวในรปแบบท 2 ซงเปนพนทนอกเขตเมองหรอเปนพนทชนบท ม
การปลกผลไมเมองรอน กลวยและมะพราว รอบฟารมมากกวา เนองจากฟารมในชนบทมพนทมาก
ทาใหสามารถปลกผลไมเมองรอนหรอตนไมไดมากกวา แตพบวาคา Odds Ratio ของกลวย มะมวง
ขนน กระทอน มะพราว และสะเดาเทยมหรอสะเดาชางในรปแบบท 1 สงกวา อาจเนองจากในพนท
ชนบท มสวนผลไมหรอตนไมทเปนแหลงอาหารหรอทอยของคางคาว กระจายอยทวไปและ
หลากหลาย ทาใหคางคาวมโอกาสเลอกแหลงอาหารและทอยมากกวาแทนทจะเขาไปในฟารม
ทาเลทตงของฟารมทอยในรศม 5.075 และ 3.36 กม. จากฟารมถงถา เปนปจจยเสยง
เนองจากถาเปนทอยอาศยของคางคาวทงคางคาวกนแมลงและคางคาวกนผลไมหรอนาตอยบาง
ชนด โดยระยะทางการหากนของคางคาวทออกจากถาแตกตางกนในแตละชนด
การมแหลงนา เชน สระนา บอนา บง คลอง ภายในฟารมเปนปจจยเสยงในรปแบบท 1
เนองจากสระนา บอนา บง คลอง เปนแหลงทคางคาวบนมากนนาหรอเปนแหลงหาอาหารของ
คางคาวกนแมลงบางชนด (Ciechanowski, 2002) แตไมเปนปจจยเสยงในรปแบบท 2 อาจเนองจาก
ในพนทนอกเมองหรอชนบทมแหลงนาใหคางคาวเลอกกนหรอเปนแหลงหาอาหารจานวนมากและ
มกระจายอยทวไป
169
การขยายตวของชมชนในรศม 5 กม.รอบฟารมในรปแบบท 1 เปนปจจยปองกนไมให
คางคาวเขามาในฟารม อาจเนองจากการขยายตวของชมชนโดยเฉพาะการสรางบานจดสรร การม
ถนนเขามา จะทาลายแหลงอาหาร ทอย หรอรบกวนการหาอาหารของคางคาว
ฟารมตงอยในรศม 11.44 กม.เปนปจจยปองกน เนองจากฟารมในพนทนอกเมองหรอ
ชนบทสวนใหญตงอยไกลจากขอบปา
1.4 รปแบบท 3 และ 4
เมอเปรยบเทยบรปแบบท 3 และ 4 ซงจาแนกเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอยพบวา
ฟารมทพบคางคาวในรปแบบท 4 ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ ม
การปลกผลไมเมองรอน กลวยและมะพราว รอบฟารมมากกวาในรปแบบท 3 พบวาคา Odds Ratio
ของกลวย มะพราว และสะเดาเทยมหรอสะเดาชางในรปแบบท 3 สงกวา อาจเนองจากในพนทม
ความอดมสมบรณของสวนผลไมหรอตนไมทเปนแหลงอาหารหรอทอยของคางคาว มการปลก
ตนไมทดงดดคางคาวโดยออกดอกในชวงตางๆ ของป ทาใหคางคาวกนนาตอยเชน คางคาวเลบกด
ชอบทจะมาหาอาหารในพนทดงกลาวและมาเปนประจา (Bumrungsri et al., 2013) ซงสอดคลอง
กบผลการศกษาทจานวนของตนผลไมเมองรอนในฟารมมผลตอการพบคางคาวกนผลไม และ
ฟารมทตงอยในรศม 5 กม.จากฟารมถงสวนผลไมในรปแบบท 4 ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไม
ไมเปนปจจยเสยง ซงแตกตางจากในรปแบบท 3 ดงนน ความอดมสมบรณของสวนผลไมหรอ
ตนไมทเปนแหลงอาหารจงมผลตอปจจยเสยง
ฟารมตงอยในรศม 6.6 กม.จากฟารมถงถาเปนปจจยเสยง อาจเนองจากคางคาวบาง
ชนด เชน คางคาวเลบกด คางคาวบว อาศยอยในถา ระยะทางจากถาถงแหลงอาหารเปนปจจยเสยง
ถงแมวาในพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจฟารมจะตงอยใกลถามากกวา
ดงนน ความเสยงของฟารมจงขนกบตาแหนงทตงของฟารม โดยในพนททมถาหรอสวนผลไม ม
ฟารมทตงอยใกลถาจานวนนอย
การมแมลงและผเสอกลางคนเปนปจจยเสยงของทงสองรปแบบและเปนปจจยทเกด
รวม (co-incidence) กบการพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย
170
ฟารมตงอยในรศม 10.805 กม.จากฟารมถงขอบปาเปนปจจยปองกนในรปแบบท 3
เนองจากฟารมสวนใหญอยไกลจากขอบปา สวนฟารมในพนทพนททมถาหรอสวนผลไมทม
ความสาคญทางเศรษฐกจนน จะตงอยไกลจากขอบปามากกวาแตไมเปนปจจยปองกน เนองจากอาจ
มหยอมปาขนาดเลกทมพนทเลกกวา 1 ตารางกโลเมตร จานวนมาก กระจายอยทวไป เปนทอยอาศย
ของคางคาวกนผลไมขนาดเลกบางชนด เชน คางคาวขอบหขาว ซงจากการศกษาของ Fletcher et al.
(2012) พบวา ในปามพชในสกล Ficus spp. เชน มะเดอ ฯลฯ เปนแหลงอาหารทสาคญของคางคาว
ขอบหขาว
1.5 รปแบบท 5 และ 6
เมอเปรยบเทยบรปแบบท 5 และ 6 ซงจาแนกเปนคางคาวกนแมลงพบวา การมแมลง
และผเสอกลางคนเปนปจจยเสยง โดยพบวา ฟารมในพนทนอกเมองหรอชนบทมความเสยงนอย
กวา ทงนอาจเปนเพราะฟารมในชนบทมกจะปดไฟเวลากลางคน ซงพบวา การปดไฟสามารถลด
การดงดดคางคาว (Arizona Game and Fish Department, 2014) และคางคาวกนแมลงมกจะหา
อาหารบรเวณแสงไฟ (Furlonger et al., 1987) ในเมองถนนทมแสงไฟมกจกรรมการหาอาหารของ
คางคาวมากกวาพนทเพาะปลกหรอฟารมปศสตว (Lee and McCracken, 2002)
ในรปแบบท 5 และ 6 ทาเลทตงของฟารมทอยในรศม 4.18 และ 3.415 กม. จากฟารม
ถงถา เปนปจจยเสยง เนองจากถาเปนทอยอาศยของคางคาวกนแมลงสวนใหญและเปน colony
ใหญ โดยระยะทางการหากนของคางคาวทออกจากถาแตกตางกนในแตละชนด
ในรปแบบท 6 ฟารมตงอยในรศม 11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกน
เนองจากฟารมในพนทนอกเมองหรอชนบทสวนใหญตงอยไกลจากขอบปา
การขยายตวของชมชนในรศม 5 กม.รอบฟารม ในรปแบบท 5 เปนปจจยปองกนไมให
คางคาวเขามาในฟารม อาจเนองจากการขยายตวของชมชนโดยเฉพาะการสรางบานจดสรร การม
ถนนเขามา จะทาลายแหลงอาหาร ทอย หรอรบกวนการหาอาหารของคางคาวกนแมลง
กลวยเปนปจจยเสยงเนองจากยอดใบกลวยเปนทอยของคางคาวกนแมลงบางชนด เชน
คางคาวยอดกลวยผเสอ (วกพเดย สารานกรมเสร, 2557) ฟารมทพบคางคาวกนแมลงในรปแบบท 6
ซงเปนพนทนอกเขตเมองหรอเปนพนทชนบท มการปลกผลไมเมองรอน กลวยและมะพราว รอบ
171
ฟารมมากกวา แตปลกมะมวงไมแตกตางกน โดยมะมวงเปนปจจยเสยงทอาจจะชวยดงดดแมลง
ศตรพชเขามา เชน ดวง เพลย บง และผเสอกลางคนชนดตางๆ (พสทธ, 2553) ซงเปนอาหารของ
คางคาวกนแมลง สวนสะเดาเทยมหรอสะเดาชางนนเปนปจจยทเกดรวม (co-incidence)
1.6 จานวนตนไม
จานวนตนไมบางชนด เชน กลวย มะพราว สะเดาเทยม ฝรง มะมวง และจานวนตน
ผลไมเมองรอนทงหมด มผลตอการพบหรอไมพบคางคาว โดยฟารมทพบคางคาวมจานวนตนไม
ซงเปนแหลงอาหาร ทอยอาศยของคางคาว หรอชวยดงดดแมลง มากกวาฟารมทไมพบคางคาว อาจ
เนองจากฟารมทมจานวนตนไมมากหรอมผลไมเมองรอนหลายชนด ผลไมจะสกไมพรอมกน
แลวแตชนดของผลไมซงเปนไปตามฤดกาล จะชวยดงดดใหคางคาวเขามาไดตลอดทงป เนองจากม
แหลงอาหารอยเสมอ ดงนนจงทาใหมโอกาสพบคางคาวมากกวา
1.7 พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในฟารมสกร
พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) ในฟารมสกร ในรปแบบตางๆ มความแตกตาง
กน โดยในรปแบบท 1 ซงไมจาแนกกลมของคางคาว พนทเสยงของการพบคางคาวจะอยในพนท
อาเภอหาดใหญ เนองจากในพนทดงกลาวมจานวนฟารมสกรของเกษตรกรรายยอยหนาแนนเมอ
เทยบกบพนทของอาเภออนๆ เมอไมพจารณาฟารมทตงอยในเขตเมองหาดใหญ (รปแบบท 2)
พบวา พนทเสยงของการพบคางคาวจะอยในพนทอาเภอรตภม ซงมการเลยงสกรหนาแนนเชนกน
โดยมถาทเปนทอยอาศยของคางคาวหลายถารวมถงเปนพนทชนบทมแหลงอาหารของคางคาว
กระจายอยทวไป ในรปแบบท 3 ซงจาแนกเปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย พนทเสยงสงของการ
พบคางคาว จะอยในพนทอาเภอหาดใหญซงมจานวนฟารมสกรหนาแนนในขณะทมสวนผลไมใน
พนทนอย แตกตางจากรปแบบท 4 ซงไมพจารณาฟารมทตงอยในพนทอาเภอหาดใหญ พนทเสยง
ของการพบคางคาว จะอยในพนทอาเภอรตภมโดยมพนทเสยงหลายจด ซงในพนทอาเภอรตภมม
สวนผลไมและถากระจายอยทวไป ดงนนพนทเสยงของการพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอยใน
ฟารมสกร จงอาจจะขนกบความสมบรณของแหลงอาหารของคางคาว ระยะทางในการหาอาหาร
ของคางคาว ในรปแบบท 5 ซงจาแนกเปนคางคาวกนแมลง พนทเสยงของการพบคางคาว จะอยใน
พนทอาเภอรตภมและหาดใหญ พบพนทเสยงกระจายอยทวไป เนองจากคางคาวกนแมลงมหลาย
ชนดและมทอยอาศยหลากหลาย เชน อาศยอยในถา โพรง ตนไม แมแตบานหรออาคารทอยในเขต
เมอง เมอไมพจารณาฟารมทตงอยในเขตเมองหาดใหญ (รปแบบท 6) พนทเสยงสงของการพบ
172
คางคาว จะอยในพนทอาเภอรตภม ซงสวนใหญจะอยใกลกบถา โดยถาเปนทอยอาศยของคางคาว
กนแมลงหลายชนดและคางคาวกนแมลงจะอยรวมกนเปน colony ขนาดใหญ และพนทเสยงบาง
พนทจะอยใกลขอบปา
2. การประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบโรคไวรสนปาห
คะแนนของกลมเสยงแตละกลม (ยกเวนนกวจย) มคาสวนเบยงเบนมาตรฐานคอนขางกวาง
เมอเทยบกบคาเฉลยแสดงวา ความรภายในกลมเสยงมตงแตไดคะแนนนอยจนถงสง คะแนนมการ
กระจายตว จากสถานการณเปรยบเทยบระหวางกลมเสยง (ยกเวนกลมนกวจยคางคาว) ความร
เกยวกบโรคไมแตกตางกน ซงแตกตางจากสถานการณเปรยบเทยบระหวางกลมเสยงทสมผส
โดยตรงหรอบรโภคคางคาว (direct contact) และกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (indirect
contact) ซงความรเกยวกบโรคแตกตางกน เนองจากจานวนตวอยางของผบรโภคผลไมมากกวากลม
อนมากจงไมพบความแตกตาง แตความรเกยวกบเชอกอโรคทงสองสถานการณพบความแตกตาง
ซงทงสองสถานการณผบรโภคคางคาวมความรเกยวกบเชอกอโรคสงและใกลเคยงกบผลาคางคาว
อาจแสดงวาผบรโภคคางคาวและผลาคางคาวมความรเกยวกบเชอกอโรคสงจรงแมในสถานการณท
นาผบรโภคผลไมมาวเคราะหดวย เมอเปรยบเทยบความรเกยวกบการปองกนโรคทงสอง
สถานการณไมแตกตางกน อาจเนองจากพนฐานความรดานการปองกนโรคใกลเคยงกน นอกจากน
เมอเปรยบเทยบความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคพบวา มความแตกตางกน
เหมอนกนทงสองสถานการณและเหนไดชดเจนวากลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวม
ความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวาจรง
กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบโรคและความรเกยวกบเชอ
กอโรคมากกวากลมเสยงทไมสมผสคางคาวโดยตรง อาจเนองจากมประสบการณเกยวกบคางคาว
มากกวาและสมผสคางคาวโดยตรง สอดคลองกบการศกษาของ Young et al. (2014) พบวา ตวอยาง
ประชากรทศกษาใน South East Queensland ของ Australia มความรพนฐานเกยวกบคางคาวสง ซง
สวนใหญเคยจบคางคาวหนงครงหรอมากกวา ในทางตรงกนขามกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอ
บรโภคคางคาวมความรเกยวกบการรบรขาวสารดานการระบาดของโรคนอยกวากลมเสยงทไมได
สมผสคางคาวโดยตรง อาจเนองจากกลมทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมการรบรขอมล
ขาวสารนอยกวาและมระดบการศกษาตากวา โดยกลมทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวจะอาศย
อยในชนบท มระดบการศกษาตา และเปนผชาย สอดคลองกบ Paterson et al. (2014) พบวา ผชายท
อยในชนบททมความเสยงสงในการตดโรค lyssavirus จากการสมผสคางคาว และ Foerster et al.
173
(2011) พบวา ระดบการศกษาและระยะทางจากหมบานถงสวน เปนปจจยทมผลตอการบรโภค
เนอสตวปา นอกจากนกรณทกลมเสยงทงสองกลมมความรเกยวกบการปองกนโรคไมแตกตางกน
นน อาจมสาเหตจากมความรพนฐานในการปองกนโรคทวไปใกลเคยงกน
จากการปฏบตของกลมเสยง กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความเสยงสง
ทจะตดโรคถงแมจะมความรเกยวกบโรคและความรเกยวกบเชอกอโรคดแตขาดความรเกยวกบการ
รบรขาวสารดานการระบาดของโรค โดยเฉพาะผลาคางคาวและผบรโภคคางคาว ทไมสวมอปกรณ
ปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ไมลางมอทกครงหลงจบคางคาว และไมใสถงมอขณะเตรยมอาหาร
ทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทกครง ซงสมผสกบคางคาวโดยตรง FAO (2014)
กลาวไววา การลาคางคาวเปนกจกรรมทมความเสยงสงในการรบเชอไวรสไดงายโดยผานจากรอย
กดและรอยขวนเมอจบคางคาวหรอผานของเหลวจากรางกาย (body fluid) ของคางคาวเมอบรโภค
ชนสวนคางคาวทผานการชาแหละ นอกจากนการศกษาของ Harrison et al. (2011) พบวา ผลา
คางคาวแมไกในเกาะบอรเนยวของอนโดนเซยมเพยงสวนนอยทสวมอปกรณปองกนตนเอง และ
สวนใหญจะถกกดและมกมเลอดไหล
การทดสอบความเทยงของเครองมอ (แบบสอบถาม) ในสวนของความร เมอใชกบ
ประชากรกลมเสยงทงหมด (n=516) มคาความเทยง 0.41 ซงจดอยในระดบปานกลาง แตเมอ
วเคราะหแยกตามกลมเสยงพบวา มความแตกตางกน อยระหวาง 0.34-0.71 โดยกลมผบรโภคผลไม
ซงมจานวน 313 ราย และเปนประชากรกลมเสยงกลมใหญ ทาใหผลการวเคราะหความเทยงของ
เครองมอลดลง นอกจากนแลวเนองจากโรคไวรสนปาหเปนโรคทคนสวนใหญไมคอยรจก จงทาให
มความยากในการตงคาถามและมขอจากดของจานวนขอคาถามทใชจานวนนอยซงแตกตางจากโรค
อนทคนสวนใหญรจก คาถามบางขออาจยากเกนไป เชน โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรส
นปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด ในทาง
ตรงกนขามคาถามบางของายเกนไป เชน การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณ
ปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอนปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว
เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม ในสวนของทศนคต
ซงใชคาถามแตกตางกนในแตละกลมเสยง เมอทดสอบความเทยงโดยใชสมประสทธแอลฟาของ
Cronbach พบวา มคาตงแต -1.04 ถง 0.53 กรณทตดลบทงนอาจเปนเพราะลกษณะของคาถามทใช
ไมไปในทศทางเดยวกน และคาความเทยงมคาตาอาจเนองจากขอจากดของจานวนขอ จานวน
ประชากรในกลมเสยงนนมนอยจงใหคาตอบของทศนคตทไมหลากหลาย รวมทงสดสวนของ
174
ทศนคตทางบวกและทศนคตทางลบไมสมดลกน เชนในบางกลมอาจมทศนคตทางลบมากกวา
ทางบวกเปนตน
3. ขอจากดของการศกษา
ในการศกษามขอจากดของการศกษา ดงน
3.1 จานวนตวอยางฟารมทไดนอยกวาจานวนตวอยางฟารมทคานวณ เนองจากขอมล
จานวนฟารมจากระบบฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว (ฐปศ.) ป 2555 และขอมลฟารมสกร
เครอขายหรอฟารมสกรของบรษทเอกชนในพนทจงหวดสงขลา มรายชอซาซอน คอ ฟารมเพยง 1
ฟารม แตใชชอเจาของ 2-3 คน และประกอบกบชวงสารวจราคาอาหารสตวแพง เกษตรกรรายยอย
เลกเลยงสกรจานวนมาก ทาใหตองเกบตวอยางทกฟารมทยงคงเลยงสกร แมวาเกษตรกรเลกเลยง
สกรแตจานวนฟารมทไดเพยงพอสาหรบการศกษาเนองจากเปนการเกบตวอยางจากประชากรฟารม
สกรทงหมด แตอาจจะมฟารมทไมไดขนทะเบยนและตกสารวจ การสงเกตคางคาวในชวงกลางคน
(direct observation) และจาแนกคางคาวโดยเกษตรกรผเลยงวาเปนกลมคางคาวกนผลไมหรอนา
ตอยและคางคาวกนแมลง รวมกบหลกฐานหรอรองรอยและขนาดของคางคาวนน แยกไดไมชดเจน
เกดความคลาดเคลอนสง (observer errors) (Kunz and Parsons, 2009) มความถกตองในการยนยน
กลมหรอชนดนอยกวาการจบคางคาวโดยตรงและมผลตอการกาหนดกลมของคางคาว ซงเปน
ขอจากดของการศกษาทางดานระบาดวทยา แตมขอดคอ คาใชจายตา (Kunz and Parsons, 2009)
และการทเกษตรกรผเลยงตอบวา “พบหรอไมพบคางคาว” นน อาจมคางคาวเขามาในบรเวณฟารม
แตเกษตรกรไมเหน ซงเปนขอจากดของการศกษาเชนกน
3.2 การเกบขอมลประชากรกลมเสยงในพนทจรงพบวา จานวนผลาคางคาว ผบรโภค
คางคาว และนกวจยคางคาวมจานวนนอยเมอเปรยบเทยบกบผบรโภคผลไมซงสวนใหญเปนคน
ทวไป ทาใหการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบระหวางกลมเสยงตางๆ ไมสามารถวเคราะหโดยใช
สถตชนด parametric ได จาเปนตองใชสถตชนด non-parametric แทน และตองจดกลมใหมเพอ
ความเหมาะสมในการวเคราะหขอมลเปรยบเทยบ
สรปและขอเสนอแนะ
สรป
ผลจากการศกษาครงน คอ
1. ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม คอ การมอาหารของคางคาว ไดแก แมลงและ
ผเสอกลางคน สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และทตงของฟารมทสมพนธกบระยะทางจากถาหรอขอบ
ปา โดยปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารม แยกตามสถานการณดงน
1.1 รปแบบท 1 สถานการณทพบคางคาวในฟารม โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดใน
พนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 84 ฟารม
(case) และฟารมทไมพบคางคาว 255 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก แมลง
และผเสอกลางคน สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง ขนน และ ฟารมตงอยในรศม 5.075 กม. จากฟารมถง
ถา
1.2 รปแบบท 2 สถานการณทพบคางคาวในฟารมทไมตงอยในชมชนเมอง โดยศกษา
ในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปนฟารมทพบคางคาว 67
ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาว 148 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก
แมลงและผเสอกลางคน สะเดาเทยมหรอสะเดาชาง และฟารมตงอยในรศม 3.36 กม. จากฟารมถง
ถา
1.3 รปแบบท 3 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาว
เปนคางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339 ฟารม
(n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 46 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 293 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก สะเดาเทยม
หรอสะเดาชาง แมลงและผเสอกลางคน
1.4 รปแบบท 4 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย โดยศกษาในพนท 4 อาเภอของจงหวดสงขลา ไดแก รตภม สะเดา
สะบายอยและนาทว ซงเปนพนททมถาหรอสวนผลไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ จานวน 179
176
ฟารม (n=179) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนผลไมหรอนาตอย 32 ฟารม (case) และฟารมทไมพบ
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย 147 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก สะเดาเทยม
หรอสะเดาชาง แมลงและผเสอกลางคน
1.5 รปแบบท 5 สถานการณทพบคางคาวในฟารมและสามารถจาแนกชนดคางคาวเปน
คางคาวกนแมลง โดยศกษาในฟารมสกรทงหมดในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 339
ฟารม (n=339) แบงเปนฟารมทพบคางคาวกนแมลง 58 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกน
แมลง 281 ฟารม (control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก แมลงและผเสอกลางคน และฟารม
ตงอยในรศม 4.18 กม. จากฟารมถงถา
1.6 รปแบบท 6 สถานการณทพบคางคาวกนแมลงในฟารมและเปนฟารมทไมตงอยใน
ชมชนเมอง โดยศกษาในพนท 6 อาเภอของจงหวดสงขลา จานวน 215 ฟารม (n=215) แบงเปน
ฟารมทพบคางคาวกนแมลง 48 ฟารม (case) และฟารมทไมพบคางคาวกนแมลง 167 ฟารม
(control) ปจจยเสยงของการพบคางคาว ไดแก แมลงและผเสอกลางคน สวนฟารมตงอยในรศม
11.85 กม. จากฟารมถงขอบปา เปนปจจยปองกน
2. ฟารมทพบคางคาวมจานวนตนไมบางชนด เชน กลวย มะพราว สะเดาเทยม ฝรง มะมวง
และจานวนตนผลไมเมองรอนทงหมด มากกวาฟารมทไมพบคางคาว
3. พนทเสยงของการพบคางคาว (hotspot) คอ พนทอาเภอรตภมและหาดใหญ
4. ผลการประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยง ดงน
4.1 กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบโรคและความร
เกยวกบเชอกอโรคมากกวากลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (p<0.05)
4.2 กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวมความรเกยวกบการรบรขาวสารดาน
การระบาดของโรคนอยกวากลมเสยงทไมไดสมผสคางคาวโดยตรง (p<0.05)
177
4.3 กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาวและกลมเสยงทไมไดสมผสคางคาว
โดยตรงมความรเกยวกบการปองกนโรคไมแตกตางกน (p>0.05)
4.4 พฤตกรรมการปฏบตของกลมเสยงโดยเฉพาะกลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอ
บรโภคคางคาวมความเสยงสงทจะตดโรค
ขอเสนอแนะ
ผลทไดจากการศกษาครงน ทาใหทราบปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและ
ทราบกลมเสยงทมความเสยงสงทจะตดโรคในพนทจงหวดสงขลา โดยเปนจดเรมตนในการศกษา
ทางระบาดวทยาของโรคไวรสนปาหในพนท ซงมขอเสนอแนะดงน
1. ควรนาขอมลทไดจากการศกษาไปใชในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหในพนท โดย
กาหนดพนทเสยงของโรคทอาจมการระบาดของโรคเกดขนในอนาคต มการเฝาระวงโรคทาง
หองปฏบตการ เพอหาการตดเชอไวรสนปาหหรอสารพนธกรรมของเชอไวรสจากคางคาวในพนท
โดยการจบคางคาวและยนยนชนดของคางคาว
2. ควรปรบเปลยนแผนปฏบตงานโรคไขสมองอกเสบนปาหของกรมปศสตว โดยการ
ทดสอบโรคทางหองปฏบตการเพอคนหาโรค ซงมการสมเลอกจงหวดทมการเลยงสกรหนาแนน
และเปนจงหวดทมความเสยงในการเกดโรคไวรสนปาห ควรกาหนดนยามของฟารมทเสยงให
ชดเจนขน เชน ฟารมสกรทเสยง คอ ฟารมทมตนไมทเปนแหลงอาหารของคางคาว มแมลงและ
ผเสอกลางคน และฟารมตงอยในรศม 5 กม. จากถา เปนตน
3. ควรมมาตรการในการปองกนโรคไวรสนปาหในฟารมสกร เชน กาหนดระยะหางจาก
ฟารมไปยงตนผลไมทปลก และระยะทางทจะเฝาระวงคางคาวเขาสฟารมทระยะ 200 เมตรจาก
ฟารม เนองจากคางคาวมกจะชอบพาอาหารไปกนทอนและมระยะทางบนประมาณ 200 เมตร
ดงนนถาฟารมมระยะหางจากตนผลไมมากกวา 200 เมตร จะมความเสยงลดลง
178
4. ควรประชาสมพนธและใหความรเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหกบประชากรกลมเสยง
เชน เกษตรกรผเลยงสกร ผชาแหละสกร ผลาคางคาว ผบรโภคคางคาว ผเกบผลไม และผบรโภค
ผลไมใหมความรเพมขน และมการปฏบตทถกตองเพอลดโอกาสการตดเชอไวรสนปาหโดยเฉพาะ
กลมเสยงทสมผสโดยตรงหรอบรโภคคางคาว
5. ควรสงเสรมใหเกษตรกรเหนความสาคญของการรายงานโรคโดยจะตองแจงเจาหนาท
เมอพบสตวปวยตายผดปกต
เอกสารและสงอางอง
ชไมพร กาญจนกจสกล. 2556. ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร (Research Methodology in
Social Sciences). พมพครงท 2. บรษท โพรเจคท ไฟฟ-โฟว จากด, ตาก.
ธระวฒน เหมะจฑา, สภาภรณ วชรพฤษาด, มานะ เพมพล, ธงชย แกวผม, พระพฒน เกตทอง,
ภทรพล มณออน, พมพชนก สรงมงคล, ภานมาศ สามสเนยม และ ปรารพ แปลงงาน.
2555. รายงานวจยฉบบสมบรณ โครงการ: การศกษาการแพรเชอไวรสนปาหจากคางคาว
แมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) บนเกาะสมลน (เกาะส) เสนอตอ กรมอทยานแหงชาต
สตวปาและพนธพช กนยายน 2555. 9 หนา.
พพฒน สรอยสข. 2554. บญชรายชอคางคาวในประเทศไทย. วารสารสตวปาเมองไทย. 18: 121-
151.
พพธภณฑสถานธรรมชาตวทยา 50 พรรษา สยามบรมราชกมาร คณะวทยาศาสตร
มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ. 2556. กลไกการเผยแพรขอมลขาวสาร
ความหลากหลายทางชวภาพจงหวดสงขลา. แหลงทมา:
http://www.sc.psu.ac.th/chm/biodiversity/mammal_famList.html, 21 มนาคม 2556.
พสทธ เอกอานวย. 2553. โรคและแมลงศตรพชทสาคญ. พมพครงท 3. บรษท อมรนทรพรนตง
แอนดพบลชชง จากด (มหาชน), กรงเทพฯ.
วรรณลาภ โพธชย. 2536. หนงสอคมอสะเดาชาง. พมพครงท 1. บแอนดบกราฟฟค จากด,
สราษฎรธาน.
วกพเดย. 2557. คางคาวยอดกลวยผเสอ. วกพเดย สารานกรมเสร. แหลงทมา:
http://th.wikipedia.org/wiki/Kerivoula_picta, 12 พฤษภาคม 2557.
180
สวนวจยและพฒนาผลตผลปาไม สานกวชาการปาไม กรมปาไม. 2540. ผลงานวจยการใช
ประโยชนไมสะเดาเทยม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ.
สาระ บารงศร, วชร ลลาไพบลย,วรยทธ เลาหะจนดา และ จารจนต นภตะภฏ. 2539. การเลอกท
อยอาศยของคางคาวทอาศยอยในถาในจงหวดสงขลาและสตล. วารสารสตวปาเมองไทย.
5(2): 101-115.
สานกงานจงหวดสงขลา. 2556ก. ทตงและขนาด. ขอมลทวไป. แหลงทมา:
http://www.songkhla.go.th/location, 21 มนาคม 2556.
สานกงานจงหวดสงขลา. 2556ข. ภมประเทศ/ภมอากาศ. ขอมลทวไป. แหลงทมา:
http://www.songkhla.go.th/landscape, 21 มนาคม 2556.
สทศน ยกสาน. 2547. คางคาว: สตวเลยงลกดวยนมทใชหในการเหน. วารสารสารคด. 20 (236):
162-164.
ศนยสารสนเทศ กรมปศสตว. 2555. ระบบฐานขอมลเกษตรกรผเลยงสตว. แหลงทมา:
http://survey-c.dld.go.th/BuffaloPigRpt/List?d=4/7/2013 3:40:16 PM, 7 เมษายน 2556.
หนวยปฏบตการวจยโรคอบตใหมรายแรงและโรคอบตซาในสตว คณะสตวแพทยศาสตร
จฬาลงกรณมหาวทยาลย (CU-EIDAs). 2555. โรคตดเชอนปาหไวรส. น. 197-209. ใน
อรสร ชนทรวง และ เสรมพนธ สนทรชาต, บรรณาธการ. โรคสตวสคนทควรร 1 (ฉบบ
นกวชาการ). พมพครงท 1. บรษท เมดอนโฟ จ.ด.จากด, กรงเทพฯ.
Arizona Game and Fish Department. 2014. What Should I do?. Living With Bats. Available
Source: http://www.azgfd.gov/w_c/urban_bats.shtml, 24 April 2014.
Azlan, J.M., A. Zubaid and T.H. Kunz. 2001. Distribution, relative abundance, and conservation
status of the large flying fox, Pteropus vampyrus, in peninsular Malaysia: a preliminary
assessment. Acta Chiropterologica. 3(2): 149-162.
181
Becker, O. 2014. Guinea Bans Bat Meat to Stop the Spread of Ebola. VICE News. Available
Source: https://news.vice.com/article/guinea-bans-bat-meat-to-stop-the-spread-of-ebola,
24 April 2014.
Breed, A.C., M.Yu., J.A. Barr, G. Crameri, C.M. Thalmann and L. Wang. 2010. Prevelence of
Henipavirus and Rubulavirus antibodies in Pteropid bats, Papua New Guinea. Emerging
Infectious Dis. 16(12): 1997-1999.
Buddenhagen, I.W. 2008. Bats and Disappearing Wild Bananas. Bat. 26(4): 1-6.
Bumrungsri, S. 2002. The foraging ecology of the short-nosed fruit bat, Cynopterus
brachyotis (Muller, 1838), in lowland dry evergreen rain forest, Southeast Thailand.
PhD Thesis, University of Aberdeen, Aberdeen, Scotland, 209 pp.
_______, D. Lang, C. Harrower, E. Sripaoraya, K. Kitpipit and P.A. Racey. 2013. The dawn bat,
Eonycteris spelaea Dobson (Chiroptera: Pteropodidae) feeds mainly on pollen of
economically important food plants in Thailand. Acta Chiropterologica. 15(1): 95-104.
Chew, M.H.L., P.M. Arguin, D.K. Shay, K. Goh, P.E. Rollin, W. Shieh, S.R. Zaki, P.A. Rota, A.
Ling, T.G. Ksiazek, S. Chew and L.J. Anderson. 2000. Risk factors for Nipah virus
infection among abattoir workers in Singapore. The J. of Infectious Dis. 181: 1760-
1763.
Chua, K.B. 2003. Nipah virus outbreak in Malaysia. J. of Clin. Virol. 26: 265-275.
_______. 2010. Risk factors, prevention and communication strategy during Nipah virus
outbreak in Malaysia. Malays J. Pathol. 32(2): 75-80.
Ciechanowski, M. 2002. Community structure and activity of bats (Chiroptera) over different
water bodies. Mammalian Biology. 67: 276-285.
182
Ekantipur. 2012. Bat hunting on the rise in Chitwan. Environment. Available Source:
http://www.ekantipur.com/2012/08/26/top-story/bat-hunting-on-the-rise-in-
chitwan/359301.html, 24 April 2014.
Epstein, J.H., K.J. Olival, J.R.C. Pulliam, C. Smith, J. Westrum, T. Hughes, A.P. Dobson, A.
Zubaid, S.A. Rahman, M.M. Basir, H.E. Field and P. Daszak. 2009. Pteropus vampyrus,
a hunted migratory species with a multinational home-range and a need for regional
management. J. of Applied Ecology. 46: 991-1002.
_______, V. Prakash, C.S. Smith, P. Daszak, A.B. McLaughlin, G. Meehan, H.E. Field and A.A.
Cunningham. 2008. Henipavirus infection in fruit bats (Pteropus giganteus), India.
Emerging Infectious Dis. 14(8): 1309-1311.
_______, S.A. Rahman, J.A. Zambriski, K. Halpin, G. Meehan, A.A. Jamaluddin, S.S. Hassan,
H.E. Field, A.D. Hyatt, P. Daszak and the Henipavirus Ecology Research Group. 2006.
Feral cats and risk for Nipah virus transmission. Emerging Infectious Dis. 12(7): 1178-
1179 Cited M.N.M. Nor, C.H. Gan and B.L. Ong. 2000. Nipah virus infection of pigs in
peninsular Malaysia. Rev Sci Tech. 19: 160-165.
FAO. 2014. Bats as bushmeat: implication for global public health. Animal Production and
Health Division. Available Source:
http://www.fao.org/ag/againfo/programmes/en/empres/news_161110.html, 24 April
2014.
Faul, F. 2010. G*Power 3.1.3 (Computer Program). Germany.
Field, H. and N. Kung. 2011. Heniparvirus-unanswer questions of lethal zoonoses. Current
Opinion in Virol. 1: 658-661.
183
_______, P. Young, J.M. Yob, J. Mills, L. Hall and J. Mackenzie. 2001. The natural history of
Hendra and Nipah viruses. Microbes and Infect. 3: 307-314.
Fletcher, C., Z. Akbar and T.H. Kunz. 2012. Fruit diet of frugivorous bats (Cynopterus
brachyotis and Cynopterus horsfieldii ) in tropical hill forests of Peninsular Malaysia.
Mammalia. 76(4): 389-397.
Foerster, S., D.S. Wilkie, G.A. Morelli, J. Demmer, M. Starkey, P. Telfer, M. Steil and A.
Lewbel. 2011. Correlates of Bushmeat Hunting among Remote Rural Households in
Gabon, Central Africa. Conservation Biology. 26(2): 335-344.
Furlonger, C.L., H.J. Dewar and M.B. Fenton. 1987. Habitat use by foraging insectivorous bats.
Canadian J. of Zoology. 65(2): 284-288.
Gurley, E.S., J.M. Montgomery, M.J. Hossain, M. Bell, A.K. Azad, M.R. Islam, M.A.R. Molla,
D.S. Carroll, T.G. Ksiazek, P.A. Rota, L. lowe, J.A. Comer, P. Rollin, M Czub, A.
Grolla, H. Feldmann, S.P. Luby, J.L. Woodward and R.F. Breiman. 2007. Person-to-
person transmission of Nipah virus in Bangladeshi community. Emerging Infectious
Dis. 13(7): 1031-1037.
Harrison, M.E., S.M. Cheyne, F. Darma, D.A. Ribowo, S.H. Limin and M.J. Struebig. 2011.
Hunting of flying foxes and perception of disease risk in Indonesian Borneo. Biological
Conservation. 144: 2441-2449.
Hasebe, F., N.T.T. Thuy, S. Inoue, F. Yu, Y. Kaku, S. Watanabe, H. Akashi, D.T. Dat, L.T.Q.
Mai and K. Morita. 2012. Serologic evidence of Nipah virus infection in bats, Vietnam.
Emerging Infectious Dis. 18(3): 536-537.
Hintze, J. 2009. NCSS version 07.1.14 (Computer Program). Kaysville, Utah, USA.
184
Jenkins, R.K.B. and P.A. Racey. 2008. Bats as bushmeat in Madagascar. MADAGASCAR
CONSERVATION & DEVELOPMENT. 3: 22-30.
Johara, M.Y., H. Field, A.M. Rashdi, C. Morrissy, B. van der Heide, P. Rota, A. bin Adzhar, J.
White, P. Daniels, A. Jamaluddin and T. Ksiazek. 2001. Nipah virus infection in bats
(Order Chiroptera) in peninsular Malaysia. Emerging Infectious Dis. 7: 439-441.
Kamins, A.O., O. Restif, Y. Ntiamoa-Baidu, R. Suu-Ire, D.T.S. Hayman, A.A. Cunningham,
J.L.N. Wood and J.M. Rowcliffe. 2011. Uncovering the fruit bat bushmeat commodity
chain and the true extent of fruit bat hunting in Ghana, West Africa. Biological
Conservation. 144: 3000-3008.
Kasso, M., M. Balakrishnan. 2013. Ecological and Economic Importance of Bats (Order
Chiroptera). ISRN Biodiversity. Article ID 187415: 1-9
Khan, M.S.U., J. Hossain, E.S. Gurley, N. Nahar, R. Sultana and S.P. Luby. 2010. Use of
infrared camera to understand bats’ access to date palm sap: implications for preventing
Nipah virus transmission. EcoHealth. 7: 517-525.
Kunz, T.H. and S. Parsons. 2009. Ecological and Behavioral Methods for the Study of Bats.
2nd ed. The John Hopskin University Press, Baltimore.
Lane, D.J.W., T. Kingston and B.P. Lee. 2006. Dramatic decline in bat species richness in
Singapore, with implications for Southeast Asia. BIOLOGICAL CONSERVATION.
131: 584-593.
Lee, Y. and G.F. McCracken. 2002. Foraging activity and food resource use of Brazilian free-
tailed bats, Tadarida brasiliensis (Molossidae). Ecoscience. 9(3): 306-313.
185
Liu, A., D. Li and H. Wang. 2002..Ornithophilous and Chiropterophilous Pollination in Musa
itinerans (Musaceae), a Pioneer Species in Tropical Rain Forests of Yunnan,
Southwestern China. BIOTROPICA. 34(2): 254-260
Looi, L.M. and K.B. Chua. 2007. Lessons from the Nipah virus outbreak in Malaysia. Malays
J. Pathol. 29(2): 63-67.
Mehal, J.M., R.C. Holman, D.A. Brass, J.D. Blanton and B.W. Petersen. 2014. Changes in
knowledge of bat rabies and human exposure among United States cavers. Am J Trop
Med Hyg. 90(2): 263-264.
Montgomery, J.M., M.J. Hossain, E. Gurley, D.S. Carroll, A. Croisier, E. Bertherat, N. Asgari, P.
Formenty, N. Keeler, J. Comer, M.R. Bell, K. Akram, A.R. Molla, K. Zaman, M.R.
Islam, K. Wagoner, J.N. Mills, P.E. Rollin, T.G. Ksiazek and R.F. Breiman. 2008. Risk
factors for Nipah virus encephalitis in Bangladesh. Emerging Infectious Dis. 14(10):
1526-1532.
Morris, A.D., D.A. Miller and M.C. Kalcounis-Rueppell. 2010. Use of Forest Edges by bats in
Managed Pine Forest Landscape. J. of Wildlife Management. 74(1): 26-34.
Nahar, N., R. Sultana, E.S. Gurley, M.J. Hossain and S.P. Luby. 2010. Date palm sap collection:
exploring opportunities to prevent Nipah transmission. EcoHealth 7: 196-203.
Newman, S.H., H. Field, J. Epstein and C. de Jong. 2011. Investigating the role of bats in
emerging zoonoses: Balancing ecology, conservation and public health interests.
FAO Animal Production and Health, Rome.
Olson, J.G., C. Rupprecht, P.E. Rollin, U.S. An, M. Niezgoda, T. Clemins, J. Walston and T.G.
Ksiazek. 2002. Antibodies to Nipah-like virus in bats (Pteropus lylei), Cambodia.
Emerging Infectious Dis. 8(9): 987-988.
186
Paterson, B.J., M.T. Butler, K. Eastwood, P.M. Cashman, A. Jones and D.N. Durrheim. 2014.
Cross sectional survey of human-bat interaction in Australia: public health implications.
BMC Public Health. 14:58.
Paton, N.I., Y.S. Leo, S.R. Zaki, A.P. Auchus, K.E. Lee, A.E. Ling, S.K. Chew, B. Ang, P.E.
Rollin, T. Umapathi, I. Sng, C.C. Lee, E. Lim and T.G. Ksiazek. 1999. Outbreak of
Nipah-virus infection among abattoir workers in Singapore. THE LANCET 353: 1253-
1256.
Rahman, S.A., L. Hassan, J.H. Epstein, Z.C. Mamat, A.M. Yatim, S.S. Hassan, H.E. Field, T.
Hughes, J. Westrum, M.S. Naim, A.S. Suri, A.A. Jamaluddin, P. Daszak and the
Henipavirus Ecology Research Group. 2013. Risk Factors for Nipah virus infection
among Pteropid bats, peninsular Malaysia. Emerging Infectious Dis. 19(1): 51-60.
Robertson, K., B. Lumlertdacha, R. Franka, B. Petersen, S. Bhengsri, S. Henchaichon, L.F.
Peruski, H.C. Baggett, S.A. Maloney and C.E. Rupprecht. 2011. Rabies-Related
Knowledge and Practices among Persons at Risk of Bat Exposure in Thailand. PLOS
NEGLECTED TROPICAL DISEASES. 5(6): e1054.
Schaub, A., J. Ostwald and B.M. Siemers. 2008. Foraging bats avoid noise. The J. of
Experimental Biology. 211: 3174-3180.
Sendow, I., H.E. Field, J. Curran, Darminto, C. Morrissy, G. Meehan, T. Buick and P. Daniels.
2006. Henipavirus in Pteropus vampyrus bats, Indonesia. Emerging Infectious Dis.
12(4): 711-712.
Smith, I. and L. Wang. 2012. Bats and their virome: an important source of emerging viruses
capable of infecting humans. Curr. Opin. in Virol. 3: 1-8.
187
Sohayati, A.R., S.S. Hassan, L. Hassan, J.H. Epstein, S.S. Arshad, R. Mohamed, A.A. Jamaluddin
and P. Daszak. 2008. Endemicity of Nipah virus in Pteropus bats over wide
geographical area in peninsular Malaysia. 13th International Congress on Infectious
Diseases Abstracts, Poster Presentation. e138: Abstract No. 18.035.
Tan, K.H., A. Zubaid and T.H. Kunz. 1997. Tent construction and social organization in
Cynopterus brachyotis (Muller) (Chiroptera: Pteropodidae) in Peninsular Malaysia. J. of
Natural History. 31: 1605-1621.
The Hindu. 2014. Bats hunted for ‘medicinal values’ in Vijayawada. The Hindu. Available
Source: http://www.thehindu.com/news/cities/Vijayawada/bats-hunted-for-medicinal-
values-in-vijayawada/article4995011.ece, 24 April 2014.
Wacharapluesadee, S., K. Boongird, S. Wonghongsa, P. Phumesin and T. Hemachudha. 2006.
Drinking bat blood may be hazardous to your health. Clinical Infectious Dis. 43: 269.
_______, _______, _______, N. Ratanasetyuth, P. Supavonwong, D. Saengsen, G. N. Gongal and
T. Hemachudha. 2010. A longitudinal study of the prevalence of Nipah virus in
Pteropus lylei bats in Thailand: evidence for seasonal preference in disease transmission.
Vector Borne and Zoonotic Dis. 10(2): 183-190.
_______ and T. Hemachudha. 2007. Duplex nested RT-PCR for detection of Nipah virus RNA
from urine specimens of bats. J. of Virol Methods. 141(1): 97-101.
_______, B. Lumlertdacha, K. Boongird, S. Wanghongsa, L. Chanhome, P. Rollin, P. Stockton,
C.E. Rupprecht, T.G. Ksiazek and T. Hemachudha. 2005. Bat Nipah virus, Thailand.
Emerging Infectious Dis. 11(2): 1949-1951.
188
Wild, T.F. 2009. Henipaviruses: A new family of emerging Paramyxoviruses. Pathologie
Biologie 57: 188-196. Cited K.B. Chua, W.J. Bellini, P.A. Rota, B.H. Harcourt, A.
Tamin and S.K. Lam. 2000. Nipah virus: a recently emergent deadly Paramyxovirus.
Sci. 288(5470): 1432-1435.
Yamane, T. 1967. Statistics, an Introductory Analysis. 2nd ed. Harper and Row, New York.
Young, M.K., S.D. El and B.J. McCall. 2014. Preventing Australian bat lyssavirus: community
knowledge and risk perception of bats in South East queensland. Vector Borne
Zoonotic Dis. 14(4): 284-290.
ภาคผนวก
190
ภาคผนวก ก
แบบสอบถามวเคราะหปจจยเสยง
191
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารมสกร
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร
192
แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยง เจาของฟารม หรอผควบคมฟารมสกร
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความททานเหนตรง
กบตวทาน
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ (นาย/นาง/นางสาว)……………….นามสกล...........................อาย.......ป
***เบอรโทร.......................................ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน.................................
ตาบล.....................................อาเภอ..................................... จงหวด............................................
2. ชอฟารมสกร (ถาม).......................................................ทตงฟารม/โรงเรอนสกร
ทเดยวกบทอยผใหสมภาษณ (ทเดยวกบทอยบาน)
คนละทกบทอยบาน ระบ หมท......ชอหมบาน.............................ตาบล..................................
อาเภอ......................................จงหวดสงขลา
3. ขนาดพนทของฟารมสกร.....................ไร........................งาน........................ตร.ม.
4. พกดแผนท (ใชระบบ UTM ) Zone 47 N แกนนอน.....................................แกนตง......................
5. สถานะผใหสมภาษณ
เกษตรกรผเลยง เจาของฟารม ผจดการฟารม อนๆ ระบ...........................
6. รปแบบการเลยง
เกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน ฟารมเชงพาณชย ฟารมมาตรฐานทกรมปศสตวรบรอง
7. ลกษณะการเลยงภายในฟารม
เลยงแมพนธ เลยงแมพนธและสกรอนบาล
เลยงแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน เลยงสกรขน
8. จานวนสกรทเลยง ณ ปจจบน (แยกแตละประเภท)
สกรพนเมอง
(ตว)
พอพนธ
(ตว)
แมพนธ
(ตว)
ลกสกร
(ตว)
สกรขน
(ตว)
รวม (ตว)
193
สวนท 2 ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกร (ขอมลตงแตเดอนมกราคม 2555-ปจจบน)
คานยามของฟารม (definition)
ฟารมทเสยง (case) คอ ฟารมสกรทมคางคาวบนเขามาในฟารมหรอมหลกฐานรองรอยของคางคาว
ฟารมทไมเสยง (control) คอ ฟารมสกรทไมมคางคาวบนเขามาในฟารม
คางคาว
1. ในชวงตงแตเดอนมกราคม 2555-ปจจบน ทานเคยสงเกตเหนวามคางคาวบนเขามาในฟารมหรอ
มหลกฐานรองรอยของคางคาวในฟารมหรอไม(*คาถามขอนใชเพอกาหนดคานยามของฟารม)
ไมมคางคาวบนเขามาในฟารม (*ถาไมมคางคาว ขามไปตอบขอ 3.ชนดของผลไม...)
มคางคาวบนเขามาในฟารมหรอมหลกฐานรองรอยของคางคาวในฟารม
2. ประเภทของคางคาวทบนเขามาในฟารมฯ ไมทราบ ทราบ *ถาทราบ โปรดระบประเภท
คางคาวกนผลไมหรอนาตอย ระบชนด (ถาทราบ).......................หรอชอทองถน.....................
ตวอยาง เชน
คางคาวแมไกปาฝน
ขนาดใหญ
น.น.ประมาณ 1 กก.
คางคาวขอบหขาวเลก
ขนาดเลก
น.น. 28-40 ก.
ใบหสขาว
หนาคลายสนข
คางคาวขอบหขาวใหญ
อาศยบนกงไม
ของตนไมใหญ
ใตใบของตนปาลม
ตนมะพราว
คางคาวขอบหดาใต
อาศยในปาดบชน
และดบแลง ทงทเปน
บรเวณภเขาสงชน
และทราบ
คางคาวหนายาวใหญ
มกเกาะอยโดดเดยวตามใตกง
และใบไม อาหารเปนพวก
เกสรดอกไมและนาหวาน
คางคาวบวฟนร
อาศยในถา หน ตามรอย
แยก และสสานเกา
คางคาวเลบกด
ขนาดเลกมากจนถงขนาดเลก
น.น.35-82 ก.
กนนาหวานและละอองเรณจากดอกไม
ชวยถายละอองเกสรของทเรยนและสะตอ
194
คางคาวกนแมลง ระบชนด (ถาทราบ)....................................หรอชอทองถน..........................
*คางคาวกนแมลง มกจะมขนาดเลกกวาคางคาวกนผลไม และสวนใหญจะอาศยอยในถา
ตวอยาง เชน
สวนผลไมและตนไม
3. ชนดของผลไมและตนไมทมในฟารม
กลวย ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ลองกอง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
เงาะ ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ทเรยน ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
มะมวง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ฝรง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ละมด ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ลาไย ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ขนน ไมม ม จานวน.......ตน
นอยหนา ไมม ม จานวน.......ตน
ทเรยนเทศ ไมม ม จานวน.......ตน
ชมพ ไมม ม จานวน.......ตน
กระทอน ไมม ม จานวน.......ตน
พทรา ไมม ม จานวน.......ตน
ตนสะตอ ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ตนมะพราว ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ตนมะเขอพวง ไมม ม จานวน.......ตน หรอพนทปลก.......ไร........งาน
ตนตะขบฝรง ไมม ม จานวน.......ตน
คางคาวหนายกษ คางคาวหหน คางคาวมงกฎ คางคาวยอดกลวย
195
ตนไทร ไมม ม จานวน.......ตน
ตนหวา ไมม ม จานวน.......ตน
ตนนน ไมม ม จานวน.......ตน
ตนโพธ ไมม ม จานวน.......ตน
ตนหกวาง ไมม ม จานวน.......ตน
ตนสะเดาอนเดย/สะเดาไทย (ผลรปไขเรยวคลายองนสเหลองอมเขยว) ไมม ม จานวน.......ตน
ตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง (ผลสกกลมเหลอง ขนาด 2-3 ซม.) ไมม ม จานวน.......ตน
ตนปาลมพนเมอง (ตนเหรง) ไมม ม จานวน.........ตน
ตนตาลโตนด ไมม ม จานวน.........ตน
4. ในรศม 5 กโลเมตร รอบฟารมสกร มสวนผลไมหรอไม (สวนผลไม ไดแก สวนกลวย
สวนลองกอง สวนเงาะ สวนทเรยน สวนมะมวง ฯลฯ *ยกเวนสวนมงคด โดยสวนผลไมตองม
พนทอยางนอย 1 ไร)
ไมมสวนผลไม มสวนผลไม ระยะทางหางจากฟารม โดยประมาณ.................กม.
5. ในรศม 5 กโลเมตร รอบฟารมสกร มตนปาลมพนเมอง (ตนเหรง) หรอ ตนตาลโตนดหรอไม
ไมม ม ระยะทางหางจากฟารม โดยประมาณ.................กม.
6. ระยะทางจากฟารมสกรถงสวนยางพาราทใกลทสด โดยประมาณ.....................เมตร
ถา
7. ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารมสกร มถาทเปนแหลงอยอาศยของคางคาวหรอไม
ไมมถา มถา ระบชอ...................................ระยะหางจากฟารม โดยประมาณ.........กม.
ปา
8. ระยะทางจากฟารมสกรถงขอบปาทใกลทสด (พนทปาอยางนอย 1 ตร.กม.) โดยประมาณ......กม.
แหลงนา
9. ในฟารมมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง หรอไม
ไมมแหลงนา มแหลงนา
10. ในรศมรอบฟารม 5 กโลเมตร มแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ลาธาร แมนา ปาพร
หรอไม
ไมมแหลงนา มแหลงนา ระบ.........................ระยะหางจากฟารม โดยประมาณ........กม.
196
แมลงและผเสอกลางคน
11. ในชวงคาจนถงเชามดมแมลง (แมลง เชน แมลงปกแขง ดวง จกจน มวน แมลงปอ ผง ฯลฯ)
และผเสอกลางคนในฟารมหรอไม
ไมมแมลงและผเสอกลางคน มแมลงและผเสอกลางคน
ลกษณะคอกหรอโรงเรอน
12. ฟารม มลกษณะคอกหรอโรงเรอนเปนแบบใด
โรงเรอนแบบปด (ระบบอแวป) คอกรายยอยและปลอยใหหากนอสระบางครง
คอกหรอโรงเรอนแบบเปด คอกหรอโรงเรอนแบบเปดมตาขาย
แหลงอาหารของคางคาวและทอยอาศยตามธรรมชาต (ถาทราบ)
13. แหลงอาหาร ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารมสกร ระบ............................ ...................................
ทอยอาศยตามธรรมชาต ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารมสกร ระบ..............................................
การเปลยนแปลงของแหลงอาหารของคางคาวและทอยอาศยชวคราว
14. ในฟารมมจานวนตนของผลไมทเปนแหลงอาหาร แหลงผสมเกสร หรอตนไมทพกชวคราว
ของคางคาวเพมขนหรอไม เมอเทยบกบปทผานมา
ไมเพมขน เพมขน
การตดไมทาลายปาและพนทปาไมถกแยกมขนาดเลกลง
15. ในรศม 15 กโลเมตร รอบฟารม ปาไมในพนทถกตดและพนทปาถกแยกใหมขนาดเลกลง
หรอไม เมอเทยบกบปทผานมา
ไมเลกลง เลกลง
การขยายตวของพนททาการเกษตร
16. พนทรอบฟารมปลกยางพาราเพมขนหรอไม เมอเทยบกบปทผานมา
ไมเพมขน เพมขน
17. พนทรอบฟารมปลกปาลมนามนเพมขนหรอไม เมอเทยบกบปทผานมา
ไมเพมขน เพมขน
การขยายตวของชมชนเมอง
18. ในรศม 5 กโลเมตร รอบฟารม มการขยายตวของชมชนเขามาอยรอบฟารมหรอไม เมอเทยบกบ
ปทผานมา
ไมเพมขน เพมขน
19. ระยะทางจากฟารมสกรถงบานหรออาคารทสรางลาสดทใกลทสดในชวงปทผานมา
โดยประมาณ.....................เมตร
197
ภาคผนวก ข
แบบสอบถามประเมนความร ทศนคต และการปฏบต
198
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยงสกร
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
199
แบบสอบถามชดท 1 สอบถามเกษตรกรผเลยงสกร
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
ก. ขอมลผใหสมภาษณ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................
6. ประสบการณในการเลยงสกร...................ป
7. ประเภทของสกรทเลยงหรอรบผดชอบ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)
แมพนธ แมพนธและสกรอนบาล แมพนธ สกรอนบาล และสกรขน สกรขน
ข. ขอมลฟารม
8. ชอฟารมสกร (ถาม).......................................................ทตงฟารม/โรงเรอนสกร
ทเดยวกบทอยผใหสมภาษณ (ทเดยวกบทอยบาน)
คนละทกบทอยบาน ระบ หมท......ชอหมบาน.............................ตาบล..................................
อาเภอ......................................จงหวดสงขลา
9. ขนาดพนทของฟารมสกร.....................ไร........................งาน........................ตร.ม.
10. พกดแผนท (ใชระบบ UTM ) Zone 47 N แกนนอน.....................................แกนตง....................
200
11. รปแบบการเลยง
เกษตรกรรายยอยเลยงหลงบาน ฟารมเชงพาณชย ฟารมมาตรฐานทกรมปศสตวรบรอง
12. ลกษณะการเลยงภายในฟารม
เลยงแมพนธ เลยงแมพนธและสกรอนบาล
เลยงแมพนธ สกรอนบาล และสกรขน เลยงสกรขน
13. จานวนสกรทเลยง ณ ปจจบน (แยกแตละประเภท)
สกรพนเมอง
(ตว)
พอพนธ
(ตว)
แมพนธ
(ตว)
ลกสกร
(ตว)
สกรขน
(ตว)
รวม (ตว)
14. แหลงทจาหนายสกรจากฟารมหรอเลยงตอ ระบ..........................................................................
......................................................................................................................................................
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถาเกษตรกรผเลยงสกรตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบ
อยางนอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาเกษตรกรตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย
ใหทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
201
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเลยงสกร
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
202
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร หนวยงานภาครฐจะสามารถควบคม
และกาจดโรคได
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
4. ทานเหนดวยหรอไมหากมการระบาดของโรคไวรสนปาหในฟารมจะตองทาลายสกรทงหมด
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
5. ทานคดวาการปองกนไมใหคางคาวเขาสโรงเรอนจะสามารถปองกนการเกดโรคไวรสนปาหใน
ฟารมสกรได
เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย
6. ทานคดวาการมสวนผลไมภายในฟารมสกรเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาสฟารม
เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย
7. ทานคดวาการมแมลงและผเสอทเปนอาหารของคางคาวเปนปจจยโนมนาใหคางคาวเขาสฟารม
เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย
8. ทานคดวาการมแหลงนา เชน สระนา/บอนา บง คลอง ภายในฟารม เปนปจจยโนมนาใหคางคาว
เขาฟารม
เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย
203
9. ทานคดวา การตดไมทาลายปา การขยายพนทการเกษตร การขยายตวของชมชนเมอง เปนปจจย
โนมนาของโรคไวรสนปาห
เหนดวย เฉยๆ ไมเหนดวย
10. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางในฟารมสกรเพอเฝา
ระวงโรค เชน เจาะเลอด
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..........................................................................................................
ค. การปฏบต
1. มการสงเกตเหนสกรในฟารมแสดงอาการอาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรออาการทาง
ระบบประสาท ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ขณะทสมผสนามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอ
ชวยทาคลอดลกสกร ใชหรอไม
ใช ไมใช
3. มการลางมอทกครงหลงสมผสนามก ปสสาวะ เลอด ซากของสกร หรอชวยทาคลอดลกสกร ใช
หรอไม
ใช ไมใช
4. มการปองกนไมใหคางคาวเขามาในบรเวณคอกหรอโรงเรอน เชน ตาขาย ระบบอแวป ใช
หรอไม
ใช ไมใช
5. มการปลกตนไมใกลคอกหรอโรงเรอน ใชหรอไม
ใช ไมใช
204
6. มการแจงเจาหนาทภาครฐเมอมสกรแสดงอาการ เชน อาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรอ
อาการทางระบบประสาท ใชหรอไม
ใช ไมใช
7. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาได
สมผสกบสกรปวยทแสดงอาการ อาปากหายใจ ไอดงเหมอนสนขเหา หรออาการทางระบบ
ประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
8. มการชาแหละสกรทปวยหรอตายในฟารม ใชหรอไม
ใช ไมใช
9. มการจดการซากสกรอยางไร
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
205
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 2 สอบถามผชาแหละสกร
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
206
แบบสอบถามชดท 2 สอบถามผชาแหละสกร
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................
6. ประสบการณในการชาแหละสกร...................ป
7. สถานทชาแหละหรอโรงฆาสตวททางาน ระบ...............................................................................
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถาผชาแหละสกรตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง
นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผชาแหละตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย ให
ทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
207
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
208
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการชาแหละสกร
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาหากมการระบาดของโรคเกดขนในฟารมสกร และมการลกลอบเคลอนยายสกรทตด
เชอไวรสนปาหเขาโรงฆาสตว หนวยงานภาครฐจะสามารถควบคมและกาจดโรคได
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
4. ทานเหนดวยหรอไม ในการหามชาแหละสกร เมอมการระบาดของโรคไวรสนปาหในพนท
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
ค. การปฏบต
1. มการสวมอปกรณปองกนโรค เชน ถงมอ ชดกนเปอน ขณะชาแหละสกร ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการลางมอทกครงหลงชาแหละสกร ใชหรอไม
ใช ไมใช
209
3. มการอาบนาทนทหลงชาแหละสกรในแตละวน ใชหรอไม
ใช ไมใช
4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาไดทา
การชาแหละสกรปวยทไอเสยงดง หรอมอาการทางระบบประสาท ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
210
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 3 สอบถามผลาคางคาว
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
211
แบบสอบถามชดท 3 สอบถามผลาคางคาว
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................
6. ประสบการณในการลาคางคาว...................ป
7. ชนดของคางคาวทลา ระบ..............................................................................................................
8. พนททลาคางคาว ระบ....................................................................................................................
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถาผลาคางคาวตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยางนอย 1
คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผลาคางคาวตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย ใหทา
เครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
212
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
213
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการลาคางคาว
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาการลาคางคาวเปนกจกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
4. ทานคดวาการหามลาคางคาวทกชนด เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการตดโรคมาสคน
ได
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการเกบตวอยางคางคาวเพอเฝาระวงโรค
เชน จบคางคาวเพอเจาะเลอด
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..........................................................................................................
214
ค. การปฏบต
1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม
ใช ไมใช
3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม
ใช ไมใช
4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาไดถก
คางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
215
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 4 สอบถามผบรโภคคางคาว
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
216
แบบสอบถามชดท 4 สอบถามผบรโภคคางคาว
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................
6. ความถในการบรโภคคางคาว..................ครง ตอ เดอน ป
7. ชนดของคางคาวทบรโภค ระบ.......................................................................................................
8. แหลงทมาของคางคาวทนามาบรโภค ระบ.....................................................................................
9. เหตผลทบรโภคคางคาว..................................................................................................................
........................................................................................................................................................
10. ประเภทของการประกอบอาหารจากคางคาว................................................................................
217
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถาผบรโภคคางคาวตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง
นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผบรโภคคางคาวตอบคาถามไมตรงกบคา
เฉลย ใหทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
218
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคคางคาว
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาการบรโภคคางคาวเปนพฤตกรรมหนงทมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
4. ทานคดวาการไมบรโภคคางคาว เปนมาตรการอยางหนงในการปองกนการตดโรคมาสคนได
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
219
5. ทานพรอมทจะใหความรวมมอกบหนวยงานภาครฐ เมอภาครฐขอความรวมมอใหงดบรโภค
คางคาวเพอปองกนการตดโรคจากคางคาวสคน
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..........................................................................................................
ค. การปฏบต
1. มการกนเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทไมผานการปรงสก ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการใสถงมอขณะเตรยมอาหารทมาจากเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาวทกครง ใช
หรอไม
ใช ไมใช
3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรค เมอสมผสกบเลอดหรอผลตภณฑจากคางคาว ใชหรอไม
ใช ไมใช
4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาได
บรโภคเลอดคางคาวหรอผลตภณฑจากคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
220
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 5 สอบถามผเกบผลไม
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
221
แบบสอบถามชดท 5 สอบถามผเกบผลไม
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................
6. ประสบการณในการเกบผลไม...................ป
7. ชวงเวลาทเกบผลไมเดอน...................................ถงเดอน.......................................
8. ความถในการเกบผลไม..................ครง ตอ สปดาห เดอน
9. ชนดของผลไมทเกบ ระบ...............................................................................................................
10. พนททเกบผลไม ระบ...................................................................................................................
......................................................................................................................................................
11. สถานทจาหนายผลไม ระบ...........................................................................................................
222
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถาผเกบผลไมตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยางนอย 1
คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผเกบผลไมตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย ใหทา
เครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
223
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการเกบผลไม
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาการเกบผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
224
4. ทานคดวาการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนายสามารถลดความเสยงในการตดโรค
ไวรสนปาห
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..........................................................................................................
ค. การปฏบต
1. มการคดแยกผลไมทมรอยแทะกอนนาไปจาหนาย ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการสวมถงมอในการเกบผลไมทกครง (ไมรวมทเรยน มงคด) ใชหรอไม
ใช ไมใช
3. มการลางมอทกครงหลงเกบผลไม ใชหรอไม
ใช ไมใช
4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาได
เกบผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
5. มการจดการผลไมทมรอยแทะอยางไร
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
225
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 6 สอบถามผบรโภคผลไม
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
226
แบบสอบถามชดท 6 สอบถามผบรโภคผลไม
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร อนๆ ระบ...........................
6. ความถในการบรโภคผลไม..................ครง ตอ สปดาห เดอน
7. ชนดของผลไมทบรโภค ระบ..........................................................................................................
8. แหลงทมาของผลไมทนามาบรโภค ระบ.....................................................................................
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถาผบรโภคผลไมตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง
นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถาผบรโภคผลไมตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย
ใหทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
227
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
228
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการบรโภคผลไม
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาการบรโภคผลไมมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
4. ทานคดวาการไมบรโภคผลไมทมรอยแทะและลางผลไมทกครงกอนบรโภคสามารถปองกนการ
ตดโรคไวรสนปาหได
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล..........................................................................................................
ค. การปฏบต
1. มการเลอกซอผลไมทไมมรอยแทะ ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการลางผลไมกอนบรโภคทกครงใชหรอไม ใชหรอไม
ใช ไมใช
229
3. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาได
บรโภคผลไมทมรอยแทะของคางคาว ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
4. มการจดการลางทาความสะอาดผลไมกอนบรโภคอยางไร
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
230
แบบสอบถามเลขท..............
ชอผทาการสมภาษณ.......................................เบอรโทร........................สมภาษณ ณ วนท.................
แบบสอบถามชดท 7 สอบถามนกวจยคางคาว
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
แบบสอบถามฉบบนใชเพองานวจยเทานน
คาชแจง
แบบสอบถามนเปนการทาวทยานพนธของนสตปรญญาโท สาขาระบาดวทยาทาง
สตวแพทย คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยทาการศกษาในป 2556
วตถประสงค
เพอวเคราะหหาปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรในพนทททาการศกษาของ
จงหวดสงขลา และประเมนความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตด
เชอไวรสนปาห ซงผลการศกษาทไดจะใชเปนแนวทางในการเฝาระวงโรคไวรสนปาหตอไป
โดยขอมลทสมภาษณจะเกบเปนความลบ ไมมการเปดเผยเปนรายบคคล หรอระบชอผใด
ผรบผดชอบ
นายอรณ ชมแกว นสตปรญญาโทสาขาระบาดวทยาทางสตวแพทย ภาควชาสตวแพทย
สาธารณสขศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน
อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม 73140 โทร. 081-4433661, 086-4983710
E-mail: [email protected]
แบบสอบถาม จะแบงเปน 2 สวน ดงน
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
231
แบบสอบถามชดท 7 สอบถามนกวจยคางคาว
เรอง
ปจจยเสยงของการพบคางคาวในฟารมสกรและความร ทศนคต และการปฏบต
ของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาหในจงหวดสงขลา
สวนท 1 ขอมลพนฐาน
คาชแจง โปรดเตมขอความหรอเขยนเครองหมาย ใน หรอ ( ) หนาขอความ
1. ชอ-สกล ผใหสมภาษณ……………….....นามสกล.............................. ***เบอรโทร...................
2. ทอยเลขท..........หมท......ชอหมบาน...........................ตาบล........................อาเภอ........................
จงหวด......................................
3. เพศ ชาย หญง
4. อาย................ป
5. ระดบการศกษาสงสด
ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษาหรอเทยบเทา
อาชวศกษาหรอเทยบเทา ปรญญาตร ปรญญาโท
ปรญญาเอก อนๆ ระบ...........................
6. ตาแหนงปจจบน.....................................................................
7. ประสบการณในการทางานทเกยวของกบคางคาว...................ป
8. หวขอหรอลกษณะของงานวจยทเกยวกบคางคาว...........................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
232
สวนท 2 ความร ทศนคต และการปฏบตของประชากรกลมเสยงเกยวกบการตดเชอไวรสนปาห
คาชแจง ถานกวจยคางคาวตอบคาถามตรงกบคาเฉลยซงเปนคาสาคญ (keyword) ในวงเลบอยาง
นอย 1 คาสาคญ ใหทาเครองหมาย ใน ถกตอง ถานกวจยคางคาวตอบคาถามไมตรงกบคาเฉลย
ใหทาเครองหมาย ใน ไมถกตอง
ก. ความร
1. ทานเคยไดยนขาววามหมตายจากโรคชนดหนงในมาเลเซยเมอป พ.ศ.2541 หรอไม
ไมเคย เคย
2. จากขอ 1. ทานรหรอไมวามคนตายดวย?
ไมร ร
3. ทานรหรอไมวาคางคาวสามารถนาโรคไดหลายชนด
ไมร ร
4. ทานเคยไดยน “โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” มากอนหรอไม
ไมเคย เคย
5. ทานพอรจกหรอมความรเกยวกบโรค “ไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาห” บาง หรอไม
ไมร ร
6. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหสามารถตดตอถงคนไดหรอไม (ได)
ถกตอง ไมถกตอง
7. โรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหมสตวชนดใดเปนสตวนาโรค (คางคาว)
ถกตอง ไมถกตอง
8. คางคาวสามารถแพรเชอไวรสนปาหออกมากบสงใด (ปสสาวะ นาลาย )
ถกตอง ไมถกตอง
233
9. การมสวนผลไมภายในฟารมสกร การไมสวมอปกรณปองกนโรค การกนนาตาลสดทปนเปอน
ปสสาวะคางคาว การกนผลไมทมรอยแทะของคางคาว เปนปจจยเสยงของโรคไขสมองอกเสบ
นปาหหรอโรคไวรสนปาห ใชหรอไม (ใช)
ถกตอง ไมถกตอง
10. ในประเทศไทยเคยมการระบาดของโรคไขสมองอกเสบนปาหหรอโรคไวรสนปาหใชหรอไม
(ไมใช)
ถกตอง ไมถกตอง
ข. ทศนคต
1. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทสงผลกระทบตอการวจยคางคาว
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
2. ทานคดวาโรคไวรสนปาหเปนโรคทนากลวโรคหนง
เหนดวย ระบเหตผล...............................................................................................................
เฉยๆ ระบเหตผล...............................................................................................................
ไมเหนดวย ระบเหตผล..............................................................................................................
3. ทานคดวาการศกษาวจยคางคาวมความเสยงในการตดโรคไวรสนปาห
เหนดวย
เฉยๆ
ไมเหนดวย ระบเหตผล............................................................................................................
234
4. งานวจยของทานมสวนชวยในการสรางหรอปรบปรงมาตรการปองกนโรคไวรสนปาหจาก
คางคาวสคนหรอสตวเลยง หรอไม
ไมม ระบเหตผล.........................................................................................................................
........................................................................................................................................................
ม ระบเหตผล.............................................................................................................................
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
ค. การปฏบต
1. มการสวมอปกรณปองกนคางคาวกด เชน ถงมอ ใชหรอไม
ใช ไมใช
2. มการลางมอทกครงหลงจบคางคาว ใชหรอไม
ใช ไมใช
3. มการลางแผลและใสยาฆาเชอโรคทกครงเมอถกคางคาวกด ใชหรอไม
ใช ไมใช
4. สมมตวา เมอทานปวย แสดงอาการซม รสกตวนอยลง ไอ และในชวงเวลา 14 วนทผานมาไดถก
คางคาวกด ทานจะไปพบแพทยหรอไม
ใช ไมใช
235
ภาคผนวก ค
ภาพสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง
236
ภาพผนวกท ค1 ตนสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.]
ภาพผนวกท ค2 ผลสะเดาเทยมหรอสะเดาชาง [Azadirachta excelsa (Jack) Jacobs.]
ลกษณะรปไขรผลแกเมอสกจะมสเหลอง ขนาดผล 2.4-3.2x1.3-1.5 เซนตเมตร
(สวนวจยและพฒนาผลตผลปาไม, 2540)
237
ประวตการศกษา และการทางาน
ชอ – นามสกล นายอรณ ชมแกว
วน เดอน ป ทเกด 24 เมษายน 2520
สถานทเกด อาเภอสทงพระ จงหวดสงขลา
ประวตการศกษา (พ.ศ.2537-2543) สตวแพทยศาสตรบณฑต จฬาลงกรณ
มหาวทยาลย
ประวตการทางาน (พ.ศ.2543-2547) ตาแหนงนกวชาการสงเสรมการขาย ฝาย
การตลาด บรษท ลพฒนาผลตภณฑ จากด (มหาชน)
(พ.ศ.2547-2549) ตาแหนงนายสตวแพทย สวนปองกนและ
บาบดโรคสตว สานกสขศาสตรสตวและสขอนามยท 9
กรมปศสตว
(พ.ศ. 2549-2549) ตาแหนงนายสตวแพทย กลมพฒนา
คณภาพสนคาปศสตว สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา
ตาแหนงหนาทการงานปจจบน (พ.ศ. 2549-ปจจบน) ตาแหนงนายสตวแพทย หวหนากลม
พฒนาสขภาพสตว สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา
สถานททางานปจจบน สานกงานปศสตวจงหวดสงขลา
ผลงานดเดนและรางวลทางวชาการ -
ทนการศกษาทไดรบ -