1
บทท 5
ระบบตนทนกระบวนการ (Process Costing)
• ความหมายของระบบตนทนกระบวนการ
• การผลตแบบกระบวนการ
• ลกษณะของบญชตนทนกระบวนการ
• การรวบรวมตนทนตาง ๆ ในการผลต
• การจดทารายงานตนทนการผลต
2
ความหมายของระบบตนทนกระบวนการ
ระบบตนทนกระบวนการ = ระบบตนทนชวงการผลต
วธคดตนทนสาหรบกจการอตสาหกรรมทมการผลตตอเนองกนไป
ไมสามารถแยกไดวาสวนใดของการผลตเปนของชนงานใด
เปนการผลตแบบจานวนมาก (Mass Production)
3
การผลตแบบกระบวนการ
1. การผลตตามลาดบขน (Sequential Processing) 2. การผลตแบบคขนาน (Parallel Processing) 3. การผลตแบบเลอกขนตอน (Selective Processing)
4
การผลตตามลาดบขน (Sequential Processing)
• ลกษณะการผลตทผลตภณฑจะผานชวงการผลตตาง ๆ
ตามลาดบ ตนทนการผลตของชวงการผลตหนงจะโอนตด
ผลตภณฑไปจนกวาจะสาเรจเปนสนคาสาเรจรปซง
ผลตภณฑประเภทนจะเปนกจการทตองการลกษณะการ
ผลตทเหมอนกน เชน แปง นาตาล ขนมปง ปนซเมนต
กระดาษ
1 2 3
5
การผลตแบบคขนาน (Parallel Processing)
• ลกษณะการผลตประเภทนจะผลตสนคามากกวาหนงชนด
ผานชวงการผลตตาง ๆ กน หลงจากผลตรวมกนมาถงจด
ๆ หนง เชน อตสาหกรรมกลนนามน ปลากระปอง ผลไม
กระปอง
1
3
2
4
5
6
การผลตแบบเลอกขนตอน (Selective Processing)
• ลกษณะของสนคาจะผานขนตอนของชวงการผลตเปน
บางขนตอน หรอ ทกขนตอน เชน โรงงานเนอสตว
อตสาหกรรมปโตรเคม
1
2
3
4
5
6
7
ลกษณะของบญชตนทนกระบวนการ 1. การรวบรวมขอมลหรอการสะสมตนทนจะจดทาเปนแผนก
2. แตละแผนกจะตองมการรวบรวมตนทนวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายในการผลตทเกดขนเขาบญชงานระหวางทาในแตละงวด
3. รวบรวมขอมลหนวยทผลตเสรจในแตละแผนก และในกรณทมงานระหวางทาคงเหลอ ณ วนทสนงวด ตองปรบหนวยของงานระหวางทาใหอยในรปของหนวยเทยบสาเรจรป
4. คานวณตนทนตอหนวยของแผนกตาง ๆ ในแตละงวด
5. ตนทนรวมของผลตภณฑทผลตเสรจในแตละแผนกจะถกโอนออกจากบญชงานระหวางทาไปยงแผนกถดไป
6. ตนทนรวมและตนทนตอหนวยของแตละแผนกจะรวบรวมในแตละงวดบญชทก 1 เดอน และนาไปแสดงไวในงบตนทนการผลต
8
การรวบรวมตนทนตาง ๆ ในการผลต
1. วตถดบทางตรง
• วตถดบทใชในการผลต
= วตถดบคงเหลอตนงวด + ซอวตถดบสทธ – วตถดบคงเหลอตนงวด
• ซอวตถดบสทธ = ราคาซอ + คาขนสงเขา – สงคน - สวนลดรบ
2. คาแรงงานทางตรง
3. คาใชจายการผลต
9
การจดทารายงานตนทนการผลต
ขนท 1 จดทารายงานจานวนหนวยผลตหรอปรมาณผลต ในรปของหนวยนบได (หนวย)
ขนท 2 คานวณหาหนวยเทยบสาเรจรป (Equivalent Unit) ของวตถดบทางตรง และตนทน
แปรสภาพ(คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต)
ขนท 3 รวบรวมตนทนทเกดขนในแผนกประจางวด <วตถดบทางตรง และตนทนแปร
สภาพ(คาแรงงานทางตรง + คาใชจายการผลต)>
ขนท 4 คานวณหาตนทนตอหนวยเทยบสาเรจรป (Cost per unit equivalent) ของตนทนท
ไดรบโอนมา <วตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ(คาแรงงานทางตรง + คาใชจาย
การผลต)> โดยนาขอมลขนท 3 หาร ดวยจานวนหนวยทคานวณไดในขนท 2
(บรรทดสดทาย)
ขนท 5 สรปตนทน โดยการคานวณตนทนผลตภณฑทโอนออก และงานระหวางทาปลาย
งวด เปนการนาขอมลในขนท 4 คณ กบหนวยเทยบของผลตภณฑทโอนออกและ
งานระหวางทาปลายงวด โดยยอดรวมทหาไดจะตองเทากบยอดรวมขนท 3
10
รปแบบของรายงานตนทนการผลต
1. วธถวเฉลยถวงนาหนก (Weighted Average Method) เปนการคดตนทนเพยงยอดเดยว โดยรวมงานระหวางทาตนงวดกบตนทนท
เกดขนเปนการผลตของงวดปจจบน
2. วธเขากอน-ออกกอน (first-in-first-out : FIFO) วธนจะถอวาระหวางทาตนงวดเปนผลตภณฑทแยกตางหากจากผลตภณฑท
ผลตและเสรจในงวดปจจบน ดงนน ระหวางทาตนงวด จะแยกเปน 2 สวน คอ
เปนตนทนของระหวางทาตนงวดยกมา กบ ตนทนทเพมเขาไปในงวดปจจบน
เพอใหงานระหวางทานนแลวเสรจเปนผลตภณฑ
11
โจทย บจ. เมองแมน ผลตและจาหนวยพดสาน ม 2 แผนกคอ แผนกสาน และแผนกประกอบ
โดยแผนกสาน จะใชวตถดบตอนตนกระบวนการผลต และแผนกประกอบ จะใชวตถดบ
ตอนทายกระบวนการผลต สวนตนทนแปรสภาพเกดขนสมาเสมอตลอดชวงเวลาการผลต
เรมทาการผลตในแผนกสาน 17,500 หนวย และมหนวยทผลตเสรจและโอน
ออก 20,000 หนวย และแผนกประกอบ 25,000 หนวย โดยมตนทนทเกดขนในแผนก
ตาง ๆ ระหวางเดอนสงหาคม 2547 ดงน
แผนกสาน แผนกประกอบ
วตถดบ 45,000 28,000
คาแรงงานทางตรง 32,500 30,850
คาใชจายการผลต 51,130 43,000
1% 50% 100%
83,630 73,850
ตนทนแปรสภาพ
12
สาหรบรายละเอยดอน ๆ มดงน
แผนกสาน แผนกประกอบ
งานระหวางทาตนงวด :
- หนวยนบ
9,500
12,000
ตนทน :
- ตนทนทไดรบโอนมา
- วตถดบทางตรง
- ตนทนแปรสภาพ
0
53,400
78,990
140,400
0
89,500
เปอรเซนตงานททาเสรจ : - งานระหวางทาตนงวด - งานระหวางทาปลายงวด
70
30
40
60
13
รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก - แผนกสาน
ขนท 1 และขนท 2 การจดทารายงานจานวนหนวยและคานวณหนวยเทยบสาเรจรป
หนวยนบได หนวยเทยบสาเรจรป
วตถดบ ตนทนแปรสภาพ %
งานระหวางทายกมา70% 9,500
หนวยทเรมผลต 17,500
หนวยทตองจดใหครบ 27,000 ผลตเสรจและโอนออก 100%
แผนก 2 20,000 20,000 20,000
งานระหวางทาปลายงวด30% 7,000 7,000 2,100
หนวยทจดได 27,000 27,000 22,100
แผนกท 1 วธท 1
14
ขนท 3 และขนท 4 การคานวณตนทนทตองจดใหครบ และตนทนตอหนวย
รวม ตนทน (บาท)
วตถดบ ตนทนแปรสภาพ
งานระหวางทายกมา 132,390 53,400 78,990
ตนทนในงวดปจจบน 128,630 45,000 83,630
ตนทนทตองจดใหครบ 261,020 98,400 162,620
หนวยเทยบสาเรจรป 27,000 22,100
ตนทนตอหนวย 11.0028 3.6444 7.3584
รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก - แผนกสาน
15
ขนท 5 คานวณตนทนทจดได
ตนทนผลตเสรจและโอนออก(บาท) งานระหวางทาปลายงวด(บาท) รวมตนทนทจดไดทงสน(บาท)
220,056 40,964
261,020
72,888 25,511
147,168 15,453
รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก - แผนกสาน
วตถดบ ตนทนแปรสภาพ รวม
16
แผนกท 2
รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก - แผนกประกอบ
ขนท 1 และขนท 2 การจดทารายงานจานวนหนวยและคานวณหนวยเทยบสาเรจรป
หนวยนบได หนวยเทยบสาเรจรป
หนวยทรบโอนมา
100% วตถดบ ตนทนแปรสภาพ งานระหวางทายกมา
40% 12,000 หนวยทรบโอนมาจากแผนกท 1 20,000
หนวยทตองจดใหครบ 32,000
ผลตเสรจและโอนออก100% 25,000 25,000 25,000 25,000
งานระหวางทาปลายงวด(60%) 7,000 7,000 0 4,200
หนวยทจดได 32,000 32,000 25,000 29,200
17
รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก - แผนกประกอบ
ขนท 3 และขนท 4 การคานวณตนทนทตองจดใหครบ และตนทนตอหนวย
รวม
ตนทน (บาท)
โอนมา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ
งานระหวางทายกมา 229,900 140,400 0 89,500
ตนทนในงวดปจจบน 321,906 220,056 28,000 73,850
ตนทนทตองจดใหครบ 551,806 360,456 28,000 163,350
หนวยเทยบสาเรจรป 32,000 25,000 29,200
ตนทนตอหนวย 17.9784 11.2643 1.1200 5.5941
18
รายงานตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงนาหนก - แผนกประกอบ
ขนท 5 คานวณตนทนทจดได
ตนทนของหนวยทผลตเสรจและโอน
ออก(บาท) 449,460
งานระหวางทาปลายงวด (บาท) 102,346 78,850 0 23,496
รวมตนทนทจดไดทงสน (บาท) 551,806
โอนมา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ
• ส/ค ยกมา 500 น.
• ขาย 12,500 น. @ 95 บ.
งบกาไรขาดทน(บาท)
ขาย (12,500 น. X 95 บ.) 1,187,500
หก ต/ทขาย (12,500 น. X 17.9784 บ.) (224,730)
กาไรขนตน 962,770
สนคาสาเรจรปคงเหลอปลายงวด (ส/คตน+ผลตเสรจและโอนออก-ขาย)
500+25000-12500=13000 น. X 17.9784 บ.
233,719.20 บ.
19
งานระหวางทาปลายงวด 40,964 งานระหวางทาปลายงวด102,346
รวม 143,310
20
วธท 2 แผนกท 1
รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน - แผนกสาน
ขนท 1 และขนท 2 การจดทารายงานจานวนหนวยและคานวณหนวยเทยบสาเรจรป
หนวยนบได หนวยเทยบสาเรจรป
วตถดบ ตนทนแปรสภาพ งานระหวางทายกมา
70% 9,500 -9,500 -6,650
หนวยทเรมผลต 17,500
หนวยทตองจดใหครบ 27,000 ผลตเสรจและโอนออก 20,000 20,000 20,000 งานระหวางทาปลายงวด30% 7,000 7,000 2,100
หนวยทจดได 27,000 17,500 15,450
21
รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน - แผนกสาน
รวม ตนทน (บาท)
วตถดบ ตนทนแปรสภาพ
งานระหวางทายกมา 132,390
45,000 83,630 ตนทนในงวดปจจบน 128,630
ตนทนทตองจดใหครบ 261,020 45,000
83,630
หนวยเทยบสาเรจรป 17,500 15,450
ตนทนตอหนวย 7.9844 2.5715 5.4129
ขนท 3 และขนท 4 การคานวณตนทนทตองจดใหครบ และตนทนตอหนวย
22
รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน - แผนกสาน
ขนท 5 คานวณตนทนทจดได
หนวยทผลตเสรจและโอนออก
20,000 น. ตนงวด 9,500
70% 132,390
เพมของงวดนเพอใหเสรจ 9,500
30% (9,500x 30%x5.4129) 15,426.76 0 15,426.76 ผลตของงวดน
10,500x7.9844 83,836.20
รวม 231,652.96
งานระหวางทาปลายงวด 29,367.04 18,000 11,367.04
รวมตนทนทจดไดทงสน 261,020
วตถดบ ตนทนแปรสภาพ รวม
23
แผนกท 2
รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน - แผนกประกอบ
หนวยนบได หนวยเทยบสาเรจรป
หนวยทรบโอนมา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ งานระหวางทายกมา
40% 12,000 -12,000 0 -4,800
หนวยทรบโอนมาจากแผนก 1 20,000
หนวยทตองจดใหครบ 32,000
ผลตเสรจและโอนออก 25,000 25,000 25,000 25,000
งานระหวางทาปลายงวด 60% 7,000 7,000 0 4,200
หนวยทจดได 32,000 20,000 25,000 24,400
ขนท 1 และขนท 2 การจดทารายงานจานวนหนวยและคานวณหนวยเทยบสาเรจรป
24
รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน - แผนกประกอบ
ขนท 3 และขนท 4 การคานวณตนทนทตองจดใหครบ และตนทนตอหนวย
รวม
ตนทน (บาท)
โอนมา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ
งานระหวางทายกมา 229,900
231,652.96 28,000 73,850 ตนทนในงวดปจจบน 333,502.96
ตนทนทตองจดใหครบ 563,402.96 231,652.96 28,000 73,850
หนวยเทยบสาเรจรป 20,000 25,000 24,400
ตนทนตอหนวย 15.729288 11.5826 1.1200 3.02664
25
รายงานตนทนการผลตวธเขากอนออกกอน - แผนกประกอบ
ขนท 5 คานวณตนทนทจดได
หนวยทผลตเสรจและโอนออก
25,000 ตนงวด
12,000 40% 229,900 เพมของงวดหนเพอใหเสรจ
60% 12,000 35,231.81 0 13,440 21,791.81
ผลตของงวดน 13,000 น. 204,480.74
รวม 469,612.55
งานระหวางทาปลายงวด 93,790.41 81,078.53 0 12,711.88
รวมตนทนทจดไดทงสน 563,402.96
26
จบบทท 5