❋PB จดหมายขาว ❋1จดหมายขาว
จดหมายขาวสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน
มหาวทยาลยมหาสารคามปท 1 ฉบบท 3 มนาคม – เมษายน 2555
Vol.1 No.3 March – April 2012ISSN 978-616-220-035-9
สถาบนวจยศลปะ
และวฒนธรรมอสาน
commoditization of Culturecommoditization of Culture
เมอวฒนธรรมอสาน...กลายเปนสนคา
❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว
บทบรรณาธการ
❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว
✎ ประเพณแหดาวครสตมาส:เวทการตอรองเพอ
สรางตวตนของชาวครตสอสาน 3
✎ คมภรใบลานในสอออนไลน:
รปโฉมใหมกบการสรางสำนกรวมทางสงคม 5
✎ บานภ-หมบานผไท:การคาวถชาตพนธ
ในบรบทของการทองเทยว 8
✎ จมทอมปสนฟารม:เมอ“วถชวตอสาน”
กลายเปนสนคาการทองเทยว 10
✎ เซรามกผตาโขน:ปนแตง“ตวตนอสาน”
สงานสนคาวฒนธรรม 11
✎ วาดวยขาวสถาบนฯ 14
จดหมายขาวสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานฉบบนเปนเลมท3 แลวนะครบกรสกดใจครบทไดทำงานในสงทตนเองสนใจซงนบวาเปนเรองทด และจดหมายเลกๆ ชนนคงเปนเวทวชาการทสามารถใชเปนสอนำความคดและสาระความรเลกๆดานศลปวฒนธรรมไปสกลมผสนใจเพอรวมแลกเปลยน เรยนรกนทงนสำหรบจดหมายขาว2ฉบบทผานมานนไดรบสญญาณตอบรบจาก วงวชาการทงภายในและภายนอกเปนอยางดโดยเฉพาะนสตนกศกษาทสนใจ เรองเลาตางๆแนนอนเรองเหลานกอาจเปนแรง“จดประกาย”ใหเกดโจทย วจยไดซงตองขอขอบคณมาณโอกาสนดวยครบ สำหรบจดหมายขาวฯ ฉบบน ทางกองบรรณาธการตองการนำ สาระความรเกยวกบประเดนวาดวย “การแปลงวฒนธรรมใหเปน “สนคา”หรอภาษาองกฤษใชคำวา “Commoditization of Culture” ซงหมายถง ปรากฏการณททรพยากรทางวฒนธรรมไดถกแปรใหเปนสนคาทงในรปของวตถเชน สถานททองเทยว ของทระลก หรอรปแบบเหตการณ เชน เทศกาลประเพณหรอการแสดงเปนตน เนอหาขาวสารและสาระความรในจดหมายขาวฉบบน มหลากมต หลายเรองทโยงใยกบประเดนเรอง“วฒนธรรมกบการกลายเปนสนคา”เรมตน ทเรองของงานประเพณแหดาวของชาวครสตทบานทาแร จงหวดสกลนคร อนถอเปนชมชนครสตคาทอรกทใหญทสดในประเทศไทยกวาไดชาวครสตทาแร ไดนำเอาประเพณแหดาวครสตมาสมาใชเปนเครองมอตอรองทางวฒนธรรมในบรบทของการทองเทยวและวกฤตอตลกษณทเกดขนกบพวกเขาซงเปนประเดน ทนาสนใจและนาจะมการศกษาในเชงลกตอไป สวนบทความเลกๆ ชนทสองกคอเรองใบลานในโลกออนไลนเขยนโดยคณณรงคศกดดวยพยายามจะชให เหนวาเรองภมปญญาใบลาน แมในสงคมเทคโนโลยซงมการแปรรปและ กลายพนธไปบางแตทงหลายแหลกยงคงวางอยบนฐานของชดความรอนเปน มรดกภมปญญาของบรรพชนทนาสนใจยง นอกเหนอจากนยงมเนอหาขาวเลกๆอก2เรองคอหวขอการนำเสนอ ใหเหนวาชมชนผไทในจงหวดมกดาหารมการสรางอตลกษณหรอตวตนทาง วฒนธรรม แลวไดนำเอาเรองราวเหลานมาตอรองเพอสรางพนททางการทองเทยวใหเปนทรจกกนในนาม “บานภ หมบานผไทในแบบโฮมสเตย”และเรองสดทายกคอ การสรางสรรคภมปญญาพนบานในเวทการทองเทยวคอ “เซรามกผตาโขน” อนเปนผลงานศลปะทคดคนและแปรรปใหกลายเปน“สนคาทระลก” ทายสดแมศลปวฒนธรรมจะมการพฒนาและการแปรเปลยนไปตามยค ตามสมย แตสงหนงนน หากเรามองในเชงคณคาทมตอขอมลศลปวฒนธรรม ดงกลาวแลวกจะพบวาผคนในทองถนไมไดมงหวงสราง“มลคา”เพอตอบโจทย ยคโลกาภวตนเพยงเทานนเพราะสงเหลานในอดตลวนเปนเสมอนจตวญญาณทมตอการสรางพลงแหงวถชวตผคนและสงคมซงณเวลานเรองราวดงกลาว ขาพเจากเชอวายงคงม “กลนอาย” ของคณคาเหลานนปะปนอยดวยเชนกน แมรปรางเรอนกายของชวตประเพณจะถกแปรเปลยนไปกตาม
ดวยสำนกรกในวถทองถนปฐม หงษสวรรณ
Content
บรรณาธการ : ผชวยศาสตราจารย ดร.ปฐม หงษสวรรณ
ประธานทปรกษา : ผชวยศาสตราจารย ดร.ศภชย สมปปโต
1.รองศาสตราจารยวณาวสเพญ
2.ผชวยศาสตราจารยดร.ชพกตรสทธสา
3.ผชวยศาสตราจารยดร.ราชนยนลวรรณภา
4.นางจนตนากจระการ
5.นางทศนยบวระภา
6.นางอจฉรจนทมล
7.นางวยะดารตนเพชร
8.นายวรชยจนาลอง
9.นางกมลนทธโชตออน
10.นางสาวเฉลมศรดวงชาทม
11.นายไพศาลกมลพรวจต
12.นายณรงคศกดราวะรนทร
13.นางนมนวลจนทรญ
14.นายเลอสนตฤทธขนธ
15.นางสาวเพญประภาโยธาทน
16.นางสาวพรรณเจรญศร
กองบรรณาธการ
❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว
ภายใตบรบทการพฒนาเชงการทองเทยวนนผเขยนพบวา ชาวบานทาแร อำเภอเมอง จงหวดสกลนคร ซงเปนกลมคนทนบถอ ศาสนาครสตทมบรรพบรษอพยพเคลอนยายมาจากประเทศเวยดนาม ไดนำเอาสำนกอตลกษณในความเปนไทยมาผสมผสานเขากบความเปน ญวนเวยดนามแลวกอใหเกดชดความคดวาดวย“คนไทยเชอสายเวยดนาม” ขนมานอกจากการนำเสนอภาพอตลกษณดงกลาวแลวภายใตกระแสการเคลอนไหวเรองการทารณกรรมสนขทำใหสงคมตตราวาชาวทาแร เปนกลมคนทมความโหดรายปาเถอนอยางไรกตามชาวทาแรกไดเลอก ทจะนำเสนออตลกษณของตนเองในฐานะทเปนชมชนแหลงทองเทยวสำคญ ของจงหวดและภมภาค โดยเฉพาะการเปนแหลงรวมสถาปตยกรรม โบราณทมาอายกวา100ปไมวาจะเปนอาคารบานเรอนโบสถโรงเรยนและศาสนสถานอนๆอนมลกษณะเฉพาะแตกตางไปจากชมชนทองถน อสานโดยทวไปเพอแสดงใหกลมคนภายนอกเหนวาชาวชมชนทาแรนน มรากเหงาทางวฒนธรรมทดงาม และมความเปนสากล ตลอดจนเปน พลเมองทางวฒนธรรมของสงคมไทยอกดวย ในคำคนของวนท 24 ธนวาคม ของทกๆ ป เปนชวงเทศกาล
ครสตมาส ในชมชนทาแรจะมงานประเพณแหดาวซงเปนทรจกและ เรมเปนทยอมรบจากสงคมภายนอกเพมขน งานแหดาวจะจดท มสซงโรมนคาทอลกทาแร-หนองแสง หรอเรยกอกอยางหนงวา “โบสถวดทาแร” ทงนการแหดาวเปนกจกรรมเฉพาะในวนครสตมาส เทานน เพอระลกถงเหตการณทบรรดาโหราจารยไดตดตามดาวพเศษดวงหนง แลวไดไปพบกบสถานทประสตของพระกมารเยซดงนนจงถอกนวาดวงดาว คอ สญลกษณแหงการประสตของพระเยซ ในฐานะเปนพระผชวยใหรอดตามคดความเชอทางศาสนาของชาวครสต ทวโลก การปรบเปลยนสถานทจดงานจากเดมเปนหมบานทาแรไปเปน งานแหขบวนใหญโตทตวจงหวดซงนบเนองมาเปนเวลากวา30ปมาแลว ทำใหประเพณทศรทธากนภายในชมชนเลกๆ ไดเรมเปนทรจกและ ยอมรบกนในวงกวางมากขน และกลายเปนสวนหนงของภาพลกษณ จงหวดสกลนครในเวทการทองเทยวดวย
ประเพณแหดาวครสตมาส :
เวทการตอรองเพอสรางตวตนของชาวครสตอสาน
❋2 จดหมายขาว ❋3จดหมายขาว
ปฐม หงษสวรรณ
❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว
ลกษณะเชนนแสดงใหเหนภาพการประดษฐประเพณขนมาใหมภายใตบรบทของสถานการณทางสงคมทแปรเปลยนไปจากเดมคอจาก“ชมชนชายขอบ (ทาแร)” ไปส “ชมชนศนยกลาง” (สกลนคร) ทงน EricHobsbawm(1983:4)เสนอวาประเพณประดษฐทางวฒนธรรม เปนปจจยหนงทไดปรบเปลยนวถแหงประเพณเกาอนเนองมาจากประเพณ เกานนไรประสทธภาพ หรอขาดคณสมบตทจะปรบตวเพอใหสอดคลองกบสภาวการณทางสงคมในเวลานน จนทำใหเกดการสราง“ประเพณประดษฐ” ขนมา ซงในกรณของประเพณแหดาวกเชนกน จากการแหดาวดวงเลกภายในชมชนกไดเคลอนตวและขยบขยายดวย อทธพลของระบบทนนยมและกระแสของการทองเทยวทำใหการแหดาว ของชาวครสตทาแรถกนำมาใชในสถานการณปจจบนภายใตบรบทใหม ความพยายามในการผลตใหมทางวฒนธรรมของชาวชมชนทาแรเชนนลวนแลวแตเปนประจกษพยายานยนยนใหเหนถงบทบาทของกลมชน ในฐานะเปนผสรางในกระบวนการทางการเมองและการพฒนาเพอสราง ผลตซำและปรบเปลยนระบบคณคาของประเพณใหสอดคลองกบบรบท และเงอนไขทางเศรษฐกจสงคมและการเมองดวย “รถแหดาว” ไดประดษฐตกแตงอยบนรถกระบะสลอบางหรอรถบรรทกหกลอบาง สวนรปดาวขนาดเลกบางสวนกถกตกแตงไว บนรถสามลอปนกมอยางไรกตามแรกเรมเดมทดาวทประดษฐสรางขนมา ครงแรกนนเปน “โคมไฟกระดาษรปดาว”ใชเทยนไขจดเปนแสงไฟ สองสวาง แลวใชถอไปแหรอบชมชนและรอบโบสถครสต ภายหลงม การประดษฐเพอใชตกแตงตามหนาอาคารบานเรอนและสถานทตางๆในชมชนซงในทกวนนการปฏบตเชงพธกรรมเชนนในชมชนทาแรกยงคง ปฏบตใหเหนและดำเนนอยประเพณในความคดแบบเดมมไดเลอนหาย ไปแตอยางใดแมวาอาจจะมรปโฉมและกจกรรมทผดแผกไปจากเดมบางแตสำหรบชาวทาแรแลว“ประเพณแบบเกา”กบ“ประเพณแบบใหม”ยงคงมบทบาทหนาทในชมชนและยงมศกยภาพทจะรบใชสถานการณทชมชนตองเผชญหนากบการเปลยนแปลงของสงคมอนเกดจากแรงหนนภายนอกดวยเชนกน การนยามอตลกษณของ“โคมดาวเลก”ทใชเทยนไขจดสองแสง ประกายเพอใชในพธแหรอบชมชนและโบสถวาเปน “แบบดงเดม”
❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว
ของชมชน แตรปดาวททำจากโฟมแผนไมกระดาษตางๆ ทตกแตงไว บนรถบรรทกขนาดใหญ แลวแตงแตมดวยหลอดไฟนออนสสน สวยงามสวางมองเหนไดในระยะไกลเปนการประดษฐสราง“แบบใหม” เพอสงเสรมการทองเทยวรถบรรทกขนาดใหญสามารถบรรทกทงรปดาว ประดษฐ ทงเครองปนไฟ และสวนประกอบอนๆ ทตกแตงไดมากกวารวมทงตวแสดงทสามารถนงไปบนรถแหไดพรอมๆ กน ไมวาจะเปน ซานตาคลอสนางฟาเดกผหญงเทวดานอยเดกผชายโดยมลงซานตาคอย โยนขนมลกอมใหเดกๆ ตามสองฟากฝงถนนทรถแหดาวเคลอนตวไป แสงไฟนออนทชวยใหการประดษฐสรางสสนของดวงดาวเปนไปไดใน หลายรปแบบหลากสสนซงเปนสงทชวยทำใหประเพณแหดาวในชมชนทาแรไดรบการสงเสรมและเปนทยอมรบในวงกวางมากขน จากทศนะขางตน ทำใหผเขยนมองเหนการประดษฐประเพณ จากเดมทเคยใชโคมไฟเทยนไขทเรยกวา“ดาวเลก”ปรบเปลยนไปเปน“ดาวใหญ” โดยใชพลงงานไฟฟาจากหลอดไฟนออนซงสะทอนใหเหน ชมชนทไดปรบเปลยนตวตนทางประเพณกบสงคมโลกยคสมยใหม โดยมวตถประสงคในเชงการประชาสมพนธและการทองเทยวเปนแรงกระตนหลก งานประเพณแหดาวของชาวบานทาแรในฐานะเปนประเพณ ประดษฐแบบหนงจงเปนปรากฏการณทางสงคมทไดกอตวขนจากการ หยบยกวตถดบโบราณ(AncientMaterials)ทางวฒนธรรมคอเรองราว เกยวกบประวตการประสตของพระศาสดา พธกรรมทางครสตศาสนางานเฉลมฉลองและขอปฏบตทเชอวาเปนการระลกถงเหตการณสำคญในโลกทางพธกรรมมาเปนจดกำเนดของงานประเพณน ประเพณแหดาวของชาวครสตทาแรในฐานะทเปนการประดษฐ ประเพณจงมการดดแปลงปรงแตงและเสรมเตมสงใหมๆเขาไปเพอ สอสารและบอกกลาวใหกลมคนอนๆไดมองเหนและสมผสผานประเพณ แหดาวได โดยผเขยนพบวามทงการนำเสนอภาพใหเหนถงความเปน พลเมองไทยผานการใชขอมลทางคตชนและวฒนธรรมชนน เพอบอกวาสงน“ไมใชของแปลก”แตเปนวฒนธรรมไทยอกรปแบบหนง นอกจากนยงมการสรางสรรคเพอใหมลกษณะของการผสมกลมกลนกบ ความเปนทองถนอสานดวย รวมทงยงตองการนำเสนอภาพเพอใหเหนมตของความเปนสากลดวยอกประการหนงเชนกน
❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว
“รปโฉมใหมกบการสรางสำนกรวมทางสงคม”
❋4 จดหมายขาว ❋5จดหมายขาว
ภาพหนาปจจบนของเวบไซตศนยอนรกษใบลานอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม เมอวนท 11 พ.ค. 2555
อตลกษณ(Identity)ของคนอสานบางสวนไดถกบนทกไวในคมภร ใบลาน และบางสวนเชนกนกถกกลนกลาย บางกหายสาบสญไป อนเนองจากวฒนธรรมใหมเขาทาบทบ ซงเอกลกษณของคมภรใบลาน นนสามารถมองได 2 มต คอ มตทางวฒนธรรมของกลมชนชาวลาวฝงขวาแมนำโขง ในบรบทภาคอสานในสงกดรฐชาตไทย(ในทนจะเรยกชาวอสาน)และใบลานในมตความสมพนธกบวฒนธรรมอน ใบลานมตในวฒนธรรมของกลมชนชาวอสานสงทเหนเดนชดทสด คอดานตวอกษรและภาษา ซงมความแตกตางกนหรอคลายคลงกน กบกลมชนภมภาคอน เนองจากในคมภรใบลานอสานมการใชอกษร อยางนอย3รปอกษรคออกษรธรรมอกษรไทยนอยและอกษรขอมสวนภาษาทใชเปนภาษาลาวเกา ซงเปนภาษาเดมของชาวอสานมคำศพท ฉนทลกษณทมความเฉพาะถน สวนมตความสมพนธกบ วฒนธรรมอน เอกลกษณของคมภรใบลานไดมความสมพนธกบวฒนธรรมดานอนๆ ซงแตละยคสมยมความแตกตางกนออกไปคมภรใบลานในอดตจำเปนตองสมพนธกนกบรปแบบวฒนธรรมทมความ ประณตเชนวฒนธรรมการถกทอเพอนำมาเปนผาหอคมภรวฒนธรรม การสรางตและหบพระธรรมลงรกปดทอง วฒนธรรมในการนำสจาก รกชาดและทองมาทำเปนขอบคมภรใบลานวฒนธรรมการทำลวดลายท สะทอนใหเหนศลปะวฒนธรรมภมปญญารวมไปถงความเชอประเพณ และพธกรรมของคนในอดตดวย รปแบบทางกายภาพของคมภรนนถอวามเอกลกษณอนแตกตาง
จากบรบทปจจบนเปนอยางมากเพราะลกษณะการใชรปทรงเทคนคกรรมวธมความแตกตางจากความนกคดความคนชนของคนยคใหมมาก ถาสามารถนำเอาเอกลกษณทงของกลมชนและทสมพนธกบวฒนธรรมอน มาแสดงใหเปนทประจกษอยางจรงจง ถาสามารถสรางนวตกรรมทาง วฒนธรรมแกใบลานใหไดมบทบาทตอผคนในสงคมปจจบนนน คมภรใบลานกถอเปนจดเรมของอตลกษณใหมของเมองแหงการศกษาอยาง ตกสลานคร หรอแมกระทงอตลกษณของกลมชนทไมใชแคคนอสานเพราะอาจหมายรวมถงคนลาว-คนไทยหรออาจกลายเปนของคนเอเชยหรอแมแตเปนของโลกเสยดวยซำ คมภรใบลานในศตวรรษใหมนจงจำเปนตองมบทบาทใหมเพอใหสงคมรบรถงคณคา และใหเกดสำนก รวมตอการอนรกษ หรอเชอมโยงวถคด ครรลองคณธรรมอนดงามเปนทางเลอกในการศกษา คนควาทางวฒนธรรมแกคนรนใหมไดอก ทางหนง มขอใหขบคดในบางแงมมทวาบทบาทและสำนกรวมจะสามารถ แพรกระจายในวงกวางมากทสดในบรบทสงคมปจจบนไดอยางไร ความเปนวตถโบราณอยาง “คมภรใบลาน”นนจะสามารถครองใจคน หรอสามารถทจะเขาอยในความทรงจำของปจเจกชน หรอกระตน สำนกแหงการอนรกษกระตนความกระหายใครรความโหยหาอดตของคนสมยใหม(บางกลม)ไดหรอไม “หรอวาจะปลอยใหชอและสาระในคมภรใบลาน ถกกลนหายไป จากความทรงจำของโลก
คมภรใบลานในสอออนไลน
ณรงคศกด ราวะรนทร
❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว
และกลายเปนสงชำรดทางวฒนธรรมไรซงประโยชนทใครกไม อยากจะกลาวถงไดเชนนนหรอ” เปนขอคดเหนทชวนใหหาคำตอบแกกลมผปฏบตงานดานการ อนรกษภายใตชอ “โครงการอนรกษใบลานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” ซงปจจบนกำลงถกปรบใหเปนเนอเดยวกนกบสถาบนวจยศลปะและ วฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคามโดยการดำเนนการตงแตป2546-ปจจบนเปนระยะเวลากวา10ปทนกวชาการในโครงการใบลานฯไดขบเคลอนพนธกจเฉพาะดานและสรางสำนกรวมอนรกษแบบคขนาน ไปพรอมๆ กบการสำรวจ การจดระบบคมภรใบลานตามวดตางๆ จำนวนกวา687แหงใน5จงหวดภาคอสานการอบรมตวอกษรโบราณ สำหรบนสต นกเรยน คร ชาวบานหรอแมกระทงพระภกษสงฆ กมขอจำกดอยเฉพาะกลมทสนใจแตกสามารถสรางประสบการณใหกบ ผอบรมอกษรโบราณในหลายรนใหไดรบรและสรางสำนกดานการ อนรกษเอกสารใบลานไดพอสมควรอกทงทผานมายงมการนำเทคโนโลย สมยใหมมาใชบรการฐานขอมลคมภรใบลานทางระบบอนเตอรเนต หรอการจดทำเวบไซตบนฐานขอมลซงปรากฏอยในwww.bl.msu.ac.th ซงเผยแพรประชาสมพนธกจกรรม องคความรทเกยวของนบตงแตป 2547 เปนตนมา กสามารถสงผานสาระขอมลแกผสนใจไดเฉพาะ บางกลมเชนกนเชนเดยวกบผลงานการปรวรรตและจดพมพวรรณกรรมจากเอกสารใบลานกวา20รายการกลมผสนใจเปนนสตนกศกษาททำการคนควาขอมลเพอทำวทยานพนธเฉพาะดานเพยงเทานน คำถามคอผทไมสนใจผทไมเคยมสวนเกยวของใดๆผทไมเคยรจกกบคมภรใบลานเราจะไปจดประกายใหเกดความสนใจดวยวธการใด มนเปนคำถามทอาจจะมคำตอบ แตกตองพวงดวยงบประมาณของ ทางราชการเสมอ ทงนในความเปนสงคมโลกาภวตน วธการสราง สำนกรวมในปจจบนมมากมายหลากหลายวธการ วธการหนงคอระบบ“เครอขายสงคมออนไลน” หรอเรยกวา “Socialmedia” ทกำลง ไดรบความนยมกนอยางกวางขวางนนสามารถสรางอตลกษณ หรอ
การสถาปนาตวตน ในระบบไดอยางงายดาย และเปนเครองมอท ทรงประสทธภาพและประสทธผลในดานการเผยแพร ขอมลขาวสารประชาสมพนธสงตอแนวคดรวมถงสำนกดานการอนรกษทเคยดำเนนการอยางยากเยนเขญใจใหเกดความรวดเรวและงายยงขน ปจจบนในหนาเวบไซตของ “ศนยอนรกษใบลานอสานมหาวทยาลยมหาสารคาม”มสมาชกจำนวนกวา5,000คน1รอเปน สมาชกอกกวา 500 คน เปนยนยนใหเหนวาโลกออนไลนสามารถใช เปนเครองมอในการเผยแพรประชาสมพนธงานตามพนธกจ กจกรรมตลอดจนขอมลขาวสาร ขอสนเทศในคมภรใบลานไดเปนอยางด การตอบปญหาทมวลสมาชกสนใจใครรรวมถงการนำเอาขอมลของวถ วฒนธรรม ภมปญญาอสานออกเผยแพร ตวอยางเชน เรองอาหารสถานทชอพชพรรณวถชวตภมปญญากวผญาคำกลอนขอคดสอนใจเหตการณสำคญฯลฯถอเปนการคดนอกกรอบออกจากมตความเปนคมภรใบลานอนศกดสทธซงณวนนเปนเพยงนามธรรมใหกลายกลบเปน“รปธรรม”ทสมผสและใกลตวไดยงขนผนวกวธการและระบบกสามารถ จะสถาปนาตวตนโดยไมจำเปนตองกอรางสรางตกรามอนใหญโต มโหฬารเหมอนอยางในอดตไดแตทงนและทงนนอาจเปนผลพวงสบเนองจากการดำเนนงานตามพนธกจทบมเพาะแนวความคดจตสำนกแกบคลากรผปฏบตเปนสำคญอกทงการจดเกบและจดการขอมลภายใน ชวงระยะเวลากวา 10 ปทผานมาอยางเปนระบบ รวมถงการจดการ องคกรทมขนาดเลกมความยดหยนเลอนไหลมอสระดานการดำเนนงาน ตามพนธกจ ทำใหเปนผลดตอการบรหารจดการ เพราะ “ระบบเปน เครองมอทคนตองใชอยางเขาใจและรเทาทน”จงจะเกดประสทธภาพสง สดกบองคกร และทายสดกจะสามารถขบเคลอนหนาทหรอพนธกจ ขององคกรใหมประสทธภาพ และสามารถสรางภาพอตลกษณของ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมในฐานะเปนผชนำ และเปนทพงแก สงคมชมชนและทองถนไดเปนอยางด
❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว
ภาพของคณประหยด คำสงห ทกลาวตชมผานหนาเฟสบค
❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว
บานภ หมบานผไท :
“การคาวถชาตพนธ ในบรบทของการทองเทยว”
“บานภ” ตงอยหางจากตวอำเภอหนองสงจงหวดมกดาหาร ประมาณ6กโลเมตรคำเรยกชอหมบานวา“ภ”หรอชาวบานเรยกกนวา“บานภ” นนมมาตงแตเดมสมยตงหมบาน ปจจบนบานภไดรบการ แบงออกเปนหม1และหม2โดยขนกบตำบลบานเปาอำเภอหนองสงชาวบานกลาววา กอนทจะเรยกกนวา “บานภ” เดมเคยใชชอวา“บานหลบภ” เนองจากพนทเดมซงไมใชพนททตงหมบานในปจจบนคนบานภเคยตงบานเรอนอยในบรเวณหบเขา และคำวา “หลบ” นนชาวบานภไดอธบายความหมายไวเปนลกษณะของพนททอยตำลงไป เหมอนหลม และตอมาชาวบานทเคยอาศยอยในพนทนนกไดอพยพ มายงพนทเนนเขาซงเปนพนททหมบานตงอยในปจจบนการเปลยนชอ จากบานหลบภมาเปนบานภนเกดขนมานานกวารอยปแลว(พรรณปพรภรมยวงษ,2552:34) ในปจจบน บานภเปนชมชนทมลกษณะเฉพาะอนโดดเดนใน เรองวฒนธรรม เปนชมชนทมความเขมแขงชมชนหนงในภาคอสาน หมบานไดรบใหเปนแบบอยางในหลายๆดานไดแกหมบานอยเยนเปนสขหมบานเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ หมบานหนงตำบลหนงผลตภณฑ หมบานวฒนธรรมไทยสายใยชมชนดเดนจงหวดมกดาหารหมบาน OTOPเพอการทองเทยวมศนยเรยนรชมชนตนแบบสมบรณของภาค ตะวนออกเฉยงเหนอกรมการพฒนาชมชนและเปนหมบานทองเทยวชมชนมการจดโฮมสเตยผานการประเมนคณภาคมาตรฐานดวยเหตนชมชน บานภหมบานผไทจงเปนทศกษาดงานแลกเปลยนเรยนรใหกบชมชน ทองถนอนๆ (www.banphu.net, สบคนเมอ 20 มนาคม 2555)ไดเปนอยางด ในกรณการจดการชมชนใหเปนแหลงทองเทยวแบบโฮมสเตย พบวาในปจจบนประเทศไทยไดมการจดบรการทองเทยวแบบโฮมสเตย (Home-stay)หรออกชอหนงทการทองเทยวแหงประเทศไทย(ททท.)เรยกวา “ทพกสมผสวฒนธรรมชนบท” ซงเปนการทองเทยวมตใหม ทเนนการอนรกษและพฒนาการทองเทยวแบบยงยน โดยการจด บรการทพกใหนกทองเทยวพกรวมกบเจาของบานเพอเปดโอกาสใหนก ทองเทยวไดเรยนร การดำเนนชวต วฒนธรรม ประเพณ ของผคนในชนบทไทยและศกษาชวตความเปนอยของชาวบานตามความเปนจรง(ศนยมานษยวทยาสรนธร,2549) สารณยภาสยะวรรณ(2553:202)เสนอวาการบรการทองเทยว ในรปแบบน ไดสะทอนถงมตใหมของตลาดการทองเทยวในยค โลกาภวตนซงพนทบานและวถชวตประจำวนของผคนสามารถนำมาเปน“สนคา”ทขายได อนแสดงใหเหนถงการเชอมโยงผคนทวโลกไดอยาง ใกลชดและเขมขนผานการบรการทเออใหนกทองเทยวไดมโอกาสเขา ใกลกบชวตประจำวนของเจาของบานมากขนสวนเจาของบานตองตก อยในสถานะผถกทองเทยว ทนกทองเทยวสามารถเขาไปสมผสและ รเหนชวตประจำวนถงในระดบพนทบานได ชาวบานภเปน“ผไท”ซงความเปนชาตพนธนเกดขนจากการมอง ตนเองและคนอนมองวามความแตกตางและลกษณะเฉพาะดงทชาวบานภ บอกใหเหนวาภาษาของตนเปนภาษาผไททแตกตางจากภาษาอสานทวไป มวถชวตวฒนธรรมแตกตางจากคนอสานและคนไทยภาคกลาง ชาวบานภมสงทบงบอกถงความเปน“ผไท”อยกอนแลวในชวตประจำวน แตชาวบานภยงมการสรางลกษณะความเปนผไทบางอยาง
❋6 จดหมายขาว ❋7จดหมายขาว
งานวชาการสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน
ในบรบทของการทองเทยวดวยเชนการแตงกายทชาวบานไมไดแตงกาย ในแบบทใชสวมใสเพอตอนรบนกทองเทยวในชวตประจำวนของตน ซงทมาของการสรางอตลกษณผไทของชาวบานน มจดเรมตนท ชาวบานทอยกลมผนำกจกรรมของบานภตองการใหบานภกลายเปน หมบานทองเทยว ชาวบานภมสวนอยางมากในการกำหนดและสรางอตลกษณของตนผานรปแบบตางๆทเหนไดเปนรปธรรมทงการนำเงนของหมบานมา สราง“เรอนผไท”สองหลงทลานวดการกำหนดรปแบบ“ชดผไท”ทสวมใสในกจกรรมการทองเทยวขอหมบานตลอดจนการนำ“แกงหวาย”มาประกอบในสำรบอาหารเยนของนกทองเทยวรวมทงการแสดงฟอนผไท(พรรณปพรภรมยวงษ,2552:174)สงตางๆทชาวบานเลอกมานำเสนอ ในบรบทของการทองเทยวนบางอยางกเปนรปแบบใหมทมใชวถชวตใน ความเปนจรงทเคยเปนมาในอดตอาทไมใหมการเลยงสตวไวตามบรเวณ บานหรอใตถนบาน ไมวาจะเปนวว ควาย เปด ไก หรอสนข ซงผนำ กจกรรมนนจะมขอกำหนดใหชาวบานนำววควายไปเลยงหรอสราง คอกเลยงไวรอบนอกหมบาน เพอมใหเกดความสกปรกหรอมกลนสตว มารบกวนกลมนกทองเทยวทเดนทางมาพกโฮมสเตยในหมบานฉะนน ถาไปบานภแลว เราจะไมคอยเหนสตวตางๆเดนเพนพานเทาไรนก ดวยเหตน รปแบบทชาวบานไดทำการจดการภายในชมชนของตนจงมงทจะนำเสนอภาพเพอการทองเทยวเปนหลกอนเปนการสราง อตลกษณทมรปธรรมใหเหนชดเจน ทงการแตงกายแบบผไท อาหาร การกนทเอยอางวาเปนแบบผไทแบบดงเดมตลอดจนศลปะและการ แสดงแบบผไท การรองรำทำเพลงแบบผไท อยอาศยในเรอนแบบผไท ซงอาจกลาวไดวาอตลกษณของผไทบานภในบรบทของการทองเทยวเปน “อตลกษณเชงรปธรรม” ทสามารถเหนไดอยางเดนชดในสายตาของ นกทองเทยวทวๆไป
❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว
วถชวตวฒนธรรมผไทในบรบทของการทองเทยวนน เราอาจทำความเขาใจปรากฏการณนผานความคดของ JohnEade (1997: 27)ไดวา เมอวฒนธรรมถกมองใหมวาไมจำเปนตองหมายถงวถชวตเฉพาะ ถนเสมอไป ความสำคญของวฒนธรรมทงในแวดวงวชาการและปฏบต การระดบชวตประจำวนของผคนจงเพมมากขนอยางผดหผดตา การ ปะทะกนของความคดเกยวกบวฒนธรรมแบบเดมกบโลกาภวตนหรอ ปฏบตการโลกาภวตน(globalizingpractices)ซงหมายถง“การเปลยน การดำรงอยทางสงคมและทางวตถใหกบโลกสมยใหม ทำใหเกดการ เชอมตอระหวางสงตางๆแบบใหมและทำใหโลกในฐานะองครวมถกสราง ขนมาในลกษณะของเวท(arena)ทเหมาะตอการปฏบตการดานตลาดดานภมปญญาดานสงแวดลอมและปฏบตการดานอนๆ ในกรณของชาวบานภกบการ“ขาย”ความเปนวถชวตวฒธรรม ผไทใหแกนกทองเทยวไดเขามาสมผสจงเกดภายใตสถานการณการปะทะ ระหวางความเปนชาตพนธกบการพฒนาของสงคมเมองในยคโลกาภวตน ททำให“บานภ”กลายเปน“ฐานผลต”สรางชมชนหรอพนททางการคา ทงในระดบทองถนภมภาคชาตและระดบโลกดวยดงจะเหนวามนก ทองเทยวชาวตางชาตทงชาวตะวนตกญปนทไดแวะเวยนเดนทางมาพก อาศยลมลองสมผสกบวถชวตผไทในบานภดวยเชนกน แมวาการซอขายและบรโภคการทองเทยวของโฮมสเตยจะเปน เพยงการสรางภาพตวแทนแสดงผานสญลกษณเทานนแตหากมองตามทHall(1997)เสนอวากระบวนการสรางภาพตวแทนในฐานะตวแทนของวฒนธรรมและปฏบตการเชงสญลกษณนนมอำนาจในการครอบงำทาง อดมการณในการสรางระบบความคดอดมการณและวฒนธรรมใหกลาย เปนระบบหลกของสงคมได เชนนภาพชวตของชาวบานภ หมบานผไท จงเปดประตสสายตาของกลมคนภายนอกไดคมชดมากกวาทเคยเปนมา ในอดต เพราะยคสมยน “วฒนธรรมขายได” ตาม “concept”ทวาแปลง“คณคา”ส“มลคา”นนเอง
อางองพรรณปพรภรมยวงษ.(2552).อตลกษณและการทองเทยว:ศกษากรณ ผ ไทบานภ ตำบลบานเปาอำเภอหนองสงจงหวดมกดาหาร. วทยานพนธมานษยวทยามหาบณฑตบณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สารณยภาสยะวรรณ.(2553).“โฮมสเตยบานยะด:การซอขายชวตประจำวน บานของชาวลาหและการสรางภาพตวแทนทางชาตพนธ”,หนา199- 230.สงคมศาสตร.22,2.Eade,John.(1997).LivingtheGlobalCity:GlobalizationasaLocal Process.London:Routledge.Hall,Stuart.(1997).Representation:CulturalRepresentationand SignifyingPracitce.London:Sage.
❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว
เมอชวงปลายปทแลว ทมสถาบนฯ ไดเดนทางไปเทยวชมไรจมทอมปสน ฟารม ทอำเภอปกธงชย จงหวดนครราชสมา แลวมเรองเลาสฟงวาในแงความเปนมาของ “Jim Thompson Farm” น เกดขนเมอป พ.ศ.2531 ซงเปนชวงเวลาทถอกำเนดขนมาบนพนทกวา 600 ไร ณเชงเขาพญาปราบ ตำบลตะขบ อำเภอปกธงชย จงหวดนครราชสมา เพอ เปนแหลงผลตไขไหมจำหนายใหเกษตรกร พรอมไดรบซอรงสดในการผลต เสนไหมและเปนพนทปลกหมอนอนเปนอาหารหลกของหนอนไหม ในปพ.ศ.2544จมทอมปสนฟารมไดเปดเปนสถานททองเทยวเชงเกษตร ปละครง เพอเปนแหลงเรยนรดานเกษตร วงจรชวตหนอนไหม พรอมให นกทองเทยวไดชมและเลอกซอพชผก ดอกไมนานาชนด ผลผลตปลอดสารพษ พรอมทงเรยนรสถาปตยกรรมและวฒนธรรมประเพณ วถชวตความเปนอย ของชาวอสาน สำหรบจดทองเทยวในจม ทอมปสน ฟารม นนมหลายจดดวยกน คอ จดท 1) ทงปอเทองและแปลงผกปลอดสารพษ จดท 2) ทงทานตะวน และลานฟกทองจดท3)หมบานอสานและหมบานศลปนและจดท4)สวนดอกไมและตลาดจมทอมปสน จดทเปนหมบานอสานนน เกดจากผดำเนนการจดตงฟารมไดเลงเหนความสำคญของการอนรกษวฒนธรรมและสถาปตยกรรมพนถนของ ชาวอสานไมใหสญหายไปกบกาลเวลา จม ทอมปสน ฟารม จงสราง “หมบานอสาน” ขนในป พ.ศ.2550 บนพนทกวา 10 ไร โดยไดรวบรวมและเสาะแสวงหาบานเกา ชางพนบานฝมอด และวสดอปกรณดำรงชวตของชาวอสานดงเดม เพอจดแกบอยางยงยน และจดแสดงใหเหนคณคา ของสถาปตยกรรมพนถน วฒนธรรมและประเพณ รวมถงวถชวตอนทรงคณคาของชาวอสาน ซงนบวนจะหาชมไดยากยง นอกจากนน จม ทอมปสน
❋8 จดหมายขาว ❋9จดหมายขาว
จม ทอมปสน ฟารม : เมอ “วถชวตอสาน”กลายเปนสนคาการทองเทยว
งานวชาการ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน
❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว
ฟารม ยงมงทจะให “หมบานอสาน” เปนแหลงเรยนรและรวบรวมงานสถาปตยกรรมของภาคอสานใหครบทกรปแบบ เพราะนอกจากเฮอนอสานแลวยงมศาสนาคารยงขาวแบบตางๆรวมถงเถยงนา(กระทอมกลางนา)ตบคอกควายกองฟางและในปพ.ศ.2554หมบานอสานยงไดขยายพนทออกไปรวม เฮอนทงหมด14หลงศาสนาคารและสงปลกสรางอนๆบนพนททงหมด50ไรสงทนาสนใจทเพมขนมาในปนกคอ“สมกลางนำ”ทสรางดวยไมทงหลงซงหาชมไดยากยงในปจจบน(แผนปลวประชาสมพนธจมทอมปสนฟารม,2554) ความนาสนใจของกลมเฮอนอสานเหลาน ซงมเฮอนผไท ทจำลองจากเฮอนเหยาของชาวผไท สะทอนใหเหนภมปญญาในการใชวสดและการแบง พนทตามประโยชนใชสอยอยางงดงาม เฮอนเครองผกทโดดเดนดวยหลงคามงแฝก ใชเวลาในการกอสรางเพยง 3 วน รวมไปถงกลมเฮอนเกย เฮอนโขงและศาสนาคารตางๆเชนหอแจกหรอทภาคกลางเรยกวา“ศาลาการเปรยญ”และทเปนไฮไลทคอการกอสราง“สมกลางนำ”หรอโบสถของวดภาคอสานรวมถงสงกอสรางอนๆอาทศาลปตาเฮอนแถวและคอกเลยงสตวเปนตนทงนจมทอมปสนฟารมจะเปดใหชนชมภาพจำลองชวตวฒนธรรมประเพณการละเลนอาหารการกนและการประกอบอาชพของชาวอสานในอดตไวใหสมผสโดยจะเปดตอนรบกลมนกทองเทยวเปนประจำทกปในชวงเดอนธนวาคม-มกราคมสวนในเดอนอนๆโครงการใหความสำคญกบอาชพปลกหมอนเลยงไหมเพอสรางรายไดใหเกษตรกรเปนหลก(นตยสารบานในฝน,2554:149) จากการสงเกตการณหลงจากทไดมโอกาสเขาไปเยยมชมฟารมแหงนกพบวานกทองเทยวสวนใหญนนจะเปนกลมชนชนกลางบางกเดนทางมาจากกรงเทพฯในชวงวนหยดบางกเปนกลมคนในจงหวดตางๆซงมกเปนคนในตวเมองทไดพาลกหลานและญาตๆมาพกผอนหยอนใจ ทงนความนยมอยางหนงของกลมชนชนกลางในการมองหาของแทกคอการไปเทยวชมชนบทและพยายามปกปกรกษาเอาไวตลอดจนมการสราง ภาพตวแทนดงกรณฟารมจมทอมปสนทรกษา“กลนอาย”ทางวฒนธรรมในวถชวตของชาวอสานแบบดงเดมภาพตวแทนของชนบทอสานหมายถงทงนาความสงบวถพทธพนบานและภาพแหงอดตตางๆยงในยคปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางมากในสงคมเมองใหญกยงทำใหภาพลกษณของชนบทอสาน เปนเรองราวทผคน“ถวลหา”หรอเปนภาพของปรากฏการณโหยหาอดตในกลมนกทองเทยวผใชชวตอยในสงคมเมองจนเกดความเออมระอาลกษณะเชนนเราคงจะเหนไดจากภาพการณหลายกรณทเกดขนในสงคมไทยตวอยางเชนอำเภอปายเชยงคานตลาดนำเกาแถบภาคกลางและยงคบคลานขามแดนไปยงประเทศเพอนบานอยางหลวงพระบางและเวยงจนทนดวย การทองเทยวในภาพลกษณของจมทอมปสนฟารมจงมลกษณะเปนการทองเทยวเชงเกษตรและการทองเทยวในเชงวฒนธรรม(culturaltourism) ทปะปนอยรวมกนซงตางจากการทองเทยวดานสงแวดลอม (environmental tourism)ทวๆ ไป เพราะการทองเทยวดานสงแวดลอมนนมเฉพาะภาพ จงใจทเกดจากภมทศนธรรมชาตแตในขณะทการทองเทยวเชงวฒนธรรมไมสามารถแยกชวตผคนทองถนออกไปไดเพราะภาพทดงดดใจของนกทองเทยวกคอวฒนธรรมประเพณดงเดมทมภาพของวถชวตและผคนทองถนเปนตวแสดงโลดแลนรวมอยในเวทนนดวย เหตน วฒนธรรมของคนอสานจงไดกลายเปนสนคาทางการทองเทยวไป ในกรณพนทของจม ทอมปสน ฟารม ซงไดนำเอาภาพชวตประจำวนและวฒนธรรมประเพณพนบานในแบบดงเดมของชาวอสานทำใหกลายเปนผลผลตอยางหนงทางการทองเทยว เพอตอบโจทยชวตคนในสงคมเมองหลวง ผโหยหาอดตและ “เพรยกหาความเปนชมชนชนบท” ทอดมไปดวยภาพของชวตอนเรยบงาย ไมวนวาย และถกมองวาเปนสงทงดงามแมจะไมใชภาพทจรงแทกตาม ปรากฏการณทางวฒนธรรมเชนนเกดจากกระแสของการเปลยนแปลงทางสงคมในยคโลกาภวตนทมความหลากหลายเลอนไหลและมสงตางๆเกดขนแปรเปลยนไดตลอดเวลา
❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว❋10 จดหมายขาว ❋11จดหมายขาว
งานประชาสมพนธสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน
ในโลกของวถประเพณทองถนของชาวอสาน เราอาจคนเคยกบคำวา“ฮตสบสอง”อนหมายถงจารตประเพณในสบสองเดอนของชาวอสานซงเปนสงทยงคงมใหเหนอยในวถชวตประจำวนทสบทอดกนมาเนนนานจนถงปจจบนไมวาจะเปนบญขาวจบญบงไฟบญสงกรานตบญแหเทยนบญแหปราสาทผงหรอบญเผวด เทศนมหาชาต ซงในกรณของชาวดานซายนนจะเรยกงานนวา “งานบญหลวง” ทจะมผตาโขนออกมาแหแหน ละเลนในขบวนแห จนกลาย เปนสญลกษณสำคญในสายตาของนกทองเทยวเมอกลาวถง “จงหวดเลย”กจะนกถง“ผตาโขน”ในฐานะเปนตว“Mascot”ของงานประเพณนกวาได “หนากากผตาโขน” นบเปนสญลกษณหลกทรจกกนอยางแพร หลาย ไมใชแตคนไทยเทานน เพราะนกทองเทยวชาวตางชาตกจะรจกวา“งานเทศกาลแหผตาโขน” จงหวดเลย ซงนบเปนประเพณทจดอยในกลม“AmazingThailand”ดวยเชนกนและในวนนหนาตาหนากากของผตาโขน นนมไดมอยแตเพยงรปโฉมในประเพณพธกรรมเทานน หากแตหนากากผตาโขนไดกาวขามไปสการกลายเปนผลผลตทางวฒนธรรมเพอสรางสรรคใหเปน“สนคาทระลก”เมอนกถงดานซายจงหวดเลย ในหนงสอพมพ “ผจดการออนไลน” (www.manager.co.th)ฉบบเมอวนท21เมษายน2551มการนำเสนอขาวเกยวกบการสรางผลตภณฑ ทนำเอาวถชวตวฒนธรรมและภมปญญาทองถนมาสรางสรรคดดแปลงใหกลาย เปน“สนคา”กลาวคอมการนำเอาหนากากผตาโขนซงถกมองวาเปนสญลกษณ ของจงหวดเลยมาแปรรปใหเปน“เซรามกผตาโขน”เพอใหเปนของฝากสำหรบ
ปนแตง “ตวตนอสาน”สงานสนคาวฒนธรรม
เซรามกผตาโขน :
❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว
นกทองเทยวทไดมโอกาสมาเยอนจงหวดเลยซงมหลากหลายรปแบบอาทโคมไฟแกวนำแกวกาแฟแจกนกระถางตนไม โมบายชดนำชาฯลฯ โดยไดรบมาตรฐานสนคาอตสาหกรรมและมาตรฐานสนคาชมชนดวย คณอภชาต คำเกษม ศลปนผคดคนและเจาของผลตสนคา “เซรามกผตาโขน” ขนมา ไดกลาววา “เนองจากเปนชาวจงหวดเลย โดยกำเนด มความผกพนกบผตาโขนอยางลกซงตงแตวยเยาว และ อยากถายทอดศลปะและภมปญญาทงดงามของบานเกดใหเปนทรจกของคนทวโลก ผานสนคาทระลก จงเรมจากการผลตผตาโขนยอสวนโดยทำจากไมไผเมอ 25 ปทผานมา แตทวา ผลงานดงกลาวมปญหานานวนไปเนอไมจะขนราและผพง เลยเปลยนวสดมาเปนพลาสตกแตกยงไมไดผลงานทพอใจนกเพราะรสกวาพลาสตกขาดเสนหความเปน“Handmake”และขาดเอกลกษณความเปนธรรมชาตจงลองเปลยนมา ทำรปแบบเซรามกดบาง” ในแงลวดลายของผตาโขนเซรามกคณอภชาตกลาววา“ลวดลายนน เนนความเรยบงายเหมอนแบบดงเดมทสดเพราะอยากทำงานในเชงอนรกษ ตางจากผตาโขนปจจบนทชาวบานจะนำศลปะตางๆ จากตะวนตกบางจากญปนบางมาผสมผสาน แมจะดสวยงาม แตเสนหความ Classic น นขาดหายไป” สำหรบคณอภชาตน น “ เซรามกผตาโขน” ถอเปนผลงานดานศลปะทซอนศลปะอกทหนง เพราะเครองปนดนเผากเปนศลปะแบบหนง ผตาโขนกเปนศลปะประเพณอกแบบหนงเมอเรานำมาประยกตไวดวยกนขอดกคอความคงทนซอไปนานเทาไรก ยงคงอยในสภาพนน นกทองเทยวจงซอกลบบานไปวางโชวทบานของ พวกเขา ซงกชวยเผยแพรวฒนธรรมของชาวเมองเลยโดยเฉพาะอำเภอดานซาย หรองานประเพณแหผตาโขนใหเปนทรจกกนอยางกวางขวางมากยงขน จากการพฒนาและแปรรปภมปญญาทองถนดานประเพณพธกรรม ใหกลายเปน“สนคาวฒนธรรม”นนทำใหเรามองเหนการเชอมโยงระหวาง “ศลปะวฒนธรรมกบศาสนาความเชอในวถโลกาภวตน”ซงในประเดนน ศ.สรชย หวนแกว (2552) เสนอวา การมองความเชอมโยงของศลปะวฒนธรรม และศาสนาความเชอในยคโลกาภวตน จำตองมองบรบทท เปลยนแปลงไปโดยเฉพาะกระแสตลาดโลกกระแสการเปลยนแปลงทาง เทคโนโลย รวมทงบทบาทภาครฐทเปลยนแปลงไป ไมใชการมองอยางรปแบบทตายตว เปลยนแปลงไมไดและตองมองใหเหนถง “หวใจ” คอระบบคณคาหรอคานยมใหพนไปจากรปแบบภายนอกใหเหนความลกซงความหลากหลายทางวฒนธรรม และความเชอมโยงกบภมปญญาของ มนษยเพราะวฒนธรรมเปนกระบวนการพฒนาการหรอความกาวหนาทาง ภมปญญาจตวญญาณและสนทรยภาพของมนษยทจะตองมการปรบตวเปลยนแปลงใหสอดคลองกบยคสมยไดเชนกน
อางองสรชย หวนแกว. (2552). ศลปวฒนธรรมรวมสมยบนความหลากหลายและ สบสน.กรงเทพฯ:สถาบนเอเชยศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลย.“เซรามกผตาโขน:ประกาศชออสานสสากล”ในwww.manager.co.th, สบคนเมอ20มนาคม2555.
❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว
วาดวยขาวสถาบนฯสถาบนวจยฯ จดการประชมเวทเสวนาชาวบานระดบชาตเรอง “ขาวขามแดน”
เมอวนท2-3เมษายน2555ผศ.ดร.ปฐมหงษสวรรณ
ผอำนวยการสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน
มหาวทยาลยมหาสารคามไดกลาวรายงานเสนอตอ
รองอธการบดฝายกจการพเศษรศ.สรชาอมรพนธประธานพธ
เปดงานเวทเสวนาชาวบานระดบชาตเรอง“ขาวขามแดน:
วฒนธรรมพนธกรรมพนบานและความมนคงทางอาหาร”
ซงเปนการจดประชมรวมกบสำนกงานกองทนสนบสนนการ
วจย (สกว.) ฝายวจยทองถนและภาคเครอขายชาวบานใน
ประเทศไทย ทงน ผศ.ดร.ปฐม ไดเปนวทยากรนำเสนอเรอง
“ขาวในมตวฒนธรรมในภมภาคอาเซยน”ดวย ในการ
จดประชมครงน มกลมชาวบานผสนใจการวจยประเดน
เรองขาวไดเขารวมงานกวา 400 คน และมการแสดงศลปวฒนธรรมพนบาน
พรอมทงจดเวทเสวนา รวมทงมการออกรานแสดงสนคาพนบานและผลตภณฑเกยวกบ
ขาวเปนจำนวนมาก
❋12 จดหมายขาว ❋13จดหมายขาว
รศ.วณา วสเพญ อาจารยผเชยวชาญประจำโครง การอนรกษคมภรใบลานฯ สถาบนวจยศลปะและ วฒนธรรมอสาน ไดรบรางวลผมผลงานดเดนดาน วฒนธรรมระดบชาต
เม อวนท 2 เมษายน 2555 รองศาสตราจารย วณา วส เพญ
ไดเดนทางไปรวมงานพรอมทงรบรางวลผลงานดเดนดานวฒนธรรมสมพนธ
ในงาน “เชดชเกยรตศลปนมรดกอสานและผมงานดเดนดานวฒนธรรม
สมพนธ ประจำป 2555” เนองในวนคลายวนพระราชสมภพสมเดจ
พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร และวนอนรกษมรดกไทย ณ
เวทกลางแจงหอศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยขอนแกน โดยม รศ.กตตชย
ไตรรตนศรชย อธการบดมหาวทยาลยขอนแกน และผทมผลงานดเดนดาน
วฒนธรรมสมพนธ โดย ผศ.วชย ณรตนพนธ ทปรกษาดานศลปวฒนธรรม
มหาวทยาลยขอนแกนไดใหเกยรตผมอบโลเชดชเกยรตในครงน
❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว
เมอวนท27มนาคมพ.ศ.2555ผศ.ดร.ปฐมหงษสวรรณ
ไดเปนกรรมการสอบวทยานพนธของ นายนพพล แกงจำปา
เรอง “พลวตการชวงชง “พนททองเทยว” ของคนชายแดน
ดานซาย จงหวดเลย พ.ศ.2520-2552” นกศกษาหลกสตร
ศลปศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาประวตศาสตรคณะมนษยศาสตร
มหาวทยาลยเชยงใหมโดยมผศ.ดร.เกรยงศกด เชษฐพฒนวนช
เปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ในการสอบวทยานพนธครงน
มศ.สายชลสตยานรกษเปนประธานกรรมการสอบพรอมดวย
รศ.ดร.อรรถจกรสตยานรกษเปนกรรมการสอบรวมในครงน
ผศ.ดร.ปฐม หงษสวรรณ ผอำนวยการสถาบนวจยฯ
เปนกรรมการสอบวทยานพนธปรญญาโท มหาวทยาลยเชยงใหม
เมอวนท 26 เมษายน 2555 ผศ.ดร.ราชนย นลวรรณาภา รองผอำนวยการ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน ใหการตอนรบคณะศกษาดงานจากศนยศกษาและฟนฟภาษา-วฒนธรรมในภาวะวกฤต สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรม เอเชย มหาวทยาลยมหดล นำโดย ดร.มยร ถาวรพฒน ทปรกษาโครงการ “ศกษา อกษรขอมลาวของชาวลาวเวยงตำบลบานสงห อำเภอโพธาราม จงหวดราชบรในการน ผศ.ดร.ราชนย ไดแนะนำประวตความเปนมาของโครงการอนรกษ ใบลานฯ แนวทางการทำงานของโครงการอนรกษใบลานฯ ณ หองประชมชน 1 หอง 103 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร จากนนไดนำชมหองสำนกงาน โครงการอนรกษใบลานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ วดมหาชยจงหวดมหาสารคามและเยยมชมชมชนทามวง อำเภอเสลภม จงหวดรอยเอด ซงเปนหมบานตวอยาง ดานการอนรกษเอกสารโบราณ
ผศ.ดร.ราชนย นลวรรณภารองผอำนวยการฝายบรหาร เปนวทยากรและ
ตอนรบคณะศกษาดงานจากศนยศกษาและฟนฟ
ภาษา-วฒนธรรม มหาวทยาลยมหดล
❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว❋14 จดหมายขาว ❋15จดหมายขาว
ผศ.ดร.ชพกตร สทธสา
รองผอำนวยการ ฝายวชาการและพฒนา สถาบนวจยศลปะ
และวฒนธรรมอสานจดโครงการบรรยายพเศษทางวชาการ
ผศ.ดร.ชพกตรสทธสารองผอำนวยการสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานฝายวชาการและพฒนาไดจด
ใหมการบรรยายพเศษทางวชาการเรอง“SocialandCulturalResearchforSocialChangeandPolicyinthe
AgeofGlobalization”โดยProfessorDr.MarilynWarningจากAucklandUniversityofTechnologyประเทศ
NewZealandในวนท22พฤษภาคม2555ณหองEN-204คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยมหาสารคาม
เวลา09.00–12.00น.ขอเชญผสนใจเขารวมฟงบรรยายและสอบถามรายละเอยดเพมเตมไดทสถาบนวจยศลปะและ
วฒนธรรมอสาน
❋16 จดหมายขาว ❋PBจดหมายขาว
สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคามเขตพนทในเมองอำเภอเมองจงหวดมหาสารคาม44000
ใชในราชการมหาวทยาลยมหาสารคามชำระฝากสงเปนรายเดอนใบอนญาตเลขท1/2533
ปณฝ.โนนศรสวสด
ขาวประชาสมพนธ
❋16 จดหมายขาว ❋PBจดหมายขาว
จดหมายขาวสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคามราย๒เดอนเปนเอกสารเผยแพรสาระความรทางวชาการดานศลปะ และวฒนธรรมและขาวกจกรรมของสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานจดทำโดยฝายจดทำเอกสารวชาการกลมจดหมายขาวสถาบนวจยศลปะ และวฒนธรรมอสาน ผทประสงคจะสงบทความ ประสบการณ ทศนะและขอเสนอแนะทางวชาการดานศลปะและวฒนธรรม โปรดตดตอไดทฝายจดทำเอกสารวชาการ สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน มหาวทยาลยมหาสารคาม เขตพนทในเมอง อำเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม44000หรอเวบไซตwww.rinac.msu.ac.th
งานประกวดและแสดงนทรรศการ“ศลปกรรมรวมสมยในภมภาคเอเซยน”
ในชวงระหวางเดอนพฤศจกายน–ธนวาคมพ.ศ.2555 น สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน จะจดใหมการ
ประกวดและแสดงนทรรศการผลงานดาน“ศลปกรรมรวมสมยในภมภาคอาเซยน” ซงเปนความรวมมอกบหอศลป
จำปาศร มหาวทยาลยมหาสารคาม โดยจะจดแสดง ณ หองโถงชน 1 ตกสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสาน
มหาวทยาลยมหาสารคาม เขตพนทในเมอง จงหวดมหาสารคามซงจะมผลงานจากศลปนนานาชาตในภมภาคอาเซยน
อาทพมาลาวเวยดนามกมพชาอนโดนเซยและมาเลเซยรวมแสดงในครงนดวย
งานประชมทางวชาการระดบชาตเรอง
“ทองถนขามแดนขามแดนทองถน”
ในวนท 5-7 กนยายนพ.ศ. 2555น สถาบนวจยศลปะและวฒนธรรมอสานมหาวทยาลยมหาสารคาม รวมกบ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรจะไดจดใหมงานประชมทางวชาการระดบชาตเรอง“ทองถนขามแดนขามแดนทองถน” ณคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร(ตกใหม)เพอรวมแลกเปลยนความรระหวางนกวชาการนสตนกศกษาและผท สนใจประเดนเรองทองถนและภมภาคอนๆ