N r 1 / 0 9 ( 1 4 4 ) R o k X I X • S T Y C Z E Ń - L U T Y 2 0 0 9 r . • I S S N 1 5 0 5 - 0 9 0 4
1
B I U L E T Y N O Ś R O D K A D O S K O N A L E N I A N A U C Z Y C I E L I W S Ł U P S K U
W biuletynie m.in.: • Przepisy prawne, decyzje, zalecenia i wyjaśnienia...
• Informacje o placówkach oświatowych
• Innowacje i poszukiwania w nauczaniu i wychowaniu
• Propozycje doskonalenia nauczycieli
• Informacje o konkursach i olimpiadach dla uczniów
• Recenzje, nowości wydawnicze
• Komunikaty
p - . ł
i t $'C*
cm S Ł U P S K www.odn.slupsk.pl
MFORMTOR O t l/\IM TO W V Nr 1/09 (144) • Rok XIX • STYCZEŃ - LUTY 2009 • ISSN 1505-0904
• PRIMUS INTER OPTIMUS. Rozmowa z Panią Anną Sadlak - zastępcą dyrektora Wydziału Oświaty Urzędu Miasta w Słupsku (s.2-3) • Laureaci tytułu PRIMUS INTER OPTIMUS w latach 1998-2008 (s.3-4) •
PRZEPISY, ZALECENIA, WYJAŚNIENIA s. 5 • Jerzy Byczkowski: Polecamy... ustawy, rozporządzenia, zarządzenia (s.5-6) • Jerzy Byczkowski: Wynagradzanie nauczycieli (s.7) • Komunikaty (s.8): * Zmiany w edukacji dzieci sześcioletnich * Badanie PISA 2009 * Forum dyskusyjne CODN * Internetowy kurs * Zaklinacze Deszczu * Dzień Ziemi 2009 * Nowy folder MCEAH •
INFORMACJE, OPINIE, PROPOZYCJE s. 9 • Bożena Żuk: Co sprawia, że ktoś jest dobrym nauczycielem? (s.9-10) * Ewa Bajon, Jerzy Paczkowski: Jaki nauczyciel jest potrzebny polskiemu uczniowi? (s.11-13) • Irena Obszyńska, Jerzy Paczkowski: Nowoczesny warsztat pracy nauczyciela w kontekście planowanej reformy (s.13-15) • Halina Krupa: Hiperaktywność nauczycieli (s.15-16) • Dorota Werbińska: Ograniczenie autonomii nauczyciela przez jego zwierzchników w kontekście aspektów etycznych (s. 17-20) • Świetlica nie może być tylko przechowalnią. Wywiad z wiceminister KrystynąSzumilas (s.20-21) • Małgorzata Kowalska: Świetlice szkolne (s.22) • Jolanta Matuszek, Agnieszka Kost, Marta Krywuć, Małgorzata Węc: Atrakcyjnie, bezpiecznie i miło (s.23-24) • Renata Matysiak, Ewa Litwiniuk, Zofia Skrzypczak: Cztery pory roku w świetlicy szkolnej (s.25-27) • Danuta Rybak: Świetlicowa praca twórcza (s.27) • Izabella Łoś: Każdy dzień jest inny (s.28) • Zenon Bereżański, Magdalena Kowalczyk: Świetlica dla malucha i nie tylko (s.29-30) • Agnieszka Szpakowska: Wystarczy tylko chcieć (s.30-31) • Janina Łowiecka: W ogrodzie kwiatów, mądrości i rodziny. Program świetlicy szkolnej (s.32-33) •
DOSKONALENIE NAUCZYCIELI s. 34 • Ewa Misiewicz: Odbyło się w ODN od grudnia 2008 do stycznia 2009 (s.34) • Słupskie Warsztaty Liturgicz-no-Muzyczne (s.34) • Renata Kołosowska: O projektach edukacyjnych (s.35-36) • Anna Butryn, Jerzy Paczkowski: Nowa podstawa programowa z matematyki. Konferencja w Żerkowie (s.37-38) • Jerzy Paczkowski: Umiejętności polskich trzecioklasistów. Konferencja w Jachrance (s.38-39) • Małgorzata Buczak: Forum nauczycieli zawodu: * Dylematy... (s.40-41) * Studia, projekty, konkursy (s.41-43) • Grażyna Różańska: Akademia Pomorska Instytut Filologii Polskiej zaprasza na kwalifikacyjne studia podyplomowe przygotowujące do zawodu nauczyciela (s.43) • Ogólnopolska Konferencja Metodyczna Nauczycieli Muzyki (s.43) •
OLIMPIADY, KONKURSY s. 44 • Jolanta Gierszewska: Ogólnopolski Konkurs Słowo daję w roku szkolnym 2008/2009 (s.44-45) • Beata Szczypińska, Elżbieta Wolff: VII Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o HIV/AIDS dla uczniów szkół podstawowych (s.45) • Monika Fortuńska: V Międzyszkolny Konkurs „Cała Europa kolęduje" (s.46) • Janina Cydzik-Brze-zińska: Konkurs na najpiękniejszą szopkę betlejemską (s.47) • Krzysztof Krawiec: VI Międzyszkolny Przegląd Jasełek Szkół Podstawowych w Słupsku (s.48) • Mieczysław Jaroszewicz: Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku zaprasza... (s.48) • Irena Czyż: XXII Edycja konkursu „Mój las" (s.49) • Katarzyna Wiłucka-Hacz-kowska: W krainie moich marzeń... (s.50-51) • Konkurs na projekt edukacyjny „Póki nie jest za późno" (s.51) • Konkurs fotograficzny „Biblioteka - dobre miejsce dla człowieka" (s.51) • X V Samorządowy Konkurs Nastolatków Ośmiu Wspaniałych - Słupsk 2009 (s.51) • VI Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Marty Aluch-ny-Emelianow pod Patronatem Prezydenta Miasta Słupska (s.51) •
KSIĄŻKI, CZASOPISMA s. 52 • Elżbieta Pliszka: Biblioteka ODN poleca... (s.52) • Elżbieta Wisławska: Z życia regionu słupskiego. Varia subiektywne: * Bałtycka Biblioteka Cyfrowa * Wspomnienia o Słupsku (s.53-54) • NIKE poleca... (s.54) • To warto przeczytać. Wybór ze zbiorów PBW w Słupsku: * Wioletta Pająk: Świetlice szkolne (s.55-56) * Dorota Czapiewska: Wizerunek nauczyciela (s.57-58) • Druk zamówienia prenumeraty "Informatora Oświatowego" na rok 2009 (s.59) •
• fc.bir
1/2009
PRIMUS INTER OPTIMUS Rozmowa z Panią Anną Sadlak - zastępcą dyrektora Wydziału Oświaty Urzędu Miasta w Słupsku
Współczesna cywilizacja stawia przed kadrą oświatową coraz trudniejsze i bardziej złożone zadania. Nie do przecenienia jest rola nauczyciela, który kieruje rozwojem uczniów w szkole, ocenia ich postępy oraz jest dla nich wzorem. W czasach, gdy młodzieży brakuje autorytetów i tak wielu nauczycielom praca nie przynosi satysfakcji, przyznawanie tytułu PRIMUS INTER OPTIMUS-PIERWSZY WŚRÓD NAJLEPSZYCH jest dowodem na to, że młodzi łudziepotrafią docenić swych nauczycieli.
Urząd Miasta w Słupsku corocznie organizuje w naszym mieście Wybory Nauczyciela Roku. Jaka jest historia i cel tego Konkursu?
Mając świadomość, jak bardzo ważna jest rola nauczyciela w społeczeństwie, Wydział Oświaty Urzędu Miasta w Słupsku od roku 1998 organizuje Wybory Nauczyciela Roku. Pierwszymi laureatami tego konkursu byli: Beata Mo-sorzewska - nauczycielka matematyki w IV Liceum Ogólnokształcącym w Słupsku i Dariusz Duda - nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 11 w Słupsku. Dotychczas tytuł ten uzyskało dwudziestu pięciu słupskich pedagogów. Pięciu z nich uzyskało tytuł dwukrotnie: Dariusz Duda - w roku 1998 i 2001; Włodzimierz Michałowski - w roku 1999 i 2002; Leszek Fory-siak - w roku 2000 i 2007; Izabela Zdanowicz -w roku 2004 i 2005; Marzena Śmigielska- w roku 2005 i 2006.
W tym roku uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych będą dokonywali wyboru swojego nauczyciela i mistrza już po raz dwunasty.
Celem Konkursu jest danie młodym ludziom możliwości uhonorowania i wyróżnienia w swojej szkole, a także na forum miejskim pedagoga, który spełnia oczekiwania dzieci i młodzieży jako nauczyciel i wychowawca. Jest osobą nie
tylko znakomicie przygotowaną merytorycznie, posiadającą wysokie kompetencje zawodowe, potwierdzone wynikami nauczania z przedmiotów, a także sukcesami uczniów w olimpiadach i konkursach, ale też cieszy się zaufaniem swoich wychowanków, jest sprawiedliwy i obiektywny, a młodzi ludzie mogą zawsze na niego liczyć.
Do kogo w placówkach oświatowych kierowane są pisma z prośbą o przeprowadzenie tego plebiscytu?
Pisma z prośbą o wybranie kandydata na Nauczyciela Roku kierujemy do dyrektorów poszczególnych palcówek oświatowych z terenu Słupska i do Samorządów Uczniowskich. Każda szkoła może zgłosić jednego kandydata, a umotywowany wniosek o nadanie tytułu należy przesłać do Wydziału Oświaty Urzędu Miejskiego w Słupsku.
Czy istnieje narzędzie - ankieta, wzór wniosku, formularz - według którego dyrektorzy placówek oświatowych i Samorządy Uczniowskie dokonują charakterystyki nauczyciela wybranego przez społeczność uczniowską? Jeśli tak, to co ono zawiera?
Wraz z prośbą o wybór kandydata wysyłamy do szkół wzór wniosku, który przedstawiciele Samorządów Uczniowskich powinni wypełnić wspólnie z dyrektorami placówek. Oprócz podstawowych informacji o wytypowanym nauczycielu, we wniosku trzeba zamieścić także dane na temat osiągnięć jego uczniów. Mogą to być sukcesy w olimpiadach i konkursach przedmiotowych, konkursach recytatorskich, plastycznych, muzycznych, współzawodnictwie sportowym. Wysoko oceniana jest też współpraca nauczyciela ze środowiskiem: rodzicami, organizacjami dziecięco-młodzieżowymi, organami samorządowymi, organizacjami pozarządowymi
moamioa ohmmom 2
1/2009
i państwowymi. Uczestnictwo i osiągnięcia w realizacji międzynarodowych projektów edukacyjnych to również istotny element w ocenie pracy nauczyciela.
Dyrektorzy podają też informacje o ukończonych przez wybranego pedagoga formach doskonalenia i dokształcania zawodowego: studiach podyplomowych, kursach, seminariach, warsztatach itp.
Ważną częścią wniosku jest charakterystyka wybranego nauczyciela, którą opracowują Samorządy Uczniowskie.
Jak przebiega miejski finał Wyborów Nauczyciela Roku?
Postępowanie konkursowe przebiega w dwóch etapach. W pierwszym powołuje się Kapitułę Konkursu, w skład której wchodzą przedstawiciele Wydziału Oświaty i reprezentant Miejskiego Ośrodka Doradztwa Metodycznego (od 2007 r.). Kapituła analizuje zgłoszone wnioski i przyznaje punkty: od 0 do 2 pkt. - za osiągnięcia uczniów, od Odo 14 pkt. - za współpracę ze środowiskiem i od 0 do 2 pkt. - za doskonalenie zawodowe.
W drugim etapie przedstawiciele Samorządów Uczniowskich z poszczególnych szkół dokonuj ąprezentacj i sylwetek swoich kandydatów. Na podstawie tych charakterystyk przeprowadza się tajne głosowanie. Delegacje każdej z uczestniczących w wyborach szkół, oddają po jednym głosie na wybranego nauczyciela: ze szkoły podstawowej, z gimnazjum i ze szkoły ponadgimna-zjalnej.
Do punktacji przyznanej przez Kapitułę Konkursu dodaje się głosy uzyskane podczas prezentacji. Wygrywa pedagog, który łącznie otrzyma największą liczbę punktów. W przypadku braku jednoznacznego rozstrzygnięcia, ostateczną decyzję podejmuje Przewodniczący Komisji.
Tytuł Nauczyciela Roku to niewątpliwie satysfakcja. Co oprócz tego daje laureatom uzyskanie tego wyróżnienia?
Myślę, że nie ma dla pedagoga większego uznania niż nadanie mu przez wychowanków tytułu Nauczyciela Roku. Wszyscy nauczyciele, którzy w poszczególnych szkołach zostali wybrani przez dzieci i młodzież jako ci najlepsi z najlepszych, mogą czuć się dumni. To z pewnością ogromna satysfakcja i wyróżnienie cenione przez pedagogów najbardziej.
Podczas uroczystości z okazji Dnia Edukacji Narodowej nauczyciele wybrani na szczeblu miejskim otrzymują pamiątkowe grawertony PRIMUS INTER OPTIMUS - PIERWSZY WŚRÓD NAJLEPSZYCH oraz nagrodę Prezydenta Miasta - jest to nagroda finansowa.
Dziękuję za rozmowę. >
Iwona Poźniak konsultant ds. informacji pedagogicznej
i wydawnictw w ODN w Słupsku
LAUREACI TYTUŁU
PRIMUS INTER OPTIMUS W LATACH 1998-2008
ROK 1998 Dariusz Duda - nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 11 w Słupsku,
Beata Mosorzewska - nauczycielka matematyki w IV Liceum Ogólnokształcącym w Słupsku.
ROK 1999 Włodzimierz Michałowski - nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku,
moaMtnon omiarom
1/2009
Elżbieta Kryńska - nauczycielka chemii w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Słupsku.
ROK 2000 Agnieszka Sztorc - nauczycielka przyrody w Szkole Podstawowej nr 9 w Słupsku,
Leszek Forysiak - nauczyciel przysposobienia obronnego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Słupsku.
ROK 2001 Lidia Muller - nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 4 w Słupsku,
Dariusz Duda - nauczyciel historii w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,
Piotr Gumienny - nauczyciel matematyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Słupsku.
ROK 2002 Włodzimierz Michałowski - nauczyciel historii w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku,
Ryszarda Giecewicz - nauczycielka biologii w Gimnazjum nr 4 w Słupsku,
Magdalena Roszak- nauczycielka biologii i geografii w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Słupsku.
ROK 2003 Ewa Szuchyta - nauczycielka plastyki, techniki i informatyki w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku,
Nela Mikołajewska - nauczycielka geografii w Gimnazjum nr 4 w Słupsku,
Grażyna Zienkiewicz - nauczycielka matematyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Słupsku.
ROK 2004 Izabela Zdanowicz - nauczycielka nauczania zintegrowanego w Szkole Podstawowej nr 3 w Słupsku,
Maciej Macko - nauczyciel matematyki w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,
Jarosław Linder - nauczyciel fizyki i informatyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Słupsku.
ROK 2005 Izabela Zdanowicz - nauczycielka nauczania zintegrowanego w Szkole Podstawowej nr 3 w Słupsku,
Marzena Śmigielska - nauczycielka fizyki w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,
Romuald Jakowczyk - nauczyciel fizyki i informatyki w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Słupsku.
ROK 2006 Dorota Michałowska - nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku,
Marzena Śmigielska - nauczycielka fizyki w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,
Katarzyna Koch-Gadowska - nauczycielka wychowania fizycznego w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych w Słupsku.
ROK 2007 Hubert Gendig - nauczyciel języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 3 w Słupsku,
Andrzej Fijałkowski - nauczyciel historii i W O S w Gimnazjum nr 5 w Słupsku,
Stanisław Stefański - nauczyciel historii, W O S i edukacji europejskiej w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Słupsku,
Leszek Forysiak - nauczyciel przysposobienia obronnego w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 w Słupsku.
ROK 2008 Jerzy Polak - nauczyciel wychowania fizycznego w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku,
Lidia Bojar-Jankowska - nauczycielka chemii w Gimnazjum nr 3 w Słupsku,
Małgorzata Józefowicz - nauczycielka biologii i chemii w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku.
Specjalne wyróżnienie przyznano nauczycielce języka polskiego ze Szkoły Podstawowej nr 6 w Słupsku - Dorocie Michałowskiej, która w II etapie konkursu uzyskała tylko jeden punkt mniej od zwycięzcy, a została przez swych uczniów zaprezentowana w bardzo ciekawej i wysoce merytorycznej formie. •
WORMMOR OWItlTOM
1/2009
s Polecamy... Ustawy • Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 167, poz. 1397) oraz ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335) wprowadzona ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656).
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 1).
Rozporządzenia
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 stycznia 2009 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: garbarz skór, kelner, kowal, lakiernik, mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, monter-elektronik, monter mechatronik, operator urządzeń przemysłu chemicznego, technik informacji naukowej i technik obuwnik (Dz. U. z 2009 r. Nr 15, poz. 82).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 18).
INFORMATOR 0i'WM70M
Rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w ort. 22 a ust. 8 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. W rozporządzeniu - w stosunku do dotychczas obowiązującego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 5 lutego 2004 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia - wprowadzono zmiany, wynikające z konieczności dostosowania przepisów, regulujących dopuszczanie do użytku szkolnego programów i podręczników do przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, znowelizowanej ustawą z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 80, poz. 542), a także zmiany mające na celu usprawnienie procedury dopuszczania do użytku szkolnego podręczników. Rozporządzenie uwzględnia ponadto wprowadzenie, z dniem 1 września 2009 r., nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego w klasach I szkól podstawowych i klasach I gimnazjum. W rozporządzeniu nie przewiduje się dopuszczania do użytku szkolnego podręczników wspomagających edukację przeznaczonych do wychowania przedszkolnego dzieci sześcioletnich. Ze względu na specyfikę wychowania przedszkolnego, którego zadaniem jest wspomaganie rozwoju intelektualnego i kształtowanie gotowości dziecka do nauki czytania i pisania, w szczególności poprzez różnego rodzaju zabawy i gry dydaktyczne, na tym etapie edukacyjnym korzystanie z podręczników nie jest konieczne.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17).
5
PRZEPISY
ZALECENIA
WYJAŚNIENIA
PRZEPISY • ZALECENIA - WYJAŚNIENIA 1/2009
Rozporządzenie stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 zpóźn. zm.). Na podstawie tego przepisu minister właściwy do spraw oświaty i wychowania wydal rozporządzenie określające podstawy programowe wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkól. Zmianie - w stosunku do przednich przepisów tj. rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458, z późn. zm.) - ulegają: podstawa programowa wychowania przedszkolnego, podstawa programowa kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i gimnazjów i szkół ponadgimnazjal-nych, których ukończenie umożliwia przystąpienie do egzaminu maturalnego oraz zasadniczych szkół zawodowych. Nie ulega natomiast zmianie podstawa programowa kształcenia ogólnego dla: uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjach, szkół policealnych, szkól specjalnych przysposabiających do pracy dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościa-mi sprzężonymi. Podstawa programowa określa cele i treści nauczania, umiejętności uczniów oraz zadania wychowawcze szkoły, które są uwzględniane odpowiednio w programach wychowania przedszkolnego oraz w programach nauczania.
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 grudnia 2008 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2009 (Dz. U. z 2008 r. Nr 235, poz. 1588).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 grudnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe (Dz. U. z 2008 r. Nr 235, poz. 1587).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 września 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, k lasy f ikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzamin ó w w szkołach publ icznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 178 poz. 1097).
• Rozporządzenie nowelizujące rozporządzenie Ministra Edukac j i Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.) wprowadza zmiany dotyczące przede wszystkim przeprowadzania: 1) egzaminu maturalnego dla absolwentów szkół lub oddziałów dwujęzycznych - od roku szkolnego 2009/2010, 2) egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum - od roku szkolnego 2008/2009.
Zarządzenie
• Zarządzenie Ministra Edukacji Narodowe j z dnia 30 października 2008 r. w sprawie nadania statutu Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (M. P. z 2008 r. Nr 86 poz. 760) •
Jerzy Byczkowski konsultant ds. prawa oświatowego
w ODN w Słupsku
informutor owiutom
1/2009 PRZEPISY • ZALECENIA • WYJAŚNIENIA
Wynagradzanie nauczycieli
Od 1 stycznia br. weszły w życie nowe zasady wynagradzania nauczycieli. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 30 ust. 3 Karty Nauczyciela średnie wynagrodzenie nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego ustalane jest od kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej na dany rok (wg projektu ustawy budżetowej na 2009 r. są to dwie kwoty: od 1 stycznia do 31 sierpnia br. ok. 2178 zł, a od 1 września do 31 grudnia br. ok. 2287 zł). Dotychczas średnie wynagrodzenia nauczycieli poszczególnych stopni awansu zawodowego ustalane było od średniego wynagrodzenia nauczyciela stażysty, a to wynagrodzenie od kwoty bazowej.
Nowe przepisy upraszczają ustalanie średnich wynagrodzeń nauczycieli. Stosownie do nowych wskaźników określonych w ustawie oraz kwot bazowych, wynikających z projektu ustawy budżetowej na 2009 r., średnie wynagrodzenia nauczycieli na poszczególnych stopniach wyniosą: od 1 stycznia 2009 r. do 31 sierpnia 2009 r.: nauczyciel stażysta - 2178 zł, nauczyciel kontraktowy - 2417 zł, nauczyciel mianowany -3136 zł, nauczyciel dyplomowany - 4007 zł. Natomiast od 1 września 2009 r. do 31 grudnia 2009 r.: nauczyciel stażysta - 2287 zł, kontraktowy - 2538 zł, nauczyciel mianowany - 3293 zł, nauczyciel dyplomowany - 4208 zł.
Ustalając w regulaminach wynagradzania nauczycieli wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia, samorządy, podobnie jak do tej pory, powinny uwzględnić ww. kwoty średnich wynagrodzeń nauczycieli, czyli tak określić wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia, aby średnie wynagrodzenia nauczycieli na obszarze działania danej jednostki samorządu terytorialnego odpowiadały co najmniej średnim ustawowym.
Jednocześnie nowelizacja znosi obowiązek corocznego uchwalania regulaminów wynagradzania nauczycieli. Obowiązek ten został zastą
INFOQMttTOQ OiUIIMOM
piony koniecznością dokonywania przez samorządy corocznej analizy wydatków ponoszonych na wynagrodzenia nauczycieli, kontrolowanej przez regionalną izbę obrachunkową. Oznacza to, iż jednostka samorządu terytorialnego powinna w każdym roku kalendarzowym w terminie do 31 grudnia przeprowadzić analizę poniesionych wydatków na wynagrodzenia nauczycieli, zatrudnionych w szkołach i placówkach przez nią prowadzonych, w odniesieniu do średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego. Przepisy nie określają sposobu, w jaki samorząd powinien przeprowadzić taką analizę. Kwestia ta pozostaje do indywidualnego rozstrzygnięcia na poziomie każdej jednostki samorządu terytorialnego.
W przypadku nieosiągnięcia średnich ustawowych, jednostka samorządu terytorialnego powinna ustalić różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami na wynagrodzenia nauczycieli w danym roku kalendarzowym, a średnimi wynagrodzeniami nauczycieli, wynikającymi z ustawy na dany rok. Ustalona różnica powinna być wypłacona do dnia 31 grudnia danego roku w formie dodatku uzupełniającego. Oznacza to, iż w sytuacji, gdy nie zostały osiągnięte średnie wynagrodzenia wynikające z ustawy na obszarze działania jednostki w zakresie np. nauczycieli stażystów, dodatek otrzyma ta grupa nauczycieli. Samorząd do 10 stycznia następnego roku kalendarzowego musi przygotować sprawozdanie z wysokości średnich wynagrodzeń nauczycieli na poszczególnych stopniach awansu zawodowego w danej jednostce, z uwzględnieniem kwoty ww. różnicy i przedłożyć sprawozdanie w terminie 7 dni od dnia jego sporządzenia - regionalnej izbie obrachunkowej, dyrektorom szkół i placówek oraz związkom zawodowym zrzeszającym nauczycieli. >
Jerzy Byczkowski konsultant ds. prawa oświatowego
w ODN w Słupsku
7
PRZEPISY • ZALECENIA -WYJAŚNIENIA 1/2009
Komunikaty
& Zmiany w edukacji dzieci sześcioletnich Sejm na posiedzeniu w dniu 12 lutego 2009 r. przyjął
znowelizowany tekst ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty. Ustawa oczekuje na podpis Prezydenta. Najistotniejsze zmiany dotyczą edukacji dzieci sześcioletnich. Pomorski Kurator Oświaty Zdzisław Szudrowicz w piśmie do starostów, prezydentów, burmistrzów, wójtów, dyrektorów przedszkoli i szkół podstawowych w województwie pomorskim poinformował o planowanych zmianach. Pismo zamieszczone jest na stronie w w w KO w Gdańsku.
Ze strony: www.kuratorium.gda.pl
& Badanie PISA 2009 W marcu br. rozpocznie się w Polsce badanie pod
stawowe w ramach IV edycji międzynarodowego programu oceny wiedzy i umiejętności uczniów znanego jako program PISA (Programme for International Student Assessment)'. Badanie to realizować będzie Instytut Filozofii i Socjologii PAN na zlecenie MEN. Badanie prowadzone w Polsce obejmie ok. 400 szkół publicznych i niepublicznych (gimnazja i szkoły ponadgimnazjal-ne) i będzie dotyczyło kompetencji czytania oraz kompetencji matematycznych i naukowych 15-latków. Część uczniów poddanych badaniu zostanie poproszona o uczestniczenie w dodatkowym projekcie - badaniu kompetencji czytania elektronicznego ERA (Electronic Reading Assessment). W Polsce planowana jest również tzw. opcja krajowa programu PISA 2009 - badanie uczniów szkół ponadgimnazjalnych przy użyciu testów programu PISA celem sprawdzenia, czy postęp odnotowany w Polsce od roku 2000 na etapie kształcenia 15-latków i powiązany z wdrożeniem gimnazjów jest trwały i dotyczy także uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Badanie PISA jest dla uczniów dobrowolne i wymaga zgody rodziców.
Informacje o programie PISA dostępne są na stronie internetowej Instytutu Filozofii i Socjologii PAN www.ifispan.waw.pl oraz OECD: www.pisa.oecd.org Ze strony: www.kuratorium.gda.pl
& Forum dyskusyjne CODN Pracownia Rozwoju Systemu Edukacji Nauczycieli
zaprasza do dyskusji na aktualne tematy oświatowe na forum dyskusyjnym na stronie http://forum.doskonale-nia.codn.edu.pl CODN zachęca do prezentowania własnych przemyśleń i wniosków służących poprawie jakości systemu kształcenia uczniów i doskonalenia nauczycieli. Ze strony: www.codn.edu.pl
& Internetowy kurs Nauczyciele języka niemieckiego szkół ponadgim
nazjalnych mogą wziąć udział w internetowym kursie Schule im Wandel/Zmieniająca się szkoła realizowanym w ramach europejskiego projektu Comeniusa. Kurs obejmuje 90 godzin zajęć w języku niemieckim na platformie Moodle udostępnionej dla uczestników przez Instytut Goethego w Monachium. Podczas kursu uczestnicy zapoznają się z innowacyjnymi metodami pracy w szkołach europej skich.Udział w kursie jest bezpłatny. Rozpoczęcie kursu - druga połowa marca. Termin zgłoszeń - 16 marca 2009. Ze strony: www.codrt.edu.pl
<ś> Zaklinacze Deszczu Projekt „Kids4Future - to zintegrowane działania
mające na celu wzrost świadomości ekologicznej dzieci w zakresie oszczędzania energii poprzez różne formy edukacji na rzecz zrównoważonej przyszłości". Projekt realizowany jest przez 10 partnerów z 10 krajów europejskich. Kids4Future ma na celu podniesienie świadomości, kształtowanie właściwej postawy, wzrost wiedzy i zrozumienia tematów związanych ze zużyciem energii i jego środowiskowymi konsekwencjami. W ramach projektu dostępne są wysokiej jakości narzędzia pedagogiczne, scenariusze lekcji dla nauczycieli, gry i zabawy edukacyjne dla dzieci. Projekt objęty jest patronatem honorowym Ministra Edukacji Narodowej. Szczegółowe informacje: www.zaklinaczedeszczu.pl
tś> Dzień Ziemi 2009 Organizując od 1992 roku obchody Dnia Ziemi Fun
dacja Ośrodka Edukacji Ekologicznej zachęca do proekologicznych zachowań i działań na rzecz ochrony środowiska. Z ENERGIĄ CHROŃMY KLIMAT to hasło Dnia Ziemi, wokół którego koncentrować się będą wydarzenia tegorocznego święta: sesje i konferencje popularnonaukowe, konkursy, wystawy i finałowy festyn - 26 kwietnia 2009 r. na Polu Mokotowskim.
Szczegółowe informacje: www.dzienziemi.org.pl
& Nowy folder MCEAH Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz
i Holokauście przygotowało polsko-angielski folder informacyjny dotyczący działalności Centrum. Dostępny jest on w dwóch wersjach: drukowanej i elektronicznej. Informator podzielony jest na rozdziały tematyczne. Zawiera m.in. opis historii powołania Centrum, opis zadań edukacyjnych prowadzonych przez MCEAH, a także informacje dotyczące wolontariatu i publikacji edukacyjnych. Szczegółowe informacje: http://pl.auschwitz.org.pl
(D.I.)
informtor omiutom 8
1/2009
INFORMACJE
OPINIE
PROPOZYCJE
Co sprawia, że ktoś jest dobrym nauczycielem?
Obecnie w szkołach kładzie się nacisk na zdobywanie wiedzy opartej na przedmiotach matematyczno-przyrodniczych, co utwierdza ucznia w mechani-stycznej wizji świata i wdraża go do przyjmowania postaw agnostycznych. W transformacyjnym zamieszaniu zapomniano, że wszechstronnie wykształcony umysł powinien być wyrazem charakteru i wymaga czegoś więcej niż intelektu.
W centrum zainteresowania współczesnych nauczycieli stoi zdobycie umiejętności w zakresie stosowania coraz nowocześniejszych środków dydaktycznych, coraz bardziej atrakcyjnych metod nauczania, coraz efektywniejszej organizacji zajęć lekcyjnych. Uczeń, nauczyciel, szkoła jawiąsię jako system technologiczny, w któiym działają określone prawa, od których znajomości i zastosowania zależy, na ile mechanizm okaże się sprawny, jakie wyda rezultaty.
Prowadząc ucznia do sukcesu edukacyjnego, niezmiernie rzadko dziś mówimy o tym, jak bardzo istotna jest osobowość nauczyciela, to za kogo się uważa i kim jeszcze chciałby być. A przecież w żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego znaczenia, jak w zawodzie nauczycielskim. Architekt może być złym człowiekiem i zbudować dom ładny i wygodny; inżynier, który przebił tunele, przeprowadził wielkie drogi, pobudował mosty - mógł być człowiekiem lichym. Już mniej jest to możliwe u lekarza; zapewne nie chciałby nikt leczyć się u takiego, o którym wiedziałby na pewno, że jest złym człowiekiem. A już nauczyciel - zły człowiek jest sprzecznością w samym określeniu (Okoń, 1980, s. 280-281).
INFORMATOR OtMHTOM
Potrzeba doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzna prawdziwość, moralna odwaga i ponad wszystko potrzeba zrozumienia drugiego człowieka - stanowiątło i istotę tego, co nazwalibyśmy „dusząnauczycielstwa". Jest to dar indywidualny, powołanie, przejaw wyższego, duchowego pierwiastka w człowieku.
Co stanowi istotę nauczycielstwa, co sprawia, że ktoś jest nauczycielem z powołania? Jaki typ nauczyciela należy uznać za najdoskonalszy, za właściwy? Jest jeden objaw duchowego życia u każdego w pewnym stopniu spotykany, w pewnych okolicznościach u niektórych ludzi występujący w wyjątkowym stopniu. Jest to potrzeba i zdolność sympatyzowania z uczniami, wzajemnego przenikania się, dzielenia się swoim doświadczeniem i uczestniczenia w cudzych stanach duchowych, dążenie do zgodności, harmonii i jedności z wewnętrznym życiem innych.
Sądzę, że istotąnauczycielskiego powołania jest empatia, która powoduje, że człowiek wychodzi poza siebie, troszczy się o drugiego człowieka, bezinteresownie czyni coś dla niego.
Przedmiotem zainteresowań takiego nauczyciela jest wszechstronny rozwój ucznia-jego intelekt i świat wyznawanych wartości. Dla nauczyciela z takim powołaniem każdy nowy uczeń to jakby rozszerzenie i przyrost własnej jaźni, to nowe zadanie do spełnienia w zakresie jego osobistego życia. Każdy bezpośredni przyrost własnej świadomości, nowy nabytek wiedzy, nowy pogląd, wzniesienie się na wyższy poziom umysłowy - w pedagogu tego typu budzi potrzebę przeniesienia tych zdobyczy na innych. Wewnętrzna potrzeba, by czegoś się samemu nauczyć, przeczytać, napisać - jest dla nauczyciela dopiero początkiem, najważniejsze zadanie widzi on w tym, ażeby to, co sam posiadł, rozpowszechnić, nauczyć innych, przekonać. Dla takiego nauczyciela, jeśli nawet nie jest wolny od miłości własnej i ambicji, pobudką główną jest sam uczeń, zaś celem - nie przypadkowe jego zachowanie się w tym lub innym wypadku, ale trwałe i głębokie oddziaływanie i ukształtowanie jego wewnętrznej istoty, przekońań, woli. '
Nauczyciel, który ma w sobie rozwinięte życie wewnętrzne i czuje swą duchową z uczniem wspólność, ma jednocześnie silne poczucie odpowiedzialności, obowiązku, potrzebę doskonałości. Jego działaniom towarzyszy świadomość, że kto chce innych oświecać, ten musi zarazem chcieć uczynić to w sposób najlepszy, najskuteczniejszy. Kwestia środków,
9
INFORMACJE - OPINIE - PROPOZYCJE 1/2009
sposobów działania staje się dlań równie żywotna, jak samo działanie: czyja dobrze robię, czy nie można robić lepiej i jak należy postępować wobec ucznia?
Współczesny nauczyciel, ma w tym względzie zadanie znacznie ułatwione - czego nie dała mu uczelnia, dopełnić może z książek, czasopism, Internetu. Nowa psychologia pedagogiczna i pedagogika dostarczająin-formacji na temat sposobu prowadzenia obserwacji uczniów i zakresu interpretacji uzyskanych wyników.
Ale nauczycielowi, w którym silnie zakorzenione jest poczucie obowiązku i pragnienie doskonałości, narzuca się z nie mniejsząsiłąjeszcze jedno pytanie dotyczące celu całej jego działalności. Czym innym jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: czy dobre jest to, co robię, a czym innym określenie celu podjętych działań. Znajomość środków, przyczynowej zależności rzeczy, mechanizmu działania nie uczy nas niczego o celu działania. Mogę poznać i wykorzystać w pracy z uczniami kolejne nowinki oświatowe, ale skąd dowiem się, dokąd zmierzam?
Powiedzą nam, że kierunek nauczycielskiej pracy narzucają kolejne podstawy programowe, coraz to nowsze plany kształcenia, albo względy praktyczne, ekonomiczne, tradycje, otoczenie, władze oświatowe. Niewątpliwie tak jest.
W ostatnich latach przede wszystkim na pracę nauczycieli znaczący wpływ mają zewnętrzne warunki materialne, które często okazująsię silniejsze od motywów ideowych. Jest to zjawisko niepokojące, ponieważ doprowadzić może do tego, że nauczyciele staną się biernymi, mechanicznymi wykonawcami celów i zadań nie przez nich pomyślanych i przyjętych, ale narzuconych z zewnątrz, przepisywanych z góiy na całe lata, tygodnie, dni i godziny. Być może zwycięży myślenie, że ekonomiczniej byłoby wszystkich nauczycieli zastąpić przez zaawansowane technologie - ktoś o jednej godzinie naciskałby określone guziki, we wszystkich szkołach urządzenia komputerowe zaczynałyby funkcjonować, uczniowie wedle umówionych sposobów reagowaliby, te same urządzenia dokonywałyby kontroli i klasyfikowały uczniów.
Jeśli nie o taką szkołę nam chodzi, jeśli zależy nam na tym, by nauczyciel w sposób przemyślany działał na ucznia, jak człowiek na człowieka", należałoby nauczycielom zostawić szeroką swobodę w realizacji określonych celów formacyjnych poprzez programy, których są twórcami lub współtwórcami. Dopiero przy podmiotowym stosunku do nauczycieli, oczekiwać
można z ich strony w pełni odpowiedzialnego stosunku do wykonywanej pracy, świadomości tego, czego mają chcieć, do czego dążyć, co ma być ostateczną wartościąprocesu kształcenia obejmującego w jednakowym stopniu nauczanie i wychowanie.
Tego rodzaju refleksje poprzedzić i przygotować powinny: praca, doświadczenie, przeżycia, czytanie, rozmyślanie. Aby z przeżyć tych wyniknąć mogło duchowe pogłębienie, swoista moralna synteza życia, konieczne jest pewne minimum spokoju, bezczynności, samotności, milczenia. Życie wyłącznie sprawami codziennymi, rozproszenie, przerzucanie się z przedmiotu na przedmiot, nieustanne towarzystwo i rozmowy, czytanie lub praca zawodowa pozwalajączłowiekowi załatwić zaledwie najbardziej powierzchowne potrzeby umysłowe, uniemożliwiaj ązaś pogłębienie, skupienie, wejście w siebie i zbudzenie w sobie głębszych refleksji.
Tymczasem nieustanna troska materialna, wytężona praca do zupełnego wyczerpania fizycznego i psychicznego tłumią wszelką możność życia prawdziwie ludzkiego, duchowego i w zarodku niszcząrównież to, co stanowi o sile wewnętrznej nauczyciela. Nauczyciel niepewny o przyszłość swojąi najbliższych, przeciążony pracą obowiązkową która pochłania wszystkie jego siły i nieustannie zaprząta myśli - częstokroć terroryzowany i poniżany - w naj lepszym razie staj e się człowiekiem apatycznym, na wszystko obojętnym, a w najgorszym złośliwym, wrogo usposobionym do swego ucznia - staje się nauczycielem, o którym mówimy, że wypalił się zawodowo. >
Bożena Żuk konsultant ds. edukacji humanistycznej
w ODN w Słupsku
WORMTOil OiUllMOM 10
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
Jaki nauczyciel jest potrzebny polskiemu uczniowi?
Artykuł jest rozwinięciem tez prezentowanych podczas jednej z dyskusji panelowych na temat „Jak nowocześnie organizować doskonalenie i doradztwo dla nauczycieli służące podnoszeniu jakości kształcenia zgodnie z podstawą programową?", która odbyła się podczas spotkania z minister Katarzyną Hałł w Gdańsku w kwietniu 2008 roku.
Proponowane zmiany systemowe w edukacji wiążą się z potrzebą pewnych przewartościowań w standardach dotyczących pracy szkoły. Niezbędne są takie działania prawne i organizacyjne, które spowodowałyby: • wypracowanie standardów kształcenia pedagogicz-
no-przedmiotowego - efektem ich realizacji przez uczelnie wyższe byłoby przygotowanie nauczyciela do pracy w szkole w tzw. „nowych realiach",
• zmiany organizacyjno-systemowe w szkołach w zakresie przygotowania uczniów do egzaminów zewnętrznych - polegałyby one nie tylko na nowym podejściu do nauczania w systemie klasowo-lekcyj-nym, ale także kształtowaniu nowych relacji nauczy-ciel-uczeń w procesie nauczania-uczenia się.
Dotychczasowe badania, odnoszące się do wyżej wspomnianych relacji nauczyciel-uczeń, pozwalająokre-ślić, jaki jest oczekiwany tzw. „model nauczyciela" -zarówno z punktu widzenia nadzoru pedagogicznego i rodziców, którzy mają lepszą lub gorszą opinię na ten temat, ale także z punktu widzenia uczniów, którzy poprzez bezpośredni udział w procesie nauczania w systemie kla-sowo-lekcyjnym mogą porównywać „model nauczyciela" z „realnym nauczycielem".
Opinia uczniów o nauczycielach
Trudno omawiać wszystkie dostępne źródła dotyczące badań nad opinią uczniów o „realnym nauczycielu", z którym stykają się w szkole na co dzień. Poniżej przytoczę tylko kilka z nich.
Ewa Trzeszczkowska (1994)1 w swoich badaniach wykazała, że uczniowie na pierwszym miejscu stawiają kompetencje nauczyciela jako organizatora wewnętrznego życia klasy, dopiero w następnej kolejności jako
moamwa owiutom
dydaktyka, potem jako wychowawcę. Badania wykazały, że efektywność dydaktyczna i wychowawcza nauczyciela zależy od tego, jak uczniowie postrzegająkom-petencje nauczyciela. Wysokie formalnie kwalifikacje nie gwarantują pozytywnych osiągnięć,jeżeli nauczyciel postrzegany będzie jako osoba mało pomysłowa, nietaktowna i nieżyczliwa. Dla ucznia prócz kwalifikacji ważne sątakie cechy osobowości, jak: otwartość, szczerość, życzliwość sprawiedliwość, opanowanie, wyrozumiałość itp.
Ryszard Pantkowski (1991)2 zachęcił uczniów szkół ponadpodstawowych do określenia istotnych i pożądanych cech osobowości nauczyciela. Młodzież wymieniła 50 takich właściwości, najczęściej wskazując na: • wyrozumiałość, miły sposób bycia, wykształcenie,
dużą wiedzę, sprawiedliwość, opanowanie, uczciwość, wesołe i sympatyczne usposobienie;
• nieco rzadziej wymieniano: konsekwencję, kulturę, opiekuńczość, otwartość, szczerość, tolerancję.
Ryszard Pantkowski postanowił ponadto zorientować się, jak uczniowie postrzegająswoich nauczycieli, jak kształtują się stosunki interpersonalne pomiędzy nauczycielami i młodzieżą.
Poniżej prezentuję wybrane przez badającego sformułowania, jakimi scharakteryzowane zostały kontakty między nauczycielami i uczniami (więcej z nich miało zabarwienie negatywne): • sformułowania pozytywne: wymagający (mimo
wszystko jednak nas lubią), niektórzy posiadajądużą wiedzę i są umiarkowanie surowi, nauczyciele młodzi są bardziej przyjaźni, niektórzy są uczciwi,
• sformułowania negatywne: lekceważą uczniów, drwiąznich i ośmieszają sąniewyrozumiali, niektórzy są mściwi, dwulicowi i nietolerancyjni, demon-strująswojąprzewagę nad uczniami, faworyzująnie-których uczniów i niektóre klasy, są niesprawiedliwi w ocenianiu wiadomości, uznająswój przedmiot za najważniejszy (robiąłaskę, że uczą), nie uczą, tylko odpytują, w nauczaniu dominuje schematyzm, po lekcjach nie utrzymująkontaktów z uczniami, ingerują w życie prywatne uczniów. Irena Wawiyk (1991 )3 przeprowadziła mini-sondaż
wśród młodzieży liceum ogólnokształcącego w Szczecinie na temat, jaki jest współczesny nauczyciel - badani odpowiedzieli: • trzyma się ściśle programu, nie potrafi prowadzić
lekcji w sposób interesujący (48,2%), • nie jest przygotowany do lekcji (45,5%), • nieobiektywny, niesprawiedliwy (42,8%), • złośliwy, arogancki, nie szanuje ucznia (36,6%), • wyszydza, przygaduj e (19,6%),
11
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
3. wymagający mający dobry kontakt z młodzieżą
tolerancyjny
4. z poczuciem humoru
skuteczny w nauczaniu
z poczuciem humoru
5. umiejący nauczyć
miły komunikatywny
6. mądry pomocny sympatyczny 7. sprawiedliwy cierpliwy, wy
rozumiały troskliwy, pomocny
8. mający dobry kontakt z młodzieżą
sprawiedliwy wymagający
9. prowadzi ciekawe lekcje
oddany młodzieży
dobrze wykształcony
• zniechęca d o szkoły (15,3%), • odreagowuje własne niepowodzenia rodzinne na lek
cjach (14,3%), • uważa swój przedmiot za naj ważniej szy (11,6%), • stawia oceny według humoru, nie uzasadnia (11,6%), • plotkarz - problemy ucznia komentuje w pokoju na
uczycielskim (8,9%), • straszy oceną niedostateczną (8,1 %).
Podobne badania przeprowadził Zbigniew Błaziń-ski4 w Zespole Szkół w Częstochowie - na ich podstaw i e stworzył ranking cech nauczycieli postrzeganych przez uczniów:
Ranga Nazwa cechy Ilość Procent 1 wymagający 33 55,0 2 nietolerancyjny 24 40,0 3 pełen humoru 23 38,3 4 mściwy 22 36,6 5 dziwny 21 35,0 7 ordynarny, inteligentny
nerwowy 18 30,0
10,5 agresywny, stanowczy, surowy, ma cięty dowcip
17 28,3
13 kpiarz 16 26,6 15 władczy, bez serca, miły 15 25,0 19 zmienny, zarozumiały,
zawzięty, z dystansem, skory do gniewu
14 23,3
Oczekiwania uczniów - „model nauczyciela"
W roku 2008 Ewa Bajon5 przeprowadziła badania na losowo wybranej 40-osobowej grupie dzieci i młodzieży z e szkół sopockich, uczących się na różnych poziomach edukacyjnych. Każdy z uczniów miał podać po 2 cechy nauczyciela podziwianego i po 2 cechy nauczyciela, z jakim b y się nie chcieli zetknąć.
Okazało się, że uczniowie oczekująod nauczyciela tego samego, m i m o różnicy wieku. Choć cechy są nazywane inaczej przez dziecko i inaczej przez młodzież, to generalnie uczniowie oczekująod nauczycieli tego samego: ma być cierpliwy, sprawiedliwy, miły, dobrze przekazujący wiedzę, komunikatywny, z poczuciem humoru i oddany wychowankom. Cechy te przedstawiono w tabeli, zachowując ranking od najczęściej wymienianych do najrzadziej: -
Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum
1. miły umiejętne umiejętne przeprzekazywanie kazywanie wiewiedzy dzy
2. wyrozumiały, cierpliwy
z poczuciem humoru
sprawiedliwy, obiektywny
12
Tak więc umiejętnościom przekazywania wiedzy towarzyszyć nauczycielowi powinny cechy pozytywnie odbierane przez uczniów, oddziaływające emocjonalnie: obiektywizm - sprawiedliwość, poczucie humoru, miły - sympatyczny, wyrozumiały- tolerancyjny.
Uczniowie potrafią także wskazać negatywne cechy nauczyciela - przedstawiono j e w tabeli poniżej, zachowując ranking od najczęściej wymienianych do najrzadziej:
Szkoła podstawowa Gimnazjum Liceum
1. zbyt surowy, srogi
krzykliwy złośliwy, wredny
2. nerwowy nieumiejętne przekazywanie wiedzy
nieobiekty-wny, niesprawiedliwy
3. krzykliwy złośliwy mściwy 4. niesprawiedliwy wścibski nudny 5. faworyzujący
niektórych brak empatii źle
przekazujący wiedzę
6. złośliwy opryskliwy agresywny 7. zbyt
wymagający niemiły nerwowy
8. niemiły obrażający ignorant 9. zbyt poważny agresywny zarozumiały
Wymienione w tabeli cechy: złośliwy, niemiły -wredny, nerwowy - krzykliwy - agresywny wynikają z osobowości i konstrukcji psychicznej nauczyciela, natomiast cechy: nieumiejętność przekazywania wiedzy, niesprawiedliwy, zbyt wymagający świadczą m.in. o złym przygotowaniu pedagogicznym i metodycznym do wykonywania zawodu nauczyciela.
Na podstawie badań Andrzeja Janowskiego i Romana Stachyry6 możemy stwierdzić, że uczniowie potrafią w sposób „całościowy" postrzegać innych ludzi,
WditMMdfi OilMHTOM
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
umiejąwskazać występujące między nimi różnice charakterologiczne. Trafność tego postrzegania zależy o d struktur poznawczych uczniów - odbierają oni bodźce płynące od nauczyciela, porządkująje i klasyfikują, a następnie przymierzajądo prototypu „modelowego nauczyciela".
Taki „model nauczyciela" zawiera wykaz konkretnych cech idealnego pedagoga z obszarów: wiedza i umiejętność jej przekazywania, stosunek do uczniów, cechy etyczno-moralne. Model ten jest więc zbiorem pewnych standardów do porównywania i oceny informacji o „realnym nauczycielu".
Jeżeli cechy „realnego nauczyciela" będąprzysta-wały do „modelu nauczyciela", uczniowie zaakceptują go i włączą do kategorii osób lubianych. Jeżeli jednak między cechami obu typów nauczycieli („modelowy" a „realny") zaistniałaby rozbieżność, wówczas nauczyciel musi liczyć się z tym, że jego obraz w oczach uczniów będzie miał zabarwienie negatywne.
Jaki nauczyciel jest potrzebny polskiemu uczniowi? Tak sformułowane pytanie zawiera w sobie cenną wskazówkę -nauczyciel „potrzebny uczniowi" czyli taki, którego postawa, zachowania i cechy osobowości będą odpowiadały oczekiwaniom uczniów. +
Ewa Bajon - Sopocki ODN
Jerzy Paczkowski - ODN w Słupsku
PRZYPISY:
1. Trzeszczkowska E., Uczniowie o nauczycielach, „Edukacja i dialog" nr 6/1994; za: http://www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/ 1994/06/uczniowie.html 2. Pantkowski R.: Jak młodzież postrzega współczesnego nauczyciela, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 1991, nr 5, s. 200-202; za: Błaziński Z., Obraz nauczyciela w oczach uczniów; http://www.sod.ids.czest.pl/ publikacje/1627/1627.pdf 3. Wawryk I.: Uczniowie o nauczycielach. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 1991, nr 1, s. 27-29; za: j.w. 4. Błaziński Z., Obraz nauczyciela w oczach uczniów; http://www.sod.ids.czest.pl/publikacje/1627/1627.pdf 5. Bajon E.: Badania przeprowadzono w 2008 r.; nie publiko
wane, zaprezentowane na ww. spotkaniu z minister K. Hall 6. Śnieżyński M.: Nauczyciele w oczach uczniów. Warszawa: 1990
INFORMATOR OflMHTOM
Nowoczesny warsztat pracy nauczyciela
w kontekście planowanej reformy
Artykuł jest rozwinięciem tez prezentowanych przez moderatorów podczas jednej z dyskusji panelowych na temat „Jak nowocześnie organizować doskonalenie i doradztwo dla nauczycieli służące podnoszeniu jakości kształcenia zgodnie z podstawą programową?" podczas spotkania z minister Katarzyną Hall w Gdańsku w kwietniu 2008 roku.
Z pewnością przy okazji zmian w systemie edukacji w latach 2009-2015, jakie projektuje Ministerstwo Edukacji Narodowej, należałoby zapytać, jaką wiz ję kształcenia pedagogiczno-przedmiotowego mają, czy też powinny mieć uczelnie wyższe. Minister Katarzyna Hall na kwietniowej konferencji „Pomorska Debata o Edukacji'" mówiła o konieczności wypracowania standardów kształcenia, które realizowane byłyby w procesie edukowania kadry nauczycielskiej2. Ponadto wskazywała na potrzebę przewartościowania i doskonalenia doradztwa dla nauczycieli, zwłaszcza dla młodych nauczycieli.
Celem zmian systemowych w edukacji są przede wszystkim zmiany jakościowe w kształceniu dzieci i młodzieży. O jakości kształcenia uczniów decydują: • czynniki zewnętrzne - normy prawne, nakłady finan
sowe na oświatę, poziom wykształcenia nauczycieli, organizacja i kierowanie oświatą w gminie przez organa prowadzące;
" czynniki wewnątrzszkolne - zarządzanie szkołą baza ekonomiczna, nauczyciel, programy nauczania, system oceniania, metody pracy;
• uczeń - uzdolnienia indywidualne, motywacja (determinacja) kształcenia się, stan zdrowia, warunki ekonomiczne rodziny, środowisko rówieśnicze.
Można dyskutować, kto najszybciej zaakceptuje i dostosuje się do zmian w edukacji - organ prowadzący czy szkoła, nauczyciel czy uczeń. Jeśli w przypadku organu prowadzącego, czy szkoły, zmianie podlegałyby organizacja i zarządzanie placówkami oświatowymi, to w przypadku nauczyciela reforma systemu edukacji wymaga zmian w sposobie myślenia, organizacji i metodach pracy w systemie klasowo-lekcyjnym. Natomiast dla ucznia, który musi odnaleźć się w „kręcących się trybach" szkoły, istotnym momentem będzie podejmowanie decyzj i o własnym rozwoju po I klasie szkoły po-nadgimnazjalnej.
13
INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE 1/2009
O jakości kształcenia uczniów zadecyduje odpowiednio przygotowana kadra nauczycielska. Warto zastanowić się, którzy nauczyciele najszybciej dostosują się do zmian: • najstarsza stażem grupa nauczycieli, posiadająca
doświadczenie i w większości przypadków utrwalone standardy pracy z uczniem, która w systemie awansu zawodowego „startowała" od wyższego stopnia,
• czy nauczyciele o średnim stażu, którzy przeszli całą drabinę awansu zawodowego, przygotowując się każdorazowo do egzaminu sprawdzającego ich przygotowanie meiytoryczne i pedagogiczne,
• czy może młodzi nauczyciele (dopiero co po ukończonych studiach lub j u ż pracujący w szkole), przed którymi kolejne stopnie awansu zawodowego.
Proces dostosowania się nauczycieli oraz przebudowania przez nich samych własnego myślenia i działania nie będzie łatwym, choćby ze względu na odmienną niż dotychczasowa koncepcję i funkcję nowej podstaw y programowej.
Prawdopodobnie najłatwiej i najszybciej dostosują się młodzi nauczyciele - pod warunkiem jednak, że oprócz korzystania z wiedzy wyniesionej z uczelni, będą uczestniczyć w doskonaleniu wewnątrzszkolnym i pozaszkolnym, a ponadto zostaną objęci opieką doświadczonych nauczycieli (niekoniecznie opiekunów stażu). W tym procesie wewnątrzszkolnego doskonalenia umiejętności młodego nauczyciela ważnym jest, aby miał on świadomość, że dopiero w szkole ma on możliwość zweryfikowania wiedzy teoretycznej i skonfrontowania j e j z praktyką, że niepewność i obawy związane z udziałem w procesie nauczania - uczenia się będą możliwe do pokonania m.in. dzięki wsparciu starszych kolegów.
W czym mogą wyrażać się niepewność i obawy młodego nauczyciela? Jakie widziałby on potrzeby w uzupełnieniu swojej wiedzy? Nie sposób wymienić wszystkich braków w przygotowaniu merytoryczno-pedago-gicznym, jakie może odczuwać młody nauczyciel po studiach - dotyczą one m.in.: • wiedzy z zakresu rozwoj u psych icznego dziecka, * procesu zapamiętywania, utrwalania i odtwarzania
wiedzy, wzorców myślenia, strategii rozwiązywania problemów,
• procesów zachodzących w grupie klasowej, ich rozpoznawania,
• rozpoznawania problemów ucznia (indywidualnych, rodzinnych, zdrowotnych itp.), podejmowania rozmowy z uczniem na te tematy, a także podejmowania prób rozwiązywania ich,
• motywowania uczniów poprzez stosowanie systemu oceniania, wymiany informacji,
" stosowania w pracy na lekcj i metod aktywizuj ących uczniów, dokonywanie wyboru metody, j e j celowości zastosowania,
• tworzenia atmosfery sprzyjającej pracy na lekcji poprzez przekazywanie własnego doświadczenia życiowego, odpowiedniąemisję głosu, autoprezentację i tzw. „mowę ciała".
Czego oczekujemy od nauczyciela - także od młodego stażysty czy nauczyciela kontraktowego, który dopiero podjął pracę w szkole? Przede wszystkim określonej wiedzy i umiejętności - tych, które nabył w trakcie studiów, ale także i tych, które wypracuje sobie podczas nie tylko pierwszych lat pracy, ale w ciągłym samodoskonaleniu się.
W zakresie wiedzy przede wszystkim znajomości: • wiedzy przedmiotowej (w tym znajomości dziedzin
i przydatności nauczanej wiedzy), • metod nauczania, metod i technik efektywnego ucze
nia się ucznia, • systemu oceniania (m.in. ocenianie kształtujące,
ocenianie postępów ucznia), • psychologii rozwoju dziecka/młodego człowieka,
mechanizmów kształtujących zachowanie dziecka (m.in. wpływ sytuacji rodzinnej, środowiskowej na pozycję i zachowania dziecka).
W zakresie umiejętności m.in.: • przekazywania wiedzy - nauczyciel jest organiza
torem procesu nauczania- uczenia się, a jego uczniowie są badaczami,
• komunikowania się i porozumiewania z uczniami i rodzicami - chodzi tu m.in. o wykorzystanie tych umiejętności w kontaktach interpersonalnych (sprzyjających osiągnięciu celów kształcenia), jak też dostrzegania i rozwiązywania problemów, oddziaływań psy-chokorekcyjnych,
• motywowania uczniów do poznawania świata -m.in. zachęcanie do czytania, słuchania, poszukiwania informacji, promowania postawy otwartej na naukę,
• dostrzegania w uczniach mocnych i słabych stron -poprzez okazywanie uznania, chwalenie osiągnięć, wskazywanie obszarów wiedzy i umiejętności wymagających doskonalenia. W dobie zmian systemowych w edukacji - jakie
proponuje MEN - wskazane byłyby w najbliższych latach takie działania, które nauczycieli nie pozostawiły „samotnymi w sieci". Działania te są j u ż w części podejmowane i sygnalizowane: • organizowane są powiatowe konferencje dla dyrek
torów placówek oświatowych na temat zmian organizacyjnych w systemie kształcenia, które powinny być wprowadzone w zarządzanych przez nich szkłami,
monmion ot mm om 14
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
• nauczyciele zapoznawani są z nowymi podstawami programowymi (projekt na stronie MEN3, planowane wydanie broszurowe w styczniu 2009 roku).
Niezależnie od tego w system doskonalenia nauczycieli należałoby wpisać: • organizację szkoleń przedmiotowych związanych
z wdrażaniem podstawy programowej, • warsztaty dotyczące systemu monitorowania po
stępów i osiągnięć uczniów, • przygotowanie dla nauczycieli gotowych standary
zowanych narzędzi do monitorowania osiągnięć uczniów (zestawy testów, sprawdzianów okresowych itp.) wraz z obudową (kartoteka badanej wiedzy i umiejętności, kiyteria oceniania itp.),
• warsztaty z zakresu umiejętności interpersonalnych (kompetencji osobistych, efektywnej komunikacji, oddziaływań psychokorekcyjnych itp.). Niewątpliwie znaczącą rolę w organizacji dosko
nalenia nauczycieli mają wojewódzkie placówki doskonalenia nauczycieli i ośrodki doradztwa metodycznego. Ich zadaniem jest takie „zagospodarowanie" obszarów doskonalenia4, aby nie tylko udostępnić nauczycielom cykl warsztatów, seminariów i kursów, ale także dotrzeć bezpośrednio do nauczyciela, pomóc im w organizacji warsztatu pracy. +
Irena Obszyńska - Sopocki ODN Jerzy Paczkowski - ODN Słupsk
PRZYPISY:
1. Paczkowski J.: „Informator Oświatowy", 2008, nr 2, s. 30-31 2. Charakterystyka sylwetki absolwenta studiów i studiów podyplomowych oraz nabyte przez niego kompetencje zawarte są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7.09.2004 r. w sprawie standardów kształcenia nauczycieli (Dz.U. z 2004 r. Nr 207, poz. 2110); podobna charakterystyka i kompetencje powtórzone są w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.06.2006 r. w sprawie standardów kształcenia nauczycieli w kolegiach nauczycielskich i kolegiach języków obcych (Dz.U. z 2006 r. Nr 126, poz. 897) 3. Patrz: http://www.re-formaprogramowa.men.gov.pl/ 4. „Zagospodarowanie" obszarów należałoby rozumieć jak wyraźne oddzielenie zakresów działań tych instytucji, t j . placówki doskonalenia nauczycieli zobowiązane byłyby do organizacji form warsztatów i kursowych doskonalenia, natomiast ośrodki doradztwa metodycznego organizowałyby doskonalenie metodyczne w ramach przedmiotowych zespołów samokształceniowych i docierałyby bezpośrednio do nauczyciela. Takiego samego „zagospodarowania" obszarów wymaga wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli (WDN), którego wizję powinien zaplanować dyrektor placówki.
INFOiłMMOit di'UIIM0M
Hiperaktywności nauczycieli
Życie w XXI wieku zmusza nas do ciągłych poszukiwań, nieustannej rywalizacji i zawodowej hiperaktywności. Dziś najczęstszymi źródłami niepokoju człowieka są zaburzenia poczucia własnej wartości, które powodują niestabilność emocjonalną, bądź przeciwnie - czujemy przymus udowadniania swojej przydatności zawodowej (tzw. „wyścig szczurów") lub przyjmujemy postawy narcystyczne.
Książka Wojciecha Eichelbergera (psychologa, psychoterapeuty, dyrektora Instytutu Psychoimmunoligii w Warszawie) „Pomóż sobie - daj światu odetchnąć" skłoniła mnie do refleksji na temat wypalenia zawodowego nauczycieli. Kiedy zastanawiałam się nad kierunkiem, w jakim podążają nauczyciele i szukałam przyczyn takiego stanu rzeczy, przyszedł mi do głowy pomysł, jak pomóc tej grupie zawodowej, zadbać o zdrowie psychiczne i fizyczne ludzi narażonych w codziennej pracy na dyskomfort i presję społeczną. Pomyślałam: nauczycielu zatrzymaj się, spójrz refleksyjnie na swoje życie i pracę. Nie musisz ciągle „żyć w biegu" i udowadniać, że potrafisz i jesteś najlepszy. Większy sukces osiąga ten, kto umie wyznaczać granice w relacjach interpersonalnych, posiada wewnętrzny spokój i harmonię; ten, kto z ogromną rozwagą kroczył i nadal kroczy przez życie, mając wsparcie rodziców, przyjaciół, osób ważnych i autorytetów.
Czym jest wypalenie zawodowe? Wypalenie to wyczerpanie emocjonalne. Jest ono nie tyle bezpośrednim skutkiem przewlekłego stresu zawodowego, ile stresu niezmodyfikowanego własną aktywnością zaradczą. Problem ten dotyka wszystkich pracujących, a szczególnie często pojawia się w zawodach, w których istnieje bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem.
Istnieje kilka czynników przyczyniających się do wypalenia zawodowego: 1. Pierwszą przyczyną jest przeciążenie. Nie istnieje
jakaś ogólna miara stopnia przeciążenia-to, co jeden robi bez większego wysiłku i w dodatku rozgląda się, co by tu jeszcze zrobić, dla drugiego może być pracą ponad miarę.
2. Drugim elementem sprzyjającym procesowi wypalenia zawodowego jest chroniczne zmęczenie. Jest ono związane z różnymi dolegliwościami i z poczuciem niewydolności psychofizycznej.
3. Trzeci element to wyczerpanie uczuciowe. Spotykanie się stale z oporem staje się źródłem zniechęcenia, a to prowadzi do przerzucenia winy na tych, z którymi się pracuje.
4. Cechy indywidualne jednostki sprzyjające wypaleniu zawodowemu to: niska samoocena, niepewność,
15
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
defensywność, zależność, bierność, niskie poczucie skuteczności zaradczej, poczucie kontroli zewnętrznej, nieracjonalne przekonania o roli zawodowej, specyficzny typ kontroli polegający na unikaniu sytuacji trudnych, wysoka reaktywność i silna motywacja do pracy.
Nasze życie to proces, w trakcie którego dokonuj e m y ciągłych wyborów. A b y świadomie i mądrze podejmować wyzwania, proponuję pedagogom uczestnictwo w warsztatach terapeutycznych. Szkolenie - wykłady i warsztaty terapeutyczno-zajęciowe - pozwolą wsłuchać się w rytm swojego ciała, wyciszyć emocje i pokonać wewnętrzne lęki. Zajęcia pomogą zmierzyć się z problemami życia codziennego, uwierzyć w e własne siły, budować szacunek do siebie i innych.
Warsztaty mogą odbyć się w ciągu 1 dnia (10 godzin) lub w 2 etapach. Poniżej przedstawiam szczegółow e informacje o proponowanym szkoleniu.
Temat: Techniki radzenia sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym.
Cele: • zapoznanie uczestników z problematyką i teoriami
stresu zawodowego, • poznanie przyczyn i metod przeciwdziałania wypa
leniu zawodowemu, • zrozumienie procesu wypalenia zawodowego, • poznanie własnego sposobu radzenia sobie w sytu
acjach trudnych, • nauczenie się technik panowania nad stresem i przy
gotowanie do praktycznego stosowania poznanych technik,
• zaprojektowanie indywidualnych planów radzenia sobie ze stresem.
Metody pracy: szkolenie jest prowadzone w formie wykładu interaktywnego oraz warsztatu.
Forma i treść zajęć: • zajęcia integrujące: - rozpoznanie grupy, j ej potrzeb, wytworzenie atmos
fery sprzyjającej pracy w grupie, - runda w kręgu: z jakim nastawieniem przychodzę
do grupy, - przypowieść tematyczna, • wykłady: - wypalenie zawodowe: podział pracujących na dwa
typy: A i B, - zmęczeń ie w połowie życia, problematyka wypale
nia zawodowego, - osobowość: wpływ osobowości rodziców i środo
wiska na zachowanie się dziecka - pozycja „Ja" dziecko; doświadczenia dziecka na przestrzeni lat,
dojrzewanie do dorosłości, zdobywanie wiedzy i doświadczeń - pozycja „Ja" pracownik,
- typy osobowości: struktura osobowości w g Eysenc-ka (choleryk, melancholik, flegmatyk, sangwinik, neurotyk, psychotyk),
- stres: jego wpływ na organizm człowieka, stresujące sytuacje, jak radzić sobie ze stresem,
- proces wypalania się: miesiąc miodowy, przebudzenie, wypalenie pełnoobjawowe, odradzanie się,
- elementy składowe wypalenia zawodowego: wyczerpanie emocjonalne, depersonalizacja, obniżone poczucie dokonań osobistych, symptomy i wyodrębnione zmiany,
- redukcja napięć psychicznych, - pokonanie oporu wynikającego z wewnętrznych
ograniczeń jednostki, - preferowany rodzaj ćwiczeń w zależności od naszej
grupy krwi, - prowadzone badania nad wypaleniem, statystyka, • ćwiczenia warsztatowe: - psychorysunek: interpretacja (zapewnienie poczu
cia bezpieczeństwa uczestnikom grupy), - twój psychologiczny autoportret osobowości: test, - jeszcze o mnie nie wiesz, że..., - scenki rodzajowe: tu i teraz, - ćwiczenie - ustaw się do..., zmierz się z proble
mem..., - ćwiczenia energetyzujące, • muzykoterapia: - taniec, - praca z ciałem, - techniki relaksacyjne, - praca z oddechem, - ćwiczenia przy muzyce metodą Josepha Pilatesa.
Warsztat kończy się podsumowaniem, informacją zwrotną i ewaluacją. Zapraszam na szkolenie, które z pewnością będzie dobrą inwestycją w siebie i da uczestnikom poczucie zadowolenia z efektywnie wykorzystanego czasu. >
Halina Krupa konsultant ds. terapii pedagogicznej
w ODN w Słupsku
LITERATURA: • Foley E.: Powiedz życiu tak. Łódź: 2 0 0 5 • Sęk H.: Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie. Warszawa 2 0 0 4 • Terelak J.: Psychologia stresu. Bydgoszcz: 2 0 0 1
" Golińska L., Świętochowski W.: Temperamentalne i osobowościowe uwarunkowania wypalenia zawodowego u nauczycieli. „Psychologia Wychowawcza" 1 9 9 8 , nr 5 , s. 3 8 5 - 3 9 8
16 INfORMMOR (MINIMOM
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
Ograniczenia autonomii nauczyciela przez jego zwierzchników w kontekście aspektów etycznych
1. Wprowadzenie Jedną z definicji autonomii jest „Posiadanie prawa
wolności do podejmowania własnych wyborów w uczeniu się oraz w innych dziedzinach, niestawanie się ofiarą (nawet niechcąco) wyborów podejmowanych przez instytucje społeczne (Crabbe 1993, w Benson. 2000:110). Podobnie, Young (1986 w Benson 2000:112) twierdzi, że „Osoba autonomiczna (tak jak autonomiczne państwo) nie może być przedmiotem zewnętrznych ingerencji czy kontroli, lecz raczej musi z własnej woli kierować tokiem swojego życia". Z drugiej strony, Little (1990, w Benson 2000:110) podaje, że „różne wolności posiadane wskutek autonomii są zawsze warunkowe i ograniczone i nigdy nie są absolutne". Pomimo dość szerokiego potraktowania pojęcia autonomii w literaturze glottodydaktycznej w ostatnich latach, obszar ograniczeń do prawa autonomii, a zwłaszcza autonomii nauczyciela, w przeciwieństwie do innych dziedzin (np. strategie uczenia się, wprowadzanie do autonomizacj i, ewaluacja autonomicznego uczenia się) pozostał stosunkowo niezbadany.
Jednym z ograniczeń autonomii nauczyciela jest instytucja szkoły. Według Benson'a (2000:116), składają się na nią takie czynniki jak: przepisy i zarządzenia, certyfikacje, obowiązkowe egzaminy, programy nauczania, jak również fizyczna i społeczna organizacja szkolnych i klasowych działań, które wymuszają ograniczenia na treści i formach uczenia się języka obcego. W tym referacie skład czynników tworzących instytucję szkoły zostanie poszerzony o jeszcze jeden wymiar-wolę przełożonych. Choć ograniczenia nauczyciela z powodu nakazów kadry zarządzającej szkołą można gdzie indziej potraktować w relacjach osobowościowych, tutaj przyjmuje się j e jako czynnik instytucjonalny, gdyż bardzo często rozporządzenia zwierzchników są utożsamiane z wymogami instytucji.
Wyjaśnienia wymaga jeszcze jedno określenie wymienione w tytule, a mianowicie „aspekty etyczne". Zwykle literatura przedmiotu prezentuje nauczanie języka obcego jako akwizycję mentalną bądź zestaw technik i metod wartych wdrożenia, ignorując tym samym kwestie wyborów. Jednak, w istocie rzeczy, uczenie się języka obcego jest przesycone wartościami. Większość decyzji, które nauczyciel podejmuje (np. jaką zadać pracę domową, jak ocenić zadanie pisemne, co zrobić z niesfornym uczniem w ostatniej ławce), to decyzje etyczne każdego nauczyciela, oparte o przekonania o tym, co jest właściwe dla danego ucznia, klasy, a czasami samego nauczyciela. Ponadto, nauczanie języka obcego pociąga za sobą relacje międzyosobowe, których natura ma zawsze charakter etyczny. Mówiąc to, najczęściej mamy na myśli relacje nauczyciela z poszczególnym uczniem w danej klasie, ale
INFORMMOH OtVMMOVM
ważnym elementem pracy nauczyciela są także rodzice uczniów, koledzy nauczyciele czy wreszcie jego zwierzchnicy.
Niektórzy autorzy odróżniająprzymiotnik „etyczny" od znaczenia słowa „moralny". Według nich, „etyczny" odnosi się do skodyfikowanych regulacji rządzących praktyką nauczycielską, narzuconych przez organizacje zawodowe czy organy rządowe. Z kolei „moralny" oznacza personalne decyzje nauczyciela podejmowane w oparciu o wewnętrzne przekonania danej osoby odnośnie tego co jest słuszne, a co nie w konkretnej sytuacji. Inni badacze problematyki nie rozróżniają obu pojęć, a przymiotniki „etyczny" i „moralny" w znaczeniu „właściwy" stosują zamiennie. Drugie podejście przyjęto w niniejszym tekście.
2. Założenia badawcze Zasadniczym celem artykułu jest przedstawienie za
leżności pomiędzy autonomiąnauczyciela, rozumianą tutaj jako wolnością od nakazów zwierzchników przy użyciu zdarzeń etycznych jako instrumentów badawczych. W rozwiązywaniu problemów ograniczeń ważną rolę odgrywa znajomość sytuacji, w jakiej funkcjonują nauczyciele. Tym samym formułowanie jakichkolwiek wniosków nie może dokonywać się a priori, ale wymaga rzetelnych badań empirycznych. Dlatego też podjęto trud badawczy w celu zdiagnozowania problemu, a przedmiotem badania uczyniono w tej pracy: • udział problemów ograniczających autonomię nauczy
cieli na skutek nakazów zwierzchników względem innych problemów ze zwierzchnikami,
• rodzaje problemów ograniczające autonomię nauczycieli na skutek nakazów zwierzchników, Przy tak zakreślonym polu badań, za użyteczną dla
zgromadzenia niezbędnych danych empirycznych uznano metodę sondażu diagnostycznego, a w szczególności analizę dokumentów - problemów etycznych napisanych przez nauczycieli języka angielskiego na użytek badań.
W badaniach uczestniczyli nauczyciele języka angielskiego z miejscowości wiejskich i powiatowych województwa pomorskiego, zachodniopomorskiego i śląskiego, pracujący na różnych szczeblach edukacyjnych, jak również w sektorze państwowym i prywatnym. Wszyscy z nich uzyskiwali kwalifikacje (ostatni rok studiów licencjackich) bądź j e uzupełniali (pierwszy lub drugi rok studiów uzupełniających magisterskich). Z szerszego badania pod względem liczby uczestników, 35 osób zwróciło uwagę na problemy z dyrekcją, które ograniczająich samodzielność w podejmowaniu decyzji. Ponieważ temat
17
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
artykułu koncentruje się na ograniczeniach autonomii nauczyciela na skutek relacji ze zwierzchnikami, tylko tego rodzaju problemy będą rozpatrywane tutaj. Należy dodać, że wybór problemów w żaden sposób nie był nauczycielom sugerowany i w pełnym badaniu wystąpiły kwestie nie tylko dotyczące relacji z kadrą zarządzającą, które tu nie są omawiane. Wszystkie problemy wykraczały poza obowiązki czy uwarunkowania nauczyciela wobec szkoły normowane ustalonymi przepisami zewnętrznymi (np.KartąNauczyciela) lub wewnętrznymi (np. WSO).
3. Wyniki przeprowadzonych badań W efekcie badania otrzymano 35 problemów etycz
nych odnoszących się do relacji nauczyciela i jego zwierzchników. Pod względem treści podzielono j e na cztery grupy.
Grupa pierwsza, najliczniejsza, obejmuje 13 dylematów nauczycieli (prawie 1/3), w których wszyscy z nich zostali zmuszeni przez przełożonych do podwyższenia oceny uczniowi ponad tą, na którą uczeń, według badanych, zasługuje. Dyrektorzy najczęściej tłumaczą swoje prośby różnego rodzaju koniecznościami: finansowymi (rodzic ucznia jest sponsorem szkoły), towarzyskimi (uczeń jest synem znajomego lub dzieckiem osoby wpływowej w mieście), rodzinnymi (dziecko należy do rodziny dyrektora), losowymi (brak promocji do następnej klasy oznacza dla ucznia pójście do wojska), tzw. „dobrem dziecka" (uczeń nie może powtarzać dwukrotnie tej samej klasy) czy „prestiżem szkoły" (wykazujący mierną znajomość języka obcego, uczeń jest utalentowany muzycznie i reprezentuje szkołę na koncertach). W 3 przypadkach posłużono się szantażem w stosunku do nauczyciela i zasugerowano utratę posady słowami cytowanymi z wypowiedzi respondentów: „Na pani miejsce jest wielu chętnych", „Ja to zapamiętam" czy „Pamięta Pani, że jest dopiero na stażu?". W jednym przypadku, dyrektor podważył decyzję przewodniczącej anglistki na egzaminie komisyjnym z języka angielskiego i zmienił j ą z oceny „niedostatecznej" na „zaliczony".
Grupa druga liczy 8 etycznych problemów nauczycieli i dotyczy bycia zmuszanym przez dyrektora do dodatkowej pracy. W jednym przypadku młody anglista pragnąc przedstawić na forum szkoły umiejętności swoich uczniów przygotował program artystyczny z wykorzystaniem największych przebojów muzyki rozrywkowej Wielkiej Brytanii i USA. Występ zakończył się tak dużym sukcesem, ze dyrektor, gratulując i schlebiając nauczycielowi, zasugerował, że jeżeli ten chce utrzymać pracę, musi przygotowywać oprawy muzyczne do wszystkich apeli w szkole.
Inny ciekawy przykład dotyczy nauczycielki zatrudnionej w szkole podstawowej na stanowisku pedagoga, która niestacjonarnie studiuje filologię angielską. Dyrektor wie o j e j dodatkowych studiach i regularnie wymaga zastępstw za nieobecnych w tym dniu nauczycieli. Re-
spondentka podaje, że doszło do tego, iż zamiast wykonywać swoje obowiązki pedagoga, chodzi tylko na niepłatne zastępstwa, gdyż jest, jak twierdzi, „wygodną zapchaj dziurą" od nauczania angielskiego. Nawet chęć spotkania się rodzica z pedagogiem, nie wspominając 0 uczniach opisywanej szkoły, jest uniemożliwiana, gdyż dyrektor szkoły informuje rodzica, że z powodu absencji innych nauczycieli, pedagog jest oddelegowany do zastępstw i prowadzenia dodatkowych zajęć z języka angielskiego. Można przypuszczać, że gdyby nauczycielka studiowała inny przedmiot (np. geografię), nie byłaby w ten sposób dociążana.
Jeszcze inną dość często stosowaną praktyką wielu zwierzchników jest proszenie nauczycieli o przetłumaczenie różnych tekstów z języka angielskiego lub na język angielski nie związanych z pracą. Wśród nich są zamówienia, faktury, artykuły. Pomimo tego, że dyrektor prosi i teoretycznie nauczyciel może odmówić, jego odmowa, jak podająrespondenci, poskutkuje brakiem poparcia na drodze do uzyskania stopnia awansu zawodowego, utratą godzin czy wręcz pracy w przypadku nauczyciela stażysty. W praktyce nauczyciel wykonuje te prace, gdyż uważa, że nie może przeciwstawić się pracodawcy.
Kolejne problemy etyczne poruszane przez nauczycieli w badanej grupie dotyczą ograniczenia ich czasu wolnego przez zwierzchników zarówno podczas tygodnia pracy, jak również w dni wolne od pracy. Respondenci w swoich wypowiedziach narzekają na niechciane okienka, którymi dysponuje dyrektor według własnego uznania, pełnienie niepłatnych dyżurów porannych (między 6 a 8) bądź popołudniowych (między 16 a 18) przynajmniej 1 raz w tygodniu czy nagminne organizowanie obowiązkowych dla wszystkich rad pedagogicznych w weekendy w miejscowościach oddalonych od szkoły nawet o kilkadziesiąt kilometrów. Nauczyciele skarżyli się, że dyrektorzy dysponują ich czasem i z powodu weekendowych zebrań nie wyrażają zgody na uczestniczenie dokształcających się nauczycieli w zjeździe studiów uzupełniających.
Interesującą grupę dla lingwistów stanowi grupa trzecia zawierająca 8 etycznych problemów ograniczających wolność nauczycieli, z których wszystkie dotyczą dydaktyki języka obcego. Wybrane dylematy powodujące konflikt nauczyciela z dyrektorem odnosząsię do kwestii podręczników i form pracy na lekcji. W paru przypadkach z tej grupy zwierzchnicy nie pozwalająnauczycielom na zmianę podręcznika do nauczania języka obcego, a w innym dyrektor obliguje wszystkich nauczycieli do zakupu jednego i nienajlepszego z punktu widzenia nauczycieli podręcznika na wiele lat. Swoje decyzje tłumaczy możliwością korzystania z jednego podręcznika przez kilka lat, nie bacząc na to, że od czasu dokonanego raz wyboru na rynku pojawiły się lepsze podręczniki oraz, że książki do nauczaniajęzyka mogą między innymi, bardziej lub mniej motywować uczniów do nauki.
INFORMTOR OMlHOM 18
1/2009 INFORMACJE - OPINIE • PROPOZYCJE
Kolejne dylematy nauczycieli należące do tej grupy problemów to wybór form pracy na lekcji języka obcego. W aż 5 przypadkach dyrektorzy nie akceptują metod pracy stosowanych przez badanych anglistów. W jednym z nich debatę uznano za technikę zbyt radykalną, w innym pracę w grupach o zmieniającym się składzie za wprowadzającą zbyt wiele chaosu, w jeszcze innym hospitujący dyrektor obniżył ocenę, gdyż rozwiązania metodyczne nie przypominały form pracy stosowanych na lekcji języka polskiego, a w kolejnych przykładach nauczyciel boi się wprowadzać technik, których nauczył się na zajęciach z metodyki w czasie studiów, gdyż dyrektor nieanglista jest wyrocznią we wszystkich sprawach, nie lubi zmian, a w jednym opisie nawet poprawia anglistów. Należy dodać, ze przytoczone tu przykłady miały miejsce w szkołach wiejskich lub powiatowych. Z pewnością otwarcie na innowacje jest w takich szkołach mniejsze, nie wspominając o trudności w zmianach para- dygmatu nauczania języka obcego na autonomiczny.
Pozostałe problemy dotyczące relacji zwierzchników i nauczycieli języka angielskiego występujące w badaniu w liczbie 6 nie odnoszą się bezpośrednio do kwestii ograniczeń rozumianej tu autonomii nauczycieli i z tego względu nie zostaną omówione. W wykresie 1 zostały określone jako „Inne".
• Wymuszanie podw yższenia oceny
• Zmuszanie do dodatkow ej pracy
• Problemy zw iązane z dydaktyką języka
• Inne
Rysunek 1. Ograniczenia autonomii nauczyciela przez jego zwierzchników
4. Wnioski Przedstawione wyniki badań pozwalają na sformuło
wanie wniosków natury ogólnej. Zwracają one uwagę na te obszary działań, w obrębie których należałoby wprowadzić zmiany mogące ułatwić pokonanie ograniczeń autonomii nauczycieli języków obcych narzucanych przez ich zwierzchników. W efekcie konstatację można sprowadzić do następujących wniosków. 1. Problem ograniczania autonomii nauczycieli przez ich
zwierzchników jest problemem dużym i odnosi się w przeważającej mierze do wymuszania od nauczycieli podwyższenia ocen uczniów, zmuszania nauczycieli do dodatkowej pracy oraz wykazywania niechęci
przez dyrektorów do niektórych form pracy dydaktycznej na lekcji języka obcego. Takie zachowania zwierzchników podyktowane są pojawiającym się deficytem pracy (ostatnio także wśród anglistów) i przekonaniem dyrektorów o ważności swojej osoby i sądów z powodu zajmowanego stanowiska.
2. Wymuszanie podwyższania ocen, które ogranicza możliwość decydowania nauczyciela o ewaluacji swoich uczniów ukazuje dobitnie jak bardzo wciąż liczy się ostateczna jedna ocena w postaci stopnia z przedmiotu wystawiana przez nauczyciela. W tym kontekście potencjalne stosowanie alternatywnych sposobów oceniania (np. kształtującego, wspierającego, rówieśniczego czy opisowego) przez bardziej poszukujących nauczycieli może napotkać na opór ze strony zwierzchników.
3. Zmuszanie nauczycieli do wykonywania dodatkowej pracy niepotrzebnej z ich punktu widzenia powoduje ich frustrację i zabija w nich kreatywność. Przyjęcie postawy autonomicznej „nie jest kwestiązmiany technik nauczania, lecz kwestią zmiany osobowości nauczyciela" (Benson 2001:174). Niewątpliwie poczucie zawodowej wolności, a w konsekwencji przekonanie się i wprowadzanie nowego paradygmatu zależy od ilości czasu znajdującego się w dyspozycji nauczyciela. Im jest jego mniej i w mniejszym stopniu zależy od nauczyciela, tym mniejsza szansa na rozwinięcie u niego autonomicznej świadomości. Jednak dyrektorzy woląnauczycieli dyspozycyjnych niż autonomicznych.
4. Niektórzy zwierzchnicy nauczycieli biorących udział w badaniu prezentują nikłe pojęcie na temat ważności podmiotowości, refleksji czy odpowiedzialności za proces uczenia się w nauczaniu języka. Prawdopodobnie dlatego nie ceniąniezależnych decyzji swoich pracowników i uważają, że postanowienia nauczycieli muszą być podporządkowane nakazom dyrektorów. Takie działania dyrektorów mają negatywny wpływ na nauczycieli i ich uczniów. Na nauczycieli ponieważ, nie chcąc ponosić „kosztów", nauczyciele postępują zgodnie ze schematami aprobowanymi przez „instytucję" i rezygnują z działań twórczych. Na uczniów, ponieważ przy wystawianiu na ograniczony repertuar technik nauczania stosowanych przez nauczyciela, ich rozwój jest blokowany. W praktyce może to oznaczać, że wszelkie działania związane z wprowadzaniem autonomii należy rozpoczynać od uświadamiania dyrektorów w celu uzyskania ich wsparcia lub choćby zrozumienia. Być może sensowniejsze byłoby wprowadzanie autonomii przesz wszystkich nauczycieli języka obcego równocześnie, bądź eksperymentalnie w całej szkole, aby nie inicjować niepotrzebnych porównań pomiędzy „starym" a „nowym" nauczaniem. Wspieranie w sytuacjach trudnych i rozwiązywanie problemów w momencie ich pojawienia się potrafi,
INFORMATOR OflAIMTOM 19
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
jak podająMacgilchrist i Buttress (2005) z powodzeniem przeobrazić szkołę z instytucji nauczającej w instytucję uczącą się.
5. Uwagę przyciąga również wysoka akceptacja decyzji dyrektorów przez biorących udział w badaniu nauczycieli. Być może jest to spowodowane głęboko zakodowaną orientacjąpowinnościowąnaszych nauczycieli. Nauczycielskiemu myśleniu kategoriami powinności nie towarzyszy pytanie o podstawę sądów moralnych tych powinności. Jest to raczej myślenie pragmatyczne typu „Jeżeli nie podporządkuje się dyrektorowi, nie osiągnę tego, co chcę" lub batalistyczne typu „I tak będzie, jak ma być" raczej niż postawa sprawstwa, czyli „mój los jest w moich rękach".
6. Dużo do zrobienia wydaje się także w obszarze adekwatności edukacji nauczycieli względem ich przyszłych zadań zawodowych. Współczesny nauczyciel jest przygotowany do spełniania wyłącznie konwencjonalnych ról zawodowych. Tymczasem rzeczywistość wymusza umiejętność poradzenia sobie w sytuacji konfliktu, oporu ucznia czy dyrektora. Mimo zdobytego wykształcenia i zaangażowania nauczyciel jest często bezradny wobec skomplikowanych zdarzeń w klasie szkolnej. Taką edukację Kwiatkowska (2005) nazywa edukacja o prymacie standardu przedmiotowego.
Na koniec można raz jeszcze powtórzyć, że ograniczenia wolności nauczyciela przez kadrę zarządzającą szkołą są w badanej grupie, pomimo zmian ustrojowych, znaczne. Być może opracowanie rozwiązań systemowych, dla któiych odniesieniem byłaby polityka społeczna i oświatowa państwa byłoby w stanie zmienić tę sytuację. Bez takiego odniesienia, trudno stworzyć sprzyjające warunki dla kształtowania społecznej świadomości, postaw, przezwyciężania stereotypów i uprzedzeń wobec nowego paradygmatu nauczania, +
Dorota Werbińska konsultant ds. języka angielskiego
w ODN w Słupsku
BIBLIOGRAFIA: • Benson P.: Autonomy as a Learners' and Te-achers' Right. W: Learner Autonomy, Teacher Autonomy: Futurę Directions. Pod red. Sinclair B., Mcgrath I., Lamb, T. Hario w, 2000, s. 111-117 • Benson P.: Teaching and Researching Autonomy in Language Learning. Harlow: 2001 • Kwiatkowska H.: Tożsamość nauczycieli. Gdańsk: 2005 • Macgilchrist B., Buttress M.: Transforming Learning and Teaching. Londyn: 2005 " Learner Autonomy, Teacher Autonomy: Futurę Directions. Pod red. Sinclair B., McGrath I., Lamb T. Harlow: 2000
Artykuł ukazał się w książce „Autonomia w nauce języka obcego - c o osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy" po redakcją Mirosława Pawlaka. (2008) Poznań-Kalisz-Konin: U AM
Świetlica nie może być tylko przechowalnią
Wywiad z wiceminister Krystyną Szumilas Przygotowała Joanna Hoffmann
Zapadły decyzje o obniżeniu wieku szkolnego. Niebawem w szkołach pojawią się sześciolatki Część z nich po lekcjach trafi do świetlic szkolnych, z których większość nie jest na to przygotowana. Świetlice pracują w fatalnych warunkach. Nie ma norm lokalowych. Nagminnie łamane są przepisy mówiące o maksimum 25-osobo-wych grupach. Wjednej sali przebywa często kilka grup, co uniemożliwia prowadzenie sensownych zajęć. Czy przewidywane są jakieś przedsięwzięcia organizacyjne i regulacje prawne, które zapewnią sześciolatkom w świetlicach bezpieczne i higieniczne warunki oraz niezbędną opiekę?
Obniżenie wieku szkolnego, czyli pojawienie się sześciolatka w szkole, musi pociągać za sobą zmiany organizacyjne. Radykalnie powinna się zmienić opieka na dzieckiem po zakończeniu lekcji. Sześciolatek w szkole musi mieć taką samą albo bardzo podobną opiekę do tej, z której korzystałby, gdyby chodził do przedszkola. W przeciwnym wypadku rodzice aktywni zawodowo zdecydują o odsunięciu obowiązku szkolnego do siódmego roku życia dziecka. To nie może być tradycyjna świetlica, w której mamy kilka grup dzieci w różnym wieku, funkcjonująca najczęściej w stołówce szkolnej. W dużej szkole na pewno będzie potrzebne zorganizowanie kilku grup świetlicowych, a więc i przygotowanie nowych sal. Nie musi to jednak pociągać za sobą konieczności rezerwowania kilku pomieszczeń wyłącznie na zajęcia świetlicowe. Zajęcia mogą się przecież odbywać w salach lekcyjnych, po lekcjach lub przed nimi, podobnie j a k to dzieje się w przedszkolu. W projekcie, który przekazaliśmy do konsultacji, została opisana sala lekcyjna nauczania zintegrowanego. Powinna się składać z dwóch części: edukacyjnej - wyposażonej w tablicę i stoliki - oraz rekreacyjnej - przestrzeni wolnej, pokrytej dywanikiem lub wykładzinądywanową. Tak wyposażoną salę na pewno można wykorzystać na zajęcia świetlicowe. Chcemy wspomóc samorządy w odpowiednim wyposażeniu tego typu pomieszczeń.
monmioa o$uiimom 20
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
Niezbędne jest opracowanie procedur, które jednoznacznie określałyby sposób postępowania w konkretnych sytuacjach typu: nieodebranie dziecka w terminie, postępowanie z dziećmi przewlekle chorymi (wymagającymi np. przyjmowania leków podczas pobytu w szkole). Błędy w takich sytuacjach mogą mieć przykre skutki
Zdecydowanie tak, ale proszę zauważyć, że dzisiaj też mamy do czynienia z takimi sytuacjami. Weźmy spraw ę związaną z nieodebraniem dziecka. Przecież w stosunku do dziecka sześcioletniego takie proceduryjuż obowiązują- w przedszkolu. Trzeba j e po prostu przenieść do szkoły i umieścić w statucie. Odpowiednie zmiany w rozporządzeniu o ramowych statutach zostaną wprowadzone. Druga sprawa dotyczy dzieci przewlekle chorych. Obecnie również stajemy przed podobnymi problemami. Przypomnę głośną ostatnio sprawę dziecka chorego na cukrzycę, którego nie chciała przyjąć żadna placówka. Musimy wiedzieć, jak postępować, ponieważ liczba dzieci przewlekle chorych w szkołach i przedszkolach będzie się niestety zwiększać. Myślę, że przede wszystkim należy pamiętać, że świetlica to część szkoły i w czasie zajęć obowiązują takie same zasady opieki, jak podczas lekcji.
Przedszkola zapewniają opiekę także podczas ferii szkolnych i wakacji Jak będzie rozwiązany ten problem po przyjściu dzieci sześcioletnich do szkól? Czy przewidywana jest praca (dyżury) świetlic szkolnych w czasie ferii?
Chcemy, aby w czasie ferii szkoła zapewniała opiekę i posiłki uczniom rodziców pracujących. Rozwiązania organizacyjne mogą być takie same, jak w przedszkolach. Zajęcia, w zależności od potrzeb, mogłyby się odbywać w e wszystkich lub tylko w wyznaczonych placówkach. Organizacja pracy w szkołach podstawowych musi być bliższa organizacj i pracy w przedszkolach. Zajęcia opiekuńcze w tych szkołach powinny bardziej przypominać zajęcia w przedszkolu niż w szkołach na wyższych etapach edukacyjnych.
Czy rozpatrywano możliwość dodatkowego finansowania niedoinwestowanych świetlic szkolnych przez rodziców - tak jak to się dzieje w przypadku przedszkoli czy zajęć w domach kultury?
Przygotowujemy program, który pomoże samorządom przygotować sale lekcyjne na przyjęcie sześciolatko^/. Chcemy na ten cel wykorzystać również środki unijne. Ze środków unijnych możliwe jest także dofinansowanie zajęć pozalekcyjnych, w tym ciekawych programów organizowanych przez świetlice szkolne. Na
WORMttTdR OtWMTOM
pewno rodzice będą ponosić koszty wyżywienia, tzw. wsadu do kotła, ale takie rozwiązanie j u ż dzisiaj funkcjonuje.
W wielu miastach nie funkcjonuje doradztwo metodyczne dla nauczycieli świetlicy, nie odbywają się szkolenia. Nauczyciele są pozbawieni profesjonalnej pomocy, a takie możliwości uzyskania fachowej opinii, np.w przypadku postępowania w komisji odwoławczej od oceny pracy.
Duże miasta s ą w lepszej sytuacji, jeżeli chodzi o doradztwo zawodowe dla nauczycieli, choć rzeczywiście często pomija się w nim nauczycieli świetlic. Niestety, małe miasta i tereny wiejskie w większości mają ogromne problemy w zapewnieniu fachowej pomocy nauczycielom, nie tylko tym pracującym w świetlicach. To głębszy problem, który wymaga rozwiązań systemowych. Wraz z pracą nad reformą programową trwa opracowywanie nowego modelu doradztwa, jego organizacji i finansowania. A ponieważ opieka świetlicowa w szkołach ma się rozwijać, projektując nowy system, musimy też stworzyć w nim solidną bazę pozwalającą zapewnić doradztwo zawodowe nauczycielom pracującym w świetlicach.
Co Pani Minister sądzi o coraz częstszych pomysłach „oszczędzania" poprzez łączenie świetlicy Z biblioteką?
Można myśleć o organizacji zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży w bibliotekach, i często takie zajęcia są tam prowadzone. Jednak opieka świetlicowa nad uczniem pierwszych klas szkoły podstawowej musi być prowadzona systematycznie, w ramach systemu edukacji. Trudno sobie wyobrazić podawanie posiłku w bibliotece, a w standardzie opieki musi się takie zadanie znaleźć. Dziecko nie może przebywać poza domem przez 9 godzin, nie jedząc obiadu. Musi odrobić lekcje, odpocząć, interesująco spędzić czas w przyjaznej atmosferze i bezpiecznych warunkach. Świetlica nie może być tylko przechowalnią na chwilę, to musi być miejsce zastępujące dziecku dom w czasie, gdy jego rodzice pracują. +
Przedruk z: „Świetlica w Szkole2008, nr 3, s.l
21
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
Świetlice szkolne
Istotnym elementem funkcjonowania szkoły jest właściwa organizacja przestrzeni szkolnej. „Przestrzeń w szkole dla najmłodszych dzieci powinna być odpowiednio dostosowana. Zarówno sale dla przedszkolaków, j a k i dla najmłodszych uczniów powinny mieć kąciki nadające się do wypoczynku i zabawy, dobrze też jeśli korytarz szkolny jest miejscem tylko dla najmłodszych, wyglądającym ciepło i przyjaźnie. W szkole powinny być osobne korytarze dla starszych i młodszych uczniów".1 Jest to szczególnie ważne przy wdrażaniu z nowym rokiem szkolnym reformy systemu edukacji, która zakłada m.in. obniżenie wieku obowiązku szkolnego. W klasach pierwszych szkół podstawowych edukację rozpoczną dzieci 6-letnie, które w ciągu najbliższych 3 lat będą uczyły się razem z 7-latkami. Ponadto wraz z upowszechnieniem wychowania przedszkolnego dla dzieci 5-letnich może się tak zdarzyć, że przy szkołach będą dla nich tworzone tzw. „zerówki". W wielu szkołach wydzielenia takiej odrębnej przestrzeni na czas zajęć dla najmłodszych uczniów, będzie wymagało rozwiązania istotnych problemów lokalowych.
Organy samorządowe i niektóre kuratoria oświaty przeprowadziły przeglądy możliwości przygotowania szkół do zapewnienia takiej przestrzeni i dodatkowej opieki pozalekcyjnej w świetlicy.2 Dla 6-latków - zdaniem wiceminister Krystyny Szumilas - „to nie może być tradycyjna świetlica, w której mamy kilka grup dzieci w różnym wieku , funkcjonująca najczęściej w stołówce szkolnej. W duże j szkole na pewno będzie potrzebne zorganizowanie kilku grup świetlicowych, a więc i przygotowanie nowych sal".3
Ministerstwo Edukacji Narodowej chce wspomóc samorządy i na ten cel przeznaczyć również środki unijne.
W szkołach podstawowych i po części w gimnazjach mamy coraz liczniejszą grupę uczniów, którzy muszą dłużej przebywać w szkole ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych opiekunów), organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności wymagające zapewnienia uczniowi opieki. Przy zróżnicowaniu wiekowym uczniów przebywających w świetlicy, przy zachowaniu w miarę stałych 25-osobowych grup, świetlica szkolna powinna spełniać funkcję wewnątrzszkolnej instytucji wychowania, wspomagać i uzupełniać pracę szkoły w zakresie opieki, oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych czy zabiegów terapeutycznych. Zdarza się jednak, że pełni też funkcję „przechowalni" dla niektórych uczniów. Trzeba j e d n a k podkreślić ze szczególnym naciskiem, że pomimo tych niesprzy
jających okoliczności - dzięki staraniom wielu dyrektorów szkól i nauczycieli, także niektórych organów samorządowych - działają świetlice, które na miarę możliwości organizacyj no-lokalowych pełnią funkcję takiej wewnątrzszkolnej instytucji wspomagającej.
Problem ten będzie dotyczył nie tylko szkół, w których do klas pierwszych przyjdą uczniowie 6-letni, a „zerówki" przyj mą 5-latków. Także szkół, dla których działalność wychowawcza świetlic szkolnych jest równie ważna co proces dydaktyczny. Skalę problemu, który w wielu rejonach kraju będzie wymagał podejmowania trudnych decyzji, może przykładowo ilustrować tabela określająca liczbę świetlic i uczniów w szkołach z rejonu działania Słupskiej Delegatury Kuratorium Oświaty: [wg stanu na koniec stycznia 2009r.]4.
Za suchymi liczbami tej tabeli - każdego zresztą podobnego zestawienia-kryjąsię działania, które szkoły podejmująw każdym roku szkolnym, w każdym miesiącu, ba! każdego dnia, aby świetlice były nie tylko „przechowalnią" uczniów dojeżdżających, uczniów oczekujących na gorący posiłek, czy uczniów, których pracujący rodzice przyprowadzają do szkoły na wielogodzinny pobyt.
Za tymi liczbami kryje się wysiłek organów samorządowych i dyrektorów szkół w pokonywaniu barier lokalowych, logistycznych i kadrowych, aby świetlice z „przechowalni" stały się szkolnym centrum wspomagania przedłużonego pozalekcyjnego procesu dydaktyczno-wychowawczego. *
Małgorzata Kowalska dyrektor ODN w Słupsku
PRZEPISY:!. Nowa Podstawa Programowa. Jak organizować edukację w szkole podstawowej? Poradnik dyrektora szkoły, s. 13-15, www.men.gov.pl. 2. M.in. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu pod koniec grudnia ub. miało przygotować i opublikować szczegółowy raport z takiego przeglądu. 3 Szumilas Krystyna, Świetlica nie może być tylko przechowalnią, rozm. przepr. Joanna Hoffman, „Świetlica w szkole", 2008, nr 3, s.l 4. Na podstawie danych zebranych i opracowanych przez wizytatorów Delegatury KO w Słupsku
INFORMATOR 0i'1MH0M 22
Liczba świetlic
Liczba uczniów
Liczba nauczycieli pracujących w świetlicy W 104 7048 pełnozatrudnionych: 97
niepełnozatrudnionych: 88
Gimnazja 40 3645 pełnozatrudnionych: 42 niepełnozatrudnionych: 47
Razem: 144 10693 pełnozatrudnionych: 139 niepełnozatrudnionych: 135
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
Atrakcyjnie, bezpiecznie i miło
Świetlica szkolna, nazywana w Szkole Podstawowej nr 10 w Słupsku Zespołem Opiekuńczo-Wychowawczym, to jedno z najbardziej popularnych miejsc, oferujących rodzicom opiekę nad dzieckiem. Prócz swej typowej funkcji opiekuńczej, odgrywa ważną rolę w procesie dydaktyczno-wychowawczym szkoły, stanowi znaczące ogniwo w wychowaniu dzieci i młodzieży. Na bardzo długie godziny zastępuje małemu dziecku (bojuż 7-latkowi) dom rodzinny, podczas gdy rodzice pochłonięci są pracą zawodową. Praktycznie każda ze szkół podstawowych i gimnazjalnych posiada w swojej placówce to specyficzne miejsce, gdzie można odpocząć, odrobić lekcje, wziąć udział w ciekawych formach zajęć oraz miło, ciekawie i atrakcyjnie spędzić czas wolny przed i po lekcjach.
W Szkole Podstawowej nr 10 im. Polonii w Słupsku świetlica szkolna spełnia wszystkie swoje niezwykle ważne funkcje i zadania. Ze względu na przestron-ność i odpowiednie gabaryty pomieszczenia, dostosowana jest do prowadzenia różnorodnych zajęć integracyjnych, dydaktycznych, artystycznych, plastycznych, jak też uspokajających i wyciszających. Pomieszczenie świetlicy to duża sala, podzielona na dwie części kolorową, tęczową zasłoną. Jedna część przeznaczona jest do prowadzenia różnorodnych zajęć: w niej dzieci grają w gry stolikowe, odrabiają lekcje, oglądają i czy-tająksiążki, dziecięce czasopisma. Tu stojąstoliki z krzesełkami, w segmentach rozłożone są gry, układanki i prace plastyczno-techniczne dzieci. Druga część sali to miejsce do odpoczynku, zabaw na dywanie i w kącikach z zabawkami. Można tu też oglądać ciekawe filmy i programy edukacyjne przeznaczonych dla dzieci z klas I-III. W tej części sali są doskonałe warunki do prowadzenia zajęć wyciszających, relaksacyjnych.
Do naszej świetlicy zawsze uczęszczało dużo dzieci. W bieżącym roku szkolnym na zajęcia zapisanych jest 142 uczniów. Większość z nich to dzieci z klas pierwszych, po części z drugich i trzecich. Jest też wśród naszych podopiecznych kilku czwartoklasistów, którzy to ze względu na dużą odległość od swego miejsca zamieszkania, oczekują na rodziców, aby razem z nimi wrócić do domu.
Każdy początek nowego roku szkolnego to niezwykle trudny okres adaptacyjny dla najmłodszych -uczniów klas pierwszych. Znajdują się oni w nowym środowisku, spotykają z nowymi wymaganiami i trzeba trochę czasu i wytrwałości, aby ten trudny okres przetrwać i zaaklimatyzować się. Wychodząc temu naprzeciw, nauczycielki świetlicy opracowały, dostosowany do potrzeb pracy z dziećmi, ramowy rozkład tygodniowych
informuj on omiutom
zajęć. Zajęcia te są tak rozplanowane, aby każdy dzień tygodnia był inny, ciekawy i niepowtarzalny.
W poniedziałek dominują- POTYCZKI INTELEKTUALNE. W ramach tego rodzaju zajęć prowadzone są rozmowy kierowane, pogadanki tematyczne, dzieci rozwiązują krzyżówki, rebusy, zagadki, biorą udział w grach i zabawach integracyjnych.
Wtorek przebiega pod hasłem - BĘDĘ ARTYSTĄ. W tym dniu przeważają zajęcia plastyczno-techniczne, zabawy dydaktyczne, zajęcia komputerowe, zajęcia sportowe organizowane w sali gimnastycznej, na boisku szkolnym (w zależności od pogody i poiy roku).
W środę pracujemy i bawimy się pod hasłem -OBROŃCA PRZYRODY. Prowadzone w tym dniu zajęcia mająna celu zdobywanie i doskonalenie wiedzy przyrodniczej, kształcą również umiejętność dokładnej obserwacji i wyrabiają nawyk ochrony przyrody. Staramy się, aby w tym dniu spotykało się koło ekologiczne.
Czwartek to dzień zajęć pod hasłem - ZE SZTUKĄ NA TY. Staramy się wykonywać wszelkie prace plastyczne na konkursy szkolne, organizujemy wystawki z pracami uczniów.
Piątek upływa pod hasłem - WZOROWY CZYTELNIK. W tym dniu nauczycielki świetlicy organizują zajęcia czytelnicze w oparciu o książki i czasopisma dziecięce oraz spotkania w bibliotece. Wspólnie z dziećmi, wykonujemy również wszelkie prace porządkowe w świetlicy, a także podsumowujemy, co się ciekawego wydarzyło w ciągu całego tygodnia.
Taki tygodniowy tematyczny rozkład zajęć jest bardzo atrakcyjny. Każdy dzień pozwala realizować różnorodne cele dydaktyczno-wychowawcze. Niezależnie od hasła dnia, zawsze pamiętamy i zachęcamy dzieci do odrabiania prac domowych, do indywidualnego korzystania z biblioteki i czytelni szkolnej.
Nauczycielki naszej świetlicy są współautorkami „Programu profilaktyczno-wychowawczego z uwzględnieniem zjawiska przemocy i agresji w świetlicy szkolnej". Jest to program dostosowany do potrzeb, możliwości i rozwoju uczniów klas I-III uczęszczających do świetlicy. Tematyka tych zajęć jest ciekawa i różnorodna. Ujmuje takie zagadnienia jak: niwelowanie i przeciwdziałanie agresji i przemocy, bezpieczeństwo, profilaktyka zdrowotna, kształcenie empatii. Zajęcia z zakresu profilaktyki prowadzimy równolegle z innymi dwa razy w tygodniu.
Organizując różnorodne zajęcia, czy to profilaktyczne, czy też wynikające z miesięcznych planów pracy dydaktyczno-wychowawczej, zawsze mamy na celu, to by wszystkie zajęcia były atrakcyjne, rozwijały zainteresowania, zdolności twórcze i poznawcze, wzbogacały wiedzę i kształtowały rozmaite umiejętności u dzieci. Celom tym też podporządkowujemy planowanie i organizowanie imprez integracyjnych, konkursów plastycznych,
23
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
recytatorskich w samej świetlicy, jak i na terenie szkoły. Do naszych cyklicznych działań należy zaliczyć: konkursy recytatorskie w poszczególnych poziomach klas (I-III) oraz wymienione niżej imprezy organizowane na terenie szkoły wspólnie z nauczycielami klas I-III: • „Turniej jesienny" dla klas III, • „Turniej zimowy" dla klas III, • loteria fantowa - sprzedaż zabawek- na festynie ro
dzinnym (dwa razy w roku), • konkursy plastyczne „Mój przyjaciel pies", „Moi
czworonożni przyjaciele" dla uczniów klas I-III.
Stałe imprezy organizowane w świetlicy to również: • Chrzest świetlicowy - impreza integracyjna dla
uczniów klas I, polegająca na pokonaniu przez pierwszaków rozmaitych prób i wykonaniu zadań, które uprawniają do wejścia do świetlicowej gromady,
• Andrzej ki - popołudnie wróżb i magii, • Mikołajki - wręczanie drobnych upominków przez
Mikołaja, połączone z dobrą i wesołą zabawą, • Wigil ia w świetlicy - impreza słowno-muzyczna: dzie
ci recytują krótkie wierszyki lub fragmenty inscenizacji, wszyscy wspólnie śpiewają kolędy, dzielą się opłatkiem i składają życzenia,
• Zabawa karnawałowa, • Dzień Dziecka - impreza sprawnościowa z różnymi
konkursami, zabawą i słodkim poczęstunkiem.
W miarę potrzeb organizujemy również inne, bardziej kameralne, imprezy dla dzieci. Nauczycielki świetlicy zawsze aktywnie współpracują ze środowiskiem lokalnym, z osiedlowymi klubami - KWADRAT i PIAST, z osiedlową biblioteką BOLEK I LOLEK. Placówki te od wielu lat organizujądla uczniów naszej świetlicy z klas I-III liczne konkursy i imprezy okolicznościowe: konkursy recytatorskie, plastyczne, modelarskie, warsztaty re-cytatorsko-plastyczne, spotkania integracyjne z udziałem osób niepełnosprawnych.
Dzieci z klas I-III, uczęszczające do świetlicy, z zaangażowaniem biorą udział w licznych konkursach organizowanych przez słupskie szkoły podstawowe. Są to między innymi konkursy plastyczne: „Zwierzęta przyjaciółmi człowieka" (organizator SP 1), „Barwy wiosny w origami" (SP 4), „Odgłosy morza" (SP 8), „Boże Narodzenie w origami" (SP 6) oraz konkursy wiedzy przyrodniczej, organizowane przez SP 1 w Słupsku.
Nauczyciele świetlicy j u ż od wielu lat w ramach swojej pracy dydaktyczno-wychowawczej sprawująopie-kę nad studentami z Akademii Pomorskiej w Słupsku odbywającymi praktyki studenckie. Zapoznanie z zasadami funkcjonowania świetlicy, z charakterem j e j pracy oraz prowadzenie zajęć dla przyszłych pedagogów, dzielenie się wiedzą, doświadczeniem i przekazywanie cennych wskazówek młodym adeptom zawodu nauczycielskiego - to również nasza praca.
W czasie ferii zimowych, a także w czasie wakacji w świetlicy organizowane są dla dzieci z klas I-VI półkolonie. Nauczycielki pracujące podczas zajęć feryjnych i wakacyjnych odpowiedzialne są za przygotowanie programu atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego. W ramach współpracy z osiedlowym klubem KWADRAT, Słupskim Ośrodkiem Kultury, biblioteką przy tym ośrodku, Miejskim Centrum Kultury, uczniowie biorą udział w różnych konkursach plastycznych, bawią się na dyskotekach, uczestniczą w warsztatach pracy twórczej, a w świetlicy SP 10 biorą udział w zajęciach sportowych, komputerowych, a także uczestniczą w wycieczkach autokarowych. W czasie wakacji atrakcji dla uczniówjest jeszcze więcej. Dzieci jeżdżą do Parku Wodnego w Darłówku, zwiedzająokolice Słupska, biorą udział w grillowaniu itp.
Od wielu j u ż lat SP 10 współpracuje z czteroma polskimi szkołami podstawowymi na Litwie i Łotwie. Każdego roku na przełomie września i października przyjeżdża do naszej szkoły, w ramach tzw. praktyk językowych, trzydziestoosobowa grupa uczniów z klas II-VI z zaprzyjaźnionych szkół wraz ze swoimi nauczycielami - opiekunami. Dzieci przebywają u nas dwa tygodnie, chodzą na lekcje do poszczególnych klas, wraz z uczniami z SP 10 doskonaląjęzyk polski. Przed i po skończonych lekcjach goście przebywając w świetlicy i uczestnicząc w różnych ciekawych formach spędzania czasu wolnego, nawiązują przyjaźn ie z nauczycielami i dziećmi z klas I-III tam przebywającymi. W dni wolne od nauki organizowane są dla naszych gości wycieczki, w czasie których poznająoni ciekawe miejsca Słupska i jego historię. Dzieci zwiedzająrównież okolice miasta oraz dalsze zakątki Pomorza: Gdańsk, Szymbark, Smołdzin, Kluki. Jadą też do wioski indiańskiej w Runowie, do gospodarstwa agroturystycznego do Krzemienicy i Parku Wodnego w Darłówku. Goście uczestniczą również w wyjściu do teatru TĘCZA na spektakle i do kina Millenium na seanse filmowe. Spotkają się także w Urzędzie Miasta z Prezydentem Słupska.
Nasza świetlica to miejsce spokoju, bezpieczeństwa, zrozumienia, życzliwości, a przede wszystkim sprawowania opieki nad dziećmi i udzielania im pomocy w trudnych chwilach, gdy tego potrzebują. Staramy się tak pracować, aby podopieczni zawsze z chęcią przychodzili do świetlicy, miło i ciekawie spędzali w niej swój wolny czas. -f
Jolanta Matuszek, Agnieszka Kost, Marta Krywuć, Małgorzata Węc
nauczycielki świetlicy w Szkole Podstawowej nr 10 w Stupsku
INFORMATOR OflNMTOM 24
1/2009 INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE
Cztery pory roku w świetlicy szkolnej
Szkoła jest drugim, po domu rodzinnym, środowiskiem wychowawczym, które ma zapewnić dziecku prawidłową opiekę i wychowanie. Świetlica szkolna spełnia w tym procesie szczególną rolę. Stwarzając warunki swobodnego, indywidualnego rozwoju, zaspakaja potrzeby: akceptacj i, poczucia bezpieczeństwa, komunikowania i aktywności. Dzieci wykonują ulubione zajęcia, zgodnie ze swoimi potrzebami, których zaspokajanie planowo i systematycznie jest organizowane przez nauczycieli. Indywidualna praca dziecka w świetlicy łączy się z grupowymi formami wychowania. Dzieci przychodzące do świetlicy mają możliwość wyboru zajęć, dołączenia się do dużego zespołu, małej grupy lub jednego kolegi. W zajęciach świetlicowych uczestniczą dzieci z różnych klas i różnych grup wiekowych (I-III). Ta różnica wieku i różnorodność stopni rozwoju jest jedną z podstaw samowychowania.
W bieżącym roku szkolnym do świetlicy szkolnej jest zapisanych 91 uczniów z klas I-III. Dodatkowo do świetlicy uczęszczaj ą dzieci, które nie są zapisane, ale przebywajątu w oczekiwaniu na gimnastykę korekcyjną ćwiczenia logopedyczne, zespół wyrównawczy, koło recytatorskie, SKS, lekcje po basenie oraz dzieci nie-uczęszczające na religię. Świetlica otwarta jest codziennie, od 7 do 16. Uczniowie pracująw trzech grupach, pod opieką trzech nauczycieli.
Świetlica jest dzieci i dla dzieci, i to one mają czuć się u siebie i robić to, co j e interesuje. Wybór formy pracy musi zatem wynikać z konkretnego zapotrzebowania. Stąd duża różnorodność tychże form oraz konieczność ich ciągłego przetwarzania i dostosowywania do potrzeb dzieci.
W roku szkolnym 2008/2009 świetlica SP 6, wspomagając rozwój psychofizyczny ucznia, prowadzi działalność opiekuńczo-wychowawcząpoprzez:
1. Realizację planu opiekuńczo-wychowawcze-go na rok szkolny 2008/2009 pod hasłem: „Cztery pory roku w zajęciach świetlięowych"
Plan ten jest skorelowany z planem pracy dydaktycznej szkoły, programem wychowawczym i profilaktycznym szkoły oraz z programem zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier".
W ramach tego planu realizowane są zajęcia tematyczne: umysłowe, plastyczne, przyrodniczo-ekolo-giczne, czytelnicze, umuzykalniające i sportowo-ruchowe (gry i zabawy świetlicowe, turnieje wiedzowe,
mOHMMOR OiMMOM
quizy, zgaduj-zgadule, zabawy ruchowe przy muzyce, inscenizacje, zmagania sportowe w sali gimnastycznej tematycznie związane z porami roku).
Zabawy i gry świetlicowe odpowiadająpotrzebom i psychice dzieci na różnym etapie rozwoju. Są znane i praktyczne, łatwe w przeprowadzeniu, a równocześnie angażująwyobraźnię dzieci, kształcą i rozwijają dziecięcą psychikę, ćwiczą spostrzegawczość, wyrabiają orientację i uczą umiejętności współdziałania w grupie.
Zabawy sportowo-ruchowe uatrakcyjniają pobyt dzieci w świetlicy. Oprócz tego, że mają one walory kształcące, pobudzajątwórczo aktywność dziecka, stanowią odprężenie po trudnej i ciężkiej pracy na lekcjach oraz pozwalająwyzbyć się napięć emocjonalnych i rozwijają sprawność fizyczną.
Turnieje wiedzowe, zgaduj-zgadule, quizy zmuszają natomiast do logicznego myślenia, rozwijają spostrzegawczość, doskonalą koncentrację uwagi, uczą prawidłowej analizy i syntezy czytanego tekstu.
2. Realizację programu zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier"
Program zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier" stanowi poszerzenie planu opiekuńczo-wychowawczego świetlicy i jest realizowany od 2002 roku przez Renatę Matysiak i Ewę Litwiniuk.
Celem nadrzędnym opracowanych przez nas zajęć integracyjnych było przełamanie barier i znalezienie piękna w kontaktach z osobami niepełnosprawnymi.
Poprzez kształtowanie prawidłowych więzi emocjonalnych dziecko w normie mogłoby stworzyć klimat bezpieczeństwa i przynależności do grupy rówieśniczej, w której dziecko upośledzone czułoby się w pełni akceptowane.
Opracowując tę innowację, chciałyśmy, aby między dziećmi wytworzyła się autentyczna i samoistna wieź emocjonalna, by integracja nie stała się dla uczestników zajęć sloganem, ale wartością głęboko zakorzenioną w ich sercach, którą będą kierować się w swoim codziennym życiu.
Głównym celem programu zajęć integracyjnych „Świetlica bez barier" jest: • integracja dzieci ze świetlicy SP 6 z dziećmi niepeł
nosprawnymi z Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Słupsku,
• nauka tolerancj i i akceptacj i drugiego człowieka, * kształtowanie umiejętności komunikacji międzyludzkiej,
25
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
• zdobywanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania kontaktów rówieśniczych,
• rozwijanie umiejętności współpracy w grupie koleżeńskiej podczas wspólnej zabawy.
Na początku roku szkolnego spośród dzieci zapisanych do świetlicy szkolnej zostaje wyłoniona grupa 10 uczniów, w wieku 7-9 lat, która bierze udział w realizacji programu. Równocześnie w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym zostaje wybrana grupa 8 uczniów z umiarkowanym stopniem upośledzenia. Obie grupy spo-tykająsię na comiesięcznych zajęciach w świetlicy szkolnej SP 6. Każde dziecko po odbytych zajęciach ma możliwość oceny spotkań w formie graficznej na uprzednio przygotowanych emblematach. Oceny uczniów zostają zebrane i podsumowane w końcowej (ewaluacyjnej) części programu. Uczestnictwo dzieci w zajęciach z niepełnosprawnymi uczniami z OSW jest całkowicie dobrowolne.
Przeprowadzone zajęcia łączą w sobie elementy zabaw umysłowych, manualnych, ruchowych ze śpiew e m i tańcem. Tematyka zajęć jest dostosowana zarówno do wieku, jak i do możliwości dzieci.
3. Realizację treści przyrodniczo-ekologicz-nych w ramach działalności koła ekologicznego „Zieloną ścieżką"
W świetlicy szkolnej działa koło ekologiczne „Zieloną Ścieżką". Jest ono prowadzone przez Ewę Litwi-niuk i zrzesza 15 uczniów z klas I-III. Spotkania odbywają się co dwa tygodnie w świetlicy. Głównym celem zajęć jest wyposażenie dzieci w umiejętność ob-serwacji własnego środowiska oraz zmian zachodzących w przyrodzie.
Podczas realizacji treści ekologicznych, dzieciom przekazywana jest rzetelna wiedza o stanie naszego środowiska oraz zagrożeniach, jakie stwarza współczesna cywilizacja. Za pomocą pogadanek, burzy mózgów, fabryk pomysłów, analizy czasopism przyrodniczych, albumów, projekcji filmów, wycieczek dzieci są inspirowane i zachęcane do indywidualnych działań przyrodniczych, rozbudza się w nich kreatywność.
Uczniowie klas I-III najchętniej i najskuteczniej poznająśrodowisko najbliższej okolicy poprzez bezpośrednią obserwację-wówczas otoczenie najsilniej pochłania ich uwagę. Podczas wycieczek dzieci zdobywają wiedzę bardziej efektywnie niż w czasie lekcji. Zajęcia terenowe służą zaznajomieniu dzieci z konkretnymi zagadnieniami dotyczącymi ochrony przyrody: przykładami negatywnego wpływu działalności człowieka na środkowisko, możliwościami ograniczenia ujemnych skutków działania, problemami ochrony środowiska.
W ramach koła organizowane są krótkie wycieczki przyrodnicze po najbliższej okolicy: do parku, do ogródków działkowych i warzywnych, do lasku. Taka forma zajęć nie tylko wzbogaca wiedzę, dostarcza nowych doświadczeń i przeżyć, ale przede wszystkim wpływa na integrację grupy, uczy, jak aktywnie wykorzystywać czas wolny.
4. Realizację zajęć „Metody dobrego startu" Zajęcia z „Metody dobrego startu" są prowadzone
przez Zofię Skrzypczak raz w tygodniu dla uczniów klas I. Mają one na celu usprawnienie funkcji psychomotorycznych wzrokowych, słuchowych i ruchowych u dzieci. Utrwalająlateralizację i orientację w schemacie ciała i przestrzeni. „Metoda dobrego startu" składa się z dwóch części: • pierwsza dotyczy pracy nad alfabetem i pomaga
w opanowaniu zestawu 22 liter, • w drugiej uczniowie z pomocą nauczyciela kreślą
proste wzory graficzne uporządkowane w g stopnia trudności.
5. Realizację programu Kinezjologii Edukacyjn e j P. Dennisona
Ćwiczenia z Kinezjologii Edukacyjnej dla dzieci ze świetlicy prowadzi Zofia Skrzypczak. Mają one na celu wyciszenie i uspokojenie, uwolnienie od stresu i zmęczenia, niwelację napięcia mięśniowego, wzmocnienie aktywności obu półkul mózgowych, co ułatwia proces nauczania i uczenia się. Ćwiczenia te odbywają się systematycznie raz w tygodniu i korzysta z nich trzynastoosobowa grupa dzieci ze świetlicy.
6. Realizacja zajęć z gimnastyki korekcyjnej Zajęcia z gimnastyki korekcyjnej dla dzieci ze świe
tlicy prowadzi Zofia Skrzypczak. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu i korzysta z nich 11 uczniów mających wady postawy.
7. Działalność Kola PCK Szkolne Koło PCK, działające przy świetlicy jest
prowadzone przez Zofię Skrzypczak i zrzesza 13 uczniów z klas III i IV. Spotkania koła odbywają się raz w tygodniu.
W pierwszym półroczu dzieci przygotowały dwa przedstawienia o tematyce zdrowotnej: • „Jaś i Małgosia inaczej" (o zdrowym odżywianiu się), • „Wojna z mikrobami" (dbanie o czystość).
Drugie półrocze przeznaczone będzie na realizację tematów o pierwszej pomocy przedmedycznej.
INFORMATOR OiMIttJOm 26
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
8. Udział w ogólnopolskiej akcj i „Cała Polska czyta dzieciom"
Ponieważ głośne czytanie jest jednym z podstawowych elementów codziennych zajęć świetlicowych, nauczyciele świetlicy kontynuują czytanie w ramach ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom". W świetlicy, codziennie od 15 do 30 minut, głośno czytane sąbaśnie, wiersze, opowiadania. Czytają nauczyciele, studenci z Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz same dzieci. Głośnemu czytaniu towarzyszyły również inscenizacje niektórych baśni, a podsumowaniem był turniej „W świecie baśni".
Podsumowanie Wszystkie opisane powyżej formy pracy wy-
magająod nauczyciela świetlicy ogromnego wysiłku, wiedzy, wkładu czasu, a często nawet nakładów finansowych, ale właśnie ta praca przynosi nam najwięcej satysfakcji, bo zapłatąze strony dzieci jest ich uśmiech. •
Renata Matysiak Ewa Litwiniuk
Zofia Skrzypczak nauczycielki świetlicy
w Szkole Podstawowej nr 6 w Słupsku
Świetlicowa praca twórcza
Świetlica szkolna Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Lęborku, realizując swoje zadania wychowaw-czo-opiekuńcze i dydaktyczne, czynnie angażuje się w życie szkoły. Uczniowie bardzo chętnie uczestniczą w zajęciach wiedząc, że zawsze spotka ich w świetlicy coś ciekawego m.in.: zajęcia plastyczne, informatyczne, teatralne, kulinarne, muzyczne, sportowe.
Staramy się urozmaicać zajęcia wprowadzając aktywizujące metody pracy z uczniem: • konkursy, • nowe techniki plastyczne z użyciem i wykorzystaniem pro
fesjonalnych materiałów, • giy i zabawy interakcyjne, • samodzielne rozwiązywanie problemów, • przygotowywanie uroczystości szkolnych.
W trakcie zajęć uczniowie wykonują: kartki okazyjne, ozdoby z gipsu, gliny, drewna, siana, masy papierowej i solnej, deco-upage, malująna płótnie obrazki. W okresach przedświątecznych przygotowując się w ten sposób do kiermaszów, w których corocznie biorą udział.
Wyroby naszych uczniów są upominkami wręczanymi w ramach podziękowań naszym sponsorom lub przedstawicielom zaprzyjaźnionych instytucji. Świetlicowe wytwory cieszą się dużym powodzeniem i zyskująuznanie wielu środowisk, do których dotarły. Cenione są ze względu na pomysłowość, niepowtarzalność i staranne wykonanie. Dzięki takim zajęciom praca świetlicy przyczyniamy się do zdobycia funduszy na dalszą działalność artystyczną, a także do promocji naszej placówki w lokalnym środowisku. >
Danuta Rybak dyrektor SOSW w Lęborku
„Świetlica w Szkole"
KWARTALNIK WYCHOWAWCÓW ŚWIETLICY
Wydawca: Agencja SUKURS; www.sukurs.edu.pl
Ogólnopolski kwartalnik instrukcyjno-metodyczny i informacyjny. Pierwsze w Polsce czasopismo adresowane do nauczycieli wychowawców świetlicy. Zawiera praktyczne materiały ułatwiające pracę nauczyciela wychowawcy. Główne działy: Poznajmy się; Metodyk radzi; Awans zawodowy; Warsztat pracy; Zabawa na szóstkę; Zrób to z nami; Kalendarz świetliczanki; Scenariusze.
INfOiłMTOR OilMHOM 2 7
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
Każdy dzień jest inny
W roku szkolnym 2008/2009 do świetlicy szkolnej w Zespole Szkół w Jezierzycach zapisano 60 uczniów ze szkoły podstawowej i 30 z gimnazjum. Większość z nich to dzieci i młodzież dojeżdżająca z pobliskich miejscowości, pozostali to uczniowie klas I-III z osiedla - Jezierzyce, których rodzice pracują.
Świetlica funkcjonuje od 7.30 do 15.30. Pracuje w niej na zmianę dwóch nauczycieli. W pierwszych dniach września przeprowadzane sąpogadanki na temat bezpiecznej drogi dziecka do szkoły. Każdego roku w październiku świetlica organizuje apel jesienny dla klas I-III, IV- VI i klas gimnazjalnych, podczas którego wybierane sąnajciekaw-sze stroiki wykonane z liści, gałązek, owoców, warzyw, kasztanów itp. W jesiennym konkursie dzieci wykazują się niezwykłą pomysłowością. Zawsze towarzyszy temu zdarzeniu ciekawa część artystyczna, przygotowana przez uczniów klas młodszych. W listopadzie świetlica organizuje zabawę andrzejkowądla klas IV-VI i gimnazjalnych. W trakcie zabawy organizowane są konkursy m.in. na: plakat andrzejkowy i najciekawiej udekorowaną salę. Od kilku lat świetlica w okresie świątecznych organizuje konkurs kolęd i pastorałek dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum, który cieszy się bardzo dużąpopularnością. Dzieci starannie się do niego przygotowują. W styczniu tradycyjnie organizowany jest bal karnawałowy dla klas IV-VI i klas gimnazjalnych, podczas którego również przeprowadzane sąkonkursy: tańca, na najciekawszy strój lub maskę karnawałową, na najładniej udekorowaną salę. Świetlica bierze również udział w przygotowaniu programu na Święto Wiosny i Święto Szkoły.
Świetlica pełni też funkcję stołówki szkolnej. W różnych okresach obiady spożywa w niej od 40 do 180 uczniów. Wówczas nauczyciele świetlicy szczególną uwagę zwracają na właściwe zachowanie przy stole oraz kulturę spożywania posiłków, z czym wielu uczniów ma problemy. W świetlicy odbywają się także lekcje w ramach zastępstw za nauczycieli nieobecnych w szkole.
W ramach świetlicowych zajęć praktyczno-technicz-nych, wykonywane są gazetki tematyczne, systematycznie zmieniane dekoracje, przygotowywane laurki okolicznościowe np. z okazji Dnia Nauczyciela, Dnia Babci, Dziadka, Matki, Ojca oraz ozdobne kartki świąteczne. Wykonywane Są dekoracje na szybach okiennych i na sznurku. Do tego celu wykorzystywane sąpomysły z czasopisma „Młody artysta". Dzieci biorą również udział w konkursach plastycznych szkolnych i międzyszkolnych.
W ramach zajęć z czytelnictwa dzieci czytająbaśnie m.in. Andersena, baśnie regionu słupskiego, opowiadania, czasopisma: „Świerszczyk", „Komputerowa gratka", „Płomyczek", „Bravo", „Victor", „Football", „Przyroda polska". Na zajęciach czytane są lektury, wiersze, roz
wiązywane zagadki, rebusy, quizy, krzyżówki, wyszukiwane ciekawostki encyklopedyczne i naukowe. W tym celu dzieci korzystają ze szkolnej biblioteki.
Podczas zajęć umuzykalniaj ących uczniowie słuchają muzyki młodzieżowej i uczą się piosenek. W czasie wolnym od innych zajęć oglądają wybrane filmy, programy edukacyjne, bajki. Mają także możliwość korzystania z komputera, grania w gry planszowe: szachy, warcaby, „Chińczyka", „Bingo", „Lotto". Dużym zainteresowaniem podopiecznych świetlicy cieszą się też gry edukacyjne, doskonalące sprawność manualną i rozwijające wyobraźnię oraz zabawy logopedyczne kształcące prawidłową wymowę. Uczniowie składają też modele, różnego typu układanki, puzzle, wykorzystują w zabawie pomoce edukacyjne rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową.
W ramach zajęć sportowo-rekreacyjnych, uczniowie grają w piłkę nożną, koszykową na sali gimnastycznej lub boisku, doskonalą grę w tenisa stołowego. Młodsi skaczą na skakankach, uczestniczą w zabawach ruchowych.
Dzieci, które mają problemy z nauką, mogą korzystać z pomocy nauczycieli świetlicy oraz pomocy koleżeńskiej. W trakcie zajęć świetlicowych doskonalone jest czytanie, pisanie, recytacja wierszy, znajomość tabliczki mnożenia. Poprzez rozwiązywanie sudoku i testów na inteligencję, rozwijane są też zdolności matematyczne dzieci i młodzieży.
* * *
W szkole w Jezierzycach pracuję od początku mojej kariery zawodowej tj. od 1982 roku. Zaczynałam pracę jako nauczyciel języka rosyjskiego. Po kilku latach podjęłam pracę w świetlicy. Moja praca daje mi satysfakcję, zwłaszcza kiedy pracuję z dziećmi młodszymi. One, w przeciwieństwie do starszych, chętnie podejmują wyznaczane przeze mnie zadania. Dostarcza to nam wielu miłych wrażeń. Dzieci zwierzająmi się ze swoich problemów, tajemnic, sukcesów, smutków i radości. Mają do mnie zaufanie, a nasze relacje są bardzo dobre. Mniej satysfakcji daje mi praca z gimnazjalistami, którzy sprawiają trudności wychowawcze. Oni najczęściej skupiają się na nauce, odrabianiu lekcji, lubiągrać w szachy, ping-ponga i piłkę nożną.
Uważam, iż praca w świetlicy to bardzo trudne i odpowiedzialne zadanie dla nauczyciela. Uczę dzieci podstawowych zasad zachowania, których większość nie wyniosła z domu rodzinnego. Często przypominam o przestrzeganiu zasad higieny i o odpowiednim zachowaniu w miejscach publicznych. Niestety, nie wszystkie dzieci korzystają chętnie z moich rad, ale cieszę się, że przynajmniej niektóre z nich wyciągająodpowiednie wnioski i kiedyś, mam nadzieję, będą mi za to wdzięczne. >
Izabella Łoś nauczycielka świetlicy
w Zespole Szkól w Jezierzycach
woitmmon oamniom 28
1/2009 INFORMACJE • OPINIE - PROPOZYCJE
Świetlica dla malucha i nie tylko
Instytucja świetlicy szkolnej jest specyficznym i nieodłącznym elementem pracy każdej szkoły. Zadania przez nią realizowane określone są w statucie placówki i są zbieżne z j e j celami edukacyjnymi oraz opiekuńczo-wychowawczymi. Szczególną rolę świetlicy szkolnej zaczynamy dostrzegać w dobie powszechnie wydłużonych godzin pracy większości rodziców.
Świetlica szkolna - w ogólnym pojęciu - to pozalekcyjna forma wychowawczo-opiekuńczej działalności szkoły. Zapewnia swoim wychowankom opiekę i poczucie bezpieczeństwa, a także warunki do odrabiania lekcji, nauki własnej oraz organizuje różne formy spędzania czasu wolnego.
Świetlica funkcjonująca przy Zespole Szkół w Re-dzikowie pełni specyficzną rolę. W związku z tym, że w murach szkoły uczą się uczniowie z wielu ościennych miejscowości naszej gminy, między innymi z: Głobina, Warblewa, Kusowa, Płaszewka, Krępy, Bierkowa, Boiskowa Wielkiego i Małego, Krzemienicy, od zakończenia zajęć do czasu ich odwozu autobusami do rodzimych miejscowości, szkoła ma obowiązek zapewnić im szczególną opiekę i zorganizować czas wolny. Znaczącą rolę w tym zakresie pełni nasza świetlica. Spędzają w niej czas zarówno uczniowie szkoły podstawowej jak i gimnazjalnej. Nasi najmłodsi chętnie biorą udział w zajęciach, podczas których śpiewają, czytają, recytują, malują, rysują, oglądają baj ki, rozwijająswoje zainteresowania, a także odrabiająprace domowe oraz pod okiem wychowawców kształtują swoją osobowość. Ogółem w zajęciach świetlicowych uczestniczy w bieżącym roku szkolnym 34 uczniów ze szkoły podstawowej oraz 118 uczniów klas gimnazjalnych.
Świetlica to nie tylko rozrywka, przyjemność i zabawa. Systematycznie prowadzone są tu zajęcia edukacyjne, poznawcze, a także wyrównawcze.
Ważne miejsce zajmuje edukacja prozdrowotna. Organizujemy dla naszych podopiecznych spotkania z pracownikami służby zdrowia, podczas których uczniowie dowiadują się o możliwych i właściwych formach wypoczynku w czasie wolnym, o zasadach właściwego odżywiania się, o higienie ciała i umysłu, a także o zasadach poprawnego ubierania się w zależności od pory roku, warunków atmosferycznych. Wszystko to przekazywane jest uczniom w formach zabawowych tak, aby w jak najmniejszym stopniu zajęcia te przypominały jednostki lekcyjne. Realizowane są również tematy z zakresu profilaktyki uzależnień, ze szczególnym uwzględnieniem problemu narkomanii i alkoholizmu. Swoją pomocą służą pedagog i psycholog szkolny. Organizo
WOilMTOit OiUllMOM
wane są również konkursy plastyczne, których tematem jest profilaktyka uzależnień.
Gimnazjaliści stanowią „twardy orzech do zgiyzie-nia". Znaleźliśmy jednak sposób na ich aktywizację. Młodzież w wieku 13-16 lat należy umiejętnie zachęcić do właściwych form spędzania czasu wolnego i rozwijania zainteresowań. A b y ich uaktywnić, nawiązaliśmy współpracę z wieloma instytucjami, m.in.: Wydawnictwem Len-Art w Głobinie, Schroniskiem dla Zwierząt w Słupsku oraz Gospodarstwem Hodowli Koni Artura Kiempy w Redzikowie. Uczniowie z zainteresowaniem poznają zasady funkcjonowania i pracę tych jednostek. Szczególnie chętnie uczestniczą w pracach gospodarstwa hodowli koni, gdzie dzięki uprzejmości właściciela, poznajątajniki jazdy konnej. Nasi uczniowie, za sprawą tej współpracy, nawiązali nowe znajomości, zdobyli wiele nowych doświadczeń oraz poznali aktywne formy spędzania wolnego czasu. Ponadto, aby urozmaicić milusińskim czas spędzony w świetlicy, organizujemy spotkania z interesującymi ludźmi. Są to zarówno przedstawiciele ciekawych zawodów (takich jak: strażak, lekarz), jak i znane osoby z najbliższego otoczenia, np. członkowie Koła Wędkarskiego „Słupia".
W planowaniu naszej pracy staramy się dostrzegać i uwzględniać potrzeby uczniów. Wychodzimy naprzeciw oczekiwaniom wychowanków tak, aby w jak największym stopniu ich uaktywnić. Nasza działalność opiekuńczo-wychowawczą często wykracza poza mury szkolne.
W ramach pracy świetlicy organizowane są zajęcia sekcji plastycznej z warsztatami, które odbywająsię w urokliwych miejscach okolicznego parku. W swojej twórczości uczniowie uwieczniająpiękno przyrody i otoczenia. Istniejąca w świetlicy galeria prac plastycznych rozszerzana jest każdorazowo o nowe dzieła, także po organizowanych konkursach plastycznych. Rozwój uzdolnień plastycznych i wrażliwości estetycznej to nasz priorytet.
W naszej świetlicy działa również sekcja wędkarska „OKOŃ". Uczestniczące w j e j zajęciach dzieci uczą się reguł wędkowania zgodnie z obowiązującymi zasadami Polskiego Związku Wędkarskiego oraz nabierają szczególnego szacunku dla otaczającej nas przyrody. Ciekawie spędzony czas nad wodą, z wędką w dłoni, łączą z edukacją ekologiczną. Uczniowie uczestniczą w wędkarskich zajęciach szkolerfiowych i praktycznym wędkowaniu na pobliskim łowisku koło PZW „Słupia" „Pod Dębami". Wszystko to odbywa się w miłej, koleżeńskiej atmosferze.
W świetlicy funkcjonuje również filmowy klub dyskusyjny, w którego działalności szczególnie chętnie uczestniczągimnazjaliści. Oni też najczęściej korzystają z kącika czytelniczego. Na bieżąco, w ramach potrzeb, naszym wychowankom udostępnione są dwie pracow
29
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
nie informatyczne z dostępem do Internetu oraz „skom-puteiyzowana" biblioteka. Tradycyjnie w świetlicy działa kącik „lego-maniaka", który absorbuje bez reszty najmłodszych i nie tylko. Uczniowie sami dbają o wystrój pomieszczenia świetlicy. To oni są autorami pomysłów i wykonawcami elementów dekoracji. Często są to nietypowe, ale bardzo ciekawe pod względem kształtu i kolorystyki formy. Wychowankowie wspólnie z wychowawcami redagują i tworzą gazetki okolicznościowe. W świetlicy organizowane są również zabawy i dyskoteki dla uczniów oraz wiele innych imprez. Gimnazjaliści „gustują" w dyskotekach, natomiast najmłodsi uczniowie - w balach kostiumowych - szczególnie w okresie karnawałowym.
Nasza świetlica wyposażona jest w stoły do tenisa stołowego oraz cały niezbędny osprzęt, który wykorzystywany jest zarówno przez przeciętnego ucznia, jak i członków sekcji tenisa stołowego.
Staramy się również otwierać na środowisko, w którym funkcjonujemy. Często jesteśmy organizatorami lub współorganizatorami spotkań społeczności lokalnej, podczas których podejmowane są i rozpatrywane ważne dla niej tematy. Od wielu lat nasza świetlica jest współorganizatorem „Konkursu Krasomówczego" dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych, na różnych szczeblach terytorialnych: gminnym, powiatowym, wojewódzkim.
Nie zapominamy również o pomocy wychowankom w nauce poprzez pracę indywidualną i zajęcia wyrównawcze. Sprawujemy opiekę nad „maluszkami" w czasie, gdy ich rodzice są w pracy.
Razem uczymy się, bawimy, rozwijamy zainteresowania, nabywamy coraz to nowych doświadczeń. Mamy świadomość tego, że wiele jeszcze zadań przed nami. Szukamy ustawicznie ciekawych i bardziej interesujących form pracy z wychowankami. Chcemy, aby nasza świetlica przyciągała coraz to większe rzesze uczniów. Mamy do zaoferowania różne, ciekawe formy spędzania wolnego czasu, sprzyjające rozwijaniu zainteresowań, a przede wszystkim służymy wychowankom swoim czasem, co w e współczesnym świecie nie zawsze może zapewnić rodzina. >
Zenon Bereżański Magdalena Kowalczyk
nauczyciele świetlicy w Zesple Szkól w Redzikowie
Wystarczy tylko chcieć
Jestem nauczycielem kontraktowym. W świetlicy Gimnazjum nr 2 w Słupsku pracuję drugi rok. Kiedy rozpoczynałam pracę zawodową, w głowie miałam mnóstwo pomysłów, które chciałam zrealizować. Po poznaniu młodzieży i zebraniu grupy osób chętnych do pracy na rzecz szkoły i środowiska lokalnego, przedstawiłam zainteresowanym swój dodatkowy plan działań. Uczniowie byli bardzo chętni do pracy.
Pierwszym naszym przedsięwzięciem była akcja: „Sprzątamy opuszczone groby" na słupskim cmentarzu. Najpierw zbieraliśmy w szkole znicze, które młodzież z różnych klas przyniosła do świetlicy. Później, przed Świętem Zmarłych, z grupą uczniów poszliśmy na cmentarz. Wzięliśmy ze sobą wszystkie rzeczy potrzebne do sprzątania grobów. Wybraliśmy opuszczony rejon i zaczęliśmy go porządkować. Pracowaliśmy około 3-4 godzin. Na koniec na każdym grobie zapaliliśmy znicz i pomodliliśmy się.
Drugim ważnym zadaniem, które zrealizowaliśmy była zabawa integracyjna z dziećmi niepełnosprawnymi. Przygotowania do tego przedsięwzięcia rozpoczęliśmy ponad miesiąc wcześniej od szkolnej zbiórki zabawek, książek, artykułów papierniczych, słodyczy, puzzli i gier dla dzieci z Ośrodka Szkolno-Wychowawczego im. Marynarza Polskiego w Damnicy. Młodzież bardzo chętnie dzieliła się swoimi rzeczami. Przed świętami pojechaliśmy do Ośrodka i zorganizowaliśmy tam zabawę choinkową.
W roku 2008, goszcząc tym razem w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym im. UNICEF w Słupsku, urozmaiciliśmy naszą akcję loterią fantową na rzecz UNICEF-u. Zebrane pieniądze zostały przekazane dla dzieci z Konga: na szczepionki i żywność.
Kolejnym naszym przedsięwzięciem było zorganizowanie Dnia Babci i Dziadka. Przez miesiąc robiliśmy kwiaty (z liści, bibuły i chusteczek higienicznych), przygotowaliśmy również przedstawienie. 21 stycznia 2009 roku pojechaliśmy do Domu Pomocy Społecznej „Leśna Oaza". Kilka godzin spędziłyśmy z Podopiecznymi tego ośrodka. Dodam, że w zeszłym roku święto to wypadło podczas ferii, ale i tak moja grupa pojechała z życzeniami i kwiatami do podopiecznych „Leśnej Oazy".
woiłiuimoił 30
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
Młodzież, którą mam pod opieką, chętnie też angażuje się w pracę na rzecz społeczności szkolnej. Przed świętami udekorowaliśmy pokój nauczycielski. Zadbaliśmy również o wystrój naszej świetlicy. W zeszłym roku zebraliśmy pieniądze od różnych firm, Rady Rodziców i panowie konserwatorzy wyremontowali według mojego pomysłu salę. Udało nam się również pozyskać meble w bardzo dobrym stanie. Teraz świetlica jest przyjazna i pełna kolorów. Dodatkowo na ścianie zrobiliśmy galerię ze zdjęciami ze wspólnych wyjść. Fotografie cieszą oko i nie pozwalajązapomnieć 0 miejscach i ludziach, którzy potrzebująnaszej pracy, pomocy i obecności.
Inną formą pracy świetlicy są zajęcia w ramach zastępstw. Uczniowie mąjądo dyspozycji duży wybór gier i filmów. W świetlicy jest sprzęt audiowizualny, który otrzymaliśmy od Rady Rodziców. Dzięki temu młodzież wspólnie ogląda różnorodne filmy, a następnie dyskutuje n a ich temat. W czasie tych zajęć często proponuję także zabawy integracyjne, w których uczniowie chętnie biorąudział.
Dodatkowo od tego roku zajęłam się wolontariatem. Gdy studiowałam, byłam wolontariuszką. Opowieściami z tego okresu zachęciłam do działania uczennice z grupy świetlicowej. Teraz na wolontariat chodzimy razem. Grupę podzieliłam na trzy mniejsze. We wtorki chodzimy do szpitala na Oddział Pediatrii, gdzie funkcjonuje Przyszpitalna Filia Szkoły Podstaw o w e j nr 9. W czwartki najpierw chodzimy do szpitala na Oddział Chirurgii Dziecięcej, a później - z trzecią grupą-do Hospicjum. Dziewczyny są zadowolone 1 chętnie się angażują w te działania.
Z każdą kolejna akcją odkrywam, że mam coraz więcej do zaproponowania moim podopiecznym. Pojawiają się n o w e pomysły na rozszerzenie zakresu naszych działań. Jestem bardzo dumna z moich dziewcząt, bo są o n e wrażliwe, dobre i bardzo uczynne. Chętnie włączają się w każdy mój projekt-wspieram y się nawzajem. Bardzo b y m chciała, aby uczennice znały problemy życia codziennego, b y miały świadomość tego, c o dzieje się wokół. Wspólna pracy i obserwacja życia w różnych jego aspektach uczy młodzież jak pomagać innym, jak dzielić się; uwrażliwia na potrzeby i los drugiego człowieka i uświadamia młodym ludziom, że nie każdy jest taki sam.
Chciałabym, aby nigdy nie zabrakło mi pomysłów do pracy i młodzieży, która chętnie będzie brała udział w takich akcjach. Obecnie jest wielu zainteresowa
INFORMATOR OMlHTOM
nych działaniami, które proponuję. Kilku osobom musiałam nawet odmówić, uzgadniając z nimi, że zaproszę ich do udziału w następnych przedsięwzięciach.
Jestem młodym nauczycielem i wiem, że muszę rozwijać i wzbogacać swój warsztat pracy, dlatego też chętnie biorę udział w różnych szkoleniach. Uczestniczyłam między innymi w warsztatach „Oddziaływania wychowawcze wobec dzieci krzywdzonych i ich rodzin". Zdobyta wiedza i umiejętności przydająmi się w różnych sytuacjach. Dzięki odbytym szkoleniom lepiej przygotowałam swoje podopieczne do wizyty w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym. Rozmawiając z uczniami na zajęciach integracyjnych, uświadamiałam sobie, jak do nich dotrzeć. Te rozmowy przynoszą efekty - młodzież często przychodzi do mnie ze swoimi problemami. Często też korzystam z doświadczenia zdobytego na kursach dotyczących pracy z dzieckiem nadpobudliwym i agresywnym. Nie jestem z wykształcenia plastykiem, dlatego chętnie również uczestniczę w kursach, podczas których uczę się jak rozwijać w uczniach zdolności artystyczne i sama poznaję różne sposoby tworzenia ozdób plastycznych (np. „Zwierzaki, stwory i inne potwory w origami", „Ozdoby wielkanocne z papieru", „Boże Narodzenie w origami z kół i kwadratów").
Przed nami (mną i moją grupą) kolejne przedsięwzięcia na rzecz wolontariatu, a potem następne akcje. Chciałabym, aby te nasze wspólne działania stały się szkolną tradycją. Praca z uczniami daje mi dużo radości i satysfakcji, gdyż młodzi ludzie są twórczy i chętni do działania. Wystarczy tylko wyciągnąć do nich rękę, rozmawiać z nimi, pokazać, że są wartościowi i mają wiele do zaoferowania innym. Mimo że poświęcam swój prywatny czas, to wiem, że nie jest to czas stracony. Czuję się doceniona i potrzebna za każdym razem, gdy'słyszę od moich uczniów pytanie: „Pani Agnieszko,kiedy i d z i e m y . •
Agnieszka Szpakowska nauczycielka świetlicy
w Gimnazjum nr 2 w Słupsku
31
INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE 1/2009
W ogrodzie kwiatów, mądrości i rodziny PROGRAM ŚWIETLICY SZKOLNEJ
Młody człowiek żyjący we współczesnym świecie musi przestrzegać wypracowanych przez społeczeństwo obowiązujących praw, zwyczajów oraz reguł. Powinien zatem posiąść umiejętności właściwego zachowania się w każdej sytuacji i miejscu, w którym przebywa.
Zajęcia w świetlicy szkolnej stwarzają możliwość poznania wzorów zachowań, nakazów i zakazów, norm i przepisów, zasad i reguł życia w społeczeństwie. Celem programu „W ogrodzie kwiatów, mądrości i rodziny" jest kształtowanie właściwych postaw wśród młodzieży gimnazjalnej oraz zwiększenie świadomości młodych ludzi w zakresie rozumienia spraw życia codziennego.
W zdobyciu tych umiejętności pomoże gimnazjaliście praktyczna znajomość zasad savoir vivre'u, sztuki stosowania zasad dobrego wychowania, akcentowanie własnej indywidualności i osobowości. Młody człowiek dojrzewa wśród rodziny i bliskich. Dobre maniery zapewnią mu swobodę i poczucie bezpieczeństwa, pozwolą na luksus bycia sobą i wpłyną na budowanie prawidłowych relacji z ludźmi.
Nauczyciel posiadający wiedzę, obserwujący otaczający świat i ogólny rozwój wychowanka, udziela mu porad, daje proste recepty i pomaga wdrażać reguły tak potrzebne do życia młodemu człowiekowi. Wskazuje, jak ostrożnie, rozsądnie wykorzystywać zasoby przyrody, w taki sposób, by gatunek ludzki i cywilizacja przetrwały. Należy wyposażyć gimnazjalistę w taką wiedzę i umiejętności, aby umiał respektować potrzeby innych, okazywał sobie i innym szacunek, zawsze zachowywał się taktownie i życzliwie, a wskazówki nauczyciela wykorzystał, by wypracować sobie własny styl bycia.
Podmiotem programu jest wychowanek mający wątpliwości, zastanawiający się nad sobą, starający się żyć piękniej i lepiej, w zgodzie ze sobą i z innymi ludźmi oraz z naturą, a także prawidłowo wykorzystujący dobro wspólne, jakim jest środowisko przyrodnicze.
Realizując program opierający się na filozofii sztuki życia i godności człowieka, mam nadzieję przyczynić się do pozytywnych zmian w zachowaniu młodych ludzi.
Cele nadrzędne: • zapewnienie bezpieczeństwa życia i zdrowia wycho
wanków świetlicy, • objęcie pomocą uczniów gimnazjum przebywających
w świetlicy szkolnej, • zagospodarowanie czasu wolnego wychowanków, • pogłębianie wiedzy z różnych dziedzin kształcenia
szkolnego i pozaszkolnego.
Cele szczegółowe: a. sprawne i profesjonalne działanie świetlicy, b. szybkie i efektywne reagowanie w sytuacjach trud
nych, kryzysowych, c. tworzenie i rozpowszechnianie wzorów kultury by
cia, życia i pomocy innym,
d. kształtowanie postaw otwartości wobec najbliższych i solidarności z drugim człowiekiem, tworzenie partnerstwa w codziennym działaniu,
e. wychowanie prospołeczne, którego celem jest przekazanie młodzieży zwyczajów, obyczajów i wartości humanistycznych, ekologicznych,
f. rozpoznawanie i kształtowanie postaw oraz umiejętności interpersonalnych u wychowanków, w tym:
- organizowanie pomocy w nauce, motywowanie, - diagnozowanie potrzeb i zainteresowań oraz odkry
wanie talentów, - odczytywanie komunikatów płynących od młodych
ludzi, wynikających z ich problemów i radości, - diagnozowanie trudności dziecka, sytuacji domowej,
stanów emocjonalnych, motywów postępowania, - podejmowanie działań wspomagających proces ucze
nia się (wizualizacja, fantazje, ćwiczenia odprężające) oraz pomoc wychowankom w sytuacjach szkolnych,
- obserwacja relacji ucznia z grupą oraz analiza jego stylu zachowania się w grupie,
- analiza przyczyn powstawania zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży, a w sytuacjach konfliktowych podejmowanie środków zaradczych,
- pobudzanie samoświadomości i doskonalenie umiejętności porozumiewania się,
- rozwijanie zasobów inteligencji emocjonalnej - kształtowanie postawy opartej na konstruktywnej pewności siebie i wysokim poczuciu osobistej sprawności w działaniu, postawy budzącej szacunek i zaufanie,
- rozwijanie umiejętności dokonywania wyborów i podejmowania decyzji oraz rozumienia ich skutków,
- wyrażanie własnych opinii i przekonań w sytuacjach konieczności obrony swoich praw,
- kształcenie postaw asertywności w sytuacjach: społecznych, towarzyskich, przyjmowania ocen, reagowania na krytykę i atak, wyrażania uczuć,
g. wdrażanie w życie wartości powszechnie uznawanych, w tym:
- wartości życia ludzkiego, - wartości istotnych w wychowaniu dzieci i młodzieży
(rodzina, dom, ojczyzna, miłość, patriotyzm, honor, odpowiedzialność, szacunek-tolerancja, uczciwość, umiar, humanitaryzm, solidarność, wolontariat),
- przygotowanie wychowanków do kontaktu wielokulturowego, przeciwdziałanie postawom o rasistowskim i nacjonalistycznym podłożu,
- świadomego konsumowania dóbr materialnych i niematerialnych oraz do racjonalnego korzystania z zasobów Ziemi,
h. rozwijanie i motywowanie do rozwoju poprzez: - integrację zespołu świetlicowego i wspomaganie roz
woju wychowanków, - różne formy pracy i sprawianie, by gimnazjalista od
nosił sukcesy,
32 INFORMATOR OiUIMTOMf
1/2009 INFORMACJE • OPINIE • PROPOZYCJE
- pobudzanie u wychowanków myślenia twórczego, indukcyjnego i dedukcyjnego, płynności słownej, zdolności abstrahowania, transformacji dokonywanych skojarzeń, fantazji, wyobraźni, poczucia estetyki,
- ciekawe spędzanie czasu wolnego, - rewalidację - terapię rysunkiem, zajęcia plastyczne,
teatralne i świetlicowe, - przygotowywanie do wystąpień publicznych - auto
prezentacji.
Przewidywane osiągnięcia: • W zakresie wiedzy wychowanek powinien:
- podnieść wiedzę o zasadach bezpieczeństwa ruchu drogowego, rowerowego, pieszego,
- zwiększyć świadomość i zrozumieć problemy światowe wpływające na życie codzienne,
- pogłębiać wiedzę z zakresu obowiązujących dyscyplin nauki szkolnej, wiedzy ogólnej, wiedzy humanistycznej oraz z zakresu kultury, techniki, etyki postępowania, estetyki itp.,
- zdobywać wiedzę o zasobach Ziemi i ochronie środowiska naturalnego,
- poszerzyć wiedzę o zdrowiu człowieka i przyczynach wielu chorób, w tym wiedzę o rozprzestrzenianiu się HIV/AIDS, malarii i innych chorób zakaźnych.
• W zakresie postaw wychowanek powinien: - bezpiecznie i kulturalnie zachowywać się w świetli
cy, w szkole i j e j otoczeniu, w transporcie zbiorowym dowożącym uczniów do szkoły,
- uświadomić sobie, iż jest cząstką społeczności wielokulturowej, społeczności lokalnej oraz godnym następcą znanych Polaków,
- prezentować postawę młodego Polaka pielęgnującego najcenniejsze wartości; otwartego na zdobywanie wiedzy i podnoszenie kultury,
- działać na rzecz rodziny, grupy, szkoły, społeczności lokalnej,
- opowiadać się za utrzymaniem pokoju na świecie,okazywać szacunek dla ludzi o odmiennej płci, kulturze, religii,
- dokonywać właściwych wyborów na co dzień, bez szkody dla siebie i innych,
- świadomie korzystać z zasobów Ziemi, dóbr konsumpcyjnych, usług materialnych i niematerialnych,
- działać na rzecz ochrony środowiska.
• W zakresie umiejętności wychowanek powinien:
z - zgodnie z przeznaczeniem korzystać z pomieszczeń i otoczenia szkoły, obiektów przyszkolnych, środków transportu zbiorowego, miejsc spotkań uczniów,
- na co dzień stosować zasady ruchu drogowego (rowerowego i pieszego),
- angażować się w działania świetlicy szkolnej oraz na rzecz spraw i osób drugich,
- dbać o zdrowie przestrzegając zasad higieny, prawidłowego odżywiania, stosownego ubioru, unikania kontaktu z ogniskami i nosicielami chorób,
- wykorzystywać różne źródła wiedzy, w tym korzystać z technologii informacyjnej,
- współpracować z kolegami, wychowawcami, itp., - kreować postawy przyjazne Ziemi.
Tematyka, zagadnienia: 1. Bezpieczeństwo i higiena pracy, zabawy. 2. Bezpieczeństwo ruchu drogowego. 3. Nauka własna i samodzielna praca umysłowa. 4. Gry i zabawy towarzyskie - różne formy aktywności: • „Bawiąc, uczę się" - recepty na dobra zabawę w grupie
wychowawczej, • „Cenne życie bez używek i nałogów" - profilaktyka
uzależnień i sztuka asertywności, • „Nasz wernisaż" - magiczne obrazki, kleksy, stwor
ki i potworki wymalowane kredką i pędzlem, • „To umiem najlepiej" - z magicznego materiału ręce
zrobią co wymyśli głowa, • „Pomysłowi przez cały rok"- zręczność rąk i umysłu: - bożonarodzeniowe pomysły i dekoracje (girlandy, kart
ki świąteczne, opakowania i karnety do prezentów, proste ozdoby choinkowe, bombki, witraże, aniołki, kalendarze adwentowe, ozdoby),
- wielkanocne motywy dekoracji (pisanki, podstawki do jajek, koszyki, wielkanocne wianki, kartki świąteczne, wycinanki z papieru, ja ja z masy solnej),
- jesienno-zimowe oraz wiosenne i letnie pomysły (papierowe koszyki, kwiaty).
5. Pogłębianie wiedzy z różnych dyscyplin nauki szkolnej i wiedzy ogólnej:
• codzienna „Minuta mądrości" - przysłowia o mądrości, człowieku, nauce i pracy - ich analiza i interpretacja oraz wskazówki z nich wypływające,
• „Dobre słowa, które nic nie kosztują" - przejawy grzeczności i życzliwości na co dzień,
• „Dom i uroczystości rodzinne" - uprzejmość.i poprawność zachowania, styl bycia,
• „Uroda życia przez cały rok" - drobne przyjemności, które sprawiamy bliskim i sobie,
• „Spotkania i przyjęcia bez alkoholu i używek"- spotykamy się, zapraszamy i przyjmujemy gości,
• „Dobre maniery ułatwiają funkcjonowanie w szkole"- savoir vivre w szkole i wśród nastolatków,
• „Kultura wypoczynku i rekreacji" - dobre maniery wobec natury są świadectwem osobistej kultury,
• „Pod parasolem mądrości"- uczeń na wsi uczy się, korzysta z Internetu, zdobyczy techniki i wiedzy,
• „Podróże. Którą drogą?" - udzielanie wskazówek i po-/ rad pedagogicznych wychowankom,
• „Ogród" - kwiaty i ogrody w różnych porach roku, • „Galeria postaci" - tutejsi, wielcy i mali, znani i lubiani. 6. Obchody świąt państwowych, lokalnych zgodnie
z „Kalendarzem wydarzeń w roku szkolnym". +
Janina Łowiecka nauczycielka świetlicy
w Zespole Szkół Publicznych - Gimnazjum w Przechlewie
INFORMATOR OiWIHTOM 33
1/2009
DOSKONALENIE NAUCZYCIELI
Odbyło się w ODN OD GRUDNIA 2008 DO STYCZNIA 2009
Kursy doskonalące: Warsztaty: Opracowanie programu rozwoju szkoły -5 godz., Zespół Szkół Gospodarki Żywnościowej i Agrobiznesu Lębork Kurs kierowników wycieczek szkolnych - 10 godz., SP Gołubie Specyficzne trudności w uczeniu się (dysleksja, dys-grafia, dysortografia, dyskalkulia)-10 godz., SP Trzebielino Ocenianie wewnątrzszkolne i egzaminy zewnętrzne - analiza i interpretacja, budowanie programów naprawczych -15 godz., Gimnazjum Starkowo Zachowania samobójcze młodzieży - diagnoza i pomoc psychologiczna - 1 6 godz., Gimnazjum Dębnica Kaszubska Emisja i higiena głosu - 8 godz., SP Borowy Młyn Rozwijanie umiej ętności wychowawczych nauczyciel a - 15 godz., Zespół Szkół Budowlanych i Ogólnokształcących Słupsk
W trakcie trwania: Studia podyplomowe „Oligofrenopedagogika" (uzupełniające) dla absolwentów kursu kwalifikacyjnego MENiS - 1 2 0 godz. przy współpracy z Wyższą Szkołą Humanistyczno-Ekonomiczną w Łodzi Kurs kwalifikacyjny z zakresu oligofrenopedagogiki - 270 godz., Zespół Szkół Tuchomie
W najbliższym czasie odbędą się kursy: Warsztaty muzyczno-liturgiczne - 20 godz., Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego Słupsk Jak motywować uczniów do czytania lektur szkolnych - 10 godz., ODN Słupsk Zaburzenia a nauka j ęzyków obcych (dysleksja, ADHD, obniżenie sprawności intelektualnej) - 5 godz., ODN Słupsk
Prowadzimy nabór na kurs kwalifikacyjny: Oligofrenopedagogika
UWAGA:
Zgłoszenia na kursy oraz warsztaty przyjmujemy telefonicznie: 059 8423567, pocztą elektroniczną: [email protected], pocztą tradycyjną: ODN Słupsk, ul. Bałtycka 29 oraz osobiście, codziennie w godzinach 800-1530
Inne kursy organizujemy na życzenie rad pedagogicznych zainteresowanych szkół. +
Ewa Misiewicz konsultant ds. dydaktyki muzyki
i doskonalenia nauczycieli (organizacja kursów) w ODN w Słupsku
Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku
we współpracy z
Miejskim Ośrodkiem Doradztwa Metodycznego w Słupsku
Parafią Rzymskokatolicką pw. św. M. M. Kolbego w Słupsku
organizują
SŁUPSKIE WARSZTATY LITURGICZNO-MUZYCZNE
27-28 lutego i 1 marca 2009 r.
Honorowy Patronat
Ordynariusz Diecezji Koszalińsko-Kołobrzeskiej JE biskup Edward Daj czak
ADRESACI: nauczyciele katecheci, osoby duchowne, muzycy, instruktorzy i uczestnicy chórów, zespołów muzycznych działających przy parafiach oraz wszyscy zainteresowani muzyką wokalno-instrumentalną w kościele.
CEL WARSZTATÓW: rozwijanie wiedzy i zainteresowań muzyką religijną rozwijanie zainteresowań i uzdolnień muzycznych,poznanie warsztatu pracy instruktora prowadzącego zespoły muzyczne, praca nad emisją głosu, dykcją i rozwijaniem słuchu muzycznego.
MIEJSCE WARSZTATÓW: Parafia św. Maksymiliana Marii Kolbego, ul. Piłsudskiego 20, 76-200 Słupsk.
MOQMMOR OilMHOM 34
1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI
O projektach edukacyjnych
d> PROJEKT Zachowania samobójcze młodzieży - diagnoza i pomoc psychologiczna
Od 19 września do 25 października 2008 r. 78 nauczycieli (na 100 zakwalifikowanych) z 3 powiatów uczestniczyło w dwudziestogodzinnym kursie grantowym „Zachowania samobójcze młodzieży - diagnoza i pomoc psychologiczna". Zajęcia odbywały się w 4 grupach:
Nr grupy Powiaty Terminy Miejsce realizacji
I lęborski 19 i 20. 09.2008
ZS nr 3 w Lęborku, al. Wolności 32i
II słupski 26127 09.2008
Słupsk - ODN, ul. Bałtycka 29
III słupski lOi 11. 10.2008
Słupsk - ODN, ul. Bałtycka 29
IV bytowski 24 i 25. 10.2008
Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie, ul. Derdowskiego 3
Celem kursu było wyposażenie nauczycieli w wiedzę na temat zachowań sprzyjających próbom samobójczym wśród uczniów. Jednocześnie poruszane zagadnienia miały dać tej grupie zawodowej wiedzę i umiejętności, tak aby jak najskuteczniej mogła ona zapobiegać skutkom drastycznych wyborów młodych ludzi. Zajęcia przeznaczone były głównie dla osób chcących doskonalić swoje umiejętności w zakresie rozpoznawania uczniów zagrożonych podjęciem próby samobójczej.
Program kursu składał się z trzech modułów: Moduł I: Zachowania samobójcze młodzieży -
zagadnienia teoretyczne. Wprowadzeniem do tego modułu był wykład umieszczony na platformie szkoleniowej MOODLE Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku. Po zapoznaniu się z tym materiałem, uczestnicy mieli za zadanie rozwiązać test umożliwiający przejście do kolejnego modułu. Większość kursantów po raz pierwszy miała kontakt z e-lerningiem - ta forma edukacji sprawiła im wiele problemów. Były to zarówno trudności techniczne, organizacyjne jak i bariery psychologiczne.
Moduł II: Diagnoza i pomoc psychologiczna w sytuacji zagrożenia podjęciem próby samobójczej. Zajęcia odbyły się w formie warsztatowej. Zadaniem uczestników było wypracowanie wniosków w oparciu o własne doświadczenia, spostrzeżenia i niepokoje: *Co powinno zaniepokoić osoby dorosłe? *Portret adolescen-ta. *Okres dojrzewania - okres strat. * Objawy depre
iNFonmron o$imbtom
sji: kryteria behawioralne, społeczne, emocjonalne i intelektualne.
W module III: Sposoby i metody postępowania w szkole z uczniem o skłonnościach samobójczych podane zostały praktyczne informacje o tym, gdzie można uzyskać pomoc w sytuacjach zagrożenia życia. Istotną rzeczą było wskazanie 10 kroków postępowania z uczniem przejawiającym skłonności samobójcze, które każdy nauczyciel powinien znać.
Uwagi i wnioski prowadzących o przebiegu zajęć i efektach szkolenia: 1. Uczestnicy szkolenia ujawniali duży lęk przed pracą
warsztatową, niechętnie brali udział w scenkach tematycznych, nawet podczas analizy własnych doświadczeń związanych z tematyką suicydalną. Nastawieni byli wyłącznie na wysłuchanie przygotowanych wykładów.
2. Kursanci oczekiwali gotowych schematów, algorytmów rozwiązań sytuacji trudnych, scenariuszy spotkań, które będą mogli zastosować do każdej interwencji kryzysowej i w każdym przypadku ucznia zgłaszającego się z trudnościami.
3. Zaledwie niewielka część uczestników szkolenia spełniła warunek zaliczenia testu z wiedzy ogólnej, przygotowanego na platformie. Uczestnicy nie zapoznali się również z materiałami teoretycznymi dostępnymi w formie wykładów na stronie internetowej ODN, oczekując, że wiedza ta ponownie zostanie zaprezentowana na szkoleniu. Ograniczało to znacząco możliwości prowadzących w związku z tym, że proponowane zajęcia były podsumowaniem i często nawiązaniem do zamieszczonych tam wiadomości.
4. Treści zawarte w programie pozwoliły na weryfikację własnych umiejętności interpersonalnych w obszarach: wychowania, opieki i działań profilaktycznych. Osoby, które ukończyły kurs, będą mogły właściwie zastosować procedury postępowania w przypadku podjęcia próby samobójczej przez wychowanka. Będą umiały też stworzyć sieć wsparcia oraz zaplanować działania profilaktyczne wobec ucznia potrzebującego pomocy.
PROJEKT Budowanie pozytywnych relacji i osiąganie sukcesów w komunikacji interpersonalnej
We wrześniu i październiku 2008 r. 91 nauczycieli (na 100 zakwalifikowanych) z 3 powiatów uczestniczyło w piętnastogodzinnym kursie grantowym „Budowanie pozytywnych relacji i osiąganie sukcesów w komunikacji interpersonalnej". Większość zajęć (10,5
35
DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009
godz.) stanowiły ćwiczenia i warsztaty praktyczne, natomiast 4,5 godziny to seminaria i wykłady wyposażające w wiedzę teoretyczną.
Zajęcia odbywały się w grupach:
Nr grupy Powiaty Terminy Miejsce realizacji
I słupski 19-20. 09.2008
ODN w Słupsku ul. Bałtycka 29
II lęborski 26-27. 09.2008
ZS Nr 3 w Lęborku al. Wolności 32i
III bytowski 10-11. 10.2008
Zespół Szkół Ekonomiczno-Rolniczych w Bytowie ul. Derdowskiego 3
IV słupski 24-25. 10.2008
ODN w Słupsku ul. Bałtycka 29
Wyposażenie nauczycieli w wiedzę i umiejętności w zakresie efektywnej komunikacji społecznej to główny cel tego kursu. Zajęcia adresowano zarówno do osób, które j u ż miały wiedzę o różnych formach społecznego porozumiewania się i chciały j ą poszerzać, jak i do tych, którzy nie mieli w tym zakresie umiejętności (kłopoty: w posługiwaniu się językiem niewerbalnym, z własnym ciałem w różnych sytuacjach, z błędnym odczytywaniem sygnałów płynących od innych). W intencji autorów kursu było odwoływanie się do własnych predyspozycji i umiejętności interpersonalnych uczestników szkolenia. Miało się to przyczynić do głębszej weryfikacji ich umiejętności zawodowych. Miało też uświadomić im potrzebę zmian i sprzyjać ich dokonywaniu. Założono, że po ukończeniu kursu nauczyciele będą mogli wykorzystać zdobytą wiedzę w konkretnych, zawodowych sytuacjach, w kontaktach interpersonalnych, w relacjach: uczeń - nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczyciel-nauczyciel.
Program kursu składał się z czterech modułów: Moduł I: Integracja grupy. Podczas tej sesji wy
pracowano kontrakt pracy w grupie oraz „kartę udanej grupy" czyli kanon zasad, którymi powinni kierować się j e j członkowie.
W m o d u l e II: Komunikacja w sensie społecznym, umiejętności interpersonalne nauczyciela -obszary przedstawiono najczęstsze problemy w skutecznej komunikacji i próbowano odpowiedzieć na pytania: *co zrobić, aby inni nas słuchali ? (co przeszkadza, a co pomaga w słuchaniu); *jakie są zasady udzielania i przyjmowania informacji zwrotnej (jej znaczenie w systemie budowania relacji). Ponadto skonstruowano (przeanalizowano) i omówiono ankiety: *„Oceń Twój sposób słuchania"; * „Twój styl komunikacji".
Moduł III: Bariery w komunikacji społecznej. Zagadnienia omawiane to: * zachowania i komunikaty stanów ego; ^przykłady blokad komunikacyjnych: test „Nauczycielu, sprawdź, czy w rozmowach z uczniami stosujesz bariery komunikacyjne?; *12 blokad komunikacji interpersonalnej w g Th.Gordona; *postawy, zachowania zaburzające / utrudniające budowanie pozytywnych relacji w kontaktach: nauczyciel - uczeń, nauczyciel - rodzic, nauczyciel - nauczyciel.
W ostatnim I V m o d u l e zostały przedstawione i omówione: Sposoby i formy kontaktów społecznych w relacjach uczeń - nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczyciel - nauczyciel. Wskazano na cechy właściwie zbudowanych kontraktów, np.: *warunki dotyczące funkcjonowania ucznia i sposobu kontaktu, *warunki kontraktu w zakresie realizacji zadań z przedmiotu, *kon-trakty wychowawcze; * karta zachowań ucznia na zajęciach lekcyjnych - diagnoza. Zwrócono też uwagę na trudne zachowania rodziców w rozmowach z nauczycielem, pułapki, w jakie może wpaść pedagog i jak sobie radzić w takich sytuacjach. Podsumowaniem tematu było podanie 15 rad dla nauczyciela budującego autorytet.
Uwagi i wnioski o przebiegu zajęć i efektach szkolenia:
• Po ukończeniu kursu uczestnicy mogą wykorzystać zdobytą wiedzę o właściwym stosowaniu komunikacji społecznej w konkretnych zawodowych kontaktach interpersonalnych, w relacjach: uczeń - nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczyciel - nauczyciel.
• Szczególnie istotna była możliwość przyjrzenia się własnym zachowaniom, postawom, umiejętnościom w sytuacjach symulacyjnych (bezpieczne przeżywanie roli). Pozwalała na to metoda warsztatowa, którą prowadzona była przeważająca cześć kursu.
• Dużym zainteresowanie uczestników cieszyły się zagadnienia: *metody mediacyjne, *pułapki w jakie może wpaść nauczyciel w kontaktach z rodzicami, * sposoby radzenia sobie w sytuacjach trudnych, * zawieranie różnorodnych kontraktów.
Zainteresowanych przedstawioną powyżej tematyką, zapraszam do udziału w szkoleniu. Wszelkie informacje organizacyjne (termin, miejsce,,koszt) zostaną ustalone w chwili zebrania grupy chętnych i uruchamiania kursu. +
Renata Kołosowska kierownik kursów gruntowych
konsultant ds. opieki i wychowania w ODN w Słupsku
INFORMATOR OflNI/ITOM 36
1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI
Nowa podstawa programowa z matematyki KONFERENCJA W ŻERKOWIE
Prace nad budowaniem nowej podstawy programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego trwały niemal do końca grudnia ubiegłego roku.
Mimo to, już począwszy od października prowadzono cykl spotkań z dyrektorami szkół dotyczących rozwiązań organizacyjnych w związku z planowanym wdrożeniem od nowego roku szkolnego podstawy programowej w klasach I szkół podstawowych i w klasach I gimnazjów. Planowane również z nowym rokiem szkolnym zmiany w realizacji obowiązku szkolnego (rozpoczęcie nauki w szkole przez 6-latków) - aczkolwiek rozłożone na najbliższe 3 lata - były dla szkół dodatkowym utrudnieniem pod względem logistycznym.
Ministerstwo Edukacji Narodowej i kuratoria oświaty planowały również w listopadzie i grudniu ubiegłego roku cykl 17 konferencji przedmiotowych - z języka polskiego, języków obcych, historii i WOS-u, matematyki, nauk przyrodniczych, a także wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej.
W dniach 27-28 listopada ubiegłego roku w Mickiewiczowskim Centrum Turystycznym w Żerkowie odbyła się konferencja dla nauczycieli matematyki. Wzięli w niej udział nauczyciele, doradcy metodyczni, konsultanci z placówek doskonalenia nauczycieli i przedstawiciele kuratoriów. Najliczniej reprezentowane było województwo wielkopolskie. Z rejonu działania Słupskiej Delegatury Kuratorium Oświaty obecne były 2 osoby.
Konferencję otworzyli dyrektor Wydziału SNP KO w Poznaniu - Barbara Zatorska i Wielkopolski Kurator Oświaty - Elżbieta Leszczyńska. Wykład uzasadniający zmiany systemowe w kształceniu wygłosił gość honorowy konferencji, wiceminister edukacji narodowej prof. Zbigniew Marciniak. Oto główne tezy jego wystąpienia: • wprowadzeniu reformy programowej sprzyja kon
figuracja demograficzna (w 2009 roku jest najmniej liczna grupa 6-latków, a jednocześnie ze szkół „wychodzą" liczne roczniki uczniów);
• przesunięcie 6-latków do szkół zwolni miejsca w przedszkolach i pozwoli samorządom lokalnym sfinansować uczęszczanie do przedszkoli dzieciom młodszym;
• zaszły zm iany proporcj onalne w kształceń iu ponad-gimnazjalnym młodzieży (tylko 20% wybiera zasadnicze szkoły zawodowe), jak też zmiany w poziomie przygotowania uczniów wybierających szkoły ponadgimnazjalne (znacząca przewaga uczniów
INF0RM70R OilNIHOM
mniej zdolnych) - stąd potrzeba dostosowania wymagań programowych;
• nie ma spójności pod względem merytorycznym i formalnym między przedmiotową podstawą programową dla poszczególnych etapów kształcenia -pewne treści programowe powtarzane są w tym samym zakresie na wyższym etapie kształcenia; brak też jasnych równoważnych powiązań między podstawą programową, a wymaganiami egzaminacyjnymi.
O „Założeniach nowej podstawy programowej i zasadach j e j wprowadzania" mówił prof. Zbigniew Sema-deni. Celem jego wystąpienia było zaprezentowanie rozwiązań organizacyjnych (siatki godzin) związanych z nauczaniem matematyki w szkole, a także przedstawienie filozofii konstruowanej podstawy programowej (nie tylko z matematyki). Jako specjalista od nauczania matematyki w edukacji wczesnoszkolnej, profesor zwracał uwagę na istotę kształcenia matematycznego i problemy wynikające z wprowadzanej reformy (6-łatki w klasie I szkoły podstawowej): • „Podstawa programowa to zapis tego, czego pań
stwo polskie zobowiązuje się nauczyć przeciętnie uzdolnionego ucznia"1;
• nowa podstawa programowa określa to, co uczeń powinien umieć, a więc opisuje, czego będzie się wymagać od ucznia; tak więc standardy wymagań egzaminacyjnych będą identyczne z zapisem w nowej podstawie;
• podstawa określa zakres materiału dla danego etapu edukacyjnego - nie dzieli go na poszczególne klasy; wyjątkiem jednak będzie nowa klasa I, do której mają pójść 6-latki; specjalnie opracowane zostały osobne wymagania po I klasie, aby chronić dzieci przed zawyżonymi wymaganiami; należy ponadto pamiętać, że do nowej klasy IV będą chodzić dzieci w wieku obecnej klasy III;
• podstawa programowa dla edukacji początkowej określa minimalną wiedzę i minimalne umiejętności, jakie powinien posiadać uczeń przechodzący z klasy III do klasy IV; natomiast wiedzę, jakiej będzie mógł oczekiwać nauczyciel gimnazjum, określa podstawa dla klas IV-VI; w przypadku gimnazjum -nowa podstawa określa to, czego będzie się oczekiwać na koniec tego etapu, czyli z jakim zasobem wiadomości i umiejętności uczeń gimnazjum będzie kontynuował kształcenie w szkole ponadgimnazjalnej;
• zapis wiadomości i umiejętności uczniów w nowej podstawie programowej wymaga od nauczycieli znajomości całej podstawy w zakresie danego przedmiotu; skomplikowana pod względem matematycznym zasada strukturalna podstawy2 może być wyjaśniona następująco: jeżeli na danym etapie
37
DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009
kształcenia jest zapisane pewne wymaganie, to obowiązuje ono również na wyższych szczeblach, natomiast nie obowiązuje na szczeblu niższym od tego, w któiym się pojawiło;
• nauczyciel m a prawo uczyć więcej, niż jest to zapisane w podstawie, ale nie kosztem tego, czego będzie się wymagać;
• w podstawie wyróżnia się cele kształcenia (sformułowane jako wymagania ogólne) i treści nauczania (sformułowane jako wymagania szczegółowe);
• wymagania ogólne z matematyki dla klasy IV-VI szkoły podstawowej: I. Sprawność rachunkowa; II. Wykorzystanie i tworzenie informacji; III. Modelowanie matematyczne; IV. Rozumowanie i tworzenie strategii;
• wymagania ogólne z matematyki dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych: I. Wykorzystanie i tworzenie informacji; II. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji; III. Modelowanie matematyczne; IV. Użycie i tworzenie strategii; V. Rozumowanie i argumentacja.
Dalszą część wystąpienia prof. Zbigniew Semade-ni poświęcił analizie przykładowych zapisów w podstaw i e programowej z matematyki i ich interpretacji.
W drugim dniu konferencji odbyły się zajęcia w grupach tematycznych z podziałem na poszczególne etapy kształcenia. Autorzy tej relacj i pracowali w grupie II i III (szkoła podstawowa, klasy IV-VI) oraz w grupie VI i VII (szkoła ponadgimnazjalna). Dzięki życzliwości konsultantów z innych ośrodków, mogliśmy zapoznać się z wynikami prac w grupie 1 (szkoła podstawowa, klasy I-III) oraz w grupie IV i V (gimnazjum).
Jedyny wolny - późny zresztą - wieczór można było poświęcić na zwiedzenie przepięknie położonego w parku Centrum Turystycznego i ładnie oświetlonego ryneczku w niewielkim Żerkowie. +
Anna Butryn — nauczyciel w SP nr 9 w Słupsku Jerzy Paczkowski - konsultant w ODN w Słupsku
PRZYPISY: 1 . Na podstawie prezentacji przedstawianej na konferencji „Podstawa programowa kształcenia ogólnego. Matematyka, Zbigniew Semadeni, Żerków 27-28 XI 2008 i Kra-kĆW 3-4X11 2006" 2. Dwie zasady, które zostały przyjęte przy redagowaniu podstawy programowej:I. Jeżeli jakieś wymaganie znajduje się w podstawie dla szczebla n, to automatycznie jest też wymagane na szczeblu n + 1 («= 1,2,3). [I. Jeżeli jakieś wymaganie znajduje się w podstawie dla szczebla n+1, to automatycznie wynika stąd, że nie jest wymagane na szczeblu n.
Umiejętności polskich trzecioklasistów K O N F E R E N C J A W J A C H R A N C E
W dniach 5-6 grudnia ubiegłego roku Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie zorganizowała konferencję „Umiejętności polskich trzecioklasistów na podstawie badań 2008". Organizowana ona była w ramach projektu III.l „Badanie umiejętności podstawowych uczniów trzeciej klasy szkoły podstawowej" (Działania 3.2 „Rozwój systemu egzaminów zewnętrznych", Priorytet III, PO KAPITAŁ LUDZKI).
Do udziału w konferencji zaproszono konsultantów z placówek doskonalenia nauczycieli odpowiadających za współpracę z nauczycielami kształcenia zintegrowanego (ewentualnie inną delegowaną osobę), nauczycieli doradców, przedstawicieli kuratoriów i przedstawicieli organów prowadzących.
W programie przewidywano: • prezentację wyników badań umiejętności językowych
i matematycznych polskich trzecioklasistów, jakie zostały przeprowadzone w 2008 roku,
• porównanie ich z wynikami badań PIRLS A z 2006 roku,
• omówienie kontekstu osiągnięć szkolnych uczniów (na podstawie badań),
• prezentację metod rozwijania umiejętności pisania, czytania i umiejętności matematycznych (podczas zajęć warsztatowych).
We wstępnym wystąpieniu przedstawiono problematykę badań, która obejmowała: • umiejętności językowe trzecioklasistów
!=> czytanie i rozumienie tekstu, •=> pisanie, •=> wykorzystanie zasobu j ęzykowego i wiedzy j ę-
zykowej; • umiejętności matematyczne
sprawność rachunkową, rozwiązywanie problemów,
O rozwiązywanie zadań matematycznych.
W projekcie uczestniczyło 4631 uczniów i 262 nauczycieli wychowawców z 262 szkół. Zespołem badawczym kierowała dr hab. Małgorzata Żytko z Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, a koordynatorem projektu CKE był dr Mirosław Dąbrowski.
Przy tak licznej populacji uzyskane wyniki były wiarygodne i w porównaniu z wynikami PIRLSA 2006 pokazywały pewne tendencje w przyswajaniu przez uczniów umiejętności językowych i matematycznych. Tendencje te potwierdzone zostały w badaniach dystan
INFORMTOfl 0\'1MHT0M 38
1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI
sowych (z opóźnieniem kilkumiesięcznym) przeprowadzonych wśród uczniów klas IV szkół podstawowych.
Członkowie zespołu badawczego podzielili się z uczestnikami konferencji wnioskami z badanych obszarów: • umiejętności czytania i rozumienia tekstu (tekst po-
pulamo-naukowy nie sprawia dzieciom trudności w jego zrozumieniu; analiza i rozumienie wiersza sprawiają znaczną trudność, podobnie jak i zrozumienie bajki, do której dość niefortunnie sformułowano pytania),
• umiejętności pisania (stosunkowo łatwo dzieci potrafią uzupełniać tekst - zadania z luką, tworzyć pytania do tekstu, natomiast pewną trudność sprawia im sformułowanie dłuższej wypowiedzi; dzieci zdecydowanie lepiej radzą sobie z dokończeniem tzw. „wprowadzenia" - kontynuowaniem opowiadania czy napisaniem listu w konkretnej sprawie),
• wykorzystanie zasobu językowego i wiedzy gramatycznej,
• wybrane umiejętności matematyczne (w wykorzystaniu algorytmów na matematyce trzecioklasiści wykazują „mistrzowską" umiejętność, ale należy także mówić o słabej zaradności matematycznej; w rozwiązywaniu problemów zdecydowanie łatwiej uczniowie rozwiązują typowe zadania, w których mogą wykorzystać algoiytm, „pójść" po tzw. śladzie; im bardziej realistyczne treści zadania, tym większe trudności),
• konteksty osiągnięć uczniów (np. status socjoekonomiczny rodziny, uczęszczanie do przedszkola, siła motywowania uczniów). Tego samego dnia na zajęciach warsztatowych
uczestnicy konferencji podzieleni w g grup (nauczyciele doradcy, konsultanci, przedstawiciele kuratoriów, przedstawiciele organów samorządowych), mogli przedstawić swojąopinie nt. „Od czego zależą umiejętności polskich trzecioklasistów?", a następnie na sesj i plakatowej zaprezentować i bronić swojego stanowiska.
Drugiego dnia każdy uczestnik konferencji brał udział w dwóch warsztatach, spośród zaproponowanych: • „O rozwijaniu umiejętności geometrycznych w kla
sach I-III", • „Czy gra tylko bawi?", • „Rozwijanie umiejętności pisania - w świecie bajki", • „Rozwijanie umiejętności czytania-teksty literackie".
Podsumowując dwudniową konferencję w Jachrance kierownik zespołu badawczego, dr hab. Małgorzata Żytko przedstawiła rekomendacje, jakie zawarte zostały w raporcie z badań prowadzonych w 2008 roku nad umiejętnościami polskich trzecioklasistów1:
INFORMATOR 0ŚWR10M
• niezbędne jest upowszechnienie edukacj i przedszkolnej, ze szczególnym uwzględnieniem środowiska wiejskiego oraz innych obszarów zaniedbanych kulturowo;
• korzystny dla rozwoju dziecka jest dłuższy okres pobytu w przedszkolu (3-4 lata);
• w klasach O-III szkoły podstawowej należy zdecydowanie więcej uwagi poświęcić rozwijaniu intelektualnej samodzielności i kreatywności dzieci;
• konieczne jest uświadomienie nauczycielom wagi ciągłego budowania motywacji dzieci do uczenia się oraz wyposażenie nauczycieli w wiedzę i narzędzia temu służące;
• w edukacji językowej dzieci w klasach O-III należy zwrócić większą uwagę na rozwijanie umiejętności wypowiadania się, dyskutowania, uzasadniania swojego punktu widzenia, czytania różnych rodzajów tekstów i wykorzystywanie w różnorodny sposób zawartych w nich informacji;
• koniecznie jest znaczne rozszerzenie, w porównaniu z obecną praktyką, zakresu ćwiczeń językowych, wspomagających rozwój języka pisanego dziecka; więcej uwagi należy przywiązywać do strony semantycznej wypowiedzi niż do formalnej;
• w edukacji matematycznej dzieci w klasach O-III należy położyć zdecydowanie większy niż dotychczas nacisk na rozwijanie umiejętności samodzielnego rozwiązywania różnorodnych zadań tekstowych (zwłaszcza nieschematycznych), dostrzegania prawidłowości i związków oraz wykorzystywania ich, posługiwania się posiadaną wiedzą w sytuacjach codziennych, a także tworzenie właściwych intuicji geometrycznych (również w obszarze obiektów przestrzennych),
• wprowadzić zmiany w kształceniu nauczycieli w zakresie edukacji matematycznej w klasach O-III, poprawić (podnieść) jakość kształcenia nauczycieli, wspomagać nauczycieli w procesie doskonalenia kompetencji zawodowych (tu nacisk na rozwój umiejętności analizowania praktyki edukacyjnej, dostrzegania silnych i słabych stron stosowanych metod). •
Jerzy Paczkowski konsultant ds. matematyki, jakości, diagnozy
działalności szkół i placówek oświatowych w ODN w Słupsku
PRZYPISY: 1 . Na podstawie rozdziału „Rekomendacje", fragment raportu z badań w 2008 roku, s. 120-122 - maszynopis
39
DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009
Forum nauczycieli zawodu
<f> Dylematy...
Od kilkunastu lat zajmuję się problematyką kształcenia zawodowego w szkołach średnich i policealnych. Z wykształcenia jestem inżynierem chemikiem. Po kilkuletniej pracy w przemyśle spożywczym, na przełomie lat 80/90, podjęłam pracę w szkole. Zawsze interesował mnie problem proporcji w kształceniu społeczeństwa. Niedawno miałam możliwość uczestniczyć w wykładzie na ten temat. Przedstawiono w nim informację, że 80 % z nas to wykonawcy, natomiast 20 % to znakomicie wykształceni fachowcy.
W roku 1999 wprowadzono reformę edukacji poprzez stworzenie gimnazjów. Założono wówczas, że 16-latek potrafi j u ż sprecyzować swoje plany życiowe. Okazało się, że te opinie się nie potwierdziły. Pojawił się brak korelacji w kształceniu ogólnokształcącym i zawodowym.
Zastanawiamy się stale, dlaczego do szkół kształcących zawodowo przychodzi młodzież coraz „słabsza" i bez ambicji. Dziwi też bardzo niski poziom wiedzy matematycznej u uczniów techników. Od początku reformy stopniowo likwidowane są klasy zawodowe, a młodzież uczęszcza do klas kończących się maturą. Uczniowie ci nie są zainteresowań i zdobywaniem i poszerzaniem swojej wiedzy. Zlikwidowano również szkoły resortowe i przekazano j e pod opiekę finansową Ministerstwa Edukacji. Po 10 latach reformy okazało się, że były to błędne decyzje.
Innym problemem reformy szkolnictwa zawodowego jest kadra nauczycielska. Brak rewaloryzacji wynagrodzeń spowodował, że wielu nauczycieli przedmiotów zawodowych odeszło do przemysłu. Młoda kadra inżynierska nie chce nawet słyszeć o podjęciu pracy w szkole. Problemem jest też niechęć nauczycieli do zdobywania uprawnień egzaminatorów zewnętrznych, ponieważ sprawdzanie arkuszy egzaminacyjnych jest bardzo nisko opłacane, a praca odbywa się w czasie wakacji.
Jedną z pierwszych propozycji zmian w szkolnictwie zawodowym (jeszcze przed wdrożeniem reformy) było wprowadzenie 3-letniego kształcenia ogólnokształcącego, zakończonego egzaminem dojrzałości. Po zdaniu matury otwierałyby się d w i e drogi dalszego kształcenia: studia lub zdobycie uprawnień technika w danym zawodzie. Niestety zrezygnowano z takich planów. Zewnętrzny egzamin zawodowy nie uzyskał certyfikatu unijnego, zabrakło również środków finansowych na tworzenie standaryzowanych pracowni, warsztatów,
gdzie miało odbywać się kształcenie i egzaminowanie. W tej chwili ministerstwo próbuje uporać się z narastającymi, różnorodnymi problemami.
We współczesnej edukacji zawodowej liczy się znajomość uwarunkowań ekonomicznych i umiejętność znalezienia pracy przez absolwenta szkoły technicznej. Takim wymogom starają się sprostać powołane w Polsce centra kształcenia praktycznego i ustawicznego. Stanowią one zaplecze kształcenia praktycznego, modułowego i warsztatowego. Ośrodki te specjalizują się w kształceniu w ściśle określonych zawodach i przedstawiają ofertę szkoleń dla odległych regionów kraju. W centrach można zdobyć podstawowe uprawnienia zawodowe, podnieść swoje kwalifikacje oraz doskonalić umiejętności w zakresie nowych technik i nowoczesnych technologii. Zajęcia mogą odbywać się tylko w standaryzowanych pracowniach i pod opieką kadry o wysokich kwalifikacjach.
Presja społeczna na kształcenie i zdobywanie kwalifikacji zawodowych na coraz wyższym poziomie edukacji jest bardzo duża. W wyniku tego do szkół średnich (kończących się maturą) napływa coraz więcej uczniów o mniejszych możliwościach intelektualnych, którzy nie mogą sprostać stawianym im wymaganiom. Dlatego trzeba stworzyć alternatywną ofertę edukacyjną, która pozwoli młodym ludziom zdobyć zawód i kroczyć własną drogą rozwoju, zgodną z zainteresowaniami oraz predyspozycjami osobowościowymi. Taka oferta jest szansą na racjonalne wybory dla dużej grupy młodzieży. Natomiast deficytom umiejętności i dewaluacji wiadomości ma zapobiegać właśnie kształcenie ustawiczne odbywające się w centrach.
Ośrodki te współpracują z uczelniami wyższymi, szkołami ponadgimnazjalnymi, ośrodkami szkolno-wycho-wawczymi oraz wojewódzkimi i powiatowymi urzędami pracy. W koncepcji funkcjonowania CKP-ów wyraźny jest cel edukowania: ku pracy, któremu towarzyszy motto „Im jesteś lepszy w zawodzie, tym atrakcyjniejszy dla rynku pracy". Celowi temu sprzyja podnoszenie standardów nauczania oraz wykwalifikowana kadra - przede wszystkim techniczna.
Centra mogą zatrudniać kadrę techniczną pracującą w przemyśle, co znacznie podnosi poziom kształcenia praktycznego. Ośrodki te mająambicje bycia swoistą „wyspą zawodową" na regionalnym rynku pracy. Tym samym zmusza j e to do ciągłego unowocześniania i modernizowania, przejętego kiedyś do warsztatów szkolnych, zdekapitalizowanego majątku. Jest to bardzo ważne, ponieważ obecne warunki finansowe oświaty nie pozwalają na wyposażenie wszystkich szkół w kosztowną aparaturę i sprzęt. Standard bazy dydaktycznej niejednokrotnie decyduje o atrakcyjności placówki na rynku usług szkolnych i jest elementem przetargowym przy naborze uczniów i słuchaczy.
4 0 INFORMATOR OimMOm
1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI
Szkoły policealne to alternatywa dla maturzystów i absolwentów szkół średnich. Po dwóch latach nauki i zdaniu zewnętrznego egzaminu zawodowego można otrzymać uprawnienia do wykonywania danego zawodu i uzyskać kwalifikacje porównywalne z kwalifikacjami absolwentów techników.
Rynek pracy cały czas się zmienia i ewaluuje. Rozwój techniki, nauki i globalizacja wpływająna wymagania, jakie pracodawcy stawiają kandydatom. Wymusza to również powstawanie nowych zawodów. Mamy do czynienia z dwoma, pozornie wykluczającymi się, procesami: z dążeniem do wszechstronności, łączenia umiejętności z różnych dziedzin oraz z koniecznością coraz węższej specjalizacji. Zawody przyszłości to profesje, które dopiero zaczynają być widoczne na rynku (np. analityk potrzeb klienta). Powstają i powstaną nowe zawody związane z kształceniem na odległość, wymagające jednoczesnej znajomości technologii informacyjnej i potrzeb rynku edukacyjnego. Wzrośnie zapotrzebowanie na nauczycieli biegle posługujących się komputerem i Internetem.
Nauczyciele zawodu zadają sobie wiele ważkich pytań o kształt i przyszłość kształcenia zawodowego, np.: • W jaki sposób zachęcić inżynierów do pracy
w oświacie? • Czy jesteśmy w stanie kształcić na poziomie euro
pejskim? • Czy możemy ubiegać się o certyfikat Unii Europej
skiej dla egzaminowania zewnętrznego? * Kto sfinansuje techniczną bazę dydaktyczną? • Jaki ma być udział przedsiębiorców w doinwesto
waniu warsztatów?
Wiele z tych pytań niestety pozostaje bez odpowiedzi. Podobnie bez odpowiedzi pozostaje bardzo ważne pytanie o to, w jaki sposób należy kształcić pracowników - wykonawców, a w jaki specjalistów. Z tym niełatwym problemem muszą się w końcu zmierzyć nasze władze resortowe. Uważam, że straciliśmy j u ż dużo cennego czasu... +
Małgorzata Buczak konsultant ds. poradnictwa zawodowego
w ODN w Stupsku
informator oświarom
& Studia, projekty, konkursy
W marcu 2008 roku ukończyłam trzysemestralne studia podyplomowe z „Podstaw Przedsiębiorczości" finansowane przez EFS. Nie były one dużym obciążeniem dla mojego nauczycielskiego budżetu, gdyż uczestnicy studiów opłacali tylko dojazdy na uczelnię i wyżywienie. Zajęcia odbywały się na Uniwersytecie Gdańskim na Wydziale Ekonomicznym w Sopocie. Dla mnie nowością były zajęcia dydaktyczne realizowane w formie zajęć zdalnych na Platformie Edukacyjnej UG -Moodle. Muszę przyznać, że pierwsze spotkanie z tym sposobem zdobywania wiedzy dla nauczyciela z podstawowymi umiejętnościami informatycznymi jest dużym wyzwaniem, które warto i trzeba podjąć. Dzięki takim doświadczeniom każdy belfer ma szansę nadążyć za nowoczesnością. Zachęcam do zapoznania się z ofertą studiów podyplomowych finansowanych z EFS-u realizowanych przez UG: www.univ.gda.pl
Poniżej przedstawiam Państwu ofertę pedagogicznych studiów podyplomowych, ponieważ okazuje się, że w dobie kryzysu gospodarczego praca w szkole, publicznym lub prywatnym studium policealnym może być ciekawą propozycją dla inżynierów. Polecam również uwadze różne konkursy i projekty edukacyjne, które mogą uatrakcyjnić pracę z młodzieżą.
Bezpłatne „Studia podyplomowe przygotowujące do wykonania zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych"
Uniwersytet w Białymstoku, Uniwersytet Szczeciński oraz firma Combidata Poland zapraszają do udziału w bezpłatnych, kwalifikacyjnych, pedagogicznych studiach współfinansowanych przez UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013. Priorytet III, Poddziałanie 3.3.2 „Efektywny system kształcenia i doskonalenia nauczycieli". Zajęcia będą realizowane w Białymstoku, Olecku, Trójmieście i Szczecinie co, mamy nadzieję, ułatwi mieszkańcom wyżej wymienionych województw wzięcie udziału w toku nauczania.
Celem studiów jest przygotowanie uczestnika, nie-posiadającego dotychczas przygotowania pedagogicznego, do pracy w szkole w charakterze nauczyciela przedmiotów (grup przedmiotów) zawodowych. Pozwoli to osobom aktywnym zawodowo na rozwój swoich umiejętności oraz na pozyskanie nowych perspektyw zatrudnienia. Osoba kończąca studia podyplomowe, uzyska stosowne uprawnienia do nauczania w szkole.
41
DOSKONALENIE NAUCZYCIELI 1/2009
Uczestnicy studiów. Oferta skierowana jest do osób posiadających wyższe wykształcenie kierunkowe (m.in. techniczne, ekonomiczne, administracyjne, rolnicze), pragnących uzupełnić j e o kwalifikacje pedagogiczne - uprawnienia nauczyciela przedmiotów zawodowych. Do udziału w studiach zapraszane są osoby mieszkające w województwach: podlaskim, warmińsko-mazurskim, pomorskim, zachodniopomorskim.
Studia realizowane będą w trybie trzysemestralnym. Rozpoczną się w semestrze letnim 2009, zakończą się w semestrze zimowym 2010 roku.
Program studiów podzielony jest na 3 bloki: • Podstawy meiytoryczne przygotowania pedagogicz
nego, w tym: psychologia, pedagogika, metodyka nauczania przedmiotów zawodowych, emisja głosu (300 godzin dydaktycznych),
• Najnowsze technologie i osiągnięcia w obszarze przedmiotów zawodowych (20 godzin dydaktycznych),
• Kompetencje z technologii informacyjno-komunika-cyjnej (40 godzin dydaktycznych).
Szczegółowe informacje: www.studia.eduportal.pl
Ogólnopolski konkurs „Oszczędności pod lupą"
Narodowy Bank Polski (NBP) w e współpracy z Centralnym Ośrodkiem Doskonalenia Nauczycieli, Internetowym Serwisem Antyplagiatowym Plagiat.pl Sp. z o.o., NBPortalem—partnerem internetowym, a także pod patronatem medialnym „Gazety Szkolńej" oraz gazety codziennej „Dziennik" ogłasza ogólnopolski konkurs na pracę pisemną dla uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazj alnych.
Celem konkursu jest zachęcenie młodzieży do zgłębiania wiedzy z ekonomii oraz nabycie umiejętności praktycznegojej wykorzystania.
Adresatami konkursu są nauczyciele i uczniowie publicznych oraz niepublicznych gimnazjów i szkół po-nadgimnazjalnych (licea profilowane, licea ogólnokształcące, technika, zasadnicze szkoły zawodowe, z wyłączeniem szkół dla dorosłych).
Tematy: • dla uczniów gimnazjów: „Mój pomysł na oszczę
dzanie i skuteczne wykorzystywanie własnych zasobów finansowych",
• dla uczniów szkół ponadgimnazj alnych: „Metody oszczędzania i inwestowania na podstawie dostępnych na polskim rynku produktów finansowych".
Harmonogram realizacji konkursu: • ogłoszenie konkursu - 30 stycznia 2009 r. • termin nadsyłania prac - 13 marca 2009 r. (liczy
się data stempla pocztowego).
• ogłoszenie wyników konkursu i uroczystość wręczenia nagród - czerwiec 2009 r. (dokładny termin i miejsce zostaną podane na stronie internetowej NBP).
Szczegółowe informacje: www.nbp.pl
Projekt „Własność to odpowiedzialność"
Ministerstwo Skarbu Państwa i Centrum Edukacji Obywatelskiej zaprasza do udziału w projekcie „Własność to odpowiedzialność". Projekt skierowany jest do gimnazjów i szkół ponadgimnazj alnych z całej Polski.
Celem projektu jest wykształcenie w młodych ludziach odpowiedzialności za własność prywatną. Uczniowie uczestniczący w projekcie poznają prawa i obowiązki wynikające z prawa własności, dowiedzą się, jak dbać o własność. Zespoły uczniowskie wraz z opiekunami będą mogły realizować różnorodne projekty poświęcone szeroko rozumianej własności prywatnej czy prywatyzacji.
Projekt będzie trwał do końca marca 2009. Zgłoszenia należy dokonać za pośrednictwem strony internetowej : www.ceo.org.pl/portal/b_wto_zglosze-nie_do_projektu
W ramach projektu organizowany jest jednocześnie konkurs dla uczniów. Jego celem jest przybliżenie zagadnień związanych z własnością prywatną. O formie prac konkursowych decydują uczestnicy - mogą być to prace plastyczne (komiksy, plakaty, gry planszowe i interaktywne itd.), eseje, filmy, audycje radiowe itp.
Zachęcamy również nauczycieli do udziału w konkursie na przygotowanie najlepszych scenariuszy zajęć poświęconych własności prywatnej i odpowiedzialności wynikającej z prawa własności. Scenariusze należy przesyłać w dwóch kategoriach wiekowych: dla uczniów gimnazjów oraz uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Zadaniem nauczycieli jest przygotowanie scenariusza wraz z materiałami pomocniczymi do lekcji. Najlepsze opracowania, wyłonione przez komisję konkursową, zostaną wydane w formie publikacji.
Autorzy najciekawszych projektów uczniowskich i scenariuszy otrzymają nagrody rzeczowe oraz zostaną zaproszeni do zaprezentowania efektów swojej pracy podczas gali finałowej w Ministerstwie Skarbu Państwa. Wszystkie szkoły uczestniczące w projekcie otrzymają dyplomy oraz zaświadczenia potwierdzające udział.
Szczegółowe informacje: www.ceo.org.pl
„Dzień przedsiębiorczości" - pierwszy dzień Twojej kariery
„Dzień przedsiębiorczości" będzie organizowany w Polsce po raz szósty 2 kwietnia 2009 przez Fundację
INFOiłMTOR OiUllMOM 42
1/2009 DOSKONALENIE NAUCZYCIELI
Młodzieżowej Przedsiębiorczości, przy współpracy z Kancelarią Prezydenta RP. Program jest skierowany do uczniów szkół ponadgimnazj alnych i sprzyja podejmowaniu przez młodych ludzi trafnych decyzji w planowaniu dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej. Projekt realizowany jest za pośrednictwem Internetu.
W „Dniu przedsiębiorczości" może wziąć udział każda szkoła ponadgimnazjalna. Program może być realizowany na poziomie wszystkich klas. Nie ma także limitu dotyczącego liczby uczniów mogących wziąć udział w programie.
Szczegółowe informacje: www.junior.org.pl
Komunikat OKE OKE prosi wszystkich egzaminatorów posia
dających uprawnienia w zawodach robotniczych i zainteresowanych pracą w zespołach egzaminatorów egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w czerwcowej sesji 2009 r. o zgłoszenie deklaracji pracy drogą elektroniczną nie później niż d o 31 marca 2009 r. (wtorek). Formularz deklaracji pracy w zespole egzaminatorów znajduj e się w Serwisie dla egzaminatorów.
Szczegółowe informacje: www.oke.gda.pl
Szkolna Internetowa Gra Giełdowa
SI IG to największy ogólnopolski projekt edukacyjny poświęcony inwestowaniu skierowany do młodzieży ponadgimnazjalnej. Co roku zainteresowanie konkursem wzrasta, a ostatnia edycja przyciągnęła uwagę blisko 20 tys. uczestników. Celem SIGG jest pogłębianie znajomości zarządzania finansami wśród młodych ludzi. Służy temu internetowa platforma edukacyjna, przy pomocy której uczniowie poznają zagadnienia teoretyczne związane z funkcjonowaniem giełdy.
Zdobytą wiedzę młodzież wykorzystuje od razu w praktyce. Jest to możliwe dzięki wirtualnemu systemowi transakcyjnemu, pozwalającemu na zainwestowanie 100 000 zł w akcje spółek notowanych na warszawskim parkiecie.
Szczegółowe informacje: sigg.gpw.com.pl +
Małgorzata Buczak konsultant ds. szkolnictwa zawodowego,
chemii, przedsiębiorczości w ODN w Słupsku
AKADEMIA POMORSKA INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ
zaprasza wszystkich chętnych absolwentów studiów licencjackich i magisterskich
kierunków humanistycznych na
kwalifikacyjne studia podyplomowe przygotowujące do zawodu nauczyciela
Planowane rozpoczęcie studiów: kwiecień 2009 r.
Studia trwają I I I semestry i dają uprawnienia do nauczania w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole ponadgimna-zjalnej. Opłata: 1400 zł/semestr. Dokumenty: podanie, kwestionariusz, 3 zdjęcia, dyplom ukończenia studiów lub odpis. Zgłoszenia: przyjmuje kierownik studiów w sekretariacie instytutu polonistyki: ul. Arciszewskiego 21 b p . 51, wtorek: 13.30-15.00, czwartek: 12.00-15.00. Kontakt: (59) 840 53 26, codziennie od 8.00-15.00 4
Grażyna Różańska kierownik studiów AP w Słupsku
& Ogólnopolska Konferencja Metodyczna Nauczycieli Muzyki
Redakcja czasopisma „Wychowanie Muzyczne w Szkole" zaprasza do wzięcia udziału w konferencji metodycznej, która adresowana jest do nauczycieli muzyki szkolnictwa powszechnego i instruktorów muzyki. Zapraszamy również przyszłych nauczycieli: studentów kierunku edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej, pokrewnych kierunków muzyczno-pe-dagogicznych i nauczycieli akademickich. Konferencja odbędzie się 17-18 kwietnia 2009 r.
Główny cel konferencji to podnoszenie kwalifikacji zawodowych, ale i integracja naszego środowiska. Chcielibyśmy, aby impreza była cykliczna i stała się miejscem, w którym przynajmniej raz w roku nauczyciele muzyki z całej Polski mogliby wymienić się poglądami na temat aktualnych problemów zawodowych, skorzystać z doświadczenia najbardziej uznanych osób zajmujących się różnymi obszarami metodyki nauczania muzyki, jak również poznać opinie teoretyków nauczania muzyki.
W programie: • efekty nauczania muzyki w szkołach podstawowych i gimnazjach; • zmiany w podstawach programowych przedmiotu muzyka;* prezentacje nowych pakietów edukacyjnych WSiP, Wydawnictwa JUKA, Wydawnictwa Nowa Era oraz spotkania z ich autorami; • warsztaty metodyczne. +
Szczegółowe informacje: www.wychmuz.pl
informator oiwmom 43
1/2009
F I NTS_H
OLIMPIADY KONKURSY
IMPREZY
Ogólnopolski Konkurs Słowo daję w roku szkolnym 2008/2009
Organizatorzy, cele konkursu, zakres treści Stowarzyszenie Ojczyzny Polszczyzny i Wrocławskie
Centrum Doskonalenia Nauczycieli po raz trzeci zorganizowały w bieżącym roku szkolnym Ogólnopolski Konkurs Słowo dają. Opiekę merytoryczną nad konkursem sprawuje zespół metodyków Centrum pod przewodnictwem profesora Jana Miodka. Patronatem Honorowym konkurs objęło: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Dolnośląski Kurator Oświaty. Głównym sponsorem jest Wydawnictwo Nowa Era (zagadnienia kształcenia j ęzykowego - gramatyka, ortografia i interpunkcja, formy wypowiedzi opracowane są zgodnie z Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych i Wiedzą o języku polskim w zreformowanej szkole pod redakcją Agnieszki Mikołajczuk i Janiny Puzyniny, wyd. Nowa Era, Warszawa 2004).
Celem konkursu jest: rozbudzanie zainteresowania uczniów językiem ojczystym; popularyzowanie poprawnej polszczyzny, szczególnie w pisaniu i opowiadaniu; doskonalenie praktycznych umiejętności językowych, w tym ortograficznych i interpunkcyjnych; rozwijanie językowych uzdolnień dzieci; pozyskiwanie sojuszników w krzewieniu kultury języka uczniów.
Udział w konkursie Konkurs jest adresowany do uczniów szkół podsta
wowych w Polsce i z zagranicy. Nauczyciele poloniści or-ganizująeliminacje szkolne: pisemne i ustne. Szkolni koor-dynatorzyprzesyłajądo ośrodka rejonowego wyniki uczestników etapu szkolnego, decydujące o zakwalifikowaniu do Etapu Rejonowego.
Rejonowy Etap Konkursu
14 stycznia 2009 roku ośrodki doskonalenia nauczycieli, koordynujące konkurs w swoim rejonie, przeprowadziły Mały Finał Konkursu, który był podsumowaniem zarówno Etapu Szkolnego, jak i części pierwszej Etapu Rejonowego. W tegorocznym Etapie Rejonowym udział wzięło 11 szkół podstawowych reprezentujących dawne województwo słupskie. Zadania pisemne (zamknięte i otwarte) wykonywało 51 uczniów.
Komisja Konkursowa kierowana przez dr Ewę Urbańską-Mazuruk przyznała jedną I nagrodę, dwie równorzędne II oraz jedno wyróżnienie.
Najwięcej punktów (maksymalna suma punktów po części pisemnej i ustnej - 50) zdobyły: • Kinga Żebryk ze Szkoły Podstawowej nr 3
w Słupsku-43 pkt. (nauczyciel prowadzący: Dorota Jankowska),
• Aleksand ra Orzechowska ze Szkoły Podstawow e j nr 1 w Słupsku - 42 pkt. (nauczyciel prowadzący: Elżbieta Fijałkowska),
• Aleksandra Bączykze Szkoły Podstawowej nr 6 w Słupsku-42 pkt. (nauczyciel prowadzący: Lidia Sadowska).
Wyróżnieniem uhonorowano: Nelę Pakułę ze Szkoły Podstawowej nr 2
w Miastku za zdobycie 39 pkt. (nauczyciel prowadzący: Joanna Zabrocka).
R e j o n słupski w f i n a l e Ogólnopolskiego Konkursu Słowo daję reprezentować będzie Kinga Żebryk.
W trzeciej edycji Konkursu brali udział, podobnie jak w latach poprzednich, uczniowie szkół podstawowych województwa pomorskiego. W poprzednich latach nasi uczniowie zdobywali w zmaganiach konkursowych bardzo dobre miejsca: w roku szkolnym 2006/ 2 0 0 7 - V miejsce zajęła uczennica Szkoły Podstawowej nr 5, przygotowywana przez Katarzynę Porębę-Lisowiec, a w roku 2007/2008 laureatką konkursu została, zdobywając III miejsce, Anita Wiśniewska ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Miastku - uczennica Joanny Zabrockiej. Zwycięstwa te sątym bardziej znaczące, że młode miłośniczki języka polskiego pokonały kilka tysięcy uczestników zawodów szkolnych i rejonowych - uczniów nie tylko polskich szkół podstawowych.
44 INFOitmTOIł OiUIWTOVM
1/2009 OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY
Ogólnopolski Etap Konkursu
Ogólnopolska Komisja Konkursowa na podstawie sprawozdań Koordynatorów Rejonowych ustaliła listę finalistów dopuszczonych do udziału w Ogólnopolskim Finale Konkursu, który odbędzie się w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich (Ossolineum) 6 i 7 marca 2009 r. Krajow y Finał składa się z dwóch części, podobnie jak eliminacje na dwóch poprzednich etapach. Laureaci konkursu zostaną wyłonieni spośród finalistów części I - pisemnej oraz po spełnieniu wymagań stawianych im w części ustnej. Komisja Konkursowa pod przewodnictwem profesora Jana Miodka ogłosi listę laureatów Ogólnopolskiego Finału.
Finał Konkursu W Finale weźmie udział 31 laureatów Eta
pów Rejonowych wyłonionych spośród 10 tysięcy uczniów z 351 szkół podstawowych w kraju oraz ze szkół polskich w Wilnie i w e Lwowie. W pierwszym dniu uczestnicy konkursu w części pisemnej zawodów rozwiążą test, potem będą uczestniczyć w zajęciach z Michałem Malinowskim - kustoszem Muzeum Opowiadaczy Historii, spotkają się z profesorem Janem Miodkiem, wysłuchają wykładu na temat rękopisów Pana Tadeusza przechowywanych w Ossolineum. Organizatorzy przewidzieli również zwiedzanie Wrocławia, między innymi Rynku i Ostrowu Tumskiego.
7 marca dzieci przystąpią do Finału Konkursu, który będzie odbywał się w trzech turach. Przed ogłoszeniem wyników uczestnicy obejrzą przedstawienie zespołu teatralnego Parnas z Gimnazjum Językowego w e Wrocławiu. Zwycięzcom Konkursu zostaną wręczone nagrody (lista laureatów zostanie ogłoszona na stronie internetow e j Stowarzyszenia Ojczyzny Polszczyzny). Wystąpienie profesora Jana Miodka zakończy III Etap Ogólnopolskiego Konkursu Słowo dają. +
Koordynator Rejonowy Konkursu
Jolanta Gierszewska konsultant ds. edukacji humanistycznej
w ODN w Słupsku
VII Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o HIV/AIDS
DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
5 grudnia 2008 r. w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku, przy współpracy z Wydziałem Zdrowia i Spraw Społecznych, zorganizowano już po raz kolejny Międzyszkolny Konkurs Wiedzy o HIV/AIDS. Cieszył się on jak zwykle dużą popularnością wśród uczniów. Spotkali się na nim reprezentanci większości słupskich szkół podstawowych (zgodnie z regulaminem organizatorzy konkursu nie wystawili własnej drużyny).
Koordynatorami konkursu były: Beata Jabłońska-Szczy-pińska - nauczyciel przyrody i wychowania do życia w rodzinie, Elżbieta Wolff - nauczyciel przyrody, Ewa Maleszka -wicedyrektor SP 2, nauczyciel przyrody. Ponadto swoją obecnością uświetniły turniej: przedstawiciel Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych - Teresa Duszyńska oraz doradca metodyczny MODM - Mirosława Mikołajczak.
Uczestnikami konkursu były trzyosobowe zespoły uczniowskie słupskich szkół podstawowych.
Celem rywalizacji było: • propagowanie podstawowej wiedzy dotyczącej HIV/AIDS, • zdobycie niezbędnych informacji do podejmowania przemyślanych decyzji dotyczących własnego zdrowia, • kształtowanie tolerancji wobec nosicieli wirusa HIV i osób chorych na AIDS.
Źródłami informacji dla uczniów przygotowujących się do konkursu były: • ogólnie dostępne broszury o HIV/A1DS, • popularnonaukowa literatura zawierająca informacje o HIV/ AIDS, • powszechnie dostępne filmy edukacyjne.
Turniej przebiegał w dwóch etapach: • zespołowe rozwiązywanie testu (20 zadań zamkniętych), • zespołowe rozwiązywanie krzyżówki.
W przerwie pomiędzy poszczególnymi konkurencjami goście obejrzeli krótkie przedstawienie poświęcone wpływowi uzależnień na życie człowieka, przygotowane przez szkolny kabaret „5 minut dla nas", kierowany przez Eleonorę Kro-czyńską.
Prace uczniów oceniła komisja składająca się z zaproszonych gości i nauczyciela przyrody w SP 10 - Marię Wentę.
Poziom wiedzy dotyczącej tematyki HIV/AIDS wśród uczniów szkół podstawowych okazał się bardzo wysoki. Suma punktów otrzymanych z testu i opracowanego dodatkowego zadania zdecydowała o zajętym miejscu. I miejsce w konkursie zdobyli przedstawiciele Szkoły Podstawowej nr 3, II miejsce - uczniowie Szkoły Podstawowej nr 9, III miejsce -uczniowie Szkoły Podstawowej nr 8.
Teresa Duszyńska wręczyła nagrody główne ufundowane przez Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, -f
Beata Szczypińska, Elżbieta Wolff organizatorzy i koordynatorzy konkursu w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku
INFOtUUlMOR OillMttTOM 45
OLIMPIADY • KONKURSY - IMPREZY 1/2009
V międzyszkolny konkurs „Cała Europa kolęduje"
Do wspólnego kolędowania zaprosił wszystkich szkolny Klub Europejski „Euromaniacy", działający w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku j u ż od 2000 roku. Impreza odbyła się po raz pierwszy 17 grudnia 2004 roku. V edycj a miała miej sce 10 stycznia 2009 roku.
Koordynatorami konkursu były: Monika Fortuńska - nauczyciel języka angielskiego, opiekun Klubu Europejskiego; Eleonora Kroczyńska - nauczyciel języka angielskiego i polskiego, nauczyciel-bibliotekarz; Magdalena Czernichowska - nauczyciel języka polskiego.
Cele konkursu: • mobilizowanie uczniów do zdobywania wiedzy i po
znawania dorobku kulturowego innych krajów; • rozwijanie umiejętności korzystania z różnych źródeł
wiedzy na temat państw europejskich; • poszerzenie wiedzy p kulturze i cywilizacji europej
skiej; • pobudzan ie do rozwij an ia zainteresowań; • podnoszenie motywacji do nauki języków obcych; * poszukiwanie wspólnych źródeł kultury i obyczajo
wości wszystkich państw europejskich.
Warunki uczestnictwa: Każda szkoła uczestnicząca w konkursie mogła być
reprezentowana przez dwóch wykonawców (mogły to być również 2 zespoły, składające się maksymalnie z 10 osób). Każdy z reprezentantów szkoły wykonywał jedną kolędę w dowolnym języku państw europejskich (z jednoczesnym zastrzeżeniem, że nie mógł to być język polski). Mile widziane było użycie instrumentów muzycznych lub podkładu muzycznego.
Do konkursu zgłosiło się 11 wykonawców z 7 słupskich szkół podstawowych:
Lp. Wykonawca Tytuł kolędy Opiekun
1. SP 9 - zespół Ihr Kindlein Dorota „Ich Troje" Kommet Pietrzak
2. SP 1 - solista Kling Agata Justyna Glockchen Machowiec Bednarczyk kling /
3. SP 6 - zespół Last Emilia „Sing" Christmas Semeniuk
4. SP 3 - solista Last Ewa Agnieszka Christmas Chowaniec Sazon Marek Ocha
5. SP 4 - solista Si lent Night Danuta Aleksandra Jankowicz Barcikowska Tomasz
Ozdoba
46
6. SP 9 - zespół Alle Jahre Dorota „Sympatyczne Mikołaje"
wieder Pietrzak
7. SP 8 - zespół „Słoneczka"
Les anges dans nos campagnes
Iwona Sazon
8. SP 1 - solista Lasst uns froh Agata Justyna Bastek und munter
sein Machowiec
9. SP 6 - solista White Emilia Laura Cybula Christmas Semeniuk
10. SP 4 - solista Happy Marzena Michalina Christmas Nowicka-Orlicka Robak
11. SP 5 - solista Rockin' Beata Aleksandra Around the Kamińska Hulecka Christmas
Tree
Jury w składzie: Beata Poświętna - muzyk, Lilianna Iwińska-Reginia- doradca metodyczny MODM w Słupsku, Eleonora Kroczyńska - nauczyciel języka angielskiego w SP 2 w Słupsku ustaliło werdykt:
W kategorii zespół I miejsce: „Słoneczka" z SP 8, II miejsce: „Sing" z SP 6, III miejsce: „Ich Troje" z SP 9.
W kategorii solista I miejsce: Ola Hulecka z SP 5, II miejsce: Aleksandra Barcikowska z SP 4, III miejsce: Laura Cybula z SP 6.
Wszyscy uczestnicy bawili się wspaniale! Było dużo śmiechu i dobrej zabawy. „Spóźniony" Mikołaj miał w zanadrzu coś dla każdego. Wszyscy uczestnicy oraz ich opiekunowie obdarowani zostali świątecznymi nagrodami oraz dyplomami dla szkół. Nauczyciele otrzymali podziękowania. Gościnnie wystąpił zespół wokalny „Marzenie" oraz szkolny kabaret „5 minut dla nas". Młodzi artyści umilili uczestnikom czas oczekiwania na werdykt jurorów.
Organizatorzy szczególnie dziękują następującym instytucjom: Santander Consumer Bankowi,Towarzystwu Ubezpieczeniowemu Uniqua, Biuru Promocji i Integracji Europejskiej Urzędu Miejskiego w Słupsku, Ener-dze Czarni Słupsk, Radzie Rodziców SP 2 w Słupsku -za ufundowanie bardzo atrakcyjnych nagród. Dzieci miały uśmiechy na twarzach, a o to przecież chodziło. Jubileuszowa impreza była bardzo udana. Organizatorzy konkursu już teraz serdecznie zapraszają na kolejne spotkanie z europcj ską kolędą za rok! >
Monika Fortuńska koordynator konkursu
w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku
HVF0f?M/IT0ft OiUllMOM
1/2009 OLIMPIADY - KONKURSY • IMPREZY
Konkurs na najpiękniejszą szopkę betlejemską
Od szesnastu lat Muzeum Pomorza Środkowego organizuje konkurs: Boże Narodzenie w twórczości plastycznej dzieci i młodzieży. Przez kilkanaście lat był on rozgrywany w wielu kategoriach prac plastycznych np. stroik, podłaźnik, kartka świąteczna, ozdoby choinkowe. Od 2006 roku mamy tylko jedną kategorię prac - szopka betlejemska.
W konkursie od początku uczestniczy wiele szkół ze Słupska i gminnych placówkach podległych Starostwu Słupskiemu. Wśród szkół słupskich na szczególną uwagę zasługuje nauczycielka plastyki Violetta Miś i j e j uczniowie z Gimnazjum nr 2 w Słupsku, od których od wielu lat otrzymujemy największą liczbę prac i najwięcej prac z tej szkoły zostaje zawsze nagrodzonych.
W 2008 r. odbył się XVI Konkurs: Boże Narodzenie w twórczości plastycznej dzieci i młodzieży.
19 grudnia 2008 r. komisja w składzie: Dorota Si-korska-Łaźny (artysta plastyk), Anna Brochocka (historyk sztuki), Magdalena Lesiecka (etnograf), Janina Cydzik-Brzezińska (historyk — sekretarz jury), oceniła prace w kategorii: SZOPKA BETLEJEMSKA. Prace oceniane były w dwóch kategoriach wiekowych: szkoły podstawowe i gimnazja.
Na konkurs wpłynęło łącznie 70 prac ze słupskich szkół podstawowych nr 3, nr 6, nr 8, Gimnazjum nr 2 w Słupsku, 7 gimnazjów, 5 szkół podstawowych i 2 świetlic wiejskich podległych Starostwu Słupskiemu.
Otrzymaliśmy mnóstwo ciekawych szopek pachnących świerkiem i owocami, wykonanymi z ciasta piernikowego, przystrojonych orzechami, ziarnami zbóż, papierowymi ozdobami i kwiatami.
W ocenie szopek liczyła się zgodność z tradycją, forma, bogate zdobienie (orzechy, jabłka, papierowe łańcuchy, kwiaty i inne ozdoby z bibułki czy papieru) oraz wykorzystanie naturalnych materiałów (np. owoców, traw, gałązek, szyszek), a także pomysły nowatorskie.
Ogółem do nagród i wyróżnień wytypowano 13 prac autorów indywidualnych i zbiorowych.
Nagrodzone i wyróżnione prace można było podziwiać w holu Zamku Książąt Pomorskich od 20.12.2008 r. do 7.01.2009 r. Wręczenie nagród odbyło się 21.02. 2009 r. Uroczystości towarzyszyły występy dzieci z klas: skrzypiec, wiolonczeli i instrumentów perkusyjnych, Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Słupsku.
inf0rm/i70r otlni/itom
LAUREACI KONKURSU
SZKOŁY PODSTAWOWE
I nagroda: • Koło Zuchowe - SP w Nożynie, opiekun Marzena
Klasa.
II nagroda: • Koło Plastyczne „Do dzieła" - SP nr 2 w Ustce,
opiekun Aldona Feszler. III nagroda: • Adrianna Krawczyk, Sebastian Bernacki, Michał Bia-
kowski, Damian Słomczyński - Świetlica wiejska w Gałęzinowie, opiekun Dorota Pożdżał.
Wyróżnienia: • Justyna Fischer - kl.Va, SP w Redzikowie, opiekun
Alicja Machnicka-Jarosińska, * Jakub Moraczyński - kl. Vd, SP nr 3 w Słupsku, opie
kun Wioletta Małachowska, • Koło Plastyczne „Do dzieła" - SP nr 2 w Ustce,
opiekun Aldona Feszler.
GIMNAZJA I nagroda: • Dawid Sauermann, Wojciech Wojciechowicz - Gim
nazjum nr 2 w Słupsku, opiekun Nelly Kobyłecka. II nagroda: • Katarzyna Derek - Gimnazj um nr 2 w Słupsku, opie
kun Nelly Kobyłecka.
III nagroda: • Alicja Kowal, Renata Jaśkiewicz, Marlena Jaszek
- Gimnazjum w Główczycach, opiekun Małgorzata Mikulak.
Wyróżnienia: • Ilona Sitkowska, Alicja Sitkowska, Aleksandra Sit-
kowska, Magdalena Szranowiat, Paweł Okrój, Justyna Karolewska -Społeczne Gimnazjum w Szczypkowicach, opiekun Barbara Środa,
• Kinga Skrzyp ińska, Magda N atora - Gimnazj um nr 2 w Słupsku, opiekun Nelly Kobyłecka,
• Paulina Lewandowska - Gimnazjum nr 2 w Słupsku, opiekun Nelly Kobyłecka,
• Wioletta Czerwonka — kl. III, Gimnazjum w Syce-wicach, opiekun Teresa Kozak. •
Janina Cydzik-Brzezińska Dział Edukacji i Promocji
Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
47
OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY 1/2009
VI Międzyszkolny Przegląd Jasełek Szkół Podstawowych w Słupsku
W Państwowym Teatrze Lalki „Tęcza" w Słupsku przy współpracy z Wydziałem Oświaty, Wydziałem Kultury i Sportu, ParafiąNSJ oraz Szkołą Podstawową nr 2 w Słupsku, zorganizowano j u ż po raz kolejny Międzyszkolny Przegląd Jasełek Szkół Podstawowych. Festiwal Jasełek odbył się 12 stycznia 2009 r. na scenie teatralnej.
Cieszył się on jak zwykle popularnością wśród uczniów. Uczestnikami przeglądu były piętnastoosobowe zespoły uczniowskie reprezentujące słupskie szkoły podstawowe z klas I-VI.
Celem prezentacji jasełek było: • podtrzymywanie tradycji związanej ze świętami Bożego Na
rodzenia, • pobudzenie do twórczej aktywności i zaprezentowanie dorob
ku artystycznego innym szkołom. Źródłem informacji dla uczniów przygotowujących się do
przeglądu jasełek było Pismo Święte Nowego Testamentu. Uczestnicy prezentowali przedstawienie trwające maksymalnie 20 minut.
Komisja, w skład której wchodzili przedstawiciele: Teatru Lalki „Tęcza", Wydziału Kultury i Sportu w Słupsku oraz ksiądz z parafii usteckiej, ustaliła werdykt: • I miejsce zajął zespół ze Szkoły Podstawowej nr 3, przygoto
wany przez siostrę Mariolę Latowską i Annę Lewandowską; • I I miejsce przyznano zespołowi ze Szkoły Podstawowej nr 9
przygotowanemu przez siostrę Rafaelę Kowalską; • I I I miejsce otrzymał zespół ze Szkoły Podstawowej nr 2,
przygotowany przez Karolinę Nar loch i Renatę Bukowską; " Jury wyróżniło uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 6, przy
gotowanych przez Annę Kamińską-Nowak, Emilię Semeniuk i Jacka Boruckiego. Podczas obrad komisji wystąpił gościnnie zespół „Marzenie",
pod kierunkiem Katarzyny Sawickiej i Anny Pietruszewskiej z SP nr 2 w Słupsku.
Nagrody ufundowane przez Urząd Miasta, Teatr Lalki „Tęcza" i Parafię NSJ w Słupsku wręczyli: Małgorzata Sobczyk -dyrektor teatru, Kazimierz Skiba - dyrektor SP nr 2 oraz koordynator przeglądu - Krzysztof Krawiec z SP nr 2 w Słupsku.
Festiwal Jasełek stał się okazją do sprawdzenia umiejętności artystycznych. Uczniowie wykazali się swoimi talentami i umiejętnościami. Zauważono wrażliwość uczniów na piękno słowa, dźwięku i obrazu, bogate walory plastyczne przedstawień, właściwy dobór tekstów i bardzo dobre przygotowanie aktorskie. Ten najbardziej popularny sposób świętowania Bożego Narodzenia wpisał się j u ż na stałe w kalendarz uroczystości szkolnych, -f
Krzysztof Krawiec koordynator przeglądu, nauczyciel religii
w Szkole Podstawowej nr 2 w Słupsku
MUZEUM POMORZA ŚRODKOWEGO W SŁUPSKU
zaprasza
(f> „Z przeszłości Słupska". Pierwsza w muzeum ekspozycja stała poświęcona dziejom miasta. Wystawa nie ukazuje historii w sposób podręcznikowy, lecz sygnalizuje wybrane zagadnienia oraz zjawiska, które występowały w mieście nad Słupią za przyczyną niełatwej historii, w której punkt zwrotny stanowiła II wojna światowa. Eksponaty pochodzą głównie z okresu od XVII do II połowy XX wieku, ale prezentowane są także obiekty starsze - prehistoryczne i średniowieczne. Wiele prezentowanych muzealiów wiąże się z konkretnymi miejscami: obiektami sakralnymi, budynkami urzędów, siedzibami bractw, restauracjami. Na wystawie zobaczyć można około 650 eksponatów.
(f> Serwis prasowy. W 20 rocznicę pierwszych wolnych wyborów parlamentarnych w powojennej Polsce oraz powołania w Słupsku Komitetu Wyborczego Solidarność, byli członkowie KO w Słupsku, Zarząd Regionu NSZZ Solidarność i Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku wspólnie z historykami Akademii Pomorskiej w Słupsku planują zorganizowanie spotkania oraz konferencji dotyczącej tych przeobrażeń w kraju i regionie.
W związku z tym prosimy Państwa, naocznych świadków tamtych dni bądź bliżej zainteresowanych tematem i posiadających jakieś pamiątki, o udostępnianie swoich materiałów, którymi posłużymy się przy opracowaniu historycznym tematu, a także w przygotowywani u okolicznościowej wystawy, którą zaprezentujemy w muzeum. Poszukujemy plakatów, zawiadomień, ulotek i ogłoszeń związanych z kampanią wyborczą, dokumentów pracy waszego KO (list członków, uchwał etc.), a przede wszystkim zdjęć, nagrań filmowych czy magnetofonowych, które będzie można wykorzystać przy audio-wizualnej oprawie obchodów tych historycznych wydarzeń.
Inicjatorzy oczekują także zgłoszeń osób chętnych do wzięcia udziału w spotkaniu planowanym na 5 czerwca 2009 r. w Sali Rycerskiej Zamku Książąt Pomorskich w Słupsku. Kontakt z organizatorami: Jerzy Lisiecki, tel. 728 165 274, lub MPŚ w Słupsku (059) 842 40 81, [email protected] •
M i e c z y s ł a w J a r o s z e w i c z dyrektor MPŚ w Słupsku
48 iNFonmroa ommtom
1/2009 OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY
XXII Edycja konkursu „Mój las"
W bieżącym roku szkolnym odbywa się XXII edycja dwuetapowego konkursu „Mój las", organizowanego przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa oraz Ligę Ochrony Przyrody. 14 stycznia 2009 roku nastąpiło rozstrzygnięcie konkursu na szczeblu regionalnym, organizowane przez Zarząd Okręgowy LOP (dawny wojewódzki).
Konkurs prowadzony jest w kategoriach wiekowych: Kategoria I - młodzież szkół podstawowych klas I-III (wiek 7-10 lat), Kategoria II - młodzież szkół podstawowych klas IV-VI (wiek 11-12 lat), Kategoria III - młodzież gimnazjów (wiek 13-15 lat), Kategoria IV - młodzież liceów ogólnokształcących oraz pogimnazjalnych szkół zawodowych (wiek 16-18 lat).
W poszczególnych grupach wiekowych obowiązywała odpowiednio tematyka: 1. Zwierzęta i ptaki żyjące w lasach mojego regionu
i ich rola w przyrodzie. 2. Być przyjacielem lasu i przyrody - co przez to rozu
miesz? 3. Uzasadnij określenie - Lasy zielonymi płucami kraju. 4. Znaczenie różnorodnych funkcj i lasu dla gospodar
ki, środowiska i społeczeństwa. Komisja w składzie: przewodnicząca - Irena Czyż,
członkinie - Grażyna Arciszewska, Małgorzata Utig, Marzena Żywiecka, rozpatrzyła 124 prace, które wpłynęły z 23 szkół, w tym: • grupa 1 - 2 8 prac z 7 szkół, * grupa II - 32 prace z 8 szkół, • grupa III - 17 prac z 4 szkół, • grupa IV - 48 prac z 4 szkół.
Nagrody otrzymali: grupa I • I miejsce: Alicja Jaskulska i Angelika Kucharczak
ze Szkoły Podstawowej w Chamowie, • II miejsce: Julia Grochulska i Kamila Kubik ze Szkoły
Podstawowej nr 3 w Słupsku, • wyróżnienia: Natalia Madurąjska i Natalia Karbow-
nik, Maja Szadkowska i Maciej Jankiewicz - wszyscy z Zespołu Szkół w Główczycach, Rene Hank i Kacper Kilianek ze Szkoły Podstawowej nr 3 w Słupsku.
grupa II • I miejsce: Ewelina Lichota i Katarzyna Prusak ze
Szkoły Podstawowej w Chamowie, • II miejsce: Joanna Żywicka i Mikołaj Stróźiński ze
Szkoły Podstawowej nr 3 w Słupsku, • wyróżnienia: Bartosz Kozielski i Michał Samołyk ze
Szkoły Podstawowej nr 3 w Słupsku, Piotr Wysmyk
intoilmtoil oiwimom
1 Kacper Gołacki z I Społecznej Szkoły Podstawowej w Słupsku.
grupa III • I miejsce: Aleksandra Starynowicz z Gimnazjum nr
2 w Słupsku, • II miejsce: Klaudia Murawska z Gimnazjum nr 3
w Słupsku, • wyróżnienie: Nicola Leończyk z Gimnazjum nr 3
w Słupsku. grupa IV • I i II miejsce nie zostało przyznane. • Wyróżniono j edynie bez wysyłani a na etap central
ny prace: Anny Gruszeckiej z Zespołu Szkół Agrotechnicznych w Słupsku, Bartłomieja Kleszcza i Alicji Nowak z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 w Słupsku. Na etapie centralnym Główny Sąd Konkursowy
wyłoni laureatów I, II i III stopnia i ogłosi wyniki konkursu w terminie do 15 kwietnia 2009 roku. Uroczyste wręczenie nagród laureatom oraz ogłoszenie tematów następnej edycji konkursu nastąpi w terminie do 15 czerwca 2009 r.
Wszystkie prace konkursowe zakwalifikowane do szczebla centralnego, zarówno nagrodzone jak i pozostałe nie będą zwracane autorom; zostaną przekazane do Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie.
Przy ocenie prac konkursowych na szczeblu regionalnym i centralnym sądy konkursowe kierują się następującymi kryteriami: * wartością merytoryczną pracy, • formą opracowania pracy, • samodzielnością w opracowaniu pracy oraz orygi
nalnością ujęcia tematu, " ogólną estetyką pracy, • pomysłowością szaty graficznej.
Ponadto należy pamiętać, iż obowiązkowo praca musi zawierać następujące elementy: • spis treści, " wstęp, • część merytoryczną pracy (rozwinięcie tematu), • podsumowanie, wnioski, • bibliografię.
W bieżącym roku komisja zwróciła szczególną uwagę na bardzo piękne prace z I i II grupy wiekowej. Natomiast wyraźnie obniżył się poziom prac z IV grupy wiekowej. Wiele z nich nie spełniało wymogów formalnych dotyczących konstrukcji pracy, wartość merytoryczna i estetyczna również budziła zastrzeżenia. +
Irena Czyi przewodnicząca Komisji konkursowej
konsultant ds. ekologii i promocji zdrowia w ODN w Słupsku
49
OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY 1/2009
W krainie moich marzeń...
Konkurs plastyczny i literacki W krainie moich marzeń organizowany jest z okazji obchodów 50-lecia przyszpitalnej Szkoły Filialnej działającej przy Szkole Podstawowej nr 9 w Słupsku. Ideą przedsięwzięcia j est ukazanie poprzez prace plastyczne i literacki barwnego świata dziecięcej wyobraźni małych pacjentów.
Organizatorem konkursów jest Szkoła Podstawow a nr 9 w Słupsku, Szkoła Filialna. Patronat sprawuje prezydent miasta Słupska - Maciej Kobyliński i Sławomir Ziemianowicz - Starosta Słupski.
KONKURS PLASTYCZNY - REGULAMIN 1. Cele konkursu: • rozwijanie zdolności plastycznych, • rozwijanie wyobraźni, • pobudzanie do aktywności twórczej, • poznanie i stosowanie nowych technik plastycznych, • uwrażliwienie dziecka na otaczający świat marzeń, • relaksowanie dzieci poprzez zajęcia manualne, • odreagowanie negatywnych emocji związanych
z pobytem w szpitalu. 2. Uczestnikami mogą być uczniowie szkoły podsta
wowej i gimnazjum podlegający hospitalizacji. 3. Prace oceniane będą w trzech kategoriach wieko
wych: • klasy O-III szkoły podstawowej, • klasy IV-VI szkoły podstawowej, • klasy I-III gimnazj um.
Jedna szkoła może zgłosić do konkursu maksymalnie 10 prac w każdej kategorii.
4. Uczeń wykonuje indywidualnie dowolną techniką tylko jedną pracę plastyczną (wyłączając prace z materiałów nietrwałych).
5. Format pracy: A 4 lub A3. 6. Nauczyciele odpowiedzialni: Monika Miodek, Lilia
Połóg, Anna Bajer. 7. Prace konkursowe należy przesłać do 20 marca
2009 r. (decyduje data stempla pocztowego) na adres: Szkoła Podstawowa nr 9, ul. Małachowskiego 9, 76-200 Słupsk. Na kopertach prosimy dopisać: Monika Miodek — Konkurs Plastyczny.
8. Obowiązkiem opiekuna plastycznego jest wypełnienie karty zgłoszeniowej.
9. Do 8 kwietnia 2009 r. placówki zostaną powiadomione o wynikach konkursu plastycznego.
10. Nagrody i dyplomy za udział w konkursie zostaną wręczone 20 maja 2009 r. lub wysłane pocztą.
11. Biorąc udział w konkursie uczestnik wyraża zgodę na zastosowanie się do niniejszego regulaminu.
12. Szczegółowe informacje o konkursie można uzyskać pod telefonem: 600 598 060 - Monika Miodek.
13. Organizatorzy zastrzegająsobie prawo do nieodpłatnego reprodukowania i udostępniania prac konkursowych.
KONKURS LITERACKI - REGULAMIN
1. Cele konkursu: * rozładowanie napięcia spowodowanego przebywa
niem w szpitalu, " wzbudzanie pozytywnych emocj i, • relaksowanie dzieci poprzez zajęcia literackie, • rozwijanie twórczej inwencji i wyobraźni, • rozwijanie zdolności literackich, • uwrażliwienie dzieci na świat marzeń, • promocja szkoły. 2. Uczestnikami mogą być hospitalizowani uczniowie
szkoły podstawowej i gimnazjum województwa pomorskiego, zachodniopomorskiego i warmińsko-mazurskiego.
3. Uczestnicy będą podzieleni na trzy kategorie wiekowe:
• klasy O-III szkoły podstawowej, • klasy IV-VI szkoły podstawowej, • klasy I-III gimnazjum. 4. Uczeń samodzielnie wykonuje pracę literacką. Ozna
cza to, że prace nadesłane na Konkurs muszą być pracami własnymi, wcześniej nienagradzanymi i niepublikowanymi.
5. Każda praca zgłoszona do konkursu powinna zawierać następujące informacje:
" imię i nazwisko autora pracy, • wiek i klasę, • pełną nazwę i adres szkoły przyszpitalnej, * imię i nazwisko opiekuna, * telefon opiekuna. 6. Prace powinny mieć formę wydruku komputerowego. 7. Kryteria oceny: • sposób ujęcia tematu, • oryginalność pomysłu, • poprawność formy, stylistyki, ortografii. 8. Odpowiedzialni nauczyciele: Katarzyna Wiłucka-
Haczkowska, Iwona Kowanda, Iwona Poźniak. 9. Prace konkursowe należy przesłać do 20 marca
br. (decyduje data stempla pocztowego) na adres: Szkoła Podstawowa nr 9, ul. Małachowskiego 9,76-200 Słupsk.
8. Na przesyłkach prosimy dopisać: Katarzyna Wiłuc-ka-Haczkowska - Konkurs Literacki.
9. Prace nie będą odsyłane do uczestników Konkursu. 10. Do 8 kwietnia 2009 r. placówki zostaną powiado
mione o wynikach Konkursu.
INFORMlITOił OiWlHOM 50
1/2009 OLIMPIADY • KONKURSY • IMPREZY
11. Nagrody i dyplomy za udział w konkursie zostaną wręczone 20 maja 2009 r. lub wysłane pocztą.
12. Szczegółowe informacje o konkursie można uzyskać pod numerem telefonu: 604 532 469 - Katarzyna Wiłucka-Haczkowska.
13. Biorąc udział w konkursie, uczestnik wyraża zgodę na zastosowanie się do niniejszego regulaminu.
14. Wszystkie zgłoszone prace stają się własnością organizatora.
15. Organ izatorzy zastrzegaj ą sobie prawo do nieodpłatnego publikowania i udostępniania prac. -f
Katarzyna Wiłucka-Haczkowska nauczycielka Filii Szpitalnej
SP 9 w Słupsku
(fi Póki nie jest za późno KONKURS NA PROJEKT EDUKACYJNY
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambino-wicach-Opolu ogłasza konkurs na projekt edukacyjny Póki nie jest za późno. Konkurs adresowany jest do nauczycieli i uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i po-nadgimnazjalnych w kraju. Ma na celu m.in. rozbudzenie zainteresowania historią i współczesnym stanem miejsc, obiektów i znaków pamięci na terenie Polski oraz losami ludzi z nimi związanych. Dla laureatów przewidziane są atrakcyjne nagrody. Prace przyjmowane będą do 15 kwietnia 2009 r. Uroczyste ogłoszenie wyników i wręczenie nagród nastąpi 28 maja 2009 r. >
S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.cmjw.pl
& Konkurs fotograficzny „Biblioteka - dobre miejsce dla człowieka"
Organizatorem jest redakcja miesięcznika „Biblioteka w Szkole" i kwartalnika „Biblioteka - Centrum Informacji". Konkurs ma charakter otwarty, jest bezpłatny i przeznaczony dla nauczycieli i uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych.
Zrób zdjęcie swojej bibliotece. Pokaż, że jest to miejsce przyjazne, otwarte, gdzie dzieją się ciekawe rzeczy i czujesz się dobrze. Po prostu, że biblioteka to dobre miejsce dla człowieka. Na zdjęcia czekamy od 1 lutego 2009 r. do 30 czerwca 2009 r. Ogłoszenie wyników nastąpi do końca września 2009 r. S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.bibliotekawszkole.pl
INFORMMOfi OiUllMOM
(fi XV Samorządowy Konkurs Nastolatków Ośmiu Wspaniałych
Słupsk 2009 Z REGULAMINU:
Cel: Promowanie pozytywnych zachowań, działań, postaw dzieci i młodzieży oraz upowszechnianie młodzieżowego wolontariatu. Organizatorzy: Prezydent Słupska, Starosta Powiatu Słupskiego, Burmistrzowie i wójtowie Powiatu Słupskiego, Komisja Oświaty, Kultury, Sportu i Turystyki Rady Miejskiej w Słupsku, Kuratorium Oświaty, delegatura w Słupsku, Młodzieżowe Centrum Kultury w Słupsku, Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne w Słupsku. Warunki uczestnictwa: * W Konkursie „Ósemeczka" mogą uczestniczyć dzieci szkół podstawowych w wieku 10-13 lat. * Konkurs „Ósemka" przeznaczony jest dla uczniów gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych (w uzasadnionych przypadkach możliwe jest przesunięcie granicy wieku - młodzież starsza pracująca lub bezrobotna). Działania zasługujące na wyróżnienie: 1. Konsekwentna pomoc potrzebującym, 2. Podejmowanie służby na rzecz społeczeństwa i środowiska, 3. Zachęcanie rówieśników do działań prospołecznych, 4. Podejmowanie działań na TAK, aby w naszym życiu społecznym było mniej agresji i brutalności, a więcej życzliwości. 5. Aktywna postawa w przeciwdziałaniu uzależnieniom wśród młodzieży. Przebieg: Konkurs przeprowadzany jest w dwóch etapach: 1 etap - na szczeblu lokalnym, II etap - na szczeblu ogólnopolskim. Komunikat: Kandydatów ze Słupska należy zgłaszać do Wydziału Oświaty UM w Słupsku (pokój 201) do 13.03.2009 r. (piątek). Materiały dotyczące pozostałych kandydatów organizatorzy gminni wyślą do Wydziału Polityki Społecznej Powiatu Słupskiego. Zgłoszenie winno zawierać 2 zdjęcia, opinię każdego laureata- nie więcej niż 70 słów- charakterystykę ze wskazaniem jego niezwykłości na tle rówieśników, wymienienie pól aktywności, potwierdzenie aktywności przez środowisko, w którym kandydat działa.
S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.emcek.pl
tfi VI Ogólnopolski Konkurs Poetycki im. Marty Aluchny-Emelianow
pod Patronatem Prezydenta Miasta Słupska
Organizatorzy Młodzieżowe Centrum Kultury w Słupsku i Związek Literatów Polskich Oddział w Słupsku zaprasza do udział w konkursie młodych poetów w wieku od 16 do 25 lat. Cele konkursu to: pobudzanie aktywności twórczej w dziedzinie poezji, promocja utalentowanych poetów, integracja środowisk literackich, promowanie miasta Słupska i regionu słupskiego. Uczestnicy powinni przesłać na adres organizatora zestaw pięciu wierszy, które nie były dotąd publikowane w wydawnictwach zwartych i czasopismach ogólnopolskich oraz nie zostały nagrodzone w innych konkursach. Nadsyłane wiersze powinny być napisane w języku polskim. Termin nadsyłania prac konkursowych upływa 01.03.2009. S z c z e g ó ł o w e i n f o r m a c j e : www.emcek.pl
(1X1)
51
1/2009
KSIĄŻKI CZASOPISMA
IttBCiotelęa poleca...
ffll Krasowicz-Kupis G.: Psychologia dysleksji. Warszawa: 2008 Problem dysleksji u dzieci budzi niezwykle dużo emocji, zarówno w społeczeństwie, jak i w kręgach profesjonalnie związanych z dysleksją. Zainteresowanie naukowców zjawiskiem dysleksji trwa od ponad stu lat. Ostatnio, dzięki możliwościom prowadzenia nowych badań funkcjonowania mózgu nawet wyraźnie wzrasta. Dysleksją z naukowego, poznawczego punktu widzenia jest ciągle nierozwiązaną zagadką, a przez to coraz bardziej fascynującym problemem, któiy staje się przedmiotem nowych, interdyscyplinarnych badań, ale także burzliwych sporów. Niniejsza publikacja to wartościowe dzieło, które przyczyni się do podniesienia poziomu edukacji w zakresie poznania problematyki dysleksji oraz do skorygowania wielu błędnych opinii na ten temat. Książka jest niezbędnym źródłem informacji dla studentów psychologii, pedagogiki, logopedii, nauczycieli i rodziców dzieci z dysleksją.
0 3 Dysleksją: teoria i praktyka. Red. nauk. Govin Reid, Janice Wearmouth. Gdańsk: 2008 W niniejszej książce przedstawione są najnowsze koncepcje teoretyczne dotyczące dysleksji oraz rozwijania umiejętności czytania i pisania, a także wskazanie, w jaki sposób można j e zastosować w praktyce. Zarówno w teoretycznej, jak i praktycznej części książki przedstawiono wiele przykładów badań naukowych oraz metod, które powinni uwzględnić nauczyciele pracujący z uczniami dyslektycznymi. Publikacja została opracowana z myślą o tym, by pomóc osobom zajmującym się zawodowo edukacją - zwłaszcza praktyku
jącym nauczycielom - rozważać własne postrzeganie teoretycznych i praktycznych aspektów dysleksji oraz ich związku z kształceniem wspomnianych kompetencji. Książka składa się z dwóch części. Pierwsza dotyczy teoretycznych zagadnień związanych z dysleksją, zaś w drugiej autorzy omawiają praktyczne sposoby rozwiązywania problemów dotyczących tego zaburzenia.
6 3 Cattabeni G.: Dziecko przybyłe z daleka: adopcja i rodzina zastępcza.Warszawa: 2008 Znalezienie rodziny adopcyjnej lub zastępczej to dla wielu dzieci jedyna szansa na uniknięcie długoletniego pobytu w sierocińcu. Tym formom opieki nad opuszczonymi dziećmi poświęca się dzisiaj coraz więcej osób. Wiążą się z tym jednak wielorakie trudności prawne, organizacyjne, psychologiczne, wychowawcze, społeczne. Książka jest praktycznym, atrakcyjnie ujętym poradnikiem, adresowanym głównie do rodziców adopcyjnych i zastępczych, osób zainteresowanych podjęciem takich form opieki nad dzieckiem, doradców rodzinnych, pedagogów, psychologów, nauczycieli, wychowawców i duszpasterzy. Wydanie polskie zostało poszerzone o wskazówki bibliograficzne oraz listę wybranych krajowych ośrodków adopcyjno-opiekuńczych.
ffll Góralczyk E.: Moje dziecko w szkole. Warszawa: 2008 Autorki niniejszej publikacji koncentrują się na najtrudniejszych problemach związanych z właściwym funkcjonowaniem dziecka w szkole. Podpowiadają rodzicom, czym naprawdę jest sukces szkolny, od czego zależy, jaka jest rola rodziców, w jakie umiejętności powinni wyposażyć dziecko, by ułatwić mu adaptację w szkole wśród rówieśników i nauczycieli. Dzięki tej książce lepiej można zrozumieć dziecko i jego potrzeby, budować z nim dobry kontakt, łatwiej nawiązać współpracę z nauczycielem. Jest to lektura obowiązkowa dla wszystkich zatroskanych rodziców i wychowawców, którym zależy na właściwym funkcjonowaniu dzieci w szkole. +
Wybrała Elżbieta Pliszka konsultant ds. informacji pedagogicznej
i wydawnictw w ODN w Stupsku
INFORMATOR OilNIMOM 5 2
1/2009 KSIĄŻKI •CZASOPISMA
Z życia regionu słupskiego
Varia subiektywne
Bałtycka Biblioteka Cyfrowa
W grudniu 2008 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej odbyło się uroczyste otwarcie Bałtyckiej Biblioteki Cyfrowej. Celem BBC jest scalenie oraz prezentacja w Internecie zasobu cyfrowego zbiorów regionalnych, stanowiących kulturowe dziedzictwo Pomorza. W tej idei ważna jest także ochrona zbiorów bibliotecznych, poprzez ograniczenie udostępniania oryginałów w takiej skali, jak dotychczas.
Dzięki digitalizacji zbiorów i udostępnianiu ich on-line Biblioteka Cyfrowa pozwoli skorzystać z archiwaliów użytkownikom w kraju i poza granicami. Ponadto umożliwi dostęp do zbiorów osobom niepełnosprawnym (słabowidzącym, niewidomym, z ograniczeniami ruchu).
Uczestnikami projektu od 8 grudnia 2008 r. są Miejska Biblioteka Publiczna, Archiwum Państwowe w Koszalinie oraz Oddział w Słupsku, a także Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku.
Kolekcję biblioteki cyfrowej stanowią: czasopisma i gazety, druki ulotne, kartografia, książki, medale, pocztówki i zdjęcia. Do 22 stycznia 2009 r. BBC wykazywała 198 publikacji, a łączna liczba czytelników przekroczyła ponad 21 tysięcy.
Najczęściej czytane publikacje to archiwalne gazety i czasopisma: Głos Miasta Słupska, Gryf - czasopismo społeczno-kulturalne wydawane w Słupsku oraz niemieckie: Kreisblatt des Stolper Kreises z 1891. Wśród najczęściej czytanych publikacji znalazła się książka Richarda Schuppiusa z 1928 r. Die familien-namen von Stolp und umgebung in 16 Jahrhundert, dotycząca szesnasto wiecznej demografii Słupska. Dużym powodzeniem cieszą się książki Mariana Majkowskiego Na skraju Pomorza i Z pustek w świat oraz Słownik historyczny miast i wsi woj. słupskiego Al icji Świetlickiej i Elżbiety Wisławskiej, atakże publikacja tego samego duetu Znani słupszczanie - szkice biograficzne z powojennych dziejów miasta.
Ciekawostką są medale wybite z okazji Festiwalu Planistyki Polskiej w Słupsku, pocztówki, zdjęciam.in. z parady Reichswehry przed słupskim Ratuszem, bene-fisu prof. Andrzeja Cwojdzińskiego - twórcy Festiwalu Planistyki Polskiej w Słupsku.
wormmor minimom
Plany wprowadzenia kolejnych publikacji są bardzo bogate. Na warsztat digitalizatorów wejdą: Domy grobów słupskich pod redakcją Andrzej a Obecnego, kroniki szkolne, Materiały do poznania regionalizmu słupskiego, miesięcznik Pomerania, Informator o słupskich instytucjach kulturalnych i wiele innych interesujących wydawnictw.
Projekt utworzenia regionalnej biblioteki cyfrowy pojawił się w e wrześniu 2006 r. podczas trwania 40. Festiwalu Planistyki Polskiej w Słupsku. W roku 2007 powstała Pracownia Digitalizacj i MBP w Słupsku. Fundusze (i to całkiem niemałe) pozyskano z samorządu lokalnego, z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Mecenat 2007 i 2008 na wniosek projektowy Bałtycka Biblioteka Cyfrowa -zachowanie, prezentacja i ochrona dziedzictwa Pomorza.
BBC zlokalizowana jest w Bibliotece przy ul. Grodzkiej 3 w Słupsku. Uczestnictwo w BBC jest otwarte dla wszystkich instytucji regionu i ma służyć uczniom, studentom, nauczycielom, naukowcom, praktycznie wszystkim mieszkańcom Pomorza. Zasób publikowany w BBC jest dostępny dla wszystkich użytkowników Internetu nieodpłatnie.
Adres elektroniczny: bibliotekacyfrowa.eu; wystarczy także wpisać hasło w googlach „Bałtycka Biblioteka Cyfrowa". Dane kontaktowe: Miejska Biblioteka Publiczna w Słupsku, ul. Grodzka 3 ;tel. 059 8405821; www.mbp.slupsk.pl; e-mail: [email protected].
*Informacje zaczerpnęłam ze strony internetowej BBC.
Wspomnienia o Słupsku
Pocztą pantoflową dotarła do mnie wiadomość o książce Z królewskiego miasta Dzisna przez Słupsk do Wrocławia Edmunda Kuzinowicza. Autor jest emerytowanym lekarzem Kliniki Ortopedycznej w e Wrocławiu, człowiekiem który spisał wspomnienia po osiemdziesiątce, imponując czytelnikowi nieprawdopodobną wręcz pamięcią.
Książka Edmunda Kuzinowicza przedstawia obraz międzywojennej Dzisny, dawnego królewskiego miasteczka na Wileńszczyźnie; sporo uwagi poświęca okresowi okupacji sowieckiej i niemieckiej Dzisny.
Bardzo interesujące są późniejsze losy autora wspomnień, przedstawione w krótkim wprowadzeniu i trzech zasadniczych częściach. W rozdziale „Jak budowałem
53
KSIĄŻKI •CZASOPISMA 1/2009
potęgę III Rzeszy" ukazuje swój pobyt na robotach przymusowych w Niemczech.
Jednak szczególny powód, dla którego książka w Słupsku przekazywana jest z rąk do rąk, to trzyletni pobyt autora w naszym mieście. Czytałam ten rozdział bardzo emocjonalnie, tym bardziej, że j a k autor, jestem absolwentką Liceum Ogólnokształcącego nr 1 przy ulicy Szarych Szeregów. Jak żywe stawały m i przed oczami postaci nauczycieli, czy woźnego - pana Wasylko, którego popiersie wyrzeźbił absolwent tej szkoły - Jan Konarski, wreszcie mury samego Liceum nad Słupią. Z kart pamiętnika jawi się miasto Słupsk, którego urodę, p o m i m o zniszczeń i biedy, autor podkreśla na każdym kroku.
Jako młody człowiek przybył tu w 1945 r. i pozostał d o ukończenia szkoły i zdobycia matury w 1948 r. W lipcu tego roku wyjechał do Wrocławia, z którym związał swoje dorosłe życie. Wyjechał za miłością szkolną, niezwykłej urody panną LaląKmitto, która później została panią Kuzino-wicz.
Topografia miasta, wszechobecne wojska sowieckie, rozruch pierwszych zakładów pracy, powstanie administracji, zaopatrzenie i trudy dnia codziennego pierwszych powojennych lat opisuje szczegółowo i bardzo szczerze.
Doznania i przeżycia autora, który z daleka od rodzinnych stron szuka swojego miejsca na ziemi, są podobne d o tysięcy innych, których po w o j , nie spotkał podobny los. Jednak bardzo osobiste wątki, pierwsze porywy serca, indywidualny klimat i nastrój wspomnień, czynią j e wspaniałym i niepowtarzalnym dokumentem tamtych dni.
To bardzo ważny przyczynek do powojennej historii Słupska, dlatego warto polecić tę pozycję wszystkim, którym losy miasta sąbliskie. Mam nadzieję, ż e książka ta zostanie zakupiona nie tylko do bibliotek publicznych i szkolnych, ale także do prywatnych zbiorów słupszczan.
*Kuzinowicz Edmund. Z królewskiego miasta Dzisna przez Słupsk do Wrocławia. Dzieciństwo, młodość w okresie okupacji i pierwsze lata po wojnie. Wrocław: 2008 •
Elżbieta Wisławska Miejska Biblioteka Publiczna w Słupsku
poleca...
BYC NAUCZYCIELEM [Trudności wychowawcze w czasie zmian społeczno-kulturowych] Autor: Speck Otto ISBN: 83-89120-82-8 Wydano. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne „Autor prowokuje do pogłębionej refleksji i dyskusji nad moralnymi aspektami wychowania w czasie narastającej rezygnacji, pesymizmu i poczucia bezradności w toku oddziaływań pedagogicznych wielu wychowawców - rodziców, nauczycieli czy instytucjonalnych opiekunów dzieci i młodzieży."
STRES W ZAWODZIE NAUCZYCIELA Autor: Kretschmann Rudolf ISBN: 83-89120-71-2 Wydano: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Wielu nauczycieli czuje się zestresowanych pracą. Warunki lokalowe w szkołach, ubogie zaplecze dydaktyczne, niskie płace i małe wsparcie ze strony społeczeństwa - wszystkie te czynniki nie tylko utrudniają realizację nauczycielskich ambicji, ale uniemożliwiają godne życie. Nie na wszystko mamy wpływ. Autorzy książki wskazująjednak te sfery życia zawodowego, które można samemu kształtować, by zaradzić wypaleniu w pracy i odnaleźć jej sens.
NAUCZYCIEL Z PASJĄ. JAK ZACHOWAĆ ENTUZJAZM I ZAANGAŻOWANIE W PRACY Autor: Christopher Day ISBN: 978-83-7489-137-0 Wydano: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Nauczanie to zajęcie dla odważnych, wymagające energii, poświęcenia i determinacji. Podstawądobrego nauczania jest pasja, objawiająca się między innymi poświęceniem i entuzjazmem, z jakimi nauczyciel traktuje swoich uczniów oraz nauczany przez siebie przedmiot.
ZOSTAŃ NAWIEDZONĄ NAUCZYCIELKĄ [Czyli jak uczyć, żeby nauczyć] Autor: Joanna Białobrzeska ISBN: 83- 89957-07-8 Wydano: Warszawa 2006 Autorka poradnika - nauczycielka, wydawca, dyrektor przedszkola i szkoły podstawowej - dzieli się z czytelnikami autentycznym doświadczeniem. Opowiada o własnych wątpliwościach, marzeniach i codziennej pracy. Podpowiada, jak zorganizować przestrzeń w sali i na szkolnym korytarzu; jak odróżnić prawopółkulowca od lewopółkulowca; jak pracować z dziećmi zdolnymi oraz tymi, które mają trudności w uczeniu się; jak przygotować przedszkolaka do roli ucznia i jak ułożyć biznes plan. Jednocześnie jest to książka, która zawiera wielką dawkę optymizmu, doładowuje „nauczycielskie akumulatory".
Księgarnia: www. rtike. codn. edu.pl (D.I.)
54 INFOMI/IMOR oimarom
1/2009 KSIĄŻKI • CZASOPISMA
To warto przeczytać W Y B Ó R Z E ZBIORÓW PBW W SŁUPSKU
ŚWIETLICE SZKOLNE
Artykuły z czasopism: 1. Aktywność twórcza w świetlicy / Wałecka Grażyna // Nowe
w Szkole. - 2002, nr 10, s. 11-13 2. Autorefleksja i autoanaliza pracy w świetlicy / Gąbczyń-
ska Katarzyna //Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.27 3. Baza i wyposażenie świetlicy szkolnej / Kulka Ewelina //
Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s. 11 4. Cudakowe zagadki / Wowk M., Pinecka A. // Życie Szkoły.
- 2004, nr 7,s.48-51 5. Czwartkowe poranki z książką: rozwijanie czytelnictwa
wśród dzieci klas młodszych / Myślińska Joanna // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s. 14-15
6. Ćwiczenia grupowe: scenariusz zajęć świetlicowych dla uczniów gimnazjum / Pasikowska Barbara // Świetlica w Szkole.-2008, nr 4, s.9-10
7. Dlaczego Syrenka jest herbem Warszawy: scenariusz zajęć świetlicowych / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 10, s.21
8. Dobre myślenie o sobie: scenariusz zajęć świetlicowych / Krasówka Beata // Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.28
9. Dokąd na wakacje?: zajęcia świetlicowe, [wkładka] / Duda Barbara // Wychowanie na co dzień. - 2005, nr 6, s.l-7
10. Duchy polskich zamków: scenariusz zabawy bibliotecz-no-świetlicowej / Petiuk E., Kamińska E. // Biblioteka w Szkole.-2003, nr 3, s.10-11
11. Edukacja czytelnicza w świetlicy szkolnej / Komisarczyk-Światła Maria // Wszystko dla szkoły. - 2004, nr 10, s.9-11
12. Gry i zabawy logiczne: scenariusz zajęć dla gimnazjum / Gębczyńska Katarzyna //Świetlica w Szkole.-2008, nr 1, s.27
13. Gry i zabawy świetlicowe/KIaś Kinga// Remedium. - 2003, nr 10, s.13
14. Gry i zabawy świetlicowe : ćwiczenia fizyczne na małej powierzchni. Cz. 3/Klaś Kinga//Remedium.-2004, nr 1, s.13
15. Gry i zabawy świetlicowe. Cz. 2 /Klaś Kinga// Remedium. -2003, nr 11, s.13
16. Gry świetlicowe / Sypiański Wojciech // Informator Oświatowy. - 2007, nr 4, s.29-33
17. Jak pracuję w świetlicy szkolnej / Wiśniewska-Zosiuk Ewa // Nowa Szkoła. - 2007, nr 6, s.29-31
18. Jak rozwijam zainteresowania w świetlicy? / Kłósko Wiesława // Nauczycielska Edukacja. - 2005, nr 5, s. 15
19. Jak świetlica SP w Nędzy zapuściła korzenie w lokalny grunt / Kuśka Mirosława // Dyrektor Szkoły. - 2003, nr 7-8, s.12-13
20. Koncepcja pracy świetlicy szkolnej, [wkładka] / Wiśniewska-Zosiuk Ewa // Wychowanie na co dzień.-2007, nr7-8, s.VII-VIII
21. Kuferek rozmaitości : program zajęć świetlicowych / Rolka Justyna // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s.14-16
22. Mały Bury Miś chciałby mieć przyjaciela :,konspekt zajęć świetlicowych / Dudek Marzenna // Wszystko dla szkoły. - 2004, nr 2, s.2-3
23. Metody pracy w świetlicy szkolnej. / Ryszczyk Yioletta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 9, s.48-50
24. Miejsce pedagoga w świetlicy / Anielska A., Wróblewska V. //Edukacjai Dialog. - 2001, nr 6, s.41-42
INFORMHOil OiMMTOM
25. Moja babcia i mój dziadek (scenariusz zajęć świetlicowych) / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 1, s.5-6
26. Muzyka uczy i relaksuje (autorski program pracy w świetlicy) / Biegajczyk Beata // Nowa Szkoła. - 2007, nr 7, s.22-25
27. Na jesiennym straganie (scenariusz zajęć świetlicowych) / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 1, s.12
28. Nasza świetlica - propozycje programowe / Jabłońska Bożena // Wszystko dla szkoły. - 2002, nr 9, s.24
29. Nie pal przy mnie! (scenariusz zajęć świetlicowych w ramach wychowania zdrowotnego) / Skwarko Małgorzata // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 6, s.5-7
30. O pracy w świetlicach / Wałęsa E., Brewka E., Brzezińska-Cielepa E. // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2004, nr 2, s.48-53
31. Organizacja czasu wolnego w świetlicy szkolnej / Barczak Wioletta // Życie Szkoły. - 2002, nr 4, s.202-206
32. Origami w świetlicy i nie tylko... / Trawczyńska Jolanta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 4, s.33-34
33. Ortografia na wesoło - zasady pisowni „rz": scenariusz zajęć świetlicowych / Wolniewicz Hanna // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 11, s.19-20
34. Pedagogika zabawy w świetlicy szkolnej / Rakowiecka Anna // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 3, s.45-46
35. Pierwszak w świetlicy - gry interakcyjne / Krasówka Beata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s.8
36. Plan pracy świetlicy szkolnej w gimnazjum / Szczepanek Ewa // Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.7
37. Plan pracy świetlicy w szkole podstawowej / Kędra Jolanta // Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.5-7
38. Plan pracy w świetlicy szkolnej w gimnazjum. Cz. 1 / Spo-rek Beata// Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s.4-5
39. Plan pracy w świetlicy szkolnej w gimnazjum. Cz. 2 / Spo-rek Beata// Świetlica w Szkole. - 2008, nr 3, s.6-8
40. Podróże z legendą: cykl zajęć czytelniczych w świetlicy szkolnej szkoły podstawowej / Bieniaszek Renata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.11-12
41. Podróżujemy - scenariusze zajęć twórczych / Bartosik M., Piaskowska K. // Wszystko dla szkoły. - 2003, nr 3, s.l-4
42. Powitanie Wiosny: scenariusz zajęć świetlicowych / Bed-narska-Zielińska Bożena// Świetlica w Szkole.-2009,nr 1, s.26
43. Poznajmy się / Jabłońska Bożena//Nowa Szkoła. - 2005, nr 5, s.58-60
44. Praca opiekuńczo-wychowawcza świetlic / Kołosowska Renata // Informator Oświatowy. - 2006, nr 2, s.21-22
45. Prawo o świetlicy / Rudnik Jacek U Świetlica w Szkole. -2008, nr 2, s.2
46. Profilaktyczne znaczenie świetlicy szkolnej / Godyła Beata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.25-26
47. Progrąm zajęć sportowo-rekreacyjnych na świetlicy szkolnej dla klas I-III / Oborska M., Fronczek E. // Lider. - 2001, nr 6, s-18-19
48. Programy komputerowe wzbogacają zajęcia w świetlicy / Zając-Zielińska Anna // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2001, nr 6, s.40-42
49. Przechowalnia dzieci i... nauczycieli? / Kuzitowicz Włodzi-sław // Gazeta Szkolna. - 2008, nr 25-26, s.4
50. Psychologiczne aspekty pracy świetlicowej / Godyla Beata// Świetlica w Szkole. - 2009, nr 1, s.14-15
55
KSIĄŻKI •CZASOPISMA 1/2009
51. Ptasie radio: projekt działania lokalnego dla dzieci uczęszczających do świetlicy szkolnej / Wiśniewska A., Parat-Szymańska M. // Wszystko dla szkoły. - 2004, nr 4, s. 13-15
52. Refleksje świetlicowe / Szperlich Ewa, Lehman Maria // Psychologia w Szkole. - 2008, nr 3, s. 145-148
53. Scenariusz zajęć świetlicowych - tor przeszkód, z elementami gimnastycznymi i równowagi / Dolata Anna // Lider. -2003, nr 1, s.20
54. Scenariusz zajęć z elementami socjoterapii / Kamińska Grażyna // Lider. - 2002, nr 11, s.9-11
55. Spotkanie opłatkowe z rodzicami w świetlicy szkolnej: jasełka/ Demkiewicz Barbara// Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s.17-18
56. Świat bajek. Jak miło spędzić wolny czas? / Białkowska Marzena // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 4, s. 12-13
57. Świetlica bez barier : program integracyjny / Matysiak R., Żurawska M. // Informator Oświatowy. - 2003, nr 4, s.17-18
58. Świetlica i j e j problemy. / Ratyńska Maria // Gazeta Szkolna. -2004, nr 9, s.13
59. Świetlica szkolna (zestawienie bibliograficzne w wyborze -z czasopism 2000 - 2006) / Klukowska Danuta // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 5, s.15-16
60. Świetlica szkolna jako placówka opiekuńczo-wychowaw-cza/Frączak Zofia // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2008, nr 8, s.48-51
61. Świetlica szkolna nadal szansą do wykorzystania / Kmita Danuta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 10, s.41-45
62. Świetlica szkolna organizatorem czasu wolnego uczniów / Wojciechowska Elżbieta // Informator Oświatowy. - 2005, nr 3, s.32
63. Świetlica w gimnazjum / Odalska Elżbieta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2005, nr 4, s.42-44
64. Świetlica w szkole ponadpodstawowej / Nowakiewicz Teresa // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2002, nr 4, s.44-46
65. Świetlica ważnym ogniwem funkcjonowania placówki: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Słupsku / Korejwo M., Pietkiewicz E., Lasek-Sobolewska A. // Informator Oświatowy. - 2006, nr 2, s.25-26
66. Świetlice szkolne / Nawrocka Barbara // Gazeta Szkolna. -2001, nr 49, s. 10-11
67. Świetlice szkolne - przechowalnia dzieci czy pozalekcyjne formy wspomagania ich rozwoju / Safuta Beata // Dyrektor Szkoły. - 2003, nr 6, s.34-35
68. Święto Niezapominajki. Tradycje ludowe: konspekt zajęć wychowawczych w świetlicy szkolnej / Dombrowska-Pie-trzykowska Barbara // Wszystko dla szkoły. - 2005, nr 2, s.6-8
69. Święto pieczonego ziemniaka: scenariusz zajęć świetlicowych / Maryn i ak M., Mencel I. // Wszystko dla szkoły. -2005, nr 7-8, s.III
70. Techniki usprawniające czytanie: scenariusz zajęć świetlicowych dla gimnazjalistów / Dworecka Aleksandra // Wszystko dla szkoły. - 2008, nr 3, s.22-23
71. Terapeutyczna i profilaktyczna działalność świetlicy / Kamińska Grażyna // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2002, nr 4, s.39-44
72. Terapia plastyką, [świetlica terapeutyczna w Zespole Szkół Specjalnych nr 10 w Krakowie] / Wiśniewska Lidia // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2003, nr 7, s.50-51
73. Tor przeszkód z elementami gimnastycznymi i równowagi: scenariusz zajęć świetlicowych / Dolata Anna // Wszystko dla szkoły. - 2003, nr 2, s. 18
74. Tworzymy świetlice / Zaworska Katarzyna // Nowe w Szkole. - 2002, nr 9, s.23
75. W poszukiwaniu zimy. Scenariusz zajęć świetlicowych / Maliszak Janina // Życie Szkoły. - 2003, nr 2, s.96-99
76. W świetlicy szkolnej / Makuch Anna // Życie Szkoły. -2005, nr 7, s.20-22
77. Ważne ogniwo opiekuńcze, wychowawcze i dydaktyczne / Redzisz Liliana // Gazeta Szkolna. - 2007, nr 28-29, s.31
78. Wolontariat w świetlicy szkolnej: alternatywna forma spędzania czasu wolnego przez młodzież / Pulikowska Renata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 1, s.12-13
79. Współpraca wychowawcy świetlicy szkolnej z rodzicami wychowanków / Bułaś Lidia // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 3, s.22-24
80. Wstydliwy temat świetlic / Zajdel Krzysztof // Edukacja i Dialog. - 2004, nr 7, s.57-59
81. Wychowawca świetlicy - nauczyciel „drugiej kategorii"? / Godyła Beata // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 3, s.26
82. Wykorzystanie komputera do poznania biblioteki szkolnej: scenariusz zajęć bibliotecznych dla dzieci przebywających w świetlicy szkolnej lub dla uczniów nauczania zintegrowanego / Sobolewska Beata // Biblioteka w Szkole. -2006, nr 10, s.20
83. Wyprawa do Krain Przeszłości, Teraźniejszości i Przyszłości (scenariusz zajęć świetlicowych) / Bartosik Marzena, Piaskowska Katarzyna // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 1, s.15-16
84. Z kulturą na ty: scenariusz zajęć świetlicowych dla dzieci klas I-III / Kita Agnieszka, Bryg Danuta // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 3, s.2-3
85. Zabawy rozwijające aktywność twórczą dzieci: zajęcia otwarte dla wychowawców świetlic szkół podstawowych / Sinicka Joanna // Wszystko dla szkoły. - 2006, nr 11, s.7-8
86. Ziemia - to co najwyższe, najdłuższe, największe: scenariusz zajęć świetlicowych / Roloff Krystyna // Świetlica w Szkole. - 2008, nr 2, s.23
Pozycje zwarte: 1. Sowisło Maryla. Dla dobra dziecka: o warsztacie pracy
nauczyciela-wychowawcy. - Kraków: „Impuls", 2007. - 185 s.
2. Maciołek Beata. Liście wielkiego drzewa życia: program wychowawczy świetlic. - Rzeszów: „Fosze", 2007. - 64 s.
3. Niektóre obszary pracy opiekuńczo-wychowawczej i edukacyjnej szkoły oraz środowiska lokalnego / pod red. Teresy Wilk. - Kraków: „Impuls", 2007. - 166 s.
4. Ftirl Elke. Teatr w przedszkolu i świetlicy: od pierwszego pomysłu do przedstawienia / [tł. Agnieszka Skwara]. - Kielce : „Jedność", 2004. - 139 s.
Opracowanie:. Wioletta Pająk Wydział Informacyjno-Bibliograficzny
PB W w Słupsku
56 mormhor 0wm70m
1/2009 KSIĄŻKI - CZASOPISMA
WIZERUNEK NAUCZYCIELA
Artykuły z czasopism: 1. Autorytet nauczyciela - kryzys czy nowa jakość / Sko
nieczka Elżbieta // Życie Szkoły. - 2006, nr 8, s.42-46 2. Autorytet nauczyciela - możliwości i ograniczenia / Ka-
mińska-Juckiewicz Małgorzata // Nowa Szkoła. - 2008, nr 8, s. 3 4-42
3. Bliskie spotkania z Nemezis, [nerwice i stres nauczyciela] / Studnis Leszek // Gazeta Szkolna. - 2003, nr 37, s.21
4. Być nauczycielem / Głowiński Marek // Remedium. - 2001, nr 12, s.10-12
5. Cechy osobowości a praca nauczyciela / Kuskowska Bożenna// Gazeta Szkolna. - 2003, nr 18, s. 16-17
6. Co stresuje nauczycieli? / Pyżalski Jacek // Remedium. -2008, nr 7-8, s.6-7
7. Czy nauczyciel - to (jeszcze) brzmi dumnie? / Olczak Alina // Nowa Szkoła. - 2008, nr 3, s.46-48
8. Czy pytamy glinę, jakim chce być garnkiem? [relacje nauczyciel - uczeń]/Czakon Dorota // Edukacja i Dialog. -2007,nr 6, s.31-38
9. Dekalog nauczyciela / Hamer Hanna // Charaktery. - 2001, nr 7, s.60
10. Dlaczego nauczycielom trudno zasłużyć na szacunek? / Groenwald Maria // Nowa Szkoła. - 2002, nr 5, s.28-31
11. Dobry nauczyciel / Klimowicz Anna // Edukacja i Dialog. -2007, nr 7, s.9-10
12. Dobry nauczyciel / Wojda Elżbieta // Edukacja i Dialog. -2001, nr 8, s.9-11
13. Gdy braknie energii i chęci do pracy... / Kozłowski Waldemar // Nowa Szkoła. - 2005, nr 9, s.31-35
14. Integracja środowiska nauczycielskiego / Mastalski Janusz // Nowa Szkoła. - 2006, nr 8, s.29-34
15. Intuicja i inteligencja emocjonalna w doświadczeniach nauczycieli / Kozłowski Waldemar // Edukacja. - 2002, nr 4, s.41-50
16. Jak nauczyciel powinien rozmawiać z rodzicami, żeby rodzice chcieli z nim rozmawiać / Bober Ewa // Nowa Szkoła. -2002, nr 10, s.20-23
17. Kompetencje nauczyciela w Unii Europejskiej / Sielatycki Mirosław // Gazeta Szkolna. - 2005, nr 29-30, s.1,10-11
18. Komunikacja w pracy nauczyciela / Gwizdek Bożena, Sołtys Elżbieta// Remedium. - 2006, nr 1, s.8-9
19. Ku skuteczniejszemu nauczaniu / Lachowicz Lesław // Lider. - 2003, nr 10, s.3-5
20. Lekcja twórczej krytyki i motywowania uczniów / Stry-charska-Gać Beata // Nowa Szkoła. - 2005, nr 2, s.45-49
21. Między powołaniem a wypaleniem / Nawrot Jacek // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2005, nr 4, s.28-33
22. Mistrz jest blisko swego ucznia / Jagieła Jarosław // Psychologia w Szkole. - 2008, nr 3, s.13-20
23. Mocno zachwiana równowaga płci. [w zawodzie nauczyciela}/Jurkiewicz Ewa//Gazeta Szkolna.-2007, nr 22-23, s.6
24. Mój wymarzony obraz nauczyciela wychowania fizycznego - alfabet fair play / Bodasińska Anna, Kowalski Wojciech // Lider. - 2008, nr 2, s.8
25. Nauczyciel czy aktor? [stres w pracy nauczyciela] / Kno-pik Grzegorz // Edukacja Pomorska. - 2003, nr 5, s.10
26. Nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej / Zegnałek Kazimierz // Życie Szkoły. - 2006, nr 3, s.4-9
27. Nauczyciel kontra klasa / Wnęk Joanna A. // Edukacja i Dialog. - 2007, nr 6, s.64-66
informator oiwimom
28. Nauczyciel w kręgu uczniowskiego śmiechu / Dudzikowa Maria // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2005, nr 4, s.45-51
29. Nauczyciel z powołania... i dobrze wykształcony / Żegna-łek Kazimierz // Życie Szkoły. - 2008, nr 8, s.5-11
30. Nauczyciele a reforma oświaty / Atamańczuk Kazimiera // Nowe w Szkole. - 2002, nr 5, s.8-13
31. Nauczyciele na trudnym rynku pracy - skazani na... sukces? / Fazlagić Jan // Edukacja i Dialog. - 2007, nr 8, s.6
32. Nauczycielskie ideologie edukacji jako kategoria analityczna w pedeutologii / Chomczyńska-Rubacha Mariola // Kwartalnik Pedagogiczny. - 2003, nr 4, s.7-23
33. Nauczycielstwo to styl życia: rozmowa z psychiatrą, prof. dr hab. med. Jackiem Bombą, [psychiczne problemy zawodu nauczyciela, nauczyciel w rodzinie] / Białek J., Żak P. // Psychologia w Szkole. - 2004, nr 1, s. 17-26
34. Niedostosowanie w szkole jako skutek zaburzonej relacji interpersonalnej / Krajewska Anna // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2004, nr 9, s.3-11
35. Niewłaściwi ludzie w niewłaściwym miejscu, [agresja nauczycieli] / Poraj Grażyna // Psychologia w Szkole. - 2006, nr 2, s.69-81
36. O budowaniu dobrych relacji / Krzemianowski Zenon // Nowa Szkoła. - 2006, nr 6, s.25-29
37. O etyce zawodu nauczyciela / Jabłonko Olga A. // Wszystko dla szkoły. - 2007, nr 4, s.9-11
38. O osobowości nauczyciela słów kilka / Prugar Małgorzata // Życie Szkoły. - 2001, nr 2, s.81-82
39. O potrzebie odchodzenia od wiedzy potocznej, [pułapki myślenia „potocznego" w pracy nauczyciela, konieczność pogłębiania wiedzy i autentycznej refleksji] / Dudzikowa Maria // Psychologia w Szkole. - 2004, nr 1, s.3-15
40. O rozumieniu uczniów / Han sen David // Kwartalnik Pedagogiczny. - 2004, nr 1-2, s.43-59
41. O zasobach nauczyciela / Kossakowska Marlena // Przegląd Oświatowy. - 2008, nr 2, s.15-16
42. Odwaga bycia kreatywnym / Skorecka Lucyna // Życie Szkoły. - 2006, nr 2, s.12-14
43. Orientacje teleologiczne nauczycieli / Kunicka Małgorzata U Forum Oświatowe. - 2005, nr 1, s.70-93
44. Osobowościowe uwarunkowania funkcjonowania nauczycieli w sytuacji zmiany społecznej / Appelt Karolina // Forum Oświatowe. - 2006, nr 1, s.5-25
45. Osobowość autorytarna / Mika Stanisław // Psychologia w Szkole. - 2004, nr 4, s.l 13-120
46. Osobowość nauczyciela / Sięka Halina // Gazeta Szkolna. -2001,nr6, s. 18
47. Osobowość nauczyciela (w opinii uczniów województwa mazowieckiego) / Żegnałek Kazimierz // Nowa Szkoła. -2005, nr 5, s.14-20
48. Poczucie skuteczności profesjonalnej nauczycieli o różnym stażu w zawodzie / Gaś Zbigniew // Przegląd Psychologiczny. - 2002, nr 1, s.57-74
49. Polski nauczyciel: postępowy czy... skuteczny? / Fazlagić Amir Jan // Edukacja i Dialog. - 2007, nr 7, s.22-23
50. Potrzeby psychiczne licealistów a postrzeganie nauczyciela / Napora Elżbieta // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. - 2001, nr 8, s.30-31
51. Prestiż zawodowy nauczyciela / Woźniak Joanna // Polonistyka. - 2007, nr 10, s.44-48
52. Przygotujemy cię do zajęć, wychowawco... / Tatarowicz Jan//Nowa Szkoła. - 2001, nr 1, s.50-54
57
KSIĄŻKI - CZASOPISMA 1/2009
53. Refleksja w pracy nauczyciela / Stępień Elżbieta // Nowe w Szkole. - 2001, nr 2, s.2-3
54. Sami przywróćmy zaufanie, [prestiż zawodu nauczyciela] / Jurkiewicz Ewa// Gazeta Szkolna. - 2007, nr 22-23, s.3
55. Sami uporajmy się ze stresem. Rec. Rudolf Kretschman [ i in.]. Stres w zawodzie nauczyciela. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychol., 2003. - 183 s. / Kocój Barbara // Nowa Szkoła. - 2004, nr 5, s.52-54
56. Są nawet szczęśliwi nauczyciele... / Czemierowska Ewa, Soboń Jadwiga // Psychologia w Szkole. - 2005, nr 4, s.83-90
57. Skromne czy asertywnie: poziom osiągnięć szkolnych i styl autoprezentacji jako wyznaczniki ustosunkowania nauczycielek do uczniów / Szmajke Andrzej // Przegląd Psychologiczny. - 2002, nr 1, s.123-139
58. Smak kluczowych kompetencji ucznia / Sawiński Julian Piotr// Biologia w Szkole. - 2007, nr 6, s.47-53
59. Stres i praca nauczyciela / Jurkowski Marek // Edukacja Pomorska. - 2003, nr 5, s.1-2
60. Stres w pracy nauczyciela / Gruszczyńska Ewa // Psychologia w Szkole. - 2005, nr 1, s.131-136
61. Style funkcjonowania nauczycieli w sytuacji zmiany społecznej / Appelt Karolina // Forum Oświatowe. - 2005, nr 2, s.5-23
62. Szkic do portretu nauczyciela gimnazjum / Popławska Agata //Nowa Szkoła. - 2006, nr 8, s.38-42
63. Tolerancja i odpowiedzialność nauczyciela / Nikitorowicz Jerzy // Kwartalnik Pedagogiczny. - 2000, nr 1-2, s.163-174
64. Twórczy nauczyciel = twórczy uczeń? / Smogorzewska Joanna// Nowa Szkoła. - 2008, nr 3, s.35-37
65. W stronę emancypacyjnego autorytetu / Dudzikowa Maria// Polonistyka. - 2002, nr 3, s.132-136
66. Warsztat i umiejętności zawodowe nauczyciela w poza-werbalnym komunikowaniu się z osobami upośledzonymi umysłowo / Turek Justyna // Szkoła Specjalna. - 2006, nr 4, s.288-297
67. Wychowanie - technologia czy spotkanie? Rola dyspozycji osobowościowych nauczyciela-wychowawcy w dynamice procesu / Boćwińska-Kiluk Beata // Kwartalnik Pedagogiczny. - 2006, nr 3, s.25-41
68. Wypaleni ludzie / Świętochowski Waldemar // Charaktery. - 2001, nr 1, s.42-43
69. Wzór osobowy nauczyciela w opinii uczniów i rodziców / Sarud Małgorzata// Dyrektor Szkoły. - 2002, nr 12, s.21-22
70. Zachowania asertywne w pracy nauczyciela. Cz. 1 / Lis Barbara // Wychowanie Techniczne w Szkole. - 2005, nr 3, s.5-7
71. Zachowania asertywne w pracy nauczyciela. Cz. 2 / Lis Barbara // Wychowanie Techniczne w Szkole. - 2005, nr 4, s.21-24
72. Zawód : nauczyciel / Małkowicz Katarzyna // Edukacja i Dialog. - 1993, nr 8, s.14-18
73. Zmotywowana klasa, czyli jak nauczyciel może spełnić swoje marzenia/ Grygier Urszula//Nowa Szkoła. -2008, nr 3, s.28-34
74. Zwierciadło pedagogicznego oporu - autoportret nauczyciela. Cz. 2 / Kurzępa Jacek // Remedium. - 2008, nr 7-8, s.8-10
75. Zwierciadło pedagogicznego oporu - portret nauczyciela. Cz. 1 / Kurzępa Jacek // Charaktery. - 2008, nr 6, s.1-3
Pozycje zwarte: 1. Rutkowiak Joanna. Dynamika przemian społecznych - dy
namika zmiany nauczyciela [referat + dyskusja]. W: Forum oświatowe, 1(26),2002 /red. tomu Zbigniew Kwieciński. -Wwa: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne; Olsztyn:Wy-daw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego,2002.-77-11 Os.
2. Nasze czasy wołają o świętych nauczycieli: 70 Ogólnopolska Pielgrzymka Nauczycieli i Wychowawców [...] / [red. Eugeniusz Jankiewicz; Krajowe Duszpasterstwo Nauczycieli]. - Zielona Góra: „Warsztaty w Drodze", 2007. - 117 s.
3. Dróżka Wanda. Nauczyciel, autobiografia, pokolenia: studia pedeutologiczne i pamiętnikoznawcze. - Kielce: Wy-daw. Akademii Świętokrzyskiej, 2002. - 320 s.
4. Nowi nauczyciele na nowe czasy: z doświadczeń kształcenia nauczycieli w Uniwersytecie Wrocławskim 2000-2005 / MartaKochan-Wójcik i in-Wrocław: „MarMar",2005.- 365s.
5. O chrześcijańską tożsamość nauczyciela tu i teraz: 66. Ogólnopolska Pielgrzymka Nauczycieli i Wychowawców, Jasna Góra, 1-2 lipca 2003 / [red. Eugeniusz Jankiewicz], -Zielona Góra: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Nauczycieli „Warsztaty w Drodze": KDN, 2003. - 73 s.
6. Prucha Jan. Pedeutologia. W: Pedagogika. T. 2, Pedagogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych / red. nauk. Bogusław Śliwerski. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Pedagogiczne, 2006. - 293-316 s.
7. Chodkowska Maria, Kazanowski Zdzisław. Socjopedago-giczne konteksty postaw nauczycieli wobec edukacji integracyjnej. - Lublin: Wydaw. Uniwersytetu Marii Curie-Skło-dowskiej, 2007. - 252 s.
8. Stanisławiak Ewa. Stereotypowe wizerunki „dobrego ucznia" i „dobrej uczennicy" u uczniów i nauczycieli. W: Młodzież a dorośli: napięcia między socjalizacją a wychowaniem / red. Roma Kwiecińska, Mirosław Szymański. -Kraków: AP; Radom: Instytut Technologii Eksploatacji, 2001.-434-441 s.
9. Kretschmann Rudolf. Stres w zawodzie nauczyciela / przekł. Joanna Mink. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2003.- 183 s.
10. Mendecka Grażyna. Uczeń i nauczyciel - odrębne byty życia szkolnego. W: Młodzież a dorośli: napięcia między socjalizacją a wychowaniem / red. nauk. Roma Kwiecińska, Mirosław J. Szymański. - Kraków: AP; Radom: Instytut Technologii Eksploatacji, 2001. - 84-96 s.
11. Dyrda Beata. Uczeń twórczy w percepcji badanych nauczycieli. W: Dylematy edukacji artystycznej. T. 2 [...] / pod red. nauk. W. Limont i K. Nielek-Zawadzkiej. - Kraków: „Impuls", 2006. - 130-140 s.
12. King Gail. Umiejętności terapeutyczne nauczyciela/ przekł. Jolanta Bartosik. - Gdańsk: Gdańskie Wydaw. Psychologiczne, 2003. - 120 s.
13. Szymański Mirosław J. Wartości młodzieży, jej nauczycieli i rodziców. W: Młodzież a dorośli: napięcia między socjalizacją a wychowaniem / red. nauk. Roma Kwiecińska, Mirosław J. Szymański. - Kraków: AP; Radom: Instytut Technologii Eksploatacji, 2001. - 46-59 s.
14. Koźmiński Grzegorz. Wizerunek nauczyciela: jak kreować własny wizerunek, nauczycielski savoir vivre, etyka zawodowa. - Piła: „K&K", 2004. - 63 s. +
Opracowanie: Dorota Czapiewska Wydział Udostępniana
PB W w Słupsku
INFOaMffTOil OMIPTOM 58
DRUK PRENUMERATY
INFOMmaTORH OWIHOWtCO Biuletynu Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Słupsku
P R E N U M E R A T A R O C Z N A W Y N O S I 60 Z Ł
nazwa oaDiorcy . nr rachunku odbiorcy
nr rachunku odbiorcy cd. nazwa ocmiorćy ca.
nr racnunKu oaDiorcy odbiorca
"O
nr racnunku zleceniodawcy (przelew) / Kwota słownie (wpłata) kwota
nazwa zleceniodawcy zleceniodawca:
nazwa zleceniodawcy ca
tytułem
tytułem cd.
N A R O K
Opłata: stempel dzienny
Opłata: pieczęć, data i podpis(y) zleceniodawcy
Prosimy o: • wypełnienie formularza
drukowanymi literami (maszynowo lub ręcznie)
• wpisanie cyfr każdą w osobnej kratce i nie przekreślanie niewypełnionych pól
>
1 0 5
Fd 5 Q LU Z 1 O £L 0
1 O
nr rachunku odbiorcy
nr rachunku odbiorcy cd.
zleceniodawca:
stempel dzienny
Opłata:
nazwa odoiorcy
nazwa ocmiorcy cd.
nr racnunku odbiorcy
waluta
nr racnunku zleceniodawcy (przelew) / kwota słownie (wpłata)
nazwa zleceniodawcy
nazwa zleceniodawcy ca
tytułem
tytułem cd.
N A R O K
Opłata:
pieczęć, data i podpis(y) zleceniodawcy
moamroR oamaiom 59
otnzmuin INF OHM UT OH OiV\llttTOV\IV /FST oostiptw
> Biblioteka Narodowa - Ośrodek ISSN p r e n u m e r a a
> Biblioteka Jagiellońska - Sekcja Egzemplarza Obowiązkowego u d o s t ę p n i a n i e <
> Mediateka Centralnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie w B i b l i o t e c e O D N > Pomorskie Kuratorium Oświaty w Gdańsku j w P e d a g o g i c z n e j > Delegatura Pomorskiego Kuratorium Oświaty w Słupsku B i b l i o t e c e W o j e w ó d z k i e j > Urząd Marszałkowski w Gdańsku - Departament Polityki Społecznej w S ł u p s k u > Okręgowa Komis ja Egzaminacyjna w Gdańsku > i n n e ośrodki doskonalenia w kraju > prenumeratorzy (placówki oświatowe i indywidualni czytelnicy) > autorzy publ ikacj i
wsnnzdmi om puiuowmmven p i w u n a e i Ę
> Artykuły i opracowania przeznaczone do publikacji należy dostarczać w postaci wydruku komputerowego i dyskietki zawierającej zapisany tekst.
> Tekst nie powinien przekraczać 6 stron formatu A4. Powinien być napisany czcionką wielkości 12 pkt, z zachowaniem marginesu i podwójnego odstępu między wierszami (lub 3 strony formatu A4, czcionka wielkości 12 pkt i z zachowaniem pojedynczego odstępu między wierszami).
> Tekst należy podpisać własnoręcznie. Ponadto konieczne są następujące informacje: a) imię i nazwisko autora, b) miejsce pracy i ewentualnie pełniona funkcja (nauczyciel przedmiotu, pedagog, dyrektor, wicedyrektor itp.), c) adres domowy i (ewentualnie) numer telefonu.
> Do tekstu należy dołączyć oświadczenie stwierdzające, że materiał nie był opublikowany.
> Tabele, wzory matematyczne i rysunki należy stosować tylko, gdy jest to niezbędne.
> Należy stosować ogólnie przyjęte oznaczenia i symbole; unikać skrótów.
> Tekst powinien być komunikatywny, nienaganny pod względem poprawności językowej.
> W wykazie literatury podać należy te pozycje, z których autor korzystał, tj. książki, czasopisma, inną dokumentację.
> W przypadku artykułów o tematyce ogólnej (teoretycznej) oraz cytowania innych autorów bibliografa jest obowiązkowa (wzór opisu bibliograficznego na stronie www.odn.slupsk.pl
UWAGA: > Prosimy poprzedzać opisem sytuacji dydak
tycznej w danym zespole uczniów: • konspekty, • scenariusze zajęć, • scenariusze imprez szkolnych.
INFORMATOR OMIttTOm NR 1/09 IKN 1505-0900 Z E S P Ó Ł R E D A K C Y J N Y : Jolanta Gierszewska, Dorota Iwanowicz, Renata Kołosowska, Lech Kowalewski, Jerzy Paczkowski, Elżbieta Pliszka, Iwona Poźniak, Marzena Tuliszka, Maria Grażyna Wieczorek W S P Ó Ł P R A C A : Małgorzata Buczak, Jerzy Byczkowski, Irena Czyż, Elżbieta Dudka, Władysława Hanuszewicz, Małgorzata Kowalska, Tamara Anna Kropiowska, Halina Krupa, Grażyna Maciejewska, Ewa Misiewicz, Grażyna Przybylak, Zofia Pstrągowska-Misiuk, Dorota Werbińska, Elżbieta Wild, Marek Wróblewski, Bożena Żuk S K Ł A D K O M P U T E R O W Y : Dorota Iwanowicz K O R E K T A : Iwona Poźniak W Y K O N A N I E T E C H N I C Z N E : Marta Jedlińska O K Ł A D K A : Drukarnia BOXPOL W Y D A W C A : Ośrodek Doskonalenia. Nauczycieli w Słupsku, uł. Bałtycka 2 9 , tel/fax sekretariat ( 0 5 9 ) 8 4 2 - 3 5 - 6 7 , centrala ( 0 5 9 ) 8 4 2 - 3 4 - 6 2 , redakcja ( 0 5 9 ) 8 4 2 - 4 2 - 1 8 ; www.odn.slupsk.pl; e-mail: [email protected]; kursy@odn. slupsk.pl; sekretariat@odn. slupsk.pl Zastrzegamy sobie prawo do skracania tekstów i do nadawania im własnych tytułów. Materiały prosimy przesyłać na dyskietkach lub e-mailem: [email protected] Numer zamknięto 25.02.2009 r.
60 intormhor os mimom
.
immrn
Podręczniki Nowej Ery gotowe na nową podstawę programową Już dziś mamy dla każdego nauczyciela konkretną propozycję - podręcznik zgodny z jego oczekiwaniami, potrzebami i możliwościami oraz z wytycznymi MEN, Aby każdy nauczyciel mógł poświęcić się temu, co najważniejsze
- pracy z uczniem. My zatroszczymy się o resztę.
f • . lotkania fizyką śONdm
towa zMaite-
infolinia: 0 801 88 10 10, 058 721 48 00 www.nowaera.pl