ZİRAİ MÜCADELE VE

KULLANILAN PESTİSİTLER

Bülent ALTANZiraat Yüksek Mühendisi

Zirai Mücadele Nedir?

Bitkisel Üretimi sınırlayan, hastalık, zararlı veyabancı otların zararından bitkileri korumak;

Bu yolla tarımsal üretimi arttırmak ve kalitesiniyükseltmek amacıyla yapılan tüm işlemlere Bitkikoruma veya başka bir deyişle Zirai Mücadele denir.

Zirai Mücadele Yöntemleri

1- Kültürel Mücadele

2- Fiziksel ve Mekanik Mücadele

3- Kanunsal Mücadele

4- Biyoteknik Mücadele

5- Biyolojik Mücadele

6- Kimyasal Mücadele

7- Entegre Mücadele

Zirai Mücadele İlaçlarını Tanıyalım

Zirai mücadele ilaçları, tarımsal ürünlerin üretim, tüketim ve depolanmaları esnasında; onların besin değerini bozan, onlara zarar veren veya onları tamamen tahrip eden hastalık, zararlı ve yabancı otları kontrol altına almak için kullanılan, insan yapımı ya da bitkilerde doğal olarak bulunan kimyasal maddelerdir.

Zirai mücadele ilaçlarının yurt dışından getirilip piyasada satılması, veya aynı ilaçların memleketimizde imal edilmesi 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina kanunu ve bu kanuna bağlı olarak çıkarılmış olan tüzüğe göre konulmuş kurallara bağlıdır. Böylece yurdumuzda ruhsatsız ilaç imal ve satışı kesinlikle önlenmiştir.

Bu tüzüğe göre her ilacın ambalajı üzerinde Türkçe yazılmış ve dış etkilerle bozulmayan bir etiketin bulunması zorunluluğu getirilmiştir. Bu etikette bulunan bilgiler sayesinde ilacı tanımamız mümkündür.

Etikette hangi bilgiler var

?

a)Zirai mücadele ilacın ticari adı, b) Ruhsat tarih ve numarası, c) Ay ve yıl olarak imal tarihi, d) İmalatçının adı ve adresi (ithal ilaçlarda ayrıca Türkiye temsilcisinin,

yoksa ithalatçının adı ve adresi), e) İlacın terkibi (etkili ve dolgu maddelerinin ayrı ayrı ve yüzde oranları,

yabancı ot ilaçlarında ayrıca eşdeğer asit oranı), f) Nelere karşı, hangi dozda ve nerelerde kullanılacağı,g) Son ilaçlama ile hasat arasında geçmesi gereken süre h) Karışabilirlik bilgileri ı) Hazırlama ve kullanma şekli,

j) Brüt ve net ağırlığı, k) Memlekete ithal edilen yahut memleketteki imal yeri, l) İlacın insanlara, evcil hayvanlara, balıklara, bal arılarına, faydalı

böceklere ve kültür bitkilerine zararlı etkisi olup olmadığı, m) Eğer ilacın zehirli etkisi varsa bu etiketteki diğer yazılardan daha

büyük kırmızı veya renkli harflerle, uygun işaret, ihtarlar ve ikaz edecek şekilde belirtilir. Ayrıca korunma tedbirleri, gerekli ilk yardım bilgileri ve varsa panzehiri ile Zehir Danışma Merkezi’nin telefon numarası, belirtilir. n) Zamanla bozulabilecek ilaçların en geç hangi tarihe kadar kullanılabileceği ve depolama koşulları bulunmaktadır.

Kimyasal Mücadelede Kullanılan İlaç Çeşitleri

1- Etkiledikleri Canlı Gruplarına Göre

2- Etki Yollarına Göre

3- Formülasyon Şekillerine Göre

Etkiledikleri Canlı Gruplarına Göre;

A. İnsektisit (Böcekleri öldüren) B. Akarisit (Akarları öldüren) C. Nematisit (Nemotodları öldüren) D. Mollusisit (Yumuşakçaları öldüren) E. Rodentisit (Kemirgenleri öldüren) F. Avisit (Kuşları ölüdren) G. Afisit (Yaprak bitlerini öldüren) H. Fungusit (Fungusları öldüren) İ. Bakterisit (Bakterileri öldüren) J. Herbisit (Otları öldüren) K. Algisit (Algleri öldüren)

Etki Yollarına GöreBöcek ve benzerlerinde ;

1- Mide zehirleri

2- Değme (temas) zehirleri

3- Solunum (teneffüs) zehirleri

Bitkilerde;1- Sistemikler

2- Yarı sistemikler

3- Sistemik olmayanlar

Formülasyon sekillerine göre

1- Toz ilaçlar (DP)2- Islanabilir toz ilaçlar (WP)3- Suda çözünen toz ilaçlar (SP)4- Kuru tohum ilaçları (DS)5- Solüsyonlar veya sulu çözeltiler6- Emülsiyon konsantre ilaçlar (EC)7- Akıcı konsantre ilaçlar (SC)8- Yağlar (GS) (Yazlık ve Kışlık yağlar)9- Tabletler (TB)

10- Granüller (GR)-mikro granül(MG)-ince granül(FG)-suda dağılabilen granül (WG)11- Pelletler12- Aerosoller (AE)13- Zehirli yemler (RB)14- Kapsül sekli verilmiş formülasyonlar (Kapsül - süspansiyonlar-CS)15- Gübre karışımları16- Yağ konsantreleri ve yağ solüsyonları17- Çok düşük hacimli ilaçlamaya uygun sulandırılmadan kullanılan sıvı ilaç

formülasyonları18- Gaz halinde olanlar (ve neşredenler) (VP-GA)19- Diğerleri

Zirai İlaçların Çevreye Olan

Etkileri

Pestisitlerin Topraktaktaki Etkisi• Pestisitler doğrudan toprağa uygulanabilir veya bir şekilde

toprağa bulaşabilir.

• Bitki üzerine püskürtülenlerin %50’si toprağa ulaşıyor.

• Toprak yüzeyinde ayrışıyor.

• Topraktaki partiküller tarafından tutulabiliyor.

• Toprak içinde parçalanarak ayrışabiliyor.

• Yağmur sularıyla sürüklenip alt katmanlara sızabiliyor.

• Toprak mikroflorası ve toprak solucanı gibi toprakta yaşayanorganizmalara ulaşabiliyor.

• Bu nedenle toprağa atılan veya toprağa bulaşan pestisitlerintopraktaki davranışını bilmek çok önemlidir.

Toprakta Yarılanma Ömrü (DT50)

DT50, topraktaki aktif madde miktarının %50’sinin degredasyona uğramasıiçin geçmesi gereken süre olarak tarif edilir.

Bir pestisitin topraktaki yarılanma ömrü ne kadar uzun olursa, o orandatoprakta yaşayan canlılara olumsuz etkisi devam edecek ve o orandayeraltı sularına bulaşma riski yüksek olacaktır.

Toprakta çok kalıcı (DT50>365 gün), kalıcı (DT50: 100-365 gün), ortaderecede kalıcı (DT50: 30-100 gün) ve kalıcı olmayan (DT50<30 gün)olarak dört gruba ayrılmaktadır.

Pek çok Avrupa ülkesinde bir pestisite, DT90 (toprakta aktif maddenin%90’nının parçalanması için germesi gereken süre) süresinin en fazla100 gün olması durumunda kullanım izni verildiği bilinmektedir.

Yeraltı Suyularına Etkisi

Pestisitlerin yeraltı sularına bulaşmaları, onların topraktayarılanma ömürlerine ve tutunma katsayılarına bağlı olarakdeğişmektedir.

Yüzey Sularına Etkisi

Pestisitlerin yüzey sularına bulaşması ya sürüklenme ya da doğrudan dökülmeleri yoluyla olmaktadır.

Pestisitlerin kanalizasyon, akarsu veya göllere dökülmesi son derece ard niyetli bir yaklaşımdır.

Ancak sürüklenme her zaman karşımıza çıkmaktadır.

Pestisitlerin sürüklenme miktarı ve uzaklığı,

ilacın özelliğine, uygulanma şekline ve hava koşullarına göre değişir.

Pestisitlerin Havadaki Davranışı

Pestisitlerin bir kısmı uygulama sırasında bir kısmı dabuharlaşarak havaya karışmakta, hava hareketleri ilesürüklenmekte ve genelde yağışlar yoluyla toprağaveya yüzey sularına bulaşmaktadır.

Pestisitlerin Çevrede Yaşayan Organizmalara Etkisi

Toprağa, suya ve havaya bulaşan pestisitlerin çevrede yaşayanorganizmalara etkilerini belirlemek amacıyla

hem karasal

hem de sucul

ortamlarda yaşayan organizmalara etkileri değerlendirilmektedir.

Toprak Fauna ve Florasına Etkisi

Toprakta yaşayan çeşitli bakteriler, actinomycetler, funguslar,algler ve virüsler toprak mikroflorasını oluşturmaktadır.

Tekhücreliler, nematodlar, salyangoz ve sümüklü böcekler,örümcekler ve böcekler gibi çeşitli canlılar da toprakfaunasını oluşturmaktadır.

Toprak fauna ve florasında bulunan canlılar üzerinde depestisitlerin etkilerini ortaya koyacak çalışmalar şimdilikruhsatlandırmada zorunlu olmasa da arzu edilen çalışmalararasındadır.

Kuşlara Etkisi

Pestisitlerin kuşlara etkisi yürütülen akut LD50çalışmalarıyla ortaya konmaktadır.

Doğal Düşmanlara EtkisiDoğal düşmanlar, zararlıları baskı altında tutan en önemliunsurlar arasında yer almaktadır.

Zararlıları kontrol edebilmek amacıyla kullanılan pestisitler,doğal düşmanları da dolaylı ve doğrudan etkilemektedirler.

Bu nedenle pestisit seçimi açısından pestisitlerin doğaldüşmanlara etkisinin olmaması veya çok düşük olmasıistenmektedir.

Balarılarına EtkisiÇiçeklenme döneminde yapılan ilaçlamalar, ilaçların arılarınyaşadığı alanlara sürüklenmesi veya ilaçla bulaşık polen venektarların kovana taşınması nedeniyle arılar için ciddi tehditoluşturmaktadır.

Pestisitlerin Balarısı ve tozlayıcı böceklere etkisi doğadakibitki çeşitliliğin devamı açısından da çok önemli bir konudur.

Balıklara Etkisi

İlaç Seçimi

?

İlaçlardan Beklenen Sonuçların Alınması

• Ekonomik olması ve çevrenin az kirlenmesi

• Amaç etkili maddeyi belirlenen dozda bitki yüzeyine ulaştırıp homojen olarak dağıtmaktır.

• İlaçlamada en iyi tekniklerin kullanılması• Özenli uygulamalarda bile etkili maddenin %30-

40 lık kısmı çevreye

İlaçlamalarda Hedefler ve Özellikleri

İlaçlamalarda öldürmek yada faaliyeti engellemek istenen organizmaya hedef denir

• 1) Durgun yada sabit hedefler

• Yumurtadan çıkan nimfler

• Kabuklu bitler

• Beyaz sinekler

• Bu hedefler kaçamadıkları için ilaçlama sırasında bile etkilenirler

• 2-Hareketli hedefler

• İlaçlama sırasında bitki üzerinde bulunmayan veya kaçabilen hedeflerdir

• Çekirgeler, Meyve sinekleri

Hedefe Göre İlaç Seçimi

-Hedeflerin bitki üzerinde bulundukları organ ve yerler-Hedef zararlının biyolojisi ve morfolojik yapısı-İlaç seçimi ve ilaçlama şekline etkili

Örneğin :

Yüzeyde bulunan bir tırtıl ile yaprak dokusu içinde bulunan tırtıla karşı aynı ilacı kullanmak aynı sonucu sağlamaz.

Farklı etki mekanizmasına sahip ilaçlardan yararlanılırZararlıların bir başka biyolojik dönemi hedef olarak seçilir

Hedefe Göre İlaç SeçimiElma içkurdu ile Akdeniz meyvesineği larvaları meyve

etinde galeri açarak beslenir ve zarar yaparlar.Elma içkurdu yumurtalarını yaprak veya meyvenin yüzeyine

bırakır. Hedef yumurtadan yeni çıkmış larvalardırMeyve yüzeyi kontakt veya mide zehiri etkili bir ilaçla kaplı

tutularak larva meyve eti içine girmeden öldürülür.

Hedefe Göre İlaç SeçimiAkdeniz meyvesineği yumurtalarını meyve kabuğu altınaYumurtadan çıkan larva hemen meyve etiyle beslenirKontakt veya mide zehiri bir ilaç etkisizdir.Hedef cinsel olgunluğa erişmemiş ergindir.Bitki yüzeyi, özellikle meyve yüzeyi kontakt etkili bir ilaçla

kaplı tutularak bitki üzerine gelen ergin daha yumurtasını bırakmadan öldürülmelidir.

Doz

Pestisitlerde doz arttıkça ölüm oranı artmaz.

Doz ile ölüm oranı arasında belirli bir ilişki vardır.

Bu ilişkide doz belirli bir düzeye kadar arttırıldığında ölüm oranı da artar.Belirli bir doz seviyesinden sonra ölüm oranı aynı düzeyde sürer gider.Fazlası ekonomik açıdan olduğu kadar insan ve çevre açısından çok kötü sonuçlara neden olur.

Çevreye Bağlı Özellikler

Sıcaklık - çok düşük – etkisizilkbahar ve yaz ilaçlamalarında kullanılan ilaçlar15 ºC sıcaklığın altındaki sıcaklıklarda kullanılmazlar

Sıcaklık – çok yüksek – buharlaşır - damlacıklar bitkiye ulaşamaz. Aynı zamanda fitotoksisiteyi de artırır.

Genelde 30 ºC’ın üzerindeki sıcaklıklar risklidir.Biopreparatlar akşamüzerleri kullanılmalı

İlaçların Birbirleriyle KarıştırılmasıPestisitlerin birbirleriyle karıştırılarak kullanılması uygulamada

ekonomi sağlaması açısından önemlidir.

İlaçlar karıştırılarak zaman, alet amortismanı ve özellikle işçilik giderlerinden önemli tasarruf sağlanmış olur.

İlaçların birbirleriyle karıştırılarak kullanılması halinde özelliklerini yitirmemeleri ve bitkilere zarar vermemeleri gerekir.

İlaçların karışıp karışmayacağı veya bazı önlemler alınarak karışabileceği ile ilgili bilgileri edinmek gerekir.

Ancak bu karışım tablolarında tüm pestisitleri bulmak çoğu kez mümkün olmaz. Çünkü aktif madde sayısı oldukça fazladır ve her yıl yenileri geliştirilmektedir.

Hangi durumlarda karışım yapılmaz?

Aktif maddenin asit veya alkali ortamda bulunmasıyla stabilitesi sağlanır. Buna göre asit ortamdaki bir aktif madde ile alkali ortamda bulunan bir aktif madde birbiriyle karıştırıldığında her iki aktif maddenin stabilitesi yani özelliği korunamaz.

Karışım hazırlarken dikkat edilecekler

Karıştırılması istenen pestisitlerin etiketleri iyice okunmalı ve yazılı önerilere uyulmalıdır.

Mevcut karışım tablolarından ön bilgi edinilmelidir.İmalatçı firmalara veya yetkili teknik elemanlara başvurularak

bilgi alınmalıdır.Genel olarak aynı formülasyonlu ilaçlar birbiriyle karıştırılmalıdır. Farklı formülasyonlu ilaçlar karıştırılacaksa karıştırma işlemi için

önce suda ıslanabilir toz (WP) formülasyonlar, sonra sırasıyla akıcı konsantre (SC), suda çözünen toz (SP), yayıcı ve yapıstırıcılar, en son emülsiyon konsantre (EC) formülasyonlar eklenmelidir.

Karışım hazırlarken dikkat edilecekler

Tereddüt varsa bir ön test yapılabilir. Sıraya göre karıştırılır. Bir saat bekletildikten sonra yağ parçacık veya damlacıkları oluşması, katı parçacıkların oluşması, dipte tortu oluşması gibi görünümler varsa bu iki pestisitin karıştırılmasının sakıncalı olabileceğini gösterir.

Diğer önemli bir konu da mineral yaprak gübrelerin pestisitlerle karıştırılarak uygulanmasıdır. Son yıllarda bu durum adeta alışkanlık haline gelmiştir ve bugüne kadar önemli bir problem bildirilmemiştir. Ancak hümik maddelerin kimyasalları bağlama ve onlarla kompleks bileşikler oluşturabilme özelliği nedeniyle dikkatli davranılmalıdır.