Embed Size (px)
Citation preview
www.mevlutulgen.com
Hastalık yeni bir uyum sürecidir. Sadece kişiyi değil, çevresini de etkiler.
Kontrol algımız etkilenir, kontrol sorunu yaşanır.
Kaygı, öfke, kızgınlık, umutsuzluk, karamsarlık duyguları yaşanır.
İlgi ve destek beklentisi artar,
Karşıt duygu ilgi beklentisi – ilgi ve yardım almaya karşı öfke, kızgınlık
Aşırı duyarlılık, kolay incinme, üzüntü,
Kronik ve ölümcül hastalıklarda, ölüm korkusu görülür.
Kronik Hastalıklarda red etme, bastırma, yansıtma gibi savunma
düzenekleri,
Tedaviye uyumsuzluk,
Depresyon veya başka psikolojik rahatsızlık ve reaksiyonlar,
HASTALIK PSİKOLOJİSİ
www.mevlutulgen.com
3
İsyan ve protesto,
Ağlama nöbetleri,
Korku ve kaygı,
Ana babadan ayrılma kaygısı,
ayrılmaya yapılan atıflar,
Aşırı ilgi beklentisi,
Enerji boşaltmanın engellenmesi,
Cezalandırılma duygusu,
SosyaI destekte aşırı ilgi, koruyucu davranış, yanlış bilgi ve cezalandırılma duygusu tedaviyi olumsuz olarak etkileyen faktörler arasındadır.
ÇOCUKLARDA HASTALIK
www.mevlutulgen.com
Ne oluyor?
Neden oluyor?
Neden ben?
Neden şimdi?
Ne yapmalıyım?
Durum ciddi olabilir mi?
Tedavi edilebilir mi?
Hastalanan kişi kendine şu soruları sorar:
HASTALIK PSİKOLOJİSİ
Bir an önce bu sorulara cevap bulmak, bilgilendirilmek ister.Sabırsızlık, huzursuzluk ve kaygı görülür. İlgi ve şefkat beklentisi artar.
www.mevlutulgen.com
Hastalık algısı, yaşanması, tedaviye uyum, çevresel ve sosyal desteklere verilen tepkiler kişiden kişiye değişir.
Hastalığı nasıl algıladığımız, öznel durumumuz ve psikolojik yapımız, sosyal, kültürel ve çevresel etkenler, yaşam ve çalışma koşulları hastalığa ve tedavi sürecine uyumu etkiler.
HASTALIK PSİKOLOJİSİ
www.mevlutulgen.com
1. Fiziksel işlev kaybı:
Sağlığını ve özerkliğini yitirme ve tekrar kazanamayacağı endişesi,
2. Ekonomik güvence kaybı:
3. Aile düzeni bozulması: Eş ve çocuklarla ilişkide bozulma, Bağımlı olma veya bakım veren tükenmişliği, agresyonİlişkilerde sınırlılıkAşırı ilgi-ilgisizlikAşırı hassasiyet alınganlık, kolay incinme, öfkelenmeCinsel sorunlar
DİYALİZE BAĞLI KAYIPLAR
Cimilli C, Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri,Türk Nefroloji Diyaliz ve 'Inmsnlantasvon Deiwsi / Official Journal of the lurkish Nephivlogy A, http://www.tndt.org/pdf/pdf_TNDT_58.pdf
www.mevlutulgen.com
1. Bağımlılık - bağımsızlık çatışması:
Bu süreçte diyaliz hastaları aynı anda birbirine zıt iki mesaj alırlar:a. Bir makineye bağımlılık ve diyetine dikkat
Hastalığın ve tedavinin yan etkilerini (özellikle halsizlik, uykuya eğilim) kabul etmeb. Günün diğer saatlerinde tümüyle sağlıklı bir insan gibi davranma beklenmesi
Hasta bu çatışma ile üç şekilde mücadele eder.
1- Bazıları çatışmanın iki yönünde de yaşarlar (tedavi sırasında bağımlı, tedavi dışında bağımsız) 2-Bazıları aşırı bağımlılığı tercih eder,
3-Bağımlılıktan korkanlar ,
PSİKOLOJİK ÖZELLİKLER
Cimilli C, Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri,Türk Nefroloji Diyaliz ve 'Inmsnlantasvon Deiwsi / Official Journal of the lurkish Nephivlogy A, http://www.tndt.org/pdf/pdf_TNDT_58.pdf
www.mevlutulgen.com
2. Yaşam-Ölüm Çatışması:
3. İnkar Eğilimi:
4. Beden İmgesi Bozuklukları:
PSİKOLOJİK ÖZELLİKLER
Cimilli C, Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri,Türk Nefroloji Diyaliz ve 'Inmsnlantasvon Deiwsi / Official Journal of the lurkish Nephivlogy A, http://www.tndt.org/pdf/pdf_TNDT_58.pdf
www.mevlutulgen.com
Bireysel farklılıklar görülmekle birlikte hastaların tepkileri genellikle belirli dönemlerden geçer. 1) Üremik Dönem: Henüz diyalize başlamayan hastalarda kronik
böbrek yetmezliği belirtileriyle birlikte ölüm korkusu, umutsuzluk, halsizlik ve zihinsel çökkünlük olur.
2) Anksiyete Dönemi (Diyaliz başlangıcı): Bu dönemde ortaya çıkan anksiyete hastaların tedaviyle ilgili endişelerinden kaynaklanır.
3) Balayı Dönemi (Diyalizde ilk üç hafta): Semptomların gerilemesiyle birlikte hasta ölümden döndüğünü hisseder, apati azalır, öfori olur.
4) Depresyon Dönemi: İlk üç hafta ya da 8-9 diyalizden sonra hasta içinde olduğu bağımlılığın farkına varır, öfori azalır. Tedaviye uyum güçlükleri ve depresyonun sık görüldüğü bu dönem genellikle 3-12 ay sürer.
5) Uyum Dönemi: Makineye alışılmış, yaşam ilgi alanlarına geri dönülmüştür. İleriye dönük plan ve beklentiler vardır.
HASTA TEPKİSİNİN DÖNEMLERİ
Cimilli C, Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri,Türk Nefroloji Diyaliz ve 'Inmsnlantasvon Deiwsi / Official Journal of the lurkish Nephivlogy A, http://www.tndt.org/pdf/pdf_TNDT_58.pdf
www.mevlutulgen.com
A) Organik Mental Bozukluklar: 1) Kognitif Bozukluk: Üremi, anemi, ilaç toksisitesi, elektrolit denge bozukluğu, hipertansiyon ve diğer sistemik hastalıklara bağlıdır. Bellek bozukluğu yanısırakonsantrasyon bozukluğu, apati, halsizlik, uykuya eğilim, uykusuzluk olabilir. Diyalizin böbrek işlevlerini tümüyle yerine getirememesi ile ilişkilidir . 2) Diyalitik Denge Bozukluğu: Genellikle hızlı diyalize bağlı bir tablodur. Hastada başağrısı, denge ve konuşma bozukluğu, kaslarda seyirmeler, titreme, istemsiz hareketler, bellek bozukluğu, ajitasyon ve konvülsiyonlar görülür. Olasılıkla'beyinomirilik sıvısında ürenin kandan daha hızlı düşmesi sonucunda beyin-omirilikboşluğunda hiperosmolarite ve su tutulumuna bağlıdır . 3) Diyalitik Ensefalopati (Demans): İlk kez 1972'de tanımlanan bu tabloda denge ve konuşma bozukluğu, apraksi, miyoklonus, fokal nöbetler ve pareziler, deliriumepizodları, giderek paranoid sanrılar ve demans ortaya çıkar . Genellikle iki yıldan fazla uygulanan hastalarda görülür. Ölümcüldür. Diyaliz sıvısındaki alüminyum ve çinkonun beyinde birikimi ile ilişkili olduğu düşünülmektedir .
DİYALİZDE PSİKİYATRİK SORUNLAR
Cimilli C, Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri,Türk Nefroloji Diyaliz ve 'Inmsnlantasvon Deiwsi / Official Journal of the lurkish Nephivlogy A, http://www.tndt.org/pdf/pdf_TNDT_58.pdf
www.mevlutulgen.com
B) Anksiyete:
C) Depresyon ve İntihar:
D) Cinsel İşlev Kaybı:
E) Uyku bozuklukları:
DİYALİZDE PSİKİYATRİK SORUNLAR
www.mevlutulgen.com
PSİKİYATRİK SORUNLARA YAKLAŞIM
A) Tedavi Ekibine Yönelik Yaklaşımlar: Hastaların diyalize uyum sağlamaları diyaliz ünitesinin yönetim tarzı ile çok yakından ilişkilidir. Örneğin tedavi ekibine psikolojik destek sağlanan ünitelerde hastaların daha iyi uyum yaptıkları gösterilmiştir .
Ekip çalışması İdeal bir diyaliz ünitesinde kadrolu eleman olarak hekim (nefrolog), hemşire, sosyal
çalışmacı, diyetisyen, psikolog ve teknisyenin bulunması gerekir. Konsültan olarak görev yapan psikiyatristin en büyük yardımı tedavi ekibinin sorunlarına yardımcı olmaktır. Tedavi ekibi içinde hastalarla en fazla yüzyüze ilişki içinde olanlar hemşirelerdir. Hemşireler bu ilişki ve iletişimde kilit rol oynamaktadır.
PSİKİYATRİK SORUNLARA YAKLAŞIM
www.mevlutulgen.com
1. Ön Hazırlık: Diyalize karar verilen hastalarda ön hazırlık yapılması gereklidir. Hastaya yeterince bilgi verilmeli, kronik hastalığa uyum sorunları, inkar ve gerçekdışı beklentilerle mücadele edilmelidir .
2. Periyodik Görüşmeler: Diyaliz süresince düzenli görüşmeler yararlı olabilir. Bağımlılık ve hasta rolü ile mücadele edilir.
3. Gruplar: Özellikle hastalardan oluşan "selfhelp"grupları yararlı olabilir
4. Psikoterapi: Herhangi bir psikiyatrik sorunda en etkili tedavi sorun yönelimli kısa psikoterapidir. Uzun süreli psikoterapi yalnız nevrotikleriçin önerilmektedir.
5. Farmakoterapi:
HASTAYA YÖNELİK YAKLAŞIMLAR:
www.mevlutulgen.com
• Sürekli isteklerde bulunan,
• çok soru soran, ağlayan,
• öfkeli,
• tedaviyi reddeden,
• sessiz, her şeyi kabul eden,
• ölümle ilgili konuşan,
• ağrısı olan,
• cinsel davranışlarda bulunan,
• özel durumundan dolayı iletişimi zor olan hastadır.
ZOR HASTA
Özmen E, Taşkın O, “Zor Hasta” ve Hasta-Hekim İlişkisinde Yaşanan Güçlükler, Sdet 2012, cilt 21 ,sayı 4 , 250 http://www.ttb.org.tr/siddet/images/stories/file/pdfler/zorhasta.pdf
www.mevlutulgen.com
Sağlık profesyonelleri günlük uygulamalarında kendilerini zor durumda bırakan, sinirlendiren, çaresizlik ve yetersizlik duygusu yaşamalarına yol açan hastaya bu nitelendirmeyi kullanır.
Sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların yaklaşık
%37’si zor hasta
ZOR HASTA NİTELENDİRMESİ?
ACEMOĞLU H, Zor hasta ile iletişim, 2016 , http://tipegitimi.atauni.edu.tr/userfiles/files/Zor%20hasta%20ile%20ileti%C5%9Fim.ppt
www.mevlutulgen.com
1. Ayda en az 1 seans atlayan
2. Ayda en az 1 seansdan erken çıkan
3. Seanslar arasında anormal kilo alan
4. Antisosyal/hırçın tavır sergileyen
% 2-50
DİYALİZDE ZOR HASTA NİTELEMESİ
www.mevlutulgen.com
Olgu Örneği:
Bayan ST , 21 yaşında , ilkokul mezunu.16 yaş altı görücü usulü ile kendinden 25 yaş büyük birisi ile evlendirilmiş.Resmi nikah yok ve çocukları olmamış. (Kadın erkek kadın doğum uzmanı var diye muayene olamamış)Geniş aile, kayınpeder, kaynana, eşin kız kardeşi vb. birlikte oturuyorlar. Bulantı kusma, yemek yiyememe şikayeti ile hastane acil serviisne başvuruKBH son evre ve Hiper Tansiyon tanıDiyalize alınıyorHasta genç olduğu için Periton diyaliz öneriliyor.Günde dört kez , sürekli ayaktan periton diyaliz (SAPD) yapıyor
Genel görünümÜrkek, güvensiz ve ezikBabaya ve eşe karşı ofkeliİntihar düşünmüş komşunun dini telkinleri ile vaz geçmiş.
www.mevlutulgen.com
Evde sürekli kendisinden iş bekleniyor.Öğleye kadar yatıyorsun vb. serzeniş sürekli ev ortamında geniş aile bireyleri tarafından dile getiriliyor.Geniş aile olduğu için evde sürekli misafir olduğunu vurguluyor.
Hastalığı yok sayıldığını hissediyorDeğersiz hissetmeAnlaşılmamaİsteksizlikMutsuzlukÇaresizlikKapana kısılmışlık duygusu
Tedaviye uyum olanaklar çerçevesinde olumlu,Ekip ile işbirliği yapıyor,
www.mevlutulgen.com
Olgu Örneği:
A M C, 11 yaşında bir erkek çocuğu . 3 yıldır hafta da üç gün hemodiyaliz e giriyor. İlkokula gidiyor. Okul başarısı düşük.Anne 50 yaşlarında eğitim yok, anne ve abla ilgileniyor. Anne tükenmiş ve yeteriz geliyor. Abla da iş ve kendi sorunları ile ilgili Düşük sosyo –ekonomik yapı, sosyal cevre ve ailenin yaşadığı bölge dezavantajlı bir bölge.Beden imajında bozulma, KBH ve diyabete bağlı görme sorunları başlamış. A M C diyaliz seanslarına düzenli gelmiyor, diyete uymuyor, genel bir uyumsuzluk ve ret sorunu var. Tedavi ekibi ile uyum sorunları ve çatışma yaşadığı, genel durumunda bozulma olduğu için yönlendirildi. Anne ile görüşmelerde anne her şeye evet diyor ama genel ilgi düşük ve yetersiz. Çocuğun istekleri ve ihtiyaçlarına yanıt verilmiyor.Çocukla görüşmeler de bir iki seans çok isteksiz geçti. Tedavi ekibinin yönlendirmesi ile geldiği ve istekli olmadığını belli ediyor.Nakil olana kadar tedaviye uyum sağlamadığı için genel durumu bozuldu. Organ ve işlev kaybı arttı.
www.mevlutulgen.com
Bayan A. 67 yaşında, 10 yıldır diyalize giriyor. Yaklaşık üç gün önce huzursuzluk, endişe, dikkat dağınıklığı, uyku bozukluğu ve uyku esnasında sayıklamalar gibi belirtiler göstermiştir.
Daha sonra, kâbuslarla birlikte artan sayıklamalar, endişe halinde ciddi bir artış, baş ağrısı, uyuşukluk, uyuyamama problemi yaşamıştır. Hastanın genel durumunda, diğer farklı psikolojik bozukluklara benzeyen semptomlar görülmektedir. Hastada, birbiriyle alakasız kelimelerin art arda kullanılmasıyla anlamsız cümleler kurulması, anlamsız konuşma, konuşma esnasında konudan konuya geçme, amaca yönelik konuşma yapamama, huzursuzluk, yakın dönem bellek bozukluğu, şaşkınlık, ani tepkiler verme, kelimeleri seçmekte zorluk gibi belirtiler gözlenmiştir.
Olgu Örneği:
Bozkurt S, Zor hastaya yaklaşım, http://tsn.org.tr/folders/file/33_ulusal_nefroloji_sunumlar/Hem%C5%9Firelik%20Oturumu/SALON%20A/22%20EK%C4%B0M%202016/13.30-15.00/1-SATI%20BOZKURT/Zor%20hasta.pdf
www.mevlutulgen.com
İçinde bulundukları beklenmeyen ve ani durumdan dolayı
şaşkınlık, öfke, korku yaşayan paniklemiş kişiler,
Geçmişte veya şu anki algısı bozulmuş kişiler,
Psikolojik durumu bozulmuş; saldırmaya, hakaret etmeye,
suçlamaya yatkın kişiler
Gerçekten çok acı çeken kişiler,
Korkmuş, paniklemiş kişiler,
ZOR HASTA NİTELEMESİ
Bu kişiler aslında; ?
www.mevlutulgen.com
Beklenti ve umutları tükenme noktasına
gelmiş, çaresizlik ve tükenmişlik duygusu
yaşayan kişiler,
Madde veya ilaç kullanan, bağımlı hasta ve
yakınları,
Özel durumundan dolayı (işitme görme
engelliler, bilinci kapalı hastalar ve akli
dengesi olmayan) iletişim kurulamayan
hastalar
www.mevlutulgen.com
DİYALİZ HASTALARINDA ZOR HASTA NİTELEMESİ!
Anormal davranışların muhtemel nedenleri ve önlenebilir nedenleri arasında;
a) Psikiyatrik hastalıklar
b) İlaç yan etkileri
c) Metabolik anormallikler
- Yetersiz diyaliz/hiperkalsemi
a) Subdural hematom yada diğer kafaiçi olaylar
b) Sepsis ?
Arık N, Hemodiyalizde zor hasta yönetimi, http://www.tsn.org.tr/folders/file/nurol%20arik%201.pdf
www.mevlutulgen.com
Çalışanlardan kaynaklı, ‘uyumlu hasta beklentisi’,
‘aşırı iş yükü’,
hastaların psikososyal gereksinimlerinin üzerinde durmama,
‘iletişim becerilerinin yetersiz oluşu’, ‘danışmanlık konusunda
bilgi ve beceri eksikliği’,
‘mesleki doyumun yetersizliği’,
‘ deneyimsizlik’,
‘stres yaşamaya yatkın kişilik yapısı
’ ‘hastanın yakınmalarındaki belirsizlik’ Bozkurt S, Zor hastaya yaklaşım, http://tsn.org.tr/folders/file/33_ulusal_nefroloji_sunumlar/Hem%C5%9Firelik%20Oturumu/SALON%20A/22%20EK%C4%B0M%202016/13.30-15.00/1-
SATI%20BOZKURT/Zor%20hasta.pdf
HASTA İLE İLETİŞİMDE YAŞANAN ZORLUĞUN NEDENLERİ
www.mevlutulgen.com
Hastadan kaynaklı, Hastanın hastalığına karşı gösterdiği psikolojik tepkiler Kişilik yapısı bağımlı kişilik bozukluğu
Ruhsal rahatsızlıklardepresif bozukluklar, anksiyete bozuklukları somatoform bozukluklarOrganik mental bozukluklar
Bozkurt S, Zor hastaya yaklaşım, http://tsn.org.tr/folders/file/33_ulusal_nefroloji_sunumlar/Hem%C5%9Firelik%20Oturumu/SALON%20A/22%20EK%C4%B0M%202016/13.30-15.00/1-SATI%20BOZKURT/Zor%20hasta.pdf
HASTA İLE İLETİŞİMDE YAŞANAN ZORLUĞUN NEDENLERİ
www.mevlutulgen.com
SAĞLIK SİSTEMİ VE KURUMLA İLGİLİ ETMENLER
Sağlık sisteminden kaynaklı sorunların tepkisi sağlık profesyoneline yöneliyor.
Tükenme, iş ve mesek doyumunda azalma, yorgunluk, bıkkınlık hastaya tepkisel yaklaşım ve ilişkide bozulma
İyi işleyen bir sağlık ve sosyal koruma sisteminde hasta ve çalışan memnuniyeti artar.
www.mevlutulgen.com
Klinik uygulamalarda fazla sorun Gerektiği biçimde hasta- sağlık profesyoneli ilişkisi kuramadığı Bakımın etkili bir şekilde yürütülememesi Sağlık profesyonelinde psikolojik tükenme Tedavinin gecikmesi İki taraflı hoşnutsuzluk Sağlık kuruluşlarının daha fazla kullanılması Fazla ilaç yazılması, daha fazla laboratuvar tetkiki Düşük kaliteli sağlık hizmeti, maliyet artışı Sağlık profesyonelleri tedavi ve bakımı red edebilir
ZOR HASTA ALGISI: SORUNLAR
www.mevlutulgen.com
Zor hasta prevalansı100 50 0
Ekibin enerji paylaşımı
Arık N, Hemodiyalizde zor hasta yönetimi, http://www.tsn.org.tr/folders/file/nurol%20arik%201.pdf
www.mevlutulgen.com
NE YAPILABİLİR / İLİŞKİNİN YÖNETİLMESİ
Sorunun kaynağı doğru saptanmalıdır
Hastadaki psikopatoloji değerlendirilmelidir
Hasta-hekim ilişkisinin dinamikleri çözümlenmelidir
Tepkisel davranılmamalıdır
İlişkide profesyonel taraf ilişki yönetiminden sorumludur.
Zor hasta ve hasta yakınları ile yaşanan sorunları çözmek sağlık profesyonellerinin mesleki ve etik sorumlulukları arasındadır.
www.mevlutulgen.com
Onları herhangi bir konuda etkileyebiliyorsanız, bunu nasıl
kullanacağınıza karar verin.
“Zor” insanların hangi konularda etkileyebileceğinizi bulun
Beklentileri,
Korkuları
Güvenleri
Umutları
Hayalleri
Meşruluk algılayışları
Anlaşılma isteği
Dürüstlükleri
ZOR İNSANLA İLETİŞİM
www.mevlutulgen.com
NE YAPILABİLİR / İLİŞKİNİN YÖNETİLMESİ
İhtiyacı Beklentisi
Hastanın ihtiyacı ve beklentisi neler olabilir ? Ben onun için ne yapabilirim?
İhtiyaç ve beklentiye odaklanmak, buz dağının altına bakmak .
www.mevlutulgen.com
Sakin Hoş Sevecen Uygun mekan Uygun zaman Can kulağı ile dinlemek, Gönül gözü ile bakmak Empati, Ben Dili, Açık uçlu sorular, anlamaya veya anlatmaya teşvik Sözel olan ve olmayan ifadelere dikkat
NE YAPILABİLİR / İLİŞKİNİN YÖNETİLMESİ
www.mevlutulgen.com
• Ses tonunuzu
• Ses frekansınızı
• Mimiklerinizi
• Soluk alma hızınızı
• Duruşunuzu
• Baş hareketlerinizi
• Ellerinizin duruşunu
• Yürüyorsanız adımlarınızı senkronize edin.
Ortak noktalar dostlukların anahtarıdır.
NE YAPILABİLİR / İLİŞKİNİN YÖNETİLMESİ
www.mevlutulgen.com
• Meslek• İş,• Semt, İl• Sevdiği yerler,• Sevdiği şeyler,• Tuttuğu takım• Gittiği kulüp • Gönüllü faaliyet, STK• Sevdiği sanatçı• Uğraştığı spor• …..vb.
ORTAK NOKTA
www.mevlutulgen.com
1. Sakin bir ortam yaratın
2. Diğerlerini anlamaya çalışın
3. Önyargısız yaklaşın
4. Soruna odaklanın
5. Çözüm arayın
6. Anlaşma sağlayın
7. İletişimi sürdürün
“Köprüleri atmayın”
8. Farklı bir bakış açısı sağlamak
DİYALİZDE ÇATIŞMA YÖNETİMİ “Decreasing Dialysis Patient “Decreasing Dialysis Patient-Provider Provider Conflict(DPC) Project”
Arık N, Hemodiyalizde zor hasta yönetimi, http://www.tsn.org.tr/folders/file/nurol%20arik%201.pdf
www.mevlutulgen.com
1. Sakin bir ortam yaratın2. Diğerlerini anlamaya çalışın
Etkili dinleme teknikleriSözel olmayan davranışlarına dikkat edinNe söylediğini anlamamışsanız ,açıklamasını isteyinAnlaşıldığınızdan emin olunProfesyonel kalın,çekişmeyin
3. Önyargısız yaklaşın4. Soruna odaklanınSoruna odaklanırken kullanabileceğiniz kalıplarSanıyorum şu konu seni mutsuz ediyor…..Endişeni tam olarak anlamadım,tekrar açıklarmısın….Birden fazla sorun var gibi görünüyor, istersen seni en çok rahatsız edenden başlayalım…
DİYALİZDE ÇATIŞMA YÖNETİMİ “Decreasing Dialysis Patient “Decreasing Dialysis Patient-Provider Provider Conflict(DPC) Project”
Arık N, Hemodiyalizde zor hasta yönetimi, http://www.tsn.org.tr/folders/file/nurol%20arik%201.pdf
www.mevlutulgen.com
5. Çözüm arayınÇözümde Önemli Noktalar:Çatışmanın çözümlenmesi anlaşmanın sağlanmasıdır, Doğru sorular sorun Açık uçlu sorular kullanın ! Neden ve niçinli sorular kullanmayın Diyaliz kliniğinin yoğun trafiğinde hasta başında hızlı şikayet dinleme ve hızlı çözüm önerisi alma gayretinde olmayın.Herkese zaman tanıyın
Bunu beğenmedin değil mi ? Bu uygulamada seni rahatsız eden bir şey var mı? Bu sorunu çözmeyi istiyormusun? Bu sorunun çözümü için bundan sonraki adımın ne olabileceği konusunda fikrin varmı? Diyetisyenle görüşmek istermisin? Bu sorunun çözümü için diyetisyen yardımı alsak nasıl olur?
DİYALİZDE ÇATIŞMA YÖNETİMİ “Decreasing Dialysis Patient “Decreasing Dialysis Patient-Provider Provider Conflict(DPC) Project”
www.mevlutulgen.com
Dürüstçe ,çatışmayı başlatmakta sürdürmekte yada azdırmaktaki rolümüzü sorgulamalıyız Çatışmayı yönetmekteki rolümüzle ilgili geribildirim almalıyız
6. Anlaşma sağlayın
7. İletişimi sürdürün
“Köprüleri atmayın”
8. Farklı bir bakış açısı sağlamak
DİYALİZDE ÇATIŞMA YÖNETİMİ “Decreasing Dialysis Patient “Decreasing Dialysis Patient-Provider Provider Conflict(DPC) Project”
www.mevlutulgen.com
GENEL ÖNERİLER
1. Sağlık profesyoneli, iletişim ve ilişki kurma, ilişkiyi yönlendirme becerilerini
geliştirmelidir.
2. Sağlık profesyoneli kendini iyi tanımalı, hastanın tutum ve davranışlarının
kendisinde yarattığı duygu ve düşünceler ile baş etme becerisi edinmelidir.
“Yumuşak karın” ve “kör nokta”larını belirlemeye çalışmalıdır.
3. Hastanın sorunu nasıl algıladığı, yorumladığı ve beklentileri anlaşılmaya
çalışılmalıdır.
4. Hastanın beklentileri olanaklar ölçüsünde karşılanmaya çalışılmalı,
karşılanamayacak olanlarla ilgili açıklamalarda bulunulmalıdır.
5. Hastada anlaşıldığı duygusu yaratılmalıdır.
6. Hastanın uyumsuz tutum ve davranışlarına yönelik psikolojik girişimlerde
bulunulmalıdır.
www.mevlutulgen.com
GENEL ÖNERİLER
7. Hastada depresif bozukluk ya da anksiyete bozukluğu gibi psikiyatrik bir
hastalık varsa tedavisi düzenlenmeli, tedavide başarısız olunursa hasta
psikiyatriste sevk edilmelidir.
8. Hastada herhangi bir psikiyatrik bozukluk olmasa bile, kişilik yapısından ya
da subklinik sorunlardan kaynaklanan belirti ve davranışlara yönelik ilaç
kullanılmalıdır.
9. Sağlık profesyoneli, ilgili uzmanlık alanı veya meslektaşlarından görüş almalı,
benzer sorunlarla karşılaştıklarında nasıl baş ettiklerini anlamaya çalışmalıdır.
Gerekiyorsa bir psikoterapistten yardım istemelidir.
10. Sağlık profesyoneli çalışma koşullarını gözden geçirerek zorlu hastalar için
daha çok zaman ayırmanın yollarını bulmaya çalışmalıdır. Tıbbi olarak bir
gereklilik yoksa, görüşme sıklığını artırmanın bir yararı bulunmamaktadır.
www.mevlutulgen.com
11. Sağlık profesyoneli kendi sınırlılıklarının ve sınırlarının farkına vararak,
hasta- sağlık profesyoneli ilişkisinde bu sınırlar içinde kalmayı başarmalıdır.
12. Eğer hasta hazır değilse ve tıbbi ya da adli bir zorunluluk yoksa,
hastaya daha ilk görüşmede bir psikiyatriste gitmesi gerektiği
söylenmemelidir. Baş edilemeyen hastalar psikiyatriste ikna ederek
gönderilmelidir.
13. Ne yapılması gerektiği kadar ne yapılmaması gerektiği üzerine de
odaklanılmalıdır. Hastaya tepkisel davranılmamalı, kovulmamalı,
fırçalanmamalı, aşağılanmamalıdır.
GENEL ÖNERİLER
www.mevlutulgen.com
Teşekkür ederim.
bana paylaşma ve öğrenme fırsatı verdiğiniz için
Psk.Mevlüt ÜLGEN [email protected]
0 505 910 64 43
www.mevlutulgen.com
Hastalık değil hasta vardır
Hastalık değil, hasta olan kişi tedavi edilir
HASTAYA YAKLAŞIMDA TEMEL İLKE
www.mevlutulgen.com
SAĞLIK
İnsan sadece bir bütün olarak anlaşılabilir
Hipokrat
Sağlık, kişinin vücudu, aklı, ruhu ve çevresindeki sosyal ve kültürel etkileşimlerinin dinamik bir uyumudur
DSÖ
MÖ 460 - 370
21. Yüzyıl
www.mevlutulgen.com
45
Sağlık : Bedensel, ruhsal ve sosyal olarak tam iyilik halidir. İşlevselliğin tam sürdürülmesi durumu
Bütüncül Yaklaşım: İnsan bio-psikolojik ve sosyal bir varlıktır.
Organizma bir bütündür. Bütünün bir parçasındaki ( sistemindeki) bozulma veya rahatsızlık diğer sistemleri de etkiler. Sistemler (biyolojik, psikolojikve sosyal ) bir biri ile etkileşim halindedir.
HASTALIK PSİKOLOJİSİ
www.mevlutulgen.com
HASTAYA BİLGİ VERMEK
• Hastanın endişe düzeyini azaltır
• Hastanın memnuniyetini artırır
• Hastanın tedaviye uyumunu artırır
• Bilginin hastanın anlayabileceği dilde aktarılması gerekir. Tıbbi jargondan kullanılmamalıdır.
• Hastanın dikkatini verebileceği durumlarda aktarılması gerekir
• Gerekirse hastadan ne anladığı sorulabilir ve verilen bilgi tekrarlanabilir
• Bilgi vermek amacıyla çizimlerden yararlanılabilir
www.mevlutulgen.com
Sağlık Profesyoneli ile hastaarasındaki ilişki ve iletişimin niteliği, yalnızca hastanın hoşnutluğunu sağlayan bir unsur değil, aynı zamanda hastalıların teşhis ve tedavisinde de temel araç olarak değerlendirilmektedir.
Hekimin uzmanlık alanı fark etmeksizin hasta ile arasındaki iletişimin güçlü bir tedavi aracı olduğunu ileri sürmektedir. ( Coulehan, 1999: 1467 – 1468 )
Sağlık personelinin kullanabileceği teknolojik ve bilimsel ilerlemeye rağmen , iletişim hala hastalıkların teşhis ve tedavisinde klinik işlemlerin özünü oluşturmaktadır. (Gordon ve Edwards 1995:3 )
SAĞLIK ÇALIŞANI – HASTA İLİŞKİSİ
www.mevlutulgen.com
Hastayı merkeze alan ilişki biçiminde ise,
Dinlemek,
Sessizlik süreçlerine katlanabilmek,
Endişelerini yorumlamak,
Hastaya açıklamada bulunmak,
Geri bildirim vermek
Hastayla tedavi seçenekleri üzerinde
konuşmak önemlidir.
HASTA- SAĞLIK PROFOSYONELİ İLİŞKİSİ
Hastayı merkeze alan ilişki biçimi
www.mevlutulgen.com
49
Niteliksel Bileşenler Niteliksel Bileşenlerin ifadesi
Pozitiflik
(Positiveness)
Kişilerarası iletişimde bulunan kişilerin yüksek düzeyde bir
saygı ile pozitif tutumlar sergilemesidir.
Açıklık
(Openness)
Kişilerarası iletişimde bulunan kişilerin birbirlerine karşı
yüksek düzeyde güven ve dürüstlük ile özgürce
açıklamalarda bulunmasıdır.
Destekleyicilik
(Supportiveness)
Kişilerarası iletişimde diğer kişinin fikirlerini kavrama
yeteneği ile tanımlayıcı olabilmesidir.
Eşitlik
(Equality)
Kişilerarası iletişim sürecinde karşılıklı olarak iki kişinin
saygı içinde eşit konumda bulunmasıdır.
Empati
(Empathy)
Kişinin kendini diğerinin yerine koyarak, duygu ve
düşüncelerini anlayabilmesi ve karşısındakine
iletebilmesidir.
KİŞİLERARASI İLETİŞİMİN NİTELİKSEL BİLEŞENLERİ
www.mevlutulgen.com
ETKİN DİNLEME
• KABUL
• EMPATİ
• DÜRÜSTLÜK
• Pasif dinleme yanıtları
• İçerik yansıtması
• Duygu yansıtması
• Göz teması
• Bedenin dili öğeleri
50
www.mevlutulgen.com
Empati ; bir kisinin kendisini karsısındaki kisinin yerine koyarak olaylara onun bakıs açısıyla bakması, o kisinin duygularını ve düsüncelerini dogru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir. Bu tanım üç ögedenolusmaktadır:
EMPATİ
1- Olaylara onun bakış
açısıyla bak
2- Duygu ve düşüncelerini doğru anla ve hisset
3- Ona doğru ilet
“Bir insanı yargılamadan önce gökte üç ay eskiyinceye dek onun makosenleriyle yürü…” Kızılderili Atasözü
51
www.mevlutulgen.com
Ben dili :Düşünceyi,Davranışı, Duyguları yansıtır.
Sen dili :"sen"li cümlelerkullandığınızda, karşı taraftagenellikle olumsuz vesavunmacı bir tepki oluşur.Suçlayıcı ve Yargılayıcıdır.
BEN DİLİ
52
www.mevlutulgen.com
İLETİŞİM ENGELLERİ( YAPILAN HATALAR)
Emir vermek .yönetmek (hiçbir zaman kullanılmamalı)
Tehdit etmek, gözdağı vermek (hiçbir zaman kullanılmamalı.)
Vaaz vermek, ahlak dersi vermek (hiçbir zaman kullanılmamalı.)
Öğüt vermek, çözüm getirmek
Öğrenmek, nutuk çekmek, mantıklı düşünceler önermek
Yargılamak, eleştirmek, suçlamak (hiçbir zaman kullanılmamalı.)
Övmek, iltifat etmek, pohpohlamak
www.mevlutulgen.com
Ad takmak.alay etmek, utandırmak (hiçbir zaman kullanılmamalı.)
Yorumlamak, analiz etmek, tanı koymak
Avutmak, teselli etmek
Soru sormak, sınamak, çapraz sorgulamak
Oyalamak, şakacı davranmak, konuyu saptırmak
Karşılaştırmak, kıyaslamak (hiçbir zaman kullanılmamalı.)
İLETİŞİM ENGELLERİ( YAPILAN HATALAR)
www.mevlutulgen.com
Teşekkür ederim.
bana paylaşma ve öğrenme fırsatı verdiğiniz için
Psk.Mevlüt ÜLGEN [email protected]
0 505 910 64 43
