Zhvillimi i infrastrukturës dhe pajisjeve teknike dhe te ...zmai.mk/wp-content/uploads/pdf/Publikacija_obrazovanie_ALB.pdf · dhe programe për arsimin fillore për nxënës të

Zhvillimi i infrastrukturës dhe pajisjeve teknike dhe te-knologjike në shkollat fillore në Republikën e Maqedonisë

(gjendje dhe vlerësime për investim)

Shoqata e analiStëve dhe huluMtueSve të Rinj, ShahR Shkup

[email protected]

“Zhvillimi i infrastrukturës dhe pajisjeve teknike dhe teknologjike në shkollat fillore në republikën e

maqedonisë”

(gjendje dhe vlerësime për investim)

2 „Zhvillimi i infrastrukturës dhe pajisjeve teknike dhe teknologjike në shkollat fillore në Republikën e Maqedonisë“

shtëpi botuese: shoqata e Analistëve dhe hulumtuesve të rinj, shAhr shkup www.zmai.mk, [email protected]

teksti (analiza): Boris dzartov, viktor stojkoski, goran mojanoski, igor sazdovski, Ksenija popovikj, slavica todorovska

Dizajn grafik: Vincent Graphics shkup, 2018

Hulumtimi dhe ky raport janë realizuar me mbështetjen financiare të Fondacionit “Shoqëria e hapur- Maqedoni”, si pjesë e projektit “Infrastruktura dhe zhvillimi i barabartë në shkollat fillore në Maqedoni”. Përmbajtja është përgjegjësia e vetme e autorëve dhe grantistit dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet se i shpreh pikëpamjet dhe qëndrimet e Fondacionit “Shoqëria e Hapur – Maqedoni”.

3

përmbajtje

pArAthënie ...................................................................................................................................5hYrjA ................................................................................................................................................6termA ..............................................................................................................................................8QAsjA metOdOlOgjiKe .............................................................................................................8KApitUlli 1: të dhënAt e hUlUmtimit .............................................................................11

1.1. vitet e ndërtimit të objekteve shkollore .................................................................................121.2 Ndarja rajonale e shkollave fillore ..........................................................................................141.3. numri i nxënësve në shkollat e anketuara .............................................................................141.4. numri i mësuesve në shkollat e anketuara .............................................................................151.5. Largësia mesatare e shkollave rajonale nga shkollat fillore (qendrore) në nivel rajonal ......161.6. numri i shkollave që mbajnë mësim me qëndrim të vazhduar .............................................171.7. Gjuha / gjuhët e zhvillimit të mësimit në shkollat fillore .....................................................171.8. shkollat që janë parapagues aktiv të internetit ......................................................................191.9. sipërfaqja bruto e shkollave të përfshira ...............................................................................191.10. sipërfaqja e shkollave të shkollave të përfshira...................................................................201.11. numri mesatar i terreneve të jashtme për shkollë në nivel rajonal ....................................201.12. numri mesatar i sallave sportive ..........................................................................................211.13. Klasat në shkollat fillore dhe në shkollat rajonale ...............................................................221.14. Kabinete dhe hapësira ndihmëse në shkollat fillore dhe në shkollat rajonale .....................221.15. Bibliotekat shkollore në shkollat fillore dhe rajonale ..........................................................231.16. Shkollat fillore dhe rajonale që kanë një bodrum apo depo ................................................241.17. shkollat që posedojnë nyje sanitare .....................................................................................241.18. Shkolla fillore dhe rajonale me kuzhina dhe dhoma të ngrënies ........................................261.19. lloji i ngrohjes në shkollat ...................................................................................................261.20. Numri mesatar i kompjuterëve në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal ................271.21. Numri mesatar i aparateve telefonike në shkollat fillore dhe rajonale ................................281.22. Numri mesatar i tabletave në shkollat fillore dhe ato rajonale ............................................281.23.Numri mesatar i projektorëve dhe / ose grafoskopëve në shkollat fillore dhe rajonale .......291.24. Numri mesatar i aparateve për printim në shkollat fillore dhe rajonale ..............................301.25. Numri mesatar i tabelave magnetike në shkollat fillore dhe rajonale .................................311.26. Video pajisje në shkollat fillore dhe rajonale ......................................................................321.27. Audio pajisje në shkollat fillore dhe rajonale .......................................................................321.28. Sistemet muzikore në shkollat fillore dhe rajonale ..............................................................331.29. Prania e tabelave të avancuara SMART në shkollat fillore dhe rajonale ...........................341.30. Prania e televizorëve në shkollat fillore dhe rajonale .........................................................351.31.Makina për pastrim të dyshemeve në shkollat fillore dhe rajonale ......................................361.32. Kondicionerët në shkollat fillore dhe fillore ........................................................................37

KApitUlli 2: rApOrtet mes të dhënAve .........................................................................382.1. raporti mes nxënësve dhe mësuesve .....................................................................................392.2. raporti mes numrit të nxënësve me numrin e paraleleve në një shkollë ..............................402.3. raporti mes numrit të paraleleve me numrin e klasave ........................................................402.4. raporti mes numrit të mësuesve me kabinetet dhe hapësirat ndihmëse ...............................412.5. raporti mes projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave .......................................422.6. raporti mes numrit të tabelave magnetike me numrin e klasave ..........................................422.7. raporti mes numrit të tabelave të avancuara smArt lidhur me numrin e klasave .............43


KApitUlli 3: AnAliZAt stAtistiKOre për identiFiKimin e dAllimeve dhe grUpim sipAs ngjAshmërisë .................................................................................................44

3.1. Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat urbane sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal ..................................................................................................453.2. Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat rurale sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal ..................................................................................................463.3 Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat rurale sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal ..................................................................................................463.4. Zhvillimi infrastrukturor - Analiza e variancës (AnOvA) ...................................................483.5. Zhvillimi teknologjik - Analiza e variancës (AnOvA) .......................................................493.6. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore urbane sipas zhvillimit infrastrukturor ................................................................................................................................493.7. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore rurale sipas idneksit të zhvillimit infrastrukturor ................................................................................................................................513.8. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore urbane sipas indeksit të zhvillimit teknologjik .....................................................................................................................................523.9. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore rurale sipas indeksit të zhvillimit teknologjik .....................................................................................................................................53

KApitUlli 4: investimet .........................................................................................................544.1. vlerA e investimeve në 10 vitet e KAlUArA në institUCiOnet e Arsimit FillOr .........................................................................................................................................554.2. vlerësimi i investimeve të nevOjshme për përmirësimin e Zhvillimit të shKOllAve FillOre ........................................................................................................574.2.1. vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e terreneve të jashtme sportive ......574.2.2. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e sallave sportive në shkollat fillore (pa shkollat rajonale) ...........................................................................................................................584.2.3. vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e bibliotekave në shkollat me mbi 50 nxënës ............................................................................................................................................594.2.4. vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabletave “Kindle” për çdo nxënës në shkollat me më pak se 50 nxënës ..................................................................................................604.2.5. vlerësimi i shpenzimeve rrjedhëse për futjen e një parapagesë për internet në nivel vjetor për shkollat që nuk janë parapagues të internetit ........................................................................614.2.6. vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e nyjeve sanitare në shkollat që nuk kanë asnjë nyje sanitare ...............................................................................................................624.2.7. vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e një kuzhine dhe një dhome ngrënie në të gjitha shkollat fillore që kanë treguar se nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie .................634.2.8. vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabelave të avancuara smArt për të gjitha klasat në republikën e maqedonisë që nuk kanë tabela smArt ....................................644.2.9. vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e makinave për pastrimin e dyshemeve ................65

KApitUlli 5: KOnKlUZiOnet dhe reKOmAndimet .....................................................67për AUtOrët dhe OrgAniZAtën ..........................................................................................75literAtUrA e përdOrUr .........................................................................................................77

5

parathënie

Ky raport është rezultat i hulumtimit që një ekip të hulumtuesve të shAhr e ka kryer si një pjesë të projektit „ Infrastruktura dhe zhvillimi i barabartë në shkollat fillore në Maqedoni“ të mbështetur nga Fondacioni shoqëria e hapur- maqedoni në kuadër të konceptit “politikat arsimore inkluzive dhe transparente”. për zbatimin e suksesshëm të hulumtimit, ka qenë të nevojshëm bashkëpunimi i drejtpërdrejtë me mbikëqyrësit е Ministrisë e Arsimit dhe Shkencës dhe dëshira e shkollave për t‘iu përgjigjur kërkesës. prandaj, e shfrytëzojmë këtë mundësi për të falënderuar të gjitha shkollave fillore që na kanë dhënë të dhënat për infrastrukturën e tyre dhe pajisjet teknike. Falënderime të veçanta ne duam të shprehim kabinetit dhe bashkëpunëtorëve të ministres së Arsimit dhe shkencës nga të cilët morëm pajtueshmërinë për Kërkesën e mbledhjes së të dhënave nga shkollat fillore.

hulumtimi ka qenë i organizuar me qëllim që të merret një njohuri të objektivizuar për kushtet materiale dhe teknike për zhvillimin e procesit edukativo-arsimor në republikën e maqedonisë. pastaj, u vërtetua se gjendja në shkollat pasqyrojnë zhvillimin lokal dhe rajonal të vendit. rezultatet e hulumtimit na motivuan të mendojmë dhe për t’i menduar përgjigjet që do të kenë për qëllim të krijohen dallime të barabarta ose të tolerueshme, kushte materiale dhe teknike për zhvillimin e procesit edukativo-arsimor në çdo pjesë të vendit dhe nxënësve të sigurohen kushtet e barabarta ose përafërsisht të barabarta për marrjen e nevojave arsimore dhe arritjen e qëllimeve arsimore.

përpjekja hulumtuese disamujore ka qenë me qëllim që së pari, të sigurohet material empirik, për të cilin u realizua një bashkëpunim të rëndësishëm me autoritetet e arsimit, së dyti, për të marrë një pasqyrë më të plotë për gjendjet aktuale dhe të treta, në bazë të njohurive të mendohen modele dhe ide se si, ku dhe kur do të fillojnë proceset e modernizimit të arsimit fillor, veçanërisht se si të përmirësohen dhe si të krijohen kushtet për barazimin e kapaciteteve infrastrukturore të shkollave fillore në Republikën e Maqedonisë. Ekipi hulumtues shpreson se në kuadër të dhënave empirike në dispozicion ofron njohuri, ide, modele dhe zgjidhje që mund të jenë një nxitje për zhvillimin e kapaciteteve infrastrukturore të shkollave fillore në Republikën e Maqedonisë. Prandaj, sidomos na motivon dhe nxit që edhe më tej të vazhdojmë të mendojnë ide, modele dhe zgjidhje që do të jenë në funksion të zhvillimit dhe lumturisë së gjeneratave të nxënësve që vijnë. ne shpresojmë se me këtë raport krijohet një hapësirë të mjaftueshme për optimizmin tonë.


hYrja

Arsimi është e drejtë themelore njerëzore. Ai është procesi i ndryshimit të personalitetit në drejtimin e dëshiruar me marrjen e përmbajtjeve të ndryshme në varësi të moshës dhe nevojave të individëve. Arsimi duhet t‘u mundësojë fëmijëve, të rinjve dhe të rriturve, fuqinë për të menduar në mënyrë kritike, për të bërë zgjedhje dhe për të përmirësuar jetën e tyre. Arsimi përfshin përmbajtje edukativo- arsimore. shkolla është institucioni më i rëndësishëm i karakterit edukativo- arsimor.

nën termin shkollë nënkuptohet një organizatë ose njësi edukativo-arsimore që kryen mësimin e llojeve të caktuara dhe detyrave edukative, sipas një planit dhe programeve të caktuara mësimore, me një ose më shumë mësues, pavarësisht nëse organizata ka drejtori të pavarur ose është nën udhëheqjen e ndonjë drejtorie tjetër. Çdo njësi që gjeografikisht është e ndarë gjithashtu konsiderohet si një njësi shkollore1. Arsimi fillor në Republikën e Maqedonisë ka për qëllim marrjen e arsimit të përgjithshëm dhe përgatitjen për arsim të mëtejshëm të përgjithshëm ose arsim profesional.

Me Kushtetutën e Republikës së Maqedonisë përcaktohet se arsimi fillor është të detyrueshëm dhe falas. Arsimi fillor rregullohet me Ligjin për Arsim Fillor. Në Ligjin dhe vendimet e tjera ligjore është parashikuar se mësimi dhe format e tjera të punës edukativo-arsimore në shkollën në kuadër të programeve të garantuara për nxënësit është falas dhe financohet me fondet e buxhetit të republikës së maqedonisë. me decentralizimin, themeluesit e shkollave janë Komunat. ekzistojnë edhe shkolla fillore shtetërore të themeluara nga Qeveria, të cilat zhvillojnë një plan mësimor dhe programe për arsimin fillore për nxënës të caktuar për të cilët shteti ka një interes të veçantë (shkolla për nxënësit me nevoja të veçanta arsimore).

Shkolla fillore në përbërjen e saj mund të ketë një ose disa shkolla rajonale që organizohen në vende të banuara me një numër të vogël të nxënësve, për çfarë vendos themeluesi sipas një mendimi paraprak të ministrisë së Arsimit dhe shkencës.

Procesi edukativo-arsimor i shkollës fillore realizohet sipas planit mësimor dhe programeve mësimore dhe që i miraton ministri i Arsimit dhe shkencës.

Detyrimet për financimin e mësimit dhe punës së tjerë edukativo-arsimore, që parashikohen me planin dhe programet mësimore, janë të harmonizuara mes komunave dhe shtetit. shteti financon pagat dhe të ardhurat personale të të punësuarve për kryerjen e mësimit dhe aktivitetet e tjera edukativo-arsimore sipas planit mësimor për shkollën fillore, në përputhje me standardet dhe normativat e përcaktuara. të njëjtat burime mbulojnë harxhimet materiale të shkollave për mbajtjen e hapësirës shkollore dhe blerjen e materialeve mësimore dhe pajisjeve.

Komuna mund të plotësojë dotacionin qëllimor për arsimin me mjete të burimeve të veta. Mjetet për financimin e veprimit të arsimit fillor mund të sigurohen edhe nga burime të tjera (trashëgimi, dhuratat, testamentet etj.) ndërsa përdoren për qëllime. Komunat në bashkëpunim me pushtetin qendror sigurojnë mjetet për transportin e nxënësve, nëse ka nevojë për disa studentë edhe për strehim dhe ushqim në shkollat dhe konviktet.

Për të arritur një arsim cilësor është e domosdoshme afirmimi i aktiviteteve inovative në shkollat: sigurimi i kushteve të përshtatshme për punë (hapësira shkollore dhe hapësira të tjera),

1 Enti shtetëror i statistikës. Shkolla fillore dhe të mesme në Republikën e Maqedonisë në fillim të vitit shkollor. Numër 2.1.17.09. 2017http://www.stat.gov.mk/metodoloskiObjassoop.aspx?id=17&rbrObl=5

7

sigurimi i mjeteve mësimore bashkëkohore dhe materiale ndihmëse, përdorimi i metodave dhe formave të punës bashkëkohore mësimore, përmes trajnimit profesional permanent të stafit, me qëllimin përfundimtar – për ofrimin e mësimit cilësor sipas nevojës së fëmijës2 dhe në kontekst të kohës në të cilën jetojmë.

ndryshimet janë një proces shumë kompleks që vazhdimisht shfaqen në botën tonë. në shkollat ndryshimet duhet të zbatohen për të përmirësuar cilësinë e mësimit dhe punën e shkollës në përgjithësi. në shkollat duhet të ndërtohet një kulturë që do t’i pranojë ndryshimet. por palët e prekura duhet të përfshihen paraprakisht në procesin e iniciativës për ndryshim. për realizimin e ndryshimit organizativ imponohet nevoja për ndryshime edhe në nivelin individual të të punësuarve: kreativiteti individual, puna ekipore, respekti reciprok dhe besimi, mësimi dhe përmirësimi i vazhdueshëm, përdorimi i mjeteve dhe teknikave bashkëkohore, etj.

sepse mësuesit, nxënësit dhe prindërit e tyre në shkollat duhet të jenë aktorët kryesorë që marrin pjesë drejtpërdrejt në zbatimin e ndryshimeve, prandaj edhe ata duhet të përfshihen në iniciativën për ndryshim. një ndryshim arsimor vlerësohet se është i suksesshëm, nëse hronologjikisht i kalon këto tri faza3:

iniciativa - implementimi - institucionalizimi

Ligjërisht, një shkollë fillore mund të themelohet nëse4:

• ka një numër të mjaftueshëm të nxënësve për të formuar të paktën nga dy paralele të klasës së parë deri në klasën e nëntë,,

• ka personel adekuat mësimor,

• janë siguruar hapësirat adekuate shkollore, pajisjet dhe mjetet mësimore në përputhje me normativat dhe standardet e përcaktuara dhe,

• janë siguruar mjetet e nevojshme financiare.

duke u nisur nga kjo regullativë ligjore dhe me pëlqimin dhe mbështetjen e mAsh dhe ministrit të Arsimit dhe shkencës, kemi kryer një hulumtim duke përdorur një pyetësor me një bazë të caktuar të të dhënave të kërkuara nga shkollat fillore në Republikën e Maqedonisë, duke përfshirë edhe shkollat rajonale. Kemi marrë të dhënat për gjendjen e tyre aktuale.

2 UniCeF. Arsimi inkluziv në kuadër të “shkolla sipas nevojës së fëmijës”. rezultatet dhe rekomandimet nga studimi për maqe-doni. dr. Kristofer Xhonston.shkup.2010 https://www.unicef.org/tfyrmacedonia/inClUsive_repOrt_mKd.pdf3 mojanoska, vangelina. punë seminarike për provim për drejtor të një shkolle.20054 Maqedoni. Shkup. Gazeta zyrtare 30/2016. Ligj për arsim fillor. 2016 http://www.sonk.org.mk/documents/Zakon%20za%20osnovno%20obrazovanie.pdf


terma5

paralele është një grup nxënësesh që në të njëjtën kohë dhe në të njëjtën hapësirë në mënyrë sukcesive i edukojnë, mësojnë një ose më shumë mësues.

nxënës është çdo person i regjistruar në shkollë për të ndjekur mësimin.

Aktiviteti edukativo-arsimor në arsimin fillor realizojnë mësuesit që kanë mbaruar arsimin e lartë të duhur ose shkollën e lartë profesionale. mësuesit kryejnë mësimin në gjuhën maqedonase ose në një nga gjuhët e nacionaliteteve (shqip, turqisht, boshnjake ose serbisht).

qasja metodologjike

Hulumtimi mbi zhvillimin infrastrukturor dhe pajisjet teknologjike të shkollave fillore parashikon zbatimin e një procedure komplekse hulumtuese metodike, që është në përputhje me realizimin e qëllimeve të përcaktuara. Qëllimet e hulumtimit janë:

• Të përcaktohet gjendja aktuale në shkollat me infrastrukturën dhe pajisjet teknike, pa synim që të hyjë në funksionalitetin e saj;

• Të identifikohen dallimet në zhvillimin e shkollave mes komunave dhe rajoneve.;

• Të bëhet vlerësimi i investimeve për përmirësimin e infrastrukturës shkollore dhe sigurimin e pajisjes së nevojshme teknike;

• Të jepen rekomandimet për përmirësimin e gjendjes

procesi i mbledhjes së të dhënave u organizua me qëllim për ta vlerësuar gjendjen aktuale në shkollat fillore në Republikën e Maqedonisë, për të identifikuar dallimet dhe për të përcaktuar aktivitetet investuese për zhvillimin e barabartë. Ekipi filloi me studimin e raporteve vjetore mbi punimin e 8 shkollave fillore dhe një shkolle rajonale në komunën e Aerodromit të Shkupit. Nga këto raporte u identifikuan të dhënat në dispozicion për infrastrukturën dhe pajisjet teknike në shkollat. Këto shkolla u morën si një pikënisje në hulumtimin pasi që ato ishin të ndërtuar në kohën e fundit, dhe nga raportet e tyre janë identifikuar të gjitha karakteristikat infrastrukturore në dispozicion dhe pajisjet që ata posedojnë. pastaj u krijua një kuadër me të dhënat për infrastrukturën dhe pajisjet teknike të shkollave fillore që u kërkuan nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës për të gjitha shkollat fillore në Republikën e Maqedonisë.

Shkollat fillore janë: shkolla fillore të rregullta që mund të jenë të pavarura ose rajonale; shkolla të veçanta fillore - për nxënës me pengesa në zhvillimin psikofizik; shkolla për arsim fillor të të rriturve që lejojnë njerëzve më të vjetër se 15 vjet të fitohen me arsim fillor dhe shkollat fillore të muzikës dhe baletit që arsim shtesë i ndjekin nxënësit e shkollave fillore të rregullta. Në bazë të të dhënave të publikuara në bazën e Mak-stat të Entit Shtetëror të Statistikës, ne kemi identifikuar se në Republikën e Maqedonisë ka 914 shkolla fillore dhe shkolla fillore rajonale (në këtë numër

5 Enti shtetëror i statistikës. Shkolla fillore dhe të mesme në Republikën e Maqedonisë në fillim të vitit shkollor. Numër 2.1.17.09. 2017http://www.stat.gov.mk/metodoloskiObjassoop.aspx?id=17&rbrObl=5

9

nuk janë të përfshirë 45 shkollat fillore speciale, 17 shkollat fillore artistike, 12 shkollat fillore për të rriturit dhe 5 shkollat fillore private)6.

Pasi që u përcaktua korniza me karakteristikat dhe pajisjet infrastrukturore për shkollat fillore, dhe u identifikua se objekt i hulumtimit janë 914 shkolla (338 shkolla fillore dhe 576 shkolla fillore rajonale) u drejtuam Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës me qëllim për të dhënë një miratim për dorëzimin e një tabele që përmban pika për të dhënat e ndara në tri kategori: karakteristikat themelore të shkollave, karakteristikat infrastrukturore të shkollave dhe pajisje teknike të shkollave.

Për shkollat fillore ishin kërkuar 39 të dhëna për secilën njësi shkollë fillore në kuadër të hulumtimit dhe për shkollat fillore rajonale ishin kërkuar 40 të dhëna për secilën njësi shkollë rajonale, përkatësisht për këto shkolla ishte kërkuar edhe sa është largësia e shkollës rajonale nga shkolla e tij fillore.

mbledhja e të dhënave u zhvillua brenda një periudhe kohore prej 21 nëntori deri më 21 dhjetor 2017. Ishin mbledhur të dhënat (Tabela I) për 301 shkolla fillore dhe 498 shkollat e tyre rajonale, dhe me hulumtimin janë mbledhur të dhënat që përfshijnë shkollat nga të gjitha 80 komunat në republikën e maqedonisë. në bazë të të dhënave të ministrisë së Arsimit dhe shkencës (mAsh), numri i përgjithshëm i shkollave fillore në Republikën e Maqedonisë është 338 shkolla fillore, që do të thotë në kuadër të këtij hulumtimi ne kemi mbledhur përgjigjet nga 89.1 përqindje e popullacionit të shkollave fillore, ndërsa së bashku me shkollat e tyre fillore rajonale ne kemi mbledhur të dhënat për 799 njësi të shkollave fillore dhe shkollave fillore rajonale ose nga 87.4 përqindje e popullacionit të shkollave fillore dhe shkollave fillore rajonale.

tabela i: Madhësia e mostrës së shkollave të përfshira fillore dhe rajonale në hulumtiminkategoria Shkolla fillore shkolla rajonale

popullacioni 338 576mostra e shkollave nga të cilat

janë mbledhur të dhënat 301 498

Përqindja 89,05 86,5Burimi: Burim vetjak i të dhënave të mbledhura

Pas përfundimit me mbledhjen e të dhënave nga shkollat fillore, të dhënat nga shkollat u grumbulluan në nivel komunal dhe në nivel rajonal duke përdorur softuerin programor „matlab“. ishin caktuar vlerat themelore, vlerat mesatare, përfaqësimi, raporti mes të dhënave të secilës nga pikat e kategorisë infrastruktura dhe pajisjet teknike, me qëllim që të përcaktohen kapacitetet e shkollave dhe për të identifikuar dallimet në zhvillimin e shkollave mes komunave dhe rajoneve. në analizën janë marrë 32 të dhëna themelore për shkollat.

nga të dhënat themelore për shkollat, janë caktuar 7 raporte më të rëndësishme me qëllim për ta përcaktuar kapacitetin e shkollave, të bëra në nivel komunal dhe rajonal, ndërsa në kategori sipas shkollave urbane / rurale dhe fillore / rajonale. Nga të dhënat themelore janë krijuar dy indekse: indeksi i zhvillimit infrastrukturor dhe indeksi i pajisjeve teknologjike të shkollave. mbi këto indekse statistikore janë përdorur metodat multivariante statistikore: analiza e clusterit dhe analiza e variancës (AnOvA). me këto metoda janë kryer 9 analiza statistikore në gjuhën programore

6 iBidem


për statistikë „r“. në analizat statistikore u hulumtua çfarë janë dallimet në karakteristikat infrastrukturore dhe pajisjet teknike mes shkollave në nivel komunal, mes shkollave urbane dhe rurale.

pas përcaktimit të gjendjes aktuale në shkollat me të dhënat themelore, me raportet e përcaktuara dhe analizat statistikore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për përmirësimin e infrastrukturës dhe sigurimin e pajisjes teknike në shkollat. janë bërë gjithsej 9 vlerësime. Qëllimi përfundimtar është që të vlerësohen investimet e nevojshme për të përmirësuar standardin e shkollave fillore në aspektin e karakteristikave infrastrukturore dhe pajisjeve teknike në shkollat.

Konkluzionet e hulumtimit tregojnë gjendjen numerike çfarë ka/ nuk ka / në një shkollë, me çfarë kapacitet disponon, por kjo nuk do të thotë se gjithçka është funksionale, e ruajtur mirë dhe në gjendje të përsosur. për vlerësimin e funksionalitetit është e nevojshme të bëhet një analizë e gjendjes në terren, që kërkon një hulumtim më të gjerë në terren. në fund janë dhënë rekomandime për investimet e nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të barabartë të shkollave.

kapitulli 1:

të dhënat

e hulumtimit


Përmes hulumtimit të raporteve të shkollave fillore nga komuna e Aerodromit, janë identifikuar të dhënat që janë objekt i hulumtimit. Këto të dhëna u grupuan në tri kategori: karakteristikat themelore të shkollës, karakteristikat infrastrukturore të shkollës dhe pajisjet teknike me të cilat disponon. në kuadër të çdo kategorie, janë përfshirë këto pikat e të dhënave për të cilat janë mbledhur të dhënat:

1. karakteristikat themelore: emri i shkollës fillore / rajonale; komunës; a është urbane ose rurale; numri i përgjithshëm i nxënësve 2017/2018; numri i përgjithshëm i mësuesve 2017/2018; numri i përgjithshëm i paraleleve 2017/2018; kur është e ndërtuar (viti); në cilat vite është e mbindërtuar ose e rinovuar gjatë 10 viteve të fundit; sa ka qenë vlera e investimeve për rinovim apo ndërtim (në denarë); çfarë është rinovuar ose ndërtuar gjatë 10 viteve të fundit; a zhvillohet mësim me qëndrim të vazhduar; gjuhë / gjuhët e zhvillimit të mësimit; a është një parapagues aktiv i internetit ; * Për shkollat fillore rajonale janë mbledhur të dhëna për largësinë në kilometra nga shkolla fillore qendrore.

2. karakteristikat infrastrukturore: sipërfaqja bruto e shkollës në m2; hapësira shkollore në m2 (hapësira shkollore, salla sportive dhe të gjitha hapësirat e tjera); numri i përgjithshëm i terreneve sportive të jashtme; numri i përgjithshëm i sallave sportive; katet e përgjithshme (duke përfshirë katin përdhes); numri i përgjithshëm i klasave; numri i përgjithshëm i kabineteve; numri i përgjithshëm i hapësirave ndihmëse; a ka bibliotekë shkollore; a ka bodrum apo depo; çfarë lloji i sistemit të ngrohjes përdor shkolla (ngrohje qendrore, ngrohje vetjake me energji elektrike, ngrohje përmes burimeve të ripërtërithsme, ngrohje me lëndë djegëse të lëngshme ose dru etj.); numri i nyjeve sanitare; a ka një kuzhinë shkollore dhe dhomë ngrënie.

3. pajisje teknike: numri i përgjithshëm i kompjuterëve (laptop dhe desktop); numri i përgjithshëm i pajisjeve telefonike shkollore; numri i përgjithshëm i tabletave; numri i përgjithshëm i projektorëve dhe grafoskopëve; numri i përgjithshëm i printerëve; numri i përgjithshëm i tabelave magnetike; çfarë posedon nga video pajisjet (videokamerë, fotokamerë, tripod për kamerë); çfarë posedon nga audio pajisjet (mikrofon, altoparlantë, miksetë për zë, tripod, amplifikator); numri i përgjithshëm i sistemeve muzikore; numri i përgjithshëm i tabelave smArt; numri i përgjithshëm i televizorëve; numri i përgjithshëm i makinave për pastrimin e dyshemeve; numri i përgjithshëm i kondicionerëve.

në pjesën e studimit që vijon, janë përshkruar të dhënat për karakteristikat themelore dhe infrastrukturore të shkollave dhe pajisjet teknike të tyre. përshkrimi i të dhënave për shkollat ndahet në shkolla fillore dhe shkolla fillore rajonale, shkolla urbane dhe rurale, ndërsa theksohen vlerat minimale dhe maksimale për pikën e caktuar të të dhënave sipas rajonit dhe sipas komunave.

1.1. Vitet e ndërtimit të objekteve shkollore

një nga të dhënat që kemi kërkuar nga shkollat është që ta tregojnë vitin kur shkolla ishte e ndërtuar (ka filluar me punë). Me qëllim që të kemi një pasqyrë më të lehtë për zhvillimin infrastrukturor në lidhje me objektet shkollore për arsim fillor, e grupuam ndërtimin e shkollave në një interval prej 10 vjetësh (tabela 1.1).

13

Таbela 1.1.: Intervale dhjetëvjetorë për numrin e shkollave të ndërtuara fillore dhe rajonale

Dekada në të cilën është

ndërtuar shkollën

numri i përgjithshëm

i shkollave fillore urbane rurale

numri i përgjithshëm

i shkollave rajonale urbane rurale

1851 - 1860 1 1 0 1 0 11861 - 1870 2 1 1 0 0 01871 - 1890 0 0 0 0 0 01881 - 1890 0 0 0 0 0 01891 - 1900 1 1 0 2 1 11901 - 1910 0 0 0 0 0 01911 - 1920 2 2 0 3 1 21921 - 1930 13 7 6 12 2 101931 - 1940 23 7 16 37 2 351941 - 1950 29 11 18 86 5 811951 - 1960 42 27 15 48 8 401961 - 1970 59 34 25 61 5 561971 - 1980 49 38 11 38 4 341981 - 1990 34 19 15 52 6 461991 - 2000 12 1 11 31 1 302001 - 2010 12 3 9 27 0 272011 - 2017 8 7 1 23 1 22

Burimi: Burim vetjak i të dhënave të mbledhura

Disa nga shkollat fillore që përbëhen nga dy ose më shumë objekte shkollore kanë caktuar një vit të ndryshëm të ndërtimit të objekteve dhe për ta i regjistruam dy vitet kur është finalizuar ndërtimin e objektit të caktuar shkollor. gjithashtu, një pjesë e vogël e shkollave të anketuara nuk u përgjigjën për vitin kur është ndërtuar shkolla. nga të dhënat e marra në hulumtimin, shkolla më e vjetër fillore është e ndërtuar në komunën e Velesit në vitin 1857 ndërsa shkolla më e re fillore është e ndërtuar në komunën Kisella vodë në vitin 2016.

Që nga shpallja e pavarësisë së Republikës së Maqedonisë janë ndërtuar 32 shkolla fillore ndërsa para pavarësisë së Republikës së Maqedonisë janë ndërtuar 255 shkolla fillore. Sa i përket shkollave fillore rajonale, shkolla më e vjetër rajonale është në fshatin Robovë, në komunën e Bosilovës në vitin 1860, ndërsa shkollat më të reja rajonale u ndërtuan në komunën e debarcës dhe në komunën e sarajit në vitin 2017. Që nga shpallja e pavarësisë së republikës së maqedonisë, janë ndërtuar 81 shkolla fillore rajonale ndërsa para pavarësisë së Republikës së Maqedonisë janë ndërtuar 340 shkolla fillore rajona.


1.2. Ndarja rajonale e shkollave fillore

Nga hulumtimi i kryer ishin përfshirë gjithsej 799 shkolla fillore dhe shkolla rajonale në tërë territorin e Republikës së Maqedonisë. Nga 799 shkolla, 38.79% ose 301 janë shkolla fillore, ndërsa 62.32% ose 498 janë shkolla fillore rajonale. Rajoni i Shkupit është rajoni me më shumë shkolla fillore ose 83 shkolla, ndërsa rajoni i Pellagonisë ka më shumë shkolla rajonale, 115 (Tabela 1.2.).

Përveç ndarjes së shkollave në shkollat fillore dhe rajonale, shkollat kategorizohen sipas asaj se a janë urbane apo rurale. nga shkollat e anketuara në nivelin e maqedonisë, 221 janë shkolla urbane dhe 578 shkolla fillore rurale. Rajoni me numrin më të madh të shkollave urbane është rajoni i shkupit, i cili ka 62 shkolla. si rajon me numrin më të madh të shkollave rurale është rajoni i Pellagonisë me 132 shkolla. Komuna e Kumanovës ka numrin më të madh të shkollave fillore dmth. 18 shkolla fillore, ndërsa Komuna e Manastirit ka 30 shkolla rajonale.

Таbela 1.2.: Ndarja rajonale e shkollave fillore dhe shkollave fillore rajonale

rajoniShkolla fillore shkolla rajonale

gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 301 173 128 498 48 450Vardarit 24 19 5 48 4 44Lindor 26 21 5 60 17 43

Jugperëndimor 33 15 18 64 2 62Juglindor 19 11 8 51 7 44

pellagonisë 44 19 25 115 8 107pollogut 42 12 30 63 2 61

Verilindor 30 18 12 45 4 41shkupit 83 58 25 52 4 48


1.3. numri i nxënësve në shkollat e anketuara

nga hulumtimi i kryer, në nivelin e maqedonisë, në shkollat e anketuara në vitin shkollor 2017/2018 janë regjistruar gjithsej 169 559 nxënës. si rajon me numrin më të madh të nxënësve është rajoni i Shkupit, i cili ka 58 299 nxënës ose 34.43% të numrit të përgjithshëm të nxënësve. Komuna me numrin më të madh të nxënësve është Kumanova me 9 529 nxënës, ose 5.61% të numrit të përgjithshëm të nxënësve në nivel të republikës së maqedonisë.

15

Таbela 1.3.: Numri i nxënësve në shkollat fillore dhe fillore rajonale në nivel të rajonit


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 149.778 113.952 35. 826 19.781 3.139 16.440Vardarit 10.847 9.975 872 1.838 104 1.734Lindor 11.428 10.656 772 1.873 686 1.187

Jugperëndimor 13.354 8. 627 4.727 2.006 78 1.928Juglindor 9.036 6. 563 2.473 1.418 254 1.057

pellagonisë 17.095 11.976 5.119 2.541 693 1.848pollogut 21.392 12. 531 8.861 4.046 190 3.761

Verilindor 12.900 10. 077 2.823 1.486 457 1.029shkupit 53.726 43. 547 10. 179 4.573 677 3.896


Komuna me numrin më të ulët të nxënësve është Komuna e Zërnovcit me 162 nxënës të regjistruar në vitin shkollor 2017/2018, ose 0.09% të numrit të përgjithshëm të nxënësve në Republikën e Maqedonisë. Numri i përgjithshëm i nxënësve në shkollat fillore është 149 778 nxënës, ndërsa numri i përgjithshëm i nxënësve në shkollat rajonale është 19 781 nxënës.

1.4. numri i mësuesve në shkollat e anketuara

në kuadër të shkollave të përfshira në hulumtim, mësim zhvillojnë 15 402 mësues. në shkollat fillore në nivel të Maqedonisë, ka 12,651 mësues ndërsa 2751 mësues në shkollat rajonale. Në shkollat fillore urbane në nivel të Maqedonisë ka 9 246 mësues, ndërsa në në shkollat fillore rurale dhe rajonale ka 5 599 mësues.

Тabelа 1.4.: Numri i mësuesve në shkollat fillore dhe shkollat fillore rajonale sipas rajoneve


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane urbanegjithsej 12.651 8.846 3.629 2.751 400 2.330Vardarit 937 829 108 277 45 232Lindor 1.171 1.026 145 278 122 156

Jugperëndimor 1.282 708 539 359 27 332Juglindor 835 505 309 219 38 172

pellagonisë 1.639 971 603 443 68 375pollogut 1.894 945 920 451 16 423

Verilindor 1.282 950 306 267 37 230shkupit 3. 611 2.912 699 457 47 410


gjatë analizës së numrit të mësuesve sipas rajoneve, rajoni i shkupit është me numrin më të madh të mësuesve. Rajoni i Shkupit ka 4 068 mësues ose 26.41% të numrit të përgjithshëm të mësuesve. Rajoni me numrin më të ulët të mësuesve është Rajoni Juglindor me 1.054 mësues ose 6.84%


të numrit të përgjithshëm të mësuesve. Komuna me numrin më të ulët të mësuesve është Komuna e Vevçanit me 26 ose 0.16% të numrit të përgjithshëm të mësuesve nga shkollat e hulumtuara, ndërsa Komuna e Kumanovës me 859 mësues është komuna me numrin më të madh të mësuesve. Ajo merr pjesë me 5.57% të numrit të përgjithshëm të mësuesve nga shkollat e analizuara.

1.5. Largësia mesatare e shkollave rajonale nga shkollat fillore (qendrore) në nivel rajonal

Në hulumtimin janë mbledhur të dhënat për largësinë e shkollave rajonale nga shkollat fillore (shkollat qendrore) dhe sipas të dhënave të marra, u vlerësua largësia e shkollave rajonale nga shkollat e tyre qendrore. Largësia mesatare e shkollave rajonale nga shkollat fillore (shkollat qendrore) në nivelin rajonal është marrë si sasi e shumës së largësisë së të gjitha shkollave rajonale nga shkollat fillore dhe numrit të shkollave rajonale në një rajon.

Grafiku 1.5.: Largësia mesatare e shkollave rajonale nga shkollat qendrore sipas rajoneve – në km

4.243.22 3.55 3.67

2.653.71

7.375.69

012345678

larg

ësia

në

km

rajone

largësia mesatare e shkollave rajonale nga shkollat qendrore sipas rajoneve


Vlerësimet janë prezantuar në nivel rajonal (Grafiku 1.5.). Gjatë analizës së kryer si rajon në të cilin shkollat rajonale kanë largësi më të madhe nga shkollat fillore (qendrore) është Rajoni verilindor, me largësi mesatare nga 7.36 km, ndërsa si rajon me largësi më të vogël të shkollave rajonale nga shkollat fillore (qendrore) është rajoni i Pellagonisë me largësi mesatare nga 2.64 km. në nivel komunal, në Komunën e vrapçishtit shkollat rajonale kanë largësinë më të vogël nga shkollat fillore me largësi mesatare nga 1 kilometër, ndërsa komuna në të cilën shkollat rajonale kanë largësi më të madhe nga shkollat fillore është Komuna e Makedonski Brodit me largësi mesatare nga 27.1 kilometra.

17

1.6. Numri i shkollave që mbajnë mësim me qëndrim të vazhduar

në kuadër të hulumtimit janë mbledhur të dhënat „A zhvillon shkolla mësim me qëndrim të vazhduar?“. nga të dhënat e marra në nivel të republikës së maqedonisë, zhvillohet mësimi me qëndrim të vazhduar në 81 shkolla fillore dhe rajonale ose 10% të të gjitha shkollave të anketuara në këtë hulumtim. rajoni lindor është me numrin më të vogël të shkollave ku zhvillohet mësim me qëndrim të vazhduar, dmth. 2 shkolla. si rajon me numrin më të madh të shkollave që zhvillojnë mësim me qëndrim të vazhduar është rajoni i shkupit, me 41 shkolla.

tabela 1.6: Numri i shkollave fillore dhe rajonale që zhvillojnë mësim me qëndrim të vazhduar në nivel rajonalн







shumica e shkollave në të cilat zhvillohet mësimi me qëndrim të vazhduar janë shkollat fillore, dmth. 65 shkolla apo 80% të shkollave që zhvillojnë mësim me qëndrim të vazhduar. Kundrejt kësaj, në 16 shkollat rajonale zhvillohet mësim me qëndrim të vazhduar ose 20% e shkollave. duke analizuar në aspektin e komunave, komuna me më shumë shkolla ku zhvillohet mësim me qëndrim të vazhduar është Komuna e Aerodromit me 8 shkolla.Komunat në të cilat nuk ka asnjë shkollë në të cilën zhvillohet mësim me qëndrim të vazhduar janë: haraçin, Berovë, manastir, Bogdanc, Bosilovë,Bërvenicë, vasilevë, vevçan, vinicë, vrapçisht, gjevgjeli, gradsko, dibër, debarcë, Karbinc, Kërçovë, Konçë, Kratovë, Kriva pallankë, Krivogashtan, Krushevë, Zelenikovë, lozovë, mavrovë dhe rostushë, makedonski Brod, mogillë, negotinë, novaci, novo sellë, Ohër, pehçevë plasnicë, probishtip, rankovce, resnjë, rosoman, sveti nikollë, sopisht, staro nagoricanë, studeniçan, Qendër Zhupa, Çashkë, Çeshinovë- Obleshevë, Çuçer sandevë dhe shtip.

1.7. Gjuha / gjuhët e zhvillimit të mësimit në shkollat fillore

në nivel të republikës së maqedonisë, në bazë të të dhënave të mbledhura për shkollat fillore dhe rajonale, në 148 shkolla zhvillohet mësim në gjuhën shqipe, në 2 shkolla në gjuhën boshnjake, në 542 shkolla në gjuhën maqedonase, në 29 shkolla në turqisht dhe 73 shkolla me mësim dygjuhësor (Grafiku 1.7). Nga shkollat e analizuara për të cilat kemi marrë të dhëna, në 5 shkolla nuk e kanë caktuar gjuhën e zhvillimit të mësimit.


Grafiku 1.7.: Numri i shkollave fillore dhe rajonale që zhvillojnë mësim sipas një gjuhe të caktuar në nivel të Maqedonisë

73

29

0

542

2

148

0 100 200 300 400 500 600

dygjuhësi

gjuha turke

gjuha serbe

Gjuha maqedonase

gjuha boshnjake

gjuha shqipe

numri i shkollave

Gju

hët e

mës

imit

numri i shkollave që mësojnë sipas një gjuhe të caktuar


nga të dhënat e mbledhura mund të analizohet gjithashtu edhe numri i nxënësve sipas gjuhës në të cilën zhvillohet mësimi në shkollën përkatëse. sepse në të dhënat e marra në 5 shkolla nuk caktohet gjuhën e zhvillimit të mësimit, prandaj numri i përgjithshëm i nxënësve nëse mblidhen nga të gjitha kategoritë e gjuhëve është më i ulët për 6 153 nxënës në lidhje me numrin e nxënësve të përfshirë në hulumtimin, që është treguar më lart. nga të dhënat e analizuara (tabela 1.7.), numri më i madh i nxënësve mësojnë në shkollat ku mësimi zhvillohet vetëm në gjuhën maqedonase dhe është 96 261 nxënës.

Тabela 1.7.: Numri i nxënësve sipas gjuhës së zhvillimit të mësimit në nivel të Maqedonisë

gjuha e zhvillimit të

mësimit

gju

ha sh

qipe

gju

ha

bosh

njak

e

gju

ha

maq

edon

ase

gju

ha se

rbe

gju

ha tu

rke

mësimi zhvillohet në më shumë se

një gjuhë

gjit

hsej

numri i nxënësve 28.279 184 96.261 0 1.604 37.078 163.406


19

1.8. shkolla që janë parapagues aktiv të internetit

për shkak të faktit se në ditët e sotme interneti është shumë i rëndësishëm për komunikim, shkëmbim të informatave me palët e prekura, njohje me praktika të reja të punës gjatë realizimit pothuajse të të gjitha proceseve të punës dhe etj.,në hulumtimin janë mbledhur të dhëna a janë shkollat parapagues aktiv të internetit. Nga të dhënat e marra, 534 shkolla fillore dhe rajonale ose 66.83% të shkollave fillore dhe rajonale të anketuara janë parapagues aktiv të internetit. Në Rajonin e Shkupit 94% të shkollave fillore janë parapagues të internetit, ndërsa Rajoni Juglindor është me përqindje më të ulët të parapaguesve të internetit, dmth. 70% të shkollave fillore. Në shkollat rajonale në Rajonin e Vardarit 68.8% të shkollave fillore janë parapagues të internetit, ndërsa në Rajoni Juglindor 40% të shkollave rajonale janë parapagues të internetit.

Тabela 1.8.: Pjesëmarrja e shkollave që janë parapagues aktiv të internetit në raport me numrin e përgjithshëm të shkollave në nivel rajonal.


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruraleVardarit 0,875 0,947 0,600 0,688 0,750 0,508Lindor 0,923 0,952 0,800 0,600 0,529 0,491

Jugperëndimor 0,758 0,786 0,722 0,393 1,000 0,550Juglindor 0,700 0,818 0,500 0,400 0,667 0,242

pellagonisë 0,800 0,789 0,840 0,614 0,571 0,835pollogut 0,907 0,833 0,933 0,581 0,000 1,241

Verilindor 0,839 0,778 0,917 0,489 1,000 0,450shkupit 0,940 0,966 0,880 0,569 0,750 0,052


1.9. sipërfaqja bruto e shkollave të përfshira

në mbledhjen e të dhënave, kemi pasur për qëllim ta përcaktojmë sipërfaqen bruto të shkollave fillore. Nën sipërfaqen bruto të shkollës nënkuptohet sipërfaqen e përgjithshme të shkollës që përbëhet nga një oborr, hapësira shkollore, salla sportive, terren sportiv të jashtëm etj. sipas hulumtimit të kryer, sipërfaqja e përgjithshme shkollore në nivel të republikës së maqedonisë është 3 169 888 m2 për shkollat e përfshira në këtë hulumtim.

duke analizuar ndarjen rajonale, rajoni i shkupit është rajoni me sipërfaqen më të madhe shkollore, ku sipërfaqja bruto e shkollave fillore dhe rajonale është 1,075 m2 832.80 ose 34% e sipërfaqes së përgjithshme shkollore të shkollave të anketuara në nivelin e maqedonisë (tabela 1.9). Sa i përket ndarjes së sipërfaqes bruto të shkollave mes shkollave fillore dhe rajonale, 74.6% e tokës shkollore takon shkollave fillore, ndërsa 25.4% shkollave rajonale.


Тabela 1.9.: Sipërfaqja bruto në m2 e shkollave fillore dhe rajonale sipas rajoneve


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 2.364.332,47 1.580.752,89 758.828,58 805.555,79 76.115,00 715.691,79Vardarit 179. 543,07 150.608,07 28.935,00 46.829,40 6.990,00 39.839,40Lindor 169.597,00 135.585,00 34.012,00 101.663,84 10.543,00 91.120,84

Jugperëndimor 218.098,66 139.825,82 75.972,84 95.717,29 380,00 95.337,29Juglindor 168.702,46 116 .261,66 43.879,80 135.173,14 27.863,00 94.197,14

pellagonisë 228.481,65 123.249,00 95.792,65 139.136,59 6.309,00 132.827,59pollogut 254.702,79 113.886,00 139.366,79 66.817,53 390,00 65.791,53

Verilindor 190.031,00 82.945,00 104.086.00 99.561,00 1.641,00 97.920,00shkupit 955.175,84 718.392,34 236.783,50 120.657,00 21.999,00 98.658,00


1.10. sipërfaqja e shkollave të shkollave të përfshira

në kuadër të hulumtimit janë mbledhur të dhënat mbi sipërfaqen shkollore. nën sipërfaqen shkollore nënkuptohet hapësirën shkollore të një shkolle, që përbëhet nga një sallë sportive, klasa, kabinete, hapësira ndihmëse etj.

Тabela1.10.: Sipërfaqja shkollore në m2 të shkollave fillore dhe rajonale nëpër rajone


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 794.395,76 601.984,31 182.469,45 153.681,83 21.026,88 130.375,95Vardarit 91.71,02 85.395,02 5.776,00 18.735.14 1.670,00 17.065,14Lindor 66.288,71 58.174,71 8.114,00 23.498,51 7.996,00 15.502,51

Jugperëndimor 78.382,27 46.425,82 30.806,45 16.588,73 285,00 16.303,73Juglindor 49.099,66 38.516,66 8.903,00 14.590,14 3.316,00 9.583,14

pellagonisë 87.483,56 56.497,79 27.145,77 23.338,28 2.112,00 21.226,28pollogut 83.413,09 37.660,00 44.431,09 21.010,15 280,00 20.142,15

Verilindor 61.177,38 39.398.38 19.829,00 14.448,00 1.210,00 13.238,00shkupit 277.380,07 239.915.93 37.464,14 21.472,88 4.157,88 17.315,00


Nga të dhënat e marra, shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.10.) në rajonin e Shkupit së bashku përbëjnë pjesën më të madhe të sipërfaqes shkollore, dmth. 298 853 m2 sipërfaqe shkollore ose 31.5% të sipërfaqes së përgjithshme shkollore në nivelin e Maqedonisë.

1.11. numri mesatar i terreneve të jashtme për shkollë në nivel rajonal

hulumtimin ka përfshirë të dhënat për numrin e terreneve sportive dhe sallave me të cilat disponojnë shkollat fillore dhe shkollat rajonale. Numri mesatar i terreneve të jashtme me të cilat disponojnë shkollat fillore në nivel të Maqedonisë është 1.44 terrene sportive për një shkolle (tabela 1.11.), ndërsa për shkollat rajonale në nivel të maqedonisë është 0.55 terrene sportive për një shkolle. sipas ndarjes së shkollave në rurale dhe urbane, numrin mesatar të terreneve të jashtme që kanë shkollat fillore urbane është 1.58 terren për një shkollë, ndërsa numrin mesatar të

21

terreneve të jashtme që kanë shkollat fillore rurale është 1.25 terren për shkollë. Kur bëhet fjalë për shkollat rajonale, numrin mesatar të terreneve të jashtme për shkollat rurale rajonale është 0.76 terren për shkollë, ndërsa te shkollat rurale ky numër është 0.53 terrene për shkollë.

Тabela1.11.: Numri mesatar i terreneve të jashtme për shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 1,44 1,58 1,25 0,55 0,76 0,53Vardarit 1,29 1,37 1,00 0,77 0,50 0,80Lindor 1,62 1,67 1,40 0,68 0,88 0,61





Komuna e Kratovës u dallua si komunë në të cilën asnjë shkollë fillore dhe rajonale nuk ka terren.

1.12. numri mesatar i sallave sportive

në hulumtimin përfshihet edhe numrin e sallave sportive që shkollat i kanë në dispozicion. Numri mesatar i sallave sportive me të cilat disponojnë shkollat fillore dhe rajonale në nivelin e Maqedonisë është 0.31 sallë për shkollë. Sipas të dhënave (Tabela 1.12.), shkollat fillore mesatarisht kanë 0.72 sallë për shkollë, ndërsa shkollat rajonale kanë 0.06 sallë sportive për shkollë.

Тabela 1.12: Numri mesatar i sallave sportive për shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal








Në ndarjen e shkollave në rurale dhe urbane, shkollat fillore urbane kanë 0.89 sallë për shkollë, ndërsa shkollat rajonale urbane kanë 0.17 salla për shkollë. Në të kundërt, shkollat fillore rurale kanë 0.5 sallë për shkollë ndërsa shkollat fillore rurale kanë 0.04 sallë për shkollë. nga shkollat e anketuara në këtë hulumtim janë identifikuar 105 shkolla fillore qendrore që nuk kanë një sallë sportive.

1.13. Klasat në shkollat fillore dhe në shkollat rajonale

në hulumtimin janë mbledhur të dhëna për numrin e klasave që i posedon një shkollë. në kuadër të shkollave të përfshira në hulumtimin në nivel të maqedonisë, shkollat kanë 6 820 klasa. nga ato klasa në shkollat e rajonit të vardarit ka 518, dhe 1 826 kanë shkollat në rajonin e shkupit. Lidhur me shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.13.), shkollat fillore kanë 4 983 klasa ose 75% të numrit të përgjithshëm të klasave, ndërsa shkollat rajonale kanë 1 837 klasa ose 25% të numrit të përgjithshëm të klasave. Komuna me numrin më të madh të klasave është Komuna e Kumanovës me 305 klasa ose 4.4% të klasave në numrin e përgjithshëm të shkollave, ndërsa me numrin më të vogël të klasave është komuna e lozovës me 10 klasa.

Таbela 1.13.: Klasat në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 4.983 3.511 1.472 1.837 236 1.581Vardarit 338 290 48 180 20 160Lindor 435 380 55 277 93 184


Verilindor 484 328 135 171 27 144shkupit 1.603 1 303 300 223 23 200



1.14. Kabinete dhe hapësira ndihmëse në shkollat fillore dhe në shkollat rajonale

sipas hulumtimit të kryer në nivel të republikës së maqedonisë në shkollat e analizuara ka 3,899 kabinete dhe hapësira ndihmëse. në shkollat e rajonit të shkupit ka 1.168 kabinete dhe hapësira ndihmëse ose 30% të numrit të përgjithshëm të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse në shkollat në nivel të Maqedonisë. Lidhur me ndarjen nëse është shkollë fillore ose rajonale (Tabela 1.14.), në shkollat fillore ka 3,128 ose 80% të numrit të përgjithshëm të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse, ndërsa në shkollat rajonale kanë 771 ose 20% të numrit të përgjithshëm të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse.

23

tabela 1.14.: Кабинети и помошни простории во основните и во подрачните училишта на ниво на регион


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 3.128 2.328 757 771 90 673Vardarit 316 280 36 112 18 94Lindor 326 295 31 114 35 79


Verilindor 206 149 50 64 4 60shkupit 1.056 870 186 112 7 105



1.15. Bibliotekat shkollore në shkollat fillore dhe rajonale

në kuadër të hulumtimit janë grumbulluar të dhënat edhe për të a disponon shkolla me një bibliotekë shkollore. për këto të dhëna, nuk u parashtrua pyetjen me çfarë fond librash disponojnë bibliotekat, vetëm kemi mbledhur të dhënat nëse ka apo nuk ka një bibliotekë shkollore. në bazë të të dhënave të marra (Tabela 1.15.) në nivel të Maqedonisë në 369 shkolla fillore dhe rajonale ka biblioteka shkollore.

tabela 1.15: Biblioteka shkollore në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal

rajoni Shkolla fillore shkolla rajonale






shumica e këtyre bibliotekave janë në rajonin e shkupit, ku ka 80 biblioteka në shkollat fillore dhe shkollat rajonale. Më pak biblioteka ka në Rajonin Juglindor, ku ka 28 biblioteka shkollore në shkollat fillore dhe rajonale. Sipas të dhënave, shkollat fillore në dispozicion kanë 284 biblioteka shkollore ose 80% të numrit të përgjithshëm të bibliotekave, ndërsa shkollat rajonale kanë 75 biblioteka ose 20% të numrit të bibliotekave shkollore. Sipas të dhënave, 94% (284 nga 301 shkolla) të shkollave fillore kanë një bibliotekë shkollore, ndërsa ky numër është 15% (75 nga


498 rajonale) te shkollat lokale. Nga shkollat fillore që ishin të përfshirë në këtë hulumtim, 17 shkolla fillore nuk kanë një bibliotekë shkollore.

1.16. Shkollat fillore dhe rajonale që kanë një bodrum apo depo

gjatë kryerjes së hulumtimit janë mbledhur të dhënat nëse shkollat ka një bodrum ose një depo. në nivel të maqedonisë, në 474 shkolla ka bodrum ose depo. në rajonin e shkupit, 101 shkolla fillore dhe rajonale kanë një bodrum apo depo (Tabela 1.16.). Në Rajonin e Vardarit 41 shkolla fillore dhe rajonale kanë bodrume. Kemi përfaqësimi më i lartë procentual për bodrume ose depo e shkollat fillore ku 213 ose 70% të shkollave kanë bodrum ose depo, ndërsa te shkollat rajonale 261 ose 53% e shkollave kanë bodrum ose depo. Në 88 shkolla fillore nuk ka as bodrum as depo.

tabela 1.16.: Shkolla fillore dhe rajonale me bodrum ose depo në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane rurale

gjithsej 213 127 82 261 27 230

Vardarit 18 15 3 23 2 21

Lindor 20 16 4 42 11 31



Jugperëndimor 16 5 10 27 1 26

Juglindor 15 8 6 26 5 18


1.17. Shkollat që posedojnë nyje sanitare

në kuadër të hulumtimit, janë mbledhur të dhëna për nyjet sanitare në shkollat. sipas të dhënave të mbledhura, numri mesatar i nyjeve sanitare në shkollat në nivel të maqedonisë është 5.16 nyje sanitare. Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe ato rajonale (Tabela 1.17), numri mesatar i nyjeve sanitare në shkollat fillore është 10, ndërsa te shkollat rajonale është 2.17. Në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është vërtetuar se numri mesatar i nyjeve sanitare te shkollat fillore urbane është 13.19, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 3.13 nyje sanitare. Numri mesatar i nyjeve sanitare te shkollat fillore rurale është 5.57, ndërsa te shkollat rurale ky numër është 2.07.

25

tabela 1.17.: Numri i pranisë së nyjeve sanitare në shkollat në nivel rajonal







Gjatë kryerjes së hulumtimit u identifikuan shkollat që nuk kanë nyje sanitare (Grafiku 1.17.). Nga shkollat e anketuara në nivel të Maqedonisë, janë identifikuar 2 shkolla fillore dhe 28 shkolla rajonale pa nyje sanitare.

Grafiku 1.17. Numri i shkollave pa nyje sanitare sipas komunave

11

62

11

41

34

311

0 1 2 3 4 5 6 7

strumicëstrugë

staro nagoriçansopisht

rosomanMavrovë dhe Rostushë

kumanovëkrivogashtan

kërçovëZelenikovë

Zhelinëgostivarbogovinë

Numri i shkollave

Kom

una

Numri i shkollave pa nyje sanitare nëpër komuna


Si një komunë me numrin më të madh të shkollave që nuk posedojnë nyje sanitare është Komuna e Staro Nagoriçanit, ku 6 shkolla rajonale nuk kanë nyje sanitare, ndërsa komuna ku ka një shkollë rajonale pa nyje sanitare janë: 1 strumicë, 1 strugë, 1 rosoman, 1 Mavrovë dhe Rostushë, 1 Krivogastan, 1 Gostivar dhe 1 Bogovinë. Janë identifikuar dy shkolla fillore që nuk posedojnë nyje sanitare në Komunat e Vrapçishtit dhe Zhelinës.


1.18. Shkolla fillore dhe rajonale me kuzhina dhe dhoma të ngrënies

gjatë kryerjes së hulumtimit janë mbledhur të dhënat për numrin e kuzhinave shkollore dhe dhomave të ngrënies në shkollat.

tabela 1.18.: Shkolla fillore dhe rajonale me kuzhina shkollore dhe dhoma të ngrënies në nivel rajonal







nga të dhënat, në nivel të maqedonisë ka dhoma të ngrënies dhe kuzhina shkollore në 131 të shkollave fillore dhe rajonale (Tabela 1.18.). Lidhur me të a janë shkollat rajonale ose fillore, në nivel të Maqedonisë në 103 shkollat fillore ka dhoma të ngrënies dhe kuzhina shkollore, ose 33.7% të numrit të përgjithshëm të shkollave fillore në nivel të Maqedonisë, ndërsa vetëm 28 nga shkollat rajonale kanë një dhomë e ngrënie dhe kuzhinë shkollore ose 5.66% të numrit të përgjithshëm të shkollave rajonale në nivel të maqedonisë. lidhur me të nëse bëhet fjalë për shkollë urbane apo rurale, në 92 shkolla urbane ka një dhomë të ngrënies dhe kuzhinë shkollore, ndërsa te 39 shkolla rurale ka një kuzhinë dhe dhomë ngrënie. Nga shkollat e analizuara fillore, 198 shkolla fillore janë pa kuzhinë dhe dhomë ngrënie.

1.19. lloji i ngrohjes në shkollat

sipas të dhënave të mbledhura nga hulumtimit (tabela 1.19), në shumicën e shkollave ngrohja e hapësirës sigurohet nga dru zjarri, dmth. në 470 shkolla ose 59% të numrit të përgjithshëm të shkollave. Kundrejt kësaj , si mjet për ngrohjen e hapësirës shkollore më pak përdoret: ngrohja qendrore (përdoret në 58 shkolla ose 7% të numrit të përgjithshëm të shkollave), ngrohja me gaz dhe ngrohje duke përdorur burimet e ripëtërithsme të energjisë që përdoren vetëm në një shkollë në rajonin e shkupit.

Sa i përket trendëve për objektet me efikasitet energjetik, është mirë që në të ardhmen të mendohet për ngrohjen e hapësirave shkollore mbi bazën e burimeve të ripërtëritshme.

27

tabela 1.19.: Lloji i ngrohjes në shkollat në nivel të Maqedonisë dhe sipas rajoneve

gjithsej

maq

edon

ia

raj

oni i

va

rdar

it

raj

oni l

indo

r

raj

oni

jugp

erën

dim

or

raj

oni

jugl

indo

r

raj

oni i

pe

llago

nisë

raj

oni i

po

llogu

t

raj

oni

verli

ndor

raj

oni i

shk

upit

799 72 89 94 85 145 103 76 135gaz 6 0 0 0 4 0 0 2 0dru 469 44 64 54 63 113 53 48 30

burime të ripërtëritshme 1 0 0 0 0 0 0 0 1pelleta 21 2 2 1 1 3 4 0 8

energji elektrike 5 1 0 0 0 0 0 0 4Lëndë të lëngshme djegëse 230 18 23 35 14 25 38 22 55

Nxehje qendrore 58 4 0 4 2 3 8 4 33nuk caktuan 9 3 0 0 1 1 0 0 4


1.20. Numri mesatar i kompjuterëve në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal

në kuadër të hulumtimit janë mbledhur të dhëna për numrin e kompjuterëve në shkolla (dekstop dhe laptop kompjuterë). në bazë të të dhënave të mbledhura, u vërtetua se numri mesatar i kompjuterëve në shkollat në nivelin e maqedonisë është 64.37 kompjuterë për një shkollë. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së kompjuterëve nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

tabela 1.20.: Numri mesatar i kompjuterëve në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







Kur analizojmë në mënyrë të veçantë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.20.), numri mesatar i kompjuterëve në shkollat fillore është 150.31, ndërsa numri mesatar te shkollat rajonale është 11.1 kompjuterë për shkollë. në kategorizimin sipas asaj a është shkolla urbane apo rurale,


përcaktohet se numri mesatar i kompjuterëve te shkollat fillore urbane është 200, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 21.86. Numri mesatar i aparateve në shkollat fillore rurale është 81.16, ndërsa në shkollat rurale rajonale këtë numër është 10.

1.21. Numri mesatar i aparateve telefonike në shkollat fillore dhe rajonale

gjatë hulumtimit janë mbledhur të dhënat për numrin e aparateve telefonike në një shkollë. sipas të dhënave të marra, është përcaktuar se numri mesatar i aparateve telefonike në shkollat në nivel të maqedonisë është 0.93 aparate, që do të thotë se nuk ka aparat telefonik në secilën shkollë. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së aparateve telefonike nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin. Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.21), numri mesatar i aparateve në shkollat fillore është 2.23, ndërsa te shkollat rajonale është 0.14. Në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është përcaktuar se numri mesatar i aparateve në shkollat fillore urbane është 2.68, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 0.25. Numri mesatar i aparateve në shkollat fillore rurale është 1.66, ndërsa te shkollat fillore rurale ky numër është 0.13. Në 24 shkollat fillore nuk ka aparate telefonike, ndërsa ky numër për shkollat rajonale është 424.

tabela 1.21.: Numri mesatar i telefonave në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







1.22. Numri mesatar i tabletave në shkollat fillore dhe ato rajonale

në kuadër të hulumtimit janë mbledhur të dhëna për numrin e tabletave në dispozicion të shkollave. nga të dhënat e marra, është konstatuar se numri mesatar i tabletave në shkollat në niveli të maqedonisë është 0.74 aparate. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së tabletave nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

29

tabela 1.22.: Numri mesatar i tabletave në shkollat fillore dhe ato rajonale në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane rurale gjithsej 1,48 2,16 0,61 0,28 0,16 0,30Vardarit 0,54 0,53 0,60 0,04 0,67 0,00Lindor 1,15 1,29 0,60 0,08 0,06 0,09





Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.22), numri mesatar i tabletave në shkollat fillore është 1.48, ndërsa në shkollat rajonale 0.28. Në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, numri mesatar i tabletave në shkollat fillore urbane është 2.15, ndërsa në shkollat rajonale urbane është 0.15 tableta. Numri mesatar i tabletave në shkollat fillore rurale është 0.61, ndërsa në shkollat rurale numri është 0.29. Nuk ka asnjë tablet në 228 shkolla fillore dhe në 466 shkolla rajonale.

1.23. Numri mesatar i projektorëve dhe / ose grafoskopëve në shkollat fillore dhe rajonale

në këtë hulumtim janë mbledhur të dhënat për numrin e projektorëve dhe grafoskopëve në një shkollë. nga të dhënat e mbledhura, përcaktohet se numri mesatar i projektorëve dhe grafoskopëve në shkollat në nivel të maqedonisë është 1.48 aparate për shkollë. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së aparateve të tilla nëpër shkollat në nivel të maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.23.), numri mesatar i aparateve në shkollat fillore është 3.44, ndërsa numri te shkollat rajonale është 0.26. Në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është vërtetuar se numri mesatar i projektorëve dhe / ose grafoskopëve në shkollat fillore urbane është 4.57, ndërsa në shkollat rajonale urbane është 0.45. Përveç kësaj, numri mesatar i projektorëve dhe / ose grafoskopëve në shkollat fillore rurale është 2, ndërsa në shkollat fillore rurale ky numër është 0.25.


tabela 1.23.: Numri mesatar i projektorëve dhe / ose grafoskopëve në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







Gjatë hulumtimit janë identifikuar 23 shkolla fillore që nuk posedojnë asnjë projektor dhe / ose grafoskop. Komunat në të cilat në asnjë shkollë nuk ka grafoskop dhe / ose projektor janë: Kratovë, Kriva pallankë, Kumanovë, likovë , rankovcë dhe staro nagoriçan.

1.24. Numri mesatar i aparateve për printim në shkollat fillore dhe rajonale

në kuadër të hulumtimit janë mbledhur të dhënat për numrin e printerëve në shkollat. sipas të dhënave të mbledhura, numri mesatar i printerëve në shkollat në nivel të maqedonisë është 2.31 printerë në një shkollë. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së printerëve nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

tabela 1.24.: Numri mesatar i aparateve për printim në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







31

Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe shkollat rajonale në mënyrë të veçantë (Tabela 1.24), numri mesatar i printerëve në shkollat fillore është 5.25 ndërsa në shkollat rajonale është 0.5 printerë për shkollë. në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, numri mesatar i aparateve për printim në shkollat fillore urbane është 6.27, ndërsa në shkollat rajonale urbane është 0.98. Numri mesatar i aparateve për printim në shkollat fillore rurale është 3.88, ndërsa te shkollat rurale rajonale ky numër është 0.44. Nuk ka asnjë aparat për printim në 10 shkollat fillore dhe në 267 shkollat rajonale.

1.25. Numri mesatar i tabelave magnetike në shkollat fillore dhe rajonale

në kuadër të hulumtimit janë mbledhur të dhënat për numrin e tabelave magnetike që shkollat i kanë në dispozicion. sipas të dhënave të mbledhura, është përcaktuar se numri mesatar i tabelave magnetike në shkollat në nivel të maqedonisë është 1.28. Kjo do të thotë se ka tabela magnetike në 1,28 klasat e një shkolle. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së tabelave magnetike nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

tabela 1.25.: Numri mesatar i tabelave magnetike në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.25.), numri mesatar i tabelave magnetike në shkollat fillore është 2.95, ndërsa numri në shkollat rajonale është 0.27 tabela magnetike. në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, numri mesatar i tabelave magnetike në shkollat fillore urbane është 4,09, ndërsa në shkollat rajonale urbane është 0.52. Numri mesatar i tabelave në shkollat fillore rurale është 1.42, ndërsa te shkollat rajonale rurale ky numër është 0.25.

Në 143 shkollat fillore dhe 407 shkollat rajonale nuk ka asnjë tabelë magnetike. Komunat në të cilat në asnjë prej shkollave të përfshira nuk kanë tabela magnetike janë: haraçinë, vasilevë, gradsko, debarcë, demir Kapi, Zelenikovë, Karbincë, Krivogastan, Krushevë, plasnicë, staro nagoriçan.


1.26. Video pajisje në shkollat fillore dhe rajonale

për nevojat e hulumtimit janë mbledhur të dhënat në lidhje me video pajisjet që shkollat i kanë në dispozicion: videokamerë, fotokamerë dhe tripod për kamerë. në bazë të të dhënave të marra, është konstatuar se pjesëmarrja e numrit të shkollave që posedojnë video pajisje komplete në raport me shkollat e përfshira në hulumtimin në nivel të Maqedonisë është 0.17 ose 17% e shkollave fillore dhe rajonale posedojnë video pajisje komplete. Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (tabela 1.26), pjesëmarrja e numrit të shkollave që kanë posedojnë video pajisje komplete te shkollat fillore është 0.41 ndërsa te shkollat rajonale është 0.02.

tabela 1.26.: Pjesëmarrja e shkollave fillore dhe rajonale që posedojnë video pajisje komplete në nivel rajonal







Në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është vërtetuar se 56% e shkollave fillore urbane posedojnë video pajisje komplete ndërsa te shkollat rajonale urbane është vetëm 2%. Pjesëmarrja e numrit të shkollave që posedojnë video pajisje komplete te shkollat fillore rurale është 0,23, ndërsa te shkollat rurale rajonale ky numër është 0,02.

113 shkolla fillore dhe 401 shkolla rajonale nuk kanë ose kanë video paisje jo komplete. Komunat në të cilat asnjë shkollë nuk ka video pajisje komplete janë: haraçinë, Bogdanc, Bogovinë, Bosilovë, Brvenicë, valandovë, vasilevë, vrapçisht, gradsko, dibër, debarcë, dojran, Zelenikovë, Karbincë, Konçe, Kratovë, Kriva pallankë, Krushevë, likovë, lozovë, mavrovë dhe rostushë, novac, novo sellë, pehçevë, plasicë, saraj, staro nagoriçan, strumicë, tearcë, Qendër - Zupa, Cheshinovë - Obleshevë, Çuçer - sandevë.

1.27. Audio pajisje në shkollat fillore dhe rajonale

Objekt i interesit të hulumtimit janë edhe të dhënat për audio pajisjet (mikrofon, altoparlante, misketë, tripod, amplifikator) që i posedon shkolla. Nga të dhënat e mbledhura për të gjitha aparatet e caktuara të audio pajisjes është përcaktuar përqindjen e shkollave me audio pajisje komplete dhe është konstatuar se pjesëmarrja e numrit të shkollave që posedojnë audio pajisje komplete në raport me shkollat e përfshira në nivel të maqedonisë është 0,14. Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.27.), pjesëmarrja e numrit të shkollave që posedojnë audio pajisje komplete te shkollat fillore është 0,38, ndërsa te shkollat rajonale numri është 0,01. Në

33

kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është konstatuar se pjesëmarrja e numrit të shkollave që posedojnë audio pajisje komplete te shkollat fillore urbane është 0,48, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 0,02. pjesëmarrja e numrit të shkollave që posedojnë audio pajisje komplete te shkollat fillore rurale është 0,26, ndërsa te shkollat rurale ky numër është 0,01.

tabela 1.27.: Audio pajisje në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







nga shkollat e përfshira në këtë studim, 212 shkollat fillore dhe 476 shkollat rajonale nuk kanë audio pajisje, ose kanë audio pajisje jo komplete. Komunat në të cilat asnjë shkollë nuk posedon audio pajisje janë: haraçinë, Bosilovë, vevçan, debarcë, dollnen, Zelenikovë, Zrnovci, ilinden, Karbinc, Konçe, Koçan, mogillë, novac, pehçevë, sopishtë, staro nagoriçan, strugë, studeniçan, Çeshinovë – Obleshevë, Çuçer - sandevë

1.28. Sistemet muzikore në shkollat fillore dhe rajonale

numri i sistemeve muzikore me të cilat disponojnë shkollat që ka qenë objekt të mbledhjes së të dhënave në hulumtimin. nga të dhënat e marra kemi konstatuar se numri mesatar i sistemeve muzikore në shkollat në nivel të maqedonisë është 1. mesatarja në nivel të maqedonisë merret si sasi e shumës së sistemeve muzikore nëpër shkollat në nivel të maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe ato rajonale (Tabela 1.28), numri mesatar i sistemeve muzikore te shkollat fillore është 1,97 aparate, ndërsa te shkollat rajonale numri është 0,43. në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është konstatuar se numri mesatar i aparateve te shkollat fillore urbane është 2.62, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 0.73. Numri mesatar i aparateve te shkollat fillore rurale është 1.16, ndërsa te shkollat rajonale rurale ky numër është 0.4. Nuk ka asnjë sistem muzikor në 106 shkollat fillore dhe në 328 shkolla rajonale. Komunat në të cilat në asnjë shkollë nuk ka të paktën një sistem muzikor janë: haraçinë, Bogovinë, vevçan, debarcë, lozovë, rankovcë dhe saraj.


tabela 1.28.: Prania e sistemeve muzikore në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







1.29. Prania e tabelave të avancuara SMART në shkollat fillore dhe rajonalenë hulumtimin u evidentua numrin e tabelave të avancuara smArt që i kanë shkollat në

disozicion . sipas të dhënave të mbledhura, numri mesatar i tabelave smArt në shkollat në nivel të maqedonisë është 0.21 për shkollë. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së tabelave SMART nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

Kur bëhet fjalë për shkollat fillore dhe rajonale (Tabela 1.29.), numri mesatar i tabelave SMART në një shkollë te shkollat fillore është 0.53 tabela SMART për shkollë, ndërsa numri te shkollat rajonalë është 0.02. në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është vërtetuar se numri mesatar i tabelave SMART në një shkollë te shkollat fillore urbane është 0.73, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 0.02 tabela smArt në një shkollë. përveç kësaj, numri mesatar i tabelave SMART në një shkollë te shkollat fillore rurale është 0.28, ndërsa te shkollat rajonale rurale ky numër është 0.02.

tabela 1.29.: Prania e tabelave të avancuara (SMART) në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







35

Nuk ka asnjë tabelë SMART në 184 shkolla fillore dhe 482 shkolla rajonale. si komuna në të cilat asnjë shkollë nuk ka të paktën një tabelë smArt në një nga shkollat e përfshira janë: haraçinë, Bogovinë, Bosilovë, valandovë, vrapçisht, debarcë, demir Kapi, dojran, Zhelinë, Zelenikovë, Karbincë, lozovë, novac, novo sellë, pehçevë , plasicë, rankovcë, staro nagoriçan, Çair, Çashkë, Çeshinovë - Obleshevë..

1.30. Prania e televizorëve në shkollat fillore dhe rajonale

posedimi i televizorëve është përmbajtje që ka qënë pjesë e mbledhjes së të dhënave në këtë hulumtim. përveç kësaj, ishin mbledhur të dhënat për numrin e televizorëve me të cilat disponojnë shkollat. nga të dhënat mund të konstatohet se numri mesatar i aparateve në shkollat në nivel të maqedonisë është 1.08 aparate. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së televizorëve nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkollat fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin.

Kur bëhet fjalë për shkollat fillore rajonale (Tabela 1.30.), numri mesatar i televizorëve në shkollat fillore është 2.4 ndërsa numri mesatar te shkollat rajonale është 0.27. Në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është konstatuar se numri mesatar i televizorëve te shkollat fillore urbane është 3.17, ndërsa te shkollat rajonale urbane është 0.64. Numri mesatar i aparateve në shkollat fillore rurale është 1.4, ndërsa te shkollat rajonale rurale ky numër është 0.23.

tabela 1.30.: Prania e televizorëve në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







Nuk ka televizorë në 68 shkolla fillore dhe 372 shkolla rajonale. Komunat në të cilat asjnë shkollë nuk ka të paktën nga një televizor janë: haraçin, debarcë, Zrnovcë.


1.31. Makina për pastrim të dyshemeve në shkollat fillore dhe rajonale

në hulumtimin janë përfshirë edhe të dhëna për makinat për pastrimin e dyshemeve që shkollat i kanë në dispozicion. sipas të dhënave, është konstatuar se numri mesatar i makinave për pastrim të dyshemeve nëpër shkollat në nivel të maqedonisë është 0.1, që mund të interpretohet se në çdo të 10-tën shkollë ka nga një makinë për pastrim të dyshemeve. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së makinave për pastrim nëpër shkollat në nivel të maqedonisë dhe në 799 shkolla fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtim.

tabela 1.31.: Prania e makinave për pastrimin e dyshemeve në shkollat fillore dhe rajonale në nivel rajonal







Kur bëhet fjalë për shkolla fillore dhe rajonale (Tabela 1.31.), numri mesatar i makinave për pastrim në shkollat fillore është 0.25, ndërsa numri mesatar në shkollat rajonale është 0.02. Ky raport ka për qëllim të na tregojë se sa makina për pastrim të dyshemeve kanë në dispozicion shkollat fillore dhe rajonale. Raporti i një makine në krahasim me numrin e shkollave fillore

në nivel të Maqedonisë është 0.25, ose çdo e katërta shkollë fillore ka të paktën një makinë për pastrimin e dyshemeve.

te shkollat rurale raporti është 0.02, që nënkupton se në çdo 63 shkolla rajonale nga anketa e kryer, një shkollë rajonale ka një makinë për pastrimin e dyshemeve. në kategorizimin e asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është vërtetuar se numri mesatar i makinave për pastrim në shkollat fillore urbane është 0.26, ndërsa në shkollat rajonale urbane është 0. Përveç kësaj, numri mesatar i makinave për pastrim në shkollat fillore rurale është 0.23, ndërsa në shkollat rajonale rurale ky numër është 0.02

Në 246 shkolla fillore dhe 483 shkolla rajonale nuk ka asnjë makinë për pastrimin e dyshemeve. Komunat në të cilat nuk ka asnjë makinë për pastrimin e dyshemeve janë: haraçinë, Bërvenicë, Bosilovë, vallandovë, vasilevë, vevçan, vrapciste, gazi Babë, gradsko, dibër debarcë, demir Kapi, dollnen, dojran, Zrnovcë, ilinden, Karbinci, Konçë, Koçan, Kriva pallankë, Krivogashtan, Krushevë, lozovë, makedonska Kamenicë, mogillë, negotinë, plasnicë, probishtip, rosoman, sveti nikollë, sopishtë, staro nagoriçan, strugë, studeniçan, Çair, Çashkë, Çeshinovë – Obleshevë, Çuçer – sandevë, shuto Orizare.

37

1.32. Kondicionerët në shkollat fillore dhe fillore

në këtë hulumtim janë mbledhur të dhënat në lidhje me numrin e kondicionerëve në shkollat. sipas të dhënave të mbledhura, është konstatuar se numri mesatar i kondicionerëve në shkollat në nivel të maqedonisë është 0.8 kondicionerë. mesatarja në nivel të maqedonisë është marrë si sasi e shumës së kondicionerëve nëpër shkollat në nivel të Maqedonisë dhe në 799 shkolla fillore dhe rajonale të përfshira në hulumtimin. Kur bëhet fjalë për shkolla fillore dhe rajonale (Tabela 1.32), numri mesatar i kondicionerëve në shkollat fillore është 2.12, ndërsa te shkollat rajonale është 0.04. në kategorizimin sipas asaj nëse shkolla është urbane apo rurale, është konstatuar se numri mesatar i kondicionerëve në një shkollë te shkollat fillore urbane është 3.15, ndërsa te shkollat urbane rajonale është 0.30. përveç kësaj, numri mesatar i kondicionerëve në një shkollë te shkollat fillore rurale është 0.77, ndërsa te shkollat rajonale rurale ky numër është 0.02.

Nuk ka kondicionerë në 124 shkolla fillore dhe 485 shkolla rajonale. Komunat në të cilat asnjë nga shkollat nuk posedon kondicioner janë: Berovë, Bosilovë, vevçan, vrapçisht, dollnen, Zhelinë, Zelenikovë, Zrnovcë, Karbincë, Krivogastan, Krushevë, mavrovë dhe rostushë, mogillë, novaci, plasnicë, resnjë, sopishtë, staro nagoriçane , Qendër Zhupa, jegunovcë..

1.32. Kondicionerët në shkollat fillore dhe filloren në nivel rajonal







kapitulli 2:

raportet mes

të dhënave

39

në këtë kapitull janë përshkruar rezultatet më të rëndësishme të raporteve të nxjerra në mes të dhënave të mbledhura. Qëllimi i raporteve të krijuara mes të dhënave të mbledhura është të merret një pasqyrë të saktë të kapaciteteve të shkollave. në këtë pjesë të publikacionit janë përmbajtur të dhënat mbi të se sa nxënës ka për një mësues, madhësinë mesatare të klasës, sa klasa ka për paralelet e formuara shkollore, me çfarë kapacitet për kuadron mësimor disponojnë shkollat në drejtim të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse, me çfarë pajisje teknike disponojnë shkollat në lidhje me kapacitetet infrastrukturore të shkollës.

2.1. Raporti mes nxënësve dhe mësuesve

në bazë të të dhënave të marra kemi konstatuar raportin mes mësuesve dhe nxënësve, përkatësisht sa nxënës ka për mësues në shkollat fillore dhe në shkollat rajonale në nivel të maqedonisë. raporti mes mësuesve dhe nxënësve në nivel të maqedonisë është 11 nxënës për mësues në shkollat fillore dhe 7 nxënës për mësues në shkollat rajonale. (Tabela 2.1.). Rajoni i Shkupit është mbi mesataren me 14 nxënës për mësues në shkollat fillore dhe 9 nxënës për mësues në shkollat rajonale. Nën mesataren e shkollave fillore janë: Rajoni i Pellagonisë, Rajoni jugperëndimor, rajoni lindor, rajoni verilindor, juglindor dhe rajoni i vardarit. nën mesataren e shkollave rajonale janë: rajoni i vardarit, rajoni jugperëndimor, rajoni juglindor dhe lindor.

tabela 2.1.: Nxënës për një mësues në nivel rajonal







Në nivel të komunave në shkollat fillore, në komunën e Haraçinës ka numër më të lartë të nxënësve për mësues (26 nxënës për mësues), ndërsa me numër më të ulët është Komuna e debarcës (një nxënës për mësues). në shkollat rajonale, në komunën e Aerodromit ka numër më të lartë nxënësve për mësues (21 nxënës për mësues), ndërsa Komuna e Kratovës është me numrin më të ulët(1.5 nxënës për mësues).


2.2. raporti mes numrit të nxënësve me numrin e paraleleve në një shkollë

nga të dhënat mund të përcaktohet raport mes numrit të nxënësve me numrin e paraleleve në një shkollë në nivel të maqedonisë. Ky raport na jep të dhënat mbi madhësinë mesatare të një paralele. Raporti mes numrit të nxënësve me numrin e klasave në shkollat fillore është 17.6, ndërsa në shkollat rajonale është 8.86 (tabela 2.2.). rajonet me raport më të ulët deri në rajonin me raportin më të lartë lidhur me numrin e nxënësve me numrin e paraleleve në një shkollë fillore janë: rajoni jugperëndimor me 14.14, rajoni i pellagonisë me 15.10, rajonit i pollogut me 15.64, rajoni verilindor 15,70 rajoni lindor me 16.30, rajoni juglindor me 16.72, rajoni i vardarit me 17.80 dhe rajoni i shkupit me 22.62.

Табела 2.2.: Numri mesatar i nxënësve në një paralele në nivel rajonal







Komuna me paralelet më të mëdha ose me raportin më të lartë lidhur me raportin mes numrit të nxënësve dhe me numrin e paraleleve në një shkollë fillore është Komuna e Haraçinës me 26.63, ndërsa komuna me raportin më të ulët është Komuna e debarcës me 4.16

2.3. raporti mes numrit të paraleleve me numrin e klasave

nga të dhënat e marra ne kemi përcaktuar raportin mes numrit të paraleleve me numrin e klasave në një shkollë në nivel të Maqedonisë. Ky raport (Tabela 2.3) te shkollat fillore është 1.67, ndërsa te shkollat rajonale është 1.60. nga rajoni me raport më të ulët deri në rajonin me raport më të madh mes numrit të paraleleve me numrin e klasave në shkollat fillore është Rajoni i pollogut me 1.59, rajoni i shkupi 1.63, rajoni verilindor me 1.65, rajoni jugperëndimor dhe juglindor me 1, 66, rajoni i vardarit me 1.69, rajoni i pelagonisë me 1.74, rajoni lindor me 1.87. te shkollat rajonale, në rajonin e pelagonisë ka raport më të lartë të paraleleve në një klasë, përkatësisht 2.2 paralele. nga të dhënat e marra për këtë rajon, mund të konstatohet se për zbatimin e mësimit në shkollat rajonale mësimi duhet të organizohet në më shumë se dy ndërrime.

Në nivel të Maqedonisë, në shkollat fillore, komuna me raportin më të lartë mes numrit të paraleleve me numrin e klasave është Komuna e Kratovës me 3.27, ndërsa me raportin më të ulët është komuna e haraçinovës me 1

.

41

tabela 2.3.: Numri i paraleleve për klasë n nivel rajonal







2.4. Raporti mes numrit të mësuesve me kabinetet dhe hapësirat ndihmëse

në bazë të të dhënave të marra kemi krijuar raportin mes numrit të mësuesve me numrin e agreguar të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse në një shkollë në nivel të maqedonisë me qëllim që të identifikojmë sa mësues kanë për kabinet ose hapësirë ndihmëse. Raporti mes numrit të mësuesve me numrin e agreguar të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse në një shkollë (tabela 2.4.) në nivel të Maqedonisë në shkollat fillore është 6.86. Te shkollat fillore urbane ky raport është 6.48, ndërsa te shkollat fillore rurale është 7.5 mësues për kabinet / hapësirë ndihmëse.

tabela: 2.4. Raporti mes numrit të mësuesve me numrin e agreguar të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse







në shkollat rajonale, raporti mes mësuesve me numrin e kabineteve dhe hapësirave ndihmëse është 3.51. te shkollat rajonale urbane raporti është 5.18, ndërsa te shkollat rajonale rurale raporti është 3.35 mësues për kabinet ose hapësirë ndihmëse.

Komuna me raportin më të lartë mes numrit të mësuesve me numrin e agreguar të kabineteve dhe hapësirave ndihmëse në shkollat është komuna e haraçinovës me 33, ndërsa komuna me raportin më të ulët është Komuna e gjevgjelisë me 1.82.


2.5. Raporti mes projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave

nga të dhënat e mbledhura kemi marrë raportin mes projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave në nivelin e maqedonisë.

tabela 2.5.: Raporti mes projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane rurale gjithsej 0,25 0,28 0,20 0,06 0,08 0,05

Rajoni i Vardarit 0,41 0,49 0,12 0,05 0,04 0,05Rajoni Lindor 0,29 0,29 0,30 0,04 0,07 0,03

rajoni i pellagonisë 0,21 0,21 0,22 0,02 0,05 0,02rajoni i pollogut 0,23 0,21 0,24 0,08 0,00 0,08

Rajoni i Verilindor 0,14 0,15 0,13 0,01 0,00 0,02rajoni i shkupit 0,27 0,30 0,18 0,11 0,37 0,09

Rajoni Jugperëndimor 0,18 0,17 0,18 0,07 0,00 0,07Rajoni Juglindor 0,27 0,29 0,23 0,08 0,05 0,08


nga raporti i krijuar mes projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave në shkollat fillore (Tabela 2.5), rezultati është 0.25 projektorë ose grafoskopë për klasë, ndërsa te shkollat rajonale është 0.06. Këto të dhëna mund të interpretohen se në nivel të maqedonisë në shkollat fillore në një nga katër klasa ka projektor ose grafoskop, ndërsa te shkollat rajonale një nga 17 klasat ka një projektor ose një grafoskop. Në shkollat fillore urbane, raporti mes projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave është 0.28, dhe te shkollat fillore rurale ky raport është 0.20. në shkollat rajonale urbane, raporti mes numrit të grafoskopëve dhe projektorëve me numrin e klasave është 0.08, ndërsa te shkollat rajonale rurale është 0.05.

Komuna me raportin më të lartë mes numrit të projektorëve dhe grafoskopëve me numrin e klasave është Komuna e negotinës me 2.82, ndërsa komunat me raportin më të ulët janë haraçinë dhe Brvenica me 0.055.

2.6. raporti mes numrit të tabelave magnetike me numrin e klasave

Objekti i analizës së mëtejshme është raporti mes tabelave magnetike që i posedonjë shkollat me numrin e klasave. nëse ky tregues në nivel të maqedonisë do të ishte 1, atëherë do të konstatonim se çdo klasë në shkollat fillore dhe në shkollat rajonale ka nga një tabelë magnetike. Nga të dhënat e konstatuam atë në nivel të Maqedonisë (Tabela 2.6), që është 0.19 në shkollat fillore dhe 0.09 në shkollat rajonale. Kjo do të thotë që 1 nga 5 klasat në shkollat fillore ka një tabelë magnetike, ndërsa në shkollat rajonale një nga 11 klasa ka një tabelë magnetike. Te shkollat fillore urbane, raporti mes tabelave magnetike me klasat është 0.23, dhe te shkollat fillore rurale ky raport është 0.14. në shkollat rajonale urbane, raporti mes të numrit të tabelave magnetike me numrin e klasave është 0.12, ndërsa te shkollat rajonale rurale është 0.09.

43

tabela 2.6.: Raporti mes numrit të tabelave magnetike lidhur me numrin e klasave në nivel rajonal






rajoni Jugperëndimor 0,08 0,17 0,03 0,01 0,00 0,01

Rajoni Juglindor 0,21 0,25 0,18 0,15 0,40 0,13Burimi: Burim vetjak i të dhënave të mbledhura

Komuna me raportin më të lartë lidhur me numrin e tabelave magnetike / numrin e klasave në shkollat fillore është Komuna e Negotinës me 0.66. Në shkollat fillore në komunat Demir Kapi, Zelenikovë, Karbinci, Krivogastan, Krushevë, plasnicë, staro nagorçan, Qendra Zhupa dhe Çairi nuk kanë tabela magnetike.

2.7. Raporti mes numrit të tabelave të avancuara SMART lidhur me numrin e klasavenë bazë të të dhënave të marra, është përcaktuar raporti mes numrit të tabelave të avancuara

smArt lidhur me numrin e klasave në nivel të maqedonisë. nëse të gjitha klasat në të gjitha shkollat do të kishin tabela të avancuara SMART, raporti do të kishte vlerën 1. Te shkollat fillore raporti mes numrit të tabelave të avancuara smArt lidhur me numrin e klasave në nivel të maqedonisë është 0.03 (tabela 2.7), ndërsa te shkollat rajonale është 0. të dhënat për raportin e shkollave fillore na tregon se në 1 nga 33 klasa ka një tabelë të avancuar SMART.

Komuna me raportin më të lartë të numrit të tabelave të avancuara smArt në lidhje me numrin e klasave në shkollat fillore është Gradsko me 0.22, ndërsa me raport më të ulët është Komuna e Likovës me 0.01. Nuk ka tabelë të avancuar SMART në shkollat fillore në komunat: Haraçinë, Bogovinë, Bosilovë, valandovë, vrapçisht, debarcë, demir Kapi, dojran, Zhelinë, Zelenikovë, Karbinc, lozovo, novaci, novo sellë, pehçevë, plasnicë, rankovcë, staro nagoriçan, Çashkë dhe Cesinovë- Obleshevo

tabela 2.7.: Raporti mes numrit të tabelave të avancuara SMART lidhur me numrin e klasave






Rajoni Jugperëndimor 0,03 0,04 0,02 0,00 0,00 0,00Rajoni Juglindor 0,03 0,04 0,03 0,02 0,00 0,02


kapitulli 3:

analiZat statistikore për identifikimin e dallimeve dhe grupim sipas ngjashmërisë

45

Për të përcaktuar zhvillimin infrastrukturor dhe teknologjik të shkollave fillore në rajon, llogariten dy indekse: indeksi i zhvillimit të infrastrukturës dhe indeksi i zhvillimit teknologjik të shkollave. dy indekset bazohen në përgjigjet e pyetësorit të dërguar në shkollat në secilën nga komunat. vlerat e indekseve variojnë nga 0 deri në 1, ku 0 është vlera më e ulët dhe 1 është vlera më e lartë e secilit prej indekseve për zhvillimin e shkollave. prandaj, është e rëndësishme të theksohet se indeksi është një tregues i zhvillimit relativ të shkollave.

vlera më e lartë e indeksit për zhvillimin e infrastrukturës, vlera 1 nuk do të thotë se shkollat (ose shkolla, nëse ka një shkollë fillore në komunën) kanë nivelin më të lartë të zhvillimit të infrastrukturës në krahasim me shkollat e tjera fillore. Në asjnë rast nuk do të thotë se shkollat kanë kushte ideale infrastrukturore, siç mund të shihet nga gjetjet e zbuluara të hulumtimit.

për të testuar ekzistencën e dallimeve të rëndësishme statistikore në zhvillimin mes rajoneve dhe dallimeve të rëndësishme statistikore mes shkollave fillore urbane dhe rurale, janë përdorur metodat statistikore parametrike dhe jo parametrike për të testuar dallimet në mjediset aritmetike të dy ose më shumë grupeve në të njëjtën kohë, në varësi të të dhënave që analizohen.

3.1. Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat urbane sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

sipas të dhënave të marra nga anketat e plotësuara nga ana e shkollave, mesatarisht, shkollat fillore në zonat urbane të komunave të Shkupit kanë kushte më të mira infrastrukturore se sa në pjesën tjetër të komunave. Shkollat fillore në komunën e Karposhit mesatarisht kanë 15 nyje sanitare për shkollë, të paktën një terren sportiv dhe një sallë për shkollë (disa kanë më shumë), 100% mbulim me internet, kuzhinë dhe dhomë ngrënie në çdo shkollë fillore në komunën. Por ekzistojnë dallime të dukshme mes komunave në kuadër të rajonit të Shkupit (Grafiku 3.1). Për dallim nga komuna e Karposit, komuna e Cesinovë-Obleshevës, e cila i takon rajonit lindor, në shkollën e anketuar fillore ka 1 nyje sanitare, nuk ka kuzhinë dhe dhomë ngrënie dhe nuk ka të dhëna për konektim të internetit në dispozicion.

Grafiku 3.1.: Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat urbane sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

Karp

osh

Qen

dër

Aero

drom

Kise

lla V

odë

Prile

pÇ

air

Kum

anov

ëG

azi B

abë

Vele

sM

anas

tirG

jorç

e Pe

trov

Bute

lKa

vada

rTe

tovë

Shtip

Ohë

rPr

obis

htip

Valla

ndov

ëKr

iva

Palla

nkë

Dem

ir H

isar

Neg

orin

ëKo

çan

Del

çevë

Res

një

Svet

i Nik

ollë

Mak

edon

ski B

rod

Gje

vgje

liSh

uto

Oriz

arVi

nicë

Ros

oman

Sara

jBe

rovë

Rad

ovis

hVe

vçan

Bogd

anc

Pehç

evë

Mak

edon

ska

Kam

enic

ëD

emir

Kapi

Dib

ërG

rads

koG

ostiv

arD

ojra

nKa

rbin

cSt

rum

icë

Nov

o Se

llëKr

atov

ëKë

rçov

ëD

olln

enKr

ushe

vëSt

rugë

Ces

inov

ë-O

bles

hevë

Komuna

Vle

ra e

inde

ksit



3.2. Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat rurale sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

mesatarisht, shkollat në zonat rurale kanë një nivel më të ulët të zhvillimit infrastrukturor në krahasim me shkollat në zonat urbane.

Grafiku 3.2. Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat rurale sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

Deb

arcë

Çes

hino

vë- O

bles

hevë

Zele

niko

vëO

hër

Petro

vec

Araç

inov

ëR

anko

vcë

Zrno

vcë

Jegu

novc

ëBo

govi

nëTe

arcë

Ilinde

nSt

rugë

Rad

ovis

hti

Nov

acVi

nicë

Kërç

ovë

Dem

ir H

isar

Bero

vëSo

pish

tKr

ivog

asht

anLi

kovë

Bogd

anc

Prile

pSt

uden

içan

Res

një

Teto

vëM

avro

vë d

he R

ostu

shë

Gos

tivar

Nov

o Se

llëSa

raj

Aero

drom

Bosi

llevë

Dol

lnen

Man

astir

Vrap

çish

tKu

man

ovë

Star

o N

agor

içan

Zhel

linë

Ças

hkë

Qen

dër Z

hupa

Gaz

i Bab

ëLo

zovë

Çuç

er S

ande

vëSt

rum

icë

Brve

nicë

Mog

illëG

jorç

e Pe

trov

Bute

lKr

ushe

vëVe

les

Konç

ëSv

eti N

ikol

lëVa

sille

vëKo

çan

Plas

nicë

Komuna

Vle

ra e

inde

ksit


Gjithashtu është e rëndësishme të theksohet se mes shkollave fillore në zonat rurale për dallim nga shkollat fillore në zonat urbane ka dallime të vogla sa i përket aspektit të zhvillimit infrastrukturor. (Grafiku 3.2.). Niveli më i lartë i zhvillimit relativ infrastrukturor të kësaj kategorie të shkollave fillore vërehet në shkollën fillore në komunën e Debarcës, ndërsa shkalla relativisht më të ulet në shkollën fillore në komunën e Pllasnicës ku nuk ka asnjë terren sportiv, sallë sportive, kuzhine, bodrum, internet, dhe një numër të vogël të klasave dhe kabineteve në raport me numrin e nxënësve.

3.3. Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat rurale sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

Duke shqyrtuar indeksin për zhvillimin teknologjik të shkollave fillore në zonat urbane, mund të vërehet se ekzistojnë dallime të mëdha mes komunave. gjegjësisht, dallimi mes komunës relativisht më pak të zhvilluar dhe komunës relativisht më shumë të zhvilluar është shumë më të madh se dallimi në shkallën e zhvillimit infrastrukturor të shkollave. në këtë drejtim, mund të vërehet se vlerën më e lartë e të ashtuquajturit indeksi i zhvillimit teknologjik ka shkollën fillore në Makedonski Brod ku sipas të dhënave të marra nga shkolla (Grafiku 3.3.1.), nxënësit në dispozicion kanë 560 kompjuterë. përveç pajisjes me kompjuterë, shkolla është e pajisur me projektorë, tabela magnetike dhe tabela të avancuara smArt. për dallim nga Komuna e makedonski Brodit, në komunën e Bogdancit gjendet shkolla fillore teknologjikisht më pak e zhvilluar në krahasim me shkollat e tjera fillore. Mungesa më e madhe në këtë shkollë është se nuk ka asnjë kompjuter, si dhe asnjë projektor, grafoskop dhe asnjë sistem muzikor.

47

Grafiku 3.3.1.: Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat urbane sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

Make

dons

ki br

odNe

gotin

ëKr

atovë

Ohër

Gazi

Babë

Prob

ishtip

Bero

vëRo

soma

nRa

dovis

hAe

rodr

omQe

ndër

Delçe

vëMa

kedo

nska

Kam

enicë

Demi

r Hisa

rSh

uto O

rizar

Grad

sko

Kisell

a Vod

ëDe

mir K

api

Karp

osh

Gosti

var

Valla

ndov

ëKr

iva P

allan

këMa

nasti

rGj

evgje

liSh

tipGj

orçe

Petr

ovRe

snjë

Vinicë

Tetov

ëPe

hçev

ëKiç

evo

Kava

dar

Butel

Prile

pVe

lesNo

vo S

ellë

Karb

incSv

eti N

ikollë

Dojra

nSa

raj

Koça

nÇa

irKr

ushe

vëSt

rumi

cëKu

mano

vëDi

bër

Vevç

anSt

rugë

Dolln

enÇe

shino

vë- O

blesh

evë

Bogd

anc

Komuna

Vlera

e ind

eksit


te shkollat në zonat rurale, ashtu si te shkollat në zonat urbane, mund të vërehen dallime të mëdha në zhvillimin teknologjik në nivelin komunal. Te shkollat fillore në zonat rurale (Grafiku 3.3.2.) vlerën më të lartë të indeksit të llogaritur për zhvillim teknologjik ka shkollën fillore në sopisht, ku sipas të dhënave të marra nga shkollat ka 56 kompjutera për 137 nxënës të regjistruar. shkolla në sopisht ka një tabelë smArt, tabela magnetike, grafoskopë dhe projektorë, video pajisje, dhe sisteme muzikore.

për krahasim, sipas të dhënave të marra nga shkolla më pak e zhvilluar në komunën e Haraçinës, ka 8 kompjuterë për 1 758 nxënës të regjistruar. Shkolla fillore në Haraçinë nuk ka tabela magnetike, tabelë smArt, sistemet muzikore, si dhe video pajisje.

Grafiku 3.3.2.: Shkalla e zhvillimit të shkollave fillore nga zonat rurale sipas indeksit të zhvillimit infrastrukturor në nivel komunal

0.00

0.25

0.50

0.75

1.00

Sopi

sht

Bero

veIlin

den

Lozo

vePe

trove

cZr

novc

eR

anko

vce

Teto

veSv

eti N

ikol

leR

esnj

eZe

leni

kove

Bogd

anc

Rad

ovis

hC

ucer

San

deve

Nov

acD

ebar

ceKu

man

ove

Dem

ir H

isar

Ohe

rKo

nce

Gaz

i Bab

eSt

aro

Nag

oric

anVe

les

Stru

mic

eJe

guno

vce

Krus

heve

Bosi

lleve

Gjo

rce

Petro

vQ

ende

r Zhu

paN

ovo

Selle

Koca

nVi

nice

Man

astir

Ces

hino

ve- O

bles

heve

Kerc

ove

Bute

lC

ashk

ePr

ilep

Tear

ceM

avro

ve d

he R

ostu

she

Gos

tivar

Zhel

line

Dol

lnen

Vrap

cish

tSt

ruge

Aero

drom

Liko

veSt

uden

ican

Mog

illeSa

raj

Vasi

lleve

Bogo

vine

Brve

nice

Kriv

ogas

htan

Plas

nice

Arac

inov

e

Komuna

Vle

ra e

inde

ksit



3.4. Zhvillimi infrastrukturor - Analiza e Variancës (ANOVA)

sipas të dhënave të marra nga hulumtimi, mund të konstatohet një dallim të konsiderueshëm statistikor mes shkollave fillore në zonat urbane dhe shkollave fillore në zonat rurale. Domethënë, shkollat fillore në zonat urbane janë një nivel më të lartë të zhvillimit të infrastrukturës (në nivelin e rëndësisë / alpha = 0.05).

diff ci.lo ci.hi t pUrbane-rurale 0,16 0,11 0,22 5,9 <0,01

Nëse krahasojmë zhvillimin e infrastrukturës mes rajoneve, sipas të dhënave për shkollat fillore urbane, mund të konstatohet se ekziston një dallim i konsiderueshëm, statistikor mes shkollave fillore urbane të rajoneve të ndryshme. Testi sugjeron se ka dallime në zhvillimin infrastrukturor mes rajoneve të ndryshme.

term df sumaq meansq statistics p.value ANOVA për dallimet mes shkollave urbane dhe shkollave rurale të rajoneve të ndryshme

1 region 7 0,5734391 0,08191987 3,818099 0,002616674

2 residuals 43 0,9225937 0,02145567 nA nA

ДNëse shihet krahasimi mes vetë rajoneve (grafiku 3.4.), mund të caktohet një dallim të konsiderueshëm statistikor mes rajonit të shkupit dhe rajonit jugperëndimor, rajonit të shkupit dhe rajonit juglindor, rajonit të shkupit dhe rajonit të pellagonisë, si dhe mes rajonit të shkupit dhe Rajonit Lindor. Në nivelin e rëndësisë nga 5%, në krahasimet e lartpërmendura është vërejtur një dallim statistikor të konsiderueshëm. rajoni i shkupit në të gjitha krahasimet tregon zhvillim më të madh infrastrukturor në shkollat fillore urbane.

Grafiku 3.4.: Zhvillimi infrastrukturor - Analiza e Variancës (ANOVA), krahasimi mes rajoneve


49

Të shkollat fillore rurale, nuk ka dallim të konsiderueshëm statistikor në zhvillimin infrastrukturor të shkollave fillore mes rajoneve.

term df sumaq meansq statistics p.value ANOVA për dallimet mes shkollave rurale të rajoneve të ndryshme

1 region 7 0,1666483 0,02380689 0,6550582 0,7083569

2 residuals 48 1,7444724 0,03634317 nA nA

3.5. Zhvillimi Teknologjik - Analiza e Variancës (ANOVA)

sipas të dhënave të marra nga hulumtimi, mund të konstatohet një dallim të konsiderueshëm statistikor mes shkollave fillore në zonat urbane dhe shkollave fillore në zonat rurale. Domethënë, shkollat fillore në zonat urbane kanë një nivel më të lartë të zhvillimit teknologjik (në nivel të rëndësisë = 0.05).

diff ci.lo ci.hi t df p

Urbane-rurale 0,16 0,083 0,25 4 101 <0,01

Nëse krahasojmë zhvillimin teknologjik mes rajoneve, sipas të dhënave për shkollat fillore urbane, mund të konstatohet se nuk ka dallim të konsiderueshëm statistikor mes shkollave fillore urbane të rajoneve të ndryshme.

df sumsq meansq F value pr(>F) ANOVA për dallimet mes shkollave urbane të

rajoneve të ndryshme1 region 7 0,39293 0,056133 1,1436 0,3547

2 residuals 43 2,11072 0,049087

nëse shihet krahasimi mes vetë rajoneve, nuk mund të konstatohet një dallim të konsiderueshëm statistikor mes shkollave fillore urbane të rajoneve të ndryshme. Te shkollat fillore rurale gjithashtu nuk është konstatuar ndonjë dallim të konsiderueshëm statistikor në zhvillimin teknologjik të shkollave fillore mes rajoneve.

term df sumaq meansq statistics p.value ANOVA për dallimet mes shkollave rurale të

rajoneve të ndryshme1 region 7 0,2777042 0,03967203 0,9878773 0,4512902

2 residuals 48 1,9276257 0,04015887 nA nA

3.6. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore urbane sipas zhvillimit infrastrukturor

në dendogramin mund të shihen grupimet e komunave në bazë të ngjashmërisë së tyre në drejtim të zhvillimit të infrastrukturës duke marrë parasysh disa kritere dhe fushat e zhvillimit infrastrukturor. janë përdorur të dhënat e marra nga pyetësori i plotësuar nga ana e shkollave. Prezantimi grafik i tregon komunat, duke i pozicionuar se bashku me komunat me të cilat janë më të ngjashme në drejtim të zhvillimit të infrastrukturës së shkollave fillore. Pastaj, komunat që janë më të afërta me njëra-tjetrën janë ato me karakteristikat më të ngjashme të infrastrukturës. Kështu që, për shembull, Komuna e Karposhit ka karakteristika më të ngjashme infrastrukturore me komunën e Qendës. nga ana tjetër, edhe pse janë në të njëjtin grup, Komuna e Karposhit ka


dallime më të mëdha me Komunën e radovishit sesa me Komunën e Qendrës.

nga grupimet e formuara në bazë të zhvillimit të infrastrukturës së shkollave të zonave urbane, komunat mund të grupohen (dendogrami 3.6.) në 5 grupe (të ashtuquajturat „cluster“) dhe një komunë (Çeshinovë - Obleshevë) që nuk është sipas ngjashmërisë së ndërsjellë në këtë fushë.pastaj mund të vërehet se si kriter për grupet nuk merret fakti a komunat i përkasin një rajoni të veçantë. Grupimi është i bërë në bazë të të dhënave të marra nga shkollat fillore në zonat urbane. grupimet që janë formohen janë:

• Cluster 1: gjorçe petrov, Kavadar, Ohër, gazi Babë, Kisella vodë, Aerodrom, Butel, negotin, Çair, shuto Orizar, makedonska Kamencë, shtip, radovish, dibër, sveti nikollë, saraj, prilep, probishtip, Berovë, resnjë, Qendër, Karposh, gjevgjeli, makedonski Brod, demir hisar.

• Cluster 2: rosoman, delçevë, vinicë, Bogdanc, vallandovë, tetovë. • Cluster 3: Kërçovë, manastir, veles, Kumanovë, Koçan, Kratovë, dollnen, strumicë,

gostivar, strugë, Kriva pallankë, Krushevë.• Cluster 4: demir Kapi, vevçan, pehçevë, Karbinc.• Cluster 5: novo sellë, dojran.duhet të theksohet se komunat kanë dallime më të mëdha mes tyre në karakteristikat e

infrastrukturës te shkollat fillore urbane sesa te shkollat rurale. Për shkak të strukturës të tillë të të dhënave mbi karakteristikat e infrastrukturës, mund të vërehen dallime më të mëdha në grupet.

Dendogrami 3.6.: ХAnaliza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore urbane sipas zhvillimit infrastrukturor


51

3.7. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore rurale sipas idneksit të zhvillimit infrastrukturor

nga grupimet e formuara sipas zhvillimit të infrastrukturës së shkollave të zonave rurale, komunat mund të grupohen (dendogrami 3.7.) në 5 grupe (të ashtuquajturat „cluster“). grupimet që janë të formuar janë:

• Cluster 1: staro nagoriçan, resnjë, Qendër Zhupa, lozovë, mavrovë dhe rostushë, prilep, Ohër, tearcë, ilinden, studeniçan, gjorçe petrov, dollnen, likovë, saraj Zhelinë, vrapçishtë, Bosilovë, manastir, petrovec, gostivar, Kumanovë, Brvenicë, Bogovinë.

• Cluster 2: rankovcë, Zelenikovë, Kërçovë, haraçinë, novaci, Krivogashtan Çeshinovë – Obleshevë, sopisht, Zrnovcë, radovish.

• Cluster 3: jegunovcë, Çahskë, novo sellë, Aerodrom, vinicë, Bogdanc, Berovë.

• Cluster 4: sveti nikollë, Konçë, Krushevë, tetovë, plasnicë, Butel, Çuçer - sandevë, strumicë, mogillë, strugë, gazi Babë, veles, Koçan, vasilevë.

• Cluster 5: demir hisar, debarcë.

Dendogrami 3.7.: Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore rurale sipas zhvillimit infrastrukturor

дебарцадемир хисарвасилевокочанивелесгази бабастру гамогиластру мицачу чер-сандевобу телпласницатетовокру шевокончесвети николеберовобогданцивиницааеродромново селочашкајегу новцерадовишзрновцисопиштечешиново-облешевокривогаштаниновациарачиновокичевозелениковоранковцебоговињебрвеницаку мановогостиварпетровецбитолабосилововрапчиштежелиносарајлипководолнениѓорче петровсту деничаниилиндентеарцеохридприлепмаврово и росту шелозовоцентар жу паресенстаро нагоричане

0

20

40

051015

Дендрограм на општини според инфраструктурен развој на основните училишта од руралните средини



3.8. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore urbane sipas indeksit të zhvillimit teknologjik

nga grupimet e formuara sipas zhvillimit të infrastrukturës së shkollave të zonave urbane, komunat mund të grupohen (dendogram 3.8.) në 6 grupe (të ashtuquajturat „cluster“) dhe një komunë (Ohër) që nuk ka ngjashmëri të ndërsjellë në këtë fushë:

• Cluster 1: Koçan, gostivar, gjorçe petrov, Kërçovë, gjevgjeli, shtip, Kavadar, strumicë, veles, Qendër, Aerodrom, Karposh, sveti nikollë, dibër, prilep, manastir, Kisella vodë, Butel.

• Cluster 2: Çair, Kumanovë, tetovë.• Cluster 3: demir Kapi, gradsko, resnjë, vinicë, vallandovë, dellçevë, rosoman, strugë,

dollnen, Bogdanc, saraj, Krushevë, dojran, Karbinci, Çeshinovë - Obleshevë, vevçan, novo sellë.

• Cluster 4: demir hisar, Berovë, Kratovë, pehçevë, makedonska Kamenicë, Kriva pallankë.

• Cluster 5: suto Orizar, gazi Babë, negotinë.• Cluster 6: probishtip, makedonski Brod.

Dendogrami 3.8.: Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore urbane sipas indeksit të zhvillimit teknologjik

охридмакедонски бродпробиштипнеготиногази бабашу то оризарикрива паланкам.каменицапехчевократовобероводемир хисарново селовевчаничешиново-облешевокарбинцидојранкру шевосарајбогданцидолненистру гаросоманделчевоваландововиницаресенградскодемир капијатетовоку мановочаиррадовишбу телкисела водабитолаприлепдебарсвети николекарпошаеродромцентарвелесстру мицакавадарциштипгевгелијакичевоѓорче петровгостиваркочани

0

10

20

30

40

50

0.02.55.07.510.0

Дендрограм на општини според технолошки развој на основните училишта од урбаните средини


53

3.9. Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore rurale sipas indeksit të zhvillimit teknologjik

nga grupimet e formuara sipas zhvillimit të infrastrukturës së shkollave të zonave rurale, komunat mund të grupohen (dendogram 3.9.) në 4 grupe (të ashtuquajturat „cluster“).

• Cluster 1: Çeshinovë - Obleshevë, Krushevë, demir hisar, resnjë, gostivar, shtip, Çuçer - sandevë, veles, Çashkë, Qendër, Bërvenicë, pllasnicë, tetovë, debarcë mogillë, Krivogashtan, Aerodrom, prilep, mavrovë dhe rostushë, strumicë, Kërçovë, Qendër Zhupë, Koçani, jegunovcë, Konçë, Ohër, gazi Babë, Kumanovë, Bosilovë, Bogdanc.

• Cluster 2: tearcë, Zhelinë, likovë, vrapçish, studeniçan, haraçinë, saraj, Bogovinë, dollnen, strugë.

• Cluster 3: lozovë, Zrnovcë, Berovë, novac, Zelenikovë, gjorçe petrov, radovish, sveti nikollë, novo sellë, vinicë, Butel, manastir.

• Cluster 4: rankovce, ilinden, petrovec, sopisht.

Dendogrami 3.9.: Analiza cluster hierarkike e komunave për shkollat fillore rurale sipas indeksit të zhvillimit teknologjik

сопиштепетровецилинденранковцебитолабу телвиницаново селосвети николерадовишѓорче петровзелениковоновациберовозрновцилозовостру гадолненибоговињесарајарачиновосту деничаниврапчиштелипковожелинотеарцебогданцибосиловоку мановогази бабаохридкончејегу новцекочаницентар жу пакичевостру мицамаврово и росту шеприлепаеродромкривогаштанимогиладебарцатетовопласницабрвеницавасилевочашкавелесчу чер-сандевостаро нагоричанегостиварресендемир хисаркру шевочешиново-облешево

0

20

40

0510152025

Дендрограм на општини според технолошки развој на основните училишта од руралните средини


kapitulli 4:

investimet

55

për institucionet arsimore nevojitet mbështetje të rregullt për renovimin dhe përmirësimin e infrastrukturës së tyre, duhet të bëhet furnizim të rregullt të mjeteve mësimore dhe pajisjeve për zhvillim më të sofistikuar të mësimit dhe natyrisht të blejnë pajisje të caktuara teknike që do të jetë në favor të zbatimit të një mësimi më cilësor në këto institucione. për shkak të decentralizimit të arsimit fillor në nivel komunal, komuna luan rolin më të rëndësishëm në financimin e rregullt të shkollave fillore. Pa mbështetjen e rregullt nga ana e pushteteve komunale për zhvillimin e infrastrukturës së shkollave, si dhe në sigurimin e mjeteve të nevojshme mësimore dhe pajisjeve ndihmëse, në sigurimin e pajisjes së caktuar teknike, shkollat fillore do të bëhen të vjetëruara dhe të prapambetura, dhe si pasojë e kësaj edhe mësimi do të zhvillohet në kushte të vështira dhe të improvizuara. pasoja më të mëdha negative nga neglizhenca ndaj institucioneve të arsimit do të pësojë shteti pas një periudhe të gjatë, kur gjeneratat e nxënësve që do të hyjnë në tregun e punës, ndërsa baza e tyre gjatë ndërtimit të personalitetit është zhvilluar në kushte të vështira .prandaj çdo investim i vogël ose më i madh në institucionet e arsimit fillor është me rëndësi të madhe për gjeneratat e tashme dhe të ardhshme të nxënësve.

4.1. Vlera e investimeve në 10 vitet e kalaura në institucionet e arsimit fillor

në kuadër të hulumtimit kemi mbledhur të dhënat për vlerën e investimeve për rinovim apo ndërtim në të gjitha shkollat në nivel të maqedonisë në dhjetë vitet e fundit. në vlerën e investimeve janë përfshirë: investimet e donatorëve (UsAid, Undp, tiKA, Qeveria e Kinës, Ambasada e Zvicrës etj.), investimet e ministrisë së Arsimit, investimet e komunave, investimet e Agjencisë për rini dhe sport.

tabela 4.1.1.: Vlera e investimeve në euro në shkollat fillore dhe rajonale në 10 vitet e kaluara në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 31.267.249 23.126.679 7.597.879 5.574.961 1.292.528 4.109.293Vardarit 2.061.362 1.671.305 390.056 795.022 98.487 696.535Lindor 2.899.219 2.200.808 698.410 581.336 358.433 222.902

Jugperëndimor 773.981 276.969 497.011 487.898 8.130 479.768Juglindor 1.174.290 755.563 354.628 312.406 36.992 252.275

pellagonisë 3.609.850 2.927.398 682.451 912.864 226.829 686.035pollogut 3.512.465 1.416.196 1.966.544 1.759.239 487.426 1.121.813

Verilindor 2.286.293 1.543.462 393.968 51.166 975 50.191shkupit 14.949.789 12.334.978 2.614.811 675.030 75.256 599.774


vlera e investimeve është më e madhe sesa vlera e marrë në hulumtimin, sepse në kuadër të shkollave të anketuara, një numër i vogël i shkollave të anketuara, edhe pse u përgjigjën se kishin

bërë rinovim në 10 vitet e fundit, nuk mund t’i japin shumat e sakta.

Mjetet e përgjithshme të investuara në të gjitha shkollat në nivel të Maqedonisë në 10 vitet e fundit janë në shumë prej 36 842 216 euro. Prej tyre 31 267 252 euro janë investuar në shkollat fillore në nivel të Republikës së Maqedonisë (Tabela 4.1.1), në shkollat fillore urbane janë investuar 23 126 682 euro, ndërsa në shkollat fillore rurale janë investuar 7 597 883 euro. Investimet e përgjithshme në shkollat rajonale janë në vlerë prej 5 574 965 euro, dmth.


në shkollat rajonale urbane, vlera e investimeve është 1 292 530 euro, ndërsa 4 109 294 euro janë investuar në shkollat rajonale rurale.

Sa i përket investimeve rajonale në shkollat fillore, Rajoni i Shkupit është me vlerën më të lartë të investimeve të realizuara me gjithsej 14,949 789 euro, pastaj është rajoni i pelagonisë me investime totale prej 3 609 850 euro, rajoni i pollogut me 3 512 466 euro, rajoni lindor me 2 899 219 euro, rajoni verilindor me 2 286 293 euro, rajoni i vardarit me 2 061 362 euro, rajoni juglindor me 1 174 291 euro, ndërsa me vlerën më të ulët të investimeve të realizuara me gjithsej 773 981 euro është rajoni jugperëndimor.

Табела 4.1.2.: Numri i rinovimeve dhe mbindërtimeve në shkollat fillore dhe rajonale në 10 vitet e fundit, në nivel vjetor

Viti i rinovimit ose mbindërtimit Shkolla fillore Shkolla fillore rajonale

2007 25 102008 51 172009 65 232010 60 332011 48 222012 56 192013 50 372014 58 352015 70 502016 74 562017 42 37


në investimet rajonale në shkollat rajonale, me vlerëb më të ulët të investimeve të realizuara është rajoni verilindor me gjithsej 51 167 euro, pastaj është rajoni juglindor me 312 407 euro, rajoni jugperëndimor me 487 898 euro, rajoni lindor me 581 336 euro, rajoni i shkupit me 675 031 euro, rajoni i vardarit me 795 023 euro, rajoni i pellagonisë me 912 865 euro dhe me vlerën më të lartë të investimeve të realizuara me gjithsej 1 759 239 euro është rajoni i pollogut.

nga të dhënat e marra, komunat me investimet më të mëdha për rinovim ose ndërtim në shkollat fillore janë Komuna e Karposhit me gjithsej 2 622 327 euro, Komuna e Gazi Babës me 3 698 040 euro dhe Komuna e prilepit me 2 622 327 euro.

Komunat ku janë investuar më shumë se një milion euro në shkollat fillore janë Komuna e Qendrës me 1 221 919, Komuna e Koçanit me 1 226 253, Komuna e gostivarit 1 252 566, Komuna e Kisella vodës 1 359 477, Komuna e petrovecit 1 365 853, Komuna e Bogovinës 1 376 088 dhe Komuna e Kumanovës 1 535 459 euro .

Numri më i madh i rinovimeve (Tabela 4.1.2.) në shkollat fillore dhe fillore rajonale janë bërë në vitin 2016 dhe 2015.

57

4.2. vlerësimi i investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore

Pas identifikimit të gjendjes në shkollat lidhur me të se çfarë posedojnë nga infrastruktura dhe pajisjet teknike, ne kemi mbledhur oferta për të bërë një vlerësim real për investimet t nevojshme për të përmirësuar zhvillimin e institucioneve të arsimit fillor. Vlerësimet bazohen në vlerat reale për ndërhyrjet në infrastrukturë dhe furnizimin e pajisjeve teknike. në pjesën tjetër janë caktuar vlerësimet për: ndërtimin e terreneve të jashtme sportive në shkollat që nuk kanë terrene sportive; ndërtimin e sallave vetëm në shkollat fillore (pa ato rajonale); ndërtimin e bibliotekave në shkollat me më shumë se 50 nxënës në shkolla që nuk kanë biblioteka; ndërtimin e një kuzhine dhe dhome ngrënie në të gjitha shkollat fillore që kanë treguar se nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie; ndërtimin e nyjeve sanitare në të gjitha shkollat që kanë treguar se nuk kanë nyje sanitare; vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabletave „Kindle“ për shkollat që kanë më pak se 50 nxënës; vlerësimi i fondeve të kërkuara për blerjen e komplet lektyrave nga klasa e parë në të nëntë; vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabelave smArt për të gjitha klasat në shkollat që nuk kanë tabela të tilla; vlerësimi i investimeve të nevojshme për lidhjen e internetit dhe faturat për internet në nivel vjetor; vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e makinave për pastrim.

4.2.1. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e terreneve të jashtme sportive

në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për të përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për ndërtimin e terreneve të jashtme në shkollat që nuk kanë një terren të jashtëm në nivel të maqedonisë. Kemi marrë ofertën për ndërtimin e një terreni sportiv në vlerë prej 320.000 euro për një terren sportiv të jashtëm, ndërsa karakteristikat për këtë terren janë: terren për hendboll (20 / 42-44) – në çmimin përfshihen gërmimet e humusit, tamponimin deri në ngjeshmërinë e nevojshme (mpa), dhe bazën e veçantë për kushtet e jashtme, shtyllat metalike për gardhin e terrenit, rrjetin e galvanizuar dhe ndriçimin e terrenit me reflektorë.

Тabela 4.2.1.: Investime të nevojshme për ndërtimin e terreneve të jashtme sportive


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 9.600.000 5.440.000 4.160.000 76.480.000 4.800.000 70.720.000Vardarit 1.280.000 960.000 320.000 4.480.000 640.000 3.840.000Lindor 640.000 640.000 0 7.360.000 1.600.000 5.760.000

pellagonisë 640.000 0 640.000 24.320.000 1.280.000 23.040.000pollogut 640.000 320.000 320.000 9.600.000 320.000 9.280.000

Verilindor 1.280.000 1.280.000 0 5.760.000 320.000 5.440.000shkupit 2.560.000 1.280.000 1.280.000 5.760.000 320.000 5.440.000

Jugperëndimor 1.280.000 640.000 640.000 10.560.000 0 10.560.000Juglindor 1.280.000 320.000 960.000 8.320.000 320.000 7.040.000


Vlerësimi i investimeve të nevojshme për të ndërtuar terrenet e jashtme janë gjithsej 86,080,000 euro, apo në mënyrë individuale (tabela 4.2.1.) në shkollat rajonale janë të nevojshme


investime në vlerë prej 76.48 milionë euro dhe 9.6 milionë euro për shkollat fillore. Rajonet me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme për të ndërtuar terrenet e jashtme deri në rajonin me vlerën më të lartë në shkollat fillore janë Rajoni Lindor, Rajoni i Pollogut dhe Rajoni i Pellagonisë me 640.000 euro, rajoni i vardarit, rajoni verilindor, rajoni jugperëndimor dhe rajoni juglindor me 1.280.000 euro dhe rajoni i shkupit me 2.56 milionë euro.

te shkollat rajonale, intervali shkon nga rajoni i vardarit me 4 480 000 euro të nevojshme, rajoni verilindor dhe rajoni i shkupit me 5 760 000 euro, rajoni lindor me 7 360 000 euro, rajoni juglindor me 8 320 000 euro, rajoni i pollogut me 9 600 000 euro, rajoni jugperëndimor me 10,560,000 euro dhe rajoni i pellagonisë me 24,320,000 euro të nevojshme për ndërtimin e terreneve të jashtme.

Vlera më e lartë e investimeve për shkollat fillore është e nevojshme në komunën e Velesit, që është 1 280 000 euro dhe në komunën e Kumanovës me 960 000 euro investime

4.2.2. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e sallëve sportive në shkollat fillore (pa shkollat rajonale)

Në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për ndërtimin e sallave sportive në shkollat fillore (pa shkollat rajonale) ku nuk ka terren sportiv në nivel të maqedonisë. kemi marrë ofertën për ndërtimin e sallës sportive në vlerë prej 422,000 euro për një sallë, ndërsa karakteristikat për një sallë të këtillë janë: sallë sportive pa tribuna, në hapësira të mbyllura për sporte të kombinuara, dmth. me një terren për basketboll, hendboll, volejboll dhe sportet individuale me tualete dhe gardërobë.

tabela 4.2.2.: Investime të nevojshme për ndërtimin e sallave sportive në shkollat fillore (pa shkollat rajonale) në nivel rajonal

rajoneShkolla fillore

gjithsej urbane ruralegjithsej 44.310.000 15.192.000 28.274.000Vardarit 3.376.000 1.266.000 2.110.000Lindor 2.110.000 1.688.000 422.000

pellagonisë 5.486.000 1.688. 000 3.376.000pollogut 9.706.000 2.110.000 7.174.000

Verilindor 7.174.000 2.954.000 4.220.000shkupit 5.908.000 1.688.000 4.220.000

Jugperëndimor 7.174.000 2.110.000 5.064.000Juglindor 3.376.000 1.688.000 1.688.000


Vlerësimi i investimeve të nevojshme për të ndërtuar sallë në shkollat fillore (pa shkollat rajonale) është 44 310 000 euro. rajonet me vlerën më të ulët deri në rajonin me vlerën më të lartë të investimeve të nevojshme për të ndërtuar sallë sportive në shkollat fillore janë (Tabela 4.2.2) rajoni lindor me 2 110 000 euro, rajoni i vardarit dhe rajoni juglindor me 3 376 000 euro, rajoni i pellagonisë me 5 486 000 euro, rajoni i shkupit me 5 908 000 euro, rajoni verilindor dhe rajoni jugperëndimor me 7 174 000 euro dhe rajoni i pollogut me 9 706 000 euro.

59

Vlera më e lartë e investimeve për ndërtimin e një salle sportive për shkollat fillore është e nevojshme në Komunën e Kumanovës, me gjithsej 4,220,000 euro, prej cilave 2,954,000 euro në shkollat fillore urbane, në Komunën e Strugës me 3,376,000 euro investime prej të cilave 844 000 euro në shkollat fillore urbane dhe në Komunën e Tetovës, me investime nga 2 532 000 euro, prej të cilave 2 110 000 euro për shkollat fillore urbane.

4.2.3. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e bibliotekave në shkollat me mbi 50 nxënës

Në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore, u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për ndërtimin e bibliotekave në shkollat me mbi 50 nxënës dhe në to që nuk kanë bibliotekë në nivel të maqedonisë. Kemi marrë ofertën për ndërtimin e bibliotekës në vlerë prej 20,000 euro për një bibliotekë shkollore, ndërsa karakteristikat për një bibliotekë të këtillë janë: bibliotekë me infrastrukturë për pajisje kompjuterike, ndriçim, 40 m2.

Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e bibliotekave në shkollat që kanë më shumë se 50 nxënës dhe në të të cilat nuk ka biblioteka në nivel të Maqedonisë është (Tabela 4.2.3.1.) gjithsej 360.000 euro për shkollat fillore dhe 1.500.000 euro për shkollat rajonale. rajonet me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme për të ndërtuar biblioteka në shkollat që kanë më shumë se 50 nxënës dhe në të të cilat nuk ka bibliotekë deri në shkollat fillore në rajon me vlerën më të lartë janë Rajoni i Vardarit dhe Rajoni Lindor me 0 euro, Rajoni juglindor me 20 000 euro, rajoni i pellagonisë dhe rajoni jugperëndimor me 40,000 euro, rajoni verilindor me 60,000 euro, rajoni i pollogut me 80,000 euro dhe rajoni i shkupit me 120.000 euro. Te shkollat rajonale investimet e nevojshme janë, në varësi të rajonit, duke filluar nga Rajoni i vardarit me 60,000 euro, rajoni juglindor me 80 000 euro, në rajonin jugperëndimor me 100, 000 euro, rajoni lindor me 120.000, rajoni i pellagonisë me 140. 000, rajoni verilindor me 160 000 euro, rajoni i pollogut me 340 000 euro dhe rajoni i shkupit me 500 000 euro.

tabela 4.2.3.1.: Investime të nevojshme për ndërtimin e bibliotekave në shkollat me mbi 50 nxënës në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 360.000 100 000 260.000 1.500.000 260.000 1.220.000Vardarit 0 0 0 60.000 20.000 40.000Lindor 0 0 0 120.000 60.000 60.000

pellagonisë 40.000 20.000 20.000 140.000 60.000 80.000pollogut 80.000 0 80.000 340.000 20.000 300.000

Verilindor 60.000 60.000 0 160.000 40.000 120.000shkupit 120.000 0 120.000 500.000 60.000 440.000

Jugperëndimor 40.000 20.000 20.000 100.000 0 100.000Juglindor 20.000 0 20.000 80.000 0 80.000



tabela 4.2.3.2.: Investime të nevojshme në euro për blerjen e të paktën një kompleti lektyrash për bibliotekat shkollore në shkollat me mbi 50 nxënës në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 54.151 31.283 21.953 20.673 4.025 16.465Vardarit 4.208 3.293 915 2.012 183 1.829Lindor 4.757 3.842 915 2.561 1.281 1.281

Jugperëndimor 7.135 3.476 3.476 2.012 915 1.098Juglindor 7.318 2.195 4.939 4.208 183 3.842

pellagonisë 5.488 3.293 2.012 1.829 549 1.281pollogut 15.001 10.611 4.391 4.939 732 4.208

Verilindor 5.671 2.378 3.110 2.012 0 2.012shkupit 4.574 2.195 2.195 1.098 183 915


përveç kësaj, për të pajisur bibliotekat me libra, ne kemi mbledhur çmimet për vlerën e të gjitha lektyrave të klasës së parë deri në të nëntë. Vlera e një kompleti lektyrash në shkollë fillore është 182 euro. nëse do të kishte blerë të paktën një komplet lektyrash për secilën prej shkollave fillore në të cilat do të ndërtohej një bibliotekë, vlera e përgjithshme e këtij furnizimi për shkollat fillore dhe rajonale është 74 824 euro. Vlera më e lartë për blerjen e lektyrave do të ishte në Rajonin e Pollogut në vlerë prej 15 001 euro për shkollat fillore dhe 4 939 euro për shkollat rajonale (tabela 4.2.3.2.).

4.2.4. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabletave “Kindle” për çdo nxënës në shkollat me më pak se 50 nxënës

Në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për blerjen e tabletës „Kindle“ për çdo nxënës në shkollat me më pak se 50 nxënës në të cilat nuk ka bibliotekë në nivel të maqedonisë. Karakteristike për këtë tabletë është se në të mund të ruhen shumë libra në formë elektronike, prandaj për shkollat me një numër të vogël të nxënësve u mundëson që të kenë një bibliotekë të pasur me libra në formë elektronike, që do të jetë në dispozicion për nxënësit.

tabela 4.2.4.1.: Investime të nevojshme për blerjen e tabletit “Kindle” për çdo nxënës në shkollat me më pak se 50 nxënës në nivel rajonal

rajonishkolla rajonale

gjithsej urbane ruralegjithsej 1.283.203 90.657 1.167.988Vardarit 128.297 1.148 127.150Lindor 160.200 43.607 116.592

pellagonisë 223.315 3.672 219.643pollogut 152.396 0 152.396

Verilindor 84.001 2.066 81.936shkupit 118.428 0 118.428

Jugpërendimor 174.888 17.902 156.986Juglindor 240.070 22.263 193.249


61

vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabletës “Kindle” për çdo nxënës në shkollat me më pak se 50 nxënës ku nuk ka bibliotekë në nivel të maqedonisë është i nevojshëm vetëm për shkollat rajonale (tabela 4.2.4.1.). numri i përgjithshëm i nxënësve në shkollat me më pak se 50 nxënës është 5 591, ndërsa çmimi i një „Kindle“ është 230 euro. Vlera e përgjithshme e investimit për blerjen e tabletave të nevojshme “Kindle” është 1 283 203 euro.

nga rajoni me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme deri në rajonin me vlerën më të lartë janë rajoni verilindor me 84,001 euro, rajoni i shkupit me 118,428 euro, rajoni i vardarit me 128,297 euro, rajoni i pollogut me 152,396 euro, rajoni lindor me 160,200 euro, rajoni jugperëndimor me 174,888 euro, rajoni i pellagonisë me 223 315 euro dhe rajoni juglindor me 240,070 euro.

vlera më e lartë e investimeve për blerjen e tabletës „Kindle“ për çdo nxënës në shkollat me më pak se 50 nxënës janë Komuna e Kërçovës me 73,903 euro të nevojshme dhe Komuna e manastirit me investimet e nevojshme nga 74,133 euro.

nëse bëhet përllogaritjen për blerjen të paktën e një kompleti lektyrash për shkollë fillore në çdo shkollë në të cilën kemi përllogaritur se si një alternativë në vend të ndërtimit të një biblioteke shkollore të blihen tabletat „Kindle”, vlera e përgjithshme e investimeve të nevojshme për blerjen është 67.872 euro. të gjitha mjetet me vlerë nga 67 872 euro do të ishin për shkollat rajonale. shumica e mjeteve të nevojshme për blerjen e kompletit lektyrash në arsimin fillor janë për shkollat pa biblioteka në rajonin Jugperëndimor në vlerë prej 15,550 euro (Tabela 4.2.4.2.).

tabela 4.2.4.2.: Investime të nevojshme në euro për blerjen të paktën e një kompleti lektyrash në shkollat me më pak se 50 nxënës në nivel rajonal

rajonishkolla rajonale

gjithsej urbane ruralegjithsej 67.872 4.025 62.932Vardarit 6.586 366 6.220Lindor 8.781 1.829 6.952

Jugperëndimor 15.550 366 15.184Juglindor 6.952 0 6.952

pellagonisë 6.403 183 6.220pollogut 4.391 0 4.391

Verilindor 9.147 366 8.781shkupit 9.879 915 8.049


4.2.5. Vlerësimi i shpenzimeve rrjedhëse për futjen e një parapagesë për internet në nivel vjetor për shkollat që nuk janë parapagues të internetit

Në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore, u bë vlerësimi pët investimet e nevojshme për futjen e parapagesës për internet dhe fatura për internet në nivel vjetor në shkollat që nuk kanë internet në nivel të maqedonisë. Çmimi mesatar për një përdorues biznesi të shërbimeve të internetit (internet optik) në Maqedoni është rreth 30 euro në muaj ose 360 euro në vit.


Vlerësimi i shpenzimeve rrjedhëse (Tabela 4.2.5.) për të futur internet dhe fatura për internet në nivel vjetor në shkollat që nuk kanë internet në nivel të Maqedonisë është gjithsej 88 858 euro. Në shkollat fillore, vlerësimi është 11,942 euro, te shkollat urbane dhe 76,918 euro te shkollat rajonale. Të renditura nëpër rajone duke filluar me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme deri në rajonin me vlerën më të lartë për të futur internet dhe fatura për internet në nivel vjetor në shkollat fillore janë Rajoni Lindor me 352 euro, Rajoni i Vardarit dhe Rajoni Verilindor me 1,054 euro, rajoni i pollogut, rajoni i shkupit dhe rajoni juglindor me 1 405 euro, rajoni i pellagonisë me 2 459 euro dhe rajoni jugperëndimor me 2 809 euro.

Të renditura nëpër rajone duke filluar me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme deri në rajonin me vlerën më të lartë për të futur internet dhe fatura për internet në nivel vjetor në shkollat rajonale janë rajoni i vardarit me 4 565 euro, rajoni i shkupit me 7 726 euro, rajoni verilindor me 8 078 euro, rajoni lindor dhe rajoni i pollogut me 8 780, rajoni i pellagonisë dhe rajoni jugperëndimor me 12 995 euro dhe rajoni juglindor me 13 347 euro.

tabela 4.2.5.: Vlerësimi i shpenzimeve rrjedhëse për parapagesë të internetit në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 11.941 5.620 6.322 76.917 5.268 69.541Vardarit 1.054 351 702 4.566 0 4.566Lindor 351 351 0 8.780 2.810 5.971

pellagonisë 2.459 1.054 1.405 12.293 1.054 11.239pollogut 1.405 702 702 8.780 351 8.078

Verilindor 1.054 702 351 8.078 0 8.078shkupit 1.405 702 702 7.727 351 7.376

Jugperëndimor 2.810 1.054 1.756 12.995 0 12.995Juglindor 1.405 702 702 13.346 702 10.888


4.2.6. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e nyjeve sanitare në shkollat që nuk kanë asnjë nyje sanitare

Në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për të ndërtuar nyjet sanitare në shkollat që nuk kanë asnjë nyje sanitare në nivel të maqedonisë. për ndërtimin e nyjes sanitare kemi marrë ofertën në vlerë prej 12.600 euro për një nyje sanitare, dhe karakteristikat për këtë nyje sanitare janë: një nyje sanitare në një hapësirë shkollore me një kapacitet për 100 nxënës (nxënës meshkuj 50 dhe femra 50) min 3 wc për femra + 2 wc për meshkuj + 2 pisoarë me hapësira të përparme për lavaman 24-26m2

63

tabela 4.2.6.: Investime të nevojshme për ndërtimin e nyjeve sanitare në shkollat që nuk kanë asnjë nyje sanitare në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 25. 200 0 25.200 352.800 0 352.800Vardarit 0 0 0 12.600 0 12.600Lindor 0 0 0 0 0 0

pellagonisë 0 0 0 12.600 0 12.600pollogut 25. 200 0 25.200 63.000 0 63.000

Verilindor 0 0 0 151.200 0 151.200shkupit 0 0 0 50.400 0 50.400

Jugperëndimor 0 0 0 37.800 0 37.800Juglindor 0 0 0 25.200 0 25.200


Rezultatet e vlerësimit të investimeve të nevojshme (Tabela 4.2.6.) për ndërtimin e nyjeve sanitare në shkollat që nuk kanë asnjë nyje sanitare në nivel të Maqedonisë gjithsej janë 378,000 euro. Shkollat fillore në nivel të Maqedonisë që nuk kanë asnjë nyje sanitare janë të përqendruara në Rajonin e Pollogut, ndërsa bëhet fjalë për dy shkollat fillore rurale në Komunat e vrapçishtit dhe Zhelinës për të cilat janë të nevojshme investime në vlerë prej 25,200 euro. numri i shkollave rurale rajonale që nuk kanë nyje sanitare është 28, dhe kanë nevojë për investime prej 352 800 euro.

Të renditura nëpër rajone duke filluar me vlerën më të ulet të investimeve të nevojshme për ndërtimin e nyjeve sanitare në shkollat që nuk kanë asnjë nyje sanitare në shkollat rajonale, në rajonin lindor nuk ka nevojë për investime për nyjet sanitare, në rajonin e vardarit dhe rajonin e pellagonisë me 12 600 euro, rajonin juglindor me 25 200 euro, në rajonin jugpërendimor me 37.800 euro, në rajonin e shkupit me 50.400euro, rajonin e pollogut me 63 000 euro dhe rajonin verilindor me 151 200 euro.

vlera më e lartë e investimeve në shkollat rajonale rurale për ndërtimin e nyjeve sanitare janë Komuna e staro nagoriçanit me 100,800 euro dhe Komuna e Kumanovës dhe Komuna e Zelenikovës me investime të nevojshme prej 50,400 euro.

4.2.7. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për ndërtimin e një kuzhine dhe një dhome ngrënie në të gjitha shkollat fillore që kanë treguar se nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie

në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore bëhet vlerësimi për investimet e nevojshme për të ndërtuar një kuzhinë dhe një dhomë ngrënie në të gjitha shkollat fillore që kanë treguar se nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie në nivel të maqedoni.

Kemi marrë ofertë për ndërtimin e një kuzhine shkollore dhe dhome ngrënie në vlerë prej 26.000 euro për një kuzhinë shkollore dhe dhomë ngrënie, ndërsa karakteristikat për këtë kuzhinë dhe dhomë ngrënie janë kuzhinë jo klasike, vetëm hapësirë për marrjen dhe mbajtjen e ushqimit të përgatitur nga 12-15m2 të pajisur me aparatet për ngrohje apo ftohje, lavaman, pjatalarëse, hapësira të përparme për lavaman dhe pjesa e dhomës ngrënie me tavolina dhe karrige nga 40-60m2 dhe me hapësirë të përgjithshme nga 60-70 m2


tabela 4.2.7.: Investime të nevojshme në euro për ndërtimin e kuzhinave shkollore dhe dhomave të ngrënies në të gjitha shkollat fillore që kanë treguar se nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie

rajoneShkolla fillore

gjithsej urbane ruralegjithsej 5.252.000 2.210.000 2.912.000Vardarit 338.000 234.000 104.000Lindor 416.000 338.000 78.000

pellagonisë 832.000 312.000 494.000pollogut 936.000 208.000 702.000

Verilindor 728.000 442.000 260.000shkupit 806.000 234.000 572.000

Jugperëndimor 728.000 260.000 442.000Juglindor 468.000 182.000 260.000


Vlerësimi i investimeve të nevojshme (Tabela 4.2.7.) për ndërtimin e një kuzhine dhe një dhome ngrënie në të gjitha shkollat fillore (pa shkollat rajonale) që nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie është 5,252,000 euro në nivel të Maqedonisë. rajoni i vardarit është me vlerën më të ulët nga 338.000 euro për investimet e nevojshme për ndërtimin e një kuzhine dhe një dhome ngrënie në shkollat fillore, për rajonin Lindor janë të nevojshme investime në vlerë nga 416 000 euro, në rajonin juglindor janë të nevojshme investime në vlerë nga 468 000 euro, në rajoni verilindor janë të nevojshme investime në vlerë nga 728 000 euro, për rajonin e shkupit janë 806 000 euro, rajoni i pellagonisë me 832 000 euro investime të nevojshme dhe me vlerën më të lartë të investimeve të nevojshme është rajoni i pollogut me 936 000 euro.

Vlera më e lartë e investimeve në shkollat fillore për ndërtimin e një kuzhine dhe një dhome ngrënie që kanë treguar se nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie janë Komuna e Kumanovës me 442,000 euro të nevojshme, prej të cilave 364,000 euro në shkollat fillore urbane, Komuna e Strugës me 234,000 euro investime, prej të cilave 78 000 euro në shkollat fillore urbane, dhe Komunat e sarajit dhe prilepit me investimet e nevojshme prej 208 000 euro.

4.2.8. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e tabelave të avancuara SMART për të gjitha klasat në Republikën e Maqedonisë që nuk kanë tabela SMART

Në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për blerjen e tabelave smArt për të gjitha klasat në r. maqedonisë, duke e zvogëluar me numrin e tabelave smArt tashmë të caktuara. Çmimi mesatar i një tabele smArt është 3482 euro. Kjo është tabelë multfunksionale, që do të thotë se ajo mund të shërbejë si një tabelë magnetike në të cilën mund të regjistrohen shënimet e ligjëratave ose pyetjeve, por gjithashtu në këtë tabelë mund të tregohen përmbajtje vizuale (film).

65

tabela 4.2.8.: Investime të nevojshme për blerjen e tabelave të avancuara SMART për të gjitha klasat në shkollat fillore të anketuara që nuk kanë tabela SMART në nivel rajonal


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 16.729.448 11.744.310 4.985.138 6.345.984 815.813 5.460.740Vardarit 1.135.195 972.033 163.163 624.878 69.431 555.447Lindor 1.447.634 1.270.585 177.049 954.675 319.382 635.293

pellagonisë 1.753.130 1.076.179 576.276 937.317 104.146 833.171pollogut 2.190.618 1.041,537 1.149.081 1.003.276 31.244 947.732

Verilindor 1.652.455 1.114.366 465.187 590.163 93.732 496.431shkupit 5.412.138 4.398.447 1.013.691 770.683 79.846 690.837

Jugperëndimor 1.895.463 937.317 909.545 854.000 31.244 822.756Juglindor 1.201.154 635.293 531.146 604.049 86.789 472.130


vlerësimi i investimeve të nevojshme (Tabela 4.2.8) për blerjen e tabelave SMART për të gjitha klasat në Republikën e Maqedonisë është 23075432 euro, nga të cilat për shkollat rajonale fillore janë të nevojshme 6 555 984 euro, ndërsa për shkollat fillore investimet e nevojshme arrijnë deri në 16 729 448 euro. rajoni i vardarit është rajoni me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme për blerjen e tabelave SMART për shkollat fillore (pa shkollat rajonale) me 1,135,195 euro investime të nevojshme, rajoni juglindor me 1,201,154 euro, rajoni lindor me 1,447,634 euro, rajoni verilindor 1,652,455 euro, rajoni i pellagonisë me 1,753,130 euro investime të nevojshme, rajoni jugperëndimor me 1,895,463 euro, rajoni i pollogut me 2,190,618 euro dhe me vlerën më të lartë të investimeve të nevojshme është rajoni i shkupit, dmth. 5,412,138 euro. Vlera më e lartë e investimeve në shkollat fillore për blerjen e tabelave SMART janë të nevojshme në Komunën e Kumanovës me investime nga 1,044,935 euro, praj të cilave 923,431 euro në shkollat urbane fillore dhe në Komunën e Karposhit janë të nevojshme investime nga 694,309 euro në shkollat fillore urbane.

4.2.9. Vlerësimi i investimeve të nevojshme për blerjen e makinave për pastrimin e dyshemeve

në përllogaritjen e investimeve të nevojshme për përmirësimin e zhvillimit të shkollave fillore u bë vlerësimi për investimet e nevojshme për të siguruar të paktën nga një makinë për pastrim për çdo sipërfaqe nga 500 m2 në nivel të maqedonisë. Bëhet fjalë për një makinë multifunksionale për pastrimin e dyshemeve, që mund të pastrojë çdo lloj sipërfaqe të dyshemeve dhe nuk krijon zë të fortë që do të pengonte në zbatimin e mësimit gjatë përdorimit. vlera e një makine të tillë është 1 450 euro. Vlerësimi i investimeve të nevojshme (Tabela 4.2.9.) për të blerë të paktën një makinë për pastrim për çdo 500 m2 sipërfaqe shkollore është 2,757,858 euro në nivel të Maqedonisë. Vlerësimi i investimeve të nevojshme në nivel të shkollave fillore është 2,308,915 euro, ndërsa vlerësimi te shkollat rajonale është 448,944 euro.

rajoni me vlerën më të ulët të investimeve të nevojshme për të blerë të paktën një makinë për pastrim për çdo 500 m2 sipërfaqe shkollore është rajoni verilindor me 177,812 euro, rajoni juglindor me 179,178 euro, rajoni lindor me 192,668 euro, rajoni jugperëndimor me 216 561 euro, rajoni i pellagonisë me 230,729 euro, rajoni i pollogut me 240,769 euro, rajoni i vardarit me 264,988 euro dhe rajoni i shkupit me 806,206 euro.


tabela 4.2.9.: Investime të nevojshme për blerjen e makinave për pastrimin e dyshemeve në të gjitha shkollat


gjithsej urbane rurale gjithsej urbane ruralegjithsej 2.308.915 1.749.670 530.348 448.944 61.115 381.205Vardarit 264.989 248.201 16.788 54.454 4.854 49.600Lindor 192.668 169.085 23.583 70.566 23.240 47.325

pellagonisë 230.730 169.768 49.800 61.874 6.139 55.735pollogut 240.769 109.459 127.468 60.921 814 58.398

Verilindor 177.812 114.512 57.633 41.993 3.517 38.476shkupit 806.206 697.317 108.890 62.411 12.085 50.326

Jugperëndimor 216.562 122.009 91.211 48.215 828 47.387Juglindor 179.178 119.320 54.976 48.365 9.638 33.813


Vlera më e lartë e investimeve në shkollat fillore për të blerë të paktën një makine për pastrim për çdo 500 m2 sipërfaqe shkollore është në Komunën e Çairit me investime të nevojshme në vlerë praj 115 258 euro, në Komunën e Kumanovës me investime të nevojshme praj 99 996 euro, në Komunën e Karposhit me 959 209 euro investime të nevojshme dhe në Komunën e Qendrës me 89,425 euro investime të nevojshme.

kapitulli 5:

konkluZionet dhe rekomandimet


në kuadër të hulumtimit me marrjen e të dhënave kemi vërejtur se ekzistojnë dallime mes shkollave fillore dhe shkollave të tyte rajonale. Qëllimi kryesor i shkollave rajonale është të mundësohet arsimi fillor të afrohet në çdo vend ku ka nxënës. Nga kjo, fokusi kryesor në identifikimin e dallimeve në infrastrukturës dhe pajisjet teknike u përqendrua në listën me kategorizimin e shkollave në urbane dhe rurale, si për ato fillore ashtu dhe për ato rajonale. Nga analizat e kryera mund të jepen këto konkluzione të përgjithshme në vijim për 799 shkolla urbane dhe rurale të përfshira në këtë hulumtim.

ЗKONKLUZIONI Nr.1: Ka dallime të dukshme në zhvillimin e infrastrukturës dhe pajisjet teknike mes shkollave fillore dhe shkollave të tyre rajonale. Shkollat rajonale në mënyre drastike janë me zhvillim të dobët në infrastrukture dhe me pajisje teknike në raport me shkollat fillore.

KONKLUZIONI Nr.2: Ekziston një dallim i konsiderueshëm statistikor mes shkollave fillore në zonat urbane dhe ato në zonat rurale. Në nivel të Maqedonisë, shkollat fillore në zonat urbane janë me një nivel më të lartë të zhvillimit infrastrukturor.

Dallimet mes shkollave fillore urbane dhe rurale vijnë nga faktet e mëposhtme:

1. Në nivel të Maqedonisë, 94.7% të shkollave fillore urbane janë parapagues aktiv të internetit, krahasuar me 60% të shkollave fillore rurale që janë parapagues aktiv të internetit.

2. Në nivel të Maqedonisë, shkollat fillore urbane kanë më shumë se një terren sportiv të jashtëm , ndërsa jo çdo shkollë rurale ka një terren sportiv.

3. Në 105 shkolla fillore qendrore nuk ka sallë sportive, përkatësisht në 89.5% të shkollave fillore në zonat urbane kanë një sallë sportive ndërsa 50% e shkollave fillore në zonat rurale nuk kanë sallë sportive.

4. Në nivel të Maqedonisë, shkollat fillore urbane kanë më shumë klasa, më shumë kabinete dhe hapësira ndihmëse për mësuesit sesa shkollat fillore rurale.

5. Në nivel të Maqedonisë vetëm 3% të shkollave fillore urbane nuk kanë bibliotekë shkollore, ndërsa 13% e shkollave rurale nuk kanë bibliotekë shkollore.

6. Në nivel të Maqedonisë, 74% të shkollave fillore urbane kanë bodrume ose depo, ndërsa 63.5% e shkollave fillore rurale kanë një bodrum ose një depo.

7. Të gjitha shkollat fillore urbane kanë nyje sanitare, nga ana tjetër te shkollat fillore rurale ka 2 shkolla pa nyje sanitare (këtu nuk janë të përfshira 28 shkollat rajonale që kanë pa nyje sanitare). Përveç kësaj, numri mesatar i nyjeve sanitare në shkollat fillore urbane është 13.19, ndërsa te shkollat fillore rurale është 5.57.

8. Në nivel të Maqedonisë, 49% të shkollave fillore urbane nuk kanë kuzhinë dhe dhomë ngrënie, ndërsa 89% të shkollave fillore rurale nuk kanë një kuzhinë dhe dhomë ngrënie.

69

konkluZioni 3: nëse e krahasojmë zhvillimin e infrastrukturës mes rajoneve, sipas të dhënave për shkollat fillore urbane mund të konkludohet se ka dallim të rëndësishëm statistikor mes shkollave fillore urbane të rajoneve të ndryshme. Nëse bëjmë krahasimin mes rajoneve mund të përcaktohet një dallim të konsiderueshëm statistikor mes Rajonit të Shkupit dhe Rajonit Jugperëndimor, mes Rajonit Juglindor, mes Rajonit të Shkup, mes Rajonit të Shkup dhe Rajonit të Pellagonisë dhe mes Rajonit të Shkup dhe Rajonit Lindor. Rajoni i Shkupit në të gjitha krahasimet tregon zhvillim të madh të infrastrukturës në shkollat fillore urbane.

KONKLUZIONI Nr.4: Sipas të dhënave të marra nga hulumtimi, mund të konstatohet një dallim të rëndësishëm statistikor në zhvillimin teknologjik mes shkollave fillore në zonat urbane dhe në zonat rurale. Përkatësisht, shkollat fillore në zonat urbane janë me një nivel më të lartë të zhvillimit teknologjik.

РDallimet mes shkollave fillore urbane dhe rurale vijnë nga faktet e mëposhtme:

1. në nivel të maqedonisë, shkollat urbane kanë mesataren më të lartë të kompjuterëve në shkollë, në lidhje me mesataren e shkollave fillore rurale.

2. Në nivel të Maqedonisë, 18.6% të shkollave rurale nuk kanë aparate telefonike, ndërsa te gjitha shkollat fillore urbane kanë aparate telefonike.

3. Në nivel të Maqedonisë, 18% të shkollave rurale nuk kanë asnjë projektor ose grafoskop, ndërsa të gjitha shkollat fillore urbane kanë të paktën një projektor ose grafoskop.

4. në nivel të maqedonisë, në shkollat rurale mesatarisht ka 3.88 printerë për shkollë, ndërsa në shkollat fillore urbane mesatarisht ka 6.28 printerë për shkollë.

5. Në nivel të Maqedonisë, në shkollat fillore rurale mesatarisht ka nga 1.16 sisteme muzikore për shkollë, ndërsa në shkollat fillore urbane mesatarisht ka nga 2.62 sisteme muzikore për shkollë.

6. shkollat urbane dhe rurale janë të ngjashme në aspektin e mungesave në pajisjet teknike: tableta, tabela magnetike, audio pajisje komplete, video pajisje komplete, tabela të avancuara smArt, makina për pastrimin e dyshemeve.

konkluZioni nr.5: nëse krahasojmë zhvillimin teknologjik mes rajoneve, sipas të dhënave për shkollat fillore urbane, mund të konkludohet se nuk ka dallim të konsiderueshëm statistikor mes shkollave fillore urbane të rajoneve të ndryshme. Te shkollat fillore rurale gjithashtu nuk është identifikuar një ndryshim të konsiderueshëm statistikor në zhvillimin teknologjik të shkollave fillore mes rajoneve.

KONKLUZIONI Nr.6: Duke pasur parasysh indeksin për zhvillimin teknologjik të shkollave fillore në zonat urbane, mund të vërehet se ekzistojnë dallime të konsiderueshme mes komunave. Gjegjësisht, dallimi mes komunës relativisht më pak të zhvilluar dhe komunës relativisht më të zhvilluar është shumë më e madhe sesa dallimi në nivelin e zhvillimit të infrastrukturor të shkollave. Te shkollat në zonat rurale, gjithashtu mund të vërehen dallimet më të theksuara në zhvillimin teknologjik në nivel komunal.


rekomandime

Pas përcaktimit të konkluzioneve për dallimet e identifikuara në hulumtim, në fund japim disa rekomandime lidhur me zhvillimin e mëtutjeshëm të shkollave fillore në Republikën e Maqedonisë. Rekomandimet rrjedhin nga dallimet e identifikuara dhe investimet e parashikuara për përmirësimin dhe realizimin e zhvillimit të barabartë të infrastrukturës dhe përmirësimin dhe furnizim të barabartë me pajisje teknike të shkollave fillore.

rekomandimi 1: së pari, rekomandimi më urgjent dhe më i rëndësishëm është që të fillohet me ndërtimin e nyjeve sanitare në 30 shkollat fillore dhe rajonale ku është identifikuar se shkolla nuk posedon nyje sanitare. higjiena është një nga detyrat kryesore të çdo njësie arsimore në përgjithësi dhe qëllimi më prioritar është kujdesi për shëndetin e nxënësve investimi i vlerësuar (Tabela II) për ndërtimin e një nyje sanitare për secilën prej 30 shkollave është 378,000 €.

rekomandimi 2: një nga lëndat kryesore që zhvillohet në të gjitha klasat gjatë arsimit fillor është lënda arsimi fizik. Kjo lëndë është një nga lëndat më të rëndësishme në arsimin fillor në përgjithësi. Me këtë lëndë nxënësit mundësohet të fitojë njohurinë dhe praktikat për zhvillimin e drejtë fiziologjik. Fakti se 105 shkolla fillore (qendrore) nuk kanë një sallë sportive shkakton shqetësim për mënyrën se si zbatohet lënda Arsimi fizik në shumicën e shkollave fillore (qendrore), sidomos gjatë muajve të vjeshtës dhe dimrit të vitit shkollor. gjithashtu, fakti që një pjesë e konsiderueshme e shkollave fillore rurale dhe rajonale nuk kanë një terren sportiv dhe janë në një numër më të madh nga shkollat urbane, krijon shqetësime shtesë rreth asaj se si zhvillohet arsimi fizik në pjesën më të madhe të shkollave fillore gjatë vitit shkollor. Për këtë qëllim ne kemi përcaktuar rekomandimet e mëposhtme:

• Të ndërtohet një sallë sportive në të gjitha 105 shkollat fillore të identifikuara pa sallë. Vlera e këtij investimi (Tabela II) është 44.33 milion euro.

• Të ndërtohen terrene sportive të jashtme në të gjitha shkollat fillore dhe rajonale ku nuk ka terrene sportive të jashtme. Vlera e parashikuar (Tabela II) për këto investime është 86.08 milion.

• për shkollat rajonale që nuk kanë një sallë sportive të sigurohet një transport të rregullt për nxënësit nga shkollat rajonale deri në shkollën fillore (qendrore), për të mundësuar mbajtjen e rregullt të mësimëve të arsimit fizik gjatë muajve të vjeshtës dhe dimrit. Largësia mesatare e shkollave rajonale nga shkollat fillore shkon nga 1 km deri në 27 km. Shpenzimet e transportit do të mbulohen nga ana e komunës.

• është e nevojshme të vlerësohet nëse në organizimin e mësimit për nxënësit nga këto zona, a është e mundshme forma e mësimit- një ditë sportive, që do të mbahet të paktën dy herë në muaj si një detyrë të rregullt mësimor

71

rekomandimi 3: një nga karakteristikat e mësimit me qëndrim të vazhduar është mundësia që nxënësit të hanë mëngjesin dhe drekën në dhomat e ngrënies së rregulluara në mënyrë speciale. Mundësia që në çdo shkollë fillore të ekzistojë të paktën një paralele nga klasa e parë deri në klasën e pestë me qëndrim të vazhduar është shumë e rëndësishme për të gjithë prindërit që kanë nevojë për qëndrim të vazhduar të fëmijëve të tyre në shkollë, si dhe mundësia që me qëndrimin e vazhduar të realizohen përfitimet edukative dhe arsimore. shumica e shkollave fillore në Maqedoni nuk kanë kuzhina shkollore dhe dhoma ngrënie që janë të nevojshme për realizimin e mësimit me qëndrim të vazdhuar. prandaj, në kuadër të hulumtimit u bë një vlerësim për investimet e nevojshme për ndërtimin e një kuzhine shkollore dhe një dhome ngrënie në ndonjë nga shkollat fillore (qendrore) që nuk kanë objekt apo përmbajtje të tillë. vlera e parashikuar (Tabela II) për ndërtimin e kuzhinave shkollore dhe dhomave të ngrënies në 202 shkollat fillore (qendrore) është 5.25 milion euro.

rekomandimi 4: me posedimin e një biblioteke në një shkollë dhe pajisjen e saj të plotë me libra për moshën e duhur, si dhe lektyra për çdo klasë, u mundësohet të gjithë nxënësve të përmirësojnë njohuritë e tyre me literaturën ekzistuese në shkollën për fusha të ndryshme lëndore. Bibliotekat e pajisura do të kontribuojnë në ndërtimin e kulturës ndaj librit dhe zgjerimit të njohurive dhe shkathtësive, si dhe në themelimin e vlerave të komunitetit modern. prandaj, ekzistenca e një biblioteke në shkollat fillore është me rëndësi të veçantë. Në kuadër të hulumtimit, kemi identifikuar se 440 shkolla fillore dhe rajonale nuk kanë një bibliotekë shkollore. Shumica e tyre, ose 423 janë shkolla rajonale. për të zgjidhur mungesën e një biblioteke shkollore, ne theksojmë rekomandimet e mëposhtme:

• për të gjitha shkollat pa bibliotekë shkollore, të cilat kanë më shumë se 50 nxënës, nëse do të ndërtonte një bibliotekë shkollore (Tabela II), do të kushtonte 1.86 milion euro në nivel të Maqedonisë. Furnizimi i bibliotekës me rafte dhe libra nuk llogaritet.

• Për të gjitha shkollat pa bibliotekë shkollore, të cilat kanë më pak se 50 studentë, nëse për çdo nxënës blihet tablet “Kindle”, që janë specialisht për leximin e librave në formë digjitale, vlera e parashikuar (Tabela II) është 1,283 milionë euro. Në vlerësimin është e nevojshme të llogaritet zhvillimi i një biblioteke digjitale ku librat do të ruhen në formë digjitale, si dhe vlera e krijimit të të gjitha librave të arsimit fillor në një formë digjitale

• Për furnizimin e bibliotekave me libra, vlera e një komlet lektyrash të arsimit fillor është 182 euro. Vlera e përgjithshme(Tabela II) për blerjen e librave për të gjitha shkollat pa biblioteka është 142 696 euro.

• Për blerjen e të paktën një komplet lektyrash për çdo nga shkollat fillore (mbi 50 nxënës, por pa bibliotekë) në të cilën do të ndërtohet një bibliotekë, vlera e përgjithshme e furnizimit është 74 824 euro.

• Nëse blihet të paktën një komplet lektyrash për shkolle fillore për çdo shkollë në të cilën kemi llogaritur një alternativë në vend që të ndërtohet një bibliotekë shkollore, të blihen tabletat “Kindle”, vlera e përgjithshme e blerjes është 67 872 euro


rekomandimi 5: Interneti është një mjet i domosdoshëm për realizimin e komunikimit, shkëmbimin e informacioneve dhe për monitorimin e punëve aktuale. gjithashtu, shumë nga risitë e sotme në jetën tonë të përditshme janë të bazuara në përdorimin e internetit. sot vendet e zhvilluara zhvillojnë konceptin e shkollave smArt, qyteteve smArt dhe kështu me radhë. Ky koncept bazohet në lidhjen e të gjitha punëve të rëndësishme në një shkollë me internet dhe automatizimin e tyre dhe interakcion duke përdorur internetin. interneti jo vetëm që është bërë gjë e zakonshme, por më tepër është një mjet pa të cilin bota e sotme nuk mund të funksionojë në mënyrë efikase dhe efektive. Prandaj, kemi bërë një vlerësim për vlerën në nivel vjetor nga futja e shërbimit të internetit në të gjitha shkollat që nuk kanë internet. vlera e futjes së internetit (Tabela II) në të gjitha shkollat pa internet është 88.8 mijë euro.

rekomandimi 6: Një nga burimet e mësuesit në arsimin fillor është tabela shkollore për shkrim. Gjithashtu, tabela është një nga mjetet e nxënsit në procesin arsimor në arsimin fillor, veçanërisht gjatë shpjegimit dhe zotërimit të çështjeve rë ndryshme të lëndëve. nga të dhënat e marra në hulumtimin, mund të konkludohet se në klasat e shkollave fillore dominojnë kryesisht tabelat në të cilat shkruhet me shkumës. përdorimi i tabelave magnetike ose tabelave smArt është shumë i ulët, që paraqet nevojë në ditët e sotme për digjitalizimin e gjërave dhe proceseve. prandaj kemi llogaritur sa do të kushtonte futja e tabelave smart të avancuara në të gjitha klasat në shkollat fillore, të cilat nuk kanë tabela të tilla. Avantazhi i këtyre tabelave është se ata janë multifunksionale, që do të thotë mund të shërbejnë si tabelë magnetike në të cilën mund të regjistrohen shënime nga një mësimi apo pyetje, por edhe në këtë tabelë mund të tregohen përmbajtje vizuale (film) që do të thotë se ato kanë funksioni i një projektori dhe pëlhure, dhe përveç përmbajtjes prezantuese, mund të shfaqen përmbajtje video, përmbajtje online. vlera e futjes së tabelave të avancuara SMART (Tabela II) është 23,06 milion euro. Në vlerën nuk janë të përfshirë shpenzimet e mundshme për instalimin e tyre në klasat dhe shpenzimet për mirëmbajtje.

rekomandimi 7: siç thuhet në rekomandimin e parë, higjiena duhet të jetë një nga detyrimet më prioritare të çdo njësie arsimore. nga të dhënat e siguruara në hulumtimin ishte konstatuar se në 246 fillore dhe 483 shkolla rajonale nuk ka asnjë makinë për pastrimin e dyshemeve, që është një tregues që i referohet çështjeve të lidhura me mënyrën dhe cilësinë në të cilën mbahet higjiena në shkollat fillore. Për këtë qëllim ne kemi bërë vlerësime se sa do të kushtojë blerjen e makinave multifunksionale për pastrimin e dyshemeve, ku një makinë dë të përdoret për pastrimin e 500 m2 të sipërfaqes shkollore. vlera e parashikuar për furnizimin me makina për pastrimin e dyshemeve (Tabela II) është 2.76 milion euro.

rekomandimi 8: lidhur me mbledhjen e të dhënave për hulumtimin e ardhshëm për zhvillimin e infrastrukturës dhe pajisjeve teknike të shkollave fillore, është e nevojshme që ta zgjerojmë fletën me të dhënat. Lista mund të zgjerohet me të dhënat për atë se me çfarë lloj të pajisjeve disponon çdo shkollë për të përmirësuar cilësinë e mësimit duke përdorur mjete bashkëkohore teknike dhe mjete të tjera ndihmëse për lëndën e duhur, si: shkolla a posedon një instrument muzikor për mbështetje në realizimin e përmbajtjeve të lëndës Arsimi muzikor, ose për të kryer një hulumtim të veçantë për atë se me çfarë lloj të mjeteve mësimore dhe mjetet ndihmëse disponon çdo shkollë fillore dhe rajonale në realizimin e përmbajtjes së lëndëve mësimore në mësimin klasorë dhe lëndorë.

Përveç kësaj, mund të vendoset një rregull nga ana e MASH-it, që çdo shkollë fillore të paraqesë çdo vit një listë me të dhënat në lidhje me infrastrukturën, pajisjeve teknike dhe mjeteve mësimore dhe mjeteve ndihmëse që i ka në dispozicion. Kjo praktikë mund të automatizohet me

73

të që në sistemin arsimor informativ - emis do të krijohet një sistem të ri - një databazë në të cilën të gjitha shkollat do të jenë të detyruar për të azhuruar gjendjen e tyre për çdo ndryshim të bërë. me këtë dë të mundësohet që mAsh dhe shteti të kenë pasqyre reale në çdo kohë lidhur me gjendjen e shkollës dhe ndërhyrjet e nevojshme në infrastrukturë dhe pajisjet. përveç kësaj, mAsh do të mund të vlerësojë se sa vetëqeverisja lokale, si themeluesi i tyre, investon në mënyrë reale në përmirësimin e procesit edukativo-arsimor dhe si një organ përgjegjës për arsimin të ndërmarrë masat e duhura ndaj tyre.

rekomandimi 9: nga shkollat e përfshira në këtë studim, 720 shkolla kanë një sistem të ngrohjes së bazuar në përdorimin e drurit, lëndës djegëse të lëngshme dhe pellet. sa i përket trendeve për ndërtesa me efikasitet energjetik, është e dëshirueshme të merret parasysh ngrohjen e hapësirave shkollore në të ardhmen në bazë të burimeve të ripërtëritshme.


tabela ii: Mjete të nevojshme totale për zhvillim teknologjik dhe infrastrukturor

raj

oni

terr

ene

spor

tive

të

jash

tme

salla

spor

tive

Bib

liote

ka

shko

llore

tabl

eta

Kin

dle

Ble

rja e

le

ktyr

ave

para

page

sa

vjet

ore

e in

tern

etit

nyj

e sa

nita

re

Kuz

hinë

dh

e dh

omë

ngrë

nie

tabe

la

sma

rt

mak

ina

për

past

rimin

e

dysh

emev

e

gjit

hsej

gjit

hsej

86.0

80.0

00

44.3

10.0

00

1,86

0,00

0

1.28

3.20

3

142.

696

88.8

58

378.

000

5.25

2.00

0

23.0

75.4

32

2.75

7.85

9

165.

228.

048

Vard

arit

5.76

0.00

0

3.37

6.00

0

60,0

00

128.

297

12.8

06

5.62

0

12.6

00

338.

000

1.76

0.07

3

319.

443

11.7

72.8

39

Lin

dor

8.00

0.00

0

2.11

0.00

0

120.

000

160.

200

16.0

99

9.13

1

0

416.

000

2.40

2.30

9

263.

234

13.4

96.9

73

pella

goni

së

24.9

60.0

00

5.48

6.00

0

180.

000

223.

315

24.6

97

14.7

52

12.6

00

832.

000

2.69

0.44

7

292.

604

34.7

16.4

15

pollo

gut

10.2

40.0

00

9.70

6.00

0

420.

000

152.

396

18.4

78

10.1

85

88.2

00

936.

000

3.19

3.89

4

301.

690

25.0

66.8

43

Veril

indo

r

7.04

0.00

0

7.17

4.00

0

220.

000

84.0

01

13.7

20

9.13

2

151.

200

728.

000

2.24

2.61

8

219.

805

17.8

82.4

76

shku

pit

8.32

0.00

0

5.90

8.00

0

620.

000

118.

428

24.3

31

9.13

2

50.4

00

806.

000

6.18

2.82

1

868.

617

22.9

07.7

29

Jugp

erën

dim

or

11.8

40.0

00

7.17

4.00

0

140.

000

174.

888

16.8

30

15.8

05

37.8

00

728.

000

2.74

9.46

3

264.

777

23.1

41.5

63

Jugl

indo

r

9.60

0.00

0

3.37

6.00

0

100.

000

240.

070

15.5

51

14.7

51

25.2

00

468.

000

1.80

5.20

3

227.

543

15.8

72.3

18

75


për autorët dhe organiZatën

shoqata e Analistëve dhe hulumtuesve të rinj, shAhr shkup është themeluar në tetor 2014 nga 7 kolegë të studimeve të magjistraturës në Fakultetin ekonomik - shkup pranë Universitetit „shën Kirili dhe metodi“. misioni i shAhr është që të nxisë frymën hulumtues të të rinjve duke bërë punime shkencore dhe hulumtuese që do të jenë lehtë të arritshme për çdo qytetar, ndërsa në të njëjtën kohë do të kenë vlerë analitike dhe hulumtuese për analizat e mëtejshme. Fushat kryesore e veprimit janë: stimulimi, mbështetja, lobimi, zbatimi dhe zhvillimi i iniciativave të lira të hulumtuesve të rinj dhe analistëve, stimulimi dhe mbështetja e kritikës së hapur dhe të menduarit kritik, stimulimi, krijimi, zbatimi dhe zhvillimi i mekanizmave hulumtuese dhe analitike bashkëkohore, aktivitete, manifestime, projektet, programet dhe iniciativat në fushën e statistikave dhe ekonometrikës. sot organizata ka 12 anëtarë, shumica e tyre doktorë të shkencave dhe magjistra në fushën e financave, makroekonomisë, kontabilitetit, revizionit, tregtisë së jashtme dhe menaxhimit industrial.

ekipi i shAhr ka kryer hulumtime të shumta, ka bërë punë profesionale dhe projekte të këtij lloji për qëllime të ndrysh. Anëtarët e ekipit kanë aftësi në përdorimin e softuerët statistikore eviews, minitab, spss, r dhe stAtA. themeluesit gjithsej kanë kryer 11 hulumtime akademike mbi tema që lidhen me çështjet makroekonomike, 4 punë që merren me çështjet ekonomike dhe sociale, 2 publikime me temë ihd-ve në maqedoni dhe politikën investuese, më shumë se 25 debate publike dhe konferenca dhe 3 projekte njëvjetore arsimоrе që kanë të bëjnë me sipërmarrjen dhe papunësinë e të rinjve. disa nga punët janë publikuar në gazeta prestigjioze akademike dhe revistat ndërkombëtare, si dhe një pjesë të madhe të politikave publike të krijuara mbi bazën e punëve të bëra, u treguan si alternativë e shkëlqyer për politikat aktuale të ekonomisë së maqedonisë

shAhr, në kuadër të projektit të UsAid-it për shoqërinë civile realizoi projektin „ndikimi i subvencioneve qeveritare për tërheqjen e ihd-të, kundrejt efektit të tyre në rritjen ekonomike“. gjetjet e hulumtimit janë pranuar gjerësisht dhe të cituara nga publiku, ndërsa si rezultat i gjetjeve hulumtuese kanë dalë propozim politikat publike për përmirësimin e politikës investuese në maqedoni, për të cilat një pjesë të madhe të institucioneve përkatëse shtetërore shohin ato si një bazë për zhvillimin e mëtejshëm të politikave në këtë fushë.

Aktualisht, shAhr punon në dy projekte hulumtuese në fushën e arsimit. një projekt ka për qëllim që të identifikojë zhvillimin e infrastrukturës në shkollat fillore, rezultatet e të cilave janë shpjeguar në këtë publikim, dhe projekti tjetër duhet t’i identifikojë shpenzimet e studentëve në universitetet shtetërore në maqedoni.

Autorët e publikimit „“Zhvillimi i infrastrukturës dhe pajisjeve teknike dhe teknologjike në shkollat fillore në Republikën e Maqedonisë”. (gjendje dhe vlerësimet për investim)“ kanë përvojë disavjeçare në kryerjen e veprimtarive hulumtuese, analizimin dhe përpunimin e të dhënave, interpretimin e rezultateve dhe përgatitjen e rekomandimeve:

boris Xhartov është diplomuar në inxhinieri mekanike në fushën e inxhinierisë industriale dhe menaxhmentit. Ai është i fokusuar në mënyrë aktive në Analizën e të dhënave dhe xehetarisë statistikore në kuadër të politikave industriale dhe industrisë 4.0. Zbaton gjuhët programore r dhe python për analizë të të dhënave si dhe softuerin e vizualizimit të të dhënave tableau. Ai aktualisht është anëtar i bordit ekzekutiv të OjQ-së summer Work and travel Alumni macedonia.


viktor stojkoski ka përfunduar studimet e tij universitare në vitin 2015 dhe studimet e masterit në vitin 2016, të dy në Fakultetin e ekonomisë pranë Universitetit “shën Qirili dhe metodi” në shkup. Që nga viti 2015 ai është bashkëpunëtor- hulumtues në Qendrën për shkencat kompjuterike dhe teknologjitë e informacionit pranë Akademisë së shkencave dhe Arteve të maqedonisë (AshAm). Atje ai punon disertacionin e tij të doktoraturës në fushën e dinamikës dhe modelimit matematikor të sistemeve shoqërore.

goran mojanoski është një nga themeluesit e shAhr shkup. Ai ka një përvojë disavjeçare hulumtuese në tema në fushën e kurseve devizore, investimeve, politikës industriale. në mënyrë aktive zbaton programet softuerike statistikore eviews dhe spss në përpunimin e modeleve të avancuara të ndryshme ekonometrike dhe veglave softuerike pictochart dhe excel për vizualizimin e të dhënave. Aktualisht është duke punuar në disertacionin e tij të doktoraturës në departamentin e statistikës për biznes dhe ekonomi në Fakultetin e ekonomisë në shkup, pranë Universitetit „shën Qirili dhe metodi „.

Igor Sazdovski është një nga themeluesit e shoqatës së Analistëve dhe hulumtuesve të rinj, shAhr shkup. ekonomist i diplomuar, me përvojë shumëvjeçare në analizën e biznesit dhe në zbatimin e metodave kuantitative për analizën e të dhënave.

ksenija popoviq është bashkë-themeluese e shoqatës shAhr shkup. Ka diplomuar në departamentin e menaxhmentit Financiar dhe ka magjistruar në drejtimin metoda statistikore për biznes dhe ekonomi në Fakultetin Ekonomik në Shkup. Punon në një institucion financiar si menaxher.

Sllavica Todorovska është bashkë-themeluese e shAhr shkup. Ka përfunduar studimet e masterit në departamentin e metodave statistikore për Biznes dhe ekonomi në Fakultetin ekonomik pranë Universitetit „shën. Qirili dhe metodi „. Ajo ka pesë vite përvojë si analist mis në stopanska Banka shA shkup dhe gjatë analizës së të dhënave në mënyrë aktive zbaton softuerët statistikore si spss dhe eviews, dhe gjithashtu ka njohuri të shkëlqyera të sQl dhe sAp.

77

literatura e përdorur

1. Enti shtetëror i statistikës. Shkolla fillore dhe të mesme në Republikën e Maqedonisë në fillim të vitit shkollor. numër 2.1.17.09. 2017 http://www.stat.gov.mk/metodoloskiObjassoop.aspx?id=17&rbrObl=5

2. UniCeF. Arsimi inkluziv në kuadër të “shkolla sipas nevojës së fëmijës”. rezultatet dhe rekomandimet nga studimi për maqedoni. dr. Kristofer Xhonston.shkup.2010 https://www.unicef.org/tfyrmacedonia/inClUsive_repOrt_mKd.pdf

3. mojanoska, vangelina. punë seminarike për provim për drejtor të një shkolle.2005

4. Maqedoni. Shkup. Gazeta zyrtare 30/2016. Ligj për arsim fillor. 2016 http://www.sonk.org.mk/documents/Zakon%20za%20osnovno%20obrazovanie.pdf

5. Raporte mbi punës së shkollave fillore komunale në komunën e Aerdromit në vitin shkollor 2016/2017.

Documents

Zhvillimi i infrastrukturës dhe pajisjeve teknike dhe te ...zmai.mk/wp-content/uploads/pdf/Publikacija_obrazovanie_ALB.pdf · dhe programe për arsimin fillore për nxënës të