Zeytin ağacının

gübrelenmesi

GÜBRELEME NEDĠR? VE NEDEN ÖNEMLĠDĠR?

Bitkisel üretimde amaçlanan verim ve kaliteye ulaĢmak

için içerisinde bir veya birkaç çeĢit bitki besin maddesi

bulunan organik veya inorganik bileĢiklerin toprağa

veya doğrudan doğruya bitkiye verilmesine gübreleme

denilmektedir.

Bitki yetiĢtiriciliğinde en önemli husus toprakların

verimlilik özelliklerinin korunması ve artırılması ile ilgili

önlemleri almak ve toprağa üretkenlik kazandırmaktır.

Toprağa üretkenlik kazandırmak için bilinçli bir

gübreleme yapmak esastır. Bilinçli gübreleme

yapabilmek için, bir besin deposu olan toprakta hangi

bitki besin elementlerinin ne miktarda bulunduğunu

önemlidir. Bunu bilmenin tek yolu da TOPRAK ANALĠZĠ

yaptırmaktır.

Günümüze değin yapılan çalıĢmalar çiftçilerin büyük bir çoğunluğunun

toprak analizi yaptırmaksızın rastgele gübreleme yaptığını ortaya

koymaktadır.

Oysa ki tarımsal girdilerin içinde gübrelerin payı oldukça yüksektir ve

yoğun tarımın giderek yaygınlaĢmasıyla gübre kullanımı da hızla

artmaktadır.

Analize dayalı olmadan dekara verilecek bir kilogramlık fazla gübrenin

bile zamanla çok fazla ekonomik zararlara yol açacağı bilinmelidir.

Çevreyi kirletmeden, birim alandan amaçlanan verimi azaltmadan ürün

kalitesini bozmadan bitki ve ürün geliĢimi sağlamak ancak dengeli bir

gübreleme ile mümkündür.

Bilinçli ve dengeli bir gübrelemenin ilk adımı ise toprak analizleri ile

bitkinin beslenme düzeyinin belirlenmesi ve buna göre gübreleme

programları hazırlanmasıdır.

Toprak analizleri bilinçli gübrelemenin olmazsa olmazıdır.

•Elementlerin TaĢınabilirliğine göre belirti farklı yerde ortaya çıkar.

•Belirti yaprakta deformasyon, Renk değiĢimi (açılma, koyulaĢma

veya renk pigmenti birikimi) Ģeklinde gözükebilir.

Bitki besin elementinin miktarı ile bitki geliĢimi

Bitki besin elementinin miktarı ile bitki geliĢimi

Ge

liĢim

Besin Elementi

Eksik

Yeterli

Toksit

Fazlalığı

KULLANILACAK GÜBRENĠN ÇEġĠDĠ VE ÖZELLĠĞĠ

UYGULAMA ġEKLĠ, MĠKTARI, BĠÇĠMĠ

ĠKLĠM KOġULLARI

SULANMA DURUMU

TOPRAK ÖZELLĠKLERĠ

BĠTKĠ ÇEġĠDĠ

GÜBRELEMEDEN MAKSĠMUM VERĠM

ALABĠLMEK ĠÇĠN DĠKKAT EDĠLECEK

HUSUSLAR

GÜBRE ÇEġĠTLERĠ

ORGANĠK GÜBRELER

• Ahır gübresi

• YeĢil gübre

• Kompostlar

• Kombina artıkları

(kemik unu, kan unu vs.)

MĠNERAL GÜBRELER

• Azotlu gübreler

• Fosforlu gübreler

• Potasyumlu gübreler

• Kompoze gübreler

GÜBRELERĠN SINIFLANDIRILMASI

Gübreler yapılarına göre organik, kimyasal ve mikrobiyal gübreler

olmak üzere üç gruba ayrılırlar.

ORGANĠK GÜBRELER

Hayvan Gübreleri

Kompost

Turba Toprağı (Torf)

YeĢil Gübreler

Humik Asitler

KĠMYASAL GÜBRELER

TEK BESĠN MADDESĠ ĠÇEREN GÜBRELER

Azotlu Gübreler

Fosforlu Gübreler

Potasyumlu Gübreler

BĠRDEN ÇOK BESĠN MADDESĠ ĠÇEREN (KOMPOZE)

GÜBRELER

MĠKRO ELEMENT GÜBRELERĠ

MĠKROBĠYAL GÜBRELER

ORGONAMĠNERAL GÜBRELER

Gübreler genellikle EL veya MAKĠNA

ile toprağın üstüne SERPĠLEREK

verilmekte ya da tohum veya bitkiden

belirli uzaklıklarda olmak üzere çizgi

halindeki bir BANDA veya bitki

etrafındaki OCAĞA verilmektedir.

GÜBRELERĠN VERĠLME ġEKLĠ

G Ü B R E L E M E Zeytin ağacında gübreleme ağacın dikimi ile baĢlar bunu izleyen yıllarda devam eder.

Zeytin ağaçlarının gereksinimi olan gübre miktarını

belirlemenin en iyi yolu yaprak-toprak analizleridir.

Kasım-Ocak aylarında yaprak ve toprak örnekleri

birlikte alınarak analizleri yapılır.

Uygulanacak gübreler kıĢ ayları sonunda, ilkbahar

yağmurlarından önce verilmelidir.

Zeytinde kimyasal gübreler yanı sıra;

-- çiftlik gübresi,

-- yeĢil gübrelerde kullanılabilir.

Doğru gübreleme,

bitkinin ihtiyacını karĢılamalı ve topraktan alınamayan

bitki besin maddesi miktarlarını temin etmelidir.

Bitkilerin geliĢmesi için

-- 17 element temel olarak kabul edilmiĢtir.

Karbon (C), Hidrojen (H), Oksijen (0), Azot (N), Sodyum (Na)

Fosfor (P), Potasyum (K), Magnezyum (Mg), Kalsiyum (Ca),

Kükürt (S), Demir (Fe), Manganez (Mn), Çinko (Zn),

Bakır (Cu), Molibden (Mo), Bor (B), Klor (Cl)

Bu elementler olmaksızın bitkiler hayat devrelerini

tamamlayamazlar.

Mineral olmayan üç element (C, H ve 0), zeytinin kuru

ağırlığının yaklaĢık % 95 ini tutar. fotosentez olayı sırasında

bitkinin baĢlıca besleyici bileĢiği olan karbonhidrat

oluĢumu sırasında birleĢir.

Kalan % 5'i gübrelemede önemli olan elementlerden

meydana gelir .

Makro – Elementler

Birincil Makro:

Azot, Fosfor ve Potasyum

İkincil Makro:

Magnezyum, Kükürt ve Kalsiyum,

Mikro – Elementler

Demir, Mangan, Çinko, Bakır, Molibden,

Sodyum, Klor, ve bor

Elementleri bitkilerde az miktarda bulunur.

ZEYTĠN AĞACINDA GÜBRELEME

Bitkisel üretimde daha kaliteli daha bol ürün almak için

gübre kullanımı önemli bir faktördür. Gübre; bitkinin

beslenmesinde, toprağı besin maddeleri bakımından

zenginleĢtirmek için uygulanır.

Toprak canlı bir varlıktır. Her canlı gibi onunda beslenmeye

ihtiyacı vardır. Toprağı beslerken gübreyi toprağa en uygun

zamanlarda, bitkinin isteği olan cinsten ve en uygun miktarlarda

atmalıyız ki;

— Faydalı olsun.

— Ekonomik olsun.

TĠCARĠ GÜBRELER

Gübreler içerisinde en sıklıkla kullanılan tür,

ticaret gübreleridir. Gübre bayilerinde satılan

ticaret gübreleri, bileĢimlerinde bir veya birden

fazla bitki besin maddesini bir arada bulundurur.

Ahır gübresinden farklı olarak yüksek miktarda

bitki besin maddesi içerir ve suda kolayca

çözünürler.

* Dikim öncesi temel gübreleme yapılmıĢ zeytinliklerde, ürün verinceye kadar fosforlu ve potaslı gübrelemeye gerek yoktur. * Ağacın yaĢı ve toprak yapısı dikkate alınarak doğru zamanda hangi gübrenin verileceği kararlaĢtırılmalıdır. * Her ağaç için ilk yılın sonundan baĢlayarak her yıl 100 gr saf azot verilmelidir * Azot en çok çiçeklenme ile çekirdeğin sertleĢmesi dönemi arası önemlidir. * Ortalama 35 kg ürün veren bir ağaca 0.5-1.0 kg saf azot tavsiye edilir. Kuru Ģartlardaki zeytinliklere amonyak veya üre formunda tek dozda verilmelidir.

* Ürenin yapraktan % 4-6 dozunda verilmesi, meyve

oranını artırır, meyve dökümünü azaltır.

* Fosfor uygulanması temmuz ayında yapılacak

yaprak analizine göre eksiklik durumunda ağaç

baĢına 30-40 gr fosforik asit veya mono amonyum

fosfat formunda verilmelidir.

* En iyi potas ise potasyum nitrat formunda %15’i

ilkbaharda, %35’i yazın, %50’si meyve olgunlaĢması

dönemi olan sonbaharda, ağaç baĢına 25-100 gr

.verilmelidir.

Potasyum noksanlığı ağacın kuraklığa ve soğuğa

direncini azaltır.

Bitki besin noksanlığı, bitki besin toksisitesine göre daha yaygın biçimde görülür. Bitki besin noksanlıkları

ve toksisitesini tespit etmede 3 temel yol vardır:

1. Toprak analizleri

2. Yaprak analizleri

3. Tarladaki görsel belirtiler

Önceki sayfalarda toprak ve yaprak analizlerine detaylı olarak değinmiştik.

Kuşkusuz besin noksanlık ve toksisitesini tespit etmek için analiz yaptırmak en

sağlıklı yoldur. Tarladaki görsel ip uçları ise sadece bize bir ön bilgi verebilir.

Besin elementi Bitki üzerindeki noksanlık belirtileri Organik ve inorganik düzenleyiciler

Azot Yaşlı yapraklarda açık yeşil veya sarımsı yeşil yaprak rengi

Kan unu-pamuk çekirdeği unu-mısır nisastası unu-deri unu-yeşil gübreleme- çiftlik gübresi vb

Fosfor Yapraklar önce koyu yeşil sonra kırmızı mor

Kemik unu -kaya fosfat -yarasa gübresi

Potasyum Yaşlı yapraklar uçtan başlayarak sarı kahverengiye döner

Deniz yosunu -granit unu -odun külü -potasyum sülfat

Kalsiyum Yaprak uçlarında parçalanma ve deforme olma

Alkalin topraklar için jips-asit topraklar için kireç taşı -dolomitik kireç taşı

Magnezyum Alt yapraklarda kloroz, yaprak damarları yeşil kalırken renk

kırmızıya döner

Alkalin topraklar için epsom tuzu-asit topraklar için dolomitik kireç taşı

Kükürt Genç yapraklarda sarımsı-yeşil yaprak rengi

Kaya fosfat (Apatit) -jips -elementel kükürt

Demir Damarlar arası kloroz Demir şelatı

Mangan önce genç yapraklarda başlayan kloroz, lekeli yapraklar

Mangan sülfat

Çinko Küçük sararmıs yapraklar, damarlar arası beyaz renk

Çinko sülfat-çinko şelat

Molibden Sararmış ve solgun yapraklar, Asit topraklar için dolomitik kireç taşı

Bakır Yapraklarda kloroz ve büyümenin yavaşlaması

Bakır sülfat

Bor Meyve içinde mantarlaşma, uç yapraklarda renk açılması ve rozet

Borik asit, boraks

PRATĠK GÜBRELEME ÖNERĠLERĠ

Toprak analizi yapılamayan yerlerde;

Her dikim çukuruna aĢağıdaki Ģekilde gübreleme önerilir.

--10-15 kg. yanmıĢ çiftlik gübresi,

--500 gr. Triple Süper Fosfat (%48 )

--500 gr. Potasyum Sülfat (%50 )

Temel gübrelemeden sonra fidanlarda 1.yılını doldurduğunda;

--1. Yıl 100 gr. Amonyum Sülfat

--2. Yıl 200 gr. Amonyum Sülfat

--3. Yıl 500 gr. Amonyum Sülfat

Zeytin fidanları mahsule yatınca;

--1.0 kg. Amonyum Sülfat

--0.5 kg. Triple Süper Fosfat

--0.5 kg. Potasyum Sülfat verilmesi önerilir.

Dikim öncesi temel gübreleme yapılmıĢ zeytinliklerde, ürün

verinceye kadar fosforlu ve potaslı gübrelemeye gerek yoktur.

Ortalama 35 kg ürün veren bir ağaca 0.5-1.0 kg saf azot tavsiye edilir.