Embed Size (px)
Citation preview
1
ZESTAW ZADAŃ 2
POZIOM ROZSZERZONY
ZADANIE 1. Poniższe rysunki przedstawiają schematycznie przebieg spermatogenezy, procesu różnicowania się komórek
rozrodczych w gonadach męskich, na który składają się dwa zasadnicze etapy.
B
Podaj nazwę drugiego etapu (B) tego procesu. Napisz, jakie jest jego znaczenie.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 2. Poniższy schemat przedstawia kolejne etapy rozwoju świerszcza.
Podaj nazwę typu rozwoju występującego u tych owadów i wyjaśnij, na czym polega istota tego procesu.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 3. Na poniższym rysunku przedstawiono przykład konwergencji. Zdefiniuj to pojęcie oraz podaj inny przykład
tego rodzaju zależności.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 4. Każdy udany pod względem biologicznym organizm przedstawia złożony zbiór skoordynowanych
adaptacji powstałych w procesie ewolucji. Zwiększają one jego zdolność do utrzymywania się przy życiu w
określonych warunkach środowiska. Podaj dwa przykłady adaptacji roślin do warunków środowiska ze względu na
rodzaj podłoża.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2
ZADANIE 5. Wielkość populacji jest ograniczana przez czynniki środowiska. Czynniki ograniczające dzielą się
na dwie kategorie: na czynniki zależne od zagęszczenia (taki czynnik obniża tempo wzrostu populacji, zwiększając jej
śmiertelność lub obniżając rozrodczość) i czynniki niezależne od zagęszczenia populacji. W wielu przypadkach czynniki
obu kategorii wspólnie ograniczają wielkość populacji.Na przykładzie dowolnie wybranej populacji podaj przykłady
dwóch czynników mogących ograniczać jej wielkość.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 6. Schemat przedstawia cykl rozwojowy muchy domowej.
Wyjaśnij znaczenie stadiów rozwojowych a i b.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 7. Do podstawowych zadań transportu u różnych organizmów należy:
- doprowadzanie pobranych substancji do miejsc ich wykorzystania,
- przenoszenie substancji wytwarzanych przez jedne komórki i tkanki do innych części organizmu,
- doprowadzanie i odprowadzanie gazów oddechowych do komórek i z komórek,
- przenoszenie zbędnych metabolitów do miejsc ich wydalania.
Której z poniższych funkcji nie spełnia układ krwionośny owadów? Odpowiedź uzasadnij.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 8. We krwi zwierząt mogą występować różne barwniki oddechowe, np. u wszystkich kręgowców
jest to hemoglobina, natomiast u niektórych stawonogów i mięczaków — hemocyjanina. Są to białka złożone
zawierające różne metale w swoich grupach niebiałkowych. Podaj nazwę pierwiastka (pierwiastków), których brak
mógłby uniemożliwiać prawidłowe wytwarzanie wyżej wymienionych barwników.
U kręgowców jest to…………………………………………..
U niektórych stawonogów i mięczaków jest to…………………………………………..
ZADANIE 9. Oko owadów zbudowane jest z ommatidiów, czyli wielu oczek prostych. Po przeanalizowaniu danych w
poniższej tabeli przedstaw jeden wniosek dotyczący procesu widzenia.
……………………………………………………………………………………………………………….……………
………………………………………………………………………………………………….…………………………
3
ZADANIE 10. Kręgowce opanowały wiele różnych środowisk, w tym lądowe, wody słodkie i słone. Życie w tak
skrajnych różnych warunkach oznacza konieczność regulacji zawartości wody oraz stężenia soli w ich płynach
ustrojowych.
Na podstawie analizy powyższych rysunków przedstaw mechanizmy osmoregulacji ryby słodkowodnej i delfina jako
wyraz ich adaptacji do środowiska życia.
Ryba słodkowodna
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
Delfin
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
ZADANIE 11. Rozmnażanie, podobnie jak i inne procesy, jest nierozerwalnie związane ze środowiskiem życia
organizmów. Uzupełnij tabelę obrazującą powyższą zależność.
ZADANIE 12. Poniżej przedstawiono schemat budowy komórki bakterii. Napisz, jakim numerem oznaczono na
rysunku miejsce, w którym zawarta jest informacja genetyczna tego organizmu i podaj jego nazwę.
……………………………………………………………………………………………………………………….
ZADANIE 13. Rysunek przedstawia dwa sposoby powstawania gatunków:
Podaj ich nazwy i wyjaśnij różnice w mechanizmach powstawania nowych gatunków w przyrodzie.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
4
ZADANIE 14. Jaki rodzaj doboru jest przyczyną ewolucyjnego powstawania z gatunku A dwóch innych gatunków
B i C.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
ZADANIE 15. Pojemność mózgoczaszki wynosi:
- u koczkodana 200 cm3.
- u goryla 500 cm3.
- u Homo erectus 1400 cm3.
- u neandartalczyka 1400 cm3.
- u Homo sapiens 1600 cm3.
Przedstaw w formie diagramu słupkowego pojemność mózgoczaszek.
Wyciągnij wniosek z diagramu dotyczący pojemności mózgoczaszki w rozwoju ewolucyjnym naczelnych.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
ZADANIE 16. Zaplanuj doświadczenie potwierdzające rolę mszaków w regulacji gospodarki wodnej w ekosystemie
leśnym. Uwzględnij w doświadczeniu następujący materiał: mech płonnik, zlewki, woda, waga laboratoryjna.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
ZADANIE 17. Sformułuj hipotezę badawczą do doświadczenia przedstawionego na schemacie.
……………………………………………………………………………………………………………………….
5
ZADANIE 18. Niżej przedstawiono wzór strukturalny pewnego związku chemicznego.
Napisz nazwę tego związku ............ ………………………….. oraz jego składowe oznaczone literami
A………………………………………………
B………………………………………………
C…………………………………………….
D……………………………………………
Podaj gdzie i w jakiej formie jest magazynowana energia, która powstaje w oddychania?
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
Jaka jest rola tego związku?
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
ZADANIE 19. Schemat przedstawia budowę chloroplastu.
Zapoznaj się z rysunkiem i wykonaj następujące polecenia:
Wymień te struktury chloroplastu, które uczestniczą w fazie ciemnej i fazie i fotosyntezy.
……………………………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………….……………….
Podaj sumaryczny wzór procesu fotosyntezy.
……………………………………………………………………………………………………………………….
6
ZADANIE 20. Skład chemiczny komórki roślinnej i zwierzęcej różni się zawartością związków chemicznych.
Porównaj wybrane związki chemiczne występujące w komórce roślinnej i zwierzęcej. Wstaw znak + przy związku,
który występuje w większej ilości w danej komórce.
ZADANIE 21. Podaj jedną różnicę strukturalną między białkami globularnymi a fibrylarnymi. Ze względu na kształt
cząsteczki wyróżnia się białka fibrylarne i globularne. Białka fibrylarne na ogół nie rozpuszczają się w wodzie. Ich
cząsteczki tworzą równoległe łańcuchy polipeptydowe ułożone w długie włókna, nadają im giętkość i rozciągliwość.
Białka fibrylarne budują na przykład: chrząstki, kości, ścięgna, ściany naczyń krwionośnych. Białka globularne
zazwyczaj rozpuszczają się w wodzie. Ich aktywność biologiczna wymaga zachowania struktury trzeciorzędowej.
Łańcuchy polipeptydowe tych białek zwijają się, tworząc kuliste kształty. Spełniają funkcje: katalityczną,
regulacyjną, obronną i transportową.
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………….………..………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………..…………
ZADANIE 22. Cykl komórkowy u większości komórek roślinnych i zwierzęcych trwa od 8 do 20 godzin. W cyklu
komórkowym eukariontów wyróżnia się dwa etapy: interfazę i mitozę. Czas trwania tych etapów jest różny.
Podaj, który z wymienionych etapów cyklu komórkowego najczęściej trwa dłużej.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Podaj, jakiej zmianie ulega materiał genetyczny komórki przed przystąpieniem jej do podziału mitotycznego.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 23. Pyłek zawiera duże ilości związków odżywczych, głównie białkowych i tłuszczowych,
wykorzystywanych intensywnie podczas kiełkowania ziaren pyłku. Z powodu właściwości odżywczych jest on
chętnie zbierany z kwiatów przez owady, szczególnie pszczoły. Wyjaśnij, jaką rolę odgrywa pyłek w życiu pszczół.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
7
Informacja do zadań 24 i 25
Odważono dwie porcje nasion grochu po 20 g każda i zmierzono ich objętość oraz masę. Następnie każdą porcję
umieszczono w zlewkach z woda destylowaną. Jedną ze zlewek umieszczono w temperaturze pokojowej (22°C), drugą
zaś w termostacie o temperaturze 40cC. Obserwacje pęcznienia nasion prowadzono przez 27 godzin. Pomiaru objętości
i ciężaru nasion grochu dokonano po 2, 3, 24 i 27 godzinach. Wyniki pomiarów zestawiono w tabeli.
V - objętość (w cm3)
m - masa (w g)
ZADANIE 24. Na podstawie danych z tabeli wykonaj wykresy liniowe przedstawiające zmiany objętości nasion pod
pęcznienia w temperaturze 40°C i 22°C.
ZADANIE 25. Zanalizuj zapisane w tabeli wyniki i sformułuj wniosek wynikający z tego doświadczenia.
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 26. Na wykresie przedstawiono krzywą transpiracji u kukurydzy w ciągu doby. Odczytaj z wykresu, o której
godzinie najintensywniej przebiega transpiracja u kukurydzy. Podaj dwa czynniki zewnętrzne wpływające na intensywność
transpiracji.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
8
ZADANIE 27. Rośliny ze względu na wpływ światła na zakwitanie dzielimy na trzy grupy: rośliny krótkiego dnia
(RKD), rośliny długiego dnia (RDD) i rośliny neutralne (RN). Na schemacie przedstawiono oddziaływanie
fotoperiodu na rośliny.
Określ warunki zakwitania chryzantemy (złocienia ogrodowego), wiedząc, że jest rośliną pochodzącą ze stref
równikowych.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
Informacja do zadań 28 i 29
Ruchy organów roślinnych są związane z różną wrażliwością ich tkanek pobudzonych przez określony bodziec. Na
schemacie przedstawiono dwa rodzaje ruchów roślin (A i B).
ZADANIE 28. Podaj nazwy przedstawionych na schemacie rodzajów ruchów roślin. Określ rodzaj bodźca wywołującego
reakcję rośliny oznaczonej literą B.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 29.Określ najważniejszą różnicę między rodzajami ruchów przedstawionych na schemacie.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
9
ZADANIE 30.Oto rysunki i schematy kwiatostanów.
Przyporządkuj przedstawionym roślinom oznaczonym literami A-C właściwe typy kwiatostanów oznaczonych cyframi I-IV.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 31. Roślinę jednopienną nazywamy roślinę, u której męskie i żeńskie organy rozrodcze (gametangia)
występują u jednego osobnika. U rośliny dwupiennej u danego osobnika występują tylko gametangia męskie, bądź
żeńskie. Podaj nazwy analogicznych zjawisk występujących u zwierząt.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 32. Ptaki, podobnie jak gady i ssaki, należą do owodniowców, w rozwoju zarodkowym wytwarzają błony
płodowe. Na schemacie przedstawiono jajo ptaka we wczesnym okresie rozwoju zarodkowego. Podaj nazwy błon
płodowych oznaczonych na schemacie literami A-C. Uzasadnij, jaki jest ich związek z rozmnażaniem w środowisku
lądowym, podając jeden argument.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
10
ZADANIE 33. Schemat przedstawia zasadę działania operonu laktozowego u Escherichia coli. Zanalizuj schemat i
oceń poprawność stwierdzeń zapisanych w tabeli, wpisując w ostatniej kolumnie literę: P - prawda lub F - fałsz.
ZADANIE 34. W dziejach planety Ziemi wyróżniono dwa wielkie okresy tak zwane eony:
- prekambr (kryptozoik), w którym nie istniało jeszcze życie organiczne,
- fanerozoik, którego dzieje są udokumentowane szczątkami kopalnych organizmów.
Każdy z tych etapów dzieli się na ery geologiczne. Uporządkuj podane ery we właściwej kolejności, zaczynając od
najwcześniejszej. Nazwij okresy ery kenozoicznej. kenozoik, paleozoik, mezozoik
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
11
ZADANIE 35. Na schemacie przedstawiono cykl biogeochemiczny azotu. W miejsca obok liter A-D wpisz
właściwe określenia, spośród podanych. amonifikacja, denitryfikacja, wiązanie wolnego azotu, nitryfikacja
A -
B -
C -
D -
ZADANIE 36. Trucizny to substancje chemiczne, które wprowadzone do organizmu powodują zaburzenia w jego
funkcjonowaniu a często również śmierć. W otaczającym nas środowisku trucizny można znaleźć niemal wszędzie,
ponieważ oprócz tego, że naturalnie występują w świecie roślin i zwierząt, to ich źródłem jest także przemysłowa
działalność człowieka. Przyporządkuj substancje toksyczne (kolumna I), które mogą być przyczyną zatruć organizmu,
sytuacjom (kolumna II), w których do tych zatruć dochodzi.
Informacja do zadań 37 i 38
Na schemacie przedstawiono ogólnie przebieg rozwoju zarodkowego trójwarstwowych zwierząt tkankowych.
ZADANIE 37. Uzupełnij schemat, wstawiając w wykropkowane miejsca nazwy struktur, a nad strzałkami
oznaczonymi X, Y i Z nazwy procesów odbywających się w kolejnych etapach rozwoju zarodkowego.
X -…………………… …………………………….
Y -…………………… ……………………………
Z -… … …… ……… …… ……… ……… ……… …
12
ZADANIE 38. Wyjaśnij, na czym polega gastrulacja u zwierząt dwuwarstwowych (Diploblastica).
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 39. Na rysunku przedstawiono budowę wewnętrzną ptaka. Podaj nazwy narządów oznaczonych literami X i
Y oraz określ, jakie pełnią funkcje.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 40. Opisz budowę serca żaby, wpisując odpowiednie nazwy w miejsca oznaczone literami A-D.
ZADANIE 41. Podaj nazwę części serca, w której występuje zastawka spiralna i określ, jaką pełni ona funkcję.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 42. Tkanka ta buduje ostateczny szkielet niektórych ryb, na przykład dwudysznych, nie jest unaczyniona i
unerwiona. Podaj nazwę tkanki zwierzęcej, której cechy opisano.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
13
ZADANIE 43. Robaczyce to schorzenia układu pokarmowego wywołane obecnością robaków pasożytniczych.
Rozpoznaj narysowane pasożyty oznaczone literami A-C. Podaj ich nazwy oraz opisz sytuacje, w których może dojść do
zarażenia. Określ sposób zarażenia każdym z tych pasożytów.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 44. Na rysunkach przedstawiono trzy różne rodzaje powstawania nowych osobników.
Strobilizacja u jamochłonów
Koniugacja u orzęsków
Podział komórki bakteryjnej
Podaj, który rodzaj rozmnażania może mieć znaczenie w rozwoju ewolucyjnym. Odpowiedz uzasadnij jednym
argumentem.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
14
ZADANIE 45. Naturalnym rezerwuarem pchły szczurzej są szczury śniade występujące w tropikach. Europejskie
statki powracające z tych rejonów poddawane są deratyzacji, ponieważ pchły te mają zdolność przechodzenia na
człowieka. Na rysunku przedstawiono pchłę szczurzą, która jest zewnętrznym pasożytem szczura.
Podaj dwie widoczne na rysunku cechy, świadczące o przystosowaniu pchły do pasożytniczego trybu życia.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
Wyjaśnij, dlaczego pchła szczurza zagraża człowiekowi
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 46. Bruzdogłowiec szeroki jest tasiemcem, u którego w stadiach rozwoju występuje trzech żywicieli.
Żywicielem ostatecznym najczęściej jest człowiek, ale formy dorosłe spotykane są też u innych ssaków, a także u
niektórych ptaków. Z dostających się do wody jaj rozwija się koracidium - orzęsiona larwa. Zjedzona przez
planktonicznego skorupiaka przekształca się w jego jamie ciała w procerkoid. Ryba, zjadając zarażonego skorupiaka,
staje się następnym żywicielem. Procerkoid przemieszcza się z przewodu pokarmowego ryby do mięśni i tam
przekształca się w plerocerkoid. Człowiek zaraża się, zjadając niedogotowane mięso ryby.
Na podstawie podanego opisu sporządź schemat ilustrujący przebieg rozwoju bruzdogłowca szerokiego, którego
żywicielem ostatecznym jest człowiek. Uwzględnij wszystkich żywicieli i miejsce występowania różnych postaci tego
pasożyta.
ZADANIE 47. Charakterystyczną cechą stawonogów jest występowanie szkieletu zewnętrznego w postaci
twardego, chitynowego pancerza (oskórka). Podaj dwie funkcje, jakie pełni szkielet zewnętrzny stawonogów.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
15
ZADANIE 48. Na schemacie przedstawiono budowę anatomiczną owada. Podaj nazwy narządów oznaczonych literami
X i Y oraz opisz rolę, jaką pełnią w organizmie
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 49. Większość owadów ma zdolność do samodzielnego unoszenia się w powietrzu dzięki skrzydłom. Skrzydła powstają
jako wypuklina górnej części pancerza złożona z dwóch blaszek zrastających się ze sobą i tworzących błoniastą płytkę wspartą na
rusztowaniu z tak zwanych żytek. Na schemacie przedstawiono użytkowanie skrzydła owada. Odpowiedz, czym są żyłki w skrzydle
owada.
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 50.
Przyporządkuj odpowiednim rysunkom oznaczonym literami A-D nazwy gromad szkarłupni wymienione w kolumnie (a) oraz ich
opisy z kolumny (b). Wpisz właściwe cyfry w kratki paska odpowiedzi.
Wyjaśnij, dlaczego szkarłupnie nie występują w Morzu Bałtyckim (oprócz jego zachodnich krańców). Odpowiedź uzasadnij jednym
argumentem.
………………………………………………………………………………………………………………………………
16
ZADANIE 51. Na schemacie przedstawiono topografię podstawowych układów w ciele strunowca.
Opisz schemat, wpisując w miejsca kropek właściwe litery.
A. układ krążenia
B. struna grzbietowa
C. szkielet zewnętrzny
D. cewka nerwowa
E. układ pokarmowy
ZADANIE 52. Ryby oddychają skrzelami. Na schemacie przedstawiono budowę skrzela ryb.
Nazwij struktury oznaczone na schemacie literami X, Y i Z oraz określ rolę, jaką pełni element X w procesie wymiany
gazowej.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 53. Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy żaby.
Określ, czy żaba przechodzi rozwój prosty, czy złożony. Odpowiedź uzasadnij jednym argumentem.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
Podaj nazwy procesów oznaczonych literami X, Y i Z oraz określ, które z nich zachodzą poza organizmem zwierzęcia.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
17
ZADANIE 54. Larwy większości płazów przechodzą metamorfozę. Przeobrażenie płazów jest sterowane hormonalnie.
Hormony przysadki mózgowej i tarczycy biorą udział w tym procesie. Tyroksyna i trójjodotyronina stymulują zmiany
w budowie i w funkcjonowaniu form pośrednich, występujących między kijanką a osobnikiem dorosłym. U
niektórych płazów metamorfoza nie występuje. Larwy tych płazów osiągają dojrzałość płciową i są zdolne do rozrodu.
Klasycznym przykładem takiego organizmu jest aksolotl. Podaj nazwę zjawiska zachodzącego u aksolotla. Wyjaśnij, czy
można eksperymentalnie przyspieszyć lub opóźnić metamorfozę. Odpowiedź uzasadnij.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 55. Ze względu na dość chłodny klimat fauna gadów Polski jest niezbyt liczna. Podaj cztery gatunki gadów
żyjących w Polsce.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 56. Podaj dwie różnice w budowie piskląt dzięcioła i kaczki. Określ, które z nich należy do tak zwanych
zagniazdowników?
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 57. Na wykresie przedstawiono zależność temperatury ciała od temperatury otoczenia.
Spośród podanych kręgowców wybierz i zapisz wszystkie te, do których odnosi się przedstawiona krzywa.
zaskroniec, królik, salamandra, żubr, padalec, bocian, węgorz
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 58. Na schemacie przedstawiono budowę dwóch nefronów. Podaj, który z nefronów występuje w nerce
gadziej. Odpowiedź uzasadnij.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
18
ZADANIE 59. Na rysunkach przedstawiono sylwetki dwóch przedstawicieli stawonogów: A- pająka, B - muchy. Podaj
dwie różnice i jedno podobieństwo widoczne w budowie morfologicznej obu stawonogów.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 60. Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy pewnego pasożyta wewnętrznego. Człowiek może zarazić
się tym pasożytem, nie przestrzegając zasad higieny w kontaktach z psami. Podaj nazwę gatunkową tego pasożyta oraz
nazwy żywicieli: pośredniego i ostatecznego.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 61. Owady odżywiają się prawie każdym rodzajem pokarmu. W związku z tym posiadają skomplikowane i
zróżnicowane aparaty gębowe służące do pobierania i obróbki mechanicznej pokarmu. Na schemacie przedstawiono
aparat gębowy komara (A) i motyla (B). Wyjaśnij, na czym polega przystosowanie w budowie aparatów gębowych
motyla i komara do pobierania płynnego pokarmu. W odpowiedzi uwzględnij jedną cechę każdego z przedstawionych
rodzajów aparatów gębowych.
………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………
19
ZADANIE 62. Polimorfizm (wielopostaciowość) jest to występowanie kilku form tego samego gatunku różniących się
morfologicznie i funkcjonalnie. Istnieje ścisłe uzależnienie osobników od siebie w takiej populacji. Spośród wypisanych
nazw owadów wybierz i zapisz te, u których występuje polimorfizm. Komar, mrówka, pchła, jętka, bielinek kapustnik,
termit, pasikonik, mszyce, karaluch
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 63. Spośród podanych cech charakterystycznych dla gromady gadów wybierz i podkreśl dwie cechy, które po raz
pierwszy pojawiły się u gadów, a występują także u ptaków i ssaków.
a) Kręgosłup dzieli się na pięć odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i ogonowy.
b) Posiadają dwie pary kończyn palczastych.
c) W rozwoju występują błony płodowe.
d) Występują dwa obiegi krwi.
e) Występuje płucodyszność.
ZADANIE 64. Systematyka ptaków nie jest ostatecznie ustalona. Ornitolodzy wyróżniają dwie grupy ptaków współcześnie
żyjących: bezgrzebieniowe i grzebieniowe. Wśród tych ostatnich wyróżniono 24 rzędy (żyjących paków). Do grzebieniowych należą
między innymi: perkozy, pełnopłetwe, blaszkodziobe, rurkonose, siewki, gołębie, brodzące, drapieżne, jerzyki, śpiewające, kuraki.
Na rysunkach przedstawiono sylwetki różnych ptaków.
Przyporządkuj rysunkom ptaków oznaczonym literami A-D właściwe nazwy rzędów wybranych spośród wymienionych.
………………………………………………………………………………………………………………………………
ZADANIE 65. Sprawna lokomocja zwierząt wymaga obecności odpowiedniego systemu napędowego. W wodzie rybom służą do
poruszania się płetwy. Wyróżnia się płetwy parzyste i nieparzyste. Na schemacie przedstawiono budowę zewnętrzną ryby
kostnoszkieletowej.
Opisz rysunek, wpisując w wyznaczone miejsca właściwe nazwy płetw. Podaj nazwy płetw parzystych.
………………………………………………………………………………………………………………………………
Podaj, która z płetw jest organem napędowym przedstawionej ryby.
………………………………………………………………………………………………………………………………
Podaj, jaką rolę w życiu ryby spełnia narząd zaznaczony na schemacie strzałką.
……………………………………………………………………………………………………………………………..
20
