Upload
antoon-meijer
View
224
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Zelfredzaamheid&
SamenredzaamheidEigen kracht herkennen, erkennen, benutten en ondersteunen
Lies Korevaar & Sandra Vos
Overzicht Les 1
• Kennismaking• Overzicht lesprogramma• Korte terugblik Wmo• Introductie zelfredzaamheid• Oefening en nabespreking• Samenvatting en vooruitblik
2
Overzicht Lesprogramma
• Les 1: Introductie zelfredzaamheid• Les 2: Zelfredzaamheid 2• Les 3: Introductie samenredzaam• Les 4: Samenredzaam 2• Les 5: Oriënteren • Les 6: Overall oefening
3
Kennismakingsvraag
Wat verstaat u onder zelfredzaam?
4
Korte terugblik Wmo
5
Ontwikkelingen (transities)
• Wet Werken naar Vermogen (WWNV)
• Decentralisatie jeugdzorg
• Passend onderwijs
• Transitie en Transformatie AWBZ naar Wmo
6
Doelstelling van de Wmo
Het doel van de wet is MEEDOEN:
Jong, oud, gehandicapt, niet
gehandicapt; de samenleving is van
iedereen.
Wmo is participatiewet en geen zorgwet
7
Wmo
De Wmo is er op gericht om mensen
met een handicap als volwaardige
burgers mee te laten doen in de
samenleving
8
Vier maatschappelijke doelen
• Het bevorderen van zelfredzaamheid
• Het vergroten van participatie
• Het stimuleren van actief burgerschap
• Het verbeteren van sociale samenhang
9
Uitgangspunten Wmo • Uitgaan en ondersteunen van eigen kracht,
eigen regie van burgers (met beperkingen)
• Benutten en ondersteunen van sociaal netwerk/mantelzorgers
• Benutten en ondersteunen van vrijwilligers
• Zo min mogelijk professionele ondersteuning
10
Cliënten van de AWBZ naar de Wmo(1-1-2014)
Totaal ongeveer 180.000 mensen
Naar grondslag:• somatische aandoening 38.000• psychogeriatrische problematiek 14.000• psychiatrische stoornis 56.000• verstandelijke handicap 50.000• lichamelijke handicap 14.000• zintuiglijke handicap 5.000
11
Gerichtheid AWBZ Wmo
Hulpverlening Participatie
Cliënt Wijkbewoner /
dorpsgenoot
Gedrags- Rolfunctioneren
verandering12
Paradigmawisseling
• Niét meer zórgen voor mensen, maar uitgaan van eigen kracht
• Niet meer de overheid verantwoordelijk, maar de burger zelf!
• Andere manier van kijken en handelen
13
Introductie Zelfredzaam
14
Oefening
Zelfredzaamheid, zelfstandigheid en autonomie
15
Zelfredzaamheid
Het zichzelf kunnen redden, kunnen helpen, bijv. van patiënten
Gevonden op http://www.mijnwoordenboek.nl/vertaal/NL/NL/Zelfredzaamheid
16
Zelfredzaamheid
vs
Zelfstandigheid
17
• Zelfstandigheid / autonomie betekent dat je woont in het huis van je keuze, dat je zelf bepaalt wie je vrienden zijn en wanneer je ze wilt zien, dat je kiest hoe je, binnen beschikbare mogelijkheden, je dag doorbrengt
• Zelfredzaamheid betekent dat je je eigen huishouden kunt doen, dat je je vrienden zonder hulp kunt opzoeken en dat je de activiteiten die je op de dag wilt ondernemen zelf kunt uitvoeren
18
• Vermindering van zelfredzaamheid betekent niet dat er ook verlies van zelfstandigheid / autonomie plaatsvindt
19
Samenvatting en
vooruitblik op les 2
20
Les 2
Zelfredzaamheid 2
21
Overzicht Les 2
• Terugblik
• Vervolg zelfredzaamheid
• Oefening en nabespreking
• Samenvatting en vooruitblik
22
Terugblik les 1: Wmo• Participatiewet
• Meedoen
• Participatie is rolfunctioneren
• Uitgaan en ondersteunen van eigen kracht, eigen regie van burgers (met beperkingen)
23
Terugblik les 1: zelfredzaam
• Participatiedoelen van burgers staan centraal
• Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie
• Eigenaarschap
• Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en doen (eigen kracht / zelfredzaamheid)
24
De KantelingVan• verplicht zorgen vóór
naar• compensatieplicht: gemeenten moeten beperkingen
compenseren zodat burgers kunnen participeren
Van• claimgericht en aanbodgericht denken
(voorzieningen en hulpmiddelen)
naar• vraaggericht en resultaatgericht werken
(zelfredzaamheid en participatie, maatwerk i.p.v. standaardvoorzieningen)
13
Dit houdt in:
• Meer tijd voor een eerste gesprek (‘keukentafelgesprek’)
• Vraagverheldering: wat wil de burger en waarom?
• Verkennen van mogelijke oplossingen• Gericht op eigen regie en
zelfredzaamheid• Inzet sociaal netwerk en vrijwilligers
26
Oefening
Casus 2: Carla
27
Nabespreking
28
Participatie in wijk of dorp
• Participeren doe je in verschillende rollen in (vaak verschillende) omgevingen
• Om te kunnen vaststellen wat mensen zelf kunnen en wat men aan ondersteuning nodig heeft in een bepaalde rol en omgeving, helpt het als de burger zelf zijn/haar participatiedoel(en) formuleerd
29
Voorbeelden participatiedoelen
• Ik wil de komende tijd met plezier blijven wonen in mijn 2-kamer flat in Paddepoel te Groningen
• Ik wil in september 2013 een cursus Nederlands gaan volgen in buurthuis X
• Ik wil in het najaar van 2013 vrijwilligerswerk gaan doen in buurthuis x (koffie rondbrengen)
• Ik wil de komende jaren met succes en tevredenheid mijn dochtertje opvoeden
30
Kenmerken van een participatiedoel
• Stuurt de diagnostiek- openlijk onderzoeken wat de persoon/cliënt zelf wil- vanaf het begin betrokkenheid v.d. persoon/cliënt- grotere motivatie
• Vernauwt de richting van de diagnostiek- i.p.v. alle mogelijke vaardigheden en ondersteuning/hulpbronnen die de persoon/cliënt nodig kan hebben, beperk je je tot die welke gerelateerd zijn aan het halen/behouden van het eigen participatiedoel
31
Eigenaarschap
• Wie is de eigenaar van de wens en/of het probleem?
• Wie is er eigenaar van het ondersteuningsplan?
• Wie is er eigenaar van het ondersteuningstraject?
32
Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Doel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid33
Uitwerking casus Carla-1
Cursist Nederlandse taal in buurthuis (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid34
Uitwerking casus Carla-2
Koffie rondbrengen in buurthuis (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid35
Uitwerking casus Carla-3
Bewoner 2-kamer flat Paddepoel (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid36
Uitwerking casus Carla-4
Opvoeden van mijn dochtertje (ouderrol)
(van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid
37
Uitwerking casus Carla-5
1x per maand schoonouders bezoeken (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid38
Achterhalen van onmisbare vaardigheden-1
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eensper maand mijn schoonouders (rol: schoondochter) opzoeken, bij hun thuis (omgeving)
Gedragseisen vanuit de omgeving (schoonouders):
• Afspraak maken Praatje maken• Erheen reizen Iets samen doen• Terugreizen Op de tijd letten• Ouders begroeten Afscheid nemen
39
Achterhalen van onmisbare vaardigheden-2
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn schoonouders (rol: schoondochter) opzoeken, bij hun thuis (omgeving)
Persoonlijk belangrijk gedrag (vanuit Carla, geen eis van de omgeving):
• Iets leuks of lekkers meebrengen• Even alleen zijn om uit te rusten
40
Achterhalen van onmisbare vaardigheden-3
Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn schoonouders (rol: schoondochter) opzoeken, bij hun thuis (omgeving)
Achterhalen van vaardigheden: (wat moet je doen om….)
Onmisbare vaardigheden:• Een praatje maken over algemene onderwerpen• Zeggen dat ik mijn rust nodig heb
41
Participatiedoelen Carla
• Ik wil in september 2012 een cursus Nederlands gaan volgen in buurt X
• Ik wil in het najaar van 2012 vrijwilligerswerk gaan doen in buurthuis X (koffie rondbrengen)
• Ik wil de komende tijd met plezier blijven wonen in mijn 2-kamer flat in Paddepoel te Groningen
• Ik wil de komende jaren met succes en tevredenheid de mijn dochtertje opvoeden
42
Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Doel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid43
Samenvatting en vooruitblik
44
Les 3
Introductie samenredzaam
45
Overzicht Les 3 • Terugblik
• Introductie samenredzaam
• Oefening en nabespreking
• Samenvatting en vooruitblik
46
Terugblik les 1 en 2: zelfredzaam
• Participatiedoelen van burgers staan centraal• Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie• Eigenaarschap• Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en
doen (eigen kracht / zelfredzaamheid)• Onmisbare vaardigheden in relatie tot doel
(welke vaardigheden bezit men al en welke
kunnen nog worden geleerd)
47
Vraag
Wat verstaat u, bij de individuele burger met een participatie- en/of
ondersteuningsvraag, onder samenredzaamheid en hoe brengt
u het in de praktijk?
48
Samenredzaam
Jet Bussemaker (voormalig Staatssecretaris van VWS) introduceerde Welzijn Nieuwe Stijl: het uitgaan en mobiliseren van de kracht van de burger en zijn omgeving
Het idee is dat eerst, waar mogelijk, mensen uit het eigen netwerk en vrijwilligers bij de ondersteuning worden betrokken, voordat professionele hulp wordt ingeschakeld
49
Wat kan de burger/cliënt zelf doen en waarbij heeft hij/zij hulp nodig?
• Helemaal zelf:
• Zelf met hulp van netwerk:
• Iemand anders moet het doen:
50
Casusoefening:Heleen, een vrouw van 43 jaar oud, diagnose schizofrenie, komt bij een vraag bij de gemeente voor vervoer naar haar dagbesteding.Dit wordt met ingang van 2014 niet meer vergoed vanuit de AWBZ, maar via de Wmo.
Heleen doet vrijwilligerswerk (koffie rondbrengen) in het buurthuis. Ze durft echter niet over straat en vraagt om taxibriefjes, om zo 2x per week van huis naar het buurthuis gebracht te worden.
Hoe pakken jullie dit aan in het kader van samenredzaam?
51
Nabespreking
52
Uitwerking casuïstiek-1
Koffie rondbrengen in buurthuis (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid53
HULPBRONNEN / ONDERSTEUNERS KIEZEN
Ga na aan welke eisen de gewenste
hulpbron/ondersteuning vanuit het
perspectief van de burger/cliënt moet
voldoen, m.b.t.:• Toegankelijkheid (beschikbaar)• Deskundigheid/kwaliteit van de
hulpbron• Persoonlijk contact (relatie)
54
Brainstorm welke perso(o)n(en) uit het eigen
netwerk of vanuit vrijwilligersorganisatie(s) in aanmerking komen en wiehet meest voldoet aan de
geformuleerde criteria
55
VervoerHulpbron Toegank. Kwalit. Pers. TotaalBroer 1 5 5 11
Buren 3 3 3 9
Medebezoekers
buurthuis 5 5 3 13
Schoonoud. 1 5 1 7
O.V. 3 1 1 5
Vrienden 1 1 3 5
56
Samenvatting en vooruitblik
57
Les 4
Samenredzaam 2
58
Overzicht Les 4 • Terugblik
• Samenredzaam 2
• Oefening en nabespreking
• Samenvatting en vooruitblik
59
Terugblik les 1-3
• Participatiedoelen van burgers staan centraal• Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie• Eigenaarschap• Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en
doen (eigen kracht / zelfredzaamheid)• Introductie samenredzaamheid• Inventariseren en selecteren van de meest
geschikte hulpbron uit het eigen netwerk
60
Vraag:
Als burgers/cliënten meerdere participatiedoelen
stellen, hoe stel je dan samen vast welke doelen voor de burger prioriteit hebben?
61
Participatiedoelen HeleenHeleen, een vrouw van 43 jaar oud heeft de diagnose schizofrenie en woont op zichzelf in een 2-kamer flat. In overleg met Heleen zijn de volgende doelen opgesteld• Ik wil vanaf september a.s. 2x per week gaan
koffiedrinken in buurthuis X
• Ik wil in het komende najaar vrijwilligerswerk gaan doen in buurthuis X (koffie rondbrengen)
• Ik wil de komende tijd met plezier blijven wonen in mijn 2-kamer flat
• Ik wil het komend halfjaar 1x per maand mijn ouders opzoeken
62
Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Doel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht Mantelz./soc. netwerk
Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid63
Prioriteiten stellen
Activiteiten• Urgentie vaststellen
• Motivatie vaststellen
• Haalbaarheid bepalen
• Aanwezige ondersteuning bepalen
64
Uitdelen hand outs
(bijlage 3)
65
Samenvatting en vooruitblik
66
Les 5
Oriënteren
67
Overzicht Les 5• Korte terugblik• Introductie contact maken en oriënteren
• Pauze
• Oefening en nabespreking• Samenvatting en vooruitblik
68
Terugblik les 1-4
• Participatiedoelen van burgers staan centraal• Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie• Eigenaarschap• Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en
doen (eigen kracht / zelfredzaamheid)• Introductie samenredzaamheid• Inventariseren en selecteren van de meest
geschikte hulpbron uit het eigen netwerk• Prioriteiten stellen
69
Contact maken
70
Bondgenootschap
In de eerste plaats uitgaan van
wat de burger/cliënt met ons en
anderen verbindt, en niet van
datgene wat hem van ons en
anderen onderscheidt
71
Referentiekader van de burger/cliënt als uitgangspunt
nemen
Ieder mens wil zich eerst gehoord voelen
72
Veel hulpverleners praten met cliënten en luisteren naar
zichzelf
73
Oriënteren
74
DE BURGER/CLIËNT COACHENDefinitie
De burger/cliënt coachen wil zeggen dat men het doen van onderzoek en het verkrijgen van inzicht door de burger/cliënt zelf bevordert en vergemakkelijkt
Nut
Door het coachen van de burger/cliënt wordt de cliënt zelf actief betrokken bij de (inventariserende) gesprekken
Vaardigheden• Oriënteren• Informatie vragen• Begrip tonen• Van mening verschillen
Gebruik•Wanneer u (inventariserende) gesprekken hebt met de burger/cliënt 75
Oriënteren:
• Onderdeel van contact maken• Een activiteit om het gesprek te
structureren• De wijkbewoner vertellen wat
bedoeling en opbouw van het gesprek is
76
Oriënteren
Nut:• De wijkbewoner is op de hoogte van
doel, inhoud en verloop gesprek• De wijkbewoner is gelijkwaardig
gesprekspartner, geen object van dienstverlening
• Versterkt de interactie en betrokkenheid
77
INFORMATIE BIJ HET ORIËNTEREN
Wat?
Een beschrijving van de activiteit “keukentafelgesprek”
Waarom?
Het nut van de activiteit “keukentafelgesprek”
Rollen
De taken van de werker en de taken van de
wijkbewoner tijdens de activiteit “keukentafelgesprek”
78
Oefening:
Oriënteer uw collega naast u op het “keukentafelgesprek”
(doel en werkwijze)
79
Nabespreking
80
PROCEDURE: HOE DE WIJKBEWONER TE ORIËNTEREN
1. Duidelijk krijgen wat de wijkbewoner/cliënt van de activiteit afweet
2. De activiteit beschrijven
3. Een voorbeeld of een resultaat van de activiteit laten zien of vertellen
4. Het nut van de activiteit uitleggen en de rollen van de wijkbewoner/cliënt en de werker beschrijven
5. Nog eens kijken of de wijkbewoner/cliënt de rollen begrijpt 81
Samenvatting en vooruitblik
82
Les 6
Overall oefening
&
Evaluatie
83
Overzicht Les 6
• Terugblik
• Overall oefening en nabespreking
• Evaluatie
84
Terugblik les 1-5
85
Doelstelling van de Wmo
Het doel van de wet is MEEDOEN:
Jong, oud, gehandicapt, niet
gehandicapt; de samenleving is van
iedereen.
Wmo is participatiewet en geen zorgwet
Uitgangspunten Wmo • Uitgaan en ondersteunen van eigen kracht,
eigen regie van burgers (met beperkingen)
• Benutten en ondersteunen van sociaal netwerk/mantelzorgers
• Benutten en ondersteunen van vrijwilligers
• Zo min mogelijk professionele ondersteuning
87
Gerichtheid AWBZ Wmo
Hulpverlening Participatie
Cliënt Wijkbewoner /
dorpsgenoot
Gedrags- Rolfunctioneren
verandering88
VAK-mensen Wmo
• Vaardigheden
• Attitude
• Kennis
89
Kwaliteitskenmerken voor professioneel handelen in welzijn en zorg
Gebaseerd op de Professionaliteit verankerd en de 8 bakens van VWS
• Respectvolle bejegenen • Vraaggericht werken• Signaleren en eropaf• Informeren• Ontwikkelingsgericht ondersteunen: eigen kracht en
regie• Formeel en informeel ondersteunen• Balans van collectief en individueel aanbod• Resultaatgericht werken• Integraal werken
Mei 201290
Terugblik: zelfredzaam
• Participatiedoelen van burgers staan centraal• Zelfredzaamheid vs zelfstandigheid/autonomie• Eigenaarschap• Benadrukken wat mensen zelf al kunnen en
doen (eigen kracht / zelfredzaamheid)• Onmisbare vaardigheden in relatie tot
participatiedoel
91
Terugblik: samenredzaam
• Ook bij samenredzaam eigen regie burger/cliënt in acht nemen
• Hulpbronnen/ondersteuners selecteren
• Bij meerdere participatiedoelen en/of ondersteuningsdoelen (m.b.t. participatiedoelen): prioriteiten stellen
92
Terugblik les 5
• Contact maken
• Oriënteren op doel en werkwijze gesprek
93
Overall oefening
Casus 3: Carla
94
Uitgangspunten maatschappelijke participatie
Participatiedoel: burgerrol + omgeving (van eigen voorkeur/keuze)
Vaardigheden + HulpbronnenEigen
kracht / Mantelz./soc. netwerk
Zelfredz. Vrijwilligers
Professionele
ondersteuning
Succes + Tevredenheid95
Casus 3: CarlaContact maken/band scheppen• Oriënteer de burger(s)/cliënt(en) op het doel en de werkwijze van
het gesprek
Wat wil en kan Carla m.b.t. de participatiedoelen:• Helemaal zelf: onmisbare vaardigheden achterhalen• Zelf met hulp: ondersteuning selecteren• Iemand anders moet het doen: hulpbronnen selecteren
Wat willen de gezinsleden doen (meedoen & bijdragen)?• Participatiedoelen verkennen en kiezen
Gebruik alle behandelde elementen uit de eerste vijf lessen in
de oefening
96
Deel uit hand out
Checklist werkwijze Wmo / Welzijn nieuwe stijl
(bijlage 3)
97
Nabespreking
98
Evaluatie
Wat zijn de bevindingen van het lesprogramma? Maak hierbij gebruik van de drie B’s:* Bekend: Wat deed ik al?* Besluiten: Wat doe ik niet meer? * Bereiken: Wat ga ik anders doen?
(Van Biene 2005)
99
Achtergrondinformatie
100
Publicaties• Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2011), Welzijn Nieuwe Stijl;
Link naar brochure in pdf-formaat: http://www.invoeringwmo.nl/sites/default/documenten/Brochure_WNS.pdf
• Dam C. van & Vlaar P. (2010). Handreiking professioneel ondersteunen. Utrecht, Movisie.
• http://www.movisie.nl/smartsite.dws?ch=def&id=134457
• Brink, C., Lucassen, A., Poll, A. (2011), Inventarisatie zelfregie, methoden voor professionals die werken met mensen in kwetsbare situaties, MOVISIE, www.movisie.nl
• Huber, M. en Bouwes, T. (redactie), (2011), Samensturing in de maatschappelijke opvang. (eindredactie MOVISIE); www.wmowerkplaatsen.nl
• Movisie (2010), Leaflet Werken aan Zelfregie; http://www.movisie.nl/onderwerpen/zelfregie/docs/Leaflet_zelfregie%20okt10%20def.pdf
101
Relevante websites:
• www.invoeringwmo.nl (heel veel over de Wmo)• www.vng.nl/dekanteling• www.movisie.nl (kennisinstituut voor welzijn en
zorg) • www.wmowerkplaatsen.nl (website Wmo
Werkplaatsen)• www.cg-raad.nl/wij_werken_aan/wmo/
kanteling/index.php• www.zorgwelzijn.nl (platform en nieuwsbrief voor
professionals in zorg en welzijn)
• Google nieuwsbrief Wmo je krijgt een wereld aan nieuwsbrieven van allerlei gemeenten en instellingen over de Wmo.
102
Afsluiting
103