Özel Eğitimde Ortak Bir Dil...Tiyatro terapiyi oyuncuların bir grup içerisinde, oyunculuk sanatının bazı ilkeleri etrafında desteklenen, kendi kişisel deneyim ve öz geçmişlerinin

1

Özel Eğitimde Ortak Bir Dil:

YARATICI DRAMA

A Common Language in Special

Education: Creative Drama

2

Bu proje T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı, AB Eğitim

ve Gençlik Programları Merkezi Başkanlığınca (Türkiye Ulusal Ajansı, http://www.ua.gov.tr) yürütülen Gençlik Programı kapsamında ve Avrupa Komisyonu'ndan sağlanan hibeyle gerçekleştirilmiştir. Ancak burada yer alan görüşlerden Türkiye Ulusal Ajansı veya Avrupa Komisyonu sorumlu tutulamaz.

3

DRAMA

ÖNSÖZ

Bu kitapçıkta yer alan ve drama başlığı altında

toplanan, bütün bu çalışmaların içeriğini; okulumuzda aldığımız

yaratıcı drama kursu ile Erasmus+ Okul Eğitimi Programı

kapsamında öğretmenlerimizin katıldığı Torino-Tiyatro Terapi ve

Prag-Drama Terapi kurslardaki gözlem,bilgi, workshop ve

dokümanlar oluşturmaktadır. Drama her ülkede farklı

adlandırma ve içerik özgünlüğünde olsa da; çok yaygın olarak

kişisel gelişimin, psikolojik iyileşmenin, toplumsal uyumun,

bireysel yeterlilik ve uyumun aracı haline gelmiştir. Ayrıca

giderek etkili bir eğitim-öğretim yöntemi olarak kullanılmaya

başlanmıştır. Temel olarak drama,grup etkinlikleri şeklinde

uygulanan ve beden, hareket, ses, müzik, dramatizasyon, oyun,

doğaçlama sahneleme unsurlarını içeren bir süreçtir. Drama

uygulamaları kabaca hazırlık-etkinlik-değerlendirme

aşamalarını içerir.

Drama; Rol yapmayı, duyguların ifade edilmesini, hayal gücünün geliştirilmesini, bilinçaltının ortaya çıkmasını, iletişim

kurmayı, birbirini ve kuralları tanımayı, birbirini anlamayı, problem çözme yeteneğini geliştirmeyi, neden-sonuç ilişkisini

kurmayı öğretir.

4

DRAMA VE ÖZEL EĞİTİM

Engelli bireylerle çalışırken zor olan noktalardan bir tanesi

bireyleri hareket ettirmek ve hareketleri gözlemlemektir.

Öğrenme güçlüğü çeken bireyler dışarıdan gelen uyaranları

alırken zorlanırlar. Ancak bu uyaranların duygularla ve

sezgilerle alınması desteklenirse daha kolay olur. Drama da

engelli bireylerle çalışırken dikkat edilmesi gereken en önemli

nokta; onlarla kurulacak ilişki ve güvendir. Bir şey öğretirken

sabırlı olunmalı, onlar hiçbir şeye zorlanmamalıdır. Önemli olan

uyaranlar vermek, ortamı hazırlamak ve istenen şeyleri onları

zorlamadan kendiliğinden yapmalarını sağlamaktır. Örneğin bir

şey yapmalarını isterken doğrudan söylemek yerine

hikâyeleştirerek anlatmak daha etkili bir yöntemdir. Bireyleri

dinleyip onların ihtiyaçlarını, yapabildiklerini göz önüne alıp

ona göre etkinlikler planlamalıyız. Bir etkinlik yaparken

materyal kullanmak etkilidir. Bunlar fiziksel materyaller

olabileceği gibi hikâye, masal v.b materyaller de olabilir.

Hareket ve dans vücuttaki gerilimi atmak için etkili bir

yöntemdir. Bireylerle çalışırken hazır müzik kullanmak yerine

bir enstrüman çalarak müzik yapmak daha etkilidir.

Enstrümanla bireylerin etkinlikteki motivasyonu daha kolay

artırabilir ve etkinlik içinde onları kontrol etmek kolaylaşır. Eğer

herhangi bir enstrüman yoksa bile eller ve ağızla çıkarılan sesler

kullanılabilir. Hatta çocuğun ortama getirdiği sesler(sürekli

çıkardığı sesler) de kullanılabilir.

Özel eğitimde kullanılan yöntem ve teknikler belli ölçütlerle

sınırlandırılmış hedeflerin gerçekleşmesini öngörürken,

dramada hedeflere ulaşmada özel eğitim ilkelerine de uyumlu

olarak esnek ve katılımı önemseyen süreç merkezli bir yapıya

sahiptir. İlkesel olarak doğru-yanlış, yeterli-yetersiz yoktur.

5

Yapılandırılmış veya uyarlanmış bir ortamın getirdiği sınırları

içermediği için drama ortam olarak tüm mekânları ile doğal

ortamları uygulama alanı olarak kullanabilir. Böylece çocuğun

yaşadığı doğal ortamlarda da öğretim süreçleri planlanabilir,

sınıfla sınırlandırılmaz. Örneğin; park, bahçe, yemekhane,

tuvalet vs. öğretim ortamıdır. Ayrıca sınıf içi uygulamalarda

sınıf bir sahne sıra, masa, tahta ise dekor olarak kullanılabilir.

Ayrıca engelli çocukların oturma, dinleme, izleme, yönerge

alma gibi becerilerdeki düzeyleri zorlanmamış ve olası davranış

problemlerine de zemin hazırlanmamış olur. Bu nedenle drama

alternatif bir öğrenme ve öğretme sürecidir çünkü klasik sınıf

sistemi engelli çocuklar için sıkıcı ve yetersiz olabilmektedir

Dramanın ana malzemesi başta bedenimiz olmak üzere doğal

ortamlar ve sınıftaki bütün nesnelerdir. Böylece diğer

yöntemlerin içerdiği materyal zorunluluğunu ve sınırlılığını

içermez. Temel özelliği itibariyle somut öğrenme ilkesine uygun

olarak bolca malzeme kullanması nedeniyle idealdir. Öğrenme

ve dikkat düzeyini artırır. Dramada doğal çevre araç-gereç

kutusu gibidir. Sınırlı malzemeyle de her ortam için öğretim

süreçleri planlanabilir.

Ses, dokunma, tatma, koklama izleme ve dinlemeyi içeren

hareket ağırlıklı etkinlikler uyaran çeşitliliği sağlayarak ilgi ve

dikkatin uzun süre devam etmesine neden olur.

Temel olarak oyun oynamayı içerdiği için çocuklara uygundur

böylece katılımı ve öğrenmeyi artırır. Drama da öğrenme

hedefleri konusunda önemli olan süreçtir sonuç değil. Drama

çocuğa hem yaşantı kazandırır hem de hâlihazırdaki

yaşantılarını önemli bir temel olarak kullanır. Katı bir

öğretimsel amacı ve süre sınırlamasını içermez. Drama doğal

fırsatlar ile çocuğun yaşantılarına daha çok yer verir. Bu da

öğrenmeyi çocuk için hem eğlenceli hem kolay hem de bireysel

hale getirir.

6

Drama da ana hedef yanında ikincil hedefleri de çalışma imkânı

bulunabilir. Örneğin vücudumuzu bölümlerini tanımayı

çalışırken ses çıkarma, ritim tutma, sayı sayma, vücut

egzersizleri gibi ikincil hedefleri de aynı anda çalışabiliriz.

Drama da öğrencinin rolü artarken öğretmenin rolü

azalmaktadır. Önemli olan çocuğun katılım sağlaması ve bir

yeterlilik sınırlamasının da olmamasıdır. Diğer tekniklerdeki gibi

öğretmenin ders faaliyetlerini yürütmedeki ağırlığının aksine

daha çok öğrencinin yaptıklarına odaklanır. Öğretmen rehber

rolündedir. Öğretmeni sınıf içinde daha mobilizedir. Öğretmen

etkinliğin özelliğine göre oyuncu, lider veya yönetmen olur.

Drama Terapi-EPR Sürecinin Özel Eğitimde Kullanılması

Yansıtma aşamasında yapılabilecek etkinliklerde (kukla, heykel,

maske vb. yapımı) küçük kas gelişimi destekleneceğinden,

resim dersinde sürecin bu aşaması kullanılabilir.Rol alma

aşamasında çocuklar kendilerini bir başka kişi, nesne veya

hayvan olarak hayal ettiklerinde empati duygularının ve bilişsel

gelişimlerinin ilerlemesine katkı sağlayacaktır.Isınma,

selamlaşma etkinlikleri derse başlarken öğrencilerin

motivasyonlarını artıracağından giriş aşamasında

kullanılabilir.Tanışma etkinlikleri yeni bir ortama giren ya da

okula yeni başlayan öğrencilerin daha kısa sürede ortama uyum

sağlamaları amacıyla kullanılabilir. Şekillenme aşaması

etkinlikleri, beden hareketleriyle ilgili olduğundan hareket

etmekte zorlanan çocuklara egzersiz yapma fırsatı sağlar.

Tiyatro Terapinin Özel Eğitimde Kullanılması

Ön dışa vurum aşamasındaki tanışma etkinlikleri öğrencilerin

birbirlerini ve fiziksel ve duygusal açıdan tanıyabilmeler için

önemlidir.Sözsüz oyun etkinlikleri konuşma becerisinin ses

çıkarma aşaması için idealdir.Denge oyunları güven ve grup

7

bilincinin oluşması açısından gereklidir.Dikkat oyunlarında grup

farkında olmadan; empati kurmayı, birisini dinlemeyi ve takip

etmeyi, lider olmayı öğrenebilir.Drama etkinliklerinin sonunda

öğrencinin kendini daha iyi hissetmesi için bir veda etkinliği

yapılmalıdır. (Örneğin tüm katılımcıların isimlerinin tek tek

söylenmesi ve çağrılan kişinin selam vermesi şeklinde

olabilir.)Özel eğitimdeki birçok konu başlığı doğaçlama tekniği

kullanılarak kazandırılabilir.Drama çalışmalarında başarım

düzeyi konusunda katı bir tutum sergilenmeyerek, hedeflerin

gerçekleştirilmesi sürece bırakılmalıdır.

Altı Parça Hikâye Yönteminin Özel Eğitimde Kullanılması

Bir terapi yöntemi olarak kullanılması haricinde bu yöntemle

özgün ve yeni oyunlar yazılabilir ve eğitimde başarıyla

kullanılabilir.Her seviyedeki çocuk veya grup için oyun ve

hikâye yazılabilir.Müfredat konularının çoğu bu yöntemle

hikâyeleştirilebilir ve oyunlar sahnelenebilir.Sınırlama, standart

malzeme ve seviye belirtmeden bu yöntem her zaman

uygulanabilir. Çocuğun seviyesi ve ilgisi ölçüsünde her aşamada

hikâye yazma sürecine katılabilir ya da hikâyenin

sahnelenmesine destek verebilir.Yaşantıya ve oyun oynamaya

olanak verdiği için eğlenceli ve çocuklara uygundur: ayrıca

öğretim süreci niteliği açısından yaşantı da

kazandırmaktadır.Seviyeyi ve hikâye içeriğini tamamen veya

kısmen çocuk belirlediği için katılımcıdır, kolay yönlendirir ve

öğretme fırsatı tanır.Sahneleme aşaması başta olmak üzere altı

parça hikâye yöntemi bolca materyal, dekor vb. çalışma olanağı

sunduğu için öğrenme sürecini kolaylaştırır. Hem bireysel hem

de grup çalışmasına uygundur.Çocuk oyunda farklı mekânlarda

bulanabilir, malzemeleri kullanabilir ve hikâyedeki farklı

karakterlerin rollerini canlandırabilir.Hikâye veya oyun

sahnelenirken değiştirilebilir ve içinden geldiği gibi davranabilir.

8

A-TİYATRO TERAPİ

TİYATRO TERAPİ NEDİR

Tiyatro terapi sanat terapisinin günümüzde giderek daha da

yaygınlaşan ve iyi tanınan türlerinden birisidir. Drama terapi,

teropotik(kişinin kendini destekleyici ve rahat hissettiği

ortamın sağlanması) hedeflere ulaşmak için drama veya tiyatro

süreçlerinin amaca uygun şekilde kullanılmasıdır.

Tiyatro terapi yetersizliklerden etkilenmiş bireyler için aktif ve

yaşantısaldır. Bu yaklaşım katılımcılara kendi hikâyelerini

aktarmaları, amaç belirlemeleri, problem çözmeleri,

duygularını ifade etmeleri ya da duygusal arınma yaşamayı

başarmaları için gereken ortam ve koşulları sağlayabilmeyi

hedefler.

Tiyatro terapiyi oyuncuların bir grup içerisinde, oyunculuk

sanatının bazı ilkeleri etrafında desteklenen, kendi kişisel

deneyim ve öz geçmişlerinin sahnelenmesi olarak

tanımlayabiliriz.

Tiyatro terapinintemel hedefinin; ötekiyle, kendisiyle ve kendi

yorumsal yaratıcılığı içerisinde beden, ses, zihin ve ruh ile

kurduğu ilişkiyi uyumlu hale getirmek olduğu söylenebilir. Basit

bir grup oturumu bile, katılımcıların günlük yaşama

ekleyebilecekleri deneyimler kazanmalarını sağlamaktadır.

Tiyatro terapide esas olan iyilik hali kavramıdır. Bütün çaba

kişinin yaşam becerilerini ve yeteneklerini geliştirmeye

yöneliktir.

9

TİYATRO TERAPİ EVRELERİ

ÖN DIŞA VURUM

Bu evrede bireyin korku ve dirençlerinden kurtulması ve

rahatlaması amaçlanır. Bu evre güdümsüz, rehbersiz olarak

keşfetmeyi merkeze alan hareket, iletişim, seslendirme ve

anlatıma yönelik egzersizler içerir. Kişinin teatral alanda kendi

düşünce ve hareketlerinin bilincinde olarak duygularını

dinlemeye yönelik teknikleri öğrendiği bir evredir.

DIŞA VURUM EVRESİ

Bu evre doğaçlamanın yanı sıra dikkati toplama ve dili kullanma

anlamında kendi kişisel yönelimlerini seçme aşamalarını da

içerir. Bu evre süresince katılımcılar rehber eşliğinde maske

yapımı, koro oluşturma, uygulayıcı veya diğer katılımcıların

önerdiği konuları geliştirme gibi egzersizler sayesinde bir ya da

daha fazla rolü deneyimlerler. Bu evre için önceden hazırlanmış

senaryolar(şiir, oyun, şarkı vb.) seçilir ya da katılımcılar

tarafından mevcut parçalar değiştirilerek kullanılır. Mevcut

senaryo içinde bireyin diyaloglar ile sahne yaratarak bireysel

dışa vurumunu ortaya çıkarmak odak noktasıdır.

DIŞA VURUM SONRASI EVRE

Bu evre tiyatroya eklemlenen eylemleri ve üretilen metinleri

bir araya toplayarak doğaçlamalara katılımın ve bir takım

duygusu vermenin amaçlandığı evredir. Bu evrede herkesin

görüş birliğine vardığı konular olduğu gibi, çalışmanın hedefine

ulaşmak için değiştirilmesi gereken ne varsa onlarda değiştirilir.

Yine bu evrede ki deneyimler analizden geçirilmiş ve önceki

süreçlerle uyumlu hale getirilmiştir. Bu performans anıdır.

10

TİYATRO TERAPİDE UYGULANAN

YÖNTEM VE TEKNİKLER

1-ISINMA DİKKAT VE TANIŞMA(ÖN DIŞA VURUM EVRESİ)

Drama da, ısınmanın temelinde, kişinin bedenini tanıması yani

bedeninin hareket kapasitesini öğrenme süreci vardır. Bu

süreçte kişinin beden bölümlerini tanıması, bu bölümleri

koordine etmesi, ilişkilendirmesi ve o ana kadar fark edemediği

özelliklerini keşfetmesi önemlidir. Bu keşfin gerçekleşmesi için

odaklanma, dikkat toplama becerisi çok önemlidir. Dikkat

geliştikçe duyu-motor ilişkisi gelişecektir. Isınma hareketleri

yapıldıkça ve ilerledikçe kişi kendi bedeni ile ilgili daha çok bilgi

toplayacak ve bir beden algısı oluşturacaktır.

Isınmadaki mikro hareketler engelli bireyler için zordur.

Isınma hareketleri kolaydan zora ve yavaştan hızlıya doğrudur,

hareket anında nefes kontrolü önemlidir, bedenimizi tanıdıkça

nefes beden ilişkisindeki bu kontrol (hareket yapılırken nefes al

bitirilirken nefes ver) artar. Bu koşullar gerçekleştikçe beden

farkındalığımız artar ve psikolojimize de yansıyan bir iyilik hali

oluşur. Beden tanındıkça kişinin özgüveni artacak ve kişi

kendine yeni bir yol açacak, buda bedenimizle ilgili yeni

hareketleri deneme isteği oluşturacaktır. Hangi hareketler

bedenin hangi bölümüne iyi gelmektedir, hangi hareketler

bedenin hangi bölümlerini rahatsız etmektedir süreç bunu

keşfetmemize yardım edecektir..

Kişi kendi bedeninden yola çıkarak başka bedenleri de

anlayabilir, yani empati yeteneğini artırabilir. Özellikle engelli

bireylerle yapılan ısınma çalışmaları bu açıdan çok önemlidir.

Engellilere ısınma hareketi yaptırılırken hangi hareketlerin

onları rahatlattığı hangi hareketlerin onları zorladığının

gözlemlenmesi dikkat edilmesi gereken bir noktadır. Yani

engellilerin beden sınırlılıklarının bilinmesi önemlidir. Bu bilgiler

çalışmalarda ortak bir dil, ortak bir kod oluşturulmasına katkıda

11

bulunur. Engellilerle çalışmalarda geliştirilecek ortak kod beden

diliyle kendilerini ifade etmeleri için de çok önemli bir fırsat

verir. Engellilerde bedensel farkındalık düzeyinin düşük olması

bu fırsatın yaratılmasını önemli kılar. Yaptığımız ya da

yapamadığımız her hareket beden kapasitemizle ilişkilidir,

hareketlerimizle ilgili aldığımız kararları beden kapasitemiz

belirler. Bu en çok engelli bireyler için geçerlidir.

Drama da tanışma, grubu etkinlik öncesi kaynaştırmak ve

gerilimi azaltmak için yapılır, tanışma etkinlikleri bireyler arası

ve kişisel dirençlerin azalmasına yardımcı olur. Etkinlik grup içi

yakınlaşma sağlandığında daha verimli geçer.

2- BİYOENERJİ(ÖN DIŞA VURUM EVRESİ)

Biyoenerji kişiliği beden ve onun enerji süreçleri açısından

anlama yoludur. Biyoenerjide üç temel prensip vardır:

A- Topraklama

B- Solunum

C- Titreşim.

Biyoenerji terapisinin hedefi canlılık, zevk, neşe, sevgi ve bir

şeyleri daha kolay elde etmenin tadına varma duygularına

ulaşılmasıdır ki bu enerjik bir yaşam sağlar.

İyi bir enerji iletişimi için, enerjinin dış dünyayla doğrudan

bağlantı içinde bulunan beden bölümleri tarafından, duyu

organları, kollar, bacaklar, eller ve ayaklar yoluyla özgürce

alınabileceğini bilmek önemlidir.

12

3- JACQUES LECOQ METODU(ÖN DIŞA VURUM EVRESİ)

0 SEVİYE: Bedende herhangi bir enerji ya da gerilim belirtisi

yoktur. Birey solunum yapma ve kalbin çalışması dışında

hareketsiz yerde uzanmış haldedir.

1.SEVİYE: Bitkin ya da Kata tonik (Deniz Anası gibi hafif aylak bir

tarzda) Bu aşamada kişinin hareketleri uzay boşluğunda olduğu

gibi kısa ve anlamsızdır. Düşmezsiniz ama hareketlerinizi

kontrol edemezsiniz. Denge yoktur. Kollar ve baş bedeni terk

etmiş gibi hareket eder. Bacaklar ise dengeyi mümkün olan en

az enerjiyi harcayarak dengeyi sağlama çabasındadır.

2.SEVİYE: Bu aşamada ‘Kendinden geçmiş’’ halden artık bireyin

iradesi hareketlerine yön vermeye başlar. Bedenim hareketleri

daha kontrollüdür. Baş belirli bir yöne bakmaktadır. Fakat

kollar ve bacaklar hala güçsüzdür. Hareketler çok yavaştır ve

enerjisi düşüktür.

3.SEVİYE: Nötr ya da ekonomik ‘’Bu aşamada hareketler

nötrdür. Beden aktiftir. Kol ve bacaklar kontrollüdür. Sırt

dümdüzdür. Baş, hareketin amacını takip eder. Birey anı

yaşamaktadır ve farkındalığa sahiptir. Hareketlerin herhangi bir

hikâyesi yoktur.

4. SEVİYE :’uyanık ya da meraklı’ ’bu aşama keşif aşamasıdır.

Birey dünyanın farkına varır. Beden tamamen aktiftir.

Etrafındaki dünyayı keşfetmekte, duygularınızda kullanarak

varlıklar arasındaki ilişkileri kurar.

5. SEVİYE :’’Gerilim ya da Reaktiflik’’ Dünya sadece ilgi çekici

değil, aynı zamanda bir ihtiyaç haline gelmiştir. Bu aşama çok

aktiftir. Çevre ile ilgilenir, dokunur, inceler.

6. SEVİYE. ‘’Tutku ‘’Bedenin gerilimi ve hareketin enerjisi

duygular tarafından yönlendirilir. Kızgınlık, korku, neşe, hayal

kırıklığı gibi duyguları kontrol etmek zordur. Gerilim bedenin

dışına vurmuş haldedir.

13

7.SEVİYE:’’Trajik’’Bu aşamada enerji ve tansiyon çok yüksektir.

Hareket edemeyecek şekilde beden patlamak üzere ve kaskatı

haldedir.

4- MÜZİK SEVİYELERİ(ÖN DIŞA VURUM EVRESİ)

Teatral yaratımda müzik farklı yöntemlerde kullanılabilir: her

biri duygusal anı ve atmosfere ulaştıran bedensel keşifle

başlayan farklı çalışmaları içerir.

1- ÖN PLAN: Müzik ve hareket tam anlamıyla birbiriyle

bağlantılıdır, özen göstererek dinlemenin başlangıç halidir

(farklı enstrümanların ayrıştırılması, ritme ve seslerin özelliğine

dikkat edilmesi). Bütün enstrümanları tanımladığınızda onları

bedeninizle taklit etmeye başlayabilirsiniz. Yalnızca bir

enstrümanı taklit edebilir veya vücudunuzun farklı bölgelerine

bir enstrüman tayin edebilirsiniz. Bir enstrümanı bedeninizle

taklit etmenin tek bir doğru yolu yoktur, bu bireysel algılamayı

içerir.

Sonraki anlarda bu müziğin bedensel yorumunu oluşturarak

farklı “kişi-enstrümanlar” arasında etkileşim yaratmak da

mümkündür.

2- YAKIN PLAN: Müzik ve hareket doğrudan bağlantılı değildir

ancak müzik harekete duygusal özelliğini verir. Her türlü müzik

duygusal anılarımızı uyandırabilir, duygusal anılarımızdaki belirli

görüntüleri uyarabilir ki bu şekilde normalde sakladığımız

duyguları bedensel hareketlerle açığa çıkararak ifade etme

olanağı veren hareketi-bellek-duygu ilişkisi üzerinde çalışmak ve

vücut hareketi ile onları somutlaştırmak mümkündür.

3- ARKA PLAN: Müzik ve hareket bağlantısızdır, odak noktası

kaynağını müzikten alan duygusal atmosfer ve durumlardır.

Müzik atmosferi ya da sahneyi vurgulamak için kullanılır;

hareketleri doğrudan etkilemez ancak oyunculuğun altını çizer

ve destekler.

14

5- FONKSİYONEL SES EĞİTİMİ(ÖN DIŞA VURUM EVRESİ)

Fonksiyonel ses eğitimi 1979 yılında Dramstadt Ergonomi

Enstitüsünde, şarkıcıların vokal performansları sırasındaki

fiziksel ve psişik aktiviteleri araştırmak amacıyla doğmuştur.

1982’de Gisela Rohmert Dramstadt yakınlarındaki

Lichtenberger’de yeni bir vokal pedagoji geliştirmeye yönelik

çalışmaların yürütüldüğü bir enstitü kurmuştur. Çalışmalarda

her şeyden önce beden ve ses arasındaki ilişkiye konsantre

olunmuştur: bedensel tekniklerin uygulanması vokal sesini

etkileyebilir.

Sonrasındaki akustik çalışmalar ise sesin 4 parametresinin

(temel ses, vibrato (titreşim), vokal ve parlaklık) önemini ortaya

çıkarmıştır: iyi dengelendiklerinde şarkıcının ve dinleyicinin

iyilik halini besleyen ve içsel ahengini sağlayan güçlü bir ses

elde edebilirsiniz.

Sinerji çalışmaları şarkı söylemenin farklı unsurları arasındaki

otomatik düzenleme süreçlerinin oluşturulmasında yardımcı

olmuştur: kulak, gırtlak, solunum, duyu organları, ruh, beyin vs.

Bu yeni pedagojik yaklaşımın temel özelliği insan vokal ses

yapısının analizi ve gelişimine katkıda bulunan özenli ve derin

dinlemedir.

Vokal ve enstrümantal performanslar çok farklı diller (beden,

ses, metin, müzik) arasında bir etkileşim olarak kabul edilir ve

böylece duyular tarafından yönetilir, algı ve farkındalık yoluyla

da geliştirilir.

Genellikle sesimizin bedenimizden ayrı olduğunu düşünürüz;

ancak bu doğru değildir, ses beden bölümlerine

eklemlenmiştir. Müzik bireyin iyilik halini arttırır. Sesimizin bir

karakteri vardır. Birçok engelli birey sessiz konuşur. Bu düşük

özgüven belirtisidir. Ses üzerinde çalışmak özgüven üzerinde

15

yapılan tedavidir. Bazı engelli bireylerde çok sesli konuşur.

Aslında müzik çalışmaları bireylerin kendi kişiliklerini anlamaları

için yardımcı olur. Bu çalışma müzik ve sesin ve beden

üzerindeki etkilerini görülmesine yardımcı olacak bir

çalışmadır. Ses asıl gırtlakta başlar, bir hareketten doğar ve onu

seslendiren harekete eşlik eder.

6- DOĞAÇLAMA(DIŞA VURUM EVRESİ)

Doğaçlama tiyatro performansın birçoğunun ya da tamamının

o anda yaratıldığı tiyatro biçimidir. En basit haliyle; diyalog,

eylem, hikâye ve karakterler oyucular tarafından- o anda

ortaya çıkan doğaçlama yoluyla halihazırda yazılı herhangi bir

metin olmaksızın- iş birliği içerisinde yaratılır. Bu tanım şöyle

örneklendirilebilir:

Modern Doğaçlama Tiyatro, oyuncuların kendiliğinden bir

şekilde oyunculuk yapmaları için kullandıkları doğaçlama oyun

tekniklerini içeren bir tiyatro biçimidir. Oyuncular diyalogu,

mekânı ve olay örgüsünü doğaçlama olarak ortaya çıkarırken

yönlendirmek için seyircinin önerileri (yönelim) alınır. Modern

Doğaçlama Tiyatro, genellikle iki kategoriye ayrılır: (shortform)

kısa-biçim ve (longform) uzun-biçim. Kısa-biçim doğaçlama,

genellikle önceden belirlenmiş kurallar ve yapı üzerine kurulan

ve seyirciden alınan yönelimlerle çıkış noktaları belirlenen kısa

sahnelerden ve anlardan oluşur. Birçok kısa-biçim oyunu(turu)

ilk olarak Viola Spolin tarafından bulunmuştur. Uzun-biçim

doğaçlamada ise, oyuncular genellikle öykülere, karakterlere

veya temalara ağırlık veren gösteriler meydana getirirler. Uzun-

biçim gösteriler eskiden beri yapılan tiyatro türünün biçimini

alabilir. Doğaçlama bir sahnenin başarılı olması için,

oyuncuların hep birlikte sahnenin parametrelerine ve

aksiyonlarına uygun hareket etmesi, birlikte yaratım hali

içerisinde olması gerekir. Oynanan sahnedeki söylenen her bir

sözcük, yapılan her bir teklif, sahnenin gerçekliğine dair

oluşturulan her bir öğe önemlidir. Bu diğer bir karaktere verilen

16

isim, tanımlanan bir ilişki, mekan, ya da fiziksel çevreyi

yaratmak amacıyla kullanılan her bir mim olabilir. Ekip

arkadaşlarının yarattığı fikirleri kabul etmek oyuncunun

sorumluluğudur, aksi ise engelleme, ya da reddetme olarak

tanımlanır ve sahnenin ilerlemesini engeller.

Doğaçlama becerileri ve süreçleri sahne sanatları bağlamı

dışında da kullanılmaktadır. Örneğin, sınıflarda bir eğitim aracı

olarak, iş yaşamında iletişim becerilerinin geliştirilmesinde,

yaratıcı sorun çözme ve destekleyici takım çalışması

becerilerinin kazandırılmasında oyuncuların topluca doğaçlama

kullanılarak etkinlikler gerçekleştirilmektedir.

Kimi zamanda psikoterapide bireyin düşüncelerine, duygularına

ve ilişkilerine yönelik iç bakış geliştirilmesinde bir araç olarak

kullanılmaktadır.

17

ETKİNLİK VE OYUNLAR

ETKİNLİĞİN ADI: TANIŞMA

ETKİNLİKTE KULLANILAN TİYATRO TERAPİ AŞAMASI: ÖN

DIŞAVURUM (ISINMA, DİKKAT VE TANIŞMA YÖNTEM VE

TEKNİĞİ)

Katılımcılara birer A4 kâğıdı dağıtılır. Herkes kâğıdın sol üst

köşesine adını yazar. Kâğıdı kolumuzun altına sıkıştırırız ve

müzik başlar. Müzik devam ettiği sürece katılımcılar kâğıdı

ellerini kullanmadan kollarını kullanarak birbiriyle değiştirir.

Müzik durduğunda lider şu yönergeyi verir: ’Elinizdeki kâğıtta

kimin adı yazıyorsa onun yüz şeklini çizin’. Herkes kimin yüzünü

çizecekse ona bakarak yüz şeklini çizer. Kâğıt bileklerin arasında

tutmaya başlanır. Müzik tekrar çalmaya başlar. Müzik bitene

kadar kâğıtlar başkalarıyla yine eller kullanılmadan değiştirilir.

Müzik bitince en son aldığımız kâğıda kimin ismi yazıyorsa onun

gözü çizilir. Müzik başladığında bu defa eldeki kâğıt çene ve

göğüs arasında sıkıştırılarak taşınır. Yine eller kullanılmadan

kâğıt değiştirilir. Müzik durunca elimizdeki kâğıt kime aitse

onun ağzı çizilir. Müzik tekrar başladığında kâğıt el ve diz kapağı

arasında taşınır. Diğer katılımcılarla kâğıtlar değiştirilmeye

devam edilir. Müzik bittiğinde bu defa kâğıt kiminse onun

burnu çizilir. Sonra kâğıt kafa ile omuz arasında tutularak taşınır

ve diğer katılımcılarla değiştirilir. Bu değiştirme işlemi de müzik

bitene kadar farklı katılımcılarla devam eder. Müzik bitince bu

defa kâğıda kişinin saçları çizilir. Müzik tekrar başladığında kâğıt

koltuk altına konulur. Müzik devam eder ve kâğıt koltuk

altından diğer katılımcılarla değiştirilir. Kâğıda kişinin yüzünde

bulunan belirgin bir özelliği (ben, çizgi, sivilce gibi) çizilir. Dikkat

edilmesi gereken önemli bir nokta müzik durduğunda kişiye

kendisine ait kâğıt gelirse kâğıt başka bir katılımcıyla değiştirilir.

Müzik çalmaya başladığında kâğıt bu defa boydan ikiye

katlanarak müzik durana kadar bir uçak yapılır. Müzik

18

durduğunda kâğıtta bulunan yüz resminin altına bir çizgi çizilip

alt kısmı iki bölüme ayrılır. Birinci bölüme o kişinin en çok

sevdiği şey sorulur ve yazılır.

Müzik başladığında katılımcı kâğıdı kafasının üstüne koyar.

Kâğıt kafadan diğer katılımcının kolunun üstüne kaydırılarak

değiştirme işlemi gerçekleştirilir. Müzik bitene kadar değiştirme

işlemi devam eder. Müzik bittiğinde bu defa katılımcıya en

sevmediği ya da nefret ettiği şey sorulur ve kâğıdın alt kısmında

bulunan ikinci bölüme yazılır.

Bu aşamada çizim ve yazım işlemi bitirilir. Eldeki kâğıt sahibine

verilir ama bu çok özel bir an olduğu için farklı ve özel bir

hareketle.(eğilerek, sarılarak, selamlayarak vb.) verilir. Kâğıdını

alan her katılımcı kendini tanıtır özelliklerini, sevdiklerini,

sevmediklerini gruba söyler. Yere konulan panoya herkes kendi

tanıtım kâğıdını yapıştırır.

Tanışmak için yapılan bir etkinliktir. Bu etkinlikte kişilik de

devreye girer ve katılımcılar arasında karşılıklı soru sorma yolu

ile iletişim başlatır. Çalışılan gruba göre iletişimin ne kadar güç

olacağı belirlenir. Kâğıdın karşılıklı değiştirilmesindeki güçlük

iletişimdeki güçlüğü ifade eder. Bu etkinlikte iki soru seçilir

ancak soruları arttırılıp azaltılabilir. Örneğin katılımcılar

anlatmak istedikleri bir filmi seçebilir ya da ailesini anlatabilir.

Daha özel sorunlar ve sorular seçilebilir çünkü katılımcılar

oyuna daldığı için daha samimi yanıtlar verebilirler.

ETKİNLİĞİN ADI: FİZİKSEL ÖZELLİKLERE GÖRE TANIŞMA



TEKNİĞİ)

Grup ayakta çember olur ve bekler. Grup lideri etkinliği

aşağıdaki gibi yaptırır.Beş saniye içinde uzundan kısaya bir çizgi

19

halinde tek sıra olunur.Göz rengi en açıktan en koyuya doğru

tek sıra olunur.Saç uzunluğuna göre uzundan kısaya doğru tek

sıra olunur.Doğum aylarına göre Ocak ayından Aralık ayına

doğru tek sıra olunur.Engelli bireylerle çalışma yılınıza göre

çoktan aza doğru sıra olunur.En öfkeliden en sakine doğru grup

sıralanır.

Bu etkinlikler yapılırken kesinlikle konuşulmamalıdır. Her

yönergeden sonra lider, grubun sıralanışını tek tek sorarak veya

inceleyerek kontrol eder. Bu oyun hangi grupta eğitim

veriliyorsa, grubun niteliğine(engelliler, yaşlılar, çocuklar vb.),

karakteristik özelliklerine göre değişebilir. Örneğin aile

özelliklerine ya da beden özelliklerine göre oyun değişiklik

gösterebilir.

ETKİNLİĞİN ADI: TANIŞMA



TEKNİĞİ)

Birinci aşamada bütün katılımcılar serbest bir şekilde dolaşıp

karşılaştığı kişiye merhaba diyerek kendini tanıttır. İkinci

aşamada, serbest şekilde dolaşmaya devam eden katılımcılar

alçak bir ses tonuyla birbirlerine merhaba diyerek kendilerini

tanıtır. Üçüncü aşamada ise katılımcılar karşılaştığı kişilere

yüksek sesle merhaba diyerek kendini tanıtır. Son aşamada

yüksek sese, jest ve mimikler de eklenerek tanışma etkinliği

sonlandırılır.

20

ETKİNLİĞİN ADI: ISINMA VE DERSE HAZIRLIK



TEKNİĞİ)

Etkinlik sırasıyla; bütün bedeni ısıtmak için baş sağa-sola, öne-

arkaya yavaşça hareket ettirilir. Omuz yukarı-aşağı, öne-arkaya

hareket ettirilir. Daha sonra sağ kol halkanın ortasına doğru

uzatılır. İşaret parmağı ile çember çizer gibi parmak çevrilir

devamla bilekten, dirsekten ve en son kolun tümünü çevirerek

çember büyütülür. Gittikçe yavaşlayarak bu hareket

sonlandırılır. Aynı hareketler bu defada sol kolla yapılır. Isınma

etkinliği belin sağa-sola, öne –arkaya hareketleri ile devam

eder. En son Çömel-kalk ile sağ ayakla ve sol ayakla çember

çizilerek etkinlik bitirilir.

ETKİNLİĞİN ADI: TUT-SARIL OYUNU



TEKNİĞİ)

Grup U biçimini alır ve müzik çalındığında karışık bir şekilde

oynayarak dolaşmaya başlar. Müzik durduğunda her katılımcı

birini yakalayıp sarılır. Tekrar müzik çalar ve oynayarak

gezilmeye başlanır ve müzik durduğunda bu kez dört kişi

birbirine sarılır. Müzikle oynamaya devam edilir durduğunda

sayı artırılıp altı kişi birbirine sarılır. Sonra lider hangi gruba

dokunursa o grup canavar olur. Grup ses ve görüntü olarak bir

canavara benzemeye çalışır. Daha sonra sekizli grup olunur.

Dokunulan grup canavar olur. On kişilik grup olunur.

Dokunulan grup canavar olur.

21

ETKİNLİĞİN ADI: SÖZSÜZ OYUN



TEKNİĞİ)

Etkinlik sırasıyla liderin yaptığı bir hareketi katılımcıların taklit

etmesiyle başlar daha sonra gurup üyelerinin birbirini izleyerek

taklit etmesiyle devam eder. Bu oyun sözlü iletişimin olmadığı

bir oyundur. Çevreyle iletişim göz temasıyla başlar, komutları

sesimiz değil bedenimiz verir. Hareketi başlatma ve gösterme

aşamasında beden kullanılır. Çalışma sırasında bütün grup aynı

hareketi yapmalıdır. Eş zamanlılık oluşturulmadıkça diğer

harekete geçilmemelidir. Açık ve net olunmalıdır. Zor

hareketlerde gruba zaman verilmeli hareket birlikte yapılmalı

grup bilinci oluşturulmalıdır.

Sadece dur ve yürü komutları konuşmadan beden diliyle verilir.

Grupta herhangi bir kişi durabilir, bir başkası yürüme hareketini

başlatır. Eş zamanlı ve acele etmeden grup bilinciyle

davranmak sıkça vurgulanmalıdır. Bu etkinlikte başarılı olmak

için çevreyi izleyerek dikkati odaklayabilmek gereklidir. Yapılan

hareket çoğaldıkça dikkat daha da yoğunlaşır. Çevreye güven

hareketin düzgün yapılmasına yardımcı olur. Bir diğer etkende

ritimdir. Ritim aynı zaman da yürüme ve durma hızımızı ayarlar.

Birden durmaktansa yavaş ve emin olarak durmak ritmi daha

da arttırır.

22

ETKİNLİĞİN ADI: DİNLEME OYUNU



TEKNİĞİ)

Tüm katılımcılar mekânda serbest bir şekilde dolaşır. Lider dur

deyince durulur. Yukarı ve aşağı komutları ile vücudumuz

istenilen yöne doğru hareket ettirilir.

Katılımcılar rastgele veya sırayla gurup lideri olur ve aynı

komutları vererek etkinliği yaptırır. İyi bir etkinlik altı yedi

tekrardan sonra ortaya çıkar. Bir süre sonra komutların tam

tersi yapılır. Örneğin dur denince yürünür, aşağı denilince eller

yukarı kaldırılır.

Daha sonra sadece dur, çözül ( erimiş gibi yap ) ve yürü

komutları ile yapılır. Dur, yürü ve çözül komutları ile daha

eğlenceli bir oyun olur. Komutlar gruba göre değiştirilebilir(

Örneğin: koş, yüz çömel v.b ).

Bu etkinlik dikkat ve konsantrasyonu artıran ve tüm beden ile

yapılan bir etkinliktir. Dinleme geliştikçe kişi bedenini daha iyi

kullanır çünkü seslere karşı dikkatli ve duyarlıdır,

komut alması kolaylaşır.

ETKİNLİĞİN ADI: DENGE OYUNU



TEKNİĞİ)

Bu etkinlik katılımcı sayısına göre gurubu ikiye bölerek veya

ikili, üçlü, beşli guruplar oluşturularak yapılır. Gurup içerisinde

sırayla seçilen kişiler ortaya geçer önce ayaklarını ve ellerini

bedenine bitişik hale getirir(hazır ol vaziyeti gibi) daha sonra

tüm beden kalıp halinde tıpkı hacıyatmaz gibi ileri geri ve sağa

sola eğilir diğerleri onu elleriyle tutarak düzeltir. Bu hareket

23

yeterince yapıldıktan sonra denge tahtası ile hareketler

tekrarlanır.

Bu etkinlik bedene fırsat verildiğinde bedenin neler

yapabileceğini gösterir. Yeni beden duruşları yeni duygular

yaşatır. Bu egzersizler bedenin bütün detaylarını çalıştırır çünkü

denge tahtasının üstünde durmak kişiyi zorlar. İkinci aşamada

kişi dengenin bedenin neresinde başlayıp bittiğini keşfetmeye

çalışır. Güven egzersizinde kişi kendisini arkasında duran kişinin

kollarına bırakır. Başlangıçta korku vardır ancak egzersizler

arttıkça güven duygusu ve beden duruşu gelişir.

ETKİNLİĞİN ADI: ALKIŞ OYUNU



TEKNİĞİ)

Grup ayakta çember oluşturur. İlk adımda liderin belirlediği

kişiden başlayarak sırayla sağındaki kişiye dönerek biraz eğilir,

göz teması kurarak eş zamanlı olarak alkış yapar. Daha sonra

yandaki çift aynı şekil de hareketi yapar ve böyle devam eder.

Bu oyun hızlı bir şekilde devam ettirilir. Daha sonra sağdaki kişi

bu defa kendi sağındaki kişiyle eşleşir. Mutlaka göz kontağı

kurarak iletişim kurulmalıdır ve oyunu gittikçe

hızlandırılmalıdır. Oyunun hızı artınca oyun zorlaşır. Kim çift

alkış yaparsa oyunun yönü değişir. Çift alkış yapan tek alkışla

yön değiştirerek devam eder.

24

ETKİNLİĞİN ADI: RİTİM OYUNU



TEKNİĞİ)

Oyun, ayakta pozisyonunda önce ayak bileğine dört kez sonra

sırasıyla bacağa, dizlere, göğüs ve başa dörder kez vurularak ve

yukarıdan aşağıya hareket aynen tekrar edilerek oynanır. Ayak

bileğinde de sayı üçe, ikiye ve bire düşürülüp bitirilir. Amaç hızlı

yapmak değil, koordineli yapmak ve ritmi yakalamak önemlidir.

Oyun biraz zorlaştırılabilir örneğin diz kısmına gelindiğinde,

eller iki yanımızdaki kişinin dizlerine vurularak devam ettirilir.

ETKİNLİĞİN ADI: TOP OYUNU



TEKNİĞİ)

Gurup çember olur. Etkinlik için gurubun sayısı dikkate alınarak

kumaş vb. malzemeden(daire veya kare şeklinde) ve uygun

büyüklükte plastik bir top temin edilir. Katılımcılar etrafında

dizilerek önce gergin bir şekilde sıkıca tutarlar. Kumaşın üzerine

top bırakılır grup aynı anda topu zıplatmaya çalışır ve kaç kere

zıplatıldığı sayılır. İkinci aşamada kumaş gevşek tutularak top

zıplatılmaya çalışılır ve kaç kez zıplatıldığı sayılır. Bu oyunda

amaç topu düşürmeden bireylerin ortak hareketini sağlamak ve

grup ruhunu yakalamaktır. Kumaş gergin olduğunda topu

zıplatmanın daha kolay olduğu görülecektir, grubun ortak

doğruyu bulması açısından bu önemlidir.

25

ETKİNLİĞİN ADI: SAYILARLA DİKKAT OYUNU



TEKNİĞİ)

Grup ayakta çember oluşturur. Birer birer göğse tek elle hafifçe

vurarak sırayla birden yediye kadar sırayla saymaya başlanır.

Yedinci kişiden sonrakiler aynı şekilde birden yediye kadar

sırayla saymaya devam eder(sayma birden yediye kadar

olabileceği gibi bir ile üç, bir ile dört veya bir ile altı arası vb.

olabilir). Elimizin uç kısmı yandaki katılımcıyı gösterecek

şekilde göğse vurulur. Liderin belirttiği vuruş sayılarını

değiştirmeden, herhangi bir katılımcı elini zıt yöne çevirerek

saymanın yönünü değiştirebilir. Oyun hata yapılana kadar

devam eder ve hata yapan kişi çemberden çıkar. Çıkan kişi

çemberin etrafında döner ve hata yapan bir başka kişi olursa

onun yerine geçer.Bu oyun ön dışa vurum evresini anlatır.

Çünkü bütün dikkat kişinin kendi bedeni üzerindedir.

ETKİNLİĞİN ADI: EMPATİ-GÜVEN



TEKNİĞİ)

Katılımcıların ikili eş olmaları istenir. Eşlerden biri gözlerini

kapatır. Diğer eş gözü kapalı olan arkadaşının elini tutarak

sınıfta diğer çiftlere çarpmadan, düşürmeden dolaştırır. Roller

değişir, aynı çalışma tekrarlanır. Her iki durumda da eşlerin

neler hissettikleri hakkında konuşulur.

26

ETKİNLİĞİN ADI: DİSKO OYUNU



TEKNİĞİ)

Hareketli ve dansa uygun bir müzik belirlenir. Grup

sandalyelere oturarak çember oluşturur, sonra sandalyede

yavaşça yere doğru eğilir, tekrar yavaşçagurup doğrulur ve hep

birlikte ayağa kalkılır. Daha sonra çemberin merkezine doğru

yürünür. O sırada müzik çalar ve herkes dans etmeye başlar.

Müzik kapatıldığında herkes donar, müzik açıldığında tekrar

dansa başlanır. Yeteri kadar tekrar yapıldığı düşünülüyorsa

etkinlik bitirilir.

ETKİNLİĞİN ADI: LİDERİ TAKİP ET



TEKNİĞİ)

Grup mekânda yürümeye başlar. Yürürken lider değişik

hareketler yapar. (Kollarını kaldırır, , kollarını çevirir, başını sağa

sola çevirir vs. ) Sonrasında lider sesler çıkarmaya başlar.

Liderin çıkardığı sesi ve sese eşlik eden hareketi diğerleri de

yapar. Örneğin bing, ooo, aaa, uuu gibi.

Aynı oyuna lider değiştirilerek devam edilir. Sonraki aşamada

iki kişi lider olur. Grup üyeleri hangi lideri takip edeceğine kendi

karar verir. Liderler hareket ve sesleri birbirlerini de takip

ederek sırayla yapar. Liderler de birbirlerine zaman vermeli,

fırsat tanımalı ve dengeyi kurmalıdır.

27

Son aşamada üç kişi lider olur. Grup üyeleri hangi lideri takip

edeceğine kendi karar verir. Liderler işbirliği yapar. Grup yürür,

aynı şekilde değişik sesler ve hareketler devam eder. Lider bir

hareket yapacağı zaman durur ve yapacağı hareketi gösterir.

Lider değişerek oyun devam eder. Uygulamada liderin gruba ne

zaman duracağı ve yürüyeceğini belirtmesinin zamanlaması çok

önemlidir. Grubun bunu adım adım uygulayabilmesi için de

fırsat verilmelidir.

ETKİNLİĞİN ADI: BEDENİM REHBERİM



TEKNİĞİ)

Mekânda yürünür ve bedenimizin bir parçası(kulak, burun,

dirsek, ayak parmağı, diz kapağı gibi) bize yol gösterir ve

rehberlik eder. Eğer kolunuz rehberlik edecekse kolunuza

bütün bedeniniz uyacaktır. Örneğin yürürken dirseğimizi seçmiş

isek diğer vücut bölümlerinin hepsinin en önünde olacak

şekilde ilerde tutulur ve müzikle beraber hareket edip bizi

yönlendirmesine izin verilir.

Önce herkes en çok sevdiği beden bölgesini seçer ve hareket

ettirir. Biriyle karşılaşıldığında onunla oyun oynanır. Sonra

herkes en az sevdiği beden bölgesini seçer ve aynı şekilde

harekete devam eder.

Kullandığımız bölgeler arasında denge kurmak için çok önemli

bir egzersizdir. Bütün beden parçaları arasında ister normal,

ister engelli olsun fark etmez, işbirliğini ve armoniyi sağlar aynı

zamanda vücudun farklı bölgelerini çalıştırmamızı ve de diğer

insanlarla iletişimimizi güçlendirir.

28

ETKİNLİĞİN ADI: AYNA OYUNU



TEKNİĞİ)

Grupta herkes kendine bir eş seçer. Çiftlerden birinin avuç içi

ayna olur, diğeri aynaya bakarak onu takip eder. Ana kural

gözlerin aynadan hiçbir zaman ayrılmamasıdır. Lider olan

aynayı(avuç içi) aşağı-yukarı, sağa-sola, öne-arkaya hatta yerde,

farklı hızlarda hareket ettirebilir. Şimdi grup üç kişi olur. Biri

lider olur diğer iki kişi ise onun her iki avuç içini(aynalardan

birini seçerek) takip eder.

Oyunun son bölümünde gruplar dört kişi olur ve lider belirlenir.

Bu defa iki avuç içi ve bir ayağıyla diğer üç kişiyi yönlendirmeye

çalışır (aynalardan birini seçerek -ayak ve her iki avuç içi-). Lider

değiştirilerek oyuna devam edilir.

ETKİNLİĞİN ADI:MASAJ


DIŞAVURUM (BİOENERJİ YÖNTEM VE TEKNİĞİ)

Yere üç minder konulur. Grup sınıfta serbestçe dolaşır.

Yürürken liderin komutuyla üç minderden birinin önünde

durulur. Minderlerin etrafında oluşan her bir gruptan bir kişi

mindere uzanır. Diğer grup üyeleri minderde yatan kişinin

başını, kollarını, bacaklarını rahatlaması için gevşeme

egzersizleri yaptırır(masaj gurup üyelerince aynı anda yapılır).

Egzersizler küçük hareketlerden büyük hareketlere doğru

yapılır. Yatan kişinin kendini güvende ve rahat hissetmesi çok

önemlidir. Egzersiz hareketleri yapılırken son derece sessiz

olmak ve odaklanmak gerekir. Bedenin her bir parçasının aynı

29

şekilde rahatlamış olması sağlanmalıdır. Sakin ve sabırlı olmak

önemlidir. Masaj bitirildiğinde kollar yana doğru yavaşça

bırakılır. Masaj yapılan kişi sağ ya da sol omuzunun üzerine

döner ve kendini hazır hissettiğinde ayağa kalkar. Bütün grup

üyeleri aynı şekilde sırayla mindere yatıp egzersiz yapılana

kadar etkinlik devam eder. Bu etkinlik geniş zamana

yayılmalıdır. Drama çalışmalarında bedenin parçalarını anlamak

için önemli bir egzersizdir. Masaj yapılan kişi için önemli olan

bedeninde neler olduğunu anlaması, rahatladığını hissetmesi,

ona dokunan kişi için önemli olan ise diğer beden de ne olup

bittiğinin farkında olması, hissedip anlayabilmesidir. Bu etkinlik

ana etkinliklerde kullanılabildiği gibi etkinlik sonu rahatlama

çalışmalarında da kullanılabilir.

ETKİNLİĞİN ADI: GÜNEŞLE ISINMA



Ayakta çember oluşturulur ve bütün grup üyeleri sağ kolunu

çemberin merkezine doğru uzatıp parmak uçları birbirine

değene kadar çemberi daraltır. Daha sonra herkes önündekinin

kafasına yağmur damlaları vurur gibi parmaklarının ucuyla

dokunmaya başlar ve bu giderek hızlanarak bitirilir. Rüzgârın

vücudumuza değdiğindeki duyumu vermek için önündeki

kişinin sırtına elimiz(avuç içi ile) yana doğru sürülür. Güneşin

etkisini anlatmak için önündekinin sırtına eller yumruk

yapılarak hızlı hızlı masaj yapılır ve dokunulan yerlerin ısınması

sağlanır. Bu etkinlik bu kez sol kol merkeze uzatılarak yön

değiştirilir ve tekrarlanır.

30

ETKİNLİĞİN ADI: BEDEN FARKINDALIĞI



Bu etkinlikte herkes önce bir eş seçer eşlerin seçiminde rahat

çalışılabilecek(boy vs.)birini seçmek önemlidir. Öncelikle baş,

daha sonra el, bilek, bilekten dirseğe kadar, daha sonra tüm kol

hareket ettirilip ısıtılır. Daha sonra diğer kola geçilir ve aynı

şekilde ısıtılır. Hareketler küçükten büyüğe doğru dairesel

olmalıdır. Omuzlarda ısıtıldıktan sonra hareket bitirilir. Isınma

hareketlerinde gevşemeye yardımcı olacak hafif bir müzik eşlik

etmelidir. Bu ısınma hareketleri bedenimizi keşfetmemize ve

dengemizi bulmamıza yardımcı olur. Buda vücut duruşumuzu

olumlu yönde geliştirir. Bu etkinliğe eşler yer değiştirerek

devam eder.

ETKİNLİĞİN ADI: ENSTRÜMAN OYUNU


DIŞAVURUM (MÜZİK VE SES SEVİYELERİ YÖNTEM VE TEKNİĞİ)

Grup mekânda ayakta bekler. Kayıttan çalınan ve en az üç farklı

enstrümanın(piyano, gitar, davul gibi) sesinin olduğu müziği

dinler. Yapılması gereken ilk şey müziği iyi dinlemektir.

Enstrümanlar ayırt edilmeye çalışılır. Enstrümanlar hangi vücut

organını uyarıyor. Örneğin piyano hangi vücut organına hitap

ediyor. Müziğe göre beden organlarını hareket ettirilir fakat

tam olarak dansla karıştırılmamalıdır. En çok sevdiğimiz

enstrümana odaklanıyoruz ve o enstrümanı sesini

duyduğumuzda hareketimizi yapıyoruz. Grupta aynı

enstrümanı seçen kişileri keşfedip, seçtiğimiz enstrümana göre

grup olur. Her grup kendi enstrümanının sesini duyduğunda

grup üyelerinin hepsi-kendine özgü bireysel-hareketini yapar.

diğer enstrüman çaldığında bekler. Lider bu grupları mekânda

31

istediği bir düzende(yan yana sıralı, çember veya oturarak gibi)

olmalarını isteyebilir.

ETKİNLİĞİN ADI: SES ÇALIŞMASI


DIŞAVURUM (MÜZİK VE SES SEVİYELERİ YÖNTEM VE TEKNİĞİ)

Gurup sandalyeye oturarak çember olur ve el gırtlağa konulur

(aaa) sesi çıkarılıp hareket gırtlakta hissedilmeye çalışılır. Bu

engelli birey için müthiş bir keşiftir.(aaaa) harfine odaklanıp

söylerken bu sese teşekkür edilir çünkü gırtlağımıza masaj

yapmaktadır. Bu tip bir masaj bize kendimizi daha iyi hissettirir.

Bu ana odaklanıp grup kendine sorar bunu diğer organlara

yaymak mümkün mü? Evet, yaymak mümkündür. Bu hareketi

takip etmek için beden serbest bırakılır ve (aaa) sesi çıkarılır.

Fakat dikkat etmek kendini germek değildir. Beden serbest

bırakılmalıdır. Bunu yapmak; bedenin hareket etmesine

yardımcı olur. Sonra (uuu) harfi seslendirilir ve ellerle gırtlak

tutulur (uuuu) harfinin gırtlaktan doğduğunun hayal edilmesi

istenir. Buna yardımcı olmak için bir el gırtlakta bir el kalp

üzerinde olacak şekilde (uuu) sesinin çıkartılması ve sonra

(oooo) sesinin çıkartılması gruptan istenir. Bir el boğazda bir el

kalp üzerinde olacak şekilde hareketin hissedilip hissedilmediği

grup üyelerine sorulur. Bu daha farklı hareketlerle hissedilebilir

mi, örneğin eller yüze yelpaze yapılarak denenebilir. Bu hareket

ses çıkarmak için çok fazla havaya ihtiyaç olmadığını gösterir.

Vokal pozlar ses tellerimiz birbirine dokunduğunda harekete

geçer. Eğer çok fazla hava alınırsa kapalı olmaları engellenmiş

olur. Ses telleri yeterince kapanmıyorsa onlara yardımcı olmak

gerekir (oooo) sesi çıkarmak buna yardımcı olabilir. Sesin

yarattığı titreşimler bedenin sadece alt bölümlerinde

gerçekleşmez ses bedenin üst bölümlerine de çıkar. Çıkarılan

sesin yarattığı titreşimi burunda hissetmeye çalışarak

32

başlanabilir, hava buruna titreşim yaptırmak için kullanılabilir.

Burun kapatılmadan sadece eller burun üzerine konulup(eee)

sesi çıkarılır. Buradaki ses (titreşim) hissedilmeye çalışılır. Bu

titreşimleri gerçekleştirmek mümkündür. Tekrar el buruna

konulur (eee) sesi çıkarılır. Rahatlamanın hissedilip

hissedilmediği grup üyelerine sorulur. Bu etkinlik yüzümüzdeki

boşlukları hissetmenize yardımcı olur. Bu boşlukların her biri

havayla doldurulabilir. Bütün yüzün sesle dolduğu hayal edilir.

(eee) sesi çıkarılarak el yelpaze yapılıp yüze konarak sesin yüzü

doldurması hissedilmeye çalışılır. Bu etkinlikte müzikle çalışmak

aynı zamanda farkındalık kazanılmasına yardımcı olur. Etkinliğin

başlangıcında müzik farkındalık yaratmayabilir ancak bu zaman

geçtikçe anlaşılır ve hissedilir. Bu aşamada üç ses

(aaaaeeeoooo) arka arkaya çıkarılmaya çalışılır. Bu sesler

çıkarılırken bedenin başka bölümleri keşfedilmeye çalışılır. Bu

etkinlik aynı zamanda beyini de uyarır. Bu egzersiz enerjinin

bedene dengeli dağılmasını sağlar.

Bu aşamada bedenin dört farklı bölümü çalıştırılır. Grup üyeleri

özgür bir şekilde sesleri çıkararak bedende neler olduğunu

anlamaya ve hissetmeye çalışır. Eğer grup üyelerine ilginç gelen

bir deneyim varsa buna odaklanılmalı. (oooaaaaeeeeiiii) sesleri

çıkarılırken gırtlak, kalp, buruna el konularak ve alkış yaparken

bu sesler çıkarılır. Bedenin üst bölümünden başlandığında kişi

rahatladığını gözler. Bedenin alt bölümünden başlandığında

hava yukarı verilmeye çalışıldığı için gerilimin arttığı

gözlemlenir. Burunda çınlama sesi duyan olabilir. Çünkü böyle

yapınca kişi kendi sesini daha iyi duyar. Bir çoğu geleneklerden

gelir. Uzun bir tarihi vardır. İnsanlar kendi seslerini duymak için

çeşitli yollar kullanmışlardır. Genellikle doğru (aeoi) sesleri

çıkarmışlardır. Grup üyelerinden farklı ilginç sesler duyan olursa

belirtmesi istenir çünkü sesimizde çok çeşitli harmoniler vardır.

Kişi kendi sesiyle alıştırma yaptığında farklı tonlarda olduğunu

fark eder. (aaa) sesinin çıkarılmasıyla egzersize devam edilir.

Daha fazla ilginç ses duyan grup üyesi varsa belirtmesi istenir,

33

ilginç ve farklı gelen ses ve titreşimlere odaklanıldığında ses ve

titreşimler güçleniyorlar mı?Eğer grup üyeleri arı sesine benzer

bir ses duyarsa bu ses güçlendirilmedir.

Tekrar (aaa) sesi çıkarılır baş sallanır ve gırtlak elle tutulur.

Farklı bir ses duyan olup olmadığı gruba sorulur. Kendi sesini

hoparlörden çıkan bir ses gibi duyan olabilir. Bütün bu ilginç

sesler bedenimizin değişik bölümlerini temsil eder. Bu egzersiz

yapılırken bedenimizin farklı bölümleri hareket etmeye başlar

ve (ııı) gibi sesler çıkmaya başlar. Ne kadar çok sesiniz varsa, o

kadar çok beden bölümü hareket eder ve bedenindeki enerjiyle

buluşur. Bunun anlaşılmasına yardımcı olacak bir çalışma

yapılır. Bir (aaa) sesi çıkarılır canımızı yakmayacak kadar güçlü

bedenimizin hissetmeyeceği kadar düşük ses tonunda

olmamalıdır ve (aaa) el ağza tutularak yapılır, avuç içi yüze

yaklaştırılır ve bu bir oyun gibi düşünülüp zevk alınmaya

çalışılmalıdır, bu hareketi yaparak kişi sesini özgürleştirebilir.

Grup üyeleri kendilerini ormandaki Tarzan gibi düşünebilir

çünkü Tarzan’ın kendisini güçlü göstermek için seçebileceği en

iyi yol budur. Ormandaki Tarzan gibi (aaa) sesi çıkartılır ve

eğlenilir, ikinci kez Tarzan sesi çıkarılır, ses öyle bir noktaya

gelir ki gülmeye neden olur ve artık onun üstünde kontrol

sağlama olanağı yoktur. Ses bu yolla çılgın bir noktaya

getirilebilir. Hintlilerin çıkardığı geleneksel sesler gibi

çıkardığımız seslerin mutlaka bir nedeni vardır. Hintliler bu

sesleri savaşta güç gösterisi olarak kullanmışlardır. Bu tür

egzersizler bedenimizi ve bedensel olanaklarımızı tanımamızda

yeni yaşantılarla tanışmamızda önemli rol oynar.

34

ETKİNLİĞİN ADI: PARÇA-BÜTÜN OYUNU

ETKİNLİKTE KULLANILAN TİYATRO TERAPİ AŞAMASI:

DIŞAVURUM (DOĞAÇLAMA YÖNTEM VE TEKNİĞİ)

Sınıfın görünür bir bölümü sahne olarak düzenlenir. Bazı

nesnelerin isimleri söylenerek etkinliğe başlanır. Olmak istenen

figür yapılır. (Örneğin ben bir portakalım) ve portakalla ilgili

başka bir figür yapılır. Örneğin bıçak… dilim diye devam edilir.

Önemli olan seçilen objenin içi ve dışı ile ilintili bir durum ya da

nesne seçmektir. Örneğin ben bir muzum, diğeri de ben bir

muzlu sütüm… diye devam eder. Önemli olan yine objeye

odaklanmaktır. Örneğin yemekhanede kimi çatal, kimi kaşık,

kimi masa olur. Bir kişide bu nesneleri kullanan kişi seçilir ve

drama canlandırılır. Oyunda hikâye devam eder.

Örneğin bir bavul, hastane gibi değişik konular seçilir.

Oluşturulan objenin bütünlüğü önemlidir. İçindeki nesneler

kendi içinde bağımsızdır. Oyuncu objeleri iyi kullanmalı ve

yönetmelidir. Örneğin valizden fermuar ve kapak bağımsız

hareket edemez. Burada beden dili çok önemlidir. Kişi rolünü

iyi oynamalı ve konuyla bütünleşmelidir. Yapılan bu etkinlikte

izleyenlerin ilgisini çekmek çok önemlidir. Örneğin çöp

kutusunun kokusu olmak izleyicilerden birinin ilgisini çekebilir.

Bende koku olmalıyım diyerek izleyici de drama ya katılabilir ve

drama daha eğlenceli bir hal alabilir.

Eğitimsel çalışmalarda doğaçlama: bireylerin grupla çalışma

potansiyellerini ve kültürler arası diyaloglarını geliştirerek

diğerleriyle iş birliği geliştirmelerinde, dinlemeye gösterilen

özel önemle, iletişim süreçlerini, kendi düşüncelerini

paylaşarak ve ötekinin düşüncelerini kabul ederek iletişim sel

yönlerini ve yaratıcılıklarını geliştirmelerinde gerçek anlamda

yarar sağlayabilir.

35

ETKİNLİĞİN ADI: DESTE-KART OYUNU



Katılımcılara hayali olarak üzerinde hayvan resimleri olan bir

deste kart verilir. Katılımcılar ikili gruplar olacak şekilde

karşılıklı dururlar, göz teması önemlidir. Gruplardaki kişiler,

ellerinde kapalı bulunan hayali kartları teker teker açmaya

başlar ve ne olduğu söyler, açılan kartlar aynı ise iki kişide çığlık

atar. Kartlar farklı ise açmaya devam edilir.

Bu tür oyunlarda karşılıklı etkileşimi artırmak için sınıflandırılma

yapılır (sürüngenler, kanatlılar, kümes hayvanları kartları gibi)

ve her iki oyuncu büyük bir olasılıkla aynıhayvanları söylemek

zorunda kalır ve daha fazla çığlık atılır ve etkileşim gerçekleşir.

Bu oyun seçilen herhangi bir meslek ve meyve adları ile de

yapılabilir. Farklı kişiler olsak da grup etkileşiminde fiziksel

denge ve ses karşısındaki kişiye uydurulmaya çalışılır. Karşıdaki

kişiye odaklanarak ona daha fazla yaklaşılır, yaratıcı olma ve

dikkat artarak devam eder. Asıl olan bu oyunu aynı anda

oynamak ve uyumdur. Göz teması ve tekrar yapmak önemlidir.

ETKİNLİĞİN ADI: GÖRDÜĞÜ NESNELERİ ADLANDIRMA OYUNU



Ortamda gurup olarak görülen nesnelerin isimleri söylenir

(örneğin; kazak, kapı, masa vs.) sonra nesnelerin isimleri şarkı

söyler gibi ritimle söylenir. O anda ortamda önümüze gelen

nesnelerin tamamının ismi söylenmeye çalışılır. Bunu yaparken

rastgele yapmak önemlidir, düzenli yapılmamalıdır. Ortamda

yürüyerek isim söylendiği için yön değiştirmek dikkati daha da

çoğaltır.

36

Sonraki aşamada nesnelere bir önce gösterilen nesnenin adı

söylenir(kazağa kapı, kapıya masa, masaya kazak gibi). Bu daha

da zordur ve dikkat gerektirir.

Son aşamada katılımcılar daha da özgür davranabilir. İşaret

edilen nesnelere farklı adlar verilebilir(zımbaya kedi, tabloya

kalem demek gibi). Bu alıştırma kolay ve hızlı yapılan bir

çalışmadır, ancak tek sorun ortamdaki nesne sayısı sınırlı ise

zorlanılmaktadır. Bir başka zorlanma nedeni ise nesnelere

hızlıca isim bulamamaktır, bunun nedeni bilinmemekle birlikte,

nesnelerde benzerlik aranması, yaratıcılığın gittikçe azalması

olabilir. Katılımcıya göre sınıflama değişebilir, bireysel özellikler

belirleyicidir. Çalışma nesne, hayvan, bitki v.b grup isimleri

üzerinden de yapılabilir. Bazı katılımcılar hayvanları bazı

katılımcılar bitkileri seçerek ilerler.

Başlangıçta seçimlerde serbest davranılır ancak isimler

söylendikçe daha zor isim bulunduğu görülür ve bu durum

gittikçe artar. Her birey de olmasa da beynin gittikçe

sınırlandığı görülür ve bu durum belli bir süre sonra katılımcıyı

tekrara yöneltir.

Etkinliğe hem nesnelere farklı ad vererek (kazağa kapı, masaya

cam vb.) hem de bir ritimle nesnelerin ismini söylemeye

çalışarak, sınırları daha da zorlayarak bir süreklilik yakalanmaya

çalışılır. Nesneyi iyice vurgulayıp bir diğer nesneye geçmek

önemlidir. İsimler tamamıyla farklı olmalıdır.

ETKİNLİĞİN ADI: SİNEMA



Grup U şeklinde sandalyelere oturur. Sahne için yeterince boş

yer bırakılır çünkü bütün grup sinemaya giden seyirci rolünü

oynayacaktır. Uygun bir duvar ya da yer perde olarak belirlenir.

37

Teker teker bütün grup oturduğu sandalyeyi alır sahne olarak

ayrılan bölüme girer ve sinema oturma düzeninin aynısını

oluşturacak şekilde sandalyesine oturur. Bütün grup sinema

düzeni içinde yerini aldıktan sonra film izlenmeye başlanır.

Drama liderinin yönergelerine ve filmin türüne göre farklı

duygusal tepkiler verilir. Filmin konusuna uygun müzik çalınır.

Korku filmi izleniyorsa beden, yüz, mimik ve ses kullanılarak bu

filme uygun tepkiler verilir. Ancak reaksiyonlar abartılı

olmalıdır. Sırayla komedi, aşk, dram,aksiyon,gerilim,korku vs.

filmi izlenir uygun tepkiler verilir.

Bu etkinlik sırasıyla gurup sayısı da dikkate alınarak duygusal

reaksiyonlar bireysel yanınızda oturanlardan başlayarak ikili,

üçlü, dörtlüvs. guruplar halinde birlikte etkileşimi(birbirine

bakarak, dokunarak, konuşarak, birlikte gülerek filmi

göstererek, destek alarak vs. hareketlerle) çoğaltarak en son

tüm gurup halinde duygular canlandırılır. Filmler korku,

komedi, belgesel, aşk, aksiyon olabilir. Sinema biter, alkışlanır

ve sinemadan çıkılır.

38

B-DRAMA TERAPİ

DRAMA TERAPİ NEDİR

Drama terapi;insanın psikolojik gelişim ve dönüşümü

için drama ile tiyatro tekniklerinin birlikte, sistemli olarak

kullanıldığı bir yöntemdir. Drama terapi, aynı zamanda insanın

psikolojik sorunlarını da içeren kimi içsel uyumsuzluklarıyla

başa çıkmasına yardım etmeyi de içerir. Drama terapitemel

amacı itibariyle bir kişisel gelişim metodudur. Drama terapi

süreç olarak bakıldığında insanın yetersizliklerini, sorunlarını,

başarmada zorluk yaşadığı kimi davranışların nedenleri ile

birlikte tespitive çözümünü içerir. Drama terapi duyguların

ifadesi ve keşfi, hayal gücü ve yaratıcılığın geliştirilmesi,

bedenin keşfi vebedenin insanın kendini gerçekleştirmede

önemli bir enstrüman olarak ortaya çıkması gibi aşamaları

içeren bir süreçtir. Belli bir düzeydede olsa herhangi bir

başarma zorunluluğunu değil katılmayıen önemlisi de sürece

dâhil olmayı hedefler. Drama terapi hiçbir aşama veya

etkinlikte insanın yaptıklarını doğru yanlış veya yeterli olarak

sınıflamayı hatta herhangi bir işlemi dahi adlandırmayı

önermez.

Drama terapide hareket, ses, maske, beden dili resim

yapma hikaye anlatma çizimlerve her tür malzemeyle yapılan

etkinliklerve konuşma gibi çok çeşitli ifade biçimleri kullanılır.

Drama terapigenel de bir grup çalışması olmasına rağmen

özellikle bazı teknikler (hikaye anlatma duyguların resimle

ifadesi vs) ihtiyaç halinde bireysel uygulamayı da içerir.

Isınma, tanışma ve var olma, doğaçlama, yaratım alanı,

playback, theatre, alan da çözülme, geştalt birleşme, gelişme

ve yapılanma süreçlerini içerir. Resimden dansa, müzikten

dramaya, ritüelden şiire birçok farklı modaliteyi içinde

barındırır.

39

EPR SÜRECİ NEDİR

-ŞEKİLLENME, EMBODİMENT –PROJEKSİYON, PROJECTİON–

ROL, ROLE-

Şekillenme (embodiment) – projeksiyon (yansıtma) - rol (EPR),

doğumdan 7 yaşa kadar olan dramatik oyun sürecinin

planlandığı benzersiz bir gelişimsel paradigmadır. Bebeklerle,

küçük çocuklarla ve hamile kadınlarla yapılan gözlemlere

dayanır. Fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal gelişim gibi

süreçlerin de birbirine paralel olarak ilerlemesine katkı sağlar.

EPR’de ‘serbest değer’ anlayışı hâkimdir. Belirli bir psikoloji

teorisine ya da okuluna dayanmaz. Ayrıca herhangi bir

psikolojik modele ya da terapatik veya eğitimsel uygulamaya

gerçek anlamda entegre edilebilir.

EPR çocukların hayal gücü ve semboller dünyası ile dramatik

oyun ve drama dünyasına girebilmelerinin temeli olan

‘dramatik gelişimlerini’ de planlar. Anne ve çocuk arasındaki

erken bağlanma, oyunculuk ve ‘rol iptali’ açısından güçlü bir

dramatik bileşendir. Hatta gebelik sürecinde annenin

doğmamış çocuğu ile dramatik bir ilişki oluşturduğu

bilinmektedir.

EPR SÜRECİNİN EVRELERİ

EMBODİMENT ( ŞEKİLLENME )

Embodiment (şekillenme) aşaması EPR gelişimsel sürecinin

birinci aşamasıdır ve çocuklarda 0-2 yaş arası dönemi kapsar.

Bedenle öğrenme, bedeni hissetme, bedeni hareket ettirme

dönemidir. İlk fiziksel deneyimlerimiz başkaları ile kurduğumuz

yakınlıkla doğar. Bu ilk deneyimlerimiz genellikle anne ya da

bakıcılarla olur. ( anne kelimesi bakımı sağlayan kişi anlamında

40

kullanılmıştır.) Bizler doğduğumuz andan itibaren

beşiklerimizde bir şarkıya eşlik eden ritmik sallamalar eşliğinde

uyutulmuşuzdur. Bu fiziksel ifadede bebeklerin ve annelerinin

karşılıklı yanıt verdiği işbirliği içeren bir yaklaşım vardır. Bu

hareket bazı ritüel/risk niteliklerini taşır. Bir yanda ritüelleşmiş

sallama hareketi, diğer yanda keyifle aşağı-yukarı sıçrama

hareketi vardır. Wilshire embodimet aşamasını şu sözlerle ifade

etmiştir: ‘Ben bedenimi bir diğerinin bedeniyle meşgul olup,

ilişkilendirerek tanıyorum; bu nedenle taklit etmekle

meşgulüm’

Embodiment aşaması sırasında çocuğun erken deneyimlerinin

nasıl fizikselleştiğini, özellikle bedensel hareket ve duyuları

aracılığı ile ifade edebildiğini görebiliriz. Bu fiziksel deneyimler

‘beden-benlik’ gelişimi için gereklidir. Bedenimiz oluşumunu

tamamlayana kadar aynı zamanda bir beden imajına da sahip

olmalıyız. Bu imajın oluşabilmesi için çocuğun kendi vücudunun

var olduğu ve hareket edebildiği konusunda kendinden emin

olması gerekmektedir.

Embodiment Teknikleri

Vücudun tamamını kapsayan bütünsel beden hareketleri

Farklı vücut parçaları ile ince beden hareketleri

Dokular, ses, tat, koku ve görme ile ilgili duyusal hareketler

Dokunulan vücut parçasının adının söylendiği şarkı oyunları

Ritmik hareket ve dans

Canavarlar, yabancılar, hayvanlar v.b gibi hareket oluşturan

fikirler

Sesler ve hareketlerle ilgili hikâyeler

Bu tekniklerin uygulanmasında terapist ve çocuğun yaptığı

hareket-dans ile kendilerini rahat hissetmeleri ve bu alanlarda

ayrıca eğitim almış olmaları önemlidir. Çocuk ve terapist

41

birlikte sanatsal bir yapı oluşturarak iki tarafın da gösterdiği

çabaların paylaşıldığı bir ortaklık sağlayabilir (Gösteriler v.b).

Çocukla birlikte bir şeyler oluşturmak, çocuğa bir şeyleri

empoze etmek veya onu yönlendirmekle aynı şey değildir.

Embodiment Aşamasını Sekteye Uğratan Durumlar

Aşırı Korumacılık: Aşırı korunmuş, aşırı bağımlı çocuklarda

sürekli bir kişilik erimesi ve beden-sınır kaybı görülür. Çocuk

fiziksel olarak her zaman annesi ile beraberdir, hiç anneden

ayrılmamıştır ve hiç ona karşı gelmemiştir.

İhmal: Uzun süre sosyal ortamlardan izole edilmiş çocuk,

özerklik yerine kaygı geliştirir, güvensizdir ve beden-mekân

sınırları hakkında genellikle kafası karışıktır.

İstismar: Fiziksel veya cinsel istismar yoluyla şiddete maruz

kalmış çocuğun beden sınırları, bu travmatik yaşantılar sonucu

kuşatılmıştır. Çoğu zaman bu duruma korku ve kaygı ile fiziksel

temastan kaçınma, gelişigüzel fiziksel öfke ya da sınırsız-

kontrolsüz dokunmalar eşlik edebilir.

Birçok sağaltımcı, çocuğun ya da kendisinin geçmişindeki

travmatik deneyimleri nedeniyle ya da yanlış anlaşılabilecek bir

dokunuşla aile tepkisine yol açma olasılığına karşı embodimenti

(şekillenmeyi) kullanmayı zor bulabilir. Bu durumun birkaç

çözümü vardır. Bu çözümlerden ilki; sosyal gelişim açısından

çok faydalı olan gruplar halinde çalışma ve grup etkinlikleri

yapmaktır. Bu durumda önce ikişerli sonra üçerli gruplar

halinde hareketler uygulanır. Dokunmanın ne olduğu ve neden

önem arz ettiği çocuk ile velilere detaylı bir şekilde açıklanır.

(Gerekirse veliden izin kâğıdı alınabilir) Ebeveynler doğru

şekilde dokunmanın çocuğun gelişimi için gerçekten önemli

olduğunu anlayacaklar ve bunun için çocuğa yardımcı olmaya

çalışacaklardır. Diğer bir çözüm yolu ise hareketlere dokunmayı

dahil etmemektir. Çocuk ve terapistin birlikte yapabilecekleri

ve çember, ip, eşarp gibi sahne aletlerini kullanabilecekleri

42

birçok hareket oyunları olduğu da bilinmektedir. Bu durumda

çocuk, teması elindeki nesne(eşarp v.b) aracılığıyla sağlar ki

özellikle otizmli çocuklarla çalışırken bu son derece kullanışlıdır.

Birinci Geçiş (Embodiment ’ten Projeksiyona Geçiş):

12 – 14 ay civarında bedenden dış dünyaya kendi vücudundan

ayrı olan, yansıtma ve nesneler dünyasına geçiş sürecini

gözlemleyebiliriz. Winnicott’ un da belirttiği gibi nesneyle ilk

bağlanma genellikle bir battaniye ya da şal gibi yumuşak ve

sevimli bir nesneyle olur. Çocuğun birincil bakıcısı ile sağlıklı bir

şekilde bağlanmasının diğer insanlara da sağlıklı bir şekilde

bağlanmasının nedeni olduğu gibi, diğer nesnelere geçişin

sağlıklı olması da ilk bağlandığı nesneye bağlanmanın sağlıklı

olması ile ilişkilidir. Burada nesnenin kendisi yukarıda da

belirtildiği gibi sadece bir ritüel sembol, kayıp anne temsili

değildir, aynı zamanda birçok şeye dönüşebilir ve oyun

oynanabilecek yaratıcı bir nesnedir. Hemen her zaman bir adı

vardır ve hep aynı kalmak zorundadır. Ama aynı zamanda

kişileştirilir ve konuşulabilir.( Bu bir saklanma yeri veya maske

de olabilir) Geçiş nesnesi esnekliğin, ritüelin ve risk almanın ilk

örneğidir.

YANSITMA (PROJEKSİYON)

Yansıtma EPR gelişimsel sürecinin ikinci aşamasıdır. Çocuklarda

2-6 yaş grubu arasında bu süreç gerçekleşir. Yansıtma

aşamasında çocuk bedeninin ötesindeki dünyaya bedeninin

dışındaki şeylere yanıt verir ve ayrıca artık kendisini bir nesne

kullanarak ifade eder. Bu aşamada çocuğun tepkileri fizikseldir.

Mesela kendisini ifade etme biçimi olarak parmak boya ile şekil

çizme veya sadece renk kullanmayı seçebilir. Su, kum, kil gibi

maddelerle oynarlar ve ortaya ürün çıkartırlar. Kendilerini boya

kalemlerini kullanarak veya çizim yaparak ifade ederler.

Oyuncaklarla oynayarak iç dünyalarını yansıtırlar. Heykel, kukla,

43

maske yapabilirler. Çakıl, ağaç kabuğu, dal, yaprak gibi doğal

nesnelerle oynayarak yaratıcılıklarını arttırabilirler.

Çocuklar bu etkinliklerden birini yapmaya öğretmen tarafından

teşvik edilebilir. Çocuk için bu doğal bir süreç olacağından

öğretmen çocuğun gelişimini gözlemlerken çocuk herhangi bir

biçimde inceleniyorum hissine kapılmaz.

Bu aşama geliştikçe çocuklar sadece farklı nesneler ve

maddelerle ilişki kurmaz, onları şekil ve gruplarıyla

ilişkilendirerek yerleştirirler. Bebek evleri veya kuklalar gibi

nesneler aracılığıyla hikâye anlatımlarının arttığını gözlemlenir.

İkinci Geçiş (Projeksiyon’dan Rol Oynamaya Geçiş)

P aşamasının sonuna doğru bir çocuğun yeni oluşturulmuş ya

da mevcut hikâyelerle; canlandırılmış hikâyeler ve mizansenler

sayesinde çok daha fazla ‘dramatize’ olduğunu

gözlemleyebiliriz. Kendilerine özgü bir anlatım yapısı ile bir

başı, ortası ve sonu olan hikâyeler geliştiren çocuklar aynı

zamanda yetişkinlerin doğaçlama olarak adlandırdığı, bir konu

veya bir nesne ile başlayan ve nereye doğru gittiğini seyrederek

anlayabileceğiniz ‘serbest oyun’ kapasitelerini de geliştirirler.

Bir sonraki aşamanın beslendiği bu durumu ‘bilinç akışı’ olarak

da tanımlayabiliriz ki bu yaşamsal bir kazanım olarak çok

değerli bir nitelik ve beceridir.

Bu geçiş sırasında çocukların hem oynadıkları hem de

yönettikleri olayları organize ederek ve oyunlar oluşturarak

hem kendilerinin hem de diğerlerinin yöntemleri haline nasıl

geldiklerini de gözlemleyebiliriz. Çocuklar bu özellikleri

genellikle sopalar, kılıçlar, büyülü değnekler veya özel üniforma

ya da kostümler gibi otorite sembolleri ile kazanırlar. Böylece

çift ya da küçük bir grubun parçası olmanın yanı sıra

yaratıcılıkları sayesinde ayrı ayrı var olduklarını da fark

edebilirler.

44

ROL OYNAMA

Dramatik oyun ya da ‘ R ’ aşaması EPR sürecinin son aşamasıdır

ve yaklaşık olarak 7 yılda tamamlanır. Bu yaştaki çocuğun yıllar

önceki dramatik oyundan dramaya geçişlerindeki farkı

görebiliriz. Dramatik oyun, metinler ve doğaçlama yoluyla

çocuğun hikayelerde roller alarak oyuna dahil olmasını içerir:

malzemelerle kaplanmış sandalyeler, büyük oyuncaklar vb.

sahne içinde tüm rolleri alabilir. Çocuklar maskeler yapabilir,

takabilirler ve maskeleri oyun terapistinin ekipmanlarının bir

parçası olması gerekebilir. Bu oturum sona ermeden önce

karakter ve sahne ile aslında mekânın yeniden rolle

bütünleşmiş olması çok önemlidir. Çocuğun gereksinimlerinin

belirgin olması gerekir: hikâye ve oyunların dramatik gerçekliği

çocuğun ve terapistin gündelik yaşantısına uygun olmalıdır.

Ayrıca drama da her şey mümkündür ve dramatik oyun

gündelik hayatta izin verilmeyen hatta kabul görmeyen şeylerin

yapılmasına da izin verir.

Çocuğun hikâyelerde ve oyunlarda kendinden uzak(farklı)

rolleri oynama fırsatını bulması oldukça önemlidir. Çünkü

çocuklar kendilerine uzak rollerden çok yakın olan role

yaklaşma eğilimindedirler. Bu dramanın paradoksudur.

‘Yakınlaştıkça uzaklaşırım.’

Bu konuyu ele almak terapist için de en zor olan şeydir. Çünkü

ne olup bittiğini bilmek isteriz. Bizler olanları açıklamak ve

muhtemelen kendi endişelerimizi azaltmak için yorumlamak

isteriz. Başka bir düzeyde, ne olup bittiğini biliriz ve kesinlikle

çocuklar da bunu bilir. Belki de kaos ile başa çıkabilmek ve

yaşananların gerçek anlamının ortaya çıkmasına izin vermek

için ‘bilmeme’ ye dayanmayı da öğrenmek zorundayızdır.

Mead: ‘Kendim ve diğerleri ile ilgili şeyleri ancak bir diğerinin

rolüne girerek öğrenebilirim.’ demiştir.

45

Örneğin; Mead ‘İkimizin de ağrısı varmış gibi davrandığımızda

biraz ağrı hissediyorum. Bağırdığınızda sanki gerçekten

korkmuş gibi veya o duyguyu yaşamış gibi olursunuz. Rol olarak

ağladığınızda gerçekten üzülebilirsiniz. Bir rolün içinde yer

alarak oynadığınız kişi olabilirsiniz. Bu yüzden rol oynama;

birçok yaşantıya, çok farklı duygular yaşamaya ve farklı kişiler

olabilmeye olanak sağlar. Çocukların oyunları, bu muhteşem

kendi kendine üreten bir anlatım ve dışavurumculukla

doludur.’ demiştir.

Sonunda çocuk sahnede bazen birkaç rol almaya başlar ve

böylece rol aşamasının ortaya çıkışını da gözlemleyebiliriz. Bir

sahne ya da bir rol için neyin doğru olduğuna ilişkin bir öngörü

kazanılmıştır. Örneğin; –canavarlar böyle yürür- veya -

mumyalar bunu yapmaz- gibi; sadece roller yerine getirilmez,

sahneler yapılandırılıp yönetilir ve tasarıma yönelik farkındalık

da artırılmış olur.

Rol Teknikleri

Tek bir duyguyla basit rolleri kullanmak: öfkeli, üzgün kişiyi ve

belki bu insanların yüz ifadelerini canlandırmak.

Etkileşimde oldukları hayvan karakterlerini yaratmak.

Birlikte sahnelemek için favori hikâyeleri kullanmak.

Bir dramatize hikâyeyi ortaya çıkarmak için kostüm sandığını

(kostümlerin ve farklı malzemelerin yer aldığı sandık)

kullanmak.

Hikâyenin başlangıç noktası olarak bir maske kullanmak.

Birlikte senaryo yazma fikrini kullanmak.

Projektif oyunlar vasıtasıyla ortaya çıkan fikirleri kullanmak.

Horley(1998)’oyuncu olmayan çocukları’ tespit etmek amacıyla

EPR yöntemiyle kapsamlı bir araştırma yapmıştır. Ona göre

46

dramatik oyun; rol oynamanın daha karışık hale gelmesi ve

kostüm giymeyi içermesi, farklı roller oynamak için diyaloğun

geliştirilmesi ve gerekli ortamların yaratılması durumudur.

Sahneler ve hikâyeler akranlar ile birlikte oynanır ancak

çocuğun kendisini dramatik bir yolla oynadığı durumların

yaşanması da mümkündür. Ayrıca oyun ve oyun terapisinde

EPR yaklaşımları, oyun sayesinde gelişecek olan bağlanma

durumlarına odaklanır. Bu, çocuğun sağlıklı olgunlaşması için

gerekli olmasının yanı sıra, gelecekteki ilişkilerin temelini

oluşturması açısından da son derece önemlidir.

EPR yöntemi terapist ve çocuğun tüm faaliyetleri birlikte

yapabildiği, beraber yaratabildiği durumlarda daha fazla verim

sağlamasına rağmen, tüm psikoloji ve oyun terapisi

yaklaşımlarına da entegre edilebilir. EPR’ nin kökleri doğum

öncesinde izlenebilen, anne ile doğmamış çocuk arasındaki

dramatize ilişki deneyimine dek uzanır. Dolasıyla yeni doğmuş

bebeğin zaten dramatize olduğunu söylemek mümkündür.

Terapistlerin kendileri için olduğu kadar çocukları gözlemlemek

için de EPR aşamalarını kullanmaları önemlidir. Bu konuya

ilişkin araştırmalar halen geliştirilmekte ve oyun terapistleri

kendi araştırmalarında bunu test etmek için teşvik

edilmektedir.

EPR Sürecinin Çocuğun Gelişimine Katkıları

Bu süreç anne ve bebek arasındaki bağlanmanın çekirdeğini

oluşturur.

Kimliğin ve bağımsızlığın gelişmesi için bir temel oluşturur.

Bu sayede ‘dramatize beden’ yaratılabilir, yani beden bunu

oluşturabilir.

Hayal gücünü kuvvetlendirir.

47

Çocuğun uygun bir şekilde ‘gündelik gerçeklikten’ ‘dramatik

gerçekliğe’ gidip geri gelebilmesini sağlar.

Problemlerin ve çatışmaların çözümünü kolaylaştırır.

Esneklik kazandıran rol oynama ve dramatik oyun

etkinliklerinin sırasıyla uygulanmasını sağlar.

Bir çocuğa toplumsal dünyanın bir parçası olma deneyimini

becerilerini kazandırır.

Şekillenme-projeksiyon-rol süreci, oyun ve drama yoluyla bir

sahneden diğerine gerçekleştirilen ve ritüelleşen yaşamsal

değişimlerin göstergeleridir.

ETKİNLİK VE OYUNLAR

ETKİNLİĞİN ADI: GÖZÜ KAPALI DANS

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME EVRESİ

İkişerli gruplar oluşturulur. Eşlerden birinin gözü kapalı iken

etrafta dolaşarak mekânı tanıması istenir. Gruptaki diğer kişi

ona rehberlik eder ve ortamı tanıması için onu fiziki olarak

yönlendirir. Daha sonra grup üyeleri yer değiştirir. Gruplarda

her iki kişi de etkinliği yapınca bu aşama tamamlanır.

İkinci aşamada aynı eşler aynı etkinliğe yine sırayla gözü kapalı

olarak müzik eşliğinde devam eder. Ancak gruplarda rehber

olan kişiler yönlendirme yapmaz. Sadece güvenlik için rehberlik

eder. Grup üyeleri yer değiştirir. Gruplarda her iki kişi etkinliği

yapınca bu aşama tamamlanır.

Üçüncü aşamada aynı eşler gözü kapalı olarak aynı etkinliğe

müzik eşliğinde dans ederek devam eder. Rehber olan kişiler

48

hiçbir şekilde müdahale etmez, diğer gruptaki bireylerle

etkileşime girmesine engel olmaz. Sadece kendine zarar

verebileceği durumlara müdahale eder. Grup üyeleri yer

değiştirip herkes yapınca etkinliğin bu aşaması tamamlanır. (

Bu aşamada amaç ortamı tanımak değil rehberin yönlendirmesi

olmadan gözü kapalı olarak serbestçe dans etmektir.)

Dördüncü aşamada herkes gözü kapalı, bireysel oturduğu

yerde müzik eşliğinde dans etmeye ve istediği hareketleri

yapmaya başlar. Daha sonra ayağa kalkılarak dans etmeye

devam edilir. Müzik bitene kadar devam edilir ve etkinlik sona

erdirilir.

ETKİNLİĞİN ADI: DERSE GİRİŞ ETKİNLİĞİ


Ayakta halka olunur. Herkes eliyle enerji seviyesini gösterir ( o

gün kendini muhteşem hissediyorsa elini yukarı doğru kaldırır,

kötü hissediyorsa elini yere daha yakın bir yerde tutar ama ne

iyi ne kötü hissediyorsa ortalarda bir yerde tutar).

Daha sonra herkes günaydın kelimesiyle birlikte bir hareket

bulur ve bunu bütün gruba gösterir sonra herkes tek tek kendi

günaydın kelimesini ve hareketini yapar grup yapılanı tekrar

eder. Bu etkinliğin bitiminde günaydın kelimesini kullanmadan

sadece onu anlatan bir ses ve hareket belirleyip bunu gruba

gösterir ve grup yapılanı tekrar eder. (Ör: aaa, şiiştt, ooooo, cik

cikcik vb.)

49

ETKİNLİĞİN ADI: MANDALA

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: YANSITMA EVRESİ

Gruba boş kâğıtlar dağıtılır. Bir mandala etkinliği yapacağız

denilir. Mandala katılımcınınkişisel becerilerini geliştirmek için

yapılan bir etkinliktir. Mandala 5 bölümden oluşur.

1.İlham kaynağım ve rehberim kimdir?

2.Yeteneklerim becerilerim nelerdir?

3.Korkularım nelerdir?

4.Oyunculuğum nasıl?

5.Neye inanıyorum?

Bu sorular öncelikle resimle anlatılır. Sorular verilen kâğıda

resim çizerek cevaplanır. Daha sonra aşağıda verilen sorulara

yazılı olarak cevap verilir.

1.İç rehberiniz nedir?

2.Eğitiminiz ve becerileriniz nelerdir?

3.İlham kaynağınız nedir?

4.İçinizdeki öğrenci nasıldır?

5.Etik değerleriniz nelerdir?

Sorulara yazılı olarak cevap verilir ve sonrasında etkinlik

esnasında hissedilenler üzerine konuşularak etkinlik

sonlandırılır.

50

Örnek Mandala Çizimi:

51

ETKİNLİĞİN ADI: RESİM CANLANDIRMA

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ROL OYNAMA EVRESİ

Bu etkinlikte grup 3’e ayrılır. Lider devinimi olan bir nesne

resmi gösterir. Her grup bir kart seçerek çıkan nesneyi

canlandırır. Bu sırada diğer gruplar onları tahmin etmeye

çalışır. Bu etkinliğe gruptaki kişi sayısı değiştirilerek devam

edilir. Sonra grubun tümüne üç kart seçtirilir ve bu üç kart

birbiriyle ilişkilendirilerek canlandırılır. Grup etkinliğinden sonra

katılımcılar bireysel olarak bir nesne kartı seçer. Sırayla

sahneye çıkar ve seçtiği karttaki resmi canlandırır. Sahnedeki

kişinin anlattığı resim diğerleri tarafından tahmin edilir.

ETKİNLİĞİN ADI: PARAŞÜT

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME VE ROL

OYNAMA EVRELERİ

Lider tarafından ortaya bir çanta konulur ve içindekinin tahmin

edilmesi istenir. Herkes çantanın içerisinde ne olduğunu

tahmin etmeye çalışır ve liderin verdiği ipuçlarıyla çantanın

içindekinin paraşüt olduğu kanısına varılır. Paraşüt çantadan

çıkartılıp açılır ve herkes bir kenarından tutar. Liderin

yönergesiyle paraşüt bir deniz olarak, ortasına atılan top ta fok

balığı olarak hayal edilir. Sonrasında oyuna başlanır. Amaç fok

balığını dışarıya çıkarmamaktır. Oyun bir süre bu şekilde devam

eder. Bu etkinlikten sonra paraşütün ortasına birkaç küçük top

daha atılır. Bu toplar balık olarak düşünülür denizin altında da

balıkçıların olduğu hayal edilir. Balıkçıların karınlarını

doyurabilmeleri için bu balıklara ihtiyaçları vardır. Bu küçük

balıkları balıkçılara ulaştırmak için paraşütün ortasındaki

delikten topları aşağıya düşürmek gerekmektedir. Topların

hepsi aşağıya düşürülene kadar etkinliğe devam edilir.

Sonrasında paraşütle liderin yönergesiyle büyük ve küçük

52

dalgalar yapılır. Daha sonra gruptan isteğe bağlı dört kişinin

denize girmesi istenir. Küçük ve büyük dalgaların şiddetine göre

katılımcılar yüzmeye başlar. Bu etkinliğin ikinci aşamasında ise

paraşütün altına yani denizin içine birkaç kişi girerek deniz

altındaki yaşamı görürler ve suyu hissederler. Etkinliğin

sonunda ise herkes denizin içindeyken orada neler hissettiğini

ve gördüğünü gruba anlatır.

ETKİNLİĞİN ADI: KUKLA

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME–

YANSITMA – ROL OYNAMA EVRELERİ

Yere değişik artık materyaller konulur ( kumaş, ip, kâğıt, çubuk,

bezler, dikiş iğnesi, yapıştırıcı vb) ve bunlardan bir kukla

yapılması istenir. Lider kuklanın nasıl yapılacağı ile ilgili gruba

açıklamalar yapar. Daha sonra gruptakilerden kukla yapmaları

istenir. Herkes ortadaki materyalleri kullanarak kuklasını yapar.

Kuklalar yapıldıktan sonra lider herkese kuklası ve kendisi için

bir alan yaratıp oturmalarını söyler. Sonra kuklanın

doğuşundan itibaren herkese, Bu kukla nasıl bu hale geldi?

Nasıl ortaya çıktı? Kim bu? Ya da Henüz kim olduğunu bilmiyor

musunuz? Gibi sorular sorulur ve bu sorular üzerinde herkesin

biraz düşünmesi istenir. Kuklanın kim olduğuna karar verilip

ona bir isim konulur ve yavaş yavaş onunla tanışıp iletişime

geçilmesi istenir. Sonra da kuklanın kendisini onu yapan kişiye

tanıttığının hayal edilmesi istenir. ( Bu kukla kim? nasıl dünyaya

geldi? Nasıl biri? ) Bunları yaptıktan sonra ise kuklanın sesinin

belirlenmesi istenir ( canlı olsa kuklanın nasıl bir sesi olurdu?

Size nasıl seslenirdi? ) Kuklanın sesi belirlendikten sonra kukla

ile ilgili; Nasıl davranırdı? Yeni arkadaşınız bu dünyada kimseyi

tanıyor mu? Yoksa her şey( eşyalar,insanlar vb.) çok mu yeni?

Gibi sorula cevap verilmesi istenir.

Bu diyaloğu bitirdikten sonra ayağa kalkıp kuklasına etrafı

tanıtması (insanları değil sadece mekânı) katılımcılardan istenir.

53

Daha sonra kuklanın lider olmasına izin verilip kuklanın onu

yapan kişiye mekânı gezdirmesine izin verilir. Sonra kuklayı

yapan kişi kuklası ile birlikte kendini tek bir kişi gibi düşünüp

mekândaki kişileri selamlar. Kuklanın sesi ve hareketleri

oluşturulup kuklayla birlikte mekânda gezilir. Sonra bir partner

bulunup kendisini karşısındakine tanıtır. Sonra 4’erli grup olup

herkes kendi hikâyesini anlatır ve anlatılanlardan ortak bir

hikâye çıkarılıp bu sahnelenir.

Herkes kendi hikâyesini sahneledikten sonra kuklasını alıp

yavaş yavaş onunla vedalaşarak ondan ayrılır.

ETKİNLİĞİN ADI: ÇAMURDAN MASKE YAPIMI

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME–

YANSITMA EVRELERİ

Öncelikle herkesten bir tane çamur bloğu alması istenir.

Çamurun iyice yoğurulması, mıncıklanması, koklanması ve

çamurun vücudun farklı bölümlerine koyularak, kişiye kendini

nasıl hissettirdiğini düşünmesi istenir. Sonrasında tek el

kullanılarak çamurdan öncelikle bir küp sonra top sonra silindir

ve son olarak ta koni yapılması istenir. Bu etkinliklerden sonra

kullanılan el değiştirilir ve her iki elle de bütün etkinlikler

yapılır. Devamında ise çamur bir top haline getirilir ve içinden

bir delik açılarak top kâseye dönüştürülür. Bu kâseden ilham

alınarak herkes istediği şekilde bir maske yapar. Yapılan

maskeden sonra şu sorulara cevap verilir. Maske nerede, hangi

zamanda yaşıyor? Maskeniz nasıl birisi ve neler hissediyor? Gibi

sorulara cevap verilir (bu sorular çeşitlendirilebilir). Bu sorular

neticesinde kişide maskesinin karakteri ve yaşadığı zaman –

mekân hakkında bir fikir oluşur. Herkes kendisinde oluşan fikri

sırayla bütün grupla paylaşır. Bu paylaşım tamamlandıktan

sonra herkes maskesiyle vedalaşır, maskesini bozar ve etkinlik

sona erer.

54

ETKİNLİĞİN ADI: DUYULARIN YANSITILMASI

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME –

YANSITMA EVRELERİ

Herkes kendine bir eş seçer. Daha sonra eşler bir yer belirleyip

oraya otururlar(sırt sırta vererek).Herkes gözlerini kapatır.

Önce oturulan yerde eşler birbirini hissetmeye çalışır. Etrafı

koklar ve dinler ve bu koku ve sesi bir renkle eşleştirir, son

olarak da katılımcıların o an ağızlarındaki tadı bir renkle

eşleştirmesi istenir. Bu çalışmadan sonra eşlerden birinin

gözleri kapatılır. Lider tarafından ortaya konulan yoğun kokulu

nesneler arasından üçü seçilerek gözü kapalı olan eşlere

koklatılır. Gözü açık olan eş o nesnenin gözü kapalı olan kişiye

ilk anımsattığı olayı not alır. İkinci aşamada ortaya konulan

nesneler dokunmaya yöneliktir. Burada dokunulan nesnenin

kişiye ilk hatırlattığı şey not alınır. Üçüncü aşamada ortaya

konulan nesnelerse tatmaya yöneliktir. Yedirilen şey kişiye

hangi rengi hatırlattıysa kâğıda o yazılır. Bu etkinlik her

aşamada eş değiştirilerek tamamlanır. Daha sonra her üç

aşamadaki duyu çalışmasında kullanılan 3 nesneden sadece

birer tanesinin hatırlattığı olay, nesne ve rengin seçilmesi

istenir. Seçilen bir olay, bir nesne ve bir renk ile ilgili kişinin bir

resim yapması istenir. Yapılan etkinlikteki resimler kâğıda

yazılan duygulardan bağımsız olarak eşler tarafından birbirine

anlatılır.

ETKİNLİĞİN ADI: HEYKEL

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME-

YANSITMA- ROL OYNAMA EVRELERİ

İki grup oluşturulur. Gruplar karşılıklı olarak sıralanır. Her

gruptan birer kişi gruplar arasında kalan alanda müzik eşliğinde

dans etmeye başlar. Liderin verdiği uyaranla (zil çalmak, alkış

yapmak v.b) birlikte dans eden grup üyeleri donar. Sonra diğer

grup üyeleri kendi gruplarından olan kişinin yanına giderek ona

55

şekil verip ondan bir heykel yaparlar. Grup üyeleri sırayla iki

heykeli de inceleyip onların durduğu şekli alırlar. Bütün grup

üyeleri etkinliğe katılınca etkinlik sona erer.

ETKİNLİĞİN ADI: TANIŞMA VE ISINMA


Oturarak halka oluşturulur. Otururken herkes sırayla ismini,

kendini ifade eden bir hareketle birleştirerek söyler. Kişi ismini

söyleyip hareketini yaptıktan sonra bütün grup onun ismini ve

yaptığı hareketi hep birlikte tekrar eder. ( Engel gruplarıyla

çalışırken bu etkinlikte basit hareketlerle dans figürleri

oluşturulabilir.)

Tanışma etkinliği bitince herkes mekânda kendisini rahat

hissedeceği ve rahat hareket edebileceği bir yer bulup oraya

sırtüstü yatar. Herkes gözler kapalı şekilde hiçbir şey yapmadan

sadece vücudunu dinler. Vücudunda rahatsız hissettiği bir yer

olup olmadığını, korku endişe gibi duygularının olup olmadığını

kontrol eder. Daha sonra yerde yatar pozisyonda iken kafa ve

boyundan başlayarak çok yavaş ve ağır hareketlerle vücudun

uzuvlarını ( kafa, boyun, kollar, kalça, bacaklar ) hareket ettirir.

Bu hareketleri yaparken bazı şeyleri düşünmeleri istenir ( En

sevdiğin renk, kendini şu an nerde bulmak istersin v.b ). Daha

sonra sağa, sola ve yüzüstü dönerek yeri keşfetmeleri istenir.

Etkinlik boyunca herkes kendini nasıl rahat hissediyorsa o

şekilde davranarak rahat ve dingin hareketlerle vücudunu ısıtır.

ETKİNLİĞİN ADI: AYNA


İkişerli gruplar oluşturulur. Gruptaki üyelerden biri ayna diğeri

aynaya bakan kişi olur. Aynaya bakan kişi ne yaparsa ayna olan

kişi de onun yaptığı hareketlerin aynısını yapar. Grup üyeleri

yer değiştirir ve etkinliğe bu şekilde bir süre devam edilir. Daha

sonra herkes bireysel olarak mekânda dolaşmaya başlar. Kişiler

56

ortamda bulunan herhangi birini, kendine aynada yansıtılacak

kişi olarak seçerler ve onun yaptıklarının aynısını yaptılar. Fakat

bundan taklit edilen kişinin haberinin olmasına gerek yoktur.

Kişiler istedikleri zaman aynada yansıtılacak olan kişiyi

değiştirebilirler. Belirli bir süre sonra liderin komutuyla etkinlik

sona erer.

ETKİNLİĞİN ADI: DENGE ETKİNLİĞİ


İkişerli gruplar oluşturulur. Gruptaki üyeler karşılıklı durarak,

ellerini öne doğru uzatırlar ve ellerini birleştirirler. Karşılıklı

birbirlerine hafif güç uygulayarak denge noktalarını bulurlar.

Denge noktasını bulduktan sonra ellerini ayırmadan koordineli

olarak aynı hareketi yaparlar. Daha sonra grup üyeleri sırt sırta

dönerek aynı şekilde sırtta denge noktasını bulurlar. Koordineli

olarak aynı hareketleri yine bu aşamada da yaparlar. Sırt sırta

temas ederken aynı anda yere oturup kalkmaya çalışırlar.

ETKİNLİĞİN ADI: KELİME ÇAĞRIŞIMI


Bir çember oluşturulur. İlk aşamada gruptan bir kişi aklına ilk

gelen kelimeyi sağındaki kişiye söyler. Sağındaki kişi söylenen

kelime ona ne çağrıştırdıysa onu bu defa kendi sağındakine

söyler. Herkes bir önceki kişinin söylediği kelime kendisine ne

çağrıştırıyorsa kendi sağındakine o kelimeyi söyler ve etkinlik

bu şekilde lider bitirene kadar devam eder. İkinci aşamada ise

grup salona dağılır ve salonda dolaşmaya başlar. Bir önceki

aşamada ilk kelimeyi söyleyen kişi yine aklına gelen ilk kelimeyi

söyler. Çemberdeki sıra ve oyun şekli bu defa serbest

dolaşılarak oynanır. Herkes ortamda serbest dolaşırken hem

kendinden önceki kişiye hem de onun söyleyeceği kelimeye

dikkat ederek oyunu takip eder. Burada etkinliğin amacı dikkati

yoğunlaştırma çalışmasıdır.

57

ETKİNLİĞİN ADI: MASKE YAPIMI


Maske yapımında kullanılacak malzemeler: vazelin, alçılı sargı

bezi, 30 cm iki parça kurdele ve bir kapta su. Önce alçılı sargı

küçük dikdörtgenler şeklinde kesilir. Maskesi yapılacak kişi yere

sırt üstü uzanır. Alnına, kaşlarına, burnuna ve gözün alt

kısımlarına kalın bir tabaka halinde vazelin sürülür(maskenin

yüze yapışıp kalmaması için). Parçalar halinde kesilmiş olan

alçılı sargı bezi kaptaki suya daldırılarak ıslatılır ve vazelin

sürülmüş yerlere yerleştirilir. Bu şekilde alçılı bezler yüze iki kat

yerleştirdikten sonra, yan taraflara uçlarından tutacak şekilde

kurdeleler maskenin üzerine yerleştirilir ve onun üzerine de

kurdelenin maskeye yapışması için iki kat daha alçılı sargı bezi

yerleştirilir. Alçı sertleştikten sonra maske yüzden yavaşça

çıkarılır. Maske kurumaya bırakılır. Sonrasında maskesi yapılan

kişi istediği şekilde maskesini boyayarak ve süsleyerek ona

kişilik verir.

ETKİNLİĞİN ADI: PORTRE YAPIMI

ETKİNLİKTE KULLANILAN EPR AŞAMASI: ŞEKİLLENME-YANSITMA EVRELERİ Grup masaya oturur. Eğitmenin yönergelerine uyar. Yapılan etkinlikte gruptakilerin içindeki yaratıcı çocuğu ortaya çıkarması istenir. Gruba birer tane tahta plaka dağıtılır. Herkes kendine bir renk seçer bu renkle tahtanın tamamı kalın bir tabaka halinde boyanır. Boyama işlemi bittikten sonra her birey solundaki kişiye bakar ve fırçanın ters tarafıyla portresini çizer. Boyalı ve portre çizili olan tahta plakalar, daha sonra kullanılmak üzere kurumaya bırakılır.Kuruyan plakalardaki portreler alınır ve istenilen bir karakterle ( bu karakter ister ünlü bir karakter, isterse kişinin hayalinde canlandırdığı bir karakter de olabilir ) özdeşleştirilip tablo süslenir ve biraz daha belirginleştirilir. Portre bittikten sonra resmin arkasına, resmini yaptığı kişiyle ilgili duygularını yazar ve hediye eder. Etkinlik sonlandırılır.

58

ETKİNLİĞİN ADI: BEDENLE HİSSET VE ÇİZ


YANSITMA EVRELERİ

Eğitmen gruptan zihinle değil bedenle düşünmelerini ister.

Gruptan gözlerini kapatmalarını ister. Sırt sandalyeye

dayanmadan dik oturulur. Bedenin bütün ağırlığı ayaklarda

hissedilir. Eller dizlerin üstüne konulur. Eğitmen söylediği

cümlelerle grubun hayal kurmasına yardımcı olur. Eğitmen:

‘Dirsekler çok ağır. Birisinin sizi kulaklarınızdan yavaşça yukarı

doğru çektiğini düşünün. Bu omuriliğinizi düz ve rahatlamış

tutmanın iyi bir yoludur. Bu anda hiçbir şey düşünmeyin.

Gözlerinizi açıp tebeşiri elinize alın ve iki yaşında bir çocukmuş

gibi hiçbir kural olmadan karalamaya başlayın. ‘ der.

Ayağa kalkılır. Eğitmenin vereceği yönergeler dinlenir. Eğitmen:

‘Gözlerinizi kapatın. Vücudunuzun bütün ağırlığını ayaklarınızın

üstünde hissedin. Dirsekleriniz çok ağır. Yine birinin sizi

kulaklarınızdan yukarı doğru çektiğini hayal edin. Şimdi güzel

bir müzik açalım ve müzikle hareket etmeye başlayın. Müzikten

keyif alın. Gözlerinizi açın, tebeşiri elinize alın ve müziğin

ritmiyle bir şey çizin. Herhangi bir şey. Herkes rahatladı mı?

Kendini iyi hissediyor mu?’ şeklinde cümlelerle grubu

yönlendirir. Bu etkinlik farklı müzikler (ezgiler) eşliğinde üç defa

tekrar edilir. Müzik her değiştiğinde farklı resimler ortaya çıkar.

Ayağa kalkılır. Yine eğitmenin yönergeleriyle etkinliğe devam

edilir. Eğitmen: ‘Gözlerinizi kapatın. Biraz ayaklarımızı aralıklı

tutup bütün ağırlığımızı ayaklarımızda hissedelim. Yine birinin

bizi kulaklarımızdan yukarı çektiğini düşünün. Kollarınızı yukarı

doğru kaldırın. Şimdi bir şey kazandığınızı hayal edin. Ödül

almışsınız. İki dakika bu şekilde bekleyelim. Fonda alkış sesleri.

Gözlerinizi açın aklınıza ne geliyorsa şimdi onu çizin.’ Şeklinde

yönergeler verir. Daha sonra gruptaki herkes bu etkinlik

sırasındaki hissettiklerini paylaşır.

59

ETKİNLİĞİN ADI: RENKLER VE DUYGULAR


YANSITMA EVRELERİ

Şimdiki yapılacak olan etkinliğin adı renkler ve duygular.

Eğitmen bir duygu söyler ve o duygu katılımcıya ne

hissettiriyorsa hiç düşünmeden resmetmeleri istenir. Burada

önemli olan eğitmen duyguyu verdiğinde hiç düşünmeden ilk

hissedilen duygunun resmedilmesidir. Resmedilen duygular:1-

Şaşırmak(sürpriz) 2-Öfke(kızgınlık) 3-Sevgi(aşk) 4-Acı 5-

Mutluluk vb. Tek tek tüm duyguların çizimi yapıldıktan sonra

herkesin aynı duyguyu çizdiği resim masanın üzerine koyulur ve

resimler arasındaki benzerlikler ve farklılıklar yorumlanır.

ETKİNLİĞİN ADI: YAPTIKLARINI DANSLA ANLAT


YANSITMA EVRELERİ

Çember olunur ve eğitmen ‘sabah uyandıktan sonra eğitime

gelene kadar neler yaptığınızı gözlerinizi kapatarak düşünün’

der. Düşündükten sonra yapılan eylemlerin beden

hareketleriyle anlatılması istenir. Daha sonra ikişerli grup

olunur. Eşlerden biri gözlemci olur, diğeri de sabah eğitime

gelene kadar yaptıklarını müzik eşliğinde beden hareketleriyle

anlatır. Daha sonra izleyici olan eş anlatır, diğeri izler. Sonra

eşler değişir ve etkinlik tekrarlanır.

Grup ikiye ayrılır. Bir grup izleyici diğer grupta dansçı olur. Dans

eden grup bir önceki etkinlikteki en son yaptığı hareketi

kullanarak onunla ilgili bir koreografi oluşturur. Sahnede herkes

kendi hareketine göre dans eder. Aynı etkinliği izleyici olan

grupta yapar ve etkinlik sonlandırılır.

60

ALTI PARÇA HİKÂYE YÖNTEMİ

Yöntemin yaratıcısı olarak C.J.Jung kabul edilmektedir.

Dramada, altı parça hikaye yönteminin bir terapi yöntemi

olarak kullanılması ise Ofra Ayalan ve Mooli Lahed tarafından

hayata geçirilmiştir. Yöntem: temel olarak hikâyelerin,

insanların psikolojik veya karakter analizlerinde kullanılabilecek

önemli veriler içeren yapılardan oluştuğu fikri üzerine

kurulmuştur. İlk önce savaş, şiddet gibi deneyimleri olan

çocuklar için rehabilite amacıyla kullanılmıştır. Hikâyelerin

oluşumu ve içeriğinin önemi kadar, altta yatan bilinç dışı

yapıları da kapsadığı için bu yönteme önem verilmektedir.

Sözel iletişimde olduğu gibi yüz yüze olmanın getirdiği

zorlukları içermeyen hikaye, bu yöntemin yaratıcıları tarafından

insanlar arasındaki en önemli iletişim yollarından biri olarak

kabul edilmiştir. Ayrıca kurgusal olduğundan kişi doğrudan

kendinden bahsetme zorluğunu yaşamaz.

Altı parça hikaye yöntemi, kurgusal hikaye ile analitik sürecin

sentezlendiği aşağıdaki 6 bölümden oluşmaktadır:

1.Ana Karakter ve Kompozisyon (karakterin adını, geldiği yeri,

kişisel özellikler, yaşadığı yer vs. içerir.)

2.Görev (karakterin amacı hayattaki amaçları vs.)

3.Engelleyici Faktörler (hedefe ulaşmadaki engelleyici faktörler

kim yada ne vs. )

4.Yardımcı Faktörler (hedefe ulaşmada yardımcı olay, kişi,

düşünce vs.)

5.Ana Eylem ya da Dönüm Noktası (amaca ulaşınca sahnedeki

ana düşünce vs.)

6.Ana Eylemin Sonuçları (hikaye nasıl bitiyor, değişen ne, nasıl

bir son vs.)

61

ALTI PARÇA HİKÂYE YÖNTEMİ İÇİN ÖRNEK ŞABLON

Altı parça hikâye yöntemi uygulanırken amaç kişinin olası

sorunlarını tespit edip gerekli analizleri yapabilmek için elde

edilen verileri değerlendirmeyi ve sonucunda kişiyi iyileştirmeyi

amaçlar. Bunun için hikâyede rolleri değiştirme, içerdiği

sahneleri tersine çevirme, yeniden yazma, dondurup yeniden

yorumlama, doğaçlama, gözlem yapma, grup çalışmalarında

hikâyenin yazarlarının değişerek yazma işleminin devam

ettirilmesi gibi teknikler kullanılmaktadır.

1.BÖLÜM: Kahramanın adı nedir? Geldiği yer? Kişisel özellikleri nelerdir? Yaşadığı yer?

2. BÖLÜM: Karakterin ulaşmak istediği hedef nedir? Hayattaki amaçları nelerdir?

3. BÖLÜM: Hedeflerine ulaşmada ona engel olanlar kim ya da neler olabilir?

4. BÖLÜM: Hedefine ulaşmada ona yardımcı olan karakter, düşünce ve olaylar neler olabilir?

5. BÖLÜM: Amacına ulaştıktan sonra sahnedeki ana düşünce nasıl olabilir?

6. BÖLÜM: Hikâyenizin sonu nasıl bitiyor?

62

(Yukarıdaki Hikâyenin Devamı)

Grup Çalışmalarında Yazarların Değişerek Hikâye Yazma

İşleminin Devam Ettirilmesi Tekniğinin Kullanılmasına Örnek:

Palyaço Çaça’nın bir hayali daha vardı. Oda ormanda kendine

ahşap bir ev yapmak ve orda yaşamını sürdürmekti. Çaça

ormanda evini yapmak için hazırlıklara başlamıştı. Her gün evi

ÖRNEK HİKÂYE

1.Çaça herkesi güldürmeyi seven iyi kalpli, sıcakkanlı, yardımsever bir palyaçodur. Çaça kocaman beton binaların olduğu büyük ve kalabalık bir şehir de yaşıyordu. Çaça bir palyaço olduğu için sirklerde ve özel gösteriler de çıkıp insanları güldürüp eğlendirmeyi seviyor.

2. Çaça’nın isteği çok iyi ve başarılı bir palyaço olup bu gösterisini başka ülkelerde ki çocuklara göstermekti. Çaça’nın bu hayalini gerçekleştirmesi için çok çalışması ve başarılı olması gerekiyordu. Ayrıca Çaça yaşadığı şehrin kalabalıklığından çok sıkıldığı için ormanın içinde kendine güzel bir ev yapıp orda yaşamak istiyordu.

3. Çaça’yı sirkte hiç sevmeyen ve onun başarısını kıskanan bir başka palyaço daha vardı oda palyaço Pepa idi. Pepa Çaça’nın başarılı olmaması için elinden gelen tüm kötülükleri yapıyor. İşlerine sürekli engel oluyor. Gösterileri iyi olmasın diye elinden geleni yapıyor. Pepa Çaça’yı çok kıskanıyor ve onu işten attırmak için elinden geleni yapıyordu.

4. Bizim palyaçonun bir de çok yakın arkadaşı vardı oda sihirbaz Yoyo idi. Yoyo Çaça’yı çok seviyor. Onu hep kötü kalpli palyaço pepa’ya karşı koruyor. Pepa’nın Çaça’yı sirkte istemediğini biliyordu. Pepa Çaça’yı sirkten kovdurmak için son bir plan yaptı. Planı Çaça toplarla gösteri yaparken toplarını tek tek patlatarak gösteride başarısız olmasını sağlamaktı. Bu planı yoyo öğrendi ve her şeyi Çaça’ya anlattı.

5. Çaça sahneye çıktı gösterilerini tek tek yaptı. En son sıra toplarla yapacağı gösteriye geldiğinde. Pepa’nın yapacaklarından haberdar olduğu için gösteriye yedek toplarla çıkıyor ve gösterisini en iyi şekilde tamamlıyor. Gösterisi herkes tarafından çok beğenildiği için ayakta alkışlanıyor. Pepa Çaça’nın gösterisinin ne kadar başarılı olduğunu görüp kendisinin de başarılı olması için çok çalışması gerektiğini anlar ve Çaça’dan özür diler.

6. Çaça’nın gösterisinin çok başarılı olması sirk sahibini de çok mutlu eder ve Çaça ‘nın çok istediği hayali gerçek olur. Çaça artık gösterilerini başka ülkelerin çocuklarına da göstermek için turneye çıkar. Döndüğünde kazandığı paralarla artık istediği evi yapabilecekti.

63

için gerekli olan malzemeleri bulup yavaş yavaş evini

yapıyordu. Ta ki ormanda yaşayan kötü kalpli cadı hare ile

tanışana kadar. Hare Çaça’nın evini kıskandığı için evi nasıl

yıkabilirim diye hain planlar yaptı. Yine bir gün Çaça evini

yapmak için çok çalışmıştı ve yorulmuştu. Dinlenmek için

oradan ayrıldığı sırada HareÇaça’nın evini yıktı. Sabah

olduğunda Çaça neşeli bir şekilde evinin yanına gelip yıkıldığını

görünce çok üzülüp ağlamaya başladı. O sırada orman perisi

Çaça’nın ağladığını görüp onun yanına geldi. Çaça’ya

üzülmemesi gerektiğini “eğer ülkede ki arkadaşlarına sihirli

sözcükleri söylerse yaptığı evin hemen tamamlanacağını “

söyledi. Çaça bundan hiç bir şey anlamadı. Ormanda üzgün

üzgün gezinirken Yaço ile karşılaştı. Yaço’ya neler olduğunu

anlattı. Yaço’da olanlara çok üzüldü ve Çaça’yı mutlu etmek için

elinde ki elmayı ona ikram etti. Çaça’da Yaço‘ya teşekkür etti ve

ayrıldılar. Çaça sihirli sözcükleri söylemişti ama farkında değildi.

O sırada tekrar orman perisi Çaça’nın yanına geldi ve sihirli

sözcük olan “teşekkür ederim” cümlesini kullandığını söyledi.

Çaça çok mutlu oldu çünkü peri söz verdiği gibi evini yapmıştı.

Artık Çaça’nın ormanda bir evi vardı.

64

DRAMA ÖRNEK DERS PLANLARI

İyi bir drama ders planı 5N1K yani ne, neden, nerede, ne

zaman, niçin, kim sorularına yanıt vermelidir.

DRAMA DERS PLANI-1

DERS: Resim

GRUP: Orta ve ağır derecede zihin engelli öğrenciler

SÜRE: 40 dk.

KONU: Kırmızı Renk

YÖNTEM: Drama

ARAÇ-GEREÇ: Müzik seti, kartondan yapılmış iki tane elma

ağacı, on öğrencinin arkasına saklanabileceği genişlikte ve

uzunlukta naylon, çeşitli renklerde küçük plastik toplar, sepet

KAZANIM: Kırmızı rengi diğer renklerden ayırt edebilme.

HAZIRLIK- ISINMA: Öne bir adım atıp ismini söyleyip kendini

tanıtma ve yerine dönme. Daha sonra vücut bölümlerinin

ısıtılmasına geçilir. Önce baş sağa sola, öne arkaya dairesel

hareketlerle çevrilir. Kollara geçilerek önce parmaklar, sonra el,

sonra dirseğe kadar olan kısım ve tüm kol dairesel hareketlerle

çevrilir. Diğer kol da aynı şekilde ısıtılır. Bel bölgesi de aynı

şekilde dairesel hareketlerle sağa ve sola çevrilerek ısıtılır.

Bacak bölgesi dizler yarıya kadar kırılarak çömelme hareketi

yapılır ve vücut dik duruma getirilir ve diz bölgesi de dairesel

hareket ettirilerek ısıtılır. Ayrıca ayak parmak uçları yere dik

gelecek şekilde tutularak dairesel hareketlerle yine sağa sola

dairesel hareketlerle ısıtılır. Son olarak ağaçtan bir meyve

koparıyormuş gibi yaptırılarak ısınma bölümü bitirilir.

65

CANLANDIRMA(UYGULAMA): Öğrenciler daha önce hazırlanan

naylon örtünün altına uzanarak uyuyormuş gibi yaparlar. Sabah

uykudan uyanan öğrenciler gerinerek rahatlar. Daha sonra iki

eliyle pencereyi açar ve derin nefes alır. Midelerini ovuşturarak

acıktıklarını gösterirler ve bahçede bulunan elma ağacından

elma (kırmızı) kopartılarak yenir ve bu bölüm bitirilir. Daha

sonra öğrencilere elleri birleştirilerek yüzen balık taklidi

yaptırılır. Bundan sonra farklı renkteki plastik toplar yere

dökülerek içlerinden kırmızı olanlarının balıklar tarafından

yakalanması ve sepete atılması istenir, sepete yanlış renkte

atılan toplar “Bu kırmızı değil.” diyerek dışarı atılır. Kırmızı

topların hepsi toplandıktan sonra sepetteki toplar öğrencilere

gösterilerek bütün kırmızı topları topladıkları söylenerek aferin

denilir.

DEĞERLENDİRME: Elmalar hangi renkti? Kırmızı renkli plastik

topları göster. Kırmızı renkli plastik topları sepete at. Sepetteki

toplar kırmızı mı değil mi?

66

DRAMA DERS PLANI-2

DERS: Rehberlik

KONU (NE): Teşekkür Etme

SÜRE (NE ZAMAN): 2 Ders Saati

KİŞİLER (KİM): 5. Sınıf Öğrencileri

YÖNTEM (NASIL): Yaratıcı Drama

KAZANIM (NİÇİN): Başkaları ile iletişimde teşekkür etme

becerisi gösterir.

HAZIRLIK, ISINMA: İlk önce çocuklar çember olurlar. İçlerinden

birisi ebe seçilir ve eline mendil verilir. Ebe çemberin etrafında

dolaşarak mendili birinin arkasına bırakır ve kaçmaya başlar

mendil bırakılan çocuk mendili alarak kaçan çocuğu oturmadan

yakalamaya çalışır. Yakalayamazsa ebe olur ve oyun böyle

devam eder. Bütün çocuklar ebe olduktan sonra oyun sona

erer.

Çocuklar karışık duruyorlar. Grubun yarısına mendil veriyoruz.

Müzikle birlikte çocuklar yürümeye başlıyor. Müzik susunca en

yakın kişiye elindeki mendil veriliyor ve mendili alan çocuk

teşekkür ederim diyerek mendili alıyor. Müzikle yeniden

yürümeye başlanıyor. Müzik susunca mendil yine en yakın

kişiye veriliyor ve mendili alan teşekkür ederim deyip alıyor.

Mendillerin her seferinde farklı kişilere verilmesine dikkat

ediliyor.

CANLANDIRMA(UYGULAMA): Çocuklar sincap ve aslan olur.

Aslan günün birinde ormanda dolaşırken ayağına diken batar.

Aslan ağlarken bunu duyan sincap, aslanın yanına yaklaşır ve

neden ağladığını sorar. Aslan ayağına batan dikeni gösterir ve

sincaptan yardım etmesini ister. Sincap aslana yardım eder ve

dikeni çıkarır. Aslan, diken ayağından çıkar çıkmaz koşarak

67

oradan gider. Sincap bu duruma çok üzülür ve sinirlenir. Birkaç

gün sonra sincap aslanı ayağına diken batmış olarak bulur.

Aslan kendisine yardım etmesi için seslenir. Sincap, aslanın

yardım isteğine aldırmaz. Aslan sincaba neden yardım

etmediğini sorar. Sincap geçen sefer bir teşekkür bile etmeden

gittin der. Yine teşekkür etmeyeceğin için sana yardım etmek

istemiyorum diyerek oradan uzaklaşır. Aslan bir yandan canının

acısı, bir yandan da teşekkür etmemesinin pişmanlığıyla

sincaba yalvarır ve geçen sefer yaptıkları için teşekkür eder ve

şimdi de kendisine yardım etmesini ister. Sincap aslanın

kendisine teşekkür etmesi nedeniyle yumuşar ve aslana yardım

eder ve ayağındaki dikeni çıkarır. Bu sefer aslan kaçmadan

sincaba teşekkür eder ve oradan uzaklaşır. Sincap da başkasına

yardım etmenin ve teşekkür görmenin mutluluğuyla evine

doğru yola çıkar.

DEĞERLENDİRME: “Ne zaman teşekkür ettiniz” sorusuna

cevap verilmesi istenir.Sincap aslana ikinci sefer neden yardım

etmedi?Aslan niye pişman oldu?Sincap neden mutlu oldu?

68

KAYNAKÇA

‘Teatro Come Terapia’ (Terapi Yöntemi Olarak Tiyatro) Walter Orioli

‘Hareket Eden Beden’ Jacques Lecoq

‘Bioenergetic’ Alexander Lowen

‘Il cante e il cammino verso il suono, leggi e processi di autoregolazione nella voce’ Gisela Rohmert

Dent-Brown, K.(1999),The six-part story as an aid in the assessment of personality disorder, Dramaterapy,21:2,10-14

Dunn. M. and Parry, G.(1997),Aformulated care plan approach to caring for people with a personality disorder in the community setting, Clinical Psychology Forum, 104:June 1997, 19-22. ( Read this article online here. )

Von Franz, M-L. (1996), The interpretation of fairy tales(revised ed.), London: Shambhala.

Lahad, M. (1992), Story-making in assessment method for coping with stress, in Jennings, S(ed.) Dramatherapy theory and practice, 150-163, London: Routledge

Astell-Burt C 2001"I am the Story: The Art of Puppetry in Education and Therapy London Souvenir Press"

Berg L E 1998 ‘Developmental play stages in child identity construction; an interactionist theoretical contribution’ draft paper presented OMEC Conference, Copenhagen 1998

Cattanach A 1994 Play Therapy: Where the Sky Meets the Underworld London Jessica Kingsley

Cattanach A 1997 Children’s Stories in Play Therapy London Jessica Kingsley

Hesner A 1994 Dramatherapy for People with Learning Disabilities London Jessica Kingsley

Horley E 1998 ‘Developmental Assessment of Dramatic Play’ paper presented at OMEC Conference, Copenhagen, 1998

Jennings S 1990 Dramatherapy with Families, Groups and Individuals London Jessica Kingsley

69

Jennings S 1995 ‘Playing for Real’ in International Play Journey 3 132-141

Jennings S 1998 Introduction to Dramatherapy London Jessica Kingsley

Jennings S 1999 Introduction to Developmental Play therapy London Jessica Kingsley

Jennings S 2001 Embodiment-Projection-Role, video with Gordon Wiseman Bleaden Actionwork.

Jennings S 2002 ‘Play, Drama and the Brain’ presented at International Symposium Arts and the Brain, Oslo.

Jennings S 2003 Embodiment-Projection-Role 2: video London Actionwork

Jennings S 2004 Creative Storytelling with Children at Risk Bicester Speechmark

Jennings 2005 Creative Play with Children at Risk Bicester Speechmark

Jennings S 2005 Creative Storytelling with Adults at Risk Bicester Speechmark

Jennings S 2005 Creative Play and Drama with Adults at Risk Bicester Speechmark

Jennings and Minde 1993 Art Therapy and Dramatherapy: Masks of the Soul London Jessica Kingsley

Landy R 1993 Persona and Performance London Jessica Kingsley

Mead G H 1934 Mind, Self and Society University of Chicago Press

Oaklander V 1978 Windows to Our Children Utah Real People Press

Schaefer C E, H E Jacobson, M Ghahramanlou 2000 ‘Play group therapy for social skills deficit for children’ in Short Term Play Therapy for Children Ed C E Schaefer and H G Kadusan, New York, Guildford Press

Slade P 1954 Child Drama London Hodder and Stoughton

Slade P 1997 Child Play London Jessica Kingsley

Wilshire B 1982 Role Playing and Identity Indiana University Press

Winnicott D 1974 Playing and Reality London Penguin

Documents

Özel Eğitimde Ortak Bir Dil...Tiyatro terapiyi oyuncuların bir grup içerisinde, oyunculuk sanatının bazı ilkeleri etrafında desteklenen, kendi kişisel deneyim ve öz geçmişlerinin