Zawartość - zwiedzo-maniacy.pl · Przecież nawet matki o dzieciach swoich mówią, że jak chwilę ich nie widzą, to je bardziej kochają. zemu Hera tego nie rozumiała? No więc

zwiedzo-maniacy.pl 2

Zawartość 1. Kreta to moja wyspa! ....................................................................................................................................... 4

1.1. Oto ja ....................................................................................................................................................... 4

1.2. Minos i Minotaur ..................................................................................................................................... 5

1.3. Tezeusz i Ariadna ..................................................................................................................................... 6

1.4. Dedal i Ikar ............................................................................................................................................... 7

2. Historia Krety .................................................................................................................................................. 8

3. Wyspa Gramvousa ........................................................................................................................................ 10

4. Formacje skalne w Potamidze ....................................................................................................................... 11

5. Aptera ............................................................................................................................................................ 12

6. Postminoan Cementary in Armenia .............................................................................................................. 13

7. Pałac w Knossos ............................................................................................................................................. 14

8. Fourni Cementary .......................................................................................................................................... 18

9. Ruiny pałacu w Mali ....................................................................................................................................... 19

10. wyspa Spinalonga ...................................................................................................................................... 20

11. Olous .......................................................................................................................................................... 22

12. Lato ............................................................................................................................................................ 23

13. Gortyna ...................................................................................................................................................... 24

14. Festos ......................................................................................................................................................... 26

15. Frangocastello ........................................................................................................................................... 29

16. most Aradena ............................................................................................................................................ 30

17. Klasztory .................................................................................................................................................... 31

17.1. Monastyr Agia Triada Tzagaroli ......................................................................................................... 31

17.2. Monastyr Moni Gouvernetou ............................................................................................................ 32

17.3. Monastyr Katholiko ........................................................................................................................... 34

17.4. Monastyr Moni Arkadiou ................................................................................................................... 36

17.5. Monastyr Piso Preveli ........................................................................................................................ 37

17.6. Monastyr Kato Preveli ....................................................................................................................... 39

18. Miasta ........................................................................................................................................................ 40

18.1. Agios Nikolaos.................................................................................................................................... 40

18.2. Chania ................................................................................................................................................ 40

18.3. Iraklion ............................................................................................................................................... 41

18.4. Margarites ......................................................................................................................................... 42

19. Jaskinie i wąwozy ....................................................................................................................................... 43

19.1. wąwóz Samaria .................................................................................................................................. 43

19.2. wąwóz Imbros .................................................................................................................................... 43


19.3. wąwóz Aradena ................................................................................................................................. 44

19.4. jaskinia Ida ......................................................................................................................................... 44

19.5. jaskinia Dikte ...................................................................................................................................... 44

19.6. wąwóz Kourtliotiko ............................................................................................................................ 44

19.7. kanion Kotsifou .................................................................................................................................. 45

20. Plaże ........................................................................................................................................................... 46

20.1. Chrissi................................................................................................................................................. 46

20.2. Falasarna ............................................................................................................................................ 46

20.3. Preveli Beach ..................................................................................................................................... 46

20.4. Balos .................................................................................................................................................. 47

20.5. Elafonisi.............................................................................................................................................. 48

20.6. Matala ................................................................................................................................................ 49

20.7. Vai ...................................................................................................................................................... 50

21. Samochodowe trasy wycieczkowe ............................................................................................................ 51

21.1. Trasa granatowa ................................................................................................................................ 51

21.2. Trasa czerwona .................................................................................................................................. 53

21.3. Trasa brązowa .................................................................................................................................... 54

21.4. Trasa pomarańczowa ......................................................................................................................... 56

21.5. Trasa popielata .................................................................................................................................. 57

21.6. Trasa fioletowa .................................................................................................................................. 60

21.7. Trasa błękitna .................................................................................................................................... 61

21.8. Trasa bordowa ................................................................................................................................... 62

21.9. Trasa żółta .......................................................................................................................................... 63


1. Kreta to moja wyspa! Moje rodzeństwo, moje kochane dzieci i wszyscy moi dalsi krewni mają swoje ziemie. Ja, Zeus,

sam im je dałem. Atena ma te swoje ukochane Ateny, Afrodyta urodziła się na Cyprze. OK, niech

sobie bierze tę wyspę. Helios rości prawa do Rodos. Hera znowu, moja kochana żona-

siostrzyczka, co wciąż mnie kontroluje, niech sobie siedzi na Samos. A ja? Przecież jestem

bogiem wszystkich bogów. Dlaczego tak bardzo muszę walczyć o swoje prawa?

Ci współcześni ludzie sami nie wiedzą czego chcą. Zastanawiają się czy może Kreta należy do

Minotaura. Idioci! Toż to byk, tylko głupi byk! Który na dodatek całe życie przesiedział w

labiryncie w Knossos.

No to zastanawiają się czy może Dedal. Ale on był tylko architektem. Ok, no może był mądry,

może stworzył cuda, jak np. Pałac w Knossos, ale to wciąż tylko człowiek.

To ja jestem bogiem bogów. Kreta należy do mnie!

A Ciebie, drogi człowiecze o tym przekonam. Przeczytaj tylko ten przewodnik, bo dla Ciebie go

spisałem.

1.1. Oto ja

Mam ojca, a jakże, wielkiego Kronosa, boga rolnictwa, który był tytanem, a więc bogiem

olbrzymem (czyli przed-Olimpijskim). Olbrzymem, który wystraszył się słów własnego ojca,

Uranosa. Poprztykali się o władzę. Kronos bowiem pozbawił go królestwa. Rozumiem dziadka, też

bym się wkurzył.

Ale żeby tak się wystraszyć słów ojca wypowiedzianych w złości? Że niby ja i moi bracia

zabierzemy Kronosowi władzę i całe królestwo?

I żeby nas połykać? Jak kawałek mięsa na obiad? To okrucieństwo!

Ale tak było. Biedna ta moja matka, Rea. Co musiała czuć gdy każde kolejne dziecko, mąż kazał

sobie przynieść i każde po kolei połykał, moich biednych braci: Hadesa i Posejdona, moje siostry:

Herę, Hestię i Demeter. Czym te maleństwa mu zawiniły? Dopiero co świat ujrzały. Zawsze będę

wielbił moją kochaną matkę, że się w końcu sprzeciwiła. Nie pozwoliła by i mnie spotkał podobny

los. Gdy zbliżał się czas rozwiązania, urodziła mnie po cichu, w mrocznej, zimnej i mokrej jaskini

Dikte. Samej sobie nie pozwoliła na krzyk w bólu, by mąż nie wiedział, że już przyszedłem na

świat. Dała mi piękne imię, Zeus i oddała nimfom wodnym na wychowanie. Sama, z kamieniem

zawiniętym w pieluchy, wróciła do męża. A ten oczywiście pożarł tę skałę. Co za idiota! Jaki

okrutny, taki głupi!

Nimfy, które się mną zaopiekowały, stwierdziły, że jaskinia Dikte jest zbyt znana, że może tu

zajrzeć mój kochany tatuś. Zabrały mnie więc do małej, nieciekawej jaskini, Idy. Tam nawet nie

mogłem pobiegać, ciasto, ciemno i w ogóle jakoś tak okropnie było. Ale tu, na Krecie, urodziłem

się i spędziłem całe dzieciństwo, właściwie młodość też. Dlatego Kretę pokochałem i dbałem o

nią, nawet gdy zostałem królem bogów.

W jaskini Ida długo mieszkałem. I trochę myślałem. Przecież nie może tak być, że ja, bóg, będę

całą wieczność tu mieszkał. Nie mogłem na to pozwolić. Obmyśliłem plan.

Mój ojciec jest tytanem, dużym bogiem, może być więc tak, że maleństwa które połykał, nie

zostały pogryzione. Więc jest nadzieja, że moje rodzeństwo dorosło i wystarczy ich uwolnić.

Uczepiłem się tej myśli. Moja kochana matka zgodziła się, że pomoże w realizacji planu.


Podała Kronosowi środek wymiotny, i... faktycznie, udało się. W konwulsjach zwrócił całą

piątkę. Teraz trzeba było działać szybko i bezwzględnie. Wspólnie, całą szóstką,

wypowiedzieliśmy ojcu wojnę. Było ciężko, walczyliśmy 10 lat. Ale się udało. W końcu

wypędziliśmy Kronosa.

Zobaczyłem, że mam fajne rodzeństwo. Wspólna walka bardzo nas zjednoczyła. Podzieliliśmy

więc królestwo:

- Hades został bogiem świata zmarłych,

- Posejdon został bogiem morza,

- Hera została boginią niebios i płodności,

- Hestia została boginią domowego ogniska,

- Demeter zaś została boginią ziemi i urodzaju.

Na siedzibę wyznaczyliśmy Olimp.

Szczególnie polubiłem jedną z moich sióstr, Herę. Najpierw potajemnie spotykaliśmy się na

wyspie Samos (tam ona się urodziła), by później wziąć z nią ślub. Przyznaję, nie byłem wiernym

mężem. Kochałem ją, jako siostrę i żonę. Ale miesiąc miodowy, który trwał 300 lat. Kto to

wytrzyma? Taki szmat czasu zabije każdą miłość. Nie myślałem o rozstaniu, raczej o odpoczynku

od siebie nawzajem. Przecież nawet matki o dzieciach swoich mówią, że jak chwilę ich nie widzą,

to je bardziej kochają. Czemu Hera tego nie rozumiała?

No więc dobrze, przyznaję, zdradzałem i to wiele razy. Spotykałem się potajemnie z nowymi

kochankami. Były nimi zarówno boginie jak i śmiertelniczki.

Ważną przygodą był dla mnie związek z córką fenickiego króla, Europą. Aby ją posiąść,

przemieniłem się w pięknego, białego byka. Uprowadziłem księżniczkę na Matalę. Tam

przemieniłem się w orła, by odlecieć z ukochaną do Gortyny. Posiadłem ją siłą i spłodziłem trzech

cudownych synów; Minosa, Radamantysa i Sarpedona. Nie wiem o co tyle krzyku. Chłopcy byli

wspaniali i na wspaniałych ludzi wyrośli, mądrych, sprawiedliwych królów. To właśnie ich

uznajecie za założycieli ery minojskiej.

Przyjedźcie na Kretę, na piękną plażę Matalę, potem do Gortyny, zwróćcie uwagę na ogromne

drzewo tam rosnące. To pod nim spłodziłem syna Minosa, który dał początek erze minojskiej.

Odwiedźcie jaskinie: Dikte i Ida.

1.2. Minos i Minotaur

U jednego z synów, Minosa, widziałem szczególne zdolności przywódcze. Dlatego jemu

poświęciłem najwięcej czasu. Przez 9 lat, w jaskini Ida, kształciłem go w sztuce zarządzania i

władania. Podarowałem mu też ogromny pałac w Knossos. Tam Minos zamieszkał z piękną żoną

Pasifae.

Jednym z rytuałów Kreteńskich było polowanie na byka. Posejdon, mój brat, podarował

piękne zwierzę mojemu synowi, aby ten mógł wykorzystać na dar ofiarny. Minos jednak

stwierdził, że jest ono zbyt dorodne i piękne, by zabijać. Użył do rytuału gorszego zwierzęcia. Mój

brat bardzo się rozgniewał i sprawił, że żona Minosa zakochała się w podarowanym byku.

Właściwie to trochę ją rozumiem, kiedyś też zamieniłem się w byka, by uprowadzić Europę.

Dedal, kreteński architekt, zbudował jałówkę z brązu, w której Pasifae mogła oddać się

bykowi. Z miłości tej narodził się legendarny Minotaur, człowiek o głowie byka.


Przerażony Minos, widząc dziwnego stwora, powitego przez jego małżonkę, kazał Dedalowi

zbudować, na terenie pałacowym, labirynt. Tam ukrył dziwnego stwora.

Minos był królem sprawiedliwym i dobrym. Zmarł na Sycylii. Nie był to jednak koniec rządów.

Razem ze zmarłym wcześniej bratem Radamantysem, pomagał mojemu bratu, Hadesowi we

władaniu.

niewielki fragment ruin pięknego i rozległego pałacu w Knossos

1.3. Tezeusz i Ariadna

Minos miał sześcioro dzieci. Na igrzyska w Atenach, pojechał jeden z synów króla, Androgeos.

Brał tam udział w zawodach z bykiem. Został okrutnie rozszarpany na strzępy. Przyznaję,

kochałem wnuka, szkoda chłopaka. Mój syn, w rozpaczy, napadł na Ateny. Kazał płacić haracz w

postaci siedmiu dziewcząt i siedmiu chłopców, którzy byli oddawani na pożarcie Minotaurowi w

labiryncie. Rytuał miał się odbywać co dziewięć lat. Może trochę przesadził, fakt, ale był w

rozpaczy.

W trzeciej wyprawie Ateńczyków, jako jedna z ofiar przyjechał, słynący z męstwa i

waleczności, Tezeusz, syn Eugeusza, króla na płw. Sounion. Umówił się z Ariadną, córką Minosa,

że razem zabiją Minotaura. Faktycznie, dzięki nitce, której koniec trzymała dziewczyna, Tezeusz

wiedział jak wrócić z labiryntu gdy pokonał byka. Kochankowie nie byli jednak sobie przeznaczeni.

Razem wprawdzie opuścili Kretę, jednak ona była obiecana Dionizosowi. Tezeusz zresztą jej nie

kochał, potrzebował tylko do wykonania zadania. Głupia dziewczyna. Niby moja wnuczka, ale czy

nie słyszała, że Tezeusz to bawidamek? Waleczny był, trzeba przyznać, ale pełno miał kochanek

wszędzie.

Król Eugeusz bardzo długo wyczekiwał syna. Umówili się, że jeśli Tezeusz, wracając statkiem,

będzie miał podniesione białe żagle, będzie znaczyło, że wyszedł zwycięsko z bitwy o wolność


młodych Ateńczyków. Młodzieniec wracał do domu tak szczęśliwy i podekscytowany, że

zapomniał o rozmowie z ojcem. Król widząc opuszczone żagle, z rozpaczy rzucił się do morza.

Szkoda mi Eugeusza. Dobry człowiek, sprawiedliwy król, a takie nieszczęście.

Zamek Eugeusza na płw.

Sounion jest chętnie

odwiedzany przez

turystów.

Kryje jednak smutną

tajemnicę.

1.4. Dedal i Ikar

Po tym jak moja wnuczka, Ariadna pokonała, razem z Tezeuszem, stwora z pałacu, Minos czuł

się oszukany okrutnie. W złości zamknął w labiryncie swojego budowniczego Dedala razem z jego

synem Ikarem. Mądry konstruktor poradził sobie z uwolnieniem. Skonstruował skrzydła dzięki

którym obaj z synem wznieśli się w powietrze. Niestety młody Ikar urzeczony słońcem i widokiem

z góry, wzniósł się zbyt wysoko. Słońce stopiło wosk, którym sklejone były pióra skrzydeł. Spadł

do morza. Na jego cześć, morze to nazywa się Ikaryjskim. Dedal natomiast odleciał na Sycylię,

gdzie schronienie dał mu król Kokalos.

Minos, który znów czuł się zdradzony, szukał konstruktora bardzo usilnie. Wiedział, że jest to

człowiek ogromnej wiedzy i jedynie ta może go ujawnić. Wymyślił więc zadanie, które ogłosił na

wszystkich dworach; w jaki sposób przewlec nitkę przez spiralną muszlę. Oczywiście jako jedyny

rozwiązał je Dedal. Stwierdził bowiem, że wystarczy przywiązać nić do mrówki, a koniec muszli

posmarować miodem. Owad skuszony słodyczą, przewlecze nić przez mały otwór muszli.

Niestety tym samym dał się odnaleźć zdenerwowanemu władcy.

Król Minos przyjechał na Sycylię po swojego pracownika. Córki Kokalosa, aby uniemożliwić

pojmanie, ugotowały Minosa, mojego syna, w wodzie kąpielowej.


2. Historia Krety

neolit

6.000 lat p.n.e. przyjechali tu ludzie z Afryki i Turcji. Zajmowali się uprawą roli i hodowlą

zwierząt. Domy budowali z kamienia łupanego i gliny suszonej.

okres przedpałacowy

Około 3.000 lat p.n.e. zaczęto używać brązu i koła garncarskiego. Chowano zmarłych. Powstały

pierwsze, dwupiętrowe pałace budowane z cegieł, z wysuszonej gliny.

okres starszych pałaców

Około 2.000 lat p.n.e. zaczęto budować pałace wielopiętrowe z dużymi dziedzińcami, w

Knossos, Festos i Malii. Zaczęto stosować wczesne pismo hieroglificzne, ustępując powoli pismu

linearnemu A. Okres ten kończy się potężnym trzęsieniem ziemi w 1.700 r. p.n.e.

okres młodszych pałaców - epoka minojska

Po trzęsieniu ziemi nastąpił ogromny rozwój wyspy. Powstawały pałace wielopiętrowe, mocno

zdobione. Kwitła wymiana handlowa z Sycylią, Egiptem i Bliskim Wschodem. Sprowadzano złoto,

srebro, cynę i miedź w zamian za oliwę, miód, ceramikę i broń. Z tego okresu nie ma obwarowań

miast, więc ludzie żyli w zgodzie. Stosowano pismo linearne. W 1628 r. p.n.e. doszło do wybuchu

wulkanu na pobliskiej wyspie Santoryn (dzisiejsza nazwa Santorini), co spowodowało częściową

dewastację wyspy.

okres mykeński

Mykeńczycy zawładnęli częścią wyspy. Wymiana handlowa zaczęła ustępować miejsca obronie

przed napastnikami. Zaczęto budować twierdze. Mykeńczycy wprowadzili pismo linearne typu B,

które uznane jest za początek współczesnego pisma greckiego. Zniszczenie pałacu w Knossos, w

1.200 r. p.n.e., kończy okres mykeński.

okres geometryczny

W 1.000 r. p.n.e. na wyspę przybyli Dorowie, którzy przynieśli nowe zwyczaje. Wprowadzono

hierarchię wojskową. Zaczęto używać żelaza do wykonania broni. W ceramice zaczęto

wykorzystywać wzory geometryczne. Zaprzestano pochówku zmarłych. Rozpowszechniło się

palenie ciał. Na stokach gór powstawały osady, z których każdy miał swój port. W ten sposób

tworzyły się miasta-państwa, czyli polis.

okres archaiczny

Około 620 r. p.n.e. Kreta była podzielona na małe miasta-państwa, czyli polis.

okres starożytnej Grecji i Rzymu

W V w. p.n.e. Kreta nie brała udziału w wydarzeniach w Atenach. Nie stanęła przeciwko Persji,

nie brała też udziału w wojnie peloponeskiej. Persowie czy król Sparty schronili się tu w trakcie

wojen z Atenami.

W Gortynie spisano, na kamiennych tablicach, dwanaście ustaw, bardzo postępowych jak na

tamte czasy. Nazwano je Kodeksem Prawnym z Gortyny. Mówiły one m.in., że niewolnik mógł się

ożenić z kobietą wolną a ich dzieci były wolne. Zwiększono także pozycję kobiet.

Rywalizujące za sobą największe ośrodki w Knossos i Gortynie próbowały podzielić się Kretą.

Napotkały jednak opór mniejszych miast.


Około 200 r. p.n.e. Rzym zaczął upominać się o Kretę. W 69 r. p.n.e. wyspa stała się ich

prowincją.

W 59 r. n.e. przyjechał tu Apostoł Paweł. Rzym był przeciwny chrześcijaństwu. Około 250 r.

n.e. dziesięciu biskupów stracono za niewzięcie udziału w po świeceniu pogańskiej świątyni.

W 311 r. Rzym uznał chrześcijaństwo.

Kodeks Prawny w Gortynie był pisany

naprzemian z lewej do prawe, a w

następnej linijce z prawej do lewej.

Tablice można zobaczyć na miejscu

wykopalisk w Gortynie.

Bizancjum i panowanie arabskie

W 337 r. Konstantyn Wielki ustanowił nowy podział administracyjny, na mocy którego Kreta

stała się bazą wojskową dla cesarstwa wschodnio-rzymskiego.

W latach 823 - 961 wyspę zasiedlali Arabowie, by ustąpić bizantyjskiemu cesarzowi. Do XII w.

wyspa przeżywa rozkwit. Podzielono kościół na rzymskokatolicki i prawosławny. Kreta przyjęła

prawosławie.

okres panowania Wenecjan

Po czwartej krucjacie, Kretę obiecano weneckiemu hrabiemu. Był to bowiem dobry punkt do

handlowych wypraw morskich.

okres panowania Turków

W 1645 r. rozpoczęło się zdobywanie wyspy przez Turków. Kwestią czasu było jak długo

prowincja zdołała odpierać najazd wroga. Władza osmańska koncentrowała się w portach. Turcy

bezwzględnie zmuszali greków do przejścia na islam.

Mieszkańcy walczyli o wolność przez ok. 200 lat. Co rusz wybuchały nowe powstania.

Przykładem bezwzględności okupanta jest rok 1866. Do klasztoru Moni Arkadi wkroczyło wojsko

tureckie gdzie schowało się ok 1000 kobiet z dziećmi i około stu mężczyzn. W akcie desperacji,

gdy nie było szans na ratunek, opat wraz z powstańcami wysadzili się w powietrze.

Kreta otwarcie domagała się od Grecji pomocy. W efekcie, w 1896 r. flota z greckiego Pireusu

przypłynęła na wsparcie. Wybuchła wojna turecko - grecka. W końcu na przełomie XIX w. Kreta

odzyskała niepodległość.

okres II wojny światowej

Okres II wojny światowej to okupacja niemiecka i włoska. Okupacja, tortury, terror, do tego

dołączyła klęska głodowa - tak można opisać lata wojny.


3. Wyspa Gramvousa

Informacje praktyczne:

Na wyspę możesz dostać się albo statkiem wycieczkowym albo własną łódką.

Prom wycieczkowy odpływa z portu w Kissamos (są tam duże, bezpłatne parkingi) o godz. 10:00 i

10:15. Najpierw płyną na wyspę, gdzie przez ok. godzinę można zwiedzać twierdzę, lub popływać

przy wraku statku pirackiego. Kolejnym punktem wycieczki jest plaża Balos, na którą

przeznaczone są ok. 3 godziny. Promy są bardzo duże i mieszczą ogrom turystów. W chwili gdy

przypływają na Balos, nie ma praktycznie gdzie się rozłożyć. Proponuję Ci pytać się w kasie o małe

statki, które najpierw płyną na plażę a później dopiero na wyspę Gramvousa. Dzięki temu

rozwiązaniu miniesz tłumy plażowiczów. Powrót zawsze około 18:00. Na zwiedzanie twierdzy

trzeba się odpowiednio ubrać. Klapki nie są najlepszym rozwiązaniem, trzeba założyć porządne

sandałki. Konieczna woda.

Ceny bez wyżywienia:

27 € / 16,50 € - cały dzień wycieczkowy - gdy kupujesz na miejscu

25 € / 12,50 € - cały dzień wycieczkowy - gdy kupujesz on-line np. ze strony zamieszczonej na

mapce

Na wzgórzu sięgającym 135 m n.p.m. Wenecjanie, w obronie przed Turkami, wybudowali w

1579 r. twierdzę otoczoną murem długości 272 m. Trzeba przyznać, że spełniła swoją rolę

znakomicie. Gdy w 1645 r. Turcy rozpoczęli natarcie na Kretę, bardzo szybko zdobyli większość

wyspy. Twierdza Gramvousa długo broniła się przed napastnikami. Wenecjanie zdołali utrzymać

tu swoją autonomię do 1692r.

Niestety, około 1800 r. wyspa ta stała się bazą piratów. W ciągu niespełna trzech lat (1825 r. ÷

1827 r.) zdobyli 155 statków. Stali się postrachem morza śródziemnego. Statki grabili ze

wszystkiego, a marynarzy więzili w grotach skalnych bez jedzenia. Nieszczęśnicy umierali tam z

głodu nie mając możliwości jakiejkolwiek ucieczki. W końcu ekspedycja karna brytyjsko -

francuska zniszczyła osadę sięgającą 6.000 ludzi. Uwolniła też dogorywających więźniów.

Dziś z twierdzy niewiele zostało. Warto jednak zaznaczyć tu swoją obecność. Trzeba też

przyznać, że rozpościerają się stąd piękne widoki na okoliczne góry wyrastające wprost z morza.

Wiele osób woli pozostać na statku lub wyjść na plażę, która jest tu faktycznie urokliwa. Tym

bardziej, że przy brzegu osiadł piracki statek do którego można dopłynąć.

Wokół twierdzy znajdują się skały, Na plaży, na wyspie Gramvousa, w ich jaskiniach piraci trzymali więźniów jest statek piracki


4. Formacje skalne w Potamidze

W niepozornej wsi Potamida znajdują się dziwne twory skalne, nazywane często grecką

Kapadocją. Określenie to nie jest przypadkowe, gdyż kształtem faktycznie przypominają skały z

tureckiej krainy. I, choć nie ma tu balonów latających nad, to miejsce wzbudza coraz większe

zainteresowanie. Jeszcze kilka lat temu wiało tu pustką, trudno było znaleźć jakąkolwiek

informację czy to w internecie czy w przewodniku. Dziś jest to miejsce chętnie odwiedzane przez

turystów. Samochód można zostawić gdzieś w cieniu i połazić po skalnych wzniesieniach. Miejsce

nie jest przez nikogo pilnowane, można tu przyjechać więc o każdej porze. Jednak droga jest

słabo oświetlona i po z mroku może być problem z dotarciem na miejsce. Warto wiedzieć też, że

to, iż miejsce nie jest komercyjne, powoduje ze nie ma tu gdzie kupić cokolwiek do picia. Wysoka

temperatura latem nie sprzyja zbyt długiemu zdobywania "greckiej Kapadocji".

miejsce to turyści nazwali "grecką Kapadocją"

Gdy pierwszy raz tu dotarłam, zastanawiałam się jak powstały te dziwne twory skalne. Jeszcze

kilka lat temu trudno było znaleźć jakiekolwiek informacje na ten temat. Dziś już wiem, że w ich

powstanie nie ingerował człowiek. Geneza z jednej strony jest jak najbardziej naturalna z drugiej

bardzo zadziwiająca. Otóż powstanie skał datuje się na około 10 mln lat p.n.e., gdy tą część

Krety, pokrywało Morze Śródziemne! Dowodem jest obecność w skałach szczątków morskich

zwierząt, także ogromnych rekinów (długości sięgających nawet 20m), które żyły w tych rejonach

7 mln lat p.n.e. Góry zbudowane są z gliny, która choć zmienia swoje właściwości w wodzie, to

jednak nie ulega zniszczeniu pod jej wpływem.

Kształt gór stworzyły opady, które potrafią być bardzo obfite w okresie zimowym. Tworzą one

charakterystyczne żłobienia w skałach. Stojąca tu woda utrudnia spacerowanie po górach. Glina

bowiem nie pozwala wodzie wsiąkać w grunt.


5. Aptera

Informacje praktyczne: teren otwarty w godzinach 8:30 ÷ 15:00

oprócz poniedziałków

Ceny: wejście na teren wykopalisk jest bezpłatne

Odbyła się tu walka pomiędzy Muzą a Syrenami. Syreny miały wtedy skrzydła. Były

niezrównane, jeśli chodzi o śpiew i muzykę. Pełne przekonania, że są niepokonane i najlepsze,

wypowiedziały pojedynek Muzie. Przeliczyły się. Muza wygrała. Jako trofeum zabrała Syrenom

skrzydła, oddając im tym samym wodę pod władanie.

Z powyższą legendą wiąże się nazwa miasta, gdyż Aptera znaczy "bez skrzydeł".

Miasto powstało około 1.000 r. p.n.e. ale rozkwit nastąpił w okresie hellenistycznym. Było na

tyle rozwinięte, że stworzyło własną walutę. Miało też dwa porty. Mieszkało tu ok. 20.000 ludzi.

O bogactwie miasta świadczy fakt, że tylko 1/5 mieszkańców to byli wolni ludzie, głównie bogaci

kupcy, właściciele ziemscy i handlarze morscy. Wysokie położenie miasta dawało poczucie

bezpieczeństwa. Dodatkowy rozkwit nastąpił podczas panowania Rzymian.

Kres nastąpił, zależnie od źródeł; w wyniku trzęsienia ziemi w 700 roku albo przez napad

Arabów w 832 r.

Prace archeologiczne rozpoczęli Niemcy w czasie II wojny światowej i nadal trwają. Do tej pory

odkryto pałac, teatr, cysterny, groby, świątynie. Wiadomo natomiast, że część miasta, a więc i

skarbów, wciąż leży pod ziemią. Jednak nawet to, co ujrzało ponownie światło dzienne, niewiele

wystaje ponad poziom terenu. Trzeba mocno się natrudzić by wyobrazić sobie kształt budowli.

O bogactwie miasta świadczą łaźnie

rzymskie

Całkiem dobrze zachowały się tu cysterny

ze sklepieniem składającym się z trzech łuków


6. Postminoan Cementary in Armenia

otwarte: w godzinach 8:30 ÷ 15:00 oprócz poniedziałków.

Należy zaopatrzyć się w latarkę, gdyż można wejść do grobów a tylko dwa są oświetlone.

ceny: wejście na teren wykopalisk jest bezpłatne

Cmentarz został odkryty zupełnie przypadkowo w 1969 r. przez pasterza, który wypasał tu

owce. W trakcie późniejszych wykopalisk, odkryto tu 200 skalnych grobowców. Badania

wykazały, że chowano tu zmarłych około 1.400 ÷ 1.200 r. p.n.e. Podłoże jest skalne, lecz na tyle

miękkie by można było drążyć grobowce i wejścia do nich.

Na podstawie badań archeologicznych stwierdzono, że w większości chowano tu ludzi w wieku

między 28 a 31 lat. Tak młody zgon, szczególnie wśród kobiet, gdzie przeważająca większość nie

skończyła 25 roku życia, spowodowany był rakiem kości, gruźlicą, brucelozą (choroba

odzwierzęca), wypadkiem czy próchnicą zębów. Kobiety często umierały w trakcie porodu.

Mężczyźni osiągali wzrost średnio 167 cm, a kobiety 154 cm.

W grobowcach, w zależności od zamożności pochowanego, znaleziono ceramikę, przedmioty z

brązu, naczynia i różnego rodzaju ozdoby.

Do grobowca prowadził długi dromos zaczynający się z poziomu terenu a kończący na

poziomie grobu. Dalej była komnata okrągła, półokrągła, a dla najbardziej zamożnych,

kwadratowa z ławeczką. Wejście zakryte było dużym kamiennym murem.

do grobowca prowadzi pochyły dromos


7. Pałac w Knossos

Warto przyjechać albo rano, na samo otwarcie, lub późnym popołudniem. W ciągu całego dnia

męczą nie tylko kolejki do kas, ale także zwiedzanie przy tłumie turystów i ogromu

zorganizowanych wycieczek. Ogromny upał na otwartej przestrzeni także bardzo daje sie we

znaki.

otwarte: 8:00 ÷ 19:00

zamknięte: 1.I., 25.III., 1.V., niedziela wielkanocna, 25÷26.XII.,

inne godz. otwarcia:

6. I. 8:30 ÷ 15:00

wielki piątek 8:00 ÷ 12:00

wielka sobota 8:00 ÷ 19:00

dzień Zesłania Ducha Świętego 8:00 ÷ 19:00

15. VIII. 8:00 ÷ 20:00

28. X. 8:30 ÷ 15:00

Ceny:

normalny / ulgowy 15 € / 8 € - pałac

normalny / ulgowy 10 € / 5 € - muzeum

normalny / ulgowy 16 € / 8 € - łącznie pałac i muzeum

Odkrycie Pałacu w Knossos

Około 6 km na południowy - wschód od stolicy wyspy, Heraklion ( Iraklion), leży niewielka

miejscowość zamieszkana przez około 300 mieszkańców. Byłaby to więc spokojna wieś gdyby nie

odkryte, przez archeologia i antykwariusza Minosa Kalokairinosa, w 1978 roku, fragmenty ruin

pałacu. Już wtedy wiadomo było, że jest to miejsce niezwykłe. Kilka lat później (w 1899 r.)

dalszymi odkrywkami zajął się sir Arthur Evans (dyr Ashmolean Museum w Oksfordzie). Szybko

też kupił teren wzgórza gdyż zdawał sobie sprawę, że dotychczasowe odkrycia to kropla w morzu

tego, co jeszcze jest tu do odkrycia. Nie mylił się. Szybko odsłonięto bowiem duży obszar pałacu z

kultury minojskiej, tzn. z okresu 2 000 ÷ 1 400 r. p.n.e.


Historia Pałacu w Knossos

W wyniku szeroko zakrojonych prac wykopaliskowych stwierdzono, że pierwsze zasiedlenia

sięgają 6 500 r. p.n.e., choć odkryte ruiny powstały około 2 000 r. p.n.e. Stwierdzono także, że

około 1 700 r. p.n.e. na Krecie było silne trzęsienie ziemi, w wyniku którego zginęła ogromna

część ludności a większość budowli uległa zniszczeniu. Przez około 100 lat ludzie bali się tu

mieszkać. Dopiero około 1 600 r. p.n.e. zdecydowano się na odbudowę pałacu. Nowy był o wiele

okazalszy, wielopoziomowy i bogato zdobiony. Dostrzega się ogromny postęp w świadomości

architektonicznej.

1 400 r. p.n.e. to czas kolejnych zmian. Wyspą zawładnęli Mykeńczycy, którzy pałac w Knossos

dostosowali do swoich potrzeb. Nie władali jednak zbyt długo, gdyż już w 1375 r. p.n.e. nastąpiła

wielka katastrofa. Dokładnie nie wiadomo co, być może było to trzęsienie ziemi, być może pożar,

jednak ogromna część pałacu uległa zniszczeniu. Co więcej, rok

1 200 p.n.e. to kolejna pamiętna data. Najeźdźcy zburzyli królestwo całkowicie, praktycznie

równając je z ziemią.

Burzliwe dzieje spowodowały, że nigdy więcej miejsce to nie osiągnęło świetności sprzed tysiąca

lat.

Obecnie Brytyjska Szkoła Archeologiczna zajmuje się badaniem terenu.

Pałac był ogromny

i wielo - kondygnacyjny

Znaczenie Pałacu w Knossos

Jedno jest pewne. Pałac w Knossos to najświetniejszy pałac z okresu 2.000 ÷ 1.400 r. p.n.e., czyli

okresu minojskiego. Na powierzchni 20.000 m2 wybudowano ponad tysiąc pomieszczeń. Teren

zamieszkiwało ponad 10 000 ludzi.

Prace wykopaliskowe ukazały, że pałac był wielokrotnie przebudowywany i powiększany.

Zadziwia fakt, że mino około 600 lat świetności, budowla tworzy funkcjonalną całość. Nie

znaleziono żadnych pozostałości murów obronnych.

Kompleks pałacowy był wielopoziomowy, co świadczy o wysoko rozwiniętej wiedzy

konstrukcyjnej. Dolne pomieszczenia to przede wszystkim małe izby służące na magazyny,

pomieszczenia gospodarcze i produkcyjne. Tu też prawdopodobnie był legendarny labirynt.

Kolejne kondygnacje przedzielone były płaskimi stropami, opartymi na ścianach i kolumnach.


W centralnej części znajdował się rozległy dziedziniec, wokół którego rozlokowane były

pomieszczenia reprezentacyjne i kultowe, a także sala tronowa. Posadzki wyłożone były

kamieniem, ściany pomalowane wesołymi freskami. Oświetlenie pochodziło ze studni świetlnych.

Odkryto tu liczne zabytki; figurki, naczynia, gliptykę oraz tablice z pismem linearnym A i B.

Wokół pałacu znajdowały się wille z ogrodami zamożnych mieszkańców, oraz domy o zwartej

zabudowie dla biedniejszych. W niewielkiej odległości odkryto grobowce z okresu 1.750 ÷ 1.450

r. p.n.e.

Kompleks zwiedza się stąpając po drewnianych kładkach. Świadczy to o tym, że nie wszystko jest

dostępne i że cały czas przeprowadza się tu prace odkrywkowe. Spacerując po wykopaliskach

warto przyjrzeć się licznym tablicom informacyjnym.

Kolory, które napotykamy przy zwiedzaniu, to rekonstrukcja widziana oczami Evansa. Wielu

krytykuje to rozwiązanie, choć większość przyznaje, że nadane kolory przybliżają wyobrażenie o

epoce.

Rekonstrukcja ściany frontowej pałacu

to wizytówka pałacu w Knossos

do sali tronowej królowej Pasifae, z freskami z gryfami, ustawiają się długie kolejki


Mitologia a Pałac w Knossos

Minos, syn Zeusa, Króla Olimpu, był królem Knossos i mieszkał w ogromnym pałacu. Był dobrym

człowiekiem i władcą. Niestety, życie przysporzyło mu wiele cierpień. Żona Pasifae, zdradziła go z

bykiem. Wydaje się nam to odrażające. Jednak w tamtych czasach znana była rozwiązłość.

Związki małżeńskie zakładano między członkami najbliższych rodzin, a seks ze zwierzętami także

był czymś dopuszczalnym. W każdym bądź razie, owocem zdrady był pół człowiek, pół byk. Król

Minos w złości, nazwał dziwnego stwora Minotaurem i umieścił w labiryncie. Labirynt

zaprojektował i wybudował słynny i ceniony architekt, Dedal. Jednak to nie koniec nieszczęść

króla. Bardzo dużą popularnością cieszyły się ateńskie zawody poskramiania byków. W trakcie

jednych z nich, zginął rozszarpany doszczętnie, syn Minosa. W szale rozpaczy i ogromnej złości,

nakazał by co dziewięć lat, przysyłano siedem dziewcząt i siedmiu chłopców do

labiryntu Minosowi na pożarcie.

Jednym ze statków przyjechał waleczny Tezeusz, syn króla Egeusza, z pobliskiego płw. Sounion.

Faktycznie zdołał pokonać Minotaura, a dzięki nici Ariadny nie zgubił się w labiryncie. Król znów

poczuł się oszukany i zdradzony przez los. W akcie zemsty kazał wrzucić do labiryntu Dedala z

synem Ikarem.

Jak widać, powietrze w Knossos przepełnione jest mitologią. Znamy ją ze szkoły czy opowiadań.

Nie można więc przyjechać na Kretę i nie odwiedzić pałacu w Knossos. Nawet gdy w sezonie są tu

tłumy turystów a wysoka temperatura i palące słońce bardzo męczą, jest to obowiązkowy punkt.


8. Fourni Cementary

Informacje praktyczne:

otwarte: 8:30 ÷ 14:30 , w poniedziałki zamknięte

Ceny:

wstęp bezpłatny

O tyle warto tu przyjechać, że jest to teren, na którym przez tysiąc lat chowano ludzi, a

dokładnie od około 2.400 r. p.n.e. do 1.200 r. p.n.e.

Znaleziono tu dwa całkowicie nienaruszone groby kobiet prawdopodobnie z rodów królewskich.

O zamożności pochowanych, świadczy bogactwo które przy nich znaleziono. Zobaczyć tu można

kilka grobowców:

grobowiec tolosowy A

Składa się z korytarza, grobu kopułowego wysokości 5 m i średnicy ponad 5 m oraz komory

grobowej. Znaleziono tam czaszkę byka, a przed wejściem pochowane resztki konia, które można

zobaczyć w Muzeum Archeologicznym w Iraklionie. Odkryto tam również naczynia z brązu,

bogatą biżuterią i wyszukane naczynia ceramiczne. Świadczy to o tym, że pochowano tu kobietę.

Datuje się, że grobowiec powstał w 1.400 r. p.n.e.

grobowiec tolosowy B

Powstał w 2.000 r. p.n.e. Składa się z korytarza, okrągłej budowli, komory grobowej i dwóch

pomieszczeń bocznych wysokości 5 m i średnicy ponad 5 m oraz komory grobowej. Znaleziono

tu kości 19 osób, w wieku poniżej 35 roku życia, w tym dwoje dzieci. Grobowiec ten został

zbudowany na starszym, zwanym budynkiem pogrzebowym 7, który pierwotnie miał sześć pokoi.

W jednym z nich znaleziono 6 sarkofagów zawierających 14 czaszki i kolejne 15 czaszek

rozrzuconych wokół. Budynek ten był używany jako kostnica .

grobowiec tolosowy C

Zbudowany całkowicie nad ziemią. Choć dach się zawalił, jest grobowcem, który bardzo

dobrze się zachował do dzisiejszych czasów. Budynek pogrzebowy nr 9 był dla niego podporą.

Znaleziono tu 45 ciał w samych sarkofagach i obok. Przyjmuje się, że chowano tu ciała w okresie

2.250 ÷ 2.100 r. p.n.e.

grobowiec tolosowy D

Znaleziono to kobietę pochowaną po 1.350 r. p.n.e. Ze względu na bogactwo przedmiotów

tam znalezionych, przyjmuje się, że była ona z rodziny królewskiej.

grobowiec tolosowy E

Prawdopodobnie najstarszy, z okresu 2.400 ÷ 2.300 r. p.n.e. Niestety nie zachował się zbyt

dobrze.


9. Ruiny pałacu w Mali

otwarte: 8:00 ÷ 15:00

zamknięte: 1.I., 6.III., 25.III., 18.IV., 1.V., 18.V., niedziela wielkanocna, 28.X., 25÷26.XII., ostatni

weekend września, w każdą pierwszą niedzielę miesiąca od 1.XI. do 31.III.

inne godz. otwarcia: 6. I. 8:30 ÷ 15:00




15. VIII. 8:00 ÷ 20:00

28. X. 8:30 ÷ 15:00

Ceny: normalny / ulgowy: 6 € / 3 €

Pierwszy pałac budowano w okresie 1.900 ÷ 1.800 r. p.n.e. Przez kolejne sto lat odnawiano i

wykańczano. W 1.700 r. p.n.e. został zniszczony. Na jego miejscu powstał drugi, bardzo zresztą

podobny do poprzedniego. Zgodnie z mitologią grecką, mieszkał tu brat Minosa, król Sarpedon.

Położony był na powierzchni 7.500 m2. W centralnym miejscu znajdował się duży dziedziniec z

teatrem, sanktuariami, pomieszczeniami królewskimi, warsztatami i magazynami. Znaleziono tu

bardzo duże pitosy (naczynia gliniane kształtem zbliżone do beczki), które można zobaczyć na

miejscu.

Pałac zniszczyli Mykeńczycy w 1.420 r. p.n.e., którzy burzyli wszystkie ośrodki minojskie na

Krecie.

Pozostałości budowli odkrył angielski v-ce admirał, geolog w XIX w., gdy wybrał się w podróż

po Krecie. Wyniki pracy opublikował w 1865 r. w dwu-tomowym opracowaniu pt. "Podróże i

badania na Krecie". Napisał tam, że znajdują się tu fragmenty starożytnego miasta przykryte

kilku-metrową warstwą czerwonej gleby. Odkrycia natomiast dokonał, zupełnie przypadkowo,

pasterz. Znalazł bowiem wystające z ziemi, cienkie kawałki złota. Mieszkańcy próbowali znaleźć

więcej kosztowności, jednak nic wiecej nie zdołali wydobyć. Prawdziwe prace wykopaliskowe

odbyły się tu dopiero w 1915 r. za sprawą Josepha Chatzidakisa, który bardzo szybko odkrył

południową część pałacu i nadmorskie grobowce.


10. wyspa Spinalonga

Dostać się tam można łódką z portu Plaka, które odpływają co ok. 0,5 godz.

Nie można przyjechać tu zbyt późno, gdyż ostatnia łódeczka odpływa o 15:30.

otwarte: 9:00 ÷ 17:00, do ostatniej łódki, która stąd odpływa



inne godz. otwarcia: 6. I. 8:30 ÷ 15:00




15. VIII. 8:00 ÷ 20:00

28. X. 8:30 ÷ 15:00

Ceny: normalny / ulgowy 8 € / 4 € + koszt rejsu w obie strony

Wyspa Spinalonga to, dla Kreteńczyków, niezbyt chlubne

miejsce.

Na cmentarzu nie ma zniczy, kwiatów ani żadnych ozdób


Kraty w oknach uświadamiały mieszkańcom, że dalej jest inny, lepszy świat.

Spinalonga powstała podczas trzęsienia ziemi w 1.500 r. p.n.e. gdy część Krety całkowicie oderwała się od lądu. Grecy wybudowali tu akropol ze świątyniami. Jednak, gdy na wyspę przybyli Wenecjanie, wybudowali tu, w obawie przed Turkami, twierdzę w 1579 r. Budowa trwała 70 lat. Była to twierdza z prawdziwego zdarzenia. 35 dział broniło dostępu dzień i noc. Żadne miejsce na Krecie nie broniło się tak długo przed Turkami. Przegrało nie w bitwie, tylko na podstawie traktatu politycznego. Gdy natomiast w XIX w. Kreta, dzięki licznym powstaniom, odzyskiwała niepodległość,

problem stanowiła właśnie Spinalonga. Turcy tak upodobali sobie tą malutką wysepkę, że nie

chcieli jej oddać. Aby się ich pozbyć, Grecy wpadli na pomysł by założyć tam osadę trędowatych.

Od 1903 r. wszystkich chorych zwożono na Spinalongę.

Mieszkało tam około 400 osób. Jeśli z chorym chciał popłynąć ktoś z rodziny, musiał mieć

świadomość, że nie będzie mógł powrócić. Stworzono tam oddzielne miasto, całkowicie

niezależne. Mieszkali tam i biedni i bogaci, którzy zabierali ze sobą kosztowności. Zakładali

warsztaty, szkoły, uprawiali ziemię, łowili ryby. Zakładali rodziny. Nie otoczono ich jednak opieką

medyczną.

Okres II wojny światowej był trudny dla mieszkańców. Naziści nie dopuścili, by dostarczano

chorym jakiekolwiek jedzenie. Umierali więc z głodu. Jako wyraz rozpaczy, buntu i beznadziei,

wbijali czarne flagi za każdym razem gdy ktoś umierał. Dziś, te czarne flagi, robią przytłaczające

wrażenie na zwiedzających. Przełom nastąpił w 1957 r. kiedy zwieziono wszystkich chorych

na ląd, do szpitali.

Obecnie Spinalonga jest niezamieszkała. Można ją tylko zwiedzać. Aby dostać się na szczyt,

trzeba iść dość stromą ścieżką, co przy dużym upale jest nie lada wyzwaniem. Idąc wzdłuż

murów, ukazuje się cmentarz. Stanowią go płyty betonowe bez jakichkolwiek ozdób. Jest tu też

XVII wieczny kościół św. Jerzego - nazwany przez trędowatych, kościołem łez. Tu bowiem

odbywały się pogrzeby.


11. Olous

Starożytne miasto Olous

Olous, w czasach starożytnych było wielkim państwem - miastem, czyli Polis. Miało własny port,

wybijało własne monety. Był tu też ważny ośrodek kultu. Miasto słynęło z drewnianej figury

Vritomaris, czyli kreteńskiej wersji bogini Arteminidy. Posąg wyrzeźbiony był przez samego

Dedala, słynnego mitologicznego rzeźbiarza i architekta. Miasto bogaciło się dzięki handlowi

kamieni szlifierskich, które służyły do polerowania metalu. Wydobywane były w kamieniołomach

w rejonie Karfi.

Panowanie Rzymian jeszcze umocniło pozycję polis. W V. w. n.e., na miejscu starożytnej świątyni

postawiono bazylikę, w której do dziś można podziwiać resztki mozaiki.. Znajdowała sie tu

siedziba biskupa.

Okres bizantyjski, to trudne czasy dla rejonów nadmorskich. VII w. .n.e. częste były tu pirackie

najazdy saracenów. Mieszkańcy w obawie o swoje mienie i życie, przenosili się w głąb lądu.

W 780 r. nastąpiło osunięcie się ziemi. Miasto bowiem leży na granicy płyt tektonicznych.

Znaczna część budowli została zatopiona. Do dziś można podziwiać mury wystające z poziomu

morza. Przy dobrej pogodzie, można także rozpoznać zarysy budynków.

Olous, to starożytne miasto, które na

skutek ruchów tektonicznych w IV w.

uległo zatopieniu. Dziś można zobaczyć

wystające z wody resztki murów.

Elounda - czasy późniejsze

Okres panowania Wenecjan to ponowny rozkwit miasta. W dokumentach z roku 1376 r. widnieje

nowa nazwa miasta - Elounda. Powstały wielkie zbiorniki wodne oraz trzy, nieczynne juz dzisiaj,

okrągłe, kamienne wiatraki, służące do pozyskiwania soli. Wenecjanie ufortyfikowali wybrzeże,

aby bronić je przed piratami i Turkami. W czasie tym powstała twierdza na pobliskiej wyspie

Spinalonga, która została zdobyta przez Turków w 1715 r. Czasy tureckie to spowolnienie

rozwoju miasta, chociaż wciąż pozyskiwana tu sól przynosiła wciąż zyski.

W roku 1913 nastąpiło zjednoczenie Krety z Grecją. Od 1928 r. do wybuchu II wojny światowej

miały tu swoje miedzy-lądowanie hydroplany brytyjskich linii lotniczych, aby zatankować.

Niestety, właśnie aby zapobiec ewentualnemu lądowaniu aliantów, Niemcy zajęli to Eloundę.


Elounda - czasy dzisiejsze

Dziś Elounda to miasto z hotelami dla bogatych turystów. W porcie cumuje dużo kutrów

rybackich, z których można zakupić świeżą rybę. Stąd odpływają statki (za około 20 €) na pobliską

Spinalongę. Samo miasto jest bardzo przyjemne do przespacerowania, a sam port z dużą ilością

palm, jest bardzo miłym miejscem do odpoczynku po obejrzeniu zatopionych ruin starożytnego

miasta, bazyliki wczesnochrześcijańskiej, kamiennych wiatraków czy kanału którym pływają małe

stateczki chcące wypłynąć z zatoki na otwarte morze.

12. Lato

otwarte: 8:30 ÷ 15:00, w poniedziałki zamknięte



Ceny: normalny / ulgowy : 2 € / 1 €

Odkryte tu miasto, w stylu doryckim, datuje się na VII - IV w. p.n.e. Rozległy teren obejmuje

dwa wzgórza. Centrum osady ukryte jest między dwoma wzgórzami, które dawały schronienie

przed napastnikami.

Po wejściu, długie kamienne schody, prowadzą na rynek doryckiego miasteczka. Po stronie

północnej, stopnie prowadzą na prytanejon, czyli siedziby prytanów, wysokich urzędników. Po

stronie południowo - wschodniej stoi nieduża prostokątna świątynia Artemidy i głęboka cysterna.

Można tu rozpoznać teatr, świątynię, agorę i oczywiście mieszkania. Dla wytrwałych znajdą się

także przedmioty codziennego użytku.

Prace wykopaliskowe, w 1900 r., rozpoczęli francuscy archeologowie.

T

TTeren wykopalisk jest bardzo rozległy. Wysoka temperatura bardzo szybko męczy.


13. Gortyna

otwarte: zimą: 8:00 ÷ 15:00

latem: 8:00 ÷ 20:00



ceny: normalny / ulgowy : 6 € / 3 €

Pierwsze wzmianki o zasiedleniach sięgają czasu neolitu, a więc 6.000 lat p.n.e. Rozwój osady

nastąpił jednak znacznie później, 1.600 ÷ 1.100 roku p.n.e. Z tego okresu zachowała się willa z

sanktuarium w pobliskim Kannia. Odkryto tu Akropol, którego powstanie datuje się na VII w.

p.n.e. Jednak czasy świetności to okres od V do II w. p.n.e. Miasto liczyło wtedy około 300 tys.

ludności, co na tamte czasy świadczy o potędze. Gortyna była stolicą Krety i Cyreny (Afryka Płn.).

W I w. n.e. nauczał tu Tytus, uczeń św. Pawła, który stał się patronem wyspy. Z czasem

stworzono tu siedzibę arcybiskupa.

Kres miasta zapieczętował napad Saracenów w 828 r.

Prace wykopaliskowe, od 1884 r., prowadzą tu archeolodzy włoscy ze służbami greckimi.

Po wejściu na teren, ukazuje się dobrze zachowana bazylika Agios Titos, z VI w. Choć

niepozorna i często pomijana przez zwiedzających, jest to największa i najważniejsza z

kreteńskich katedr. Zaraz obok znajdują się pozostałości rzymskiego odeonu, tak nazywa się

rzymski teatr muzyczny. Miał dwa wejścia i półokrągłą scenę. Z widowni zachowały się cztery

rzędy ławek.

Tyły teatru to budynek, w którym zachowały się tablice ze spisanym w V w. p.n.e. Kodeksem

Praw, zwane "Królową Inskrypcji". Odkryte tablice mają powierzchnię łączną równą 30 m2.

Kodeks zawierał 12 kolumn (na kolejnych tablicach), a każda kolumna składała się z 52 linii. Zapis

jest w formie bustrofedona tzn. pisany na przemian z lewej do prawej, by w kolejnej linii z prawej

do lewej. Kodeks zwiększył prawa niewolników. Mogli oni wystąpić do sądu o odszkodowanie gdy

czuli się pokrzywdzeni. Mogli żenić się z wolnymi kobietami a ich dzieci były osobami wolnymi.

Dzięki kodeksowi bardzo wzrosła pozycja kobiet. Podobno miały więcej przywilejów od mężczyzn.

Odkryte są także szczątki budowli publicznych. Przykładowo:

- okazała świątynia Apollina Pytyjskiego,

- bazylika, wcześniej wspomniana,

- odeon, także wspomniany już,

- Izion - świątynia bogów egipskich z II w. n.e.,

- Pretorium, czyli siedziba rzymskiego konsula Krety z II w. n.e.,

- północna cysterna,

- Nimfeum, kamienna sadzawka na wodę, otoczona nimfami.

Z Gortyną wiąże się legenda. Rośnie tu potężny platan, którego pień jest przeorany tunelami.

Podobno tu, w jego cieniu, Zeus posiadł uprowadzoną Europę, z którą miał trzech synów. Każdy z

nich został panem mitycznych pałaców: Minos, pałacu w Knossos, Rodomantys, pałacu w Festos i

Sarpedon, pałacu w Malii. Przyjmuje się, że Minos dał początek ery minojskiej.


Pierwszym ważnym miejscem, po

wejściu na teren archeologiczny, jest

bazylika z VI w.

W V w. p.n.e. w Gortynie spisano Kodeks Praw


14. Festos

Ceny biletów: normalny: € 8, ulgowy: € 4

Dni bezpłatne:

6.III., 18.IV., 18.V., ostatni weekend września, 28.X., w każdą pierwszą niedzielę od 1 listopada

do 31 marca

Bilety ulgowe dla:

- rodziców podczas wizyt edukacyjnych szkół podstawowych,

- studentów wyższych uczelni spoza Unii Europejskiej, po przedstawieniu legitymacji,

Wstęp bezpłatny dla:

- nauczycieli podczas wizyt edukacyjnych szkół i instytucji szkół podstawowych, średnich i

wyższych oraz szkół wojskowych,

- posiadaczy ważnej karty bezrobocia,

- dziennikarzy którzy posiadają legitymację dziennikarską

- członków Stowarzyszeń Przyjaciół Muzeów i Stowarzyszeń Archeologicznych, po okazaniu

poświadczonej legitymacji członkowskiej,

- członków Izby Sztuk Pięknych Grecji i równorzędnej Izby Państw Członkowskich UE, po

okazaniu karty członkowskiej,

- rodziców rodzin z trójką dzieci i ich dzieci, jeśli rodzice są w wieku do 23 lat lub 24 lat, jeśli są

studentami i niezależnie od wieku, jeśli są niepełnosprawni, po okazaniu poświadczenia

rodziny wydanego przez gminę

- rodziców rodzin wielodzietnych i ich dzieci w wieku do 23 lat, do 25 roku życia, jeśli wykonują

swoją służbę wojskową lub studia i niezależnie od wieku, jeśli są niepełnosprawni, po okazaniu

poświadczonego przebiegu z wieloma dziećmi z Najwyższej Konfederacji Młodych Dzieci z

Grecji (ASPE).

Pałac w Festos należał do króla Radamantysa, jednego z trzech synów Zeusa i księżniczki

tyryjskiej, Europy. Mimo wielu zniszczeń, wykopaliska są w naprawdę dobrym stanie. Ruiny

ukazane są zwiedzającym dokładnie w takim stanie, jak je odkopano. Nie próbowano odtwarzać

wnętrz czy kolorów, jak jest to w przypadku pałacu w Knossos. Nie ma tu wielkiej masy turystów.

Nawet w szczycie sezonu bywa tu spokojnie. Można więc bez przepychania oglądać wykopaliska,

a także robić zdjęcia bez przypadkowego tłumu innych zwiedzających. Wszystko to sprawia, że

dla wielu jest to miejsce najcenniejsze na Krecie. Wspaniała historia pałacu dopełnia jego

świetności.

Wspaniała historia pałacu dopełnia jego świetności. Tutaj bowiem spisano kodeks prawny na

kamiennych tablicach, który można dziś oglądać w Gortynie. Mieszkał tu sprawiedliwy i ceniony

król Radamantys, który po śmierci stał się sędzią zmarłych w Hadesie. W trakcie wykopalisk,

znaleziono tu słynny dysk, który jest jednym z najważniejszych eksponatów w Muzeum

Archeologicznym w Heraklionie.


Wejście do wykopalisk Pałacu w Festos jest bardzo zielone

Historia Festos

Pierwsi mieszkańcy przybyli tu już w III tysiącleciu p.n.e., choć pierwszy pałac powstał około II

tysiąclecia p.n.e. Niestety, około 1700 r. p.n.e. został zniszczony. Szybko postarano się by powstał

nowy. Był o wiele większy i okazalszy. Znów nie minęły 3 wieki, by około 1450 r. p.n.e. został

zniszczony, tym razem przez silne trzęsienie ziemi.

Ruiny, które możemy oglądać, prawdopodobnie pochodzą z VIII w. p.n.e. Państwo - miasto, czyli

Polis silnie rywalizowało wtedy z pobliską Gortyną, która w II w. p.n.e. podbiła Festos.

Pałac w Festos a mitologia

Zeus, bóg Olimpu, znany jest z licznych miłostek. Jedna z nich była bardzo owocna w skutkach dla

Krety. Zeus zakochał się bowiem, w słynącej z urody, w tyryskiej księżniczce, Europie. Pod

postacią orła, sprowadził na wyspę i spłodził trzech synów. Wg podań, król Festos, Radamantys,

jest potomkiem boga. Król zasłużył się jako dobry i sprawiedliwy władca. Potrafił osądzić i wydać

sprawiedliwy wyrok w najbardziej zawiłych waśniach. Widzieli i doceniali rządy; ojciec Zeus i

wujek Hades. Jako nagrodę Rademenes doznał zaszczytu, aby pośmiertnie zostać sędzią ludzi po

ich śmierci.

Wspomnienia po Festos

Epimenides

Epimenides, jeden z siedmiu mędrców starożytności, urodził się w Festos. Był kapłanem, poetą i

filozofem. Legenda głosi, że w dzieciństwie zasnął w jaskini, by obudzić się po 57 latach jako

dorosły człowiek, obdarzony ogromną mądrością. Wg różnych podań dożył wieku 157 lat, lub

nawet 299.

Około 596 r. p.n.e. został wezwany do Aten. Mieszkańcy umierali tam bowiem na straszną zarazę.

Zadaniem kapłana było przebłaganie bogów.

Wspomnienie o mędrcu jest w Biblii Świętej. W Liście do Tytusa, św. Paweł, gdy charakteryzuje

Kreteńczyków, cytuje słowa Epimenidesa: "Kreteńczycy zawsze kłamcy, złe bestie, brzuchy

leniwe". Słowa te nazwano paradoksem Epimenidesa, gdyż wypowiedział się źle o mieszkańcach

wyspy, sam będąc jednym z nich.


Kodeks prawny

Tablice z wyrytym kodeksem prawnym, które podziać można w Gortynie, spisane zostały około V

w. p.n.e. w Festos. Więcej o tablicach na stronie.

Dysk z Festos

Przyjmuje się, ze gliniany dysk o średnicy około 16 cm, powstał w 17 w. p.n.e. Odnalazł go, włoski

archeolog Luigi Perniera w 1908 r. Dziś oglądać dysk można w Muzeum Archeologicznym w

Herklionie.

Dysk pokryty jest spiralnie ułożonym napisem w postaci ideogramów, przypominających pismo

linearne A. Wielokrotnie podejmowano próby odszyfrowania napisu. Np. w 1948 r. grecki uczony

odczytał następujący tekst:

"Pan Najwyższy - bóstwo, tronów mocarnych gwiazda,

Pan Najwyższy - słów pociechy delikatność,

Pan Najwyższy - proroctw dawca,

Pan Najwyższy - jaj białko"

Wykopaliska pałacu festos

Prace prowadzono w latach 1901 - 1909 oraz po 1945. Odsłonięto ruiny pałacu kultury

minojskiej. Zabudowania, rozmieszczone przy centralnym dziedzińcu, zajmowały obszar 8,3 tys.

m2. Wejście umieszczone było po zachodniej stronie. prowadziło przez monumentalne schody i

podwójny portyk, na dziedziniec. Ściany sal reprezentacyjnych zdobione były kolorowymi

freskami. Ponieważ odnaleziono resztki schodów prowadzących wyżej, przyjmuje się, że w

starożytności kondygnacji było więcej. W starożytności prowadzono tu wyrób miedzi i

produkowano brąz. Był to silnie działający ośrodek handlowy. Zachowały się ślady rudy miedzi,

kanały wodne związane z jego wytopem, oraz sztuczne stoki umożliwiające transport

wytopionych sztab metalu aż do portu.

Znaleziono tu także wiele zabytków, m.in. ceramikę, której przykłady w postaci dzbanów -

pitosów są częstym obiektem do robienia zdjęć pamiątkowych.

Pałac w Festos to rozległy

teren, który warto

przeanalizować z

tabliczkami

licznie tu informującym o

odkrytych budowlach.


15. Frangocastello otwarte: 8:00 ÷ 17:00

cena: 1,5 €

W latach 1371 ÷ 1374 r. Wenecjanie zbudowali tu twierdzę. Miała chronić południową część

wyspy przed Turkami i piratami. Składowano tu też materiały dla weneckiej floty. Jako znak

przynależności, nad głównym wejściem od strony morza, umieścili lwa weneckiego. Prostokątny

mur wzmocniony jest 10 metrowymi czterema wieżami warownymi ustawionymi w narożach.

Całkiem dobrze zachowały się też mury.

Przyjeżdżając tu można mieć wrażenie rozczarowania. Do twierdzy prowadzi trudna, kręta i

stroma droga. Sam zabytek natomiast to gołe mury niczym nie zachęcające do zwiedzania. Aby

zainteresować się miejscem, warto więc znać jego historię.

W 1770 r. Turcy zdobyli twierdzę Frangokastello.

W maju 1828 r. rozegrała się tu dramatyczna walka, w której Kreteńczycy walczyli o

wyzwolenie z niewoli tureckiej. Powstańcom, pod dowództwem Hadjihimalisa Dalianisa, udało

się zdobyć zamek warowny. Bardzo szybko Mustafa Pasza wysłał 8 - tysięczną armię. Greccy

rebelianci walczyli przez 7 dni. Polało się morze krwi, zginęło ponad tysiąc wojowników. 17 maja

udało się Turkom zdobyć jedną z wież. Tego dnia najeźdźcy zabili 338 powstańców. Zginął też

dzielny przywódca, Hadjihimalisa Dalianisa. Turcy widowiskowo zmasakrowali ciało, a odciętą

głowę wbitą na pal, zanieśli Paszy. 24 maja Turcy odstąpili od oblężenia. Morze przez długi czas

wyrzucało ciała tych, którzy zginęli w obronie wolności kraju.

Dla Kreteńczyków miejsce to jest symbolem walki o niepodległość. Na dziedzińcu, przed

wejściem na teren zamku, postawiono pomnik przywódcy rebeliantów. I, choć postawiony został

przez Wenecjan, paradoksalnie jest twierdzą Ludzi Rosy. Bowiem w maju, w rocznicę tragicznej

bitwy, rankiem gdy słońce ledwo co ukazuje się za horyzontem, pojawiają się ciemne cienie. Gdy

wiosenna rosa pokrywa mury, przyjeżdżają tu miejscowi i turyści by wyglądać zjawiska.

To niewyjaśnione zjawisko było, od ponad dwustu lat, wielokrotnie badane i opisywane.

Źródła podają, że już w 1890 r. przechodzące tędy wojsko tureckie natknęło się na Ludzi Rosy i

uciekli w popłochu. W czasie II wojny światowej, Niemcy otworzyli ogień do cieni wyłaniających

się z ciemności.

Może się to wydawać bajką, ale

coś jest w historii, jeśli w sprawę

zainteresowali się naukowcy.

Stwierdzili oni, że dziwne cienie

pojawiają się tylko w określone,

nieprzypadkowe 7 dni maja. Spektakl

trwa 10 minut i pojawia się tylko gdy

morze jest bardzo spokojne. Kończy

się z chwilą pojawienia pierwszych

promieni słonecznych.

Co tu jest bajką, co historią

opowiadaną z ust do ust

patriotycznych Greków, ile jest tu


16. most Aradena

Stalowy most wznosi się około 140 metrów nad dnem wąwozu. Luźno ułożone deski drgają przy każdym

stąpnięciu. Szpary uwidaczniają, jak duża przepaść jest pod nami.

Miejsce to lubią młodzi Grecy, gdyż odbywają się tu skoki na bungee.


17. Klasztory

Każdy z klasztorów to dziś miejsce ciszy i spokoju. Liczne krużganki przyozdobione zielenią ze

śpiącymi, po kątach, kotami, sprawiają, że chce się nie tylko zwiedzać ale i posiedzieć w ciszy.

Warto zdać sobie jednak sprawę, że nie zawsze była to oaza spokoju. W czasach okupacji

tureckiej czy niemieckiej, klasztory były miejscem schronienia dla ludności i walki o

niepodległość. Niestety, było to często miejsce okrutnej rzezi.

17.1. Monastyr Agia Triada Tzagaroli

otwarte: 8:00 ÷ 14:00 i 16:00 ÷ zachodu

cena: 2 €

Monastyr Agia Triada znaczy Klasztor św. Trójcy. Założycielami byli weneccy mnisi, Laurentios i

Jeremias Giagorolich, którzy przeszli na prawosławie. To od nich pochodzi przydomek Moni

Tzangarolou. Pierwszy kościółek wybudowany był w 1631 r. Jednak szybko okazał się zbyt mały. I

tak, w niespełna 20 lat później, rozpoczęto budowę znacznie większego, by w 1634 r. oddać do

użytku.

W czasie okupacji osmańskiej, Turcy nie

tolerowali tutejszej religii, dlatego klasztory

na Krecie były częstym obiektem napaści

czy podpaleń, a sami mnisi poddawani byli

torturom i wielogodzinnym

przesłuchaniom. Rok 1821 to tragedia dla

tego miejsca. Klasztor został całkowicie

spalony a drogocenne i sakralne

przedmioty, szczególnie wyposażenie

biblioteki, zostały zrabowane lub

zniszczone. Mieszkańcy okolicy szybko

zjednoczyli się w budowę nowego klasztoru. Już w 1839 r. postawiono obok nowy, który do dziś

urzeka pięknem i miłą atmosferą.

Czworokątny dziedziniec pełen jest

krużganków kryjących wejścia do

pomieszczeń klasztornych, schodów i studni

przyozdobionych doniczkami i wazonami z

kwiatami. Pośrodku stoi kościół z bogato

rzeźbionymi ikonastos (drewniana ściana z

ikonami). Po lewej stronie dziedzińca

znajduje się muzeum sztuki sakralnej z

ikonami, rękopisami i pamiątkami z okresu

XV - XVII w., oraz snycerką (rzeźby w

drewnie) z XVIII i XIX w.


W sklepiku można kupić oliwę, miód, wino i mydła oliwne. Do ich wyrobu wykorzystuje się oliwki

z okolicznych i bardzo rozległych tu gajów oliwnych, w których drzewa mają ponad 500 lat.

Wyroby sa bardzo cenione gdyż wiadomo, że najbardziej cenne oliwki są właśnie ze starych

drzew. Mnisi wyrabiają oliwę metodami tradycyjnymi na klasztornych prasach. Wina natomiast

wytwarzane są z winogron rosnących w ekologicznych winnicach, bez stosowania jakiejkolwiek

chemii.

Zainteresowanie turystów wzbudza drzewo przy południowych schodach, które rodzi

jednocześnie pomarańcze, mandarynki, cytryny i limonki.

17.2. Monastyr Moni Gouvernetou

otwarte: poniedziałek, wtorek i czwartek: 9:00 ÷ 12:00 i 17:00 ÷ 19:00

sobota i niedziela: 9:00 ÷ 11:00 i 17:00 ÷ 20:00

środa i piątek: zamknięte

cena: bezpłatnie

Należy uszanować wymóg klasztorny, iż żadnego miejsca związanego z tym klasztorem nie

wolno filmować.

Zwiedzanie Moni Gouvernetu

Po odwiedzinach w klasztorze Agia Triada

warto udać się do kolejnego, Gouverneto

mieszczącym się około 5 km w głąb

półwyspu Akrotirii. Kręta i wąska droga

wyłożona jest płytami betonowymi. Nie

przyjeżdżają tu więc wycieczki

fakultatywne. Co więcej, trudno w tych

rejonach już o jakiegokolwiek turystę. Dla

wielu zwiedzających właśnie z powodu

ogarniającej ciszy i tajemniczości, jest to

miejsce niezwykle ciekawe. Mieszkający

tu mnisi strzegą swojej prywatności,

dlatego trzeba dobrze zaplanować wycieczkę by zastać otwartą bramę. Klasztor zamknięty jest w

środy i piątki, otwarty natomiast w pozostałe dni tylko rano i wieczorem (do 12:00 i po 17:00).

Klasztorny dziedziniec nie jest przystosowany dla zwiedzających. Choć zieleni nie brakuje, nie są

tu powystawiane piękne wazoniki z kwiatkami. Nikt nie sprzedaje wyrobów mnichów i nie są

pobierane opłaty. A przy wejściu na teren klasztorny widnieje tablica z prośbą o nie robienie

zdjęć oraz stosowny strój.

Historia klasztoru

Klasztor Moni Gouverneto założony został w X w. przez Jana Pustelnika, o czym informacje są

przy opisie klasztoru Moni Katholiko. Położenie pierwotnego było blisko morza, co ułatwiało

piratom częste napaści na mnichów. Bracia zakonni zostali więc zmuszeni do przeniesienia się w


wyższe rejony gór i otoczenie terenu grubym i wysokim murem. W 1537 r. był to największy

klasztor na Krecie. Od tego czasu, wolni od napaści mnisi pomnażali swój majątek; mieli w

posiadaniu ogromne tereny z drzewami oliwnymi. Jednocześnie bracia zadbali by założyciel

klasztoru został świętym. Udaje się im to w 1632 r., gdy kościół prawosławny uznał Jana

Pustelnika jako Świętego, a dzień 6 października jako Jego święto.

Złote czasy klasztoru zniszczył najeźdźca

osmański. Turcy nie tolerowali żadnych

przejawów religii chrześcijańskiej. Dla

wszystkich klasztorów na Krecie był to

bardzo trudny czas. Także tu doszło do

wielu tragedii. Najbardziej tragiczny to

rok 1821, gdy Turcy napadli na klasztor i

wymordowali bezbronnych mnichów,

także tych którzy próbowali uciec. Bracia

zakonni nie upadli na duchu, w latach

1866 ÷ 1869 zasłynęli jako nieoceniona

pomoc rebeliantom w walce o wolność

kraju.

W 1894 r., gdy panowanie najeźdźcy

chyliło się ku upadkowi, mnisi dostali

pozwolenie na dokończenie budowy

świątyni. I tak, w dwa i pół wieku od

rozpoczęcia, ukończono budowę

klasztoru.

Nie minęło pół wieku, by kolejny

najeźdźca, w czasie II wojny światowej,

zaczął z tego miejsca kontrolować

region.

Od 2005 roku mnisi rozpoczęli prace

konserwatorskie mające na celu

naprawienie szkód z ubiegłych wieków.

Klasztor Moni Gouverneto

Grube i wysokie mury nadają charakter twierdzy. W narożach stały cztery wieże z bastionami, by

chronić przed napastnikami.

Na środku dziedzińca stoi kościół Marii Dziewicy, zbudowany na planie krzyża. Wejście zdobią

rzeźby przedstawiające potwory. Dalej, w przedsionku znajduje sie ikona przedstawiająca św.

Jana Gouverneto.

Wokół dziedzińca, na dwóch piętrach, znajduje się 50 komórek mnichów, jadalnia i małe

muzeum.


17.3. Monastyr Katholiko

otwarte: całą dobę

cena: wejście bezpłatne

Jaskinia Niedźwiedzia na płw. Akrotirii

Zwiedziwszy klasztory opisane wyżej, w dalszą drogę trzeba udać się piechotą. Samochód należy

pozostawić przed bramą Moni Gouverneto, by bramką naprzeciwko wejścia, opuścić mury

klasztoru. Krótki spacerek wystarczy by dojść do ruin całkowicie opuszczonych zabudowań. Są to

pozostałości klasztoru, który obecnie w żaden sposób nie jest użytkowany. Ciekawostką tego

miejsca jest jaskinia zwana niedźwiedzią, wiąże się z nią bowiem ciekawa historia.

Otóż, gdy klasztor był zamieszkały przez Eremitów, w jaskini mnisi trzymali wodę na własne

potrzeby. Dziwiło ich jednak to, że

bardzo często rankiem zbiornik był pusty,

choć jeszcze wieczorem wypełniony był

po brzegi. Jeden z zakonników ofiarował

się, iż zostanie w grocie na noc by

zaobserwować co takiego dzieje sie po

zapadnięciu zmroku. Gdy już przysypiał,

dobrze po północy, do jaskini wszedł

ogromny niedźwiedź by napić się z

zakonnego zbiornika. Brat wielce

wystraszony żarliwie począł modlić się do

Najświętszej Marii Panny. Prośby zostały

wysłuchane, gdyż miś skamieniał.

Potwierdzeniem legendy jest postać siedząca przy wodopoju, przypominająca niedźwiedzia.

Opowieść łączy czasy starożytne ze współczesnymi, gdyż niedźwiedź jako zwierzę święte w

czasach przed naszą erą, został pokonany przez Boga.

Wokół Moni Katholiko jest dużo podobnych grot w których mieszkali eremici


Trzeci, z proponowanych na płw. Akrotiri, klasztor Moni Katholiko znajduje się w sporej

odległości od jaskini. Wprawdzie wystarczy około pół - godzinny spacer, jednak upał i fakt, że idąc

stromymi schodami, można nie spotykać nikogo, dodaje tajemniczości i odosobnienia.

Bezwzględnie trzeba wziąć duży zapas wody i czegoś co doda energii. Nie jest wskazane na ten

męczący spacer zabierać dzieci.

Nie mniej jednak Moni Katholiko jest warte obejrzenia. To jest miejsce inne niż każde inne na

wyspie. Pozostałości klasztorne schowane w górach nadają magii.

Wszystko zaczęło się, gdy Jan Gouvernetou, uciekając morzem z Bliskiego Wschodu, osiadł tu

w jaskini. Mieszkał pustelniczo, całkowicie samotnie, do czasu gdy przybywało mu wyznawców.

Eremici, tak nazywają się zakonnicy o wyjątkowo surowej regule, żyjących w pustelniach

odosobnionych od cywilizacji, zbudowali w XV w. klasztor Moni Katholiko.

Zachowała się piękna brama prowadząca do klasztoru i kościółek ukryty w skale W

dwupiętrowej budowli, na piętrze prawdopodobnie było mieszkanie opata. Imponująco wygląda,

szeroki na 10 m, most nad wąwozem, w którego filarach pozostała cysterna i pomieszczenia

magazynowe.

Na klasztor często napadali piraci, plądrując klasztor ze wszelkich kosztowności a i często

mordując zakonników. Dlatego w XVI w. klasztor przeniesiony został wyżej. Moni Gouvernetou

jest następstwem Moni Katholiko.

Ciekawostką miejsca jest też to, że na pobliskiej plaży Anthony Quinn tańczył sirtakę do filmu

Grek Zorba.

Warto tu zejść by poczuć magię miejsca.

Wejście na teren klasztoru to

tajemnicza brama, która oddaje

specyfikę miejsca


17.4. Monastyr Moni Arkadiou

Około 23 km na południe od Rethimnonu, znajduje się klasztor Moni Arkadiou.

Prawdopodobnie powstał na przełomie X i XI w., jednak obecne zabudowania pochodzą z XVII w.

dodatkowo odrestaurowane po wydarzeniach w 1866 r.

XVIII i XIX wiek to czas okupacji tureckiej, który był szczególnie ciężki dla wyznania

prawosławnego.

W tym klasztorze, zarówno zakonnicy jak i okoliczni mieszkańcy nie pogodzili się z losem kraju

podległego. Zaciekle walczyli o wolność. To tu utworzono centrum ruchu powstańczego. Czarną

datą jest 8. XI. 1866 r., kiedy to około 1.000 patriotów, w tym tylko 300 uzbrojonych bojowników

a reszta to kobiety z dziećmi, pod dowództwem opata Gabriela, zabarykadowali się przed 15.000

Turków. Po tym jak turecki dowódca bezskutecznie wezwał Kreteńczyków do poddania się, na

drugi dzień wojsko armatą wysadziło bramę i wtargnęło do środka. Odbyła się tu okrutna rzeź.

Mordowano każdego napotkanego tu Greka. Nieważne czy to zakonnik, kobieta czy dziecko. Gdy

nie było już nadziei na ratunek, opat klasztoru i Konstantinos Giaboudakis, wysadzili w powietrze

magazyn z prochem, razem z ludźmi którzy szukali tu schronienia. Wybuch przeżyło tylko 114

osób. Wydarzenie to odbiło się szerokim echem w Europie i znacznie przyczyniło się do

powstania republiki Krety w 1898 r.

Dzień 8 listopada jest świętem narodowym Kreteńczyków, a klasztor Moni Arkadiou jest

Pomnikiem Narodowym.

Dziś miejsce to przepełnione jest

ciszą i spokojem, jednak nie zawsze

tak było


Galeria zdjęć i obrazów przypomina o wydarzeniu z 8 listopada 1866r. Wojska tureckie wdarły się na teren klasztoru, nie mając litości nie tylko dla zakonników, ale także dla kobiet i dzieci, które się tu schowały.

Dziedziniec ma kształt prostokąta, w którego centralnej części stoi kościół z 1587 r. Na

ścianach wciąż wyraźne są ślady walki w 1866 r. Fasada przyozdobiona jest podwójnymi

kolumnami z korynckimi głowicami, ustawionymi z obu stron każdego wejścia. Wnętrze

przyozdobione jest pięknym ikonostas, powstałym w 1927 r., wyrzeźbionym z drzewa oliwnego.

Piękne, łukowe krużganki, kryją cele mnichów, pomieszczenia magazynowe i muzeum.

17.5. Monastyr Piso Preveli

otwarte: 9:00 ÷ 13:30 i 15:30 ÷ 19:00

cena: 2 €

Nie jest znana dokładna data powstania klasztoru. Przypuszcza się, że na przełomie X i XI w.

W XVII ÷ XIX wieku, zakon odgrywał dużą rolę w powstaniach przeciwko władzy tureckiej,

przez co był wielokrotnie ograbiany i niszczony. Po zjednoczeniu Krety z Grecją, w 1913 r. klasztor

mógł powrócić do spokojnego życia, skupiając się na sprawach duchowych. Czas ten

przeznaczono także na odbudowę budynków klasztornych.

II wojna światowa to kolejne wyzwania. Znów przybyło chwalebnych kart w historii zakonu.

Zorganizowano tu centrum ruchu oporu. Mnisi, pod przykryciem nocy, pomogli wielu Anglikom,

Australijczykom i Nowozelandczykom uciec łodzią podwodną do Egiptu. Najbardziej znanym

epizodem w dziejach klasztoru było wydarzenie z 1941 r. Po przegranej bitwie o Kretę, opat

Agathonos ukrywał w klasztorze żołnierzy alianckich. Później zakonnicy pomagali w ich ewakuacji

z pobliskiej plaży palmowej. Niestety, druga próba ewakuacji zakończyła się wykryciem. Niemcy

srogo ukarali mnichów. Po wielogodzinnych, okrutnych przesłuchaniach, zostali oskarżeni o

posiadanie broni i osadzeni w więzieniach. Opat, w obawie o życie, musiał uciekać z klasztoru.

Dopiero wstawiennictwo biskupa Agathangelosa Xirouhakisa złagodziło kary i zakonnicy mogli

wrócić do klasztoru. Na miejscu okazało się, że Niemcy splądrowali wszystkie budynki klasztorne,


skradli najważniejsze i najdrogocenniejsze kosztowności. A to, czego nie zabrali, mocno zniszczyli.

Do czasu zakończenia wojny, zarówno klasztor jak i okoliczne miejscowości były pod ciągłym

nadzorem okupanta.

Obecnie klasztor składa się dwóch kompleksów zabudowań. Dolna część – Kato, jest mocno

zniszczona i nie jest udostępniona dla zwiedzających. Wyższa część – Pisso, w centralnej części

ma niewielką fontannę, naprzeciwko której jest mały budynek z pamiątkami i lokalnymi

produktami. Na głównym dziedzińcu stoi kościół, pod wezwaniem Jana Teologa. Został

postawiony w 1835 r. na miejscu zburzonego. Kościółek jest niewielki, długości raptem 14

metrów i 8 szerokości. Ściany mają 1,8 szerokości u podstawy by zwężać się przy sklepieniu do

1,2 m. Sprawia to, że w środku można odpocząć od męczącego upału. Budowla jest prosta, z

nielicznymi akcentami zdobiącymi. W 1911 r. dodano tu dwugłowego orła. We wnętrzu uwagę

przykuwa złocona ambona z 1863 r. Jest tu dużo pięknych ikon malowanych przez najlepszych

lokalnych malarzy na przełomie lat 1840 / 1841 a osadzonych w ikonostasie. Na czas okupacji

zostały schowane w okolicznych jaskiniach. Znajduje się tu także, odzyskany po wojnie, cudowny

krzyż Ephraim. Jest to bogato zdobiony, złoty krzyż z odpryskiem krzyża Chrystusa. Przypisuje się

mu uzdrawiającą moc.

Na głównym dziedzińcu znajduje się mały kościółek, warty odwiedzenia.

Pomnik żołnierza alianckiego i opata Agathonosa przypomina odwiedzającym o dużej roli klasztoru w czasie okupacji tureckiej i niemieckiej.


17.6. Monastyr Kato Preveli

Klasztor Preveli to tak naprawdę dwa klasztory; Piso Preveli i Kato Preveli, oddalonych od siebie o

około 3,5 km.

Klasztor Kato Preveli leży w malowniczym zakątku; na zboczach gór, przy wyjściu z wąwozu

Kourtaliotiko. Choć dziś nie jest już zamieszkały, w czasach okupacji osmańskiej i niemieckiej, był

bardzo ważnym centrum ruchu oporu. Jego powstanie datuje się na X w., co sprawia, że jest

najstarszym klasztorem na wyspie.

Kompleks klasztorny jest otwarty w godzinach 8:00 ÷ 13:30 oraz 16:00 ÷ 19:00 i nie są pobierane

opłaty. Nie ma tu też zbyt wielu turystów, gdyż do niedawna był to obiekt zamknięty dla

zwiedzających.

W centralnym miejscu, na niewielkim dziedzińcu, znajduje się kościół św. Jana Chrzciciela, wokół

którego rozlokowane są budynki o różnym przeznaczeniu; cele, pokój opata, kuchnia i jadalnia,

magazyny czy pomieszczenie do produkcji oliwy z oliwek. Wokół klasztoru bowiem rozciągają sie

ogromne tereny z drzewami oliwnymi. Wydawałoby się, że miejsce jest idealne, jednak ciągłe

napady najeźdźców, zmusiły mnichów do opuszczenia tego miejsca.

Klasztor Kato Preveli jest dziś opuszczony. Nikt tu nie mieszka. Od niedawna udostępniony jest dla zwiedzających.

Klasztor Kato Preveli to jakby małe, kamienne miasteczko. Zwiedzanie jest bardzo przyjemne tym bardziej, że nie ma tu tłumu turystów.


18. Miasta

18.1. Agios Nikolaos

18.2. Chania

Od okresu minojskiego było to jedno z najbardziej znaczących ośrodków na wyspie. W XIII w.

Wenecjanie rozbudowali miasto. W 1537 r. otoczyli miasto murem ochronnym. Niestety, nie na

wiele sie to zdało, gdyż właśnie to miasto Turcy zdobyli jako pierwsze w 1645 r. Co więcej, w

1851r. przenieśli tu centrum administracyjne Krety. Czas okupacji hitlerowskiej pozostawił

kolejne zniszczenia.

Chanię turyści polubili szczególnie.

Port Wenecki został zbudowany w XIV w. Usypany wał nie był miłym miejscem dla

Kreteńczyków, bowiem Włosi i Turcy wykonywali tu kary śmierci. Sam port nigdy nie miał

szczególnego znaczenia, gdyż mała głębokość morza w tym miejscu uniemożliwia wpływanie

dużym statkom. W 1497 r. Wenecjanie dobudowali arsenały, czyli przylegające do siebie hale z

kamienia z kolebkowymi sklepieniami. Używane były do przechowywania, w zimie, galer, oraz do

deponowania uzbrojenia wojennego. Dziś rybacy mają tu swoje magazyny. Na końcu masywu

stoi piękna latarnia morska.

Meczet Janczarów wybudowali Turcy zaraz po zdobyciu miasta, w 1645r. Janczarowie to była

elitarna grupa żołnierzy, którzy porywali chrześcijańskich chłopców. Poddawano ich twardemu

szkoleniu i zmuszano do przejścia na islam.

Stare miasto położone jest na południe od portu. Najstarsze budowle sięgają XIII w. a

okalający miasto mur z XVI w. W czasie II wojny światowej zostały mocno zniszczone. Szczególne

szkody wyrządziły naloty bombowe w 1941 r.

Topanas była dzielnicą zamieszkaną głównie przez Turków. Dziś jest to dzielnica wąskich,

klimatycznych uliczek, pełnych sklepików i małych, stylowych hotelików.

W Evraiki było getto żydowskie z okresu najpierw weneckiego, później tureckiego. Żydzi

poddawani tu byli strasznym represjom, większość żyła w ubóstwie. W czasie II wojny światowej,

w 1944 r., Niemcy postanowili wywieść wszystkich do obozu zagłady. Statek eksplodował na

morzu. Nikt nie przeżył.

Najstarszą dzielnicą jest Kastelli. Odkryte tu pozostałości murów wskazują na czwarte-

tysiąclecie p.n.e. Natomiast znalezione pozostałości willi minojskich sugerują, że mógł tu stać

pałac. Znaleziska wystawione są w Muzeum Archeologicznym. Niestety naloty niemieckie

zniszczyły znaczną część wykopalisk.

W Chanii znajduje się ciekawe Muzeum Archeologiczne. Usytuowane jest w byłym klasztorze

San Francesco z XVI w. Gdy Turcy zamienili na meczet, dobudowali część zachodnią. Trójnawowa

bazylika kryje wspaniałe, chronologicznie ułożone, eksponaty. Bilety: 4 € / 2 €, czynne jest 8:00 ÷

15:00 oprócz poniedziałków.

Na ulicy Zambeliou 43/45 turyści zlokalizowali loggię wenecką, po której niewiele zostało.

Zachował się natomiast ciekawy herb z napisem "Nie będzie nisko ceniony ten, kto jest bogaty

duchem".

W dzielnicy Platia, znajduje się, bogato zdobiona, hala targowa w kształcie krzyża.

Wybudowana została w 1923r. Można kupić tu dosłownie wszystko.


Port przyciąga turystów szczególnie po zmroku.

W dzień warto odwiedzić meczet, który nocą jest pięknie oświetlony.

18.3. Iraklion

W czasach świetności Pałacu w Knossos, Iraklion było jego portem. Możliwe jest więc, że sięga

2.000 lat p.n.e. Nie ma jednak dowodów na tę hipotezę. Obecne miasto zostało założone w 824

r. przez Saracenów. Nazywanym wtedy Heraklea, od Heraklesa. Jako siódme zadanie,

wyprowadził byka z Krety. Saraceni pozwolili piratom korzystać z portu, co zaburzyło dobre

stosunki z Cesarstwem Bizantyjskim. W 961 r. przybyli tu Bizantyjczycy, którzy całkowicie spalili

miasto. Wszystkie pirackie łupy wywieźli do Konstantynopola. Gdy wyspę zdobyli Wenecjanie,

miasto stało sie siedzibą gubernatora i otrzymało nazwę Candia, tak jak zresztą cała wyspa. Kwitł

tu wtedy handel ze wschodem. Spowodowało to znaczny rozwój miasta. Wenecjanie budowali tu

bogate wille. Kreteńczycy nie godzili się z tym, dlatego wciąż wybuchały tu nowe rewolucje.

Wenecjanie postawili więc ogromny mur obronny w 1538 r. Mur miejscami jest gruby na 40 m i

posiada aż 7 bastionów. Wybudowali też fortecę Koules.

Gdy Turcy zdobyli już całą wyspę, o Iraklion musieli walczyć przez 21 lat. Czas ten okupiony

został śmiercią 30.000 Kreteńczyków i 120.000 Turków. 27.IX.1669 r., okupanci zdobyli miasto.

Nazwali je Megalo Kastro, co znaczy Wielki Zamek. Chrześcijanie opuścili zniszczone miasto, które

pod nowymi rządami bardzo upadło gospodarczo. Dopiero po przyłączeniu do Krety, w 1913 r.

odzyskał dawne znaczenie.

II wojna światowa pozostawiła wiele zniszczeń.

W 1971r. Iraklion został stolicą Krety. Dziś jest to miasto bardzo chętnie odwiedzane przez

turystów.

Ciekawe miejsca:

- Mieszcząca się w porcie, forteca wenecka.

- Mury miejskie z bastionem Martinengo.


- Muzeum Archeologiczne. Jest to drugie, co do wielkości muzeum Grecji, oczywiście po Muzeum

Narodowym w Atenach.

- Fontanna Morosini. Znajduje się w centrum miasta Wybudowana została w 1628r. przez

weneckiego gubernatora weneckiego, Francesco Morosiniego. Ozdobą fontanny są cztery lwy,

oraz ozdoby ścian przedstawiające różne historie z mitologii greckiej.

W 1239r. Wenecjanie wybudowali tu kościół San Marco. W czasie panowania tureckiego

zorganizowano tu meczet. Budynek został odrestaurowany w 1960r. Dziś służy jako sala

wystawowa.

18.4. Margarites

Nie warto przyjeżdżać tu do południa, gdyż jest tu wtedy dużo wycieczek fakultatywnych

Miała miejscowość ukryta w górach, a dokładnie u podnóża najwyższej góry na wyspie,

Psiloritis. Nie ma tu banku, poczty ani tym bardziej galerii handlowej, za to jedna ulica i mnóstwo

zakładów garncarskich. Trudno powiedzieć, czy jest tu taniej, ale z całą pewnością wyroby

wykonane są tu metodą tradycyjną. Wiele warsztatów wystawione ma koło garncarskie na

którym, przy turystach, rzemieślnicy wykonują istne cuda.

uliczka Margarites usiana jest

warsztatami garncarskimi

Garncarze w Margarites nie oceniają wysoko wazonów jak na zdjęciu, po prawej. Podobne wyrabiane są masowo i wypalane w piecu elektrycznym. Dzban po lewej wykonany jest ręcznie a później wypalany w tradycyjnym piecu. Zaokrąglone kształty nawiązują do przeznaczenia. Kobiety trzymając za ucho naczynia, niosły na ramieniu. Podstawka jest potrzebna aby dzban nie przewrócił się.


19. Jaskinie i wąwozy

19.1. wąwóz Samaria otwarty: od 1 maja do 31 października od godz. 7:00

cena: 5 €

W razie złej pogody może się zdarzyć, ze wąwóz jest zamknięty.

Do wąwozu organizowane są wycieczki fakultatywne, jednak równie dobrze wyjazd można

wykupić w miasteczku w którym jest hotel, za około połowę ceny.

Wąwóz Samaria jest najdłuższym wąwozem w Europie. Jego długość wynosi 18 km. Początek

zaczyna sie na wysokości 1.250 m n.p.m. Przejście go, w zależności od kondycji, zajmuje 4 ÷ 7

godz. Wąwóz stworzyła mała rzeczka biegnąca między Górami Białymi i Górami Volakias.

Najbardziej znany odcinek to tzw. żelazna brama, gdzie wysokie na 500 m skały rozstawione są

na 4 m.

Od 1962r. wąwóz należy do parku narodowego, głównie ze względu na kozy kri-kri, które tu

występują.

Szlak kończy się w porcie Hora Sfakion, skąd turyści promem płyną do Chanii. Ponieważ zdarza

się, że ktoś nie zdąży na ostatni prom, może tu przenocować. Jest tu sympatyczne miasteczko

dobrze przygotowane na podobną ewentualność.

Bardzo ważne, aby mieć tu super dobre obuwie. Osobiście miałam buty, które od dwudziestu

lat służyły podczas wyjazdu w góry. Tu doczekały swego żywota. Z każdym kilometrem odklejały

mi się poszczególne warstwy podeszwy, by przed ostatnim zakrętem, od nawierzchni dzieliła

mnie tylko skarpetka.

19.2. wąwóz Imbros

otwarty: całą dobę

cena: 2 €



Można przyjechać samochodem wypożyczonym, jednak wtedy jest problem by dotrzeć do

parkingu. Wprawdzie stoją taxi, które chętnie zawiozą, jednak opłaty są wysokie.

Wejście do wąwozu znajduje się dokładnie w miejscu oznaczonym na mapce, w prowincji

Sfakia. Jest tam mały, bezpłatny parking, na którym można zostawić samochód. Długość wąwozu

wynosi 11 km, co zajmuje około 2 ÷ 3 godz. Piękny krajobraz i niski poziom trudności sprawia, że

wytrwałe dzieci dają radę przejść.

Wąwóz był świadkiem wielu bitew podczas okupacji tureckiej. Tu także rozbił się niemiecki

samolot podczas II wojny światowej.

Najciekawszym miejscem jest to, gdzie skały wysokie na 300 m oddalone są od siebie na 1,6 m.


19.3. wąwóz Aradena

otwarty: całą dobę

cena: 2 €



Można przyjechać samochodem wypożyczonym, jednak wtedy jest problem by dotrzeć do

parkingu. Wprawdzie stoją taxi, które chętnie zawiozą, jednak opłaty są wysokie.

Jest to najgłębszy wąwóz na Krecie, dokładnie 138 m.

19.4. jaskinia Ida

Wg mitologii greckiej tu, w ukryciu przed ojcem Kronosem, dorastał Zeus. Jaskinia znajduje się

na stromym zboczu góry Nidy, na wysokości 1538 m. Jest dość obszerna, podzielona jest na trzy

części i sanktuarium. Droga do jaskini jest kręta i stroma. Samochód trzeba zostawić na parkingu

w niewielkiej odległości. Wejście do groty wyłożone jest drewnianymi stopniami.

19.5. jaskinia Dikte Ze względu na mitologię grecką jest to najsłynniejsza i najchętniej odwiedzana jaskinia na

Krecie. To tu narodził się Zeus, bóg Olimpu.

Jaskinia leży na wysokości 1025 m na stoku Mont Dicte.

Zaraz przy wejściu znajdują się fundamenty ołtarza. Tu składano ofiary całopalne dla

przebłagania Zeusa. Dalej są komory większe i mniejsze, w najniższym punkcie jest jezioro

otoczone stalaktytami i stalagmitami. Po zejściu na sam dół, ukazuje się stalaktyt, niczym płaszcz

Zeusa. Dopiero za tym jeziorem jest mała komnata, w której urodził się bóg Zeus.

19.6. wąwóz Kourtliotiko Nazwa wąwozu pochodzi od silnego wiatru, kourtala. Faktycznie, otwarcie tu drzwi

samochodu, to nie lada wyzwanie. Warto wcześniej sprzątnąć wszystkie lekkie rzeczy, szczególnie

kartki, książki, gdyż wiatr porywa wszystko i bardzo szybko. Podobnie, jak w kanionie Kotsifou,

jest tu śliczny kościółek schowany w skale.


19.7. kanion Kotsifou

Najłatwiej kanion odwiedzić przejeżdżając samochodem. Warto.

Jadąc kanionem Kotsifou jest uroczy mały kościółek Agios Nikolaos.

Jadąc kanionem, w pewnym momencie góry bardzo się do siebie przybliżają. Trzeba szybko reagować, by złapać ta chwilę, gdyż skały szybko wracają do bezpiecznej odległości.


20. Plaże Chyba każdy z nas, nie jeden raz, przyjechał nad polskie morze i narzekał na pogodę. Marzł lub

moknął, nie wspominając o tym, że zanurzenie choćby stopy w Bałtyku, powodowało zimne

dreszcze. Nawet piękny, drobny piasek naszych plaż nie potrafił zrekompensować

niedoskonałości polskiej aury.

Greckie plaże najczęściej są kamieniste, co bardzo utrudnia opalanie na ręczniku. Zawsze

jednak woda jest bardzo czysta i ciepła. Tu o pogodę nie trzeba się martwić. Cztery plaże są

wyjątkowe; Balos, Elafonissi, Matala i Vai. Każda z nich jest inna i inaczej cudowna.

20.1. Chrissi Chrissi to wyspa - plaża. Jest tu tylko piasek, drzewa, mały kościółek i latarnia. Przypłynąć

można tu statkiem z Jarapetry. Rejs trwa około godziny i aż 5 godz. można spędzić na ogromnej

plaży. Najładniejsza, Golden Beach, oddalona jest około godziny od przystani.

20.2. Falasarna Falasarna to plaża piaszczysta z łagodnym zejściem do morza. A ponieważ jest szeroka,

znajdzie się tu miejsce nie tylko na leżaki, można tu aktywnie spędzić czas.

20.3. Preveli Beach Plaża znajduje sie w miejscu gdzie rzeka Megapotamos wpada do morza Libijskiego. Tutaj też

kończy się głęboki wąwóz.

W 2010 r. pięknie rosnący tu gaj palmowy uległ całkowitemu spaleniu. szybko jednak plaża

odzyskała wcześniejszy czar. Dziś znów szczyci się pięknymi palmami. Sam gaj jest urokliwy, warty

pospacerowania i zrobienia sobie sesji zdjęciowej.


20.4. Balos

plaża i wyspa Balos

Cena:

27 € / 16,50 € - cały dzień wycieczkowy - gdy kupujesz na miejscu

25 € / 12,50 € - cały dzień wycieczkowy - gdy kupujesz on-line np. ze strony zamieszczonej na

mapce

Plaża Balos to wizytówka Krety. Chętnie fotografowana znajduje się na widokówkach i

wszelkich przewodnikach. Nic dziwnego, zachwyca każdego. Potwierdzeniem jest ogrom

turystów którzy, mimo utrudnień w dostaniu się, przybywają tu tłumnie każdego dnia.

Na plażę dostać się można w dwojaki sposób:

Wynajętym samochodem. Jest to bardzo dobra opcja dla osób lubiących niezależność. Trzeba

wziąć jednak pod uwagę fakt, że droga która prowadzi na plażę jest szutrowa, nie najlepszej

jakości, choć w miarę płaska i łatwa. Samochód należy zostawić na sporym wzniesieniu, jest tam

parking. Schodząc na plażę, podziwiać można uroki miejsca. I, moim zdaniem, jest to największa

zaleta przyjazdu tu samochodem. Widok bowiem jest nie do ocenienia. Niestety, po całym dniu

plażowania, wracając, trzeba wspinać się na górę, co przy dużym, letnim upale, jest sporym

utrudnieniem, szczególnie dla rodzin z dziećmi.

Statkiem. Dzień pełen totalnego luzu. Wystarczy rano dostać się do portu w Kissamos,

własnym pojazdem lub autobusem, by tu przesiąść się na prom. Wcześniej można kupić bilet

przez internet lub na miejscu. Z portu, odpływają ogromne promy i mniejsze statki, dosłownie co

kilka minut. Wycieczka jest całodniowa; plażowanie i zwiedzanie wyspy Gramvousa. Polecam

wybranie mniejszego statku, który najpierw płynie na Balos, dopiero później na wyspę. Jest to o

tyle ciekawsza opcja, że promy zwiedzają miejsca w odwrotnej kolejności - mniejsze statki mijają

się z promem, który zwozi ogromną ilość turystów. Trudno wtedy o jakąkolwiek intymność.


20.5. Elafonisi

Dlaczego cudowna? Plaża słynie z cudnego, różowego piasku. Kolor nadają maleńkie morskie

żyjątka i muszelki bardzo mocno rozdrobnione.

Istnieje też legenda związana z plażą. Otóż w Wielką Sobotę 1824r. wojska tureckie

wymordowały tu 800 kobiet z dziećmi. Na plaży były hektolitry krwi, które do dzisiaj pozostawiły

kolor który tak nas dziś zachwyca.

Plaża do zdobycia w dwojaki sposób:

1. Wycieczka fakultatywna. Opcja ta zawiera także zwiedzanie klasztoru Chrysoskalitissa . Wadą

jest fakt, że czas na plażowanie to zaledwie około 2 ÷ 3 godz.

2. Wynajętym samochodem. Opcja o tyle ciekawa, że nie trzeba się spieszyć. Warto nawet

przyjechać albo bardzo wcześnie, przed wycieczkowymi tłumami, albo popołudniu, gdy jest tu już

o wiele spokojniej.

plaża Elafonisi


20.6. Matala Zgodnie z mitologią grecką, to tu Zeus, pod postacią białego byka, przybył z uprowadzoną

księżniczką Europą. Stąd, pod postacią orła, poleciał do Gortyny.

Plaża sama w sobie może nie jest niczym szczególnym, na uwagę zasługują klify okalające

zatokę. Liczne groty skalne powstały tu w okresie neolitu.

Ciekawostką jest to, że w czasie panowania Rzymian, stworzono tu katakumby, w których

chowano zmarłych.

W latach sześćdziesiątych XX w. zamieszkali tu hipisi z całego świata. Niestety panosząca się

rozwiązłość, niehigieniczne warunki życia a, co chyba najważniejsze, fakt, że dzieci, które się tu

rodziły, nie były posyłane do szkół, spowodowało, że policja przerwała ten proceder i wypędziła

hipisów.

Obecnie Matala to mała wioska żyjąca głównie z turystyki.

Zwiedzanie grot jest bezpłatne. Warto ubrać sandałki i pozwiedzać. Wiele grot sugeruje, że przez długi czas były tu katakumby


20.7. Vai Jest to najbardziej wysunięta na wschód plaża Grecji. Ciekawostką jej jest fakt, że palmy

wyrastają wprost z piasku. Daje to poczucie egzotyki, której na wakacjach wszyscy szukają.

Plaża Vai. Swego czasu świat obiegła informacja, że tu kręcono reklamę Bounty


21. Samochodowe trasy wycieczkowe

21.1. Trasa granatowa

Zobaczysz Balos - najpiękniejszą plażę Krety, która jest wizytówką wyspy, oraz twierdzę

Gramvousa - siedzibę piratów:

1. Z hotelu wyjedź na tyle wcześnie, by przed 10:00 być w porcie, w Kissamos. Są tam duże

parkingi, gdzie możesz, za niewielką opłatą, zostawić samochód na cały dzień.

2. W porcie są kasy, gdzie można kupić bilet na prom wycieczkowy. Bilet można tez kupić

wcześniej przez internet. Niestety, przy wcześniejszym kupieniu biletów, nie można zmieniać

już planów.

3. Plaża Balos jest.... cudowna. Warto podejść ciut wyżej, by móc teren podziwiać z pewnej

wysokości.

4. Na plażowanie przeznaczone są 3 godziny,

niezależnie od tego jaki statek wybierzesz.

5. Wyspa Gramvousa, tam masz ok. 1,5 godz.,

możesz zwiedzić ją na dwa sposoby: albo

zwiedzisz twierdzę z ciekawą historią, albo

zostaniesz na plaży by np. zwiedzić

częściowo zatopiony wrak pirackiego

statku.

6. Powrót do portu w Kissamos jest ok. godz.

18:00

współrzędne do nawigacji: parking w Kissamos: 35.517620, 23.637794

plaża Balos: 35.586135, 23.598813


plaża Balos

wyspa Gramvousa

Dodatkowe porady:

1. Warto zabrać sporo picia i jedzenia, gdyż choć na statku można sie posilić, jednak ceny są dość

wysokie a spore kolejki do baru zabierają czas który lepiej przeznaczyć na podziwianie

wspaniałych widoków.

2. Promy wycieczkowe zabierają na pokład ogrom turystów. Najpierw płyną na wyspę, później

na plażę. Gdy wszyscy dopłyną na plażę Balos, robi się tam niemały tłok. Z portu jednak

odpływają także mniejsze statki, które cumują odwrotnie niż wielkie promy, a więc najpierw

na plaży, później na wyspie. Przy wybraniu tej opcji, miniesz tłumy plażowiczów.

3. Zwiedzanie wyspy Gramvousa wymaga dobrego obuwia. Przydadzą się sandały trekkingowe.

4. Dla osób, które dobrze pływają, statki mają przygotowane atrakcje. Można z dmuchanej

zjeżdżalni zjeżdżać wprost do krystalicznie czystego morza.

5. Na plażę Balos można dojechać samochodem, masz czasu pod dostatkiem, gdyż nie musisz

dostosowywać się do grafiku statku wycieczkowego. Niestety, część drogi prowadzącej na

plażę, jest szutrowa, ubezpieczenie wynajmowanego samochodu nie obejmuje

ewentualnego uderzenia podwozia kamieniem. Parking jest na sporym wzniesieniu i, o ile

schodzi się na plażę mając przed sobą wspaniały widok, o tyle, wchodzenie na górę po całym

dniu pełnym wrażeń, jest bardzo męczące.


21.2. Trasa czerwona

Będziesz na plaży Elafonisi z cudnym różowym piaskiem oraz niesamowite formacje skalne w

Potamidze.

1. Sprawdź w hotelu, kiedy organizowane są, przez różne biura i nie tylko polskie, wycieczki na

plażę Elafonisi. Wybierz dzień, który jest wolny od wycieczki w tym kierunku. Nie znaczy to,

że na plaży będziesz sama, ale jest prawdopodobieństwo, że nie będzie wielkich tłumów. W

soboty i niedziele natomiast przyjeżdża tu wielu Greków.

2. Przeglądając wycieczki fakultatywne i ich program, dobrze zorganizować zwiedzanie w

odwrotnej kolejności. Np. jeśli wycieczka najpierw jedzie do klasztoru, Ty pojedź najpierw na

plażę.

3. Wyjedź jak najwcześniej rano. Plaża od samego rana, szybko zapełnia się plażowiczami. A

trzeba przyznać, że warto tu przyjechać. Różowy piasek robi wrażenie i jest wciąż

fotografowany.

4. Czas przejazdu, który podaje google, pomnóż przez dwa. Szczególnie droga prowadząca do

klasztoru, to typowe, górskie serpentyny. W mapach, im bardziej droga jest zygzakowata,

tym bardziej stroma. Co jakiś czas warto zatrzymać się by pstryknąć kilka zdjęć, widoki

bowiem są nieziemskie.

5. Klasztor Chrysoskialitisa jest oblegany przez wycieczki fakultatywne. W folderach

przedstawiany jako cudownie położony, z pięknymi widokami i ciekawą historią. Każdy przed

wejściem musi uiścić opłatę 2 € / osobę. Opinie co do widoków są jednak podzielone, nie

mniej ciekawsze są po drodze. Jednak z trasy nie zbaczasz, więc niewiele tracisz wstępując tu

na godzinkę.

6. Wycieczki fakultatywne dają ok. 3 godz. na plażowanie. Ty, przyjeżdżając tu masz

nieograniczony czas. Połaź po plaży. Gdy skończą się leżaki, możesz być w miejscu bardziej

intymnym, a równie pięknym.

7. Proponuję wracać inną trasą. Przejedziesz przez tunel, który jest jakby szyty na miarę. Warto

też odwiedzić skromną, kreteńską wioskę Potamida. Są tam bardzo ciekawe formacje skalne,

które pamiętają erę sprzed wielu milionów lat.

współrzędne do nawigacji

klasztor Chrysoskialitissa 35.31115, 23.53336

plaża Elafonisi 35.2714, 23.54153

Potamida 35.47102, 23.69823


plaża Elafonisi

dziwne formacje skalne w Potamidze

21.3. Trasa brązowa

Trasę wyróżnia malownicza droga, która krętymi serpentynami wiedzie górami wzdłuż wybrzeża

Zobaczysz twierdzę Frangokastello, która jest zagadką dla naukowców, uwielbiany przez

młodych Kreteńczyków, most Aradena, oraz trafisz na szlak wąwozu Imbros.

1. Most Aradena łączy szczyty nad wąwozem o tej samej nazwie. Most jest uwielbiany

szczególnie przez młodych Greków. Odbywają się tu bowiem bardzo spektakularne skoki na

Bungee.

2. Trasa obejmuje pieszą wycieczkę malowniczym wąwozem Imbros. Szlak ma długość ok 8 km i

choć jest o wiele łatwiejszy od słynnej i tłumnej Samarii (dł. ok 18 km), wymaga

odpowiedniego przygotowania: buty trekkingowe, duża ilość napojów i jedzenia, nakrycie na

głowę i krem z filtrem.


3. Samochód należy pozostawić przed tawerną, za którą rozpoczyna się szlak. Wejście jest płatne

(ok. 2 €), przy czym trzeba zachować bilet gdyż potrzebny będzie przy dalszej kontroli.

4. Po wyjściu z wąwozu czekają pickupy, które zawożą turystów do punktu wyjścia.

twierdza Frangokastello 35.18224, 24.23438

most Aradena 35.22256, 24.06218

wąwóz Imbros 35.24812, 24.16761

twierdza Frangokastello

most Aradena


21.4. Trasa pomarańczowa

Trasa daje poczucie odkrywcy, gdyż nie spotkasz tłumu turystów. Zwiedzisz trzy klasztory, przy

czym każdy kolejny jest bardziej tajemniczy i samotny.

1. Aby zaliczyć każdy z 3 klasztorów, nie jedź w środę i piątek, gdyż Moni Gouvernetu jest w te

dni zamknięte. W pozostałe dni tygodnia musisz tam dotrzeć przed 12:00 gdyż później też jest

zamknięty.

2. Pierwszym z klasztorów będzie Agia Triada - miłe miejsce, pełne ciszy i spokoju, dużej ilości

zieleni poukładanej w pięknych glinianych dzbanach ora kotami śpiącymi po kątach. Można

tam kupić wyroby wyrabiane przez mnichów.

3. Drugim klasztorem, do którego nie docierają już wycieczki fakultatywne, jest Moni

Gouvernetu, krótko otwarty, nie stworzony dla turystów, lecz dla zakonników, którzy

potrzebują ciszy.

4. Tam należy zostawić samochód, by dalej udać się pieszo.

5. I tu zaczyna się magia trasy pomarańczowej. Spotkasz bowiem co najwyżej trzy rodziny albo

nikogo. Bowiem w niewielkiej odległości od Moni Gouvernetu, jest stary, niezamieszkały już

klasztor i jaskinia niedźwiedzia z ciekawą legendą.

6. Moni Katholiko - opuszczony klasztor dawnych eremitów. Miejsce do którego trzeba dojść,

ok. 0,5 godz., górską dróżką. Ale warto. Miejsce zachwyca tajemniczością i malowniczością.

Piękna brama prowadzi do innego wymiaru, z którego nie chce się wracać.

7. Powrót do samochodu jest dość męczący, gdyż teraz trzeba iść pod górę, co przy wysokiej

temperaturze jest mocno wyczerpujące.

8. Kolejny punkt trasy to Aptera - rozległe starożytne miasto. Dasz radę je zwiedzić tylko jeśli

dotrzesz tam przed 14:30, gdyż później wykopaliska są już zamknięte.

9. Chania jest miastem bardzo malowniczym. Szczególnie wieczorem jest mocno oblegane przez

zwiedzających, gdyż podświetlone zabytki pięknie się prezentują.

Agia Triada 35.56854, 24.12691

Moni Gouverneto 35.58435, 24.14015

Aptera 35.46282, 24.14117

Chania - parkingi 35.51723, 4.01134

35.51869, 24.01394

35.51798, 24.01893

35.51819, 24.02046

35.51906, 24.02378

35.51664, 24.02445

35.5151 , 24.0243


Porady:

1. Do klasztoru Moni Katholiko trzeba dojść górską ścieżką, dlatego niezbędne są buty

trekkingowe.

2. Koniecznie zabierz sporą ilość wody i coś co doda energii.

3. Chania wieczorem pęka w szwach od turystów. Trudno o miejsce parkingowe. Poniżej, na

mapce masz współrzędne z parkingami.

klasztor Agia Triada

droga do Moni Gouvernetu

21.5. Trasa popielata

Zobaczysz plażę Krety, która zasłynęła z urokliwego lasu palmowego , klasztor który jest

jednocześnie pomnikiem narodowym a w drodze będą wąwozy, które dodadzą wrażeń:

1. I znów musisz wyjechać wcześnie gdyż trasa jest długa, aby wszystko zaliczyć potrzeba całego

dnia.

2. Pierwszym punktem jest cmentarz Armeni. Wejście jest bezpłatne. Nie zostawiaj jednak

zwiedzania tego miejsca na powrót, gdyż wykopaliska otwarte są do 15:00.

3. Droga do opuszczonego klasztoru prowadzi przez wąwóz Kourtaliotiko. Nastaw sobie

nawigację na wsp. podane poniżej, by koniecznie się tu zatrzymać. Ciekawostką tego miejsca

jest wiatr, który spiętrzony pomiędzy górami bardzo nabiera na sile. Trzeba mocno uważać


przy otwieraniu samochodu gdyż wiatr zwiewa wszystko. Samo wyjście i utrzymanie drzwi to

nie lada wyczyn.

4. Klasztor Moni Kato Preveli to opuszczony klasztor od niedawna otwarty dla zwiedzających.

Całkowicie bezpłatny, praktycznie pusty, gdyż mało kto tu dociera. Klasztor sprawia wrażenie

opuszczonego kamiennego miasta. Ogólnie miejsce warte zobaczenia.

5. Klasztor Piso Preveli to klasztor, w którym przy wejściu pobierana jest opłata. Dla

Kreteńczyków jest to miejsce pamięci narodowej. Jeśli zdążysz to miejsce odwiedzić przed

13:00 to warto tu przyjechać przed plażą, by później mieć już tylko odpoczynek. Jeśli nie

wyrobisz się, przyjedź po 16:00, gdyż w między czasie miejsce zamknięte jest dla

zwiedzających.

6. Plaża Preveli słynie z pięknego gaju palmowego. Wielu turystów przyjeżdża w to miejsce by

zrobić sobie sesję zdjęciową w tej pięknej scenerii.

7. Powrót proponuję inną drogą, przez tunel jakby szyty na miarę i kolejny wąwóz, w którym

skały coraz mniejszy pozostawiają prześwit dla samochodów i gdzie zobaczysz piękny mały

kościółek ukryty w skale.

Armeni 35.31812, 24.46344 wąwóz Kourtaliotiko 35.20381, 24.4686 klasztor Kato Preveli 35.1707 , 24.46556 klasztor Piso Preveli 35.15725 , 24.45773 plaża Preveli 35.15242 , 24.47304 kościółek w wąwozie Kotsifou 35.22031 , 24.40007

minojski cmentarz w Armeni


klasztor Kato Preveli

Narodowy Pomnik Pamięci przy klasztorze Piso Preveli


21.6. Trasa fioletowa

Będziesz w klasztorze, w którym w akcie rozpaczy mieszkańcy wysadzili się w powietrze, oraz w

małej miejscowości, gdzie można kupić przepiękne pamiątki wykonywane ręcznie.

1. Wycieczka jest króciutka, dlatego wystarczy czas między posiłkami w hotelu.

2. Pierwszym przystankiem jest klasztor Moni Arkadiou, w którym w czasie okupacji osmańskiej

wydarzyła się straszna tragedia.

3. Dalej malowniczą drogą dojedziesz do małej miejscowości Margerites, gdzie mieszkańcy

tradycyjnymi metodami wykonują istne cuda z ceramiki.

Moni Arkadiou 35.31021, 24.62852 Margerites 35.34199, 24.68756

jeden z warsztatów w Margerites


21.7. Trasa błękitna

Każde miejsce, które odwiedzisz, silnie powiązane jest z grecką mitologią, a dokładnie Zeusem i jego synami.

1. Warto wyjechać wcześnie, gdyż jeśli hotel masz po stronie północnej wyspy, czeka Cię trochę

drogi.

2. Pierwsza jest Gortyna, to tu Zeus, pod postacią białego orła, sprowadził piękną księżniczkę

Europę, by ją posiąść i spłodzić synów. Tu spisano Gortyński Kodeks Prawny, gdyż miasto to

było stolicą całej wyspy.

3. Kolejne miejsce to Festos. I choć wizytówką Krety jest pałac w Knossos, to wielu uważa iż

właśnie pałac w Festos najbardziej oddaje starożytną rzeczywistość. Całkiem dobrze

zachowane budowle nie są przez archeologów

upiększane ani ponownie malowane. Pałac był w

posiadaniu króla Radamantysa, jednego z trzech

synów Zeusa i Europy.

4. No i plaża Matala z ciekawą historią. To tu Zeus

przywiódł Europę, by dalej odlecieć do Gortyny.

Charakterystyczna dla miejsca jest góra przy

plaży, w której drążono katakumby, by chować

zmarłych, później mieszkali tu hipisi. Można

połazić po wzniesieniu i zaglądać do pozostałości

starożytnych katakumb.

Gortyna 35.0616 , 24.94833

Festos 35.05155, 24.81069

Matala 34.99415, 24.74987

spisany na kamiennych tablicach mitologiczna plaża Matala

Kodeks Praw w Gortynie


21.8. Trasa bordowa

Zobaczysz Knossos - chlubę Krety, miejsce którego nie można zobaczyć, oraz Heraklion, czyli stolicę wyspy.

1. Pałac w Knossos jest oblegane przez cały dzień. Tu naprawdę przyjeżdżają rzesze turystów,

jest do tego stopnia tłoczno, że wszędzie są kolejki, a przy robieniu zdjęć jest tworzy się

nerwowa sytuacja gdyż zwiedzający zasłaniają dosłownie wszystko.

2. Aby w miarę spokojnie zwiedzić, polecam przyjechać tuż przed otwarciem lub późnym

popołudniem.

3. Rano, przed autokarami wycieczkowymi, można obejrzeć zabytki w miarę spokojnie. Później

można odwiedzić pobliski Heraklion i tamtejsze zabytki. Łażenie po mieście w upale jest

jednak bardzo męczące.

4. Dlatego dobrą opcją jest przyjechanie do Knossos późnym popołudniem. Autokary

wycieczkowe powinny już pojechać, natomiast o wiele przyjemniej spacerować po mieście gdy

nie czuć palącego słońca. Miasto jest cudownie podświetlane nocą co powoduje, że zwiedza

się naprawdę bardzo przyjemnie.

Knossos 35.31021, 24.62852

parkingi z Heraklion 35.33949, 25.11436

35.34073, 25.11803

35.342, 25.13571

35.34206, 25.13913

35.34161, 25.14407

35.34238, 25.14891

Pełen mitologii Pałac w Knossos. Należał do Minosa, syna Zeusa i Europy. Tu, w podziemnym labiryncie, mieszkał Minotaur. Podziemia zaprojektowane były przez Dedala i to stąd musiał z synem, Ikarem uciekać dzięki skonstruowanym skrzydłom. To także tutaj Tezeusz, dzięki nici Ariadny, nie bał się krętego labiryntu i mógł swobodnie stąd wyjść po pokonaniu potwora.


21.9. Trasa żółta

Poznasz czarny punkt Krety - wyspę Spinalonga, zatopione miasto Olus, miasto do którego przyjeżdżają najbogatsi turyści, a jeśli starczy Ci sił poznasz miejsce gdzie urodził się grecki bóg Olimpu:

1. Trasa jest obszerna i sam musisz wybrać co zwiedzić. Jeśli zwiedzacie z dziećmi, radzę wybrać

małe co nieco. W takim przypadku polecam szczególnie Spinalongę, Olous i albo Malię (dla

tych którzy wolą zwiedzać wykopaliska) lub piękne miasto Agios Nikolaos.

2. Godziny musisz tak dobrać, by najpóźniej do 15:30 być w porcie w Elounda, gdyż później nie

odwiedzisz wyspy Spinaloga, która jest bardzo charakterystyczna dla Krety, a którą tłumnie

zwiedzają wczasowicze.

3. Albo przed Spinalongą, albo po, koniecznie zrób sobie spacerek po mieście, by zobaczyć

zatopione budynki starożytnego Olous. Latem faktycznie widać zarysy niektórych budynków,

a ściany wystają ponad poziom morza.

4. Warto odwiedzić wykopaliska w Lato. Jednak, przyznaję zwiedzanie jest bardzo męczące.

Odkryty, rozległy teren jest wciąż wystawiony na słońce. Jednak mała ilość zwiedzających

powoduje, że dla zainteresowanych jest to gratka gdyż można dać się ponieść historii

architektury starożytnego miasta.

5. W pobliżu wykopalisk w Lato jest sympatyczne małe miasteczko Kritsa. Białe budynku

ułożone na stoku góry prezentuje się wyśmienicie. Kręte wąskie uliczki miejscowości oddają

charakter greckiego życia.

6. Dla osób, które mają

siły, zalecam

odwiedziny w pięknej

jaskini Dikta. Tam, w

tajemnicy przed

Kronosem, Hera

powiła boga Olimpu.

7. Bardzo ważne i słynne

są wykopaliska w

Malii. Niestety ja tam

nie dotarłam, mam

więc po co wracać na

wyspę :).

port w Elounda 35.262096, 25.722102

Olous 35.2563, 25.73384

Malia 35.29212, 25.49197

jaskinia Dikte 35.1626, 25.44524

Lato 35.17788, 25.65355

Kritsa 35.15744, 25.64663


wyspa Spinalonga na której postawiono twierdzę by chronić Kreteńczyków, niestety nie jest chlubą mieszkańców wyspy. Tu bowiem wywożono trędowatych,

którzy nie mieli już możliwości powrotu na Kretę.

Olous to zatopione starożytne miasto. Można tu

obejrzeć zarysy budynków, które są pod poziomem

morza.

Agios Nikolaos to nie tylko piękne miasto z

ogromem turystów. Jest tu ciekawe jezioro i

mnóstwo atrakcji dla zwiedzających wczasowiczów.

Documents

Zawartość - zwiedzo-maniacy.pl · Przecież nawet matki o dzieciach swoich mówią, że jak chwilę ich nie widzą, to je bardziej kochają. zemu Hera tego nie rozumiała? No więc