Zavarivanje2

7/31/2019 Zavarivanje2

1/42

Osnove metalnih konstrukcija 1

Dodatni materijal

Dodatni materijal je metal koji se topi, measa rastopljenim osnovnim materijalom iispunjava ljeb ava;

Moe da bude u vidu: obloene elektrodeili elektrodne ice;

Mora da poseduje odgovarujue mehanike

i metalurke karakteristike;


2/42


Obloene elektrode

Sastoje se od metalnogjezgra (1) i obloge iliplata (2); Prenik jezgra (d) zavisi od debljine ava i moe

biti 2 2,5 3,2 4 ili 5 mm, a duina (l) je 200,300, 350 ili 450 mm;

Na jednom kraju elektrode nema obloge kako bi seuspostavilo strujno kolo;


3/42


Zahevi koje treba da ispunjava obloenaelektroda

Lako uspostavljanje elektrinog luka Lako ponovo uspostavljanje luka pri njegovom prekidu,

Ravnomerno topljenje jezgra i obloge u toku zavarivanja,

Dobro ispunjenje ljeba i formiranje ava,

Dobro uvarivanje osnovnog materijala, Dobijanje ava odreenog kvaliteta bez greaka,

Zavarivanje u svim poloajima,

Visoka produktivnost zavarivanja,

Lako odvajanje troske sa ohlaenog ava,

Lako skladitenje na suvom mestu bez promene osobina,


4/42


Uloga obloge u procesu zavarivanja

Vri jonizaciju gasa u lektrinom luku kao bi seobezbedila stabilnost elektrinog luka (K, Ca, Ba,Li...);

Stvara zatitnu atmosferu oko luka i rastopa; Stvara trosku preko rastopa;

Dovodi legirajue elemente u rastop koji slue zadezoksidaciju i denitratizaciju (Mn, Al, Si, ...);


5/42


Pojave u elekrinom luku


6/42


Oznaavanje obloenih elektroda i njihovemehanike karakteristike

vrstoa na zatezanjefu

Najmanjeizduenje d5

Temperatura koja odgovara energijiudara od 28 J

Oznakaelektrode

MPa % CE 43 0 430 - 510 - -E 43 1 430 - 510 20 +20E 43 2 430 - 510 22 0

E 43 3 430 - 510 24 -20E 43 4 430 - 510 24 -30E 43 5 430 - 510 24 -40E 51 0 510 - 610 - -E 51 1 510 - 610 18 +20E 51 2 510 - 610 18 0E 51 3 510 - 610 20 -20

E 51 4 510 - 610 20 -30E 51 5 510 - 610 20 -40


7/42


Elektrodne ice

Kontinualne, metalne elektrode zapoluautomatsko i automatsko zavarivanje;

Mogu da budu: punjene ili pune;

Punjene elektrodne ice se sastoje odmetalnog cilindra i jezgra od metalnog imineraog praha;


8/42


Punjene elektrodne ice

Metalni cilindar se izrauje od hladno valjnih traka koje sepovijaju i ispunjavaju prahom;

Prah ima istu ulogu kao i obloga kod obloenih elektroda;Izrauju se u dimenzijama d= 1,2 1,6 2,4 3,2 4 i 5 mm;


9/42


Pune elektrodne ice

Izrauju se od hladno vuenih ili hladnovaljainh ica punog poprenog preseka;

Primenju se za zavarivanje MIG, MAG ili

EPP postupkom; Presvlae se tankim slojem bakra radi

antikorozione zatite;


10/42


Obeleavanje avova u tehnikoj dokumentaciji

Naziv ava Izgled Oznaka

I - av

V - av

V - av sa provarenim korenom

1/2V - av

K - av

X - av

U - av

Ugaoni av


11/42


Greke u avovima

Greke se prema svojoj prirodi mogu podeliti na:

Dimenzionalne greke ili greke oblika; Strukturne greke ili greke kompaktnosti;


12/42


Dimenzionalne greke u avovima

Nedovoljno ispunjavanje ljeba (1),Preveliko nadvienje ava (2),

Neprovaren koren ava (3)Prokapine na mestu korena ava (4),Otar prelaz izmeu ava i osnovnog materijala (5),Zarez na ivici ava (6),Denivelacija elemenata u ljebu (7),Krateri na poetku i kraju ava (8) iRupiavost povrine ava (9).


13/42


Strukturne greke u avovima

Gasne pore (10a)

Rasuti mehuri (10b),

Mehuri u lancu (10c),

Nalepljivanje (11),

Greke provarivanja korena (12),

Ukljuci troske (13),

Podune i poprene prsline (14).


14/42


Tipine greke u avovima


15/42


Greke predstavljaju materijalni

diskontinuitet; Dolazi do koncentracija napona u zoni ava;

Nisu sve greke istog znaaja, odnosno isteopasnosti;

Stepen rizika zavisi od: vrste greke, nainanaprezanja i karaktera optereenja;

Dimenzionalne greke su vidljive golim

okom i neke od njih se mogu korigovati;


16/42


Klasifikacija greaka premaMeunarodnom institutu za zavarivanje

100 Prsline;

200 Poroznost i druge upljine;

300 Razliiti ukljuci;400 Greke nalepljivanja i neprovaren koren;

500 Greke oblika;

600 Ostale greke;


17/42


Primer klasifikacije greakaifra Naziv greke Opis greke Skica ava sa grekama

100 Prslina Ravanski diskontinuitetusled lokalnog loma -

1001 MikroprslinaPrslina sa mikroskopskimdimenzijama -

101

1011101210131014

Poduna prslina

Prslina iji je glavni pravacparalelan sa osom ava imoe da bude:- u materijalu ava- na granici rastapanja- u ZUT-u- u osnovnom materijalu

102

102110221023

Poprena prslina

Prslina iji je glavni pravacupravan na osu ava i moeda bude:- u materijalu ava- u ZUT-u- u osnovnom materijalu


18/42


Sruen most preko Albertovog kanala uBelgiji (1938.)


19/42


Kontrole kvaliteta avova

Obim i vrsta kontrole avova zavise od:naina, karaktera i intenziteta naprezanja,kao i od znaaja spoja u konstrukciji i

vanosti same konstrukcije; Treba izabrati optimalan nivo kontrole

kvaliteta avova imajui u vidu tehnike iekonomske pokazaelje;


20/42


Vrste kontrole kvaliteta avova

Vizuelna kontrola;

Radiografska kontrola;

Ultrazvuna kontrola;

Magnetska kontrola;

Penetracijska kontrola;


21/42


Vizuelna kontrola kvaliteta

Vre je kvalifikovana lica;

Mogu se otkriti samo dimenzionalne greke;

Koriste se pomona sredstva - abloni;


22/42


Radiografska kontrola kvaliteta

Materijali u zavisnosti od svoje gustine i debljine,apsorbuju razliitu koliinu rendgenskih ili gamazraka koji kroz njih prolaze;

Ukoliko zrak prolazi kroz poru ili prslinu on se

manje apsorbuje, pa izaziva jae eksponiranjefoto-emulzije; Ta mesta su na radiogramu tamnija od ostalih

"zdravih" delova ava; Pored rendgenskih zraka koriste se i izotopi koji

emituju gama zrake (iridijum,kobalt i cezijum);


23/42


ematski prikaz radiografske kontrole

1 Izvor rendgenskih ili gama zraka;

2 Blenda;

3 Propust za lokalizaciju ava;4 av koji se ispituje (snima);

5 Film sa osetljivom emulzijom;

6 Olovna folija;


24/42


Karakteristike radiografske kontrole

Postupak radiografske kontrole se primenjuje i uradionici i na gradilitu; Za terenske uslove bolji su ureaji na bazi izotopa

(laki su i ne koriste el. struju); Postupak je izuzetno precizan i koristi se za veoma

vane spojeve i konstrukcije; Radiografski snimak (radiogram) trajni dokument

o kvalitetu zavarenog spoja; Koristi se kod elinih i konstrukcija od Al legura;

Za vee debljine (vie od 50mm) koriste seizotopi, a za Al rendgenski zraci;


25/42


Ureaj za radiografsku kontrolu


26/42


Radiogram sueonog V ava bez greaka


27/42


Radiogram sueonog V ava sa ukljucimatroske i podunim prslinama


28/42


Radiogram sueonog V ava sa gasnimmehuriima, ukljucima troske i neprovarenim

korenom


29/42


Ultrazvuna kontrola kvaliteta

Zasniva se na injenici da je brzinaprostiranja ultrazvunih talasa krozodreenu sredinu konstantna (elikv = 5850m/s; Al v = 6300 m/s);

Svaki diskontinuitet (pora, ukljuak,...)izaziva poremeaj promena brzine iintenziteta talasa

Primenjuju se ultrazvuni talasi visokefrekvencije 0,5 - 15 MHz;


30/42


Ultrazvune metode

Primenjuju se dve ultrazvune metode: Metoda prozvuavanja;

Eho metoda

1 Visokofrekventni generator2 Predajnik3 Materijal koji se ispituje4 Prijemnik5 Pojaiva signala6 Indikator vremena prolaska

7 Primopredajna glava

1 1a) b)

2 7

6

5

4

6

3 3 tt


31/42


Ureaj za ultrazvunu kontrolu


32/42


Kvalitet sueonih avova

Razlikuju se tri kvaliteta sueonih avova:

S ili specijal (B)

I kvalitet (C)

II kvalitet (D)

Za svaki kvalitet ava zahteva se odreen

stepen kontrole kvaliteta!


33/42


avovi S-kvaliteta moraju da zadovolje sledee uslove:

da su vizuelno ujednaenog kvaliteta, jedri, beznaprslina,

da nemaju greaka na poetku i kraju ava,

da su eventualna nadvienja i zarezi obrueni i to u

pravcu toka sila, da je koren ava dobro oien i ponovo zavaren,

da je radiografska kontrola izvrena na itavoj duiniava (100%).


34/42


avovi I-kvaliteta

nije potrebno da se obruse eventualnanadvienja,

radiografska kontrola na 50% duine ava.

avovi II-kvaliteta ne zahteva se primena radiografske

kontrole.


35/42


Sopstveni (zaostali) naponi

Model

Sopstveni naponi

0)( == +

-

dzzRb

b

xs

T1=T0+DT

T2=T0

T2=T0


36/42


Pravilnim izborom tehnologije (redosleda) zavarivanjamogu se smanjiti zaostali naponi!

Potpuno se eliminiu termiim tretmanom u peima na700oC (samo kod specijalnih konstrukcija ili elemenata)!


37/42


Deformacije elika pri zavarivanju

Dilatacije pri zagrevanju elika iznad 500 C su manjeod dilatacija usled hlaenja do poetne temperature.

Pri termikom ciklusu zagrevanja (od T0

do T1>500 C) i

hlaenja (od T1 do T0) dolazi do skupljanja elinihvlakana.

V t d f ij l d i j


38/42


Vrste deformacija avova usled zavarivanja

poduno (longitudinalno) skupljanje avova

popreno (transverzalno) skupljanje avova

promena ugla izmeu elemenata u spoju


39/42


Mere za smanjenje ili neutralisanjedeformacija nastalih zavarivanjem

Preventivno, prilikom projektovanja voditirauna o dimenzijama (debljini) avova ielemenata, kao i o poloaju nastavaka;

Preddeformacija elemenata;

Izbor redosleda zavarivanja

Naknadno zagrevanje


40/42


Preddeformacije


41/42


Pravilan redosled zavarivanja

Pravilanredosledzavara

Naknadno zagrevanje


42/42


Naknadno zagrevanje

Profil Deformacija ZagrevanjePovri

zagrevanja

Documents

Zavarivanje2