ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜ

1993 îíû 5 äóãààð ñàðûí 6-íû ºäºð

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÒÓÕÀÉ ÕÓÓËÜ1993 îíû 5 äóãààð ñàðûí 6-íû ºäºðÓëààíáààòàð õîò

ÍÝÃįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

ÍÈÉÒËÝà ¯ÍÄÝÑËÝË

1 ä¿ãýýð ç¿éë. Õóóëèéí çîðèëòÝíý õóóëèéí çîðèëò íü Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí /öààøèä "Çàñãèéí ãàçàð" ãýõ/

¿éë àæèëëàãààíû çàð÷èì, ÷èã ¿¿ðýã, á¿ðýí ýðõ, á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í, àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò, ò¿¿í÷ëýí Çàñãèéí ãàçðààñ áóñàä áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàí àæèëëàõ æóðìûã òîãòîîæ, çîõèöóóëàõàä îðøèíî.

2 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæÇàñãèéí ãàçðûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæ íü Ìîíãîë Óëñûí ¯íäñýí õóóëü, ýíý õóóëü áîëîí

òýäãýýðòýé íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààñ á¿ðäýíý.

3 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçàð, ò¿¿íèé ÷èã ¿¿ðýã1. ¯íäñýí õóóëèéí ãó÷èí íàéìäóãààð ç¿éëä çààñàí ¸ñîîð Çàñãèéí ãàçàð íü Ìîíãîë

Óëñûí òºðèéí ã¿éöýòãýõ äýýä áàéãóóëëàãà ìºí.2. Çàñãèéí ãàçàð Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéã áèåë¿¿ëæ, àæ àõóé, íèéãýì, ñî¸ëûí

áàéãóóëàëòûã óäèðäàõ íèéòëýã ÷èã ¿¿ðãèéã õýðýãæ¿¿ëíý.4 ä¿ãýýð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçðûã ýìõëýí áàéãóóëàõ ¿íäýñëýë, æóðàì1.Çàñãèéí ãàçðûã ¯íäñýí õóóëèéí õîðèí òàâäóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí 6,

ãó÷èí ãóðàâäóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí 2, ãó÷èí åñä¿ãýýð ç¿éë, Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éë, Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí õóðàëäààíû äýãèéí çóðãàäóãààð á¿ëýãò çààñàí ¿íäýñëýë, æóðìûí äàãóó ýìõëýí áàéãóóëíà.

2.Çàñãèéí ãàçàð îãöðîõ, øèíýýð áàéãóóëàãäàõ, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé îãöðîõ, ÷ºëººëºãäºõ, íºõºí òîìèëîãäîõ áîëîí Çàñãèéí ãàçàðò èòãýë õ¿ëýýëãýõ òóõàé àñóóäëûã ¯íäñýí õóóëèéí õîðèí òàâäóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí 6, ãó÷èí ãóðàâäóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñãèéí 2, Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí òóõàé õóóëèéí 9 ä¿ãýýð ç¿éë, Ìîíãîë Óëñûí Èõ Õóðëûí õóðàëäààíû äýãèéí çóðãàäóãààð á¿ëýãò çààñàí ¿íäýñëýë, æóðìûí äàãóó Óëñûí Èõ Õóðàë øèéäâýðëýíý. /Ýíý ç¿éëèéã 2001 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21-íèé ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

5 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû çàð÷èì1. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí çàð÷èì áîë ¯íäñýí õóóëèéí íýãä¿ãýýð

ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýãò çààñàí ¸ñîîð àðä÷èëñàí ¸ñ, øóäàðãà ¸ñ, ýðõ ÷ºëºº, òýãø áàéäàë, ¿íäýñíèé ýâ íýãäëèéã õàíãàõ, õóóëü äýýäëýõ ÿâäàë ìºí.

2. Çàñãèéí ãàçàð íü àñóóäëûã õàìòðàí õýëýëöýæ îëîíõèéí ñàíàà áîäîëä ò¿øèãëýí öººíõèéí ñàíàëûã õ¿íäýòãýí ¿çýæ øèéäâýðëýõ, ãàðñàí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã äàíãààð õàðèóöàõ, ¿éë àæèëëàãààíûõàà òàëààð Óëñûí Èõ Õóðëûí ºìíº õàìòûí õàðèóöëàãà õ¿ëýýõ, íóòàã äýâñãýðèéí áîëîí ñàëáàðûí çàð÷ìûã õîñëóóëàõ ¿íäñýí äýýð àæèëëàíà.

ÕΨÐÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

2

ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ Á¯ÐÝÍ ÝÐÕ

6 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí ¿íäýñ, õóãàöàà1. Çàñãèéí ãàçàð íü ¯íäñýí õóóëèéí ãó÷èí íàéìäóãààð ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýãò

çààñàí ¿íäñýí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä ýíý õóóëü, áóñàä õóóëüä çààñàí òîäîðõîé á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

2. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà ¯íäñýí õóóëèéí äº÷ä¿ãýýð ç¿éëä çààñíààð òîäîðõîéëîãäîíî. Õàðèí Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº îãöîðñîí òîõèîëäîëä øèíýýð áàéãóóëàãäñàí Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà íü ºìíºõ Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí ¿ëäñýí õóãàöààòàé àäèë áàéíà. Çàñãèéí ãàçàð îãöîðñîí òîõèîëäîëä øèíý Åðºíõèé ñàéäûã òîìèëîõ õ¿ðòýë òóõàéí Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëíý. /Ýíý õýñãèéí 3 äàõü ºã¿¿ëáýðèéã 2001 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21-íèé õóóëèàð íýìñýí./

7 äóãààð ç¿éë. Õóóëèéí áèåëýëòèéã çîõèîí áàéãóóëæ õàíãàõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ õóóëèéí

áèåëýëòèéã çîõèîí áàéãóóëæ õàíãàõ àðãà çàìûã òîäîðõîéëîí óóë àæëûã íýãòãýí óäèðäàíà.

2. ¯íäñýí õóóëü, áóñàä õóóëèéã áèåë¿¿ëýõ çîðèëãîîð òîãòîîë, çàõèðàìæ ãàðãàæ áèåëýëòèéã õàíãàíà.

3. Òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí øèéäâýð õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýæ áóé ýñýõýä õÿíàëò òàâèíà.

4. Õóóëü òîãòîîìæ, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, óëñûí ¿éëäâýðèéí ãàçàð, áàéãóóëëàãà, òºðèéí ºì÷èéí îðîëöîîòîé àæ àõóéí íýãæèä õÿíàí øàëãàæ, øààðäëàãàòàé áîë òýäãýýðèéí óäèðäëàãûí èëòãýë, ìýäýýëëèéã õýëýëöýíý.

5. Íàì, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, õóâèéí ºì÷èéí àæ àõóéí íýãæ õóóëü òîãòîîìæèéã õýðõýí áèåë¿¿ëæ áàéãààä õóóëèàð îëãîñîí ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä õÿíàëò òàâèíà.

6. Øààðäëàãàòàé áîë íàì, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, õóâèéí ºì÷èéí àæ àõóéí íýãæèéí óäèðäëàãûí õ¿ñýëòèéã ¿íäýñëýí òýäãýýðèéí ìýäýýëëèéã õýëýëöýæ áîëíî.

7. Õóóëü òîãòîîìæèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ àðãà õýìæýý àâ÷, ýðõ ç¿éí ìýäýýëýë, ñóðãàëò, õóóëü òîãòîîìæ òàéëáàðëàí òàíèóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

8. Õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýðèéí áèåëýëòèéí òóõàé Óëñûí Èõ Õóðàëä òîãòìîë ìýäýýëíý.

8 äóãààð ç¿éë. Ýäèéí çàñãèéí õºãæèë, øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí íýãäñýí áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1.Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð, øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí

íýãäñýí áîäëîãî, äàðàà æèëèéí óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë /öààøèä “¯íäñýí ÷èãëýë” ãýõ/, óëñûí òºñâèéã áîëîâñðóóëàõàä Çàñãèéí ãàçðààñ áàðèìòëàõ ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí õÿçãààð, ¿íäñýí òýíöâýðèéã òîäîðõîéëñîí òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäëèéã áîëîâñðóóëæ, Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

2.Óëñûí òºñâèéí áîëîí ¯íäñýí ÷èãëýëèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí òºñâèéí õ¿ðýýíèé ìýäýãäýëä íèéö¿¿ëýí áîëîâñðóóëæ, Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ, ãàðñàí øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

3

3. ¯íäñýí ÷èãëýë, óëñûí òºñºâ, çýýë, ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãººíèé áèåëýëòèéã õàíãàõ àæëûã òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààð äàìæóóëàí çîõèîí áàéãóóëíà.

4. Ýäèéí çàñãèéí õàðèëöààã àæ àõóéí á¿õ õýâøëèéí õºãæëèéí ñîíèðõîëä íèéö¿¿ëýí çîõèöóóëæ, øóäàðãà ºðñºë人íèéã äýìæèí äàíãààð íî¸ðõëûã õÿçãààðëàõ, ýäèéí çàñãèéí òýíöâýðèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâíà.

5. Ìîíãîë Óëñûí ýäèéí çàñãèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý.

6. Óëñûí õýìæýýíä áàðèìòëàõ øèíæëýõ óõààí-òåõíèê, òåõíîëîãèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

7. ¯íäýñíèé áàÿëàã, òºðèéí ºì÷èéã õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâ÷, õóóëèàð îëãîñîí ýðõ õýìæýýíèé äîòîð òºðèéí ºì÷èéí ýä õºðºíãèéã çàõèðàí çàðöóóëíà.

9 ä¿ãýýð ç¿éë. Íèéãìèéí õºãæëèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ, õ¿í àìûí íèéãìèéí õàìãààëàëòûí òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Ñî¸ë, óðëàãèéã ºì÷èéí îëîí õýëáýðò ò¿øèãëýí õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî, ò¿¿íèé ýäèéí

çàñàã, ýðõ ç¿éí áàòàëãààã õàíãàõ àðãà õýìæýý áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.2. Àðä ò¿ìíèé îþóíû ºâ, ò¿¿õ, ñî¸ëûí äóðñãàëò ç¿éëèéã õàìãààëàõ, óëàìæëàëò çàí

çàíøëûã äýìæèí õºãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý.3. Á¿õ øàòíû áîëîâñðîëûí òîãòîëöîî, àãóóëãûí íýãäìýë áîäëîãî áîëîâñðóóëæ

õýðýãæ¿¿ëíý.4. Õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäèéã õàìãààëàõ, áèåèéí òàìèð, ñïîðòûã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî

áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëíý. Õóóëü òîãòîîìæèä çààñíû äàãóó õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäèéã õàìãààëàõ àæèëä óëñ, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí õ¿÷èéã íýãòãýí çîõèîí áàéãóóëíà.

5. Õ¿í àìûí áîäëîãî, ò¿¿íèé äîòîð õ¿¿õýä, çàëóó÷óóä, ýìýãòýé÷¿¿ä, àõìàäóóäûí òàëààð òºðººñ ÿâóóëàõ áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.

6. Àæèë ýðõëýëò, ìýðãýæëèéí ñóðãàëò, õºäºëìºðèéí àñóóäëààð îíîâ÷òîé áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ, èðãýäèéí õºäºëìºð, àõóé, îðîí ñóóöíû íºõöºëèéã ñàéæðóóëàõ, õýðýãëýã÷èéí ýðõ, àøèã ñîíèðõëûã õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâíà.

7. Ãýð á¿ëèéã áýõæ¿¿ëýõ, íèéãìèéí õàëàìæ, íèéãìèéí äààòãàëûí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, ýõ íÿëõàñ, òàõèð äóòóó õ¿ì¿¿ñ çýðýã íèéãìèéí ýìçýã õýñãèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâíà.

10 äóãààð ç¿éë. Ñàëáàð, ñàëáàð õîîðîíäûí áîëîí á¿ñ íóòãèéí õºãæëèéã õàíãàõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Ýäèéí çàñãèéí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë, ñàëáàðûã òîäîðõîéëæ, ñàëáàð, äýä á¿òöèéí

çîõèñòîé õàðüöààã òîãòîîí õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.2. Ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õºãæëèéí íèéòëýã çîðèëòûã øèéäâýðëýõýä ýäèéí

çàñãèéí ñàëáàðóóäûí õ¿÷ ÷àðìàéëòûã íýãòãýí ÷èãë¿¿ëæ, ñàëáàð õîîðîíäûí õàðèëöàí àæèëëàãààã çîõèöóóëíà.

3. Àéìàã, á¿ñ íóòãèéí õàðüöàíãóé æèãä õºãæëèéã õàíãàõ, òýäãýýðèéí õîîðîíä ýäèéí çàñãèéí çºâ çîõèñòîé õýëõýý õîëáîî òîãòîîí áýõæ¿¿ëýõ íèéòëýã çàð÷èì, çàãâàð áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ, ýíý òàëààð íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãóóäàä øààðäëàãàòàé òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëíý.

4. Îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæèéí áèå äààñàí áàéäëûã óëñ îðíû õºãæëèéí áîëîí ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí íèéòëýã àøèã ñîíèðõîëòîé óÿëäóóëàí çîõèöóóëíà.

4

11 ä¿ãýýð ç¿éë. Õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íûã õàìãààëàõ, áàéãàëèéí áàÿëãèéã ç¿é çîõèñòîé àøèãëàõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Áàéãàëü, îð÷íûã õàìãààëàõ ýäèéí çàñàã, ýðõ ç¿é, çîõèîí áàéãóóëàëòûí

òîãòîëöîî á¿ðä¿¿ëæ, ýíý õ¿ðýýí äýõ Çàñãèéí ãàçðûí áîëîí Çàñãèéí ãàçðûí áóñ /îëîí íèéòèéí/ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëíà.

2. Áàéãàëèéí áàÿëãèéã ñóäàëæ íººöèéí õýìæýý, ýäèéí çàñãèéí íýãäñýí ¿íýëãýýã òîãòîîõ, õàìãààëàõ, ç¿é çîõèñòîé àøèãëàõ, íºõºí ñýðãýýõ, ýêîëîãèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, áàéãàëü îð÷íû òýíöâýðò áàéäàë áîëîí ¿íäýñíèé íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ø¿òýëöýýã õàíãàõ íýãäñýí àðãà õýìæýý áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.

3. Áàéãàëèéí òýíöâýðò áàéäëûí õÿíàëòûí íýãäñýí òîãòîëöîîã áèé áîëãîíî.4. Áàéãàëèéí àþóë ãàìøèã, îð÷íû íîöòîé áîõèðäîëòîîñ ñýðãèéëýõ, òýäãýýðýýñ

ó÷èðñàí õîð óðøãèéã àðèëãàõàä óëñ, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí õ¿÷èéã íýãòãýí çîõèîí áàéãóóëæ, øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý àâíà.

5. Ãàçàð, ò¿¿íèé õýâëèé, óñ, îéí ñàí, àãààð ìàíäàë, óðãàìàë, àìüòíû àéìãèéã õàìãààëàõ, ç¿é çîõèñòîé àøèãëàõ òºðèéí áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëíà.

6. Äàðõàí öààçàò ãàçàð áîëîí áàéãàëèéí öîãöîëáîðò ãàçðûí õàìãààëàëòûí ãîðèì, äóðñãàëò áîëîí íººö ãàçðûí õèëèéí çààã, õàìãààëàëòûí ãîðèìûã òîãòîîæ, áèåëýëòèéã íü çîõèîí áàéãóóëíà.

12 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã óäèðäàí ÷èãë¿¿ëýõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Àïïàðàòûã ÷àäâàðæóóëàí õÿìäðóóëæ áîëîâñðîíãóé áîëãîõ øààðäëàãàä

íèéö¿¿ëýí òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí òîãòîëöîî, á¿òöèéí åðºíõèé á¿ä¿¿â÷ áîëîâñðóóëæ Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ, ýíý òàëààð ãàðñàí øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

2. Òºðèéí àëáàíû àæèëòàí áýëòãýõ, äàâòàí ñóðãàõ, ìýðãýøëèéã íü äýýøë¿¿ëýõ, äàõèí ìýðãýø¿¿ëýõ, òýäíèé àæèëëàõ íºõöºë, íèéãìèéí áàòàëãààã õàíãàõ àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý.

3. Çàõèðãààíû õÿíàëò, óäèðäëàãûí õ¿ðýýí äýõ õÿíàëò øàëãàëòûã óëñûí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëíà.

4.Õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òöèéã òîãòîîí, òýäãýýðèéí îðîí òîîíû áîëîí çàðäëûí òºñâèéí õÿçãààðûã áàòàëæ, çîõèõ øàòíû óäèðäàõ àæèëòíûã òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

5. Òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãóóäûí õîîðîíäûí áîëîí òýäãýýð áàéãóóëëàãà, àéìàã, íèéñëýëèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí õàðèëöàí àæèëëàãààã íèéòëýã çîðèëòîä ÷èãë¿¿ëýí çîõèöóóëíà.

6. Ìîíãîë Óëñûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí áàéãóóëàìæèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ, íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãóóäààñ á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõýä íü çîõèîí áàéãóóëàëòûí áîëîí àðãà÷èëñàí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëæ, òýäãýýðèéí áèå äààñàí àæèëëàãààã õàíãàõ àðãà õýìæýý àâíà.

7. Àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãààñ á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà áàéäëûã õÿíàí øàëãàæ, òýäãýýðèéí ¿éë àæèëëàãààã íýãäñýí óäèðäëàãààð õàíãàíà. Øààðäëàãàòàé áîë ººðèéí òîäîðõîé á¿ðýí ýðõýä õàìààðàõ òóõàéëñàí àñóóäëûã íóòàã äýâñãýðèéí õýìæýýíä øèéäâýðë¿¿ëýõýýð àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàä øèëæ¿¿ëæ áîëíî.

5

13 äóãààð ç¿éë. Óëñûã áàòëàí õàìãààëàõ, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Óëñûã áàòëàí õàìãààëàõ, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ áîëîí öýðãèéí

áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.2. Çýâñýãò õ¿÷íèéã áýõæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâíà.3. Óëñûí õèëèéã õàìãààëàõ àæëûã ÷èãë¿¿ëýí óäèðäàíà.4. ¯íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ àðãà õýìæýýã áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý. /Ýíý õýñýãò 2001 îíû 12 äóãààð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºëò îðñîí./5. Óëñûã áàòëàí õàìãààëàõ, ¿íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõàä çàéëøã¿é

øààðäàãäàõ ìàòåðèàëëàã íººöèéí ñàíã á¿ðä¿¿ëýõ, íºõºí ñýëáýõ àðãà õýìæýý àâíà.6. Òºðèéí íóóöûã õàìãààëàõ àæëûã ÷èãë¿¿ëýí óäèðäàíà.7. Ãàìøãèéí àþóëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâðàõ, õîð óðøãèéã àðèëãàõ,

õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àðãà õýìæýý àâ÷, îíöãîé àæèëëàãààã óäèðäàí ÷èãë¿¿ëíý. /Ýíý õýñãèéã 2005 îíû 05 äóãààð ñàðûí 26-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

14 ä¿ãýýð ç¿éë. Õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººã õàìãààëàõ, íèéãìèéí õýâ æóðìûã áýõæ¿¿ëýõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººã õàíãàõ ýäèéí çàñàã, íèéãýì, õóóëü ç¿éí áîëîí

øààðäëàãàòàé áóñàä áàòàëãààã á¿ðä¿¿ëýõ, áýõæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâíà.2. Õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººã çºð÷èõòýé òýìöýõ, õºíäºãäñºí ýðõèéã ñýðãýýí

ýäë¿¿ëýõ òàëààð õóóëüä çààñàí àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëíý. 3. Õ¿íèé ýðõ, ýðõ ÷ºëººã õàìãààëàõ àñóóäëààð Çàñãèéí ãàçðûí áóñ

áàéãóóëëàãà, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàòàé õàìòàð÷ àæèëëàíà.4. Òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ èðãýäèéí

ºðãºäºë, ãîìäëûã õ¿ëýýí àâàõ, õÿíàí øèéäâýðëýõ àæëûã íýãòãýí óäèðäàíà.5. Õ¿í àìä ¿ç¿¿ëýõ õóóëü ç¿é, çàñàã çàõèðãààíû ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëíà.6. Òºðèéí óäèðäëàãûí õ¿ðýýí äýõ ìýäýýëëèéí àëáûã çîõèîí áàéãóóëæ, õ¿í àìûã

¿íýí çºâ ìýäýýëëýýð õàíãàõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëíý.7. Íèéãìèéí õýâ æóðìûã ñàõèí õàìãààëàõ, ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ, óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâíà.

15 äóãààð ç¿éë. Òºðèéí ãàäààä áîäëîãî õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Óëñ òºð, ýäèéí çàñàã, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààí, õ¿ì¿¿íëýãèéí òàëààð òºðèéí

ãàäààä áîäëîãî áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.2. Ãàäààä óëñûã õ¿ëýýí çºâøººðºõ, ãàäààä óëñòàé äèïëîìàò õàðèëöàà òîãòîîõ,

öóöëàõ ñàíàëûã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ, ãàðñàí øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëíý.3. Ìîíãîë Óëñààñ ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàä ñóóõ á¿ðýí ýðõò

òºëººëºã÷èéí ãàçðûã Óëñûí Èõ Õóðëûí õîëáîãäîõ øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí áàéãóóëàõ, òàòàí áóóëãàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýæ, òýäãýýð áàéãóóëëàãûí ä¿ðýì, îðîí òîîíû õÿçãààðûã áàòàëæ, àæèëòíû öàëèíãèéí äóíäàæ íýãæèéã òîãòîîíî.

4. Ìîíãîë Óëñààñ ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàä ñóóõ á¿ðýí ýðõò òºëººëºã÷èéí ãàçðûí òýðã¿¿íèéã òîìèëîõ, ýã¿¿ëýí òàòàõ ñàíàëûã Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

5. Ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàä ñóóõ Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõò òºëººëºã÷èéí ãàçðûí òýðã¿¿íèéã òîìèëîõ, ýã¿¿ëýí òàòàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýíý.

6

6. Íýãäñýí ¯íäýñòíèé Áàéãóóëëàãà áîëîí Çàñãèéí ãàçàð õîîðîíäûí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàä ººðèéí ýðõ õýìæýýíèé äîòîð Ìîíãîë Óëñûã òºëººëíº.

16 äóãààð ç¿éë. Ãàäààä óëñòàé ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõ1. Óëñûí Èõ Õóðàëòàé çºâøèëöºí äàðàà ñî¸ðõîí áàòëóóëàõààð Ìîíãîë Óëñûí ºìíººñ

îëîí óëñûí ãýðýý áàéãóóëíà.2. Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýã ñî¸ðõîí áàòëàõ, öóöëàõ, Ìîíãîë Óëñ îëîí óëñûí

ãýðýýíä íýãäýí îðîõ òóõàé ñàíàëûã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.3. ªºðèéí á¿ðýí ýðõýä õàìààðàõ àñóóäëààð ãàäààä óëñ, îëîí óëñûí

áàéãóóëëàãàòàé ãýðýý, õýëýëöýýð áàéãóóëàõ, öóöëàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýíý.4. Áàéãóóëëàãà õîîðîíäûí øèíæòýé Ìîíãîë Óëñûí îëîí óëñûí ãýðýýíèé õýëýëöýý õèéõ

áîëîí ãàðûí ¿ñýã çóðàõ æóðàì áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëíý.5. Îëîí óëñûí ãýðýýãýýð Ìîíãîëûí òàëûí õ¿ëýýñýí ¿¿ðãèéí áèåëýëòèéã õÿíàí

øàëãàæ, çîõèîí áàéãóóëíà.6. Îëîí óëñûí ãýðýýíýýñ ¿¿ñýí ãàðñàí àñóóäëààð Ìîíãîëûí òàëûí ýðõ, àøèã

ñîíèðõëûã õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâíà.

ÃÓÐÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÀÐ, Ò¯¯ÍÈÉ Á¯ÒÝÖ

/Ýíý á¿ëãèéã 2000 îíû 8 äóãààð ñàðûí 3–íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí./

17 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçàð 1.Çàñãèéí ãàçàð Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿äýýñ á¿ðäýíý.

Çàñãèéí ãàçðûã Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèé ñàéä òýðã¿¿ëíý. 2.Åðºíõèé ñàéäûí ò¿ð ýçã¿éä ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã Ìîíãîë Óëñûí Øàäàð ñàéä

ã¿éöýòãýíý. Åðºíõèé ñàéä, Øàäàð ñàéä íýãýí çýðýã ò¿ð ýçã¿é áàéõ òîõèîëäîëä Åðºíõèé ñàéäûí ¿¿ðýã áîëãîñíîîð Çàñãèéí ãàçðûí àëü íýã ãèø¿¿í Åðºíõèé ñàéäûí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. Åðºíõèé ñàéäûí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýæ áàéãàà Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Åðºíõèé ñàéäààñ îëãîñîí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, õàðèóöëàãà õ¿ëýýíý. /Ýíý õýñãèéã 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëàí íàéðóóëñàí/

Ç.Çàñãèéí ãàçàð ¿éë àæèëëàãààãàà òàíõèìûí çîõèîí áàéãóóëàëòààð õýðýãæ¿¿ëíý.

4.Òàíõèìûí ¿éë àæèëëàãààíû çîõèîí áàéãóóëàëòûí ¿íäñýí õýëáýð íü Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààí ìºí.

5.Çàñãèéí ãàçàð ¿éë àæèëëàãààíûõàà òîäîðõîé ÷èãëýëýýð Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöýõ àñóóäëààð óðüä÷èëàí ñàíàë, ä¿ãíýëò ãàðãàõ ¿¿ðýã á¿õèé îðîí òîîíû áóñ çºâëºëòýé áàéæ áîëíî. Ǻâëºëèéí çîõèîí áàéãóóëàëò, ¿éë àæèëëàãààíû æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

18 äóãààð ç¿éë. Ìîíãîë Óëñûí ÿàì1.Ìîíãîë Óëñûí ÿàì íü Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû çîõèõ õ¿ðýý,

òîäîðõîé ÷èã ¿¿ðãèéã äàãíàí ýðõýëñýí òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áàéãóóëëàãà ìºí.

7

2.Ìîíãîë Óëñûí ÿàìûã Åðºíõèéëºã÷òýé çºâøèëöºí, Åðºíõèé ñàéäûí ºðãºí ìýä¿¿ëñíýýð Óëñûí Èõ Õóðàë õýëýëöýí õóóëèàð áàéãóóëæ, òàòàí áóóëãàíà.

3.Çàñãèéí ãàçðûí á¿òöýä äîð äóðäñàí ÿàì àæèëëàíà:

Åðºíõèé ÷èã ¿¿ðãèéí

1/ Ãàäààä õýðãèéí ÿàì;2/ Ñàíãèéí ÿàì;3/ Õóóëü ç¿é, äîòîîä õýðãèéí ÿàì.

×èãëýëèéí

4/ Áàéãàëü îð÷íû ÿàì;5/ Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ÿàì;6/ Áàòëàí õàìãààëàõ ÿàì;7/ Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ÿàì;8/ Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ÿàì;9/ Íèéãìèéí õàìãààëàë, õºäºëìºðèéí ÿàì; 10/ Ò¿ëø, ýð÷èì õ¿÷íèé ÿàì;11/ ¯éëäâýð, õóäàëäààíû ÿàì;12/ Õ¿íñ, õºäºº àæ àõóéí ÿàì;

13/ Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàì. /2004 îíû 9 äóãààð ñàðûí 22–íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

4.Ìîíãîë Óëñûí ÿàìûã Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í-Ìîíãîë Óëñûí ñàéä òýðã¿¿ëíý.5.Ñàéäûí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä õàðüÿà ÿàì, àãåíòëàãèéí ¿éë àæèëëàãààã

ñàéäûí ºìíº õàðèóöàõ ¿¿ðýã á¿õèé äýä ñàéä áàéíà.Äýä ñàéäûã àñóóäàë õàðèóöñàí ñàéäûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí Åðºíõèé ñàéä Øàäàð

ñàéäòàé çºâøèëöºí ñàíàë áîëãîñíîîð Çàñãèéí ãàçàð òîìèëæ, ÷ºëººëíº. /2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

Ìîíãîë Óëñûí ñàéäûí ò¿ð ýçã¿éä ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã äýä ñàéä ã¿éöýòãýíý.6.Ìîíãîë Óëñûí ñàéä ººðèéí àæëûí õýñýãòýé áàéæ áîëíî. Ñàéäûí ýðõëýõ àæëûí

õ¿ðýýí äýõ ÷èã ¿¿ðýã, çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõ, øèéäâýðëýõýä ñàéäàä çºâëºõ ¿¿ðýãòýé ñàéäûí çºâëºë àæèëëàíà. Ñàéäûí çºâëºëèéí àæèëëàõ íèéòëýã æóðàì, ñàéäûí àæëûí õýñãèéí îðîí òîîíû õÿçãààð, çàðäëûí òºñâèéã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

7.Ìîíãîë Óëñûí ÿàì Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãàòàé áàéíà. Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà íü ÿàìíû àïïàðàòûí ã¿éöýòãýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàí óäèðäàæ, ñàéä ¿éë àæèëëàãààãàà øóóðõàé ÿâóóëàõàä øóóä òóñëàõ ¿íäñýí ÷èã ¿¿ðýãòýé. Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà íü Ìîíãîë Óëñûí ñàéä, äýä ñàéäààñ ºãñºí ¿¿ðýã äààëãàâðûã õóóëü òîãòîîìæ, Çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãî, øèéäâýðò íèéö¿¿ëýí áèåë¿¿ëíý.

8.ßàìíû Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãûã Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó íýð äýâø¿¿ëñýí õ¿ì¿¿ñýýñ ñîíãîæ, ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä íü òóõàéí ÿàì õàìààð÷ áàéãàà Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé ñàíàëûã ¿íäýñëýí Çàñãèéí ãàçàð òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

9.Òºðèéí íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà ýðõ õýìæýýíèéõýý õ¿ðýýíä Ìîíãîë Óëñûí õóóëü, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Óëñûí Èõ Õóðàë, Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë, øèéäâýðò íèéö¿¿ëýí òóøààë ãàðãàæ, áèåëýëòèéã õàíãóóëíà.

8

10.Ìîíãîë Óëñûí ÿàìíû ýðõ ç¿éí áàéäëûã õóóëèàð òîãòîîíî.

181 ä¿ãýýð ç¿éë. Äýä ñàéäûí á¿ðýí ýðõ1.Äýä ñàéä ñàéäûí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä äàðààõü á¿ðýí ýðõèéã

õýðýãæ¿¿ëíý:1/ñàéäàä óëñ òºðèéí áîäëîãûí àñóóäëààð çºâëºõ, ìýäýýëëýýð õàíãàõ;2/ ñàéäààñ îëãîñîí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä õàðüÿà àãåíòëàã,

áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàõ, òýäãýýðèéí ¿éë àæèëëàãààã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ;

3/õºòºëáºð, òºñºë, àðãà õýìæýýíèé õýðýãæèëòèéí øóóðõàé çîõèöóóëàëòûã õàíãóóëàõ;

4/ñàéäûí äààëãàñíààð Óëñûí Èõ Õóðàë, Åðºíõèéëºã÷, Çàñãèéí ãàçàð, àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãàòàé õàðèëöàõ;

5/Óëñûí Èõ Õóðàë, ò¿¿íèé Áàéíãûí õîðîî, Åðºíõèéëºã÷, Çàñãèéí ãàçàð, Åðºíõèé ñàéäààñ áàéãóóëàõ õîðîî, êîìèññ, çºâëºë, àæëûí õýñýãò ñàéäûí ò¿ð ýçã¿éä ò¿¿íèé äààëãàñíààð ñàéäûã òºëººëºõ;

6/õóóëüä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõ.2.Ñàéäûí ò¿ð ýçã¿éä ò¿¿íèéã îðëîæ áàéõ õóãàöààíä ãàðãàñàí øèéäâýðýý

ñàéäàä òàíèëöóóëàõ áºãººä óã øèéäâýðèéíõýý õóóëü ç¿éí ¿ð äàãàâðûã ººðºº õàðèóöíà.

3.Äýä ñàéäûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà íü Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààòàé àäèë áàéíà.

4.Äýä ñàéäûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà íü ò¿¿íèéã Çàñãèéí ãàçàð òîìèëñíîîð ýõýëæ, òóõàéí äýä ñàéäûã øèíýýð òîìèëñíîîð äóóñãàâàð áîëíî.

5.Äýä ñàéä õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëýýð àëáàí òóøààëààñ îãöîðñîí, ÷ºëººëºãäñºí, ò¿¿í÷ëýí íàñ íºã÷ñºí òîõèîëäîëä ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõ õóãàöààíààñ ºìíº äóóñãàâàð áîëíî.

6.Äýä ñàéäûã îðîí ãàðñàí òîõèîëäîëä Çàñãèéí ãàçàð 30 õîíîãèéí äîòîð ò¿¿íèéã íºõºí òîìèëíî. ͺõºí òîìèëîãäñîí äýä ñàéäûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà òóõàéí Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí ¿ëäñýí õóãàöààòàé àäèë áàéíà.

7.Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí á¿ðýëäýõ¿¿íýýð îãöîðñîí, Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà äóóñãàâàð áîëñîí íü àëáàí ¿¿ðãýý çîõèõ ¸ñîîð ã¿éöýòãýæ èðñýí äýä ñàéäûã óã àëáàí òóøààëä äàõèí òîìèëîõîä ñààä áîëîõã¿é.

8.Ñàéä õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëýýð àëáàí òóøààëààñ îãöîðñîí, ÷ºëººëºãäñºí, ò¿¿í÷ëýí íàñ íºã÷ñºí íü àëáàí ¿¿ðãýý çîõèõ ¸ñîîð ã¿éöýòãýæ èðñýí äýä ñàéäûã àëáàí òóøààëààñ íü ÷ºëººëºõ ¿íäýñëýë áîëîõã¿é.

9.Áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë, õ¿íäýòãýí ¿çýõ áóñàä øàëòãààíààð á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é áîëñîí òîõèîëäîëä àëáàí òóøààëààñ ÷ºëººëæ ºãºõ òóõàé õ¿ñýëòýý äýä ñàéä Åðºíõèé ñàéäàä ºðãºí ìýä¿¿ëæ áîëíî.

10.Äýä ñàéä áîäëîãûí àñóóäëààð ñàéäòàé ñàíàë çºðñíººñ á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é áîëñîí, ò¿¿í÷ëýí õóóëüä çààñàí áóñàä ¿íäýñëýë áàéíà ãýæ ¿çâýë àëáàí òóøààëààñàà îãöðîõ òóõàé õ¿ñýëòýý Åðºíõèé ñàéä áîëîí Øàäàð ñàéäàä ºðãºí ìýä¿¿ëæ áîëíî. Õàðèí ýíý òàëààð ýöñèéí øèéäâýð ãàðòàë ¿¿ðýãò àæëàà ã¿éöýòãýæ, õàðèóöëàãûã íü õ¿ëýýíý.

182 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçàð, ò¿¿íèé óäèðäëàãà

1.Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçàð íü Çàñãèéí ãàçðûí àæëûí àëáà ìºí.2.Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûã Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í òýðã¿¿ëíý.

9

Ç.Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà ãàçðûíõàà ¿éë àæèëëàãààã óäèðäàõûí õàìò Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé õóâüä ýíý õóóëèéí 20 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñãèéí 12-ò çààñàí àæëûã õàðèóöíà.

4.Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà Åðºíõèé ñàéäûí ºìíº àæëàà õàðèóöàæ, Øàäàð ñàéäàä àæëàà òàíèëöóóëíà.

5.Õýðýã ýðõëýõ ãàçàð ýíý õóóëèéí ÇÇ äóãààð ç¿éëä çààñàí àæëûã ýðõëýíý.

183 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàã1.Çàñãèéí ãàçàð íü ¿éë àæèëëàãààíûõàà çîõèõ õ¿ðýý, ñàëáàðò òîõèðóóëàõ

áîëîí õýðýãæ¿¿ëýõ ÷èã ¿¿ðýã á¿õèé Çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàãèéã Óëñûí Èõ Õóðëààñ çºâøººðñºí á¿ä¿¿â÷èéí äàãóó áàéãóóëàí àæèëëóóëæ áîëíî.

2.Õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë àãåíòëàãèéí äàðãûã Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 45 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó íýð äýâø¿¿ëñýí õ¿ì¿¿ñýýñ ñîíãîæ, ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä íü òóõàéí àãåíòëàã õàìààð÷ áàéãàà Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé ñàíàëûã ¿íäýñëýí Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçàð òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

Ç.Àãåíòëàãèéí îðëîã÷ äàðãûã Òºðèéí çàõèðãààíû àëáàíû çºâëºëèéí ä¿ãíýëòèéã õàðãàëçàí Ìîíãîë Óëñûí ñàéä òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

4.Àãåíòëàãèéí ýðõ ç¿éí áàéäëûã õóóëèàð òîãòîîíî.

19 ä¿ãýýð ç¿éë. Òºðèéí ã¿éöýòãýõ áàéãóóëëàãûí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã áóñàä áàéãóóëëàãàä õàðèóöóóëàí ã¿éöýòã¿¿ëýõ1.Çàñãèéí ãàçàð íü òºðèéí ã¿éöýòãýõ áàéãóóëëàãûí òîäîðõîé ÷èã ¿¿ðãèéã

õîëáîãäîõ õóóëü, ò¿¿íä ¿íäýñëýñýí Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýð, ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð Çàñãèéí ãàçðûí áóñ áàéãóóëëàãàä õàðèóöóóëàí ã¿éöýòã¿¿ëæ, õîëáîãäîõ çàðäëûã á¿ðýí áóþó õýñýã÷ëýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ áîëíî.

2.Òºðèéí ã¿éöýòãýõ áàéãóóëëàãûí ÷èã ¿¿ðãèéã ýðõëýí ã¿éöýòãýæ, òýð òóõàéäàà óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æèæ áàéãàà áàéãóóëëàãà íü Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëæ, óã àæëàà Ìîíãîë Óëñûí çîõèõ ñàéäûí ºìíº õàðèóöíà.

ĪЪÂįÃÝÝÐ Á¯ËÝÃ

ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ Á¯ÐÝËÄÝÕ¯¯Í

20 äóãààð ç¿éë.Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýëäýõ¿¿í1.¯íäñýí õóóëèéí ãó÷èí åñä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí ¸ñîîð Çàñãèéí ãàçàð Åðºíõèé

ñàéä, ãèø¿¿äýýñ á¿ðäýíý. Óëñûí Èõ Õóðëûí ãèø¿¿í Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íýýð òîìèëîãäâîë ãèø¿¿íèéõýý á¿ðýí ýðõèéã õýâýýð õàäãàëíà. /Ýíý õýñãèéí 2 äàõü ºã¿¿ëáýðèéã 2001 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21-íèé õóóëèàð íýìñýí/

2.Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íü Ìîíãîë Óëñûí ñàéä áàéíà.3.Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí

áîëîí òîäîðõîé õ¿ðýýíèé àæèë ýðõýëíý. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé ýðõëýõ ¿íäñýí õ¿ðýýíèé àæëûã ýíý õóóëèàð, òîäîðõîé àæëûã áóñàä õóóëèàð çîõèöóóëíà.

4.Åðºíõèé ñàéäûí ýðõëýõ àæëûí ¿íäñýí õ¿ðýýíä äàðààõü àñóóäàë õàìààðíà:ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîî, ºíäºð òåõíîëîãèéí àñóóäàë; òºðèéí ºì÷èéí áîäëîãî;òàãíóóë, ñºðºã òàãíóóë, òåððîðèçìààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ò¿¿íòýé òýìöýõ

àñóóäàë.

10

/2004 îíû 9 äóãààð ñàðûí 22–íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/5.Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í äîð äóðäñàí õ¿ðýýíèé áîäëîãûí òºëºâëºëò,

áîëîâñðóóëàëò, óäèðäëàãà, çîõèöóóëàëòûí áîëîí ä¿í øèíæèëãýý õèéõ, ¿íýëãýý ºãºõ àæëûã ýðõýëíý:

1/ Ìîíãîë Óëñûí Øàäàð ñàéä:

á¿ñ íóòãèéí õºãæëèéí íýãäñýí áîäëîãî;îþóíû ºì÷, ïàòåíò, çîõèîã÷èéí ýðõèéí àñóóäàëñòàíäàðò÷èëàë, õýìæèë ç¿éí àñóóäàë;øóäàðãà áóñ ºðñºë人íèéã õÿíàí çîõèöóóëàõ àñóóäàë;õ¿¿õýä, çàëóó÷óóäûí õºãæëèéí àñóóäàë.

2/ Ìîíãîë Óëñûí Ãàäààä õýðãèéí ñàéä:

ãàäààä îðîí, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàòàé óëñ òºðèéí òàëààðõè õàìòûí àæèëëàãàà;ãàäààä ýäèéí çàñãèéí õàðèëöàà;ãàäààäàä áàéãàà Ìîíãîë Óëñûí èðãýä, áèçíåñèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ àñóóäàë; âèç, êîíñóëûí àñóóäàë;ãàäààä îðîí, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàòàé õ¿ì¿¿íëýãèéí ÷èãëýëýýðõ õàìòûí àæèëëàãàà;ãàäààä îðîí, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãàòàé õèéõ ãýðýý, õýëýëöýýðèéí àñóóäàë, áàéãóóëñàí ãýðýý, õýëýëöýýðèéí ÿâöàä òàâèõ õÿíàëò.

3/ Ìîíãîë Óëñûí Ñàíãèéí ñàéä:

óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õºãæëèéí ¿íäñýí ÷èãëýë, óëñûí íýãäñýí òºñâèéí òàëààðõè ñóäàëãàà, òºëºâëºëò;óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òºñâèéí çàðöóóëàëòûí õÿíàëò;òºñâèéí õºðºí㺠îðóóëàëòûí áîäëîãî; çýýë, òóñëàìæèéí íýãäñýí áîäëîãî;á¿ðòãýëèéí íýãäñýí òîãòîëöîîíû óäèðäëàãà;ãààëèéí áîäëîãî;òàòâàðûí áîäëîãî;äààòãàëûí áîäëîãî;ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýë, òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãà, ºðèéí óäèðäëàãûí àñóóäàë.

4/ Ìîíãîë Óëñûí Õóóëü ç¿é, äîòîîä õýðãèéí ñàéä:

ýðõ ç¿éí øèíýòãýëèéí áîäëîãî;õóóëü òîãòîîìæèéí ñèñòåì÷ëýë, ìýäýýëýë, ýðõ ç¿éí ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà, ñóäàëãàà;ýðõ ç¿éí òóñëàëöàà;àðõèâûí òàëààð òºðººñ áàðèìòëàõ áîäëîãî;

11

ø¿¿õèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýõ àæèëëàãàà;èðãýíèé áîëîí èðãýíèé ãýð á¿ëèéí á¿ðòãýë, ìýäýýëýë, èðãýíèé õàðüÿàëàë, öàãàà÷ëàëûí àñóóäàë;õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí á¿ðòãýë;òºðººñ ñ¿ì õèéäòýé õàðèëöàõ àñóóäàë;Çàñãèéí ãàçðààñ ø¿¿õ, ïðîêóðîðûí áàéãóóëëàãà, íîòàðèàò, ºì㺺ëëèéí îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàõ àñóóäàë;öàãäàà, íèéãìèéí äýã æóðàì ñàõèóëàõ, ãýìò õýðýãòýé òýìöýõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àñóóäàë;óëñûí õèë õàìãààëàëòûí àñóóäàë;òºðèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí øèéäâýðèéí õóóëü ç¿éí ¿íäýñëýëèéí õÿíàëò.

5/ Ìîíãîë Óëñûí Áàéãàëü îð÷íû ñàéä:

áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ, çîõèñòîé àøèãëàõ, íºõºí ñýðãýýõ áîëîí ýêîëîãèéí áîäëîãî;öºëæèëòòýé òýìöýõ áîëîí îéæóóëàëòûí àñóóäàë;óñíû íººöèéã íýìýãä¿¿ëýõ, àøèãëàëòûã ñàéæðóóëàõ àñóóäàë;ãàçðûí õýâëèéí áàÿëàã, óðãàìàë, àí àìüòíû íººöèéã õàìãààëàõ àñóóäàë, ìýäýýëëèéí ñàí;áàéãàëü îð÷íû øèíæèëãýý, óñ, öàã óóð áîëîí áàéãàëèéí áîëçîøã¿é ãàìøãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ýêîëîãèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ àñóóäàë.

6/ Ìîíãîë Óëñûí Áàðèëãà, õîò áàéãóóëàëòûí ñàéä:

áàðèëãà, áàðèëãûí ìàòåðèàëûí ¿éëäâýðëýëèéí àñóóäàë; õîò áàéãóóëàëò, àðõèòåêòóðûí àñóóäàë;îðîí ñóóöíû áîäëîãûí àñóóäàë; íèéòèéí àæ àõóéí àñóóäàë; áàðèëãàæèõ òàëáàé, ãàçðûí àñóóäàë;ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí óäèðäëàãà, ãåîäåçè, çóðàã ç¿é, ¿ë õºäëºõ ýä õºðºíãèéí ýðõèéí á¿ðòãýëèéí àñóóäàë.

7/ Ìîíãîë Óëñûí Áàòëàí õàìãààëàõûí ñàéä:

óëñûã áàòëàí õàìãààëàõ áîëîí öýðãèéí áîäëîãî;çýâñýãò õ¿÷íèéã ÷àäâàðæóóëàõ áîäëîãî;ýíõèéã ñàõèóëàõ áîëîí îëîí óëñûí áóñàä àæèëëàãààíä îðîëöîõ áýëòãýë õàíãóóëàõ àñóóäàë.

8/ Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîë, ñî¸ë, øèíæëýõ óõààíû ñàéä:

áîëîâñðîëûí òîãòîëöîîã õºãæ¿¿ëýõ àñóóäàë; ñî¸ë, óðëàãèéã õºãæ¿¿ëýõ, ò¿¿õ, ñî¸ëûí ºâèéã õàìãààëàõ, ñýðãýýõ áîäëîãî;

12

íîì õýâëýë, öàõèì áè÷âýðèéí áîäëîãî;øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí íýãäñýí áîäëîãûí àñóóäàë;øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí ìýäýýëýë.

9/ Ìîíãîë Óëñûí Çàì, òýýâýð, àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéä:

òýýâðèéí òîãòîëöîîã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ, óÿëäààã ñàéæðóóëàõ àñóóäàë;òºìºð çàìûí òýýâðèéí àñóóäàë;èðãýíèé íèñýõèéí àñóóäàë;àâòî òýýâðèéí áîëîí àâòî çàìûí àñóóäàë;äàëàéí áîëîí óñàí çàìûí òýýâðèéí àñóóäàë;øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý; àÿëàë æóóë÷ëàëûí áîäëîãî.

10/ Ìîíãîë Óëñûí Íèéãìèéí õàìãààëàë, õºäºëìºðèéí ñàéä:

õºäºëìºð ýðõëýëò, àæèëã¿éäëèéã áàãàñãàõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ áîäëîãî;õºäºëìºðèéí íºõöºë, àæèëëàã÷äûí öàëèí, àìüäðàëûí ºðòãèéí òàëààðõè ñóäàëãàà;õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ àñóóäàë;õºäºëìºðèéí õàðèëöàà, Çàñãèéí ãàçàð, ýçýä, ¯éëäâýð÷íèé ýâëýëèéí ãóðâàí òàëò ò¿íøëýë, õºäºëìºðèéí õàìòûí ìàðãààíû çîõèöóóëàëòûí àñóóäàë;íèéãìèéí õàëàìæèéí áîäëîãî;íèéãìèéí äààòãàëûí áîäëîãî;õ¿í àì ç¿éí áîäëîãî;Ìîíãîë Óëñàä õºäºëìºð ýðõýëæ áàéãàà ãàäààäûí èðãýíèé àñóóäàë;ãàäààäàä àæèëëàõ õ¿÷ ãàðãàõ àñóóäàë;õºäºëìºðèéí çàõ çýýëèéí çîõèöóóëàëò.

11/ Ìîíãîë Óëñûí Ò¿ëø, ýð÷èì õ¿÷íèé ñàéä:

ýð÷èì õ¿÷íèé íýãäñýí áîäëîãî;ò¿ëø, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿éëäâýðëýëò, äàìæóóëàëò, ò¿ãýýëòèéí àñóóäàë;ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷èéã õºãæ¿¿ëýõ àñóóäàë;á¿ñ íóòãèéí ò¿ëø, ýð÷èì õ¿÷íèé àñóóäàë;ýð÷èì õ¿÷íèé øèíý ýõ ¿¿ñâýðèéã áèé áîëãîõ, àøèãëàõ áîäëîãî.

12/ Ìîíãîë Óëñûí ¯éëäâýð, õóäàëäààíû ñàéä:

ãåîëîãè, ýðäýñ áàÿëãèéí áîäëîãî;¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí áîäëîãûí àñóóäàë;ýêñïîðò, èìïîðòûí àñóóäàë;ãàäààäûí õºðºí㺠îðóóëàëòûã çîõèöóóëàõ àñóóäàë;

13

ãàçðûí òîñíû òàëààðõè áîäëîãî;õóäàëäààíû áîäëîãî çîõèöóóëàëò;ýäèéí çàñãèéí õàìòûí àæèëëàãààíû áîäëîãî.

13/ Ìîíãîë Óëñûí Õ¿íñ, õºäºº àæ àõóéí ñàéä:

õ¿í àìûí õ¿íñíèé õàíãàìæèéí áîäëîãî;ìàë àæ àõóé áîëîí ãàçàð òàðèàëàíã ýð÷èìæ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî;ìàë ýìíýëýã, ìàëûí ¿ðæëèéí òàëààð òºðººñ ÿâóóëàõ áîäëîãî;ìàë, àìüòàí, óðãàìëûí õîðèî öýýðèéí àñóóäàë;õºíººëò ìýðýã÷òýé òýìöýõ àñóóäàë;ìàë, òàðèìàë óðãàìëûí ãàðàëòàé õ¿íñíèé ç¿éë, ò¿¿õèé ýäèéí ýêñïîðò, èìïîðòûí àñóóäàë;õºäºº àæ àõóéí ýäýëáýð ãàçðûí áîëîí áýë÷ýýð àøèãëàëòûí áîäëîãî; ìàëûã öàã àãààðûí ãýíýòèéí àþóëààñ õàìãààëàõ áîäëîãî.

14/ Ìîíãîë Óëñûí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéä:

õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäèéã õàìãààëàõ, íºõºí ñýðãýýõ áîäëîãî;ýì, ýìíýëãèéí õýðýãñýë, òåõíèêèéí ¿éëäâýðëýë, õàíãàìæèéí òàëààðõè áîäëîãî;ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýý, ýð¿¿ë àõóé, õàëäâàð ñóäëàëûí õ¿ðýýíèé áîäëîãî;áèåèéí òàìèð, ñïîðòûã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî;õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäèéã õàìãààëàõ íèéãìèéí áîëîí ìýðãýæëèéí àðãà õýìæýý.

15/ Ìîíãîë Óëñûí ñàéä-Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà:

Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéí áèåëýëò;Çàñãèéí ãàçðûí äîòîîä ìýäýýëýë;Çàñãèéí ãàçðààñ Óëñûí Èõ Õóðàëòàé õàðèëöàõ àñóóäàë;îðîí íóòãèéí çàñàã çàõèðãààíû çîõèîí áàéãóóëàëò, óäèðäëàãà;èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðàëä ¿ç¿¿ëýõ ìýðãýæèë, àðãà ç¿éí òóñëàëöàà;Çàñàã äàðãûí ¿éë àæèëëàãààã óäèðäëàãà, çîõèöóóëàëòààð õàíãàõ àñóóäàë.

16/ Ìîíãîë Óëñûí ñàéä:

ãàìøãààñ õàìãààëàõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àñóóäàë;õîéøëóóëøã¿é ñýðãýýí áîñãîõ àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé øóóðõàé àñóóäàë.

17/ Ìîíãîë Óëñûí ñàéä:

- òîäîðõîé ñàëáàðûí ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí àñóóäàë. /2004 îíû 9 äóãààð ñàðûí 22–íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

14

6.Øàäàð ñàéäûí ò¿ð ýçã¿éä ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã Øàäàð ñàéäûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí Åðºíõèé ñàéäûí ¿¿ðýã áîëãîñîí Çàñãèéí ãàçðûí àëü íýã ãèø¿¿í ã¿éöýòãýõ áºãººä èéíõ¿¿ Øàäàð ñàéäûí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýæ áàéãàà Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Åðºíõèé ñàéäààñ îëãîñîí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, õàðèóöëàãà õ¿ëýýíý.7.Ýíý õóóëèéí 20 äóãààð ç¿éëèéí 5 äàõü õýñãèéí 16, 17-ä çààñàí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ò¿ð ýçã¿é áàéõ òîõèîëäîëä Åðºíõèé ñàéäûí ¿¿ðýã áîëãîñîí Çàñãèéí ãàçðûí àëü íýã ãèø¿¿í ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýõ áºãººä èéíõ¿¿ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ áàéãàà Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Åðºíõèé ñàéäààñ îëãîñîí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ, õàðèóöëàãà õ¿ëýýíý. /2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû ºäðèéí õóóóëèàð íýìñýí/

21 ä¿ãýýð ç¿éë. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà1. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà íü ¯íäñýí

õóóëèéí äº÷ä¿ãýýð ç¿éëä çààñàí Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààòàé àäèë áàéõ áºãººä ýíý íü Óëñûí Èõ Õóðàë òýäãýýðèéã òîìèëñíîîð ýõýëæ, Åðºíõèé ñàéä áîëîí Çàñãèéí ãàçðûí òóõàéí ãèø¿¿íèéã øèíýýð òîìèëñíîîð äóóñãàâàð áîëíî.

2. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í õóóëüä çààñàí ¿íäýñëýëýýð àëáàí òóøààëààñ îãöîðñîí, ÷ºëººëºãäñºí, ò¿¿í÷ëýí íàñ íºõ÷ñºí òîõèîëäîëä ò¿¿íèé á¿ðýí ýðõ õóãàöààíààñ ºìíº äóóñãàâàð áîëíî. Èéíõ¿¿ Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í îðîí ãàðñàí òîõèîëäîëä Óëñûí Èõ Õóðàë 30 õîíîãèéí äîòîð ò¿¿íèéã íºõºí òîìèëíî. ͺõºí òîìèëîãäñîí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõèéí õóãàöàà íü òóõàéí Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðýí ýðõèéí ¿ëäñýí õóãàöààòàé àäèë áàéíà.

3.Åðºíõèé ñàéäûí á¿ðýí ýðõ áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë, õ¿íäýòãýí ¿çýõ áóñàä øàëòãààíààð àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõ áîëîìæã¿é áîëñíû óëìààñ ÷ºëººëºãäñºí, íàñ íºõ÷ñºí ¿íäýñëýëýýð õóãàöààíààñàà ºìíº äóóñãàâàð áîëñîí òîõèîëäîëä Åðºíõèé ñàéäûã øèíýýð òîìèëîõ õ¿ðòýë ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã Øàäàð ñàéä ã¿éöýòãýíý.

4.Çàñãèéí ãàçðûí îðîí ãàðñàí ãèø¿¿íèéã íºõºí òîìèëîõ õ¿ðòýë Åðºíõèé ñàéä Øàäàð ñàéäòàé òîõèðîëöîí Çàñãèéí ãàçðûí íýã áóþó õýä õýäýí ãèø¿¿íä ò¿¿íèé ¿¿ðãèéã õóâààðèëàí õàðèóöóóëæ áîëíî./2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27–íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷ëºí íàéðóóëñàí/

5. Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí á¿ðýëäýõ¿¿íýýð îãöîðñîí íü óóë á¿ðýëäýõ¿¿íýýñ àëáàí ¿¿ðãýý çîõèõ ¸ñîîð ã¿éöýòãýæ èðñýí õ¿íèéã Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íýýð äàõèí òîìèëîõîä ñààä áîëîõã¿é.

22 äóãààð ç¿éë. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ººðèéí õ¿ñýëòýýð àëáàí òóøààëààñ ÷ºëººëºãäºõ, îãöðîõ ¿íäýñëýë

1. Áèåèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéäàë, õ¿íäýòãýí ¿çýõ áóñàä øàëòãààíààð á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é áîëñíîîñ àëáàí òóøààëààñ ÷ºëººëæ ºãºõ òóõàé õ¿ñýëòýý Åðºíõèé ñàéä Óëñûí Èõ Õóðàëä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íü Åðºíõèé ñàéäàä òóñ òóñ ºðãºí ìýä¿¿ëæ áîëíî.

2. Åðºíõèé ñàéä õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýð, Çàñãèéí ãàçàðò ÷èãëýë ºãºõ òóõàé Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèãèéí òºñëèéí òàëààð çàð÷ìûí ººð ñàíàëòàé áºãººä óóë ñàíàëûã Óëñûí Èõ Õóðàë áóþó Åðºíõèéëºã÷ õ¿ëýýí àâààã¿éãýýñ Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é áîëñîí, Óëñûí Èõ Õóðàë èòãýë õ¿ëýýëãýýã¿é, õºòºëáºðºº Óëñûí Èõ Õóðëààð õýëýëö¿¿ëñíýýñ õîéø 30 õîíîãèéí äîòîð áàòëóóëæ ÷àäààã¿é ò¿¿í÷ëýí õóóëüä çààñàí áóñàä ¿íäýñëýë áàéíà ãýæ ¿çâýë àëáàí òóøààëààñàà áóþó Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí á¿ðýëäýõ¿¿íýýðýý îãöðîõ òóõàé õ¿ñýëòèéã Åðºíõèéëºã÷òýé çºâøèëöºí Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ áîëíî.

15

3. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ººðèéí ýðõýëñýí àñóóäëûí õ¿ðýýíèé áîäëîãûí àñóóäëààð Åðºíõèé ñàéäòàé, ýñõ¿ë ãèø¿¿äèéí îëîíõèòîé ñàíàë çºðñºí çýðãýýñ á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é áîëñîí, ò¿¿í÷ëýí õóóëüä çààñàí áóñàä ¿íäýñëýë áàéíà ãýæ ¿çâýë àëáàí òóøààëààñàà îãöðîõ õ¿ñýëòýý Åðºíõèé ñàéäàä õýäèéä ÷ ãàðãàæ áîëíî. Õàðèí ýíý òóõàé ýöñèéí øèéäâýð ãàðòàë ¿¿ðýãò àæëàà ã¿éöýòãýæ, õàðèóöëàãûã õ¿ëýýíý.

23 äóãààð ç¿éë. Åðºíõèé ñàéäûí á¿ðýí ýðõ1. Åðºíõèé ñàéä ¯íäñýí õóóëèéí äº÷èí íýãä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñàí

¸ñîîð Çàñãèéí ãàçðûã óäèðäàæ, òºðèéí õóóëü áèåë¿¿ëýõ àæëûã Óëñûí Èõ Õóðëûí ºìíº õàðèóöíà. Ò¿¿íèé äîòîð:

1/ Åðºíõèéëºã÷òýé çºâøèëöñºíèé ¿íäñýí äýýð Çàñãèéí ãàçðûí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿íä ººð÷ëºëò îðóóëàõ, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèéã òîìèëîõ, àëáàí òóøààëààñ ÷ºëººëºõ, îãöðóóëàõ òóõàé ñàíàëàà Óëñûí Èõ õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íä íýð äýâøèã÷ íü Óëñûí Èõ Õóðëûí ãèø¿¿äèéí îëîíõèéí ñàíàë àâ÷ ÷àäààã¿é áîë 14 õîíîãèéí äîòîð òóõàéí Óëñûí Èõ Õóðëûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíä Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íä íýð íü äýâøèæ áàéãààã¿é õ¿íèé íýðèéã äýâø¿¿ëíý; /Ýíý õýñãèéí 2 äàõü ºã¿¿ëáýðèéã 2001 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21-íèé ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/

2/ õóóëü áîëîí Óëñûí Èõ Õóðëààñ áàòàëñàí Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºð, ¿íäñýí ÷èãëýëèéí äàãóó Çàñãèéí ãàçðûí äîòîîä, ãàäààä ¿éë àæèëëàãààã óäèðäàíà;

3/ Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä, àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà íàðûí ¿éë àæèëëàãààã ÷èãë¿¿ëæ óäèðäàíà;

4/ Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû òóõàé Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíä ìýäýýëæ, àâàõ àðãà õýìæýýíèé òóõàé ñàíàëàà ºðãºí ìýä¿¿ëíý;

5/ ýíý õóóëèàð òîãòîîñîí ¿íäñýí õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿äèéí ýðõëýõ àæëûã òîäðóóëàí õóâààðèëæ, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýëä õÿíàëò òàâèíà. Øààðäëàãàòàé áîë òýäãýýðò íýìýëò àæèë ¿¿ðýã õàðèóöóóëæ áîëíî. Õýðýâ ýíý õóóëèéí 20 äóãààð ç¿éëèéí 4 äýõ õýñýãò çààñàí Ìîíãîë Óëñûí ñàéä íàðûí ýðõëýõ àñóóäëûã íýãýýñ íºãººä øèëæ¿¿ëýõ, íýã îðîí òîîíä íýãòãýõ, øèíý îðîí òîîíä òóñãààðëàí õàðèóöóóëàõ çýðýã ººð÷ëºëò îðóóëàõ áîë ýíý òóõàé ñàíàëàà Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëæ øèéäâýðë¿¿ëñíèé ¿íäñýí äýýð ã¿éöýòãýíý;

6/ Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöýõ àñóóäëûã òîäîðõîéëæ õóðàëäààíûã òîâëîæ, äàðãàëíà;

7/ äîòîîä, ãàäààä õàðèëöààíä Çàñãèéí ãàçðûã òºëººëíº;8/ õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý.

2. Åðºíõèé ñàéä íü Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû åðºíõèé àñóóäëóóäûí çýðýãöýý çàðèì õ¿ðýýíèé àæèë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí áàéãóóëëàãûã óäèðäàí çîõèöóóëàõ àñóóäëûã òºâëºð¿¿ëýí ýðõýëæ áîëíî.

3. Åðºíõèé ñàéä Çàñãèéí ãàçðûí äîòîîä, ãàäààä áîäëîãûí àñóóäëààð õýëýëöýý õèéõäýý Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä, ò¿¿íèé äîòîð Øàäàð ñàéä áîëîí óã àñóóäëûã ýðõýëñýí ãèø¿¿íòýé ñàíàë ñîëèëöñîí áóþó áàðèìòëàõ áîäëîãîî òýäãýýðò óðüä÷èëàí ìýäýãäñýí áàéâàë çîõèíî.

24 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõ1. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ýíý õóóëü áîëîí õóóëü òîãòîîìæèéí áóñàä àêòààð îëãîñîí á¿ðýí ýðõòýé. Ò¿¿íèé äîòîð:

1/ ýðõýëñýí àñóóäëûí õ¿ðýýíä òºðèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëæ, õóóëü òîãòîîìæ, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëýõ àæëûã Çàñãèéí ãàçðûí ºìíººñ ýðõëýí ã¿éöýòãýæ, çîõèõ õ¿ðýý, ñàëáàðûí õºãæèë, àæèë õýðãèéí

16

áàéäàë, ¿ð ä¿íã Åðºíõèé ñàéä, óëìààð Óëñûí Èõ Õóðëûí ºìíº äàíãààð, õàðèí Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð õàìòûí õàðèóöëàãà òóñ òóñ õ¿ëýýíý;

2/ ýðõýëñýí àñóóäëûí õ¿ðýýí äýõ ÿàì áîëîí ýíý õóóëèéí 183 äóãààð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñàí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã íýãòãýí óäèðäàíà;

3/ Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä òîãòìîë îðîëöîí ñàíàë áîäëîî ÷ºëººòýé èëýðõèéëíý;

4/õóóëü òîãòîîìæèä ººðººð çààãààã¿é áîë ººðèéí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíä õàìààðàõ òºðèéí áàéãóóëëàãà, àëáàí ãàçðûí á¿òýö, ä¿ðìèéã áàòàëæ, äàðãà /ýðõëýã÷, çàõèðàë/-ûã òîìèëæ, ÷ºëººëíº.

5/ ýðõýëñýí àñóóäëààðàà Óëñûí Èõ Õóðëûí Áàéíãûí õîðîîä, àæëûí áóñàä áàéãóóëëàãàòàé øóóä õàðèëöàæ, Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàí, Áàéíãûí õîðîîíû õóðàëäààíä ººðèéí áàéð ñóóðèéã èëýðõèéëíý;

6/ õóóëü òîãòîîìæ, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Çàñãèéí ãàçðûí áîëîí ººðèéí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæèä øàëãàí òàíèëöàæ, áèåëýëòèéã íü á¿ðýí õàíãàõ òàëààð øóóðõàé äààëãàâàð ºã÷ ã¿éöýòã¿¿ëíý;

7/ ýðõýëñýí àñóóäëààðàà ººðèéí á¿ðýí ýðõèéí õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðûã òºëººëæ àëü ÷ áàéãóóëëàãàä ÷ºëººòýé íýâòýð÷ õîëáîãäîõ àæèëòàíòàé õ¿ëýýãäýëã¿é óóëçàæ áîëíî;

8/ õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä á¿ðýí ýðõèéã õýðýãæ¿¿ëíý.2. Ìîíãîë Óëñûí ñàéä ýðõ õýìæýýíèéõýý àñóóäëààð õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí

òîãòîîë, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë, òýäãýýðýýñ áàòëàí ãàðãàñàí áóñàä øèéäâýðò íèéö¿¿ëýí òóøààë ãàðãàæ, áèåëýëòèéã õàíãàíà. Õýðýâ ýðõýëñýí àñóóäëûíõàà õ¿ðýýíä øèéäâýðëýõ ãýæ áàéãàà àñóóäàë íü áóñàä õ¿ðýýíèéõòýé øóóä õîëáîîòîé áîë Çàñãèéí ãàçðûí õîëáîãäîõ ãèø¿¿äòýé óðüä÷èëàí òîõèðîëöîæ çîõèöóóëñàí áàéâàë çîõèíî. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä óäèðäëàãûí ò¿âøèíä òîõèðîëöñîí àñóóäëààð õàìòàðñàí òóøààë ãàðãàæ áîëíî. Ýíý òàëààð ãàðñàí ñàíàëûí çºðººã ººðñ人 çîõèöóóëæ ÷àäààã¿é òîõèîëäîëä õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë Åðºíõèé ñàéä øóóä áóþó øààðäëàãàòàé áîë Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöñýíèé ¿íäñýí äýýð øèéäâýðëýíý.

3. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íèéò èðãýí, óëñûí àøèã ñîíèðõëûã ýðõýìëýõ, òºðèéí ç¿òãýëòíèé ¸ñ ç¿éí õýì õýìæýýã ÷àíä ñàõèõ, òºðèéí áîëîí àëáàíû íóóöûã õàäãàëàõ ¿¿ðýãòýé.

4. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í øèéäâýð, ìýäýãäýë ãàðãàõ, àëèâàà õýëáýðýýð àëáàí ¸ñíû áàéð ñóóðèà èëýðõèéëýõäýý Çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãûã áàðèìòàëíà. Õýðýâ ýðõýëñýí àñóóäëûíõàà õ¿ðýýíä Çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãûã çàð÷ìûí õóâüä ººð÷ëºõ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çâýë ýíý òóõàé çîõèõ øèéäâýðèéí òºñºë áýëòãýæ Çàñãèéí ãàçàðò óëàìæëàí øèéäâýðë¿¿ëíý.

5.Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöýí îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýñýí õóóëèéí òºñºë, òºðèéí áîäëîãûí çàð÷ìûí áóñàä àñóóäëààð Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàí, Áàéíãûí õîðîîíû õóðàëäààíä Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé õóâüä çàð÷ìûí ººð ñàíàë èëýðõèéëýõã¿é.

6.Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í õóóëü òîãòîîìæîîð ýðõ îëãîîã¿é, ò¿¿í÷ëýí Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöýýã¿é áóþó õýëýëöñýí áîëîâ÷ îëîíõèéí äýìæëýã àâààã¿é àñóóäëààð Çàñãèéí ãàçðûã òºëººëºõ ýðõã¿é.

7. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íýã õîíîãîîñ äýýø õóãàöààãààð ãàäàãø ÿâáàë Åðºíõèé ñàéäààñ çºâøººðºë àâàõ áºãººä î÷èõ, õîëáîî áàðèõ õàÿãàà ìýäýãäýíý.

8. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöààíä õóóëèàð òîãòîîñîí áîëîí Åðºíõèé ñàéäààñ õóâààðèëàí õàðèóöóóëñàí ¿¿ðýãò íü ¿ë õàìààðàõ öàëèíòàé àæèë õàâñàð÷ áîëîõã¿é.

17

9. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í õàìòàðñàí áîëîí äàãíàñàí õóâèéí ¿éëäâýð, àæ àõóéí áóñàä íýãæèéí ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëäýã áîë á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöààíä óóë íýãæèéí àæëûã ýðõëýí óäèðäàæ áîëîõã¿é.

10. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ººðèéí õóâèéí àæ àõóé áîëîí ºì÷ ýçýìøèëòýé íü õîëáîîòîéãîîð îðñîí îðëîãûã æèë á¿ð, àëáàí ¿éë àæèëëàãààòàé íü õîëáîãäóóëàí áóñäààñ ºãñºí ñàðûí öàëèíãààñ èë¿¿ ¿íýòýé áýëãèéí òàëààð Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçàðò òóõàé á¿ð ìýäýãäýíý.

25 äóãààð ç¿éë. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõ áàòàëãàà1. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõýä íü òºð, îëîí

íèéòèéí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, òýäãýýðèéí àëáàí òóøààëòàí, èðãýä òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ, ãàðãàñàí õóóëü ¸ñíû øèéäâýð, øóóðõàé äààëãàâðûã íü áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.

2. Åðºíõèé ñàéä á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõäýý äàðààõü áàòàëãààãààð õàíãàãäàíà:

1/ ò¿¿íèé áèå, íýð òºð, óíàëãà, çîðèóëàëòûí îðîí ñóóö õàëäàøã¿é äàðõàí áàéíà;2/ íèéñëýë áîëîí ò¿¿íèé îð÷ìûí ãàçàðò ºâºë, çóíû çîðèóëàëòûí îðîí ñóóöòàé

áàéíà;3/ àëáàí ¸ñíû áîëîí àæëûí àéë÷ëàë, òºðèéí ¸ñëîë, õ¿íäýòãýëèéí áîëîí á¿ðýí

ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí áóñàä àðãà õýìæýý, çîðèóëàëòûí ºâºë, çóíû îðîí ñóóöíû çàðäàë, ¿éë÷èëãýýã óëñûí òºñ⺺ñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëíý. Ò¿¿íèé öàëèí, æèëèéí çàðäëûí õýìæýýã Çàñãèéí ãàçðûí ñàíàëûã ¿íäýñëýí Óëñûí Èõ Õóðàë òîãòîîíî;

4/ òóñãàé çîðèóëàëòûí óíàëãà áîëîí õîëáîîãîîð õàíãàãäàíà;5/ /Ýíý çààëòûã 1996.10.31-íèé õóóëèàð õ¿÷èíã¿é áîëñîíä òîîöñîí./6/ ò¿¿íèéã Óëñûí Èõ Õóðëûí çºâøººðºëã¿éãýýð ýð¿¿ãèéí õàðèóöëàãàä òàòàõ,

áàðèâ÷ëàõ, àëáàäàí ñààòóóëàõ áóþó öàãäàí õîðèõ, ø¿¿õèéí æóðìààð çàõèðãààíû øèéòãýë îíîãäóóëàõ, áèå, îðîí ñóóö, àëáàí òàñàëãàà, óíàëãàä íü õàëäàõ, ¿çëýã, íýãæëýã õèéõèéã õîðèãëîíî;

7/ ò¿¿íèé àìü áèå, îðîí ñóóö, óíàëãà, õîëáîîíû õýðýãñýë óëñûí õàìãààëàëòàä áàéõ áºãººä ýõíýð /íºõºð/, íàñàíä õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäèéã íü øààðäëàãàòàé ¿åä óëñûí õàìãààëàëòàä àâíà;

8/ ò¿¿íèé ýð¿¿ë ìýíäèéã îíöëîí õàìãààëíà;9/á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöàà äóóññàíààñ ýõëýí Åðºíõèé ñàéäààð àæèëëàñàí

õóãàöààòàé íü ä¿éöýõ¿éö, ãýõäýý íýãýí á¿ðýí ýðõèéíõýýñ èë¿¿ã¿é õóãàöààãààð Óëñûí Èõ Õóðëààñ òîãòîîñîí õàíãàìæ ýäýëæ, òºðèéí òóñãàé õàìãààëàëòàä áàéíà. /2001 îíû 1 äãýýð ñàðûí 12-íû õóóëèàð îðñîí ººð÷ëºëòèéã òóñãàâ/

2. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõäýý äàðààõü áàòàëãààãààð õàíãàãäàíà:

1/ óíàëãà, õîëáîîíû õýðýãñëýýð õàíãàãäàíà;2/ òºðèéí ºíäºð àëáàí òóøààëòíû çýðýã äýâä òîõèðóóëàí Óëñûí Èõ Õóðëààñ

òîãòîîñîí öàëèí, çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé áóñàä õàíãàìæ àâàõ áóþó ýäýëíý;3/ ãàäààäàä áàéõ, çîð÷èõ õóãàöààíä äèïëîìàò ýðõ ÿìáà, äàðõàí ýðõ ýäýëíý;4/ ò¿¿íèéã ãýìò õýðýã ¿éëäýæ áàéõàä íü áóþó õýðãèéí ãàçàðò ãýìò ¿éëäëèéíõ

íü íîòëîõ áàðèìòòàéãààð áàðèâ÷èëñàí áîë ýíý òóõàé Åðºíõèé ñàéäàä 24 öàãèéí äîòîð ìýäýãäýíý. ¯¿íýýñ áóñàä òîõèîëäîëä Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèéã Åðºíõèé ñàéäûí çºâøººðºëã¿éãýýð öàãäàí õîðèõ, ò¿¿íä ø¿¿õèéí æóðìààð çàõèðãààíû øèéòãýë îíîãäóóëàõ, ãýð îðîí, óíàëãà, àëáàí òàñàëãàà áèåä íü ¿çëýã, íýãæëýã õèéõèéã õîðèãëîíî;

5/ ãýìò õýðýã ¿éëäýæ îãöîðñíîîñ áóñàä ¿íäýñëýëýýð á¿ðýí ýðõèéí íü õóãàöàà äóóñãàâàð áîëîõîä ò¿¿íèéã Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íýýð òîìèëîãäîõîîñ ºìíº àæèëä íü

18

ýðã¿¿ëýí àæèëëóóëàõ áóþó òèéì áîëîìæã¿é áîë òóõàéí æèëä àìüäðàëûí ò¿âøèíã íü áóóðóóëàõã¿é áàéõ àðãà õýìæýýã Óëñûí Èõ Õóðàë àâíà.

3. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöààíä àëáàí òàòâàðààñ áóñàä óëñ, îðîí íóòãèéí àëáàí äàé÷èëãààíààñ ÷ºëººëºãäºíº.

4. Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõòýé õîëáîãäñîí çàõèäàë õàðèëöààíû íóóöûã çàðöóóëàõûã õîðèãëîíî.

5.Õóóëèà𠺺ð áàòàëãàà òîãòîîæ áîëíî.6. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé ýðõëýõ àñóóäëûã Óëñûí Èõ Õóðàë äàõü öººíõèéí íàì,

ýâñëèéí á¿ëãèéí äîòîð ýðõëýí õàðèóöàæ áàéãàà Óëñûí Èõ õóðëûí ãèø¿¿íèéã Çàñãèéí ãàçðààñ òóõàéí ñàéäûí íýã àäèë óëñ îðíû õýìæýýíèé ìýäýýëëýýð õàíãàíà. /Ýíý õýñãèéã 1998 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/.

ÒÀÂÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÀÀÑ ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐÀË, ÅЪÍÕÈÉ˪Ã×, ÁÓÑÀÄ ÁÀÉÃÓÓËËÀÃÀÒÀÉ ÕÀÐÈËÖÀÕ

26 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðààñ Óëñûí Èõ Õóðàëòàé õàðèëöàõ1. Çàñãèéí ãàçàð íü Óëñûí Èõ Õóðëûí èòãýëèéã õ¿ëýýñýí áàéâàë çîõèíî. Óëñûí

Èõ Õóðàë Çàñãèéí ãàçàðò èòãýë õ¿ëýýëãýõã¿é áàéãàà òóõàé øèéäâýð ãàðãàâàë Çàñãèéí ãàçàð îãöîðíî. /Ýíý õýñãèéí 2 äàõü ºã¿¿ëáýðèéã 2001 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21-íèé ºäðèéí õóóëèàð íýìñýí/

2. Çàñãèéí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõè îëîí íèéòèéí ñàíàà áîäîë, Óëñûí Èõ Õóðàë, Åðºíõèéëºã÷èéí áàéð ñóóðèéã õàðãàëçàí øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çñýí òîõèîëäîëä Çàñãèéí ãàçà𠺺ðò íü èòãýë õ¿ëýýëãýæ áàéãàà ýñýõèéã èëýðõèéëæ ºãºõèéã õ¿ñ÷ õîëáîãäîõ òîãòîîëûí òºñëèéã Åðºíõèé ñàéä Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

3. Èòãýë õ¿ëýýëãýæ áàéãàà ýñýõ òóõàé òîãòîîëûí òºñºë, ò¿¿í÷ëýí Çàñãèéí ãàçàð îãöðîõ òóõàéãàà Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõýýð Åðºíõèé ñàéäûí áýëòãýñýí ìýäýãäëèéí òºñëèéã Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿äèéí äºðºâíèé ãóðâààñ äîîøã¿éí èðöòýé õóðàëäààíààð õýëýëöñýí áàéâàë çîõèíî.

4. Óëñûí Èõ Õóðàë ººðò íü èòãýë õ¿ëýýëãýæ áàéãààã íîòîëñîí áîëîí îãöðîõ òóõàé õ¿ñýëòèéã õýðýãñýõã¿é áîëãîñîí áîë ýíý òóõàé øèéäâýð ãàðñíààñ õîéø 6 ñàðûí äîòîð Çàñãèéí ãàçàð óã àñóóäëûã ººðºº ñàíàà÷ëàí àâ÷ õýëýëöýõã¿é.

5. Çàñãèéí ãàçðààñ Óëñûí Èõ Õóðàëòàé ºäºð òóòàì øóóä õàðèëöàõ àñóóäëûã Åðºíõèé ñàéä, ýñõ¿ë àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðü á¿õèé Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ýðõýëíý.

6. Çàñãèéí ãàçàð Óëñûí Èõ Õóðàëä æèë á¿ð ¿éë àæèëëàãààíûõàà òàéëàíã òàâüæ, öàã ¿åèéí àñóóäëààð òîãòìîë ìýäýýëýë õèéæ áàéíà.

7. Çàñãèéí ãàçàð ¿éë àæèëëàãààíûõàà õºòºëáºðèéí òºñëèéã ººðèéí á¿ðýí ýðõ ýõýëñíýýñ õîéø 60 õîíîãèéí äîòîð, óëñûí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õºãæëèéí ¿íäñýí ÷èãëýë çýðýã áàðèìò áè÷ãèéí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðëààñ òîãòîîñîí õóãàöààíä ò¿¿íä ºðãºí ìýä¿¿ëíý. Õºòºëáºðò Çàñãèéí ãàçðààñ á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöààíä ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õºãæèë, òºðèéí óäèðäëàãûí õ¿ðýýíèé àñóóäëààð õèéæ ã¿éöýòãýõ àæëûí ãîë çîðèëò, õýðýãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí àðãà õýìæýýã òîäîðõîéëíî. Õàðèí ¿íäñýí ÷èãëýëä Çàñãèéí ãàçðààñ òóõàéí æèëä òàâèõ çîðèëò, õýðýãæ¿¿ëýõ òîäîðõîé àðãà õýìæýýã ã¿éöýòãýõ õóãàöàà, õàðèóöàõ ýçýíòýé òîäîðõîéëñîí áàéâàë çîõèíî.

8. Çàñãèéí ãàçàð õóóëèéí òºñºë, òºðèéí áîäëîãûí çàð÷ìûí áóñàä àñóóäëààð Óëñûí Èõ Õóðëûíõààñ ººð ñàíàëòàé áàéãàà áîë Åðºíõèé ñàéä óã ñàíàëàà äàõèí

19

õýëýëö¿¿ëýõýýð Óëñûí Èõ Õóðàëä òàâüæ áîëîõ áºãººä ò¿¿íèéã Óëñûí Èõ Õóðëûí ÷óóëãàíààð õýëýëöýæ øèéäâýðëýæ õàðèó ºãíº.

9. Çàñãèéí ãàçàð õóóëü ñàíàà÷ëàõ á¿ðýí ýðõèéíõýý äàãóó áîëîâñðóóëñàí õóóëü, Óëñûí Èõ Õóðëûí áóñàä øèéäâýðèéí òºñëèéã Åðºíõèé ñàéä, ò¿¿íèé äààëãàâðààð Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í Óëñûí Èõ Õóðëûí äàðãàä çîõèõ æóðìûí äàãóó ºðãºí ìýä¿¿ëíý.

10. Ýíý ç¿éëèéí 9 äýõ õýñýãò çààñàí òºñëèéã Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõèéí ºìíº õóóëü ç¿éí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áîëîí òóõàéí òºñëèéã õàðèóöàí áîëîâñðóóëñàí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿íèé àëáàí ¸ñíû çºâøººðëèéã àâñàí áàéíà. /Ýíý õýñãèéã 2001 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 8-íû òóõàé õóóëèàð íýìñýí./

11. Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í íü Óëñûí Èõ Õóðëûí ãèø¿¿íèé àñóóëãûí õàðèóã õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí æóðìûí äàãóó ºãºõ ¿¿ðýãòýé.

27 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðààñ Åðºíõèéëºã÷òýé õàðèëöàõ1. Çàñãèéí ãàçàð Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, ¯íäýñíèé àþóëã¿é áàéäëûí çºâëºëèéí

øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâ÷, ýíý òóõàé Åðºíõèéëºã÷èä ìýäýýëæ áàéíà.2. Åðºíõèé ñàéä Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöýõýýð òîâëîñîí àñóóäëàà

Åðºíõèéëºã÷èä òóõàé á¿ð óðüä÷èëàí ìýäýãäýíý.3. Åðºíõèéëºã÷ Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä òààëëààðàà îðîëöîæ, ñàíàëàà

èëýðõèéëæ áîëîõ áºãººä õýðýâ ººðèéí á¿ðýí ýðõýä õàìààðàõ àñóóäëààð Çàñãèéí ãàçàðò ÷èãëýë ºãºõ áîë ýíý òóõàé çàðëèãèéí òºñëèéã Åðºíõèé ñàéäàä õ¿ðã¿¿ëíý.

4. Åðºíõèé ñàéä óã çàðëèãèéí òºñëèéã õ¿ëýýí àâñíààñ õîéø 7 õîíîãèéí äîòîð Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëæ õàðèó ºãíº.

5. Åðºíõèé ñàéä óã çàðëèãèéí òºñºëä òîäîðõîéëñîí çààëòûã Çàñãèéí ãàçàð õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæã¿é ãýæ ¿çâýë ýíý òóõàé ¿íäýñëýëýý Åðºíõèéëºã÷èä óëàìæèëíà.

6. Çàñãèéí ãàçàð íü ýíý õóóëèéí 22 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº îãöðîõ òóõàéãàà Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ, 26 äóãààð ç¿éëä çààñíû äàãóó ººðò íü èòãýë õ¿ëýýëãýæ áàéãàà ýñýõèéã èëýðõèéëæ ºãºõèéã Óëñûí Èõ Õóðëààñ õ¿ñýõ òóõàéãàà Åðºíõèéëºã÷èä óðüä÷èëàí ìýäýãäýæ çºâøèëöºíº.

7. Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí ýðõèéíõýý õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº îãöðîõ, ººðò íü èòãýë õ¿ëýýëãýæ áàéãàà ýñýõèéã èëýðõèéëæ ºãºõèéã õ¿ñýõ òóõàé ñàíàëûã Åðºíõèéëºã÷ çºâøººðººã¿é ÿâäàë íü Óëñûí Èõ Õóðàë óã àñóóäëûã õýëýëöýõýä ñààä áîëîõã¿é.

28 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðààñ Çàñãèéí ãàçðûí áóñ /îëîí íèéòèéí/ áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàõ1. Çàñãèéí ãàçàð íü ººðèéí á¿ðýí ýðõýä õàìààðàõ àëèâàà àñóóäëààð Óëñûí Èõ

Õóðàëä ñóóäàë á¿õèé íàìûí äýýä, òºâ áàéãóóëëàãàòàé øóóä, òèéì ñóóäàëã¿é íàì õèéãýýä îëîí íèéòèéí áóñàä áàéãóóëëàãàòàé òºðèéí çàõèðãààíû çîõèõ òºâ áàéãóóëëàãààð óëàìæëàí, õàðèí òºâëºðñºí áóñ /îðîí íóòãèéí ÷àíàðòàé/ áàéãóóëëàãàòàé òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû çîõèõ øàòíû áàéãóóëëàãààð äàìæóóëàí õàðèëöàíà.

2. Óëñûí õýìæýýíèé çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òýö á¿õèé îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãóóä íü ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõè àñóóäëààð óäèðäàõ äýýä, òºâ áàéãóóëëàãààðàà óëàìæëàí Çàñãèéí ãàçàðòàé õàðèëöàíà.

3. Çàñãèéí ãàçàð íü îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãààñ óëñ îðíûã õºãæ¿¿ëýõ, òºð, íèéãìèéí áàéãóóëëûã áýõæ¿¿ëýõ, òºðèéí áîäëîãî, õóóëü òîãòîîìæèéí áèåëýëòèéã õàíãàõàä òóñ äºõºì ¿ç¿¿ëýõ òàëààð ãàðãàñàí ñàíàë, ñàíàà÷èëãûã äýìæèõ øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð òýäãýýð áàéãóóëëàãàòàé õàðèëöàí àæèëëàíà.

20

ÇÓÐÃÀÄÓÃÀÀÐ Á¯ËÝÃ

ÇÀÑÃÈÉÍ ÃÀÇÐÛÍ ÀÆËÛÍ ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ

29 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààí1. Çàñãèéí ãàçàð ýíý õóóëü, áóñàä õóóëüä çààñàí á¿ðýí ýðõèéíõýý àñóóäàë,

ò¿¿í÷ëýí Óëñûí Èõ Õóðëààñ äààëãàñàí, Åðºíõèéëºã÷ººñ ñàíàë áîëãîñîí àñóóäëûã õóðàëäààíààðàà õýëýëöñýíèé ¿íäñýí äýýð øèéäâýðëýíý. Ò¿¿íèé äîòîð äîð äóðäñàí àñóóäëûã õóðàëäààíààðàà çààâàë õýëýëöýíý:

1/ õóóëèéí òºñºë;2/ õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë Óëñûí Èõ Õóðàëä ºðãºí ìýä¿¿ëýõ áóñàä

øèéäâýðèéí òºñºë;3/ Çàñãèéí ãàçàðò ÷èãëýë ºãºõ òóõàé Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèãèéí òºñºë;4/ Çàñãèéí ãàçðûí áîäëîãîä ººð÷ëºëò îðóóëàõàà𠺺ðèéí ãèø¿¿íýýñ èð¿¿ëñýí

ñàíàë /òºñºë/;5/ Åðºíõèé ñàéä Øàäàð ñàéäòàé ñàíàë íýãäýæ øèéäâýðëýýã¿é áîëîí Çàñãèéí

ãàçðûí ãèø¿¿äýýñ ýðõëýõ àñóóäëààðàà ººðñ人 òîõèðîëöîæ ÷àäààã¿é ñàíàëûí çºðººã øèéäâýðëýõ àñóóäàë.

2. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä áýëòãýõ, àñóóäëûã õýëýëöýæ øèéäâýðëýõäýý äàðààõü æóðìûã áàðèìòàëíà:

1/ õóðàëäààíûã Åðºíõèé ñàéäûí òîâëîñíîîð õèéíý. Õýðýâ Øàäàð ñàéä, ýñõ¿ë Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿äèéí ãóðàâíû íýãýýñ äîîøã¿é íü ñàíàë áîëãîâîë õóðàëäààíûã õèéæ áîëíî;

2/ õóðàëäààíûã ýíý õóóëèéí 26 äóãààð ç¿éëèéí 3 äàõü õýñýãò çààñíààñ áóñàä òîõèîëäîëä íèéò ãèø¿¿íèé ãóðàâíû õî¸ð íü îðîëöñîíîîð õ¿÷èíòýéä òîîöíî;

3/ Çàñãèéí ãàçðààñ ñàíàà÷ëàõ õóóëèéí òºñëèéã õóóëü ç¿éí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í ýöýñëýí õÿíàæ, Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíä õýëýëö¿¿ëíý;

4/ Åðºíõèéëºã÷, Óëñûí Èõ Õóðëûí ãèø¿¿íèé ñàíàà÷èëñàí õóóëèéí òºñëèéí òàëààðõè Çàñãèéí ãàçðûí ñàíàë, ä¿ãíýëòèéí òºñëèéã õóóóëü ç¿éí àñóóäàë ýðõýëñýí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í áýëòãýæ, õóðàëäààíä õýëýëö¿¿ëíý;

5/ õýëýëöýõ àñóóäëûã Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í, ò¿¿í÷ëýí àéìàã, íèéñëýëèéí Çàñàã äàðãà òóñ òóñ ýðõ õýìæýýíèé äîòîð ñàíàà÷ëàõ ýðõòýé. Áóñàä áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàí, èðãýä õóóëüä ººðººð çààãààã¿é áîë Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöýõ àñóóäëûí òóõàé ñàíàëàà Çàñãèéí ãàçðûí õîëáîãäîõ ãèø¿¿íýýð óëàìæëàí òàâüæ áîëíî.

6/ õýëýëöýõ àñóóäëààð ãàðàõ øèéäâýðèéí òºñºë, ò¿¿íèé ¿íäýñëýëèéã Çàñãèéí ãàçðûí õàðèóöàõ ãèø¿¿í, õýðýâ õýä õýäýí ãèø¿¿í õàðèóöàõ áîë òýäãýýð íü õÿíàí ¿çýýä áýëòãýë õàíãàãäñàí ãýæ ¿çâýë õóðàëäààíä îðóóëàõûã çºâøººðíº. Òºñºë íü õóóëü òîãòîîìæ, Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèãò íèéöñýí, ã¿éöýä áîëîâñðîãäñîí, çîõèõ òîîöîî, õîëáîãäîõ ÿàìíû âèç /ñàíàë/-ýýð íîòëîãäñîí áàéâàë çîõèíî;

7/ õàðèóöñàí ãèø¿¿íèé çºâøººðñºí òºñºë, ò¿¿íèé ¿íäýñëýëèéã Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà Åðºíõèé ñàéä áîëîí Øàäàð ñàéäàä òàíèëöóóëæ, ò¿¿íèé çºâøººðñíººð íèéò ãèø¿¿íä óã àñóóäëûã õýëýëöýõýýñ àæëûí 3-ààñ äîîøã¿é õîíîãèéí ºìíº ãàðäóóëñàí áàéâàë çîõèíî;

8/ àñóóäëûã Åðºíõèé ñàéäààñ òîãòîîñîí äàðààëëûí äàãóó õýëýëöýíý. Õýðýâ õýëýëöýõ àñóóäëààð ãàðàõ øèéäâýðèéí òºñëèéã Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿ä á¿ãä çºâøººð÷ ãàðûí ¿ñãýý çóðñàí áîë øèéäâýðèéã õóðàëäààíààð õýëýëöýõã¿éãýýð ãàðãàæ áîëíî.

21

3. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíû íàðèéâ÷èëñàí äýãèéã ýíý õóóëèéí äàãóó Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.4. Õóðàëäààíûã Åðºíõèé ñàéäûí øèéäâýðëýñíýýð íýýëòòýé áóþó õààëòòàé

ÿâóóëæ áîëîõ áºãººä õóóëèàð õàìãààëñàí íóóöàä õàìààðàõààñ áóñàä øèéäâýðèéã îëîí íèéòýä ìýäýýëíý.

30 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýð1. Çàñãèéí ãàçàð á¿ðýí ýðõèéíõýý àñóóäëààð õóðàëäààíààñ òîãòîîë, íýã

óäààãèéí ÷àíàðòàé áóþó øóóðõàé àñóóäëààð Åðºíõèé ñàéä çàõèðàìæ ãàðãàíà.2.Çàñãèéí ãàçàð àñóóäëûã îëîíõèéí ñàíàëààð øèéäâýðëýíý. Èéíõ¿¿ øèéäâýðëýæ

÷àäààã¿é áîë øèéäâýð ãàðààã¿éä òîîöíî.Çàñãèéí ãàçàð íü Óëñûí Èõ Õóðëààñ õóóëèàð òóñãàéëàí ýðõ îëãîñîí íºõöºëä

õóóëüä íèéö¿¿ëýí á¿ðýí ýðõèéíõýý õ¿ðýýíä íèéòýýð äàãàæ ìºðäºõ õýì õýìæýý òîãòîîñîí ýðõèéí àêò ãàðãàæ áîëíî. Ýíý ýðõèéí àêò íü òîãòîîë õýëáýðýýð áàéíà.

Çàñãèéí ãàçàð íèéòýýð äàãàæ ìºðäºõ õýì õýìæýý òîãòîîñîí òîãòîîë ãàðãàõäàà òóñãàéëàí ýðõ îëãîñîí õóóëèéã èø ¿íäýñ áîëãîíî.

3. Ýíý ç¿éëèéí 2 äàõü õýñýãò çààñíààñ áóñàä àñóóäëààð Åðºíõèé ñàéä îëîíõèîñ ººð ñàíàëòàé áîëîâ÷ òóõàéí àñóóäëààð ãàðàõ øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õàðèóöñàí ñàéä /ãèø¿¿í/-òàé íýã ñàíàëòàé áîë óã àñóóäëààð øèéäâýð ãàðãàæ áîëíî. Èéíõ¿¿ øèéäâýð ãàðãàñàí áîë ýíý òóõàé Åðºíõèé ñàéä Óëñûí Èõ Õóðàëä ìýäýãäýõ ¿¿ðýãòýé áºãººä ñàíàë çºðñºí áóñàä ãèø¿¿í Èõ Õóðàëä ìýäýãäýõ ýðõòýé. Õàðèí Åðºíõèé ñàéä áîëîí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õàðèóöñàí ãèø¿¿íèé àëü íýã íü îëîíõèòîé íýã ñàíàëòàé, íºãºº íü ººð ñàíàëòàé áàéâàë óã àñóóäëûã äàõèí áîëîâñðóóëæ õýëýëöýíý.

4. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíààð õýëýëöñýí øèéäâýðèéí òºñëèéã òóõàéí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õàðèóöñàí Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿í õÿíàí ¿çýæ ¸ñ÷ëîí ãàðãàõ çºâøººðºë ºãíº.

5. Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëä ò¿¿íèé áèåëýëòèéã õàðèóöñàí ñàéä íàð, äàðàà íü Åðºíõèé ñàéä ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

6. Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðò Åðºíõèé ñàéä ãàðûí ¿ñýã çóðàõûí ºìíº òóõàéí øèéäâýð õóóëü òîãòîîìæèä íèéöýæ áàéãààã Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà íîòîëñîí áàéâàë çîõèíî.

7. Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë, Åðºíõèé ñàéäûí çàõèðàìæ íü òýäãýýðò ººðººð çààãààã¿é áîë ãàðñàí ºäðººñºº ýõëýí õ¿÷èí òºãºëäºð áîëíî.

8. Õóóëü òîãòîîìæèä íèéö¿¿ëýí ãàðãàñàí Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò íèéò áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ, àëáàí òóøààëòàí, èðãýí áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýãòýé.

31 ä¿ãýýð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã íèéòëýõ1. Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë, åðºíõèé ñàéäûí çàõèðàìæèéã òýäãýýðò Åðºíõèé ñàéä

ãàðûí ¿ñýã çóðñíààñ õîéø àæëûí 3 õîíîãèéí äîòîð Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãûí çºâøººðñíººð "Òºðèéí ìýäýýëýë" ýìõòãýëä àëáàí ¸ñîîð íèéòëýõýýñ ãàäíà Åðºíõèé ñàéäûí àæëûí õýñãýýñ ýðõëýí õýâëýë, ìýäýýëëèéí áóñàä õýðýãñëýýð íèéòýä ìýäýýëíý.

2. Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë, áóñàä øèéäâýðèéã òºâ, îðîí íóòãèéí ñîíèí, õýâëýëä íèéòëýõäýý "Òºðèéí ìýäýýëýë" ýìõòãýëä íèéòëýãäñýí àëáàí ¸ñíû ýõèéã áàðèìòàëíà.

3. Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîë, Åðºíõèé ñàéäûí çàõèðàìæèéã òýäãýýðèéí çààëòûã õàðèóöàí ã¿éöýòãýõ áàéãóóëëàãàä òàðààí õ¿ðã¿¿ëæ, áèåëýëòèéã íü õÿíàí øàëãàæ, çîõèîí áàéãóóëàí ¿ð ä¿íã õóãàöààíä íü òîîöîæ áàéâàë çîõèíî.

22

32 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíû ÿâöûã áàðèìòæóóëàõ, òýäãýýðèéã àøèãëàõ, õàäãàëàõ1. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíû ÿâöûã áàðèìòæóóëàõ /ãàðààð áîëîí ñîðîíçîí

õàëüñàíä íýãýí çýðýã áè÷èæ àëáàí ¸ñíû òýìäýãëýë õºòëºõ/ àæëûã Çàñãèéí ãàçðààñ òîãòîîñîí æóðìûí äàãóó Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçàð ýðõýëíý.

2. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíû ÿâöûí òýìäýãëýëä õóðàëäààíä îðîëöñîí ãèø¿¿ä, òóõàéí àñóóäàë á¿ð äýýð òýäãýýðèéí ãàðãàñàí ñàíàë, ø¿¿ìæëýë, ò¿¿í÷ëýí ñàíàë õóðààëòûí ä¿íã çààâàë òóñãàæ Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí äàðãà ãàðûí ¿ñýã çóðíà.

3. Çàñãèéí ãàçðûí õóðàëäààíû ÿâöûí ãàð òýìäýãëýë, ñîðîíçîí áè÷ëýãèéã àøèãëàõ, àðõèâò õàäãàëàõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçàð òîãòîîíî.

33 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí ýðõëýõ àæèë1. Õýðýã ýðõëýõ ãàçàð íü Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýð áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ,

òºðèéí çàõèðãààíû òºâ áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãûí õàðèëöàí àæèëëàãààã çîõèöóóëàõàä òóñëàõ, õ¿íèé íººöèéí óäèðäëàãà, íèéòëýã ¿éë÷èëãýýíèé óäèðäëàãààð õàíãàõ àñóóäëûã ýðõëýí ã¿éöýòãýíý. Ò¿¿íèé äîòîð:

1/Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã áîëîâñðóóëàí ãàðãàõ, õýðýãæ¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, ýíý òàëààð ÿàì, Çàñãèéí ãàçðûí àãåíòëàãèéí ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëíà;

2/Çàñãèéí ãàçðûí ñòðàòåãèéí óäèðäëàãà, òºëºâëºëò, ñàíõ¿¿ãèéí íººöèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëíý;

3/òºðèéí çàõèðãààíû áîëîí õ¿íèé íººöèéí óäèðäëàãûã õýðýãæ¿¿ëæ, ¿¿íòýé õîëáîãäñîí òýðã¿¿íèé àðãà áàðèëûã íýâòð¿¿ëíý;

4/íèéòëýã ¿éë÷èëãýýíèé áîäëîãûã áîëîâñðóóëæ, ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã øààðäëàãàòàé çºâëºë㺺, óäèðäëàãà, çîõèöóóëàëòààð õàíãàíà;

5/Åðºíõèé ñàéä, Çàñãèéí ãàçðûí ãèø¿¿äèéã øààðäëàãàòàé çºâëºë㺺, ¿éë÷èëãýýãýýð öàã òóõàéä íü õàíãàíà;

6/òàíõèìûí õóðàëäààíä õýëýëö¿¿ëýõýýð èð¿¿ëñýí àñóóäëûã çîõèõ æóðìûí äàãóó áýëòãýæ õóðàëäààíä îðóóëíà;

7/òàíõèìûí õóðàëäààíû çîõèîí áàéãóóëàëò, òåõíèêèéí áýëòãýëèéã õàíãàíà;8/Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã õýëáýðæ¿¿ëýí ãàðãàæ íèéòýëæ ìýäýýëíý;9/Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéã áèåë¿¿ëýõ ¿¿ðýã á¿õèé áàéãóóëëàãà, àëáàí

òóøààëòàíä õ¿ðã¿¿ëæ, ã¿éöýòãýëä õÿíàëò òàâüæ, ¿ð ä¿íã íýãòãýí òîäîðõîéëíî;10/òàíõèìûí õóðàëäààíû ÿâöûí òýìäýãëýë, Çàñãèéí ãàçàðò îðæ ãàðàõ áè÷èã

õýðãèéí àæèëëàãààã ýðõýëæ çîõèîí áàéãóóëíà;11/Çàñãèéí ãàçàðò èðãýä, áàéãóóëëàãààñ èð¿¿ëñýí ñàíàë, ºðãºäºë, ãîìäëûã

õ¿ëýýí àâ÷ çîõèõ æóðìûí äàãóó øèéäâýðë¿¿ëíý;12/õóóëü òîãòîîìæ, Çàñãèéí ãàçðûí øèéäâýðèéí áèåëýëòýä òàâèõ õÿíàëò

øàëãàëòûã çîõèîí áàéãóóëíà.2.Õýðýã ýðõëýõ ãàçðûí ä¿ðýì, á¿òýö, îðîí òîîíû õÿçãààðûã Çàñãèéí ãàçàð

áàòàëíà.3. Çàñãèéí ãàçàð øààðäëàãàòàé áîë çºâëºë, àæëûí áóñàä àëáûã áàéãóóëæ

çàðäëûíõàà òºñºâò áàãòààí àæèëëóóëæ áîëíî.

34 ä¿ãýýð ç¿éë. Åðºíõèé ñàéäûí àæëûí àëáà, õýñýã1.Åðºíõèé ñàéäûí äýðãýä ýäèéí çàñãèéí ñòðàòåãè, òºëºâëºëòèéí àëáà àæèëëàíà.2.Åðºíõèé ñàéä á¿ðýí ýðõýý õýðýãæ¿¿ëýõäýý çºâëºãºº àâàõ, øóóðõàé àæèë

ã¿éöýòã¿¿ëýõ çºâëºõòýé, àæëûí õýñýãòýé áàéíà.

23

3.Åðºíõèé ñàéäûí àæëûí õýñãèéí îðîí òîîíû õÿçãààð, çàðäëûí òºñâèéã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.4. Åðºíõèé ñàéäûí çºâëºõ, àæëûí õýñãèéí àæèëòàí Åðºíõèé ñàéäàä àæëàà øóóä

õàðèóöàæ, Õýðýã ýðõëýõ ãàçàðò õàðüÿàëàãäàíà. /Ýíý ç¿éëèéã 2000 îíû 8 äóãààð ñàðûí 3–íû ºäðèéí õóóëèà𠺺ð÷èëñºí/.

341 ä¿ãýýð ç¿éë. Øàäàð ñàéäûí àæëûí àëáà1.Øàäàð ñàéä àæëûí àëáàòàé áàéíà. Àæëûí àëáàíû àæèëòàí àæëàà Øàäàð

ñàéäûí ºìíº õàðèóöàæ, Õýðýã ýðõëýõ ãàçàðò õàðüÿàëàãäàíà.2.Øàäàð ñàéäûí àæëûí àëáàíû îðîí òîîíû õÿçãààð, çàðäëûí òºñâèéã Çàñãèéí ãàçàð

òîãòîîíî. /Ýíý ç¿éëèéã 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû õóóëèàð íýìñýí/

35 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí áîëîí ò¿¿íèé áàéãóóëëàãûí àïïàðàòàä óëñ òºðèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîõÇàñãèéí ãàçðûí áîëîí ò¿¿íèé áàéãóóëëàãûí àïïàðàòàä íàì, îëîí íèéòèéí

áàéãóóëëàãûí øóãàìààð óëñ òºðèéí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî.

36 äóãààð ç¿éë. Çàñãèéí ãàçðûí òàìãà, òýìäýã1.Çàñãèéí ãàçàð ñî¸ìáî á¿õèé òàìãà, òîãòîîñîí æóðìààð ¿éëäñýí òýìäýã, õýâëýìýë

õóóäàñ õýðýãëýíý.2. Çàñãèéí ãàçðûí òàìãà, òýìäýã õèéõ, õýðýãëýõ æóðìûã Çàñãèéí ãàçàð òîãòîîíî.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÄÀÐÃÀ Í.ÁÀÃÀÁÀÍÄÈÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÈÕ ÕÓÐËÛÍ ÒÀÌÃÛÍ ÃÀÇÐÛÍ ÅЪÍÕÈÉ ÍÀÐÈÉÍ ÁÈ×ÃÈÉÍ ÄÀÐÃÀ Í.ÐÈÍ×ÈÍÄÎÐÆ

/Ýíý õóóëèíä 1994 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû, 1996 îíû 10 äóãààð ñàðûí 31-íû, 1997 îíû 6 äóãààð ñàðûí 21-íû, 1998 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû, 1999 îíû 5 äóãààð ñàðûí 28-íû ºäðèéí 2 óäààãèéí ººð÷ëºëò, 6 äóãààð ñàðûí 17-íû, 2000 îíû 8 äóãààð ñàðûí 3–íû, 9 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé, 12 äóãààð ñàðûí 7-íû, 2001 îíû 1 äãýýð ñàðûí 12-íû, 6 äóãààð ñàðûí 21-íèé, 11 ä¿ãýýð ñàðûí 8-íû, 12 äóãààð ñàðûí 27-íû, 2002 îíû 7 äóãààð ñàðûí 10-íû, 2003 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 2-íû, 6 äóãààð ñàðûí 20-íû, 2004 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðûí 15-íû, 9 ä¿ýýð ñàðûí 22-íû, 2005 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 27-íû, 05 äóãààð ñàðûí 26-íû ºäðèéí ºäðèéí õóóëèàð îðóóëñàí íýìýëò, ººð÷ëºëò òóñãàãäñàí./

24