ZASADY OCHRONY ROŚLIN

W SYSTEMIE INTEGROWANEJ

PRODUKCJI

Prof. dr hab. Remigiusz W. OlszakDr hab. Anna Bielenin- prof. nadz. Instytutu OgrodnictwaInstytut Ogrodnictwa - Oddział Sadownictwa,Skierniewice Zakład Ochrony Roślin Sadowniczych

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.Prezentacja na potrzeby konferencji, współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu Prezentacja na potrzeby konferencji, współfinansowanej ze środków Unii Europejskiej w ramach Pomocy Technicznej Programu

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.Instytucja Zarządzająca PROW 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.Instytucja Zarządzająca PROW 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Prezentacja opracowana przez Instytut Ogrodnictwa.Prezentacja opracowana przez Instytut Ogrodnictwa.

• Problem zwalczania plag agrofagów – od momentu przejścia człowieka do osiadłego trybu życia i podjęcia uprawy roślin.

• Rozwój chemii pestycydów – stopniowa likwidacja plag agrofagów – przełom XIX i XX wieku.

Chemiczne środki ochrony roślin są, i będą jeszcze długo, efektywnym orężem ograniczania zagrożeń ze strony większości agrofagów.

Nie rozwiązują one jednak wszystkich problemów a często są przyczyną nowych!

– Zanieczyszczenie środowiska z daleko idącym i trudno przewidywalnymi konsekwencjami (n.p. kumulacja tok-sycznych związków w kolejnych ogniwach łańcucha troficznego).

– Wyniszczanie organizmów pożytecznych – zaburzenie równowagi pomiędzy roślinożercami a ich wrogami naturalnymi.

– Problem szkodników wtórnych i następstwa ich pojawu.– Selekcja odpornych ras szkodników, patogenów i chwastów.– Pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych i ich

przetworach

Problemy związane ze stosowaniem chemicznej metody zwalczania agrofagów

Tylko kompleksowe prowadzenie walki ze szkodnikami i chorobami z uwzględnieniem szeroko pojętej agroekologii i ochrony środowiska może stanowić podstawę racjonalnej ochrony roślin = integrowana ochrona (na obecnym etapie naszej wiedzy).

Jakie działania należy podejmować w celu realizacji tej metody?

– Prawidłowa ocena pojawu agrofagów z wykorzystaniem progów zagrożenia.

– Ocena liczebności entomo- i akarofagów (drapieżców i parazytoidów).

– Stosowanie właściwych i selektywnych pestycydów.

– Zapobieganie selekcji ras odpornych agrofagów.

– Działania prewencyjne:

* Znacznie efektywniejsze wykorzystanie sposobów agrotechnicznych ograniczania liczebności agrofagów – szczególnie tych, które część swojego rozwoju przechodzą w glebie.

* Stosowanie tylko kwalifikowanego materiału nasadzeniowego

Co oznacza próg zagrożenia? 1. Liczebność agrofagów, która sygnalizuje, że

dalszy jej wzrost może grozić stratami gospodarczymi. 2. Liczebność szkodnika, do której możemy, a nawet powinniśmy tolerować jego obecność w sadzie czy plantacji.

Inaczej mówiąc, strategią naszego działania nie jest wyniszczenie szkodnika ale regulacja jego liczebności do akceptowanego przez nas poziomu.

Realizacja tego wymaga regularnych lustracji danejuprawy wg ustalonych metod oraz dobrej znajomości agrofagów.

Czy ważna jest ocena liczebności entomo- i akarofagów? 1. Liczebność tych dwóch grup organizmów ma niejednokrotnie istotny wpływ na liczebność szkodnika(ów). 2. Ocena składu gatunkowego drapieżców i parazytoidów oraz ich liczebności jest również istotna przy wyborze odpowiedniego środka ochrony roślin.

Umiejętność rozpoznawania ważniejszych gatunków !

Stosowanie właściwych i selektywnych pestycydów ! 1. Właściwych – czyli dobranych odpowiednio do zwalczanego gatunku agrofaga, jego stadium rozwojowego i panujących warunków atmosferycznych (szczególnie termicznych) . 2. Selektywnych – czyli zwalczających jakiegoś agrofaga lub grupę agrofagów, bez istotnego ograniczania liczebności drapieżców i parazytoidów.

Dlaczego to takie ważne ?

Przykład:

Liczebność samych tylko drapieżnych Coccinellidae to: 20.000 - 240.000

dorosłych osobników na hektar sadu lub plantacji a ichpotencjalne możliwości „konsumpcyjne” to:

600.000 - 7.200.000

zjedzonych mszyc w ciągu doby.

SELEKCJA RAS ODPORNYCH AGROFAGÓW TO POWAŻNY PROBLEM:

1. Ekonomiczny – utrudnienie zwalczania wielu agrofagów, konieczność powtarzania zabiegów, zwiększania dawek, kosztownej syntezy nowych środków.

2. Ekologiczny – powtarzanie zabiegów, zwiększania dawek, wprowadzenie nowych substancji to z reguły zwiększenie zagrożenia dla środowiska.

3. Bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi – zarówno bezpośredni jak i pośredni (n.p. zwalczenia niektórych gatunków stawonogów zagrażających zdrowiu człowieka).

TEMPO SELEKCJI RAS ODPORNYCH

– Liczba pokoleń w ciągu sezonu wegetacyjnego (lub w czasie – tempo reprodukcji)

– Częstość stosowania czynnika selekcyjnego

– Jednorodność i „siła” czynnika selekcyjnego

– Biologiczne właściwości czynnika selekcyjnego

Generalnie, początek tego proces jest wolny i nabiera przyspieszenia z upływem czasu.

Selekcja odporności na akarycydySelekcja odporności na akarycydy

Rasa wrażliwa Rasa odporna

Przed zabiegami Po „x” zabiegach akarycydami o tymsamym mechaniźmie działania

wg. Manfred Hilweg, 2010

PROCESU SELEKCJI RAS ODPORNYCH

SZKODNIKÓW (i innych agrofagów również) NIE DA

SIĘ UNIKNĄĆ ALE MOŻNA GO W ISTOTNY SPOSÓB

SPOWALNIAĆ (opóźniać) POPRZEZ …

Przeciwdziałanie powstawaniu odporności agrofagów na pestycydy

1. Stosować środki zgodnie z ustalonymi w trakcie badań dawkami.

2. Stosować rotację preparatów – czyli stosować przemiennie preparaty o różnym mechanizmie działania.

3. Jeżeli stwierdzono odporność lokalnej populacji owadów na związki z danej grupy chemicznej, nie należy stosować środków o podobnym mechanizmie działania.

4. Chronić faunę pożyteczną, bo odgrywa ona istotną rolę w ograniczaniu liczebności gatunków roślinożernych, bez względu na stopień ich odporności

Celem integrowanej ochrony jest !

Poprzez racjonalne i długofalowe działanie zmniejszenie liczby zabiegów i wolumenu zużycia pestycydów, a tym samym zwiększenie bezpieczeństwa zdrowia człowieka i szeroko pojętego środowiska !!

O powodzeniu tych działań będą jednak w znaczącej mierze, oprócz naszejwiedzy i świadomości zagrożeń, decydowały względy ekonomiczne!

Integrowana ochrona – to suma naszej wiedzy o roślinach i agrofagach, o ich biologii, ekologii i szkodliwości, o środkach ochrony roślin i ich właściwościach a także o sposobach ich racjonalnego wykorzystania.

KONIECZNOŚĆ CIĄGŁEGO POGŁĘBIANIA WIEDZY!! ZNACZĄCA ROLA SŁUŻB DORADCZYCH!! Trzeba także pamiętać, że każdy sad i plantacja to odrębne

zbiorowisko organizmów i wymaga odrębnego traktowania!

CO JEST KONIECZNE DO REALIZACJI INTEGROWANEJ OCHRONY ROŚLIN?

- Dobra znajomość biologii i ekologii najważniejszych gatunków agrofagów. - Znajomość i rola naturalnych czynników ogranicza- jących występowanie agrofagów (drapieżców, parazytoidów, mikroorganizmów chorobotwórczych w stosunku do roślinożerców lub kon-

kurencyjnych w stosunku do patogenów). - Opracowanie progów szkodliwości (zmiennych).

- Odpowiednie systemy monitoringu i sygnalizacji. - Selektywne ale jednocześnie efektywne ś.o.r. - Dobrze zorganizowane i o wysokim standardzie służby doradcze. - Światli, dobrze wyedukowani praktycy (!).

Problemy w eksporcie owoców do

Federacji Rosyjskiej !

Niezgodności z normami FR w 2010

* brak rejestracji

Gatunek Substancje aktywne

Jabłka Częste: kaptan, chlorpyrifos*, propargit, folpet, boskalid, karbendazim, pirymetanil, trifloksystrobina, pirymikarb,

Pojedyncze: cyprodinil, flusilazol, cypermetryna, fenheksamid

Wiśnie Pojedyncze: captan

Truskawki Pojedyncze: captan, cypermetryna, spiromesifen

Różnice w MRL-ach dla jabłek (FR/EU):

cyprodinil – 0,4 /1

dithianon – 2 /3

folpet – 0,02 /3

karbendazim – 0,05 /0,2

trifloksystrobina – 0,1 /0,5

pirymikarb – 0,05 /2

propargit – 0,1 /3

cypermetryna – 0,05 /1

Problemy w eksporcie do Federacji Rosyjskiejwynikają z:

- Stosowania środków o. r. niezarejestrowanych dla danej uprawy albo niezarejestrowanych w Polsce w

ogóle.

- Zbyt częstego i zbyt późnego stosowania środków o. r. (np. propargit, pirymikarb).

- Różnic w obowiązujących normach NDP.

Spowodowało to konieczność modyfikacji programów ochrony poszczególnych upraw

Proponowane zmiany w programie ochrony jabłoni ze względu na wymagania FR :

Fungicyd Karencja w dniach

Zalecenia dla FR

Mankozeb, tiuram 14, 7(35) 2-3x w sezonie,

do 2 m-cy przed zbiorem

Mythos, Chorus, Folpan, Shavit

14, 7,

20

tylko do k. kwitnienia

Ditianon, Kaptan 21 (14), 7 5 tyg., 2-3 tyg. przed zbiorem

Miedziowe 7 2 m-ce przed zbiorem

Zato, Captan 14, 7 Przemiennie, 4-5 tyg., 2-3 tyg. przed zbiorem

Proponowane zmiany w programie ochrony jabłoni ze względu na wymagania FR :

Insektycyd Karencja w dniach

Zalecenia dla FR

Steward, Rimon, Dimilin, Runner, Calypso, Mospilan i inne II pok. owocówki

7, 14 do 1,5 m-ca przed zbiorem

Pirimor, Teppeki, Acetamip – zwalczanie mszyc

7, 21,

14

do 1,5 m-ca przed zbiorem

Omite,

Ortus, Sanmite

7, 14

7

do 2 m-cy przed zbiorem

do 1,5 m-ca przed zbiorem

Proponowane zmiany w programach ochrony upraw

sadowniczych pod kątem wymogów FR:

- ograniczenie liczby zabiegów w sezonie

- rotacja stosowanie pestycydów o tym samym

mechanizmie działania

- wydłużenie okresu od ostatniego zabiegu do zbioru

(zgodne z wytycznymi IPO)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !