Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne

Celem nadrzędnym zajęć korekcyjno- kompensacyjnych

jest stworzenie możliwości wszechstronnego rozwoju umysłowego, psychicznego i społecznego dzieciom z

trudnościami rozwoju na miarę ich możliwości.

Do najważniejszych szczegółowych celów pracy korekcyjno – kompensacyjnej zaliczamy:

konieczne wszechstronne ćwiczenie zaburzonych funkcji analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno-ruchowego.

nagradzanie za prawidłowe czynności,

rozbudzanie motywacji do pracy nad wyrównywaniem braków.

Wyjściem do prowadzenia zajęć korekcyjno-kompensacyjnych jest

diagnoza i obserwacja pedagogiczna.

Diagnoza pedagogiczna zawiera informację w zakresie:

społecznym - środowisko rodzinne dziecka (wywiad)

medycznym - ogólny rozwój fizyczny dziecka (badania specjalistyczne wzroku, słuchu)

psychologicznym - ocena percepcji wzrokowej, słuchowej, motoryki, lateralizacji

pedagogicznym - ocena poziomu wiadomości i umiejętności szkolnych

• Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne nie przypominają lekcji, nie ma ocen, rywalizacji, współzawodnictwa.

• Tempo pracy dostosowuje się do możliwości dziecka.

Praca korekcyjno – kompensacyjna może odbywać się w

formie indywidualnej lub zespołowej.

• Indywidualna praca korekcyjno-wyrównawcza stosowana w przypadku stwierdzenia dużych niedoborów rozwojowych wymagających bardzo intensywnego treningu.

• Zespołowa praca korekcyjno-wyrównawcza, którą stosujemy w zespołach tak dobranych, że dzieci uczestniczące w zajęciach wykazują te same niedobory i możliwości poznawcze.

Ustalamy wtedy ten sam wspólny program, stosując zasadę pełnej indywidualności

Ramowy indywidualny plan pracy z dzieckiem powinien uwzględniać:

- Ćwiczenia korekcyjne zaburzonych funkcji.

- Ćwiczenia korekcyjno-kompensacyjne funkcji zaburzonych w koordynacji z bardziej sprawnymi.

- Ćwiczenia relaksacyjne i odpoczynkowe.

- Oddziaływania terapeutyczne.

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne muszą uwzględniać następujące

zasady pedagogiczne:

Zasada 1: Indywidualizacji środków i metod oddziaływania

korekcyjnego

- dla każdego dziecka w grupie dobieramy

indywidualny program,

- dobieramy indywidualne metody dydaktyczne i wychowawcze do możliwości konkretnego dziecka,

- pomagamy w przezwyciężaniu trudności,

- w toku zajęć kontrolujemy przebieg i wyniki pracy dziecka,

- stosujemy indywidualne zabiegi wychowawcze i psychoterapeutyczne.

Zasada indywidualizacji potrzeb dziecka

Warunkiem powodzenia terapii jest uwzględnienie

indywidualnych potrzeb dziecka, które zależą od rodzaju i stopnia zaburzenia oraz rozwoju emocjonalno – motywacyjnego dziecka.

Każde dziecko jest inne i wymaga innego oddziaływania dydaktyczno – terapeutycznego, polegającego między innymi na kontrolowaniu przebiegu pracy, pomocy przy pokonywaniu trudności, dostosowywaniu tempa pracy na zajęciach do tempa, możliwości i potrzeb dziecka.

Zasada 2: Powolnego stopniowania trudności w nauce

czytania i pisania

- przechodzimy od ćwiczeń prostych, obejmujących niewielki zakres materiału do złożonych wymagających opracowania dużych partii materiału dydaktycznego,

- stosujemy stopniowanie trudności w zakresie objętości i przystępności opracowywanego materiału,

- przechodzimy do zadań trudniejszych wtedy, gdy dziecko sprawnie opanuje wcześniejsze, łatwiejsze,

- ćwiczymy tak długo daną umiejętność, dopóki nie mamy poczucia, że dziecko wykonuje ją sprawnie,

- nie ma czasowych reguł (rygorów) ćwiczenia danej umiejętności.

Zasada stopniowania trudności

Zaczynamy od ćwiczeń łatwych, nawet poniżej możliwości dziecka i stopniowo przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych.

Nie wolno nam przejść do ćwiczeń złożonych, jeżeli dziecko nie potrafi wykonać ćwiczeń na niższym poziomie.

Zasada 3:

Korekcji zaburzeń: ćwiczenie przede wszystkim funkcji najgłębiej zaburzonych i najsłabiej opanowanych

umiejętności

- im głębiej zaburzona dana funkcja tym większa podatność na zmęczenie dziecka, uważamy by do tego nie doszło,

- nie ćwiczymy tylko jednej funkcji, bo może dojść do przetrenowania,

zniechęcenia i powrotu do złych nawyków,

- stosujemy przemienność ćwiczeń - najgłębiej zaburzone funkcje z mniej zaburzonymi, bardziej sprawne z mniej, percepcja słuchowa z wzrokową,

- ćwiczenie czytania i pisania - łączenie ich w jednym zadaniu, bazując raz na spostrzeganiu wzrokowym, raz na słuchowym,

- stosowanie przerw na odpoczynek.

Zasada korekcji zaburzeń

W czasie zajęć usprawniamy przede wszystkim funkcje najbardziej zaburzone, ale uważamy, żeby nie dopuścić do „ przetrenowania”,

które może doprowadzić do zniechęcenia dziecka do wykonywania ćwiczeń.

Zasada 4:

Kompensacji zaburzeń: łączenie ćwiczeń funkcji zaburzonych z ćwiczeniami funkcji niezaburzonych

w celu tworzenia właściwych mechanizmów kompensacyjnych

- funkcje sprawniejsze wspierają czynności funkcji zaburzonych,

Zasada kompensacji zaburzeń

Ćwiczenia usprawniające, np. analizę i syntezę wzrokową, należy stosować z ćwiczeniami na analizę i syntezę słuchową, ponieważ tworzą się powiązania pomiędzy analizatorami poprawnie funkcjonującymi, a tymi, których funkcja jest zaburzona.

Wytwarzają się mechanizmy kompensacyjne, które pozwalają na to, że funkcje sprawniejsze wspomagają funkcje zaburzone.

Zasada 5: Systematyczności

- zajęcia powinny odbywać się codziennie; lepiej 3x 20 minut niż 1 długie 60 minut,

- przerwy w zajęciach powodują regres,

- najbardziej męczące ćwiczenia percepcji słuchowej nie powinny trwać każdorazowo dłużej niż kilka minut. Można jednak do nich kilkakrotnie wracać podczas zajęć, w przerwach stosując inny rodzaj ćwiczeń

Zasada systematyczności i powtarzania ćwiczonych czynności.

Zajęcia powinny odbywać się co najmniej dwa, trzy razy w tygodniu, celem utrwalenia zdobytych umiejętności.

Dzieci z zaburzeniami fragmentarycznymi mają słabszą pamięć wzrokową, słuchową, czy ruchową – szybko zapominają, w związku z tym wymagają ciągłego utrwalania zdobytych wiadomości.

Zasada 6:

oddziaływanie psychoterapeutyczne

- zajęcia w atmosferze bezpieczeństwa, tolerancji i serdeczności, - nawiązanie więzi opartej na wzajemnej akceptacji, - zaspakajanie potrzeby sukcesu, wzmocnienia

poczucia własnej wartości, - zapobieganie zanikaniu motywacji do dalszej

nauki, - terapeuta wykazujący się empatią, życzliwością,

wyrozumiałością, opanowaniem, konsekwencją w działaniu.

Zasada ciągłego oddziaływania psychoterapeutycznego

eliminowanie i zapobieganie sytuacjom stresującym dziecko,

Wyrozumiałość, życzliwość, ale i konsekwencja w postępowaniu winny towarzyszyć terapeucie na każdych

zajęciach.

Przy planowaniu programu i prowadzeniu zajęć należy uwzględnić psychofizyczne cechy dzieci, takie jak:

• ich własną aktywność,

• działanie poprzez zabawę,

• ciekawość i tendencję do naśladownictwa.

Zasada 7: atrakcyjności ćwiczeń

• Ćwiczenia powinny mieć formę interesującą i ciekawą, taką, aby dziecko chętnie je wykonywało i chciało swoją pracę doprowadzić do końca.

• Jeżeli stwierdzi się, że ćwiczenie jest zbyt trudne, należy udzielić dyskretnej pomocy.

• Ważne jest wyrobienie u dziecka wiary we własne siły, co podnosi jego motywację do dalszej pracy.

Bez względu na przyjętą formę prowadzenia zajęć korekcyjno-wyrównawczych pracę realizuje się w postaci jednostek zajęciowych, z których każdą

możemy podzielić na trzy części:

Wprowadzającą – obejmuje ona nawiązanie kontaktu emocjonalnego, Merytoryczną – poświęconą intensywnemu treningowi zaburzonych funkcji, a w późniejszym okresie kształtowaniu wiedzy i umiejętności, Końcową – obejmującą ćwiczenia uspokajające oraz wzmocnienia mające na celu pobudzenie pozytywnej motywacji.

Jednostka metodyczna zajęć korekcyjno-

kompensacyjnych powinna zawierać:

-ćwiczenia usprawniające najgłębiej zaburzone funkcje i najsłabiej opanowane umiejętności,

-ćwiczenia w czytaniu i pisaniu,

-ćwiczenia relaksacyjne,

Planując zajęcia korzystamy z ćwiczeń

usprawniających:

• - percepcję słuchową, • - spostrzeganie wzrokowe, • - sprawność ruchową (w obrębie motoryki małej i

dużej), • - orientację przestrzenną, • - koordynację wzrokowo-ruchową, • - grafomotorykę np. na materiale plastyczno-

konstrukcyjnym, • - pamięć słuchową i wzrokową, • - koncentrację uwagi.

Przyjmując za kryterium poziom opanowania technik i

umiejętności szkolnych, można wydzielić III etapy pracy terapeutycznej, którym odpowiadają określone grupy

ćwiczeń. I etap- kształtowanie dojrzałości dziecka do rozpoczęcia

nauki czytania i pisania (etap bezliterowy)

II etap- ćwiczenie nauki czytania i pisania na materiale obrazkowo – literowym (łączenie liter w sylaby i wyrazy),

czytanie i pisanie metodą analityczno-syntetyczną.

Po zakończeniu tego etapu dziecko umie czytać, rozumie to co czyta, przepisuje, napisze z pamięci proste słowa.

III etap- doskonalenia umiejętności czytania i pisania ćwiczenia usprawniające tempo i technikę czytania i czytania ze zrozumieniem.

ćwiczenia doskonalące graficzny poziom pisma, płynne pisanie liter, pisanie wg. wzorów, ćwiczenia ortograficzne, ćwiczenia w czytaniu i pisaniu itp.

Metody pracy

• Metoda H. Metery i I. Majchrzak • Metoda ćwiczeń grafomotorycznych H. Tymichowej • Metoda Dobrego Startu M.Bogdanowicz • Metoda 18 struktur wyrazowych • Program Frostig i Horne – rozwijający percepcję

wzrokową • Kinezjologia Edukacyjna Dennisona • techniki relaksacyjne • specjalistyczne programy komputerowe

a także zabawoterapia, arteterapia, muzykoterapia.

ZAJĘCIA KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNE CZĘSTO DAJĄ DZIECIOM SZANSĘ NIE TYLKO NA OSIĄGNIĘCIE SUKCESÓW DYDAKTYCZNYCH, ALE RÓWNIEŻ POPRAWĘ FUNKCJONOWANIA W SFERZE EMOCJONALNEJ I SPOŁECZNEJ.

Praca korekcyjno-kompensacyjna z dzieckiem jest zazwyczaj procesem długotrwałym, wymagającym dokładnej, wnikliwej analizy możliwości i potrzeb dziecka, a czasem przynoszącym – mimo ciężkiej pracy – efekty krótkotrwałe i niespełniające oczekiwań.

Dziękuję za uwagę

Pomocna literatura