BÖLÜM III

YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI

3. YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI Tablo 3.1. İç Üretimin Genel Yapısı 1995 – 2002 (Değer : milyon Euro) SEKTÖR 1996 1997 1998 1999* 2000* 2001* 2002*

Tarım,Gıda 7.035 7.343 7.731 8.459 7.686 7.795 8.329

Enerji ve Sanayi 12.120 12.437 13.455 14.261 14.966 16.033 17.271

İnşaat 4.797 5.348 6.499 7.231 7.814 8.651 10.051

Ulaşım,Haberleşme,Oteller ve Ticaret 20.321 24.097 26.352 28.170 31.602 34.511 35.756

Finans, Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetl. 16.162 18.267 20.352 22.182 23.985 25.531 26.928

Diğer hizmetler 14.751 15.848 17.810 19.514 20.743 22.012 25.229

Ara Toplam 75.187 83.341 92.199 99.817 106.796 114.533 123.564

Vergiler-Subvansiyonlar dahil ve diğerl. 6.625 7.705 8.306 9.769 10.794 12.082 12.538

Gayri Safi İç Üretim 81.812 91.046 100.505 109.586 117.590 126.615 136.102

Index (1995 = 100) 102,4 113,9 125,7 137,1 147,1 158,4 170,3 Kaynak: Yunanistan İstatistik Kurumu (NSSG) *geçici rakamlar Tablo 3.2. Yunan İmalat Sektörü Üretim İndeksi (1995:100 temel yıl) ve Sektörlerin İmalat Sanayiindeki Payı Sektörler

2001 2002 2003Sektörlerin Üretimdeki Payları 2000 %

Gıda&İçecekler 119,1 121,7 118,5 29,7 Tekstil 93,4 86,4 84,2 11,2 Metal Olmayan Mineral. 115,8 120,3 124 9,1 Kimya-İlaç-Kozmetik 140,6 155,9 166 7,8 Temel Metal ürünl. 127,6 135,3 134,7 7,8 Giyim&kürk 81,5 79,5 78,8 7,2 Lastik-Plastik 137,4 134,2 134,6 4,2 Metal ürünl. 132,6 132,7 133,6 4,2 Basım&Yayım 111,2 145,7 148,5 3,0 Kağıt 98,5 95,1 92,9 2,7 Makineler&techizat 121,3 123,2 117,2 2,3 Mobilya&diğer san.ürünl. 140,3 120,2 113,1 2,1 Tütün 85,3 86,9 89,1 1,7 Elektrikli Aletler 124,5 110 125,9 1,6 Haberleşme cihazl. 243,6 187,3 127,5 1,4 Deri&Ayakkabı 65,4 62,6 56,8 1,1 Diger taşıtlar 72,8 71,7 69,8 1,1

Ağaç ürünl. 92,4 84,2 76,3 1,0 Taşıtlar, gemiler dahil 231,5 211,2 241,6 0,6 Tibbi Aletler 102,9 116,1 153,5 0,2 Hampetrol&Kömür ürünl. 132,7 135,8 135,9 -

İmalat Sanayii Toplam 116,8 118,1 117,1 100,0

Kaynak: Yunanistan İstatistik Kurumu (NSSG)

Yunanistan imalat sanayi, AB standartlarına göre küçüktür. 2002 verilerine göre gayri safi milli hasıla içerisindeki payı %10,7’dir. 2003 yılında geçilen yeni sistemde madencilik ve enerji de imalat sanayi içerisinde değerlendirildiğinden bu yılla birlikte imalat sanayiinin GSYİH içerisindeki payı % 20,3 olmuştur. GSYİH içerisindeki azalan payına rağmen imalat sanayinin ülke ihracatı içerisindeki payı %50’yi aşmaktadır.

Yunanistan ekonomisinde gerek istihdam ve gerekse GSYİH’dan aldıkları paylar itibari ile önemli katkılar sağlayan diğer önemli iki ekonomik faaliyet; GSYİH’nın sırası ile %8 ve %2,5’ini oluşturan turizm ile denizcilik ve gemi inşa sanayiidir.

İmalat sanayiindeki firmaların büyük çoğunluğu küçük aile işletmesi şeklindedir. Ulusal İstatistik

Kurumunun(NSSG) 1988 verilerine göre ülkedeki işletme sayısı 144.717 olup bunların %92,5’i 10 ve altında eleman istihdam ederken, %0,5’i 100 ve üzeri eleman çalıştırmaktadır. 2000 yılında iş bilgi merkezi (ICAP) tarafından 3.878 firma üzerinde yapılan araştırmaya göre ise firmaların %85,6’sı 100 ve altında, %1,9’u ise 500 ve üzeri eleman çalıştırmaktadır.

Yunanistan’ın en büyük ve karlı sektörleri yerel hammadde kaynaklarını kullanarak üretim

yapan gıda maddeleri ve içecek sektörleridir. Giyim ve ayakkabı üretimi/sanayii, her geçen gün daralmakta olup, ucuz Asya ve Doğu Avrupa ürünlerinin pazara girişi ile rekabet gücünü yitirmiştir. Özellikle büyük firmalar katma değeri yüksek giysi üretimi ile iç piyasada tutunmaya çalışmaktadırlar. Emek yoğun üretim yapan birçok firma, fason üretimle ya da tesislerini Doğu Avrupa ülkelerine taşıyarak üretimlerini sürdürmektedirler. Diğer karlı endüstriyel alanlar; petrol işleme, çimento ve metal işleme, elektronik ve sağlık ve bakım ürünleri şeklinde sıralanabilir. Bugün artan maliyetler ve küçük pazar yapısı nedeni ile Yunanistan’a ihracat burada üretim tesisi kurmaktan daha avantajlı gözükmektedir.

İmalat sanayiindeki payları itibari ile önem arz eden bazı sektörler ile deniz taşımacılığı ve turizm

gibi Yunan ekonomisinin iki önemli ekonomik faaliyetine ilişkin bilgiler aşağıda yer almaktadır;

Gıda sanayi bölümü, bkz. 2. bölüm

Tekstil sektörü, bkz. 3.8.3. bölüm

3.1.YUNANİSTAN METAL DIŞI MİNERALLER (MADEN) SANAYİİ

Madenciliğin ve taş ocağı işletmelerinin GSYİH’ye katkısı çok azdır (1995 yılından bu yana yaklaşık %0,6) ve giderek düşmektedir. 2003 yılında yapılan düzenleme ile sektör hesaplamalarında sanayi üretimi ve enerji ile beraber değerlendirildiği için sektör hakkında net bir rakama ulaşılamamaktadır. Ancak, son istatistiklere göre 1997 yılında minerallerin ihracata Dolar bazında %4,3’lük bir katkısı olduğu hesaplanmıştır. Yunanistan’da geniş oranda maden yatakları bulunmaktadır ve perlit (inci taşı), bentonit, puzolan ve sünger taşı üretiminde dünyada en üst sıralarda yer almaktadır. Ülke, aynı zamanda, mermer gibi inşaat malzemelerinde de zengin kaynaklara sahiptir. Yunanistan’da boksit rezervleri de bulunmaktadır. Ülkede halen 120 milyon ton boksit çıkarılmıştır ve 500 milyon tonluk rezerv bulunduğu tahmin edilmektedir. Maden yatakları, alüminyum yönünden zengindir fakat bu madeni çıkartma maliyeti Avustralya ve Jamaika gibi madenin kolay çıkarıldığı ülkelere kıyasla çok yüksektir.

Trakya ve adaların birçoğunda epitermal (ince tabaka olarak yayılmış) altın madeni araştırması

yapılmaktadır. Chalkidhiki yarımadasında bulunan Kassandra madenlerinde 87,1 g/ton altın içeren, 13 milyon ton kurşun ve çinko rezervi olduğu tahmin edilmektedir.

Yunan maden ve metalürji sanayii Yunanistan’ın, özellikle ülkenin kuzeyinde yer alan zengin maden yatakları ile, geleneksel ve dinamik sektörlerindendir. Sektör firmalarının büyük bölümü iyi organize olmuş, ihracat odaklı çalışabilen ve önemli gelişmeler kaydetmiş işletmelerden oluşmaktadır. Sektör başlıca üç alt başlık altında incelenebilir:

• Metalik mineraller, • Endüstriyel mineraller, • Mermerler

Metalik mineraller alt sektörü yüksek teknolojiye sahip, bazı durumlarda entegre olarak madenin

çıkarımı ve işlenmesi şeklinde yapılanmış, az sayıdaki büyük ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Bu alanın en tipik örnekleri boksit ile alüminyum üreticisi “Aluminium de Greece” ile laterit ve ferronikel üreticisi “Larco” firmasıdır.

Mermer ve endüstriyel mineraller alt sektörlerinde faaliyet gösteren firmalar ise sayıca fazla küçük

işletmeler şeklinde yapılanmışlardır. Metalik mineraller sektöründeki firmaların aksine bu grupta yer alan firmalar gelen talebe göre geniş bir ürün grubunun üretimi ve ticaretini yapmaktadırlar. Bazı örnekler: “Silver and Baryte Ores Minin Co. ( betonit, perlit ayrıca, boksit üreticisi), “Grecian Magnesite” (manyezit ve refraktör üreticisi) ve “Dionyssos Marble” (beyaz mermer ve karbonatlı dolgu malzemesi üretcisi.)

Yunanistan maden sektörü mülkiyet itibariyle özel sektörün ağırlıkta olduğu bir yapı göstermektedir.

Devlet mülkiyetinde ve devlet özel sektör ortaklığında ve yabancı sermaye mülkiyetinde olan firmalar da mevcuttur. Devlet mülkiyetindeki maden işletmeleri doksanlı yılların başı itibari ile özelleştirme kapsamında bulunmaktadır.

Yunanistan maden sanayinde ulusal bazda olduğu kadar uluslararası alanda üne ve üretim/ satış

imkanına sahip firmalar da bulunmaktadır. Ülke boksit başta olmak üzere magnezyum, nikel ve perlit üretiminde AB’de ilk sırada yer almaktadır.

3.2. KİMYA SANAYİ

Yunanistan kimya sanayiinin büyüklüğü AB kimya sanayiinin yaklaşık %0,5’i kadardır. Kimya

sanayiinin 2004 yılı cirosu 3,5 milyar Euro olup bir önceki yıla göre %6,8’lik bir artışı da ifade etmektedir. Sektörde istihdam edilen kişi sayısı 20.000 dolaylarındadır. Kimya sanayiinde faaliyet gösteren firma sayısı 400 olup, firmaların %96’sı KOBİ’lerden oluşmaktadır. Sektör ülke ihracatının da %8’lik bölümünü karşılamaktadır. Sektör ithalatını ağırlıklı olarak AB üyesi üyelerden yapmaktadır. Pazarda uluslararası büyük üretici firmaların ürünlerinin dağıtımını yapan çok sayıda dağıtıcı firma bulunmaktadır.

Yunanistan kimya sanayiinde, son dönemde, belli alanlarda yoğunlaşmalar ve büyük firmaların

pazar paylarını artırdıkları bir yapı hakimdir. İç piyasada artan rekabet ile birlikte firmalar arası birleşmeler yoğunlaşmakta, küçük firmaların pazardaki payı azalmaktadır. Yeni pazar yapısı, yeni ürünleri, gelişen teknoloji ve bunun sürekli olarak üretim sürecine aktarımını, satış öncesi ve sonrası müşteri hizmetlerini zorunlu kılmakta, bu da küçük firmaların boyutlarını aşan harcamaları gerektirmektedir.

Sektörde petrol fiyatlarındaki artışın ve artan rekabetin etkisi ile artan satış oranlarına rağmen kar

payları azalmaktadır. Sektör çok geniş bir alanda ve çok sayıda başka sektöre yönelik üretim yapmaktadır. Kimya ve petro-kimya ürünleri, gübre sanayi, boya ve baskı sanayi, sanayi gazları, tekstil kimyasalları, deterjanlar, tarımsal alanda kullanılan tarımsal kimyasallar ile reçine ve diğer kimyasallar başlıca alt sektörlerdir. İmalat sanayi, yeni ürünler, değişen teknoloji ve yeni ürün ve üretim teknikleri için kimya sanayiinden yeni ürünler talep etmektedir. Sanayi, üretimini daha farklı ürünlere yöneltmek zorunda kalmaktadır. Firmalar kaliteli ve teknoloji yoğun ürünlere, çevreye duyarlı üretim teknikleri ile ulaşmak durumundadırlar. Kaliteli ve yüksek teknoji gerektiren ürünlere olan talebiyle kozmetik ve ilaç sanayii, GSYİH’daki önemli payları ile gıda ve tekstil sanayiinin hammadde ihtiyaçları kimya sanayiinin gelişimini büyük ölçüde etkilemektedir.

3.3. DEMİR-ÇELİK SANAYİİ Yerel demir-çelik sanayii, korumacı politikaların da desteği ile 1970’li yıllarda gelişmiştir. Sektör

daha sonraki dönemde Avrupa tek pazarı oluşumu sonucunda kaldırılan koruyucu vergiler, ucuz ithal ürünler

ve devletin sektörü yeterince desteklememesi gibi sebeplerle küçülmüştür. Diğer yandan, son dönemde, AB’nin, istisnai de olsa, desteği ile “Sovel” ve “Hellenic Steel” gibi, yerel işletmelerin yeniden yapılandırılması, ve ithalata getirilen kısıtlamalar ile sektör kısmi de olsa toparlanmaya çalışmaktadır. Yunanistan demir-çelik sanayiinin temel zaafı yapısal zayıflığı ile AB’nin diğer sanayilerindeki gelişime aynı hızda ayak uyduramaması ve sektörün başlıca müşterileri konumundaki otomotiv sektörü ve makine imalatının ülkede yeterince gelişmemiş olmasıdır.

Sektör üretiminde söz sahibi olan firmalar; Hellenic Steel, Halivourgiki, Sidenor, Thessaly Steel, ve

Hellenic Steel Mills.’dir. Sektör son dönemde artan inşa faaliyetleri ve uluslararası çelik fiyatlarının artması ile karlılığını artırmıştır.

Yıllık çelik talebinin %70’i bina inşasında, mühendislik faaliyetlerinde ve metal inşa faaliyetlerinde

kullanılmaktadır. Yunanistan’ın gelişmekte olan bir ülke olduğu düşünüldüğünde, bu alanlara yapılabilecek yatırımların bulunduğu ve dolayısıyla sektöre olan talebin gelecekte de artarak devam etmesi beklenmektedir.

Sektör üretimde tam otomasyon, esnek üretim kabiliyetinin geliştirilmesi ve yüksek katma değerli

mamullerin üretiminde yoğunlaşma stratejisini takip etmektedir. 3.4. ALÜMİNYUM SANAYİİ Boksit madeninden elde ettiği alüminyumdan nihai ürünler üreten alüminyum sektörü Yunanistan'ın

en dinamik sanayi sektörlerindendir. Sektör, 2000 yılında GSYİH dan % 1,7 oranında pay almıştır. Sektörde doğrudan veya dolaylı olarak 40 bin kişi istihdam edilmekte ve 250-300 bin ton civarında üretim kapasitesi bulunmaktadır. Alüminyum sektörünün ihracatı, ülkenin toplam ihracatının % 6'sını karşılamaktadır. Bu haliyle sektör ülkenin önemli döviz kaynakları arasındadır.

Yunanistan alüminyum sanayii, birincil işleme düzeyinde üretimin%57’sini karşılayarak haddeleme

faaliyeti gösteren büyük birkaç firma; üretimin %38’ini yapan orta büyüklükteki 22 alüminyum profil üreticisi ve üretimdeki %3’lük payları ile 10 kablo üreticisinden oluşmaktadır. Nihai mamul üreticileri ise daha çok geleneksel yöntemlerle, zanaat geleneği ile, çalışan düşük sermaye ve eleman ile faaliyet gösteren 8.000 dolayında işletmeden oluşmaktadır. Haddeleme sanayii, hammadde kaynakları ile bağlantılı çalışırken döküm sanayii bağımsız faaliyet göstermektedir. Büyük hammadde üreticileri çoğu zaman nihai ürün de üretmektedir. Zengin hammadde kaynakları sayesinde Yunanistan, 1970’lerdeki 10 bin tonlu üretim rakamlarından 2000 yılında 286 bin ton seviyelerine ulaşmıştır. Bu üretim yapısıyla alüminyum sanayii ulusal ve uluslararası pazarların taleplerini karşılamaktadır. Bugünkü hali ile, birincil işleme düzeyinde, alüminyum üretiminin yarıya yakını iç tüketime giderken diğer yarısı AB ülkeleri başta olmak üzere ihraç edilmektedir. Yunanistan Alüminyum Derneği tahminlerine göre, yakın gelecekte, sanayiinin gelişimi iç piyasaya göre değil ihracat imkanlarının/pazarlarının daha da geliştirilmesine bağlı olarak şekillenecektir.

3.5. İNŞAAT MALZEMELERİ PAZARI

Yunanistan inşaat sektöründe istihdam edilen eleman sayısı 300.000’ni bulmaktadır. İstihdamın inşa

faaliyetlerindeki yoğunluğa bağlı olarak 350.000’e kadar çıkabileceği tahmin edilmektedir. Sektörde faaliyet gösteren işletme sayısı 42 bini aşmakta olup bunların 1/3’ü kamusal inşa faaliyetlerini üstelenen firmalardır. İnşaat firmalarının 1/3’den fazlası nüfusun ve ekonominin yoğunlaştığı Atina ve çevresinde yerleşiktir.

Yunanistan inşaat malzemeleri pazarı, resmi olmayan hesaplamalara göre 8,6 milyar Euro

düzeyindedir. Yerel üretim 5,8 milyar dolaylarında olup aradaki 2,8 milyar Euroyu bulan fark ithalat ile karşılanmaktadır. Yunanistan’ın bu alanda kayda değer bir ihracatı bulunmamaktadır. 1990’lı yılların başlarına değin daralan Yunanistan inşaat malzemeleri pazarı, daha sonraki dönemde AB fonlarının da desteğiyle artış eğilimine girmiş, 2004 yılı içerisinde Olimpiyat Oyunlarının da etkisiyle 9 milyar Euroya ve GSMH’nın %20’sine, ulaşmıştır.

Olimpiyat Oyunları sonrası, oyunlar için inşa edilen tesislerin kullanımını sürekli kılarak ticari hayata

kazandırmak için projeler geliştirilmeye çalışılmaktadır. Bu tesislerin dönüşüm projeleri önümüzdeki dönem için yeni iş imkanları sunmaktadır. Geniş bir yerel üretim kapasitesi olan Yunan inşaat malzemeleri pazarı, inşa faaliyetleri ve malzemeler konusunda diğer AB ülke firmaları ile yoğun rekabet içerisindedir. Portatif aletler, iç mekan yer ve zemin kaplamaları, kapı-pencere aksamları, temel inşaat malzemeleri, boya ve

vernikler, banyo ve tesisat malzemeleri ve merkezi soğutma üniteleri Yunanistan pazarında firmalarımız için fırsatlar sunan önemli bazı inşaat malzemeleridir

Yunanistan inşaat işlerinin finansmanında özel sektör de önemli paylar almaktadır. 2003 yılı

rakamlarına göre özel finansman yöntemiyle yürütülen projelerin toplam inşaat sektöründen aldığı pay %50’yi bulmuştur. Diğer yandan kamu ve özellikle AB fonlarınca desteklenen, yol, köprü, gibi birçok altyapı yatırımı da yürütülmektedir.

Özellikle 2001 Ağustos ayında onaylanan yasa ile inşaat firmalarının birleşmeleri desteklenmiştir.

Bu şekilde büyük firmaların güçlerini bir araya getirerek AB’li rakipleriyle paralel sermaye ve kaynağa sahip olmaları ve rekabet güçlerini artırmaları amaçlanmıştır. AB’nin büyük yatırımlarında Yunan firmaları, çoğu zaman, yabancı firmalarla işbirliğine gitmektedir. Bu da ülkemiz firmaları için imkanlar sunabilmektedir.

3.6. DENİZCİLİK VE GEMİ İNŞA SEKTÖRÜ

Denizcilik de turizm gibi Yunan ekonomisine ciddi katkılar sağlayan bir sektördür. Ülke GSYİH’na %2,5 katkı sağlayan sektörün toplam istihdama katkısı da %3’tür. Yunan bandıralı gemiler toplam tonajda dünya toplamının %16’sına, Avrupa’nın %50’sine sahiptir. Avrupa’nın dış dünya ile yaptığı ticaretin %90’nın, kendi içinde yaptığı ticaretin %35’nin deniz yolu ile yapıldığı bir ortamda Yunan ticaret filosu Avrupa için ticarette çok önemli bir rol oynamaktadır. Mart 2005 itibari ile Yunan bayraklı ve Yunanistan mülkiyetinde olanları içeren Yunan ticaret filosu, 3.338 gemi ve 109 milyon tonluk taşıma hacmi ile dünyanın en büyük filosu konumundadır. Yunan ticaret filosu genellikle petrol tankerleriyle bilinirken (toplamın%23,2’si), filo bünyesinde çok geniş yelpazede deniz aracı bulunmaktadır. Kuru yük gemileri(%21,6), kimyevi tankerler(%8,2), likit gaz tankerleri (%5,6), çok fonksiyonel uzun mesafe taşıyıcıları ve yolcu gemileri(%7,3) örnek olarak sıralanabilir.

Yunan limanları uluslararası ticarete açıktır. Ayrıca AB’nin ortak Pazar hükümlerine göre kıyı

denizciliği ve tekne gezintileri de AB rekabetine açılmıştır. Denizcilik sektörünün en önemli yan sanayi konumunda bulunan gemi inşa sanayiinin bugün en

büyük problemi düşük işgücü maliyetine sahip ülkelerin rekabeti ve nitelikli iş gücü temininde karşılaşılan güçlüklerdir. Yunanistan’daki en gelişmiş tersaneler Skaramangas, Elefsina, Syros ve Avlida sektörün katma değer üretememesinden dolayı özelleştirme sürecine alınmışlardır. Skaramangas’ın özelleştirme süreci 2002 Mayıs ayında Alman HDW ve Ferrostahl AG ortaklığına 47,1 milyon Euro bedelle satılmasıyla tamamlanmıştır. Bu tersaneler dışında Pire-Perama bölgesinde KOBİ olarak faaliyet gösteren gemi onarım atölyeleri de krizi ciddi olarak hisseder hale gelmişlerdir.

Sektörün önde gelenleri krizin genel olarak Türkiye ve diğer Karadeniz ülkeleriyle Güneydoğu Asya

ülkeleri ve özellikle Güney Kore’nin gemi inşaası için maliyetin altında fiyat vermelerinden kaynaklandığını belirtmektedirler.

3.7. YUNANİSTAN SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARETİ

Yunanistan’ın ödemeler dengesinde, uzun yıllardır devam eden yapısal ticaret açıkları

bulunmaktadır. İhraç imkanları, sanayinin yüksek kapasiteli olmaması ve sanayii yatırımlarının, son dönem hariç, ihmal edilmiş olmasından dolayı kısıtlıdır. İthalatta özellikle enerji, makine gibi ana girdilerde dışa bağımlılık dış ticaret açığı doğurmaktadır. Temel ihracat kalemleri ham pamuk, tütün, kimyevi maddeler, tekstil, yarı işlenmiş metal ürünleri, çimento ve rafine edilmiş petrol ürünleri olarak sıralanırken, ithalat kalemleri arasında enerji ve makine parkı dışında gıda ürünleri, ulaşım araçları ve elektrikli aletler yer almaktadır. Dış ticaret açığını 10’ar milyar Euroyu aşan gelirleri ile deniz taşımacılığı ve turizm ile AB’den tedarik edilen ve GSMH’ya oranı %4’ü bulan, fonlar dengelemektedir.

3.7.1. İthalat

Tablo 3.3. Yunanistan’ın Fasıllar İtibariyle Sanayi Ürünleri İthalatı(Değer: 1000 ABD Doları) GTİP

No Ürün grubu 2001 2002 2003 Pay %

27 Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar 4.284.514 4.514.577 6.161.261 16

87 Motorlu kara taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve diğer

2.188.437 2.795.160 4.012.101 10

84 Nükleer reaktörler,kazan;makina ve cihazlar, aletler,parçaları 2.735.499 2.830.120 3.796.115 10

89 Gemiler,suda yüzen taşıt ve araçlar 1.133.157 2.535.688 3.675.780 09

85 Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları 2.127.352 2.138.208 2.982.328 08

30 Eczacilık ürünleri 1.114.409 809.592 2.108.580 0539 Plastik ve plastikten mamul eşya 834.156 1.014.440 1.249.748 0372 Demir ve çelik 752.855 871.963 1.193.459 03

88 Hava Taşıtları, Uzay Araçları Aksam ve Parçaları 265.001 367.245 1.166.494 03

48 Kağit ve karton;kağıt hamurundan kağit ve kartondan eşya 738.624 636.597 1.013.833 03

90 Optik,fotoğraf,sinema,ölçü,kontrol,ayar cihazlari,tibbi alet. 625.685 802.810 1.007.480 03

62 Örülmemiş giyim eşyasi ve aksesuarlari 426.659 469.610 722.589 02

29 Organik kimyasal müstahsallar 447.051 473.355 715.055 0273 Demir veya çelikten eşya 368.110 428.032 578.955 01

33 Uçucu yağlar,rezinoitler,parfümeri,kozmetikler vb

314.731 490.348 524.836 01

94 Mobilyalar,aydinlatma,reklam lambalari,prefabrik yapilar 317.497 388.532 514.559 01

38 Muhtelif kimyasal maddeler 328.125 319.061 509.338 01

44 Ağaç ve ağaçtan mamul eşya;odun kömürü 292.629 423.613 490.660 01

Liste toplamı 19.294.491 22.308.951 32.423.171 82 Diğerleri 5.463.943 5.939.517 7.127.541 18 Toplam sanayi ürünleri ithalatı 24.758.434 28.248.468 39.550.712 100

Kaynak: ITC/PC TAS Tablo 3.4. Yunanistan’ın, 6’lı Bazda Sanayi Ürünleri İthalatı(Değer: 1000 ABD Doları)

GTİP No Ürün Grubu 2001 2002 2003

Ürün Payı %

03 Ülke Payları

%

270900 Petrol yağları ve bitumenli minerallerden elde edilen yağlar (ham petrol)

3.323.354 3.373.654 4.140.703 0,11 Rusya 38, S. Arabistan 28, İran 23

890120 Sarnıclı gemiler (tankerler) 288.010 1.489.882 2.084.270 0,05

Kore 68, Japonya 23, Panama 3

271000 Petrol yağları ve bitumenli minerallerden elde edilen yağlar

0 740.873 1.465.019 0,04 Rusya 28, İtalya 24, Fransa 14

300490 Tedavide/korunmada kullanılmak uzere hazırlanan diger ilaçlar

725.983 515.757 1.418.195 0,04 İsviçre 15, Fransa 19, Belçika 16

890190 Yük taşımaya ve hem 726.387 739.740 1.405.843 0,04 Japonya 45,

insan hem de yük taşımak için diğer gemiler

Kore 40, Çin 6

870323

Kıvılcım ateşlemeli, motorlu taşıtlar (1500cm3<silindir=<3000 cm3)

742.808 924.694 1.360.027 0,03 Almanya 35, Japonya 14, İngiltere 13

870322

Kıvılcım ateşlemeli, motorlu taşıtlar (1000cm3<silindir=<1500 cm3)

430.387 645.114 923.195 0,02 İspanya 21, Almanya 17, Japonya 14

880230 Uçaklar ve diğer hava taşıtları (2000kg<bos ağırlık<15000 kg)

63.771 12.742 610.029 0,02 ABD 99

880330 Uçak ve helikopterlerin diğer aksam ve parçaları 69.684 271.118 493.116 0,01

ABD 91, Fransa 4, Almanya 2

852520 Alıcı içeren verici cihazlar 329.514 268.723 483.289 0,01 Finlandiya 51, Almanya 15, Kore 10

870899 Kara taşıtları için diğer aksam-parçaları 204.892 373.611 440.417 0,01

Almanya 39, İtalya 18, Belçika 11

271121 Doğal Gaz (Gaz halinde) 249.021 245.026 336.518 0,01 Rusya 75, Cezayir 25

847330

Başka yerde belirtilmeyen otomatik bilgi işlem makinasının aksam,parça& aksesuarı

274.832 310.590 313.379 0,01 Hollanda 39, Almanya21, Tayvan 7

851790 Telefon-telgraf cihazlarına ait aksam-parçalar 248.692 173.210 220.041 0,01

İsveç 31, ABD 19, Almanya 15

852812 Renkli televizyon alıcıları 140.222 159.137 208.916 0,01 İspanya 24, Polonya 15, Fransa 13

Liste Toplamı 7.817.557 10.243.871 15.902.957 0,40 Diğerleri 16.829.847 17.673.949 23.434.699 0,60

Toplam Sanayi Ürünleri İthalatı 24.647.404 27.917.820 39.337.656 100,0

Kaynak: ITC/PC TAS

3.7.2. İhracat

Tablo 3.5. Yunanistan’nın Fasıllar İtibariyle Sanayi Ürünleri İhracatı(Değer: 1000 ABD Doları) GTİP No Ürün Grubu 2001 2002 2003 Pay %

61 Örme giyim eşyası ve aksesuarları 947.260 1.056.180 1.324.001 0,09

27 Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar 1.147.261 909.391 940.388 0,08

76 Aluminyum ve aluminyum eşya 598.902 592.946 827.066 0,07

84 Nükleer reaktörler,kazan;makina ve cihazlar,aletler,parcaları 479.631 645.241 797.449 0,06

85 Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parcaları 552.644 560.804 658.459 0,06

52 Pamuk 405.252 424.399 642.414 0,0630 Eczacılık ürünleri 309.860 267.038 627.091 0,0539 Plastik ve plastikten mamül eşya 328.420 449.704 568.594 0,03

43 Postlar,kürkler,taklit kürkler ve mamülleri 223.849 203.829 307.069 0,03

73 Demir veya celikten eşya 198.974 245.647 287.353 0,02

25 Tuz,kükürt,toprak ve taşlar,alcılar ve cimento 251.686 205.953 245.157 0,02

99 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 178.249 150.560 241.947 0,02

62 örülmemiş giyim esyası ve aksesuarları 170.738 177.519 226.813 0,02

72 Demir ve celik 151.027 166.318 213.431 0,0274 Bakır ve bakırdan eşya 190.191 198.637 211.517 0,02

88 Hava tasıtları,uzay araçları,aksam ve parcaları 34.209 132.457 186.640 0,02

33 Ucucu yağlar ,rezinoitler, parfümeri, kozmetikler vb. 103.155 114.180 180.108 0,02

Liste Toplamı 6.271.308 6.500.803 8.485.497 0,80 Diğerleri 1.565.926 1.664.177 2.156.090 0,20 Toplam Sanayi Ürünleri İhracatı 7.837.234 8.164.980 10.641.587 100,00

Kaynak: ITC/PC TAS Tablo 3.6. Yunanistan’ın, 6’lı Bazda Sanayi Ürünleri İhracatı(Değer: 1000 ABD Doları)

GTİP No Ürün Grubu 2001 2002 2003 Ürün

Payları %

03 Ülke Payları %

271000 Petrol yağları ve bitumenli minerallerden elde edilen yağlar

0 857.878 874.433 8 ABD 24, Türkiye 15, Suriye 6

610610 Kadın/kız çocuk için pamuktan bluz, gömlek, gömlek; bluz (örme)

258.691 229.443 410.620 4 Almanya 21, Bulgaristan 20 İngiltere 15

520100 Pamuk (kardesiz, taranmamış) 253.216 211.222 374.361 4 Türkiye 39, Hindistan 9, İtalya 9

430310 Kürkten giyim eşyası-aksesuarları 198.599 179.996 259.577 2 Rusya 58, BAE

16, ABD 8

610910 Tişört, fanila, atlet vs.giyim eşyası; pamuktan (örme) 228.186 228.689 251.689 2

Almanya 34, İngiltere 16, Bulgaristan 10

300490 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan diğer ilaçlar

104.823 94.236 235.710 2 İngiltere 33, Almanya 28, Hollanda 8

760612 Aluminyum alaşımından plaka, levha:dikdörtgen, kalınlık>0, 2mm

114.657 135.477 197.001 2 Almanya 26, İtalya 17, Almanya 17

610620 Kadın/kız cocuk için sentetik/suni lifden bluz, gömlek, gömlek; bluz (örme)

131.268 158.464 187.069 2 Almanya 35, Bulgaristan 21 İngiltere 7

300420 Diğer antibiyotikleri içerenler 74.634 67.731 176.325 2 İngiltere 48, Almanya 24,Hollanda 9

300440 Alkoloidler vb. Türevini icerip 100.542 83.550 163.208 2 İngiltere 49,

antibiyotik/hormonları icermeyenler

Almanya 14, Hollanda 14

851790 Telefon-telgraf cihazlarina ait aksam-parçalar 140.219 99.907 128.607 1

Romanya 30, Makedonya 12, GKRC 11

841112 Turbojetler (itici gücü 25 kn'u gecen) (türboreaktörler) 1.822 73.214 123.020 1

Almanya 57, İspanya 34, Fransa 5

330499 Diğer makyaj, güzellik bakım müstahzarları 60.140 69.765 116.362 1

GKRC 13, Rusya9, İngiltere 9

610990 Tişört, fanila, atlet vs.giyim eşyası; diğer maddelerden (örme)

100.618 116.038 110.077 1 Almanya 52, İngiltere 9, Fransa 8

741110 Rafine edilmis bakırdan ince ve kalın boru 72.823 92.301 107.071 1

İtalya 18, Fransa 16, İspanya 13

760711 Aluminyumdan yaprak ve şeritler-mesnetsiz kalınlık<0, 2mm. Haddelenmiş

256.611 92.420 103.389 1 İngiltere 22, Almanya 11, İspanya 11

Liste Toplamı 2.096.849 2.790.331 3.818.519 36 Diğerleri 5.717.826 5.357.714 6.800.148 64

Toplam Sanayi Ürünleri İhracatı 7.814.675 8.148.045 10.618.667 100

Kaynak: ITC/PC TAS

3.8. ÜLKEMİZ İÇİN POTANSİYEL ARZ EDEN SEKTÖRLER

Yunanistan’ın ithalatı ihracatının yaklaşık üç katı seviyesinde olup Yunanistan sanayii diğer AB

ülkelerine göre sınırlı bir potansiyele sahiptir. Yunanistan tüketim malları başta olmak üzere her tür sanayii ürününü satın almaktadır. Diğer yandan kişi başına gelir açısından komşularımız arasında satın alma gücü en yüksek kesimi Yunanlılar oluşturmaktadır. Son yıllarda iki ülke arasında yakalanan olumlu politik süreç/ilişkiler ticaret rakamlarına da yansımış iki ülke arasındaki ticaret hacmi hızla artmıştır.

Potansiyel sektörlerin seçiminde ülkenin sınırlı üretim/sanayi yapısı nedeni ile çok fazla güçlük

çekilmemiştir. Zira Türkiye’nin geniş ve güçlü sanayi sektörleri ülke ihtiyaçları ile birebir örtüşmektedir. Bununla beraber, bir tercih yapma zorunluluğu da bulunduğundan, yoğunlaşılan sektörlerde ülkenin net ithalatçı olmasının yanı sıra orta ve uzun vadede Yunanistan ve ülkemiz sanayileri arasındaki ortak yatırım imkanları da düşünülerek karar verilmiştir. Seçilen pazarlar; Yunanistan ototmotiv ve otomotiv yedek parça pazarı, Yunanistan mobilya pazarı ve ev tekstili pazarı olup, bunlar potansiyel arzeden alanlardan sadece bir kaçıdır. Ülke başka birçok alanda da Türk sanayici ve ihracatçısına imkalar sunmaktadır.

3.8.1. Yunanistan Otomotiv ve Otomotiv Yedek Parça Pazarı

Yunanistan otomotiv pazarı küçük ancak doksanlı yılların ortalarından itibaren istikararlı bir büyüme içerisindedir. Otomotiv pazarında devletin uyguladığı vergi oranlarının etkisi büyüktür. Özellikle büyük hacimli motorların yerine, vergilerden kaçınmak için, küçük motorların, 600cc motorlar, tercih edilmesi yaygın bir alışkanlıktır. Bu nedenle üreticiler, çoğu zaman, modellerindeki motor büyüklüklerinde bu ülkeye yönelik değişikliğe gitmektedirler. Ancak hükümetin 2003 yılı Eylül ayında yapmış olduğu vergi indirimi, AB komisyonun da zorlaması ile, bu alandaki alışkanlıkları değiştirecek gibidir. Bu indirimle beraber sektördeki vergi oranları AB ortalamalarına yaklaşmıştır. 2004 yılı verileri de yapılan indirimle beraber tüketicilerin büyük hacimli arabalara olan talebinin arttığı yönündedir. Ancak ülkenin karayolları alt yapısının yeterince gelişmemiş olması, Atina ve Selanik başta olmak üzere büyük şehirlerde park yeri sorunu olması geniş arabalara olan talebi sınırlamaktadır.

Ülke araç parkı hemen hemen bütünüyle ithal edilmiş araçlardan oluşmaktadır. 1990’lı yılların

başına kadar 15.000 aracın imal edildiği ülkede, ithalat vergilerinin AB’i rakamlarına çekilmesiyle beraber, iş gücünün pahalı ve verimsiz oluşu, iç pazarın da çok küçük olması gibi nedenlerle, üretim ekonomik olmaktan çıkmış ve 90’lı yılların sonunda tüm üretici firmalar Yunanistan’dan çekilmişlerdir. Yunanistan bu haliyle tamamen ithalata açık bir pazar konumundadır. Tablo 3.7. Yunanistan Araç Parkı

Kullanılmakta olan binek otomobil sayısı (31 Aralık 2003)

3.960.189

Kullanılmakta olan ticari araç sayısı (31 Aralık 2003)

946.128

Otobüs (31 Aralık 2003) 26.899 Motosiklet (<50 cc) (31 Aralık 2003) 755.403 Araç başına düşen kişi sayısı 2,7

Ortalama araç yaşı* 12 En popüler markalar Toyata Corolla, Fiat Punto, Volkswagen Polo,

Hyundai Accent, SEAT Ibiza, Opel Corsa, Hyundai Getz, Peugeot 307, Ford Focus, Toyata Yaris

Kaynak:www.amvir.gr

Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı verilerine göre Yunanistan’daki araç parkı 2004 yılı başı itibariyle 5,7 milyondur. Bu tarih itibariyle binek otomobil sayısı 4 milyon adede ulaşmış olup, bu rakam 1999 yılına göre %37,7’lik bir artışı ifade etmektedir. Bu artış oranı aynı dönemdeki AB ortalamasının çok üzerindedir. Binek otomobillerinde dikkat edilmesi gereken bir diğer husus, araç parkının %25’ini oluşturan karbüratörlü araçların 1990 öncesi trafiğe çıkan araçlardan oluştuğudur. Bu oran tüm diğer AB(15’li) ülkelerin ortalamasının üzerindedir(%10 bazı örneklerde %5.)

Hafif ticari araçların (brüt ağırlığı 3,5 ton ve altı) Yunanistan araç filosundaki payı %14,5 ve sayısı 715 bindir. Bu oran AB ortalamasının %2,5 üzerinde bir büyüklüktür. Ancak Yunanistan hafif ticari araç parkı son beş yılda %5,2 oranında küçülmüştür.

Ağır ticari araç filosu (brüt ağırlığı 3,5 ton üzeri) son beş yıllık dönemde %2,2 oranında artmıştır. Bu

araç grubu toplam araç filosunun %4,7’sini oluşturmaktadır. Bu oran da AB ortalamasının üzerindedir. Otobüs sayısı 1999 yılından itibari ile durağan bir seyir takip etmektedir. Motorsiklet (50cc ve üzeri) sayısı 2004 yılı başı itibari ile 755 bindir. 50cc altındaki motorsiklet

sayısı da 230 bin olarak tahmin edilmektedir.

3.8.1.2. Araç Satışları

Yunanistan otomotiv sektörü ithalat ve dağıtım alanlarını kapsamaktadır. Otomobiller devlet tarafından yıllarca gelir kaynağı olarak görülmüş ve ağır vergilere tabii tutulmuştur.

Tablo 3.8. Yunanistan’da Yıllık Araç Satışları

1999 2000 2001 2002 2003 2004 Binek Otomobil 262.305 292.898 278.708 270.551 257.293 289.751 Hafif Ticari Araç 22.200 22.737 19.887 18.936 18.432 22.494 Kaynak: Yunanistan Otomobil İthalatciları Birliği ( www.amvir.gr)

1995 yılı sonrası ekonomideki olumlu gelişmelerle beraber faiz oranlarındaki azalış otomobil satışlarını artırmıştır. Bu sürec artan rekabet ve firmalarca yapılan indirimlerle beraber 2000 yılında rekor satış rakamına ulaşılmasını sağlamıştır. Rekor düzeyde satış rakamına ulaşılmasında vergi oranlarındaki indirimlerle beraber üretici firmalarca sağlanan kredi imkanları da etkili olmuştur. Sonraki üç yılda otomobil satışları sürekli azalmıştır. Bu dönemde AB otomobil pazarının tamamında görülen daralma Yunanistan otomobil satışlarında da kendini göstermiştir. Tüm Batı Avrupa‘da görülen ekonomik durgunluk sektörde de hissedilmiştir. 2004 yılında, Olimpiyat Oyunlarının Yunanistan’da yapılamasının da etkisiyle, özellikle araba kiralama şirketlerinin artan alımlarıyla otomobil satışları tekrar artış eğilimine girmiştir. 2004 yılı bir önceki yıla göre %12,6 artışla 289.751 adet binek otomobil satışıyla sonuçlanmıştır. 2005 yılı Ocak ve Şubat döneminde ise 2004’ün aynı dönemine gore, sırasıyla, -%08 ve -%7,5 oranında düşüş olmuştur.

Birinci el araç satışlarındaki yüksek vergi oranları tüketicileri ithal ikinci el araç alımına itmektedir.

2004 yılı ithal ikinci el binek otomobil satışlarında büyük artış yaşanmıştır. Bu yıl içerisinde satılan ikinci el araç sayısı bir önceki yıla göre %80,5 oranında artarak 29.984 olarak gerçekleşmiştir. İkinci el ithal binek otomobil satışlarının pazardaki payı 2004 yılı içerisinde %9,1’e ulaşmıştır. Bu oran 2003’de %5,4 ve 2002’de %3,8 olmuştur.

Hafif ticari araç satışlarında ise, 2004 yılı Olimpiyat Oyunları inşaa faaliyetleri sonucunda, son üç yıllık azalış eğilimi yerini artışa bıraktı. Bu alandaki ikinci el ithal araç satışı ise 2004 yılında önceki döneme göre %7,6 azalışla 8.643 adet olarak gerçekleşmiştir.

3.8.1.3. Pazar Bölümlendirmesi Tablo 3.9. Sınıflarına Göre Yunanistan Otomobil Satışları Araç Sınıfları 2003

% 2004

% 03/04

Değişim %

A (mini car) 5,17 7,52 +2,4 B (super mini) 33,15 29,89 -3,3 C (Lower-medium) 28,30 26,94 -1,4 D (Medium) 16,08 14,96 -1,1 E (Executive/Luxury) 1,58 1,63 +0,1

F (Executive/Luxury) 0,17 0,11 -0,1 G (Executive/Luxury) 0,01 0,01 +0,0 MPV (multi-Purpose vehicles) 3,24 5,45 +2,2 Spor 2,40 3,33 +0,9 4X4 – ATV/SUV(Sport utility vehicles) 9,20 9,71 +0,5 Mini bus 0,70 0,45 -0,3 Toplam (Adet) 257, 293 289,751 +12,6

2004 ve 2003 yılı araç satışlarının sınıflandırılmasından da görüldüğü üzere küçük arabalar grubunda yer alan A, B ve C sınıfı araçlar pazar payları itibari ile, toplamda, konumlarını korumaktadırlar. B sınıfı araç satışında görülen daralmanın aynı grupta değerlendirilebilecek olan A sınıfı araç satışlarına kaydığı düşünülmektedir. Araba kiralama firmalarının A grubu arabaları tercih etmesi de bu sınıftaki artışın önemli bir kaynağıdır. Geniş arabaların pazardaki payı, E, F ve G bu grupta değerlendirilebilir, sınırlıdır. 2003 yılına göre pazar payını artıran çok amaçlı araçların pazardaki payı %5,5 seviyesine çıkmakla beraber, henüz AB ortalamasının çok gerisindedir (AB ortalaması%12.) Yunanistan’daki, 2003’deki indirime rağmen, yüksek vergi uygulmalarından en çok etkilenen araç grubu spor arabalar ve 4x4’ler olup bu sınıfta 2004 yılı satış verilerine göre artış yaşanmıştır.

3.8.1.4. Vergiler, Eğilimler ve Tüketici Analizi

AB ülkelerinden, ülkemizden veya serbest ticaret anlaşmasının yapıldığı ülkelerden yapılan otomotiv

sanayii ürünleri ithalatında gümrük vergileri 0 olup diğer üçüncü dünya ülkelerinden yapılan ithalatta ise OGT(Ortak Gümrük Tarifesi) hadleri uygulanmaktadır. Ayrıca eski araba ithaline ilişkin ülkemizdeki sınırlama Yunanistan da bulunmamakta olup, kullanılmış araba ve diğer otomotiv sanayii ürünlerinin ithali mümkün bulunmaktadır. Ancak halen motorun büyüklüğü ile yaş ve çevrede yarattığı kirlilik baz alınarak yapılan iç vergilendirme uygulanmaları ayrımcılık olarak görülmekte olup, eleştirilmektedir.Yunanistan’da ticari amaçlı işletmelerin otomobil dışındaki ticari araçları ve taksiler dışında, şehirlerde, dizel araba kullanımına müsaade edilmemektedir.

Ülkemiz ve AB ülkeleri dışı ürünler için İthalat vergisi CİF değer üzerinden hesaplanmaktadır. KDV

bütün model ve motor hacimlerinde % 18’dir. Sektörde yeni araba alımlarında uygulanan vergiler özel tüketim vergisi (SCT/special consumption tax) ve diğer özel vergiler başlığı altında binek otomobillerde ve ticari araçlarda değişen oranlarda uygulanmaktadır. Yeni arabaların motorlu taşıt vergisi motor hacmi ile doğru orantılı bir artış göstermektedir. İthalatçı veya distribütör firmanın satış başarısında kredi ve finansman önemli rol oynamaktadır. İthalatta ödeme şekli, vesaik mukabili, akreditif ve banka garantisi şeklindedir. Ancak akreditif masrafları çok yüksek olduğundan 30-60 gün veya daha uzun vadeli vesaik mukabili ödeme şekli tercih edilmektedir.

Yunanistan diğer AB ülkeleri gibi, piyasa ekonomisine sahip olup araç ithalatında herhangi bir

kısıtlama uygulamamaktadır. AB ülkesi dışında olan ülkelerden ithalatta uygulanan AB ortak tarifesi Yunanistan için de geçerlidir. Zorunlu teknik şartlar, AB’nin aradığı hususlarla sınırlı kalmakta olup, AB norm ve standartlarına uygun model ve ürünlerin bu ülke pazarına girmesinde hiç bir engel bulunmamaktadır.

Pazarda büyümeyi etkileyen faktörler arasında en önemlisi, rekabetten dolayı tüketicilere cazip ödeme koşulları sunulmasıdır. Bunun yanında Yunan ekonomisindeki iyiye gidiş ve olumlu tablo da bu artışı etkilemektedir.

Yunanistan’da ülke nüfusunun ağırlıklı olarak şehirlerde yaşaması ve park yerlerinin yetersizliği

nedeniyle bilhassa Atina’da ciddi park sorunları yaşanmaktadır. Bu da tüketiciyi küçük araba almaya yöneltmektedir.

Yunanistan’ın kendi pazarında yerli üreticisi olmadığından tüketicilerin kararlarında ulusal bağlılık

gibi etkenler rol oynamamaktadır. Ülkede araç sahibi olmanın da yeni olması nedeniyle bir marka bağımlılığı bulunmamaktadır. Araç satın almada böyle bir gelenek olmayışı, pazarı reklamlara ve kampanya taksitli satışlara duyarlı hale getirmektedir.

Yunanistan’da otomobil devletin yıllarca uyguladığı ağır vergilerle lüks olarak kabul edilmiştir. Tüketicinin bu anlamda bir marka bağımlılığı bulunmadığından, buna göre geleneğe bağlı hareket etmesi söz konusu olmamaktadır. Araç satın alacak olan tüketici için park sorunu önemli bir sorun olacağından otomobilin büyüklüğü bir kriterdir.

Büyük araçlar park yeri sorunları yanında vergi yükü nedeniyle çok tercih edilmezken jipler ve spor

arabalar bir istisna oluşturmaktadır. Jip tarzı otomobiller için çok çocuklu aileler için vergi anlamında bazı avantajlar söz konusu olduğu bildirilmektedir. Otomatik vitesli araçların pazarı küçük olup ağırlıklı olarak araç kiralama şirketlerince tercih edilmektedir. Kullanım alanı da turistlere yönelik olmaktadır.

Yunanistan pazarının küçük ve rekabetçi olduğu dikkate alınarak pazarda ithalatçı-dağıtıcı

pozisyonlarda halihazırda faaliyet gösteren firmalarla işbirliği yapılması tavsiye edilmektedir. Yunanistan’da uygulanan normlar AB normları olup, AB dışı ülkelerin onay almaları ancak bu kriterlere uyulmasıyla mümkün olmaktadır.

3.8.1.5. Otomotiv Yedek Parça Sanayii

Ülkede orjinal otomotiv yedek parça üretimine yönelik kayda değer bir sanayii bulunmamaktadır. Varolan üretim de “aftermarket”e yönelik orjinal olmayan kalite onaylı mamülleri içermektedir. Ayrıca birçok uluslararası yedek parça üreticisi firmanın dağıtım merkezleri ve benzeri başka yapılanmalar Yunanistan pazarında doğrudan faaliyet göstermektedirler.

Bir yıllık geçiş sürecinin ardından Ekim 2003 tarihi itibari ile yürürlüğe giren Blok Muafiyeti (Block

Exemption) düzenlemesi ile bağımsız satıcı ve tamirciler, yedek parça üreticileri v.b.’de rekabete dahil edilmiş ve yedek parça pazarı daha da rekabetçi bir yapıya kavuşturulmuştur. Artan rekabetin tüketiciye etkin dağıtım sistemleri ve düşük fiyatlarla yansıması ile de özellikle ”after market” e yönelik yedek parça pazarında genişleme yaşanması beklenmektedir.

3.8.1.6. Yunanistan Otomotiv ve Otomotiv Yedek Parça Dış Ticareti ve Türkiye İçin Fırsatlar

Yunanistan binek araçları pazarında aslan payı AB ülkeleri, Japonya ve Güney Kore’li araç üreticilerine aittir. Yunanistan’nın otomotiv ana sanayi ithalatı 2002 yılında 2,1 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. 2003 ithalatı ise bir önceki yıla göre %49 oranındaki bir artışla 3,1 milyar Dolara ulaşmıştır. Binek otomobil ithalatı 2003 yılı toplam ithalatının %80’nini oluştururken eşya taşımaya mahsus motorlu araçlar %12’lik payı ile en büyük ikinci grubu oluşturmaktadır. Türkiye’nin Yunanistan’a olan otomotiv ana sanayi ihracatı ise 2003 yılında 126,6 milyon Dolar olmuş, 2004 yılında 96,9 milyon Dolara düşmüştür. Binek otomobilleri ile, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar ve toplu halde yolcu taşımaya mahsus motorlu taşıtlar Türkiye’nin ihracatında ağırlıklı paylara sahiptir.

Yunanistan’ın otomotiv yan sanayi ithalatı ise 2004 yılında 1,2 milyar Dolar değerindedir. En fazla

ithal edilen yan sanayi ürünleri arasında %35’lik payı ile kara taşıtlarının aksam ve parçaları, %20’lik payı ile de dış lastikler ve %6’lık pay ile içten yanmalı pistonlu motorların aksam ve parçaları yer almaktadır. Yunanistan, kara taşıtlarının aksam ve parçalarının ithalatında Almanya %39, İtalya %18, Belçika %11’lik paylarla başta gelmektedir. Yunanistan’nın dış lastik ithalatında başlıca ülkeler İtalya, Belçika, Hollanda ve Türkiye’dir. Türkiye’nin 2003 yılında Yunanistan’a olan 22,1 milyon Dolarlık oto yan sanayi ihracatı, 2004 yılında 24,1 milyon Dolara ulaşmıştır. Kauçuktan yeni dıs lastikler, kara taşıtları için diğer aksam-parçalar, emniyet camları ve elektrik akümülatörleri Türkiye’nin Yunanistan’a olan yan sanayi ihracatında ağırlığa sahip ürün gruplarıdır.

Türk menşeli oto yedek parçalarının Avrupa menşeli ürünlere göre fiyatları daha uygun olsa bile, Yunan tüketiciler son aşamada fiyatı kaliteyle beraber değerlendirmektedir. Yunan pazarında fabrika onaylı orjinal ürünler, kalite onaylı muadil ürünler ve Çin malları şeklinde bir pazar yapılanması vardır/oluşmuştur. Blok muafiyetinden sonra piyasadaki çok sayıdaki perakendeci/ tamircinin de doğrudan ithalat yapabilmesi ile kalite onaylı muadil ürünler ve ucuz ürünler pazarında büyüme yaşanmıştır. Görüşmelerden elde edilen izlenime göre, Türkiye’nin, Yunan pazarından istenilen oranda pay alabilmesi için özellikle kalite onaylı muadil ürünlere ağırlık vermesi, müşteriye sunulan örnek ürün ile siparişteki ürün kalitesinin aynı olması,

ticarette sürekliliğin hedeflenerek uzun süreli bir kalite anlayışı ve pazarlama stratejisi ile hareket edilmesi gerekmektedir. Tablo 3.10. Yunanistan Otomotiv Ana Sanayi İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları) GTİP Ürünler 2001 2002 2003 Ülke Payları %

8701 Traktörler 38.006 65.802 110.032 Almanya 29,8, İtalya 16,4, Hollanda 14,5

8702 Toplu Halde Yolcu Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar

51.144 37.077 113.520 Almanya 42,5, Türkiye 30,7, Hollanda 11,7

8703 Binek Otomobili, Steyşin Vagonlar, Yarış Arabaları

1.297.430 1.685.401 2.464.761 Almanya 27,4, Japonya 13,5, İspanya 11,9, Türkiye 1

8704 Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar

227.124 259.851 374.743 Almanya 35,6, Japonya 23,9, Tayland 10, Türkiye 3

8705 Özel Amaçlı Motorlu Taşıtlar

19.720 22.401 28.670 Almanya 45,8, İtalya 17, Hollanda 10,5

8709 Kısa Mesafe Eşya Taşıyıcıları (Fabrika, Antrepo, Liman vs.)

4.285 2.312 1.975 İsveç 46,7, ABD 24,3, Almanya 8,1

Toplam 1.637.709 2.072.844 3.093.701 Almanya 29,2, Japonya 13,8, İspanya 10,4, Fransa 8,1, İngiltere 7,2, Belçika 6,4, Kore 6,4, Çek C. 2,8, ABD 2,6, Hollanda 2,4, Türkiye 2,2

Kaynak: ITC (Internatiomal Trade Center/Uluslararsı Ticaret Merkezi) Tablo 3.11. Türkiye’ninYunanistan’a Otomotiv Ana Sanayi İhracatı (Değer: ABD Doları) GTİP Ürünler 2002 2003 2004 8701 Traktörler 24.150 134.198 117.241

8702 Toplu Halde Yolcu Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar

273.328 7.818.201 15.624.470

8703 Binek Otomobili, Steyşin Vagonlar, Yarış Arabaları

24.360.455 62.861.479 55.951.581

8704 Eşya Taşımaya Mahsus Motorlu Taşıtlar

20.349.758 55.762.669 25.146.313

8705 Özel Amaçlı Motorlu Taşıtlar 52.894 0 0

8709 Kısa Mesafe Eşya Taşıyıcıları (Fabrika, Antrepo, Liman vs.)

28.724 0 141

Toplam 45.089.309 126.576.547 96.839.746 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı(DTM) Tablo 3.12. Yunanistan Otomotiv Yan Sanayi İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları)

GTIP NO 2001 2002 2003 03 Ülke Payları %

4011 Kauçuktan Yeni Dıs Lastikler

138.718 168.160 250.263 İtalya 26,3; Belçika 10,6; Hollanda 9,2; Türkiye 7,7

4012 Kullanılmış Yenilenmiş Dış Lastikler

1.420 1.037 4.292 Fransa 27,3; İtalya 24,2; Belçika 10; Türkiye 3

4013 Kauçuktan İc Lastikler

3.386 3.946 3.769 Kore 29,3; Çin 23,3; Almanya 10

401699 Vulkanize Kauçuktan Diğer Eşya

3.590 9.171 8.062 Almanya 37,7; İtalya 21; Hollanda 8,9; Türkiye 4,2

7007 Emniyet Camları 6.252 7.406 9.915 İtalya 45,2; Türkiye 20,4; Polonya 4,8

700910 Taşitlar İçin Dikiz Aynaları

751 1.043 1.512 Tayvan 53,6; Almanya 25,1; İtalya 6,2; Türkiye 3,3

8407 Alternatif-Rotatif Kıvılcım Ateşlemeli, İçten Yanmalı Motorlar

23.401 27.264 31.493 Japonya 48,3; Belçika 28; Çin 5,2

8408 Dizel, Yarı Dizel Motorlar-Hava Basıncı İle Ateşlenen, Pistonlu

8.788 11.661 15.159 İtalya 15,7; ABD 14,4; İngiltere 9,6; Türkiye 0,4

8409 İçten Yanmalı, Pistonlu Motorların Aksam-Parcaları

47.034 61.025 70.863 Almanya 17,5; İtalya 14,5; ABD 10,4; Türkiye 0,7

8482 Her Nevi Rulmanlar 20.708 24.170 28.620 Almanya 32,4; Belçika 17,3; Hollanda 13,2; Türkiye 0,3

8483 Transmisyon Milleri, Kranklar, Yatak Kovanlari, Dişliler, Çarklar

15.631 24.268 23.587 İtalya 40,1; Almanya 24,6; İngiltere 8,7; Türkiye 0,3

8484 Metal Tabakalı Contalar, Conta Takım Ve Gruplar

5.749 6.539 8.395 Almanya 25,7 İtalya 24,3; Belçika 7,7; Türkiye 0,6

8507 Elektrik Akümülatörleri, Separatörleri

39.849 44.477 52.577 Almanya 17,9; Çin 15,3; İtalya 15,1; Türkiye 1,1

8511 Motorlar Için Elektrikli Ateşleme Cihazları

19.951 25.400 27.177 Almanya 60,5; İtalya 9,8; Belçika 8,1; Türkiye 0,2

8512 Kara Taşıtlarının Aydınlatma, Sinyal Vb. Tertibatı, Cihazları

7.516 9.434 23.750 İngiltere 39,4; Tayvan 16,3; Almanya 15,4; Türkiye 0,5

8706 Kara Taşıtları İçin Motorlu Şasiler

30.143 8.429 19.139 İsveç 46,8; İspanya 33,9; Almanya 17,2;

8707 Kara Taşıtları İçin Karoserileri

1.920 1.301 1.778 Almanya 41,5; Avusturya12,3; Fransa 10,9; Türkiye 4

681310 Fren Balataları, Yastıkları

1.692 1.412 1.950 Brezilya 42,8; İngiltere 23,2; Mısır 6,5; Türkiye 6,3

841330 İçten Yanmalı Pistonlu Motorlar için Yakıt, Yag/Sogutma Pompalari

1.918 2.886 3.885 Japonya 26; İtalya 23,9; Almanya 15,2; Türkiye 1,3

842123 İçten Yanmalı Motorlar İçin Yağ-Yakıt Filtreleri

6.590 7.429 9.423 Almanya 32,1; İtalya 17,4; Kore 12,6; Türkiye 5,7

842131 İçten Yanmalı Motorlar İçin Hava Filtreleri

4.527 4.182 4.925 Japonya 41,6; Almanya 18,8; İtalya 8,5; Türkiye 3,4

870810 Kara Taşıtları İçin Tamponlar Vb. Aksam, Parçaları

18.704 11.350 38.589 Almanya 58,4; Japonya 23,8; İtalya 6,9

870821 Kara Taşıtları Icin Emniyet Kemerleri

211 290 706 İtalya 31,2; Almanya 24,2; İngiltere 13,2

870829 Kara Taşıtlarının Diğer Aksam-Parçaları

25.861 32.135 41.943 Hollanda 43,2; Almanya 19,3; Kore 12,9; Türkiye 0,5

870831 Kara Taşıtlarının Mönte Edilmiş Fren Balataları

7.766 14.603 12.649 Almanya 43,2; İspanya 9,8; İtalya8,6; Türkiye 0,7

870839 Kara Taşıtları İçin Frenleri, Servo Frenleri Vb. Aksamı

5.297 6.819 8.386 İtalya 32,6; Almanya 32,2; Türkiye 7,5

870840 Kara Taşıtları İçin Vites Kutuları

2.286 3.336 4.008 Almanya 70,3; İtalya 11; Fransa 10,2

870850 Kara Taşıtları İçin Diferansiyelli Hareket Ettirici Aksları

253 91 676 Almanya62,4; İtalya 10,6; İngiltere 9

870860 Kara Taşıtları İçin Taşıyıcı Aksları Vb. Aksam-Parçaları

1.240 957 1.805 Almanya 65,1; İtalya 12; İngiltere 7,4

870870 Kara Taşıtları İçin Tekerlekleri Vb Aksam, Parça/Aksesuarı

11.981 15.208 22.562 İtalya 44; Almanya 25,6; Tayvan 5,2; Türkiye 3,8

870880 Kara Taşıtları İçin Süspansiyon Amortisörleri

18.524 23.498 29.231 Almanya 40; Fransa 18,4; Japonya 18,3; Türkiye 0,3

870891 Kara Taşıtları İçin Radyatorleri

3.800 4.894 7.046 İtalya 21,5; Almanya 18,2; Fransa 12,7

870892 Kara Taşıtları İçin Eksoz Susturucu-Boruları

6.839 6.459 14.001 İtalya 57; Fransa 9,6; Almanya 5,9

870893 Kara Taşıtları İçin Debriyajları Vb. Aksam-Parçaları

8.242 10.303 15.640 Almanya 46,8; Fransa 28,6; Belçika 8; Türkiye 1,5

870894 Direksiyon Simitleri, Kolonları, Kutuları

1.165 1.768 2.002 İtalya 38,7; Japonya 16,9; İngiltere 11,1

870899

Kara Taşıtları İçin Diğer Aksam-Parcaları

204.892 373.611 440.417 Almanya 39; İtalya 18; Belçika 10,8; Türkiye 1

940120 Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar

1.718 1.947 3.284 İtalya 42,8; Fransa 17,2; Türkiye 13,6

TOPLAM 708.313 957.909 1.243.479 Kaynak: ITC (Internatiomal Trade Center/Uluslararsı Ticaret Merkezi) Tablo 3.13. Türkiye’ninYunanistan’a Otomotiv Yan Sanayi İhracatı (Değer: ABD Doları)

GTIP NO 2002 2003 2004

4011 Kauçuktan Yeni Dıs Lastikler 8.042.963 11.337.756 10.819.743

4012 Kullanılmış Yenilenmiş Dış Lastikler

7.549 9.967 94.599

4013 Kauçuktan İc Lastikler 5.244 5.711 6.831

401699 Vulkanize Kauçuktan Diğer Eşya 608.639 674.197 670.098

7007 Emniyet Camları 1.399.354 1.848.664 1.547.990

700910 Taşitlar İçin Dikiz Aynaları 41.792 48.923 40.833

8407 Alternatif-Rotatif Kıvılcım Ateşlemeli, İçten Yanmalı Motorlar

980 13.363 21.652

8408 Dizel, Yarı Dizel Motorlar-Hava Basıncı İle Ateşlenen, Pistonlu

160.040 79.116 209.132

8409 İçten Yanmalı, Pistonlu Motorların Aksam-Parcaları

440.798 571.052 615.657

8482 Her Nevi Rulmanlar 67.176 53.993 97.461

8483 Transmisyon Milleri, Kranklar, Yatak Kovanlari, Dişliler, Çarklar

389.038 321.281 433.958

8484 Metal Tabakalı Contalar, Conta Takım Ve Gruplar

47.065 16.335 43.899

8507 Elektrik Akümülatörleri, Separatörleri

245.325 550.420 866.529

8511 Motorlar Için Elektrikli Ateşleme Cihazları

15.475 46.821 66.010

8512 Kara Taşıtlarının Aydınlatma, Sinyal Vb. Tertibatı, Cihazları

88.796 191.071 141.872

8706 Kara Taşıtları İçin Motorlu Şasiler 4.023 1.950

8707 Kara Taşıtları İçin Karoserileri 34.590 34.197 132.332

681310 Fren Balataları, Yastıkları 133.382 153.995 91.402

841330 İçten Yanmalı Pistonlu Motorlar için Yakıt, Yag/Sogutma Pompalari

12.771 40.065 51.699

842123 İçten Yanmalı Motorlar İçin Yağ-Yakıt Filtreleri

502.933 586.060 581.604

842131 İçten Yanmalı Motorlar İçin Hava Filtreleri

216.245 303.336 338.020

870810 Kara Taşıtları İçin Tamponlar Vb. Aksam, Parçaları

42.892 45.865 103.958

870821 Kara Taşıtları Icin Emniyet Kemerleri

1.648 1.770 227.463

870829 Kara Taşıtlarının Diğer Aksam-Parçaları

207.927 708.408 701.000

870831 Kara Taşıtlarının Mönte Edilmiş Fren Balataları

397.040 488.276 333.688

870839 Kara Taşıtları İçin Frenleri, Servo Frenleri Vb. Aksamı

421.825 463.030 645.423

870840 Kara Taşıtları İçin Vites Kutuları 10.762 22.372 13.173

870850 Kara Taşıtları İçin Diferansiyelli Hareket Ettirici Aksları

2.267 7.006 3.179

870860 Kara Taşıtları İçin Taşıyıcı Aksları Vb. Aksam-Parçaları

63.293 392.894 523.993

870870 Kara Taşıtları İçin Tekerlekleri Vb Aksam, Parça/Aksesuarı

290.126 361.525 658.920

870880 Kara Taşıtları İçin Süspansiyon Amortisörleri

96.248 210.379 216.422

870891 Kara Taşıtları İçin Radyatorleri 28.296 41.103 93.281

870892 Kara Taşıtları İçin Eksoz Susturucu-Boruları

41.181 73.156 89.499

870893 Kara Taşıtları İçin Debriyajları Vb. Aksam-Parçaları

268.933 355.854 579.381

870894 Direksiyon Simitleri, Kolonları, Kutuları

53.075 108.348 187.282

870899

Kara Taşıtları İçin Diğer Aksam-Parcaları

982.271 1.482.560 2.249.843

910400 Taşıtların Alrt Tabloları için Saatler

3.163 5.784 4.599

940120 Motorlu Taşıtlarda Oturmaya Mahsus Mobilyalar

244.922 421.709 622.146

TOPLAM 15.620.047 22.076.362 24.126.521

Kaynak: DTM

3.8.1.7. Fuarlar

Yunanistan Türkiye’ye yakınlık ve son zamanlarda gelişen olumlu politik hava dikkate alınarak otomotiv sektöründe faaliyet gösteren firmalar için dikkate alınması gereken bir pazardır. Bu pazara girmek isteyen firmalar AMVIR (Yunan Motorlu Araçlar İthalatçı ve Temsilcileri Birliği ) üyesi olan firmalarla ve Otomotiv Yedek Parça Ithalatçıları ve Perakendicileri Birliği gibi sektör örgütleriyle de temasa geçerek pazara girmelidirler. AMVIR(www.amvir.gr) ülkede her iki yılda bir Motorshow düzenlemekte olup bu fuar ülkedeki distribütörlerle tanışmak ve işbirliği olanaklarını değerlendirmek için uygun bir zemin olarak değerlendirilmektedir. Motor Show Fuarının 300.000 aşkın ziyaretçisi, olup fuarda binek otomobil, hafif ticari araçlar, yedek parçalar, otomobil yağları, araçlara servis hizmeti veren kuruluşlar, sponsorlar, bu konuda yayıncılık yapan dergiler gibi farklı alanlardan katılımcılar yer almaktadır.

Yunanistan da düzenlenen fuarlar ile ilgili bilgilere aşağıda yer alan web sayfalarından ulaşılabilir: • www.expobase.com: Yunanistan’da düzenlenecek fuarların listesi, • www.exhibit.gr :Yunanistan’da fuarlara ilişkin derginin WEB sayfası, • www.expos.org/bourdekas: Yunanistan’da Ticari fuarlara ilişkin olarak hazırlanmış

yıllık rehber.

3.8.2 Yunanistan Mobilya Sektörü

3.8.2.1. Üretim ve Tüketim

Yunanistan mobilya sektörünün üretim değeri 2002 yılı itibariyle 1,1 milyar Euroyu bulmaktadır. Yunanistan ev mobilyası sektörü üretimi 1998-2002 yılı döneminde ortalama olarak %5,3 oranında azalmıştır. Sektör kalifiye işgücü bulmakta zorlanmakta, istihdam edilenlerin ise maliyeti işletmelerin maliyetlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Firma temsilcilerinin ifadesine gore, sektörde kalfa niteliğindeki, bir kişinin maliyeti vergilerle beraber 1500 Euroyu bulmaktadır. Bu maliyet yapısı ve dar iç pazar nedeni ile ülke mobilya sanayinde önümüzdeki dönemde daralmanın devam etmesi beklenmektedir. Hatta bazı sektör temsilcileri önümüzdeki on yılda sektörün tamamen başka ülkelere taşınacağı düşüncesinde olduklarını belirtmişlerdir. Sektör ülkemizde olduğu gibi Yunanistan’da da aile işletmeleri şeklinde yapılanmıştır. Mobilya işletmeleri/üretimi Selanik ve Atina’da yoğunlaşmıştır. Yunanistan’nın 15’li AB mobilya üretimindeki payı her geçen gün azalmakla beraber, 2002 rakamlarına göre, %1,6’dır. Mobilya üretiminin ürün gruplarına göre dağılımı şu şekildedir: Kaplanmış mobilya %5, Mutfak mobilyası %4,8, Ofis mobilyası %7,7, Diğer mobilyalar ise% 82

1998-2002 dönemindeki mobilya tüketimi ise üretimdeki daralmanın aksine ortalama %3,3 oranında artmıştır. 2002 mobilya tüketimi üretimdeki daralmayı ithalat ile karşılayarak 1,4 milyar Euroya ulaşmıştır. Yunanistan’da kişi başına mobilya tüketimi 178 Euro olup bu AB ortalamasının altında bir değerdir. Diğer yandan komşularımız arasında fert başına gelir açısından satınalma gücü en yüksek kesimi Yunanlılar oluşturmaktadır. Ülkenin tüketim yapısı değerlendirilirken özellikle 1 milyonu aşan göçmen nüfuski, çoğunluğunu Arnavutlar oluşturmaktadır, ve Batı Trakyadaki Türk varlığı da göz önünde bulundurulmalıdır. Ülke nüfusunun 11 milyon olduğu düşünüldüğünde bu kesimlerin önemli bir tüketim grubunu oluşturduğu ortaya çıkmaktadır. Mobilya harcamalarında hane sayısı ve yapısıda önemli bir göstergedir. Yunanistan 3,8 milyon hane ve hanede ortalama 2,8 kişilik birey sayısı ile İspanya’dan sonra 15’li AB içerisinde en kalabalık ve geleneksel aile yapısına sahip ülkedir.

3.8.2.2. Dış Ticaret

Yunanistan’ın mobilya sektörü dış ticaret hacmi 400 milyon Doları aşmıştır. Yunanistan’ın mobilya dış ticareti sürekli açık vermektedir. Ülke daralan üretimi ve artan tüketimi ithalat ile karşılamaktadır. Yunanistan genel olarak mobilyada ithalatçı bir ülkedir. Ülke önemli miktarda ithalatının yanısıra ihracatçı ülkelere, sahip olduğu coğrafi avantajlarla, aynı zamanda re-export imkanı da sunmaktadır.

3.8.2.2.1. İthalat

Yunanistan mobilya ithalatı 2003 yılı itibariyle 368,9 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam bir önceki yıla göre %35 ‘lik bir artışı göstermektedir. İthalatı yapılan başlıca ürün grupları; yemek ve yatak odası takımları, oturma grupları ve mutfak mobilyasıdır.

Tablo 3.14. Yunanistan Mobilya İthalatı (Değer:1000 ABD Doları)

GTİP NO ÜRÜN ADI 2001 2002 2003 Ülke Payları

%

9401

Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları

51.977 64.523 85.224

İtalya 49,2, Çin 12,1, Almanya 5,3, Türkiye 3,7 İspanya 3,5

9401.10

Hava taşıtlarında kullanılan türden mobilyalar

508 417 537 İtalya 79,5, Türkiye 13,6

9401.20

Motorlu taşıtlarda kullanılan türden oturmaya mahsus mobilyalar

1.718 1.947 3.284İtalya 42,8, Fransa 17,2, Türkiye 13,6

9401.30

Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuklar

4.191 3.709 5.035İtalya 58,4, Çin 14,7, İspanya 8,1

9401.40

Yatak haline gelebilen mobilyalar

653 839 1.275İtalya 34,5, Türkiye 27,9, Polonya 11,4

9401.50

Kamış, sorgun ağacı bambu vb. den oturmaya mahsus mobilyalar

2.948 3.497 3.077Endonezya 61,2, İtalya 27,7, Vietnam 6,1

9401.61

Ahşap iskeletli, döşenmiş oturmaya mahsus mobilyalar

10.832 13.603 14.122

İtalya 69,7, İspanya 8,1, Polonya 4,8, Türkiye 3,7

9401.69

Ahşap iskeletli, döşenmemiş oturmaya mahsus mobilyalar

7.401 11.132 15.045İtalya 46,8, Vietnam 12,4, Türkiye 5,5

9401.71

Metal iskeletli döşenmiş oturmaya mahsus mobilyalar

3.443 5.334 7.371

İtalya 79,5, Almanya 8,5, Çin 3,5, Türkiye 0,5

9401.79

Metal iskeletli döşenmemiş oturmaya mahsus mobilyalar

7.240 9.083 15.301

Çin 34,3, İtalya 29,7, ABD 8,3, Türkiye 2

9401.80

Diğer oturmaya mahsus mobilyalar

4.450 6.828 9.160

İtalya 30,9, Çin 16,8, Almanya 10,1, Türkiye 5,5

9401.90

Oturmaya mahsus mobilya aksam ve

8.593 8.134 11.017İtalya 52,3, Çin 14,8, Almanya 10,3,

parçaları Türkiye 0,7

9403

Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları

171.989 207.740 283.632

İtalya 44,3, Almanya 7,7, Türkiye 6,8, Çin 5,7, İspanya 4,9

9403.10

Yazıhanelerde kullanılan türde metal mobilyalar

5.918 6.267 9.322

İtalya 42, Fransa 17,7, Almanya 17,3, Türkiye 2,2

9403.20

Diğer metal mobilyalar

27.701 33.826 32.095

İtalya 23,9, Çin 23,7, Almanya 15,6, Türkiye 2,7

9403.30

Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar

10.304 10.731 16.032

İtalya 54,9, Almanya 12,7, İspanya 5,4, Türkiye 1,9

9403.40

Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar

24.010 28.282 43.092

İtalya 81,8, Almanya 13,5, İspanya 1,8, Türkiye 0,3

9403.50

Yatak odalarında kullanılan türde ahşap mobilyalar

14.439 14.239 18.358İtalya 59,1, Türkiye 8,5, Fransa 7,6

9403.60

Diğer ahşap mobilyalar

62.668 82.055 121.501İtalya 36,1, Türkiye 11,3, Endonezya 5,1

9403.70

Plastik maddelerden mobilyalar

6.931 8.577 10.528İsrail 29,1, İtalya 22,1, Türkiye14,3

9403.80

Diğer maddelerden mobilyalar

4.385 6.011 10.420

Endonezya 63,8, İtalya 7,6, Vietnam 5,7, Türkiye 1,7

9403.90

Diğer mobilyalara ait aksam ve parçalar

15.633 17.752 22.284

İtalya 55, Bulgaristan 8,2, İsveç 8,1, Türkiye 3,9

TOPLAM 223.966 272.263 368.856

İtalya 45,4, Çin 7,2, Almanya 7,1, Türkiye 6,1, İspanya 4,6

Kaynak: ITC (Internatiomal Trade Center/Uluslararsı Ticaret Merkezi) Tablo 3.15. Yunanistan’a Mobilya İhracatı Yapan Başlıca Ülkeler (Değer: 1000 ABD Doları)

Ülkelere 2001 2002 2003 Ülke

Payları %

02/03 Değişim

% İtalya 114.378 125.145 167.622 45,4 +34

Çin 8.619 14.407 26.597 7,2 +85Almanya 15.266 16.964 26.201 7,1 +54Türkiye 5.040 11.940 22.542 6,1 +89İspanya 16.461 17.679 16.808 4,6 -0,5Endonezya 9.071 12.157 15.705 4,3 +29Fransa 12.208 14.498 11.640 3,2 -20İsveç 4.464 9.640 10.194 2,8 +0,6Bulgaristan 3.681 5.979 9.038 2,5 +51Vietnam 2.087 2.829 7.391 2,0 +161İngiltere 4.178 4.399 7.175 2,0 +63Diğerleri 28.513 36.626 47.943 13,0 +31Toplam 223.966 272.263 368.856 100,0 +35Kaynak: ITC Tablo 3.16. Yunanistan’ın Ürün Gruplarına Göre Mobilya İthalatı (Değer: 1000 ABD Doları)

Ürün Grupları 2001 2002 2003 02/03 %

TOPLAM 223.966 272.263 368.856 +35Ofis Mobilyası 20.413 20.707 30.389 +47Ev mobilyası 203.553 251.556 338.467 +35Oturmaya mahsus kaplanmış mobilyalar 14.275 18.937 21.493 +13Oturmaya mahsus kaplanmamış mobilyalar 19.744 27.882 40.781 +46Rattan/Hasır Mobilyalar 7.333 9.508 13.497 +42Mutfak Mobilyası 24.010 28.282 43.092 +52Yemek ve Oturma Odası 62.668 82.055 121.501 +48Yatak Odası 14.439 14.239 18.358 +29Diğer Mobilyalar 34.632 42.403 42.623 +0.1Aksam ve Parçalar 24.226 25.886 33.301 +29

Kaynak:ITC

Yunanistan mobilya ithalatında İtalya %45,4’lük payı ile önde gelmektedir. Bu ülkeyi %7,2 ile Çin, % 7,1 ile Almanya, %6,1 ile Türkiye ve %4,6’lık payı ile İspanya takip etmektedir. Türkiye, Vietnam ve Çin’nin ardından ortalamanın üzerindeki ihracat artışıyla bu ülkedeki pazar payını her geçen gün artırmaktadır.

İtalyan ürünlerine olan talep halen ağırlığını korumaktadır. Pazarda italyan mobilyalar üst gelir

grubuna hitap etmekle beraber daha ekonomik olması nedeniyle önemli miktarda taklit italyan mobilyalarına da rastlanmaktadır. Ülkemiz firmaları ile daha çok fason çalışılmakta olup, tasarımları Yunanlı firmalarca verilen parçalar üretilmektedir. Firmalarımızın doğrudan değil de, pazarlamacılar ile bu pazara açılmasında, bazen pazarlamacıların çıkarlarının üretici firmalarımızın çıkarlarını gölgelemesi gibi istenmeyen hususlarla karşılaşıldığı Yunanlı firma temsilcilerince dile getirilen konular arasındadır. Ülkemiz ürünleri gerek fiyat yapısı, gerek pazara yakınlığı ve gerekse stok maliyetlerine yol açmayan küçük miktarlarda sipariş verilebilmesi gibi imkanları ile Yunanlı firmalarca tercih edilmektedir. Halen ağırlıklı olarak orta ve alt tüketici grubuna hitap eden Türk mobilya sektörünün kendi markası ile de pazarda yer alma imkanlarını, üretimden ticarete kayan Yunanlı üreticilerle, re-export imkanlarını da göz ardı etmeden, gözeterek uzun soluklu hedeflerle, Çin ile değil üst tüketici grubuna hitap eden italyan ürünlerle rekabeti göze alması gerekmektedir. Halen %6’lık dilimlerle pay alabildigimiz Yunanistan mobilya pazarında kısa vadede %15’lik pazar payına ulaşmak sektörün rahatlıklıkla başarabileceği bir hedeftir. Tablo 3.17. Türkiye’nin Yunanistan’a Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD Doları)

GTIP NO Ürün Adı 2002 2003 2004 03/04

Değişim %

940110 Hava taşıtlarında kullanılan türden mobilyalar 0 1 0 -82

940120 Motorlu taşıtlarda kullanılan türden oturmaya mahsus mobilyalar

245 422 622 +48

940130

Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuklar

314 636 963 +51

940140 Yatak haline gelebilen mobilyalar

2.891 3.999 5.892 +47

940150

Kamış, sorgun ağacı bambu vb. den oturmaya mahsus mobilyalar

2 0 8

940161 Ahşap iskeletli, döşenmiş oturmaya mahsus mobilyalar

490 1.179 1.962 +66

940169 Ahşap iskeletli, döşenmemiş oturmaya mahsus mobilyalar

1.038 2.196 1.781 -19

940171 Metal iskeletli döşenmiş oturmaya mahsus mobilyalar

54 74 144 +94

940179 Metal iskeletli döşenmemiş oturmaya mahsus mobilyalar

37 208 478 +130

940180 Diğer oturmaya mahsus mobilyalar

1.589 2.708 3.993 +47

940190 Oturmaya mahsus mobilya aksam ve parçaları

97 145 139 -0,4

940310 Yazıhanelerde kullanılan türde metal mobilyalar 66 87 258 +196

940320 Diğer metal mobilyalar 282 445 590 +33

940330 Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar

281 589 656 +11

940340 Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar

72 168 390 +132

940350 Yatak odalarında kullanılan türde ahşap mobilyalar

728 1.938 3.539 +83

940360 Diğer ahşap mobilyalar 1.405 3.193 6.369 +99

940370 Plastik maddelerden 535 1.560 1.479 -0,5

mobilyalar

940380 Diğer maddelerden mobilyalar

3 46 88 +91

940390 Diğer mobilyalara ait aksam ve parçalar

604 966 1.154 +19

Toplam 10.731 20.560 30.504 +48Kaynak: DTM

3.8.2.2.2. İhracat

Yunanistan mobilya sektörünün kayda değer bir ihracatı bulunmamaktadır. Yunanistan’ın 2003 yılı mobilya ihracatı 33,2 milyon Dolardır. İhracat yapılan başlıca ülkeler Güney Kıbrıs Rum Cumhuriyeti, Almanya, Bulgaristan ve İtalya’dır. İhracatı yapılan önemli ürünler; diğer ahşap mobilyalar; diğer metal mobilyalar ve diğer mobilyalara ait aksam ve parçalar’dır. Tablo 3.18. Maddeler İtibariyle Yunanistan’ın Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD Doları) GTIP NO Ürün Adı 2001 2002 2003

940120 Motorlu taşıtlarda kullanılan türden oturmaya mahsus mobilyalar 45 14 7

940140 Yatak haline gelebilen mobilyalar 4 2 113

940150 Kamış, sorgun ağacı bambu vb. den oturmaya mahsus mobilyalar

35 79 59

940161 Ahşap iskeletli, döşenmiş oturmaya mahsus mobilyalar

261 466 2.367

940169 Ahşap iskeletli, döşenmemiş oturmaya mahsus mobilyalar

173 257 284

940171 Metal iskeletli döşenmiş oturmaya mahsus mobilyalar

65 32 120

940179 Metal iskeletli döşenmemiş oturmaya mahsus mobilyalar

756 539 765

940180 Diğer oturmaya mahsus mobilyalar 702 588 443

940190 Oturmaya mahsus mobilya aksam ve parçaları

419 547 789

940310 Yazıhanelerde kullanılan türde metal mobilyalar 444 1.429 1.329

940320 Diğer metal mobilyalar 2.716 2.486 5.067

940330 Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar

1.741 2.323 2.060

940340 Mutfaklarda kullanılan türde ahşap 1.355 1.275 2.686

mobilyalar

940350 Yatak odalarında kullanılan türde ahşap mobilyalar

737 583 928

940360 Diğer ahşap mobilyalar 7.379 9.877 9.710

940370 Plastik maddelerden mobilyalar 899 1.047 1.244

940380 Diğer maddelerden mobilyalar 238 186 231

940390 Diğer mobilyalara ait aksam ve parçalar

4.679 4.780 5.045

Toplam 22.648 26.510 33.247Kaynak:ITC Tablo 3.19. Ülkeler İtibariyle Yunanistan’ın Mobilya İhracatı(Değer: 1000 ABD Doları)

Ülke Adı 2001 2002 2003 Ülke Payları %

GKRC 5.307 5.150 6.944 20,9Almanya 1.084 1.776 3.287 9,9Bulgaristan 2.943 2.811 3.122 9,4İtalya 471 493 2.406 7,2ABD 1.311 1.678 1.504 4,5Makedonya 454 921 1.303 3,9Romanya 1.425 2.161 1.290 3,9Arnavutluk 780 1.084 1.205 3,6Türkiye 444 944 1.036 3,1İspanya 113 470 953 2,9Diğerleri 8.316 9.022 10.197 30,7Toplam 22.648 26.510 33.247 100,0Kaynak:ITC

3.8.2.3. Gümrük Mevzuatı

AB Gümrük mevzuatı ve uygulamaları Yunanistan’da uygulanmakta olduğundan, AB ile gümrük birliği anlaşması çerçevesinde, sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinin sanayi katkı payları için herhangi bir gümrük vergisi alınmamaktadır. Bu çerçevede ülkemizden ithal edilen mobilya için gümrük vergisi yoktur. Diğer üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta AB’ın bir taviz uygulaması yoksa Ortak Gümrük Tarife oranlarında gümrük vergisi alınmaktadır (0 ila %5,6 arasında değişebilen).

Bu arada Yunanistan’da KDV oranları mal ve hizmet alım-satımlarında % 18 olup, ancak ithalatın

Midilli, Sakız, Sisam, Oniki Adalar, Kiklades ve Taşoz, Semadirek, Kuzey Sporades ve Skiros adalarına yapılması halinde KDV % 13 olarak uygulanmaktadır.

3.8.2.4. Standartlar ve Teknik Düzenlemeler

Standartlar konusunda Yunanistan AB tarafından uygulanan hükümlerin doğurduğu uygulamaları

takip etmektedir. ISO 9000 yerel firmalarda aranmakta, hükümet ihalelerinde de istenmektedir. Yunanistanda standart ve teknik düzenlemeler Yunan Standart Kurumu ELOT tarafından

yürütülmektedir. Ancak AB uygulamaları geçerli olmakla bereber teknik kontroller belirlenen standartlara göre genelde Atina ve Selanikte kurulu Laboratuarlar vasıtasıyla yapılmaktadır. İlgili kurumun bu güne kadar çalıştırmaya başladığı komitelere ulaşmak için ilgili WEB sayfasına ulaşılabilir. (www.elot.gr)

3.8.2.5. Dağıtım Kanalları

Mobilya dağıtım kanalları ağırlıklı olarak geleneksel yöntemlerle satış yapan küçük ve orta ölçekli

bağımsız çalışan perakendeci firmalardan oluşmaktadır. Bağımsız perakendeciler ev mobilyası satışlarının 1,1 milyar Euroluk kısmını gerçekleştirmektedirler. Doğrudan satış yapan atölye tipi mağazalar ve inşaat sektörünün mobilya ticaretindeki payı 300 milyon Euro ve büyük çaplı çalışan uzmanlaşmış mobilya firmalarının sektördeki satış hacmi ise 1milyar Euro seviyelerindedir.

3.8.2.6. Fuarlar Yunanistan da düzenlenen fuarlar ile ilgili bilgilere aşağıda yer alan web sayfalarından ulaşılabilir:

• www.seoes.gr/main/exhibitions.asp?lang=en • www.expobase.com: Yunanistan’da düzenlenecek fuarların listesi, • www.exhibit.gr :Yunanistan’da fuarlara ilişkin derginin WEB sayfası, • www.expos.org/bourdekas: Yunanistan’da Ticari fuarlara ilişkin olarak hazırlanmış

yıllık rehber.

Mobilya sektörüne iliskin bazı fuarlar: • “FURNIDEC-International Exhibition of Furniture” Mobilya Fuarı, Selanik, 16-20

Mart Organizatör:HelexpoS.A.(web:www.helexpo.gr, Email:exhibitions@helexpo.gr)

• “HOUSE STYLE”, Mobilya Fuarı, Atina, 04-07- Şubat. Organizatör:Rota Ltd.(web:www.rota.gr.

• “FURNIMA” , Mobilya hammaddesi, aksesuarları, gereçleri ve ağaç işleme makineleri fuarı, Selanik, 31 mart-03 Nisan. Organizatör:HelexpoS.A.(web:www.helexpo.gr, Email:exhibitions@helexpo.gr)

3.8.3. Yunanistan Ev Tekstili Pazarı

3.8.3.1. Sektörün Genel Görünümü

Tekstil sektörü 1980-1990 yıllar boyunca, sahip olunan kaliteli hammadde kaynakları, düşük işgücü maliyeti ve üçüncü dünya ülkelerinden gelen ürünlerin ithaline getirilen kotalar sayesinde, önemli ölçüde büyümüştür. 1990-1995 yıllarda ise üretim daralmış, bu yıllardan sonra ise sektör dalgalı bir seyir takip etmiştir. 1994 sonrası dönemde sektörün teknolojik alt yapısına ilişkin yatırımlar artmıştır.

Tekstil sektöründe, bütünüyle düşünüldüğünde, faaliyet gösteren firma sayısı bindir. İmalat

sanayiindeki toplam işletme sayısı 25.000 olup sektör üretim sektöründeki işletmelerin %4’ünü kapsamaktadır. İstihdam 18.000 dolaylarında olup toplam imalat sanayiindeki istihdamın %6’sını tekstil sektörü oluşturmaktadır.

Tekstil sektörünün önemli bir hammaddesi olan pamuk Yunanistan’da önemli miktarda

üretilmektedir. Yunanistan’ın pamuk üretimi ülkenin tekstil sektörüne ilişkin hammadde ihtiyacını fazlası ile karşılamaktadır. Yunanistan’ın 2004 yılı pamuk üretimi 392 bin tondur. Bu üretim değeriyle Yunanistan, 9. büyük üretici olup, dünyanın önemli pamuk üreticileri arasındadır. Yunanistan 2004 yılı pamuk üretiminin 250 bin tonunu ihraç etmiş, bir önceki yıla göre % 23 azalışla, 109 bin tonunu iç üretimde kullanmıştır. Bu rakamlar Yunanistan’ın pamuk üretiminin ancak ¼’ünü tekstil üretiminde kullanmakta büyük çoğunluğunu hammadde olarak ihraç etmekte olduğunu göstermektedir. Yunanistan AB ülkeleri içerisinde pamuk iplik üretimi, pamuk kumaş üretimini geçen tek ülke konumundadır. Yunanistan hammadde olarak ihraç ettiği pamuğu katma değeri yüksek ürünler şeklinde ihraç etmenin arayışı/çabası içerisindedir.

Ülkedeki tekstil üretimine ilişkin orta ve uzun vadeli beklentilere ışık tutabilecek bir diğer istatistiki

bilgi, tekstil makineleri ithalatı rakamı da, 1999 yılındaki 205 milyon Dolar seviyelerinden 2003 yılında 115 milyon düzeylerine düşmüştür. Tekstil makineleri ithalatındaki bu azalış sektörün yatırımlarını komşu ülkelere kaydırdığı gerçeği ile paralellik arz etmektedir.

Ülke tekstil üretimi ağırlıklı olarak Selanik ve Atina’dadır. Üretici firmaların %90’ı 10’un altında

eleman çalıştıran küçük işletmelerden oluşmaktadır. Ülkenin tekstil üretimi daha çok alt ve orta kalitede ürünlerden oluşmakta, bu da ucuz Çin malları ile rekabette firmaları zorlamaktadır. Yunanistan işçi maliyetlerinin sebep olduğu maliyet artışlarının önüne geçmek, rekabet avantajı kazanmak için, üzere emek yoğun alanlarda, Bulgaristan başta olmak üzere, Güney Doğu Avrupa ülkelerine üretimini kaydırırken, teknoloji yoğun alanlarda üretim imkanlarını yenileme ve geliştirme çabasındadır. Sektördeki bu bölgesel yer değişikliği istihdam edilen eleman sayısında da azalmaya sebep olmuştur.

Yunanistan imalat sanayi ile tekstil ve hazır giyim sanayiine ilişkin 2002 yılına ait bazı değerler

aşağıda yer almaktadır; İşletme Sayısı İmalat Sanayi : 25.000 Tekstil ve Hazır Giyim : 3.000 Tekstil : 1.000 Hazır Giyim Cirolar İmalat Sanayi :31 milyar Euro Tekstil ve Hazır Giyim :2,3 milyar Euro Tekstil :1,25 milyar Euro Hazır Giyim :1.05 milyar Euro Çalışan Sayısı İmalat Sanayi :298.000 Tekstil ve Hazır Giyim :42.000 Tekstil :18.000 Hazır Giyim :24.000

3.8.3.2. Vergiler, Eğilimler, Dağıtım ve Tüketici Analizi

AB ülkelerinden, ülkemizden veya serbest ticaret anlaşmasının yapıldığı ülkelerden yapılan ev tekstili ürünleri ithalatında gümrük vergileri 0 olup diğer üçüncü dünya ülkelerinden yapılan ithalatta ise %0 ila %12 arasında değişen OGT(Ortak Gümrük Tarifesi) hadleri uygulanmaktadır. Ülkemiz ve AB ülkeleri dışı ürünler için İthalat vergisi CIF değer üzerinden hesaplanmaktadır. KDV bütün ürünlerde % 18’dir.

Zorunlu teknik şartlar, AB’nin aradığı hususlarla sınırlı kalmakta olup, AB norm ve standartlarına

uygun model ve ürünlerin bu ülke pazarına girmesinde hiç bir engel bulunmamaktadır. Yunanistan pazarının küçük ve rekabetçi olduğu dikkate alınarak pazarda ithalatçı-dağıtıcı

pozisyonlarda halihazırda faaliyet gösteren firmalarla işbirliği yapılması tavsiye edilmektedir. Pazarda tüketimi belirleyen faktörler arasında fiyat ve ödeme şekilleri ön plandadır. Özellikle piyasada varlığını güçlendiren Çin ürünleri fiyatın, tüketimdeki belirleyiciliğini artırmıştır. Yunan işadamları pazarlığa çok önem vermektedirler. Yunanistan’da uygulanan normlar AB normları olup, AB dışı ülkelerden ithalat ancak bu kriterlere uyulmasıyla mümkün olmaktadır.

Yunanistan perakende sektörü ulusal ve uluslararası zincir mağazaların her geçen gün payını

artırdığı bir görünüm arz etmektedir. Uluslararası mağazaların pazara olan ilgisi yüksek alım gücüne ve beğenisine sahip tüketiciler için önemli bir göstergedir. Bununla beraber bağımsız mağazalar halen pazarın büyük bölümüne hakim durumdadır. Ev tekstili ürünlerininin pazara sunumunda, 2002 yılı verilerine gore uzmanlaşmış bağımsız mağazaların payı %51’dir. Süpermarketler ve hipermarketler %12’lik payları ile ikinci

sırada yer alırken, onları sırasıyla %10 ve %9’luk payları ile uzmanlaşmış dekorasyon mağazaları ve indirimli mağazalar ile çok çeşit bulunduran mağazalar (variety stores) ve “department store” lar takip etmektedir. %18 lik pazar payı ile diğer perakende türleri tek çatı altında toplanabilir. Çin konusunda perakende pazarına ilişkin önemli bir husus; Çin ürünlerinin, Türkiyede olduğu gibi, çok ucuz ürünler şeklinde sergilendiği mağazaların piyasada yer almaya başlamasıdır.

Yunanistan’da kişi başına ev tekstili tüketimi son beş yılda sürekli artmıştır. 2003 yılı kişi başına

tüketimi bir önceki döneme göre %4,2 oranında artarak 43 Euroya ulaşmıştır. Bu tüketim değeriyle Yunanistan 15’li AB’nin ortalamasının, 61 Euro, oldukça altında, son sırada yer almaktadır. Tüketimin nispi olarak düşük olması pazardaki boşluğu göstermesi açısından ihracatçı firmalarımız için önemlidir.

3.8.3.3. Avrupa Birliği (AB) Kapsamında Çevreye ve Standartlara İlişkin Bilgiler1 Türkiye'nin AB ile ortak ticaret politikasına uyum çerçevesinde, tekstil ticareti için en önemli

konulardan birisi, insan sağlığına zararlı etkileri olan kimyasalların üretimi, ithalatı ve tekstil ürünlerinde kullanılması konusundaki kısıtlamalardır. Başta Almanya, Hollanda ve İsveç'te olmak üzere, birçok AB ülkesinde ve AB genelinde insan sağlığına zararlı etkileri olan kimyasallar konusunda yasal düzenlemeler yapılmış olup, bazı konularda AB genelinde yasal düzenleme çalışmaları devam etmektedir.

Türkiyede de, AB düzenlemelerine uyumlu olarak, insan sağlığına zararlı etkilerinin olması sebebiyle

EK1.'de yer alan aminlerin yurt içinde deri, tekstil ve hazırgiyim boyahanelerinde boya imali için kullanılması, EK2.'de color indeks isimleri, numaraları ve gümrük tarife istatistik pozisyonları (G.T.İ.P) belirtilen boyar maddelerin yurt içinde deri, tekstil ve hazırgiyim ürünlerinde kullanılması 1.3.1995 tarihinden itibaren yasaklanmıştır. Bu tedbir çerçevesinde EK 2.'de yer alan boyar maddelerin ithalatı da 1.1.2000 tarihinden itibaren yasaklanmıştır.

Tekstillerle ilgili, insan sağlığına zararlı maddeler konusundaki yasal düzenleme çalışmaları AB

ülkelerinde halen devam etmektedir. Üzerinde görüşmelerin devam ettiği bazı konular şunlardır:

• Azo boyaların AB genelinde yasaklanması • Formaldehit konusunda daha kapsamlı bir düzenlemenin yapılması • Pentaklorofenol konusunda daha kapsamlı bir düzenlemenin yapılması • Böcek öldürücü madde kalıntılarının sınır değerlerinin belirlenmesi • Allerjiye neden olan boyaların yasaklanması • Krom ağır metaline ilişkin düzenleme

3.8.3.3.1. AB Pazarında Çevre Bilinci ve Tekstil Ürünleri için Geliştirilen Çevre Etiketleri 1980'lerin başından itibaren, gerek üreticiler gerekse tüketiciler için çevre ile ilgili konuların önemi

gittikçe artmış, hemen hemen tüm sanayileşmiş ülkelerde çevre ile ilgili yasalar hazırlanarak, ciddi bir şekilde uygulanmaya başlamıştır. Sanayileşmiş ülkelerde güçlenen bu çevre duyarlılığı, uluslararası ticarete konu olan ürünleri ve bu ülkelere ihracat yapan ihracatçıları da etkilemektedir.

Türkiye'nin ihracatında en önemli pazar durumunda olan AB ülkelerinde çevre duyarlılığı her geçen

gün biraz daha güçlenmektedir. AB ülkelerinde gittikçe güçlenen çevre duyarlılığının bir sonucu olarak, çevre ve sağlık açısından zararsız ürünlerin üretimi önem kazanmıştır. Bu amaçla AB'de çeşitli yasal düzenlemeler yapılmasının yanısıra, ulusal çevre etiketlerinin ve tüm AB ülkelerinde geçerli AB çevre etiketinin geliştirildiği görülmektedir.

Çevre etiketi, yani ekolabel, ürünün çevre kalitesini tüketiciye gösteren bir araçtır. Tüketicilerin,

ürünün çevre ile ilgili niteliklerini öğrenmek için bilgi toplama ihtiyacına cevap vermektedir. Çevre etiketi sembolü, ürünün belli bir çevre kalitesine sahip olduğunu göstermekte ve satın alma sırasında fiyata ek olarak dikkate alınabilmektedir. Etiketli ürünlerin, satışı arttırdığı veya yüksek fiyatlar için potansiyel yarattığı düşünülmektedir.

Aynı kategorideki ürünler için farklı çevre etiketleri kullanıldığında yukarıda sözü edilen etki de

azalmaktadır. Farklı etiketlerin bulunduğu durumlarda, bunların herbirinin gerçek niteliklerini 1 Sevim, Ümit. 2001. “Ev tekstili Dış Pazar Araştırması”.Ankara: IGEME .s:19-35

değerlendirebilmek için ek bilgiye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da tüketicilerin bilgi ile doldurulmasına ve bu nedenle de sağlanan bilgilerin güvenilirliği hakkında endişelerin artmasına yol açmaktadır. Bu nedenle, “Her yeni ekolabel en azından bir süre için, varolan diğer etiketlerin ününü azaltacaktır” varsayımından hareket edilmeli ve çevre etiketlerinin satın alma kararlarındaki etkisinin sınırlı olduğu dikkate alınmalıdır.

AB pazarına ihracat yapan üreticiler açısından yasal düzenlemelerin aksine, çevre etiketi kriterlerine

uyma zorunluluğu yoktur. Ancak, AB'deki yeşil tüketim eğilimlerinden kaynaklanan fırsatları değerlendirmek, çevreye ve insan sağlığına duyarlı ürün imajı ile farklılaşma yaratmak amacıyla, üreticiler bu kriterleri gönüllü olarak yerine getirmekte ve çevre etiketlerini bir pazarlama aracı olarak yoğun bir biçimde kullanmaktadırlar. Yunanistan tarafından geliştirilmiş ve uygulamada olan bir çevre etiketi yoktur. Ancak aşağıda AB'de tekstil ürünleri için verilen tanınmış çevre etiketleri yer almaktadır.

Organik Tarıma İlişkin Çevre Etiketleri: Doğal elyaflardan elde edilen tekstil ürünlerinin maruz

kaldığı çevresel etkilerin önemli bir kısmı, bu elyafların tarımı sırasındaki çevresel etkilerden kaynaklanmaktadır. Örneğin, pamuk üretimi sırasında bitkiyi zararlı böceklerden korumak amacıyla kullanılan kimyasallar, nihai bir tekstil ürününün elde edilmesi sürecinde daha ilk aşamada zararlı çevresel etki yaratmaktadır. Dolayısıyla, çevre duyarlılığının arttığı günümüzde, organik tarımın önemi de artmış, gelişmiş ülkelerde; özellikle de AB'de organik tarımla yetiştirilen ürünler ve bunlardan mamul eşyalar için "organik çevre etiketleri" geliştirilmiştir.

Avrupa Topluluğu kurallarına göre "organik tarım" çevre duyarlılığına sahip tarım uygulamaları ve

insan sağlığına zararlı etkileri olan böcek öldürücülerin ve gübrelerin tarımda kullanılmaması olarak tanımlanmaktadır. AB'de organik üretim ve etiketleme işlemleri Avrupa Konseyi'nin 2092/91/EC düzenlemesine göre yürütülmektedir. Bu düzenleme işlenmemiş tarımsal ürünler (pamuk vb. doğal elyaflar) ve insanların kullanımına sunulan, bir ya da daha fazla organik elyaf içeren giyim eşyası vb. tekstil ürünleri için uygulanmaktadır.

AB'de organik üretim konusunda geliştirilmiş çevre etiketlerinden en tanınmışı EKO etiketidir. Bu

etiket merkezi Hollanda'da bulunan, kar amacı gözetmeyen, uluslararası bağımsız gözetim kuruluşu SKAL tarafından verilmektedir. Bu kurum Hollanda ve Alman hükumetlerince EKO etiketini vermede yetkili kılınmıştır. SKAL'in gözlem sistemi, doğal elyafın sadece organik tarım koşullarında üretilmesini kapsamaz, aynı zamanda nihai ürünün tüm üretim aşamalarındaki ve paketleme işlemlerindeki çevre kriterlerini de içerir. Diğer taraftan, çalışma koşulları ve meslek hastalıkları gibi konularda, çalışanların haklarını gözeten sosyal kriterler de söz konusudur. EKO etiketinin alınabilmesi için SKAL tarafından belirtilen tüm kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. SKAL, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 28 ülkede faaliyet göstermektedir.

Organik üretim konusunda etiket veren kuruluşlardan bir diğeri de İsveç'te yerleşik KRAV'dır. KRAV,

kendi ismiyle anılan etiketi organik üretim esaslı elyaflardan üretilmiş tekstil eşyalarına vermektedir. KRAV etiketinin alınabilmesi için EKO etiketi için belirlenmiş benzer kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.

Organik tarım konusunda dünya çapında faaliyet gösteren uluslararası bir kurum mevcuttur. IFOAM

(International Federation of Organic Agriculture Movement) isimli bu kuruluş, organik tarım konusunda işbirliği faaliyetlerini dünya çapında yürütmektedir. Halen 95 ülkeden 530 organizasyon ve enstitü bu kuruluşa üyedir. IFOAM'ın en önemli fonksiyonu tüm dünyada organik hareket ağı kurmak ve aralarındaki koordinasyonu sağlamaktır. IFOAM, organik üretim ve tekstil terbiye standartları konusunda bir taslak hazırlamıştır. Bu taslak kabul gördüğünde, tekstilde organik standartların geliştirilmesi konusunda, ulusal etiketleme organizasyonları için önemli bir rehber olacaktır.

Öko-Tex 100 : Tekstil ürünleri için verilen çevre etiketlerinin en tanınmışı Almanya'da geliştirilen

Öko-Tex 100 etiketidir. Bu etiket, çevreden ziyade bir sağlık etiketidir. Kriterleri sadece nihai ürün için belirlenmiştir. Öko-Tex 100 etiketi bir kalite amblemi değildir. Bu etiket, sadece test edilen tekstil ürününün nihai haliyle ilgilidir ve sadece ürünün insan sağlığına ve çevreye zararlı maddeleri içermediğini belgeler. Ürünün bakım gereklilikleri, kullanım özellikleri, yanma vb. nitelikleri hakkında herhangi bir ifade içermez. Diğer taraftan, hatalı taşıma veya depolama gibi nedenlerden kaynaklanabilecek zararlı madde etkileri hakkında da bir ifadeye yer vermez.

Öko-Tex Standard 100 olarak anılan kriterlere göre, nihai bir tekstil ürününün Öko-Tex 100 etiketini

alabilmesi için, belirlenen bir sınırı aşacak şekilde bulunan veya öngörülen kullanım dahilinde tespit edilen bir sınırı aşarak oluşan ve öngörülen kullanım durumunda insan sağlığı açısından tehlikeli sayılabilecek

maddeleri içermemesi gerekmektedir. Bu etiket, Uluslararası Tekstil Ekolojisi Araştırma ve Test Birliği'ne (Öko-Tex - International Association for Research and Testing in the field of Textile Ecology) bağlı enstitüler tarafından verilmektedir.

Öko-Tex 100 çevre-sağlık etiketi tekstil ürünleri içinde en çok kullanılan etikettir. Bugüne kadar Öko-

Tex 100 etiketi için Almanya ve dünyada 6000'i aşkın başvuru yapılmıştır. Özellikle AB pazarını iyi değerlendirmek isteyen AB dışındaki tedarikçilerin bu etikete olan ilgisi çok fazladır. Bugün, AB'de üretilen ve satılan yaklaşık 2000 tekstil ürünü "Tekstilde Güven - Öko-Tex Standard 100'e göre zararlı maddeler için test edilmiştir" (Confidence in textiles-Tested for harmful substances according to Öko-Tex Standard 100) ibaresi taşımaktadır.

Öko-Tex Standard 1000 : Öko-Tex konsorsiyumu, tekstiller için 1997'de daha yüksek standartlar

oluşturmuştur. Öko-Tex Standard 1000 olarak adlandırılan bu standart, Öko-Tex Standard 100'deki gibi sadece nihai ürüne ilişkin kriterleri değil, kullanılan zararlı maddelerden atık suyun kalitesine, ortaya çıkan gürültü şiddeti ve toz emisyonuna kadar üretimin tüm safhaları ve kullanılan teknoloji ile ilgili çok daha kapsamlı kriterler getirmiştir. Diğer taraftan, bu etiketi kullanma hakkı en çok üç yıl ile sınırlıdır.

Öko-Tex Standard 1000 etiketinin alınması büyük bir gayret, disiplin ve harcama gerektirmektedir.

Çevre dostu üretime yeni geçecek firmalar için başlangıç olarak Öko-Tex Standard 100 etiketi üzerinde çalışmaları, daha sonraki aşamalar için Öko-Tex Standard 1000 etiketini düşünmeleri tavsiye edilmektedir.

Toxproof, Ecoproof, SG : Bu çevre etiketleri, 30'dan fazla ülkede temsilcilikleri bulunan bağımsız

araştırma kuruluşu Alman TÜV Rheinland tarafından verilmektedir. Bu etiketlerde kriter, tüm tekstillerde problem oluşturan azo boyalar, pentaklorofenol (PCP), formaldehit vb. kimyasallardır. Bir tekstil ürünündeki Toxproof etiketi, günümüz bilim düzeyine göre, insan sağlığına negatif etkileri olabilecek zararlı maddelerin bulunmadığına dair güvence vermektedir. SG etiketi ise daha çok deri giyim ve ayakkabılarda kullanılan, insan sağlığına zararlı olabilecek kimyasallarla ilgilidir. Üretiminde hem tekstil hem de deri kullanılan bir ürün için SG etiketi uygun olmakla birlikte, sadece tekstilden mamul bir ürün için uygun olan etiket Toxproof'tur. Ecoproof etiketi ise organik üretimle ilgili bir çevre etiketidir.

Eco-tex : Eco-tex etiketi, 1992'de Almanya'da kurulmuş uluslararası bağımsız bir organizasyon olan

ve optimum ekolojik kumaş ve tekstillerin geliştirilmesini amaçlayan Eco-tex Institute tarafından verilmektedir. Eco-tex etiketi, herhangi bir standarda sahip değildir ve belirli bir tekstil ürünü için geliştirilmiş bir etiket değildir. Bu bir, "üretim aşamalarını ekolojik açıdan izleme sistemi"dir. Üretim aşamalarını ekolojik bakımdan izleme sisteminde kriterler, Eco-tex Enstitüsü ile müşterisi arasında birlikte oluşturulmaktadır. Ekolojik izleme sistemi için kriter olabilecek bazı örnekler şunlardır:

• Tüm üretim aşamalarının dokümantasyonu (elyaf-iplik-dokuma/örme- boya/baskı/apre-nihai

ürün-aksesuarlar) • Üretimde kullanılan tüm maddeler (kimyasallar, boyalar vb.) • Klorin ile ağartmanın terkedilmesi • Terpentin ve kerosen minerallerine dayalı baskı sistemlerinin terkedilmesi • Yasaklı boyar maddelerin terkedilmesi • Sosyal yönden kabul edilebilir iş yerleri • Ekolojik açıdan zararlı her türlü maddenin üretimde azaltılması

Eco-tex Enstitüsü, tekstil üreticileri için bir de "Eco-Controlling" sistemi üzerinde çalışmaktadır.

Sistem, üretimde kullanılan ekipman ve ürünle ilgili olarak "Uygulanabilir En İyi Teknik" esasına dayanmaktadır.

Milieukeur : Hollanda'da çevre konularına gittikçe büyüyen bir ilginin olması, 1992'de gönüllü bir

çevreci etiketleme sisteminin geliştirilmesine yol açmıştır. Bu çevreci etiket programı, bağımsız bir organizasyon olan ve üyeleri hükumet, tüketici, çevreci gruplar, üreticiler ve perakendeciler arasından oluşturulmuş "the Stichting Milieukeur" tarafından yürütülmektedir. Milieukeur etiketinin kriterleri daha çok tekstilin terbiyesi, boyanması ve aprelenmesi aşamalarıyla ilgilidir. Bu işlemler sırasında havaya ve suya karışan parçacıklar için de kriterler konmuştur. Diğer taraftan ağartmada klorit içeren kimyasalların kullanımına izin verilmezken, nihai üründe yer alan ağır metaller için de belirli sınırlar konmuştur. Bazı kimyasallar, boyalar ve formaldehit kullanımında da sınırlamalar getirilmiştir.

White Swan (Miljömärkt) : Finlandiya, İzlanda, Norveç, Danimarka ve İsveç, Kasım 1989'da

gönüllü olarak ortak bir çevreci etiketleme sistemi kurmaya karar vermiştir. Yapılan çalışma sonucunda tekstil ürünleri içinde iplik, kumaş, triko ve aprelenmiş tekstiller için çevreci etiket kriterleri belirlenmiştir. Bu kriterler, sosyal konular dışındaki tüm kriterleri (elyafın doğal yollardan üretimi-organik tarım, tekstilin üretimi aşamalarında kullanılan kimyasallar, kalite vb.) kapsamaktadır. Bu kriterler, üründen ürüne farklılık göstermektedir.

Good Environmental Choice : Bu çevre etiketi, 200 binin üzerinde üyesi olan İsveç Doğayı

Koruma Topluluğu tarafından verilmektedir. Etiket verilecek ürünler iki kısımda ele alınmaktadır. Bunlar elyaf üretimi ve tekstil üretimi ile ilişkilidir. En düşük belgelendirme düzeyi sadece imalatla ilgili işlemleri kapsamakta olup, en yüksek belgelendirme, elyaf üretiminden (organik üretim) ürünle ilgili imalat işlemlerine ve kaliteye kadar (sosyal kriterler hariç) pek çok konuyu kapsamaktadır.

Eco Label-EU Flower (AB Çevre Etiketi) : AB ülkelerinde çeşitli çevre etiketlerinin oluşturulması ve

yaygınlaştırılması üzerine tüm AB ülkeleri için geçerli olacak AB çevre etiketi (eco label-EU Flower) geliştirilmesi çalışmaları başlatılmış, bunun sonucunda 23 Mart 1992 tarihli 880 sayılı yönetmeliği ile AB'nin çevre etiket sistemi oluşturulmuştur. Bu sistem kapsamında çevre dostu ürünler çevre etiketi ile ödüllendirilmektedir.

AB çevre etiketi sistemi ile amaçlanan, çevreye zarar vermeyen ürünlerin tasarımını, üretimini ve

pazarlamasını geliştirmek, bu ürünleri çevre etiketi ile ödüllendirmek ve tüketicileri bu ürünlerin çevreye etkileri konusunda bilinçlendirmektir.

AB çevre etiketi, tekstil ürünleri içinde %100 pamuklu ve pamuk-polyester karışımlı yatak takımları

ve tişörtler için verilmektedir. Diğer pamuk-polyester karışımlı giyim eşyaları, diğer elyaflardan mamul giyim eşyaları ve diğer tekstiller, tül ve perde için mensucat vb. tekstiller için AB çevre etiketi kriterleri oluşturulma aşamasındadır.

AB çevre etiketinin alınabilmesi için sosyal kriterler dışında elyaf üretiminden nihai ürüne kadar

gerçekleştirilen üretim aşamaları ve kalite konusundaki kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. AB çevre etiketinin alınabilmesi için AB ülkelerinde başvurulabilecek yetkili organlar EK 3 'de yer almaktadır.

Stiftung Warentest : Alman "Warentest Foundation" tarafından geliştirilen bu etiket, sahip olduğu

kriterler açısından tam bir çevre etiketi değildir. Etiket daha çok, Warentest tarafından yapılan ürün testlerinin karşılaştırmalı bir değerlendirmesini verir. Tekstil ürünleri yanında pek çok ürün grupları için de bu karşılaştırmalar yapılmaktadır. Etiket 1964'te oluşturulduğunda çevre faktörü dikkate alınmamıştır. Bu durum 1980'lerin ortalarına kadar devam etmiştir. Halen çevre ile ilgili kriterler kısıtlıdır. Sadece paketleme ve enerji tüketimi için oluşturulan çevre kriterleri dikkate alınmaktadır. Teste tabi tululan ürünler "çok iyi"den (++) "çok kötü"ye (--) kadar sınıflandırılmaktadır. Bu testler bağımsız enstitüler tarafından idare edilmektedir. Her yıl yaklaşık 90 civarında ürün Warentest Foundation'ın testlerine tabi olmakta ve sonuçları kurumun "TEST" isimli dergisinde yayınlanmaktadır. Bu dergi ayda 800 bin adet satmaktadır.

Wollsiegel : Alman "Wollsiegel Verban e. V." tarafından verilen bu etiket de tam olarak bir çevre

etiketi sayılmamaktadır. Etiketi taşıyan ürünün sadece, tamamiyle yünden imal edildiğini belgeler. Fair Wertung : Bu etiket 1994'te Almanya'da kar amacı gözetmeyen beş organizasyon tarafından

kurulan Fair Wertung isimli kurum tarafından geliştirilmiştir. Kurum, eski ve kullanılmış tekstillerin geri dönüşümüne ilişkin sosyal ve çevresel konularda faaliyet göstermektedir.

DIP approved-trade'N'aid : Bu etiket İsviçre'deki "Foundation Double Income Projects" tarafından

verilmektedir. Etiket "düşük-gelirli" ülkelerde üretilen tekstil ürünlerinin çevre ve sosyal kriterlere göre üretilmiş olduğunu belgeler. Çevre kriterleri için Öko-Tex Standard 100 kriterleri dikkate alınırken sosyal konularda çocuk iş gücünün azaltılması, meslek hastalıkları ve eğitime ilişkin kriterler içermektedir. Etiket için öne sürülen kriterler endüstri ve diğer organizasyonların işbirliğinde geliştirilmekte, kriterlere uygunluk ise bağımsız enstitülerce belirlenmektedir.

Arbeitskreis Naturtextil (Working Party on Natural Textiles) : Bu etiket, aynı isimle anılan,

1991'de çevreci tekstil üreticilerinin kurduğu dernek tarafından verilmektedir. Dernek üyelerinin çoğu Alman

olmakla beraber İsviçreli üyeler de mevcuttur. Bu derneğe üyelik, üretim sürecindeki tüm işlemlerin optimal çevre hassasiyetine göre yapıldığı anlamına gelmektedir. Üretim sürecindeki farklı aşamalar için farklı farklı kriterler getirilmiştir. Örneğin, hammadde için sadece doğal elyaflar kabul edilmektedir. Organik tarımla elde edilmeyen elyaflarda böcek öldürücü kalıntıları için 0.1 mg/kg sınır değeri dikkate alınmaktadır. Elyaf terbiyesi sırasında formaldehit, glyoxal, ağır metal, fenol ve diğer zararlı kimyasalların kullanımına ve ağartmaya izin verilmez. Boyama işleminde allerjiye neden olan boyalar, toksik etkisi olan boyalar, ağır metal içeren boyalar ve azo boyaların kullanımı yasaklanmıştır. Kriterlere uygunluk bağımsız çevre laboratuvarlarında kontrol edilmektedir. Tüm üyeler, kanuni yasak derecesinde bu kriterleri yerine getirmekle yükümlüdür.

3.8.3.3.2. Özel Firmalarca Geliştirilmiş Çevre Etiketleri Neckermann Umweltprädikat (Eco-label of Neckermann) : Bu etiket, bir Alman posta ile sipariş

firması olan Neckermann Versand AG tarafından çevre dostu ürünlerin belirtilmesi için kullanılmaktadır. Etiket, diğer ürünlerle aynı fonksiyona sahip ürünün, çevreye daha duyarlı olduğunu gösterir. Neckermann, değişik ürün gruplarına göre farklı özellikte kriterler geliştirmiştir. Örneğin, tekstil alanında su ve enerji tasarrufu metodları yanında daha az kirliliğe neden olan boyaların kullanılmasını esas alır. Bütün kontrol ve belgelendirme işlemi Neckermann'ın kendi çevre departmanında yapılır. Ürün testlerinin bir kısmı firmanın kendisi, bir kısmı da tedarikçinin verdiği bilgiler doğrultusunda oluşturulur. Neckermann, etiketleme işlemine 1992'de başlamış olup, bu güne kadar 70 çeşit ürün için etiket geliştirmiştir.

Futur Collection, hautfreundlich-schadstoffgeprüft : Bu iki tekstil ve giyim çevre etiketi, büyük bir

Alman posta ile sipariş firması olan OTTO'ya aittir. Future Collection, doğal elyaflardan yapılmış tekstil ürününün yüksek bir çevre standardına sahip olduğunu gösterir. Bu ürünler çevreye duyarlı bir biçimde üretilmiş olup, ağartma işleminde klorit kullanılmamaktadır. Yine renk açıcılar, antimikrobikler ve yanma geciktiriciler üretimde kullanılmamaktadır. Futur Collection'daki bütün tekstiller aynı zamanda "hautfreundlich-schadstoffgeprüft"(deriye zararsızdır-zararlı maddeler için test edilmiştir) etiketindeki kriterleri karşılamaktadır. Bu etiketi taşıyan ürünler formaldehit, ağır metaller, böcek öldürücüler ve pentaklorofenol için test edilmiştir.

Hautfreundlich, weil schadstoffgeprüft (Zararlı maddeler açısından test edilmiştir, deriye

zararsızdır) : Bu etiket, Almanya'nın en büyük posta ile sipariş firması olan QUELLE tarafından, ürün yelpazesi içindeki çevreci tekstil ürünleri için geliştirilmiştir. Etiket için yerine getirilmesi gereken kriterler genellikle nihai ürüne aittir. Bu etiketin alınabilmesi için, böcek öldürücülere, ağır metallere ve pentaklorofenol kalıntılarına ilişkin kriterlerin yerine getirilmesi gerekmektedir. Üründe kullanılan her türlü metal parçaların nikel içermemesi gerekmektedir. Aynı zamanda, ürün deriye zarar vermeyecek bir pH değerine sahip olmalıdır.

It's one world : Daha önce de bahsi geçen bu etiket, ürünün çevreye duyarlı bir şekilde üretilmiş

olduğunu belgeler. Steilmann'ın ürettiği çeşitli tekstil ürünleri için bağımsız çevre kuruluşu "the Environmental Protection Encouragement Agency-EPEA (Hamburg)'nın tavsiyeleri doğrultusunda, farklı farklı kriterler geliştirilmiştir. Bu kriterler içinde organik tarımla üretilen pamuk kullanımı da yer almaktadır. Kotlar için kullanılan pamuk klasik biçimde yetiştirilmekte, ancak kimyasallar için teste tabi tutulmaktadır. Boya ve su tüketiminin azaltılmasına ilişkin yer alan kriterler yanında formaldehit, renk açıcılar ve sentetik lastik kullanımı da tamamen yasaklanmıştır. Örme giyimde sadece ağır metal içermeyen boyaların kullanımına izin verilmiştir. Yatak takımları, iç giyim, havlu ve bornoz üretiminde kullanılan pamuk, tamamıyla boyasız olarak kullanılmaktadır. Kotlarda kullanılan perçin ve düğmelerin galvanizlenmiş metalden ve nikelden olmaması gerekmektedir. Kriterlerin yerine getirilip getirilmediği EPEA tarafından kontrol edilmektedir. Kontroller için gerekli bilgilerin (kullanılan boyalar, kimyasallar vb.) tedarikçi firmalar tarafından verilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, tedarikçi firmalar, Steilmann'a arz ettikleri ürünün kontrol için gönderilen ürünle eş olduğuna dair bir belge imzalamakla yükümlüdürler. Steilmann çevre dostu ürünleri 1993'te belgelemeye başlamıştır. Bu etiketin kullanımı Almanya pazarıyla sınırlıdır.

Green Cotton : Bu etiket, Danimarka'da yerleşik bir tekstil firması olan NOVOTEX tarafından kendi

ürünleri için geliştirilmiştir. Etiket, firmanın çevreye olan duyarlılığını göstermektedir. "Green Cotton" pamuk tarımından nihai ürüne uzanan üretim sürecinde çevresel kriterlerin dikkate alındığını belgeler. Hammaddenin %10'luk kısmını organik tarımla elde edilen pamuk oluşturur. Bu pamuğun, aynı zamanda elle toplanmış olması gerekmektedir. Pamuk ipliğinde böcek öldürücü kalıntılarının bulunmaması, diğer önemli bir koşuldur. Üretim sırasında ise gürültü, toz ve çöp emisyonu ve enerji tüketimi için belirlenmiş

sınırların yerine getirilmesi gerekmektedir. Ağır metal içeren boyaların kullanımına da izin verilmemektedir. Diğer taraftan, işlemler sonucu ortaya çıkan atık suyun da tedarikçinin kendi arıtma tesisinde arıtılması gerekmektedir.

Nature Calling : Bu etiket büyük bir Alman tekstil perakende zinciri olan Hennes & Mauritz'e aittir.

Etiket, tekstil ürününün %100 doğal elyaftan, kullanılan pamuğun da sınırlı ölçüde kimyasalla yetiştirilmiş olduğunu belgeler. Boyama ve aprelemeyle ilgili olarak ağartma yasaklanmıştır. Kullanılan boyanın suda çözünebilir olması ve ağır metal içermemesi gerekmektedir. Aynı zamanda, klorin, nikel, krom, pentaklorofenol, formaldehit ve benzidin kullanımı da yasaklanmıştır.

3.8.3.4. Sektörün Dış Ticareti

Yunanistan ev tekstili dış ticaretinde, yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri

ürünlerini kapsayan “6302” GTİP grubu dışında tüm alanlarda açık vermekte olup, net ithalatçı bir ülke konumundadır.

Aşağıdaki tablolardan da görüldüğü üzere ev tekstili ithalatı sürekli olarak artmaktadır. En fazla

ithalatı yapılan ürün grubu “6302” GTİP grubunda yer alan yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri ürünleridir. Bu grubun toplam ithalattaki payı %46 ‘dır. %19 pay ile diğer mefruşat eşyaları; %10,6 ile perdeler iç storlar, perde ve yatak farbaları; %10,2 ile battaniyeler ve %9,6 oranındaki payı ile şilte, yorgan, yastık, puf, diz-ayak örtüleri vb. ev tekstili grubunda yer alan önemli ithal ürünleridir. Ev tekstili ürünlerinin ithalatının yapıldığı başlıca ülkeler Çin, Türkiye İtalya ve Pakistan şeklinde sıralanmaktadır. Türkiye’den yapılan ithalatın artış oranı sektördeki toplam artışın üzerinde bir büyüme göstermektedir. Ayrıca “6303” GTİP numaralı ürün grubunda Türkiye’nin 2003 yılı payının %50’lere ulaşması ülkemiz ihracat imkanları açısından önemli bir göstergedir.

Yunanistan’ın ev tekstili ihracatı toplam ihracatın da %82’sini oluşturan “6302” GTİP grubundaki

yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri ürünlerinden oluşmaktadır. Bu ürün grubu dışındaki alanlardaki ihraç değerleri mütevazı oranlardadır. Yunanistan ev tekstili ihracatının yarıya yakını Almanya’ya yapılmaktadır. Bu ülkeyi %14 ve %12’lik payları ile İsviçre ve Makedonya izlemektedir. Yunanistan’dan ülkemize yapılan ihracat rakamı 1,6 milyon Dolar olup, ülke ihracatının %2’lik bölümünü oluşturmaktadır.

Dış Ticaret Müsteşarlığımız verilerinden derlenen Yunanistan-Türkiye ev tekstili ithalat ve ihracat

rakamları da yukarıdaki açıklamaların dayandırıldığı Uluslararası Ticaret Merkezi verileriyle, farklılıklar olmakla beraber, paralellikler göstermekte olup, ülkemiz ihracatı, 2004 yılı rakamları da göstermektedir ki artmaya devam etmekte ve bu ürün grubunda dış ticaretimiz çok büyük oranda artı vermektedir. 2004 DTM verilerine göre ihracatını yaptığımız başlıca ürün grupları; toplam ev tekstili ihracatımızın %39’unu oluşturan 6302 GTİP numaralı yatak çarşafları, masa örtüleri, tuvalet ve mutfak bezleri ile sırası ile %33 ve %11’lik ihraç payları ile “5804” GTİP numarası ile tüller; “6404” GTİP numarası ile diğer mefruşat eşyalarıdır.

Firmalarımızın ağırlıklı olarak fason üretim şeklinde yer aldığı Yunanistan ev tekstili pazarında bu

satış şekliyle katma değerin çoğu Yunan tüccarda kalmakta, firmalarımızın kar marjını düşmektedir. Yunanistan’daki, özellikle, perakendeci firmalarla yapılan görüşmelerde dile getirilen Türk ürünlerindeki fiyat artışına, 2004 yılı sonu itibari ile, rağmen kalite, yakınlık, taşıma avantajı, stoksuz çalışabilme ve kısa aralıklarla mal tedariği gibi sebeplerle Çin gibi ülkelerin ürünlerine göre %30’a kadar olan fiyat farklarında Türkiye’nin tercih edildiği gerçeği firmalarımızın, fason üretim yerine kendi isimleri ile, Taç, Linens örneklerinde olduğu, pazarda yer alarak kulvar değiştirmelerinin zamanın geldiğini göstermektedir. Selanikli bir firmanın “Atina’ya gidene kadar İstanbul üzerinden Bursa’ya gidiyorum...”, şeklindeki ifadeleri de Yunanlı firmaların bakış açısını yansıtması açısından önemlidir. Bu ve benzeri tespitler firmalarımızın artık, Çin ile değil İtalyan, Fransız vb ürünlerle karşılaştırılmayı göze alarak, kendi markaları ve yüksek kaliteli ürünlerle pazarda yer almasını zorunlu kılmaktadır.

Tablo 3.20. Yunanistan Ürün Bazında Ev Tekstili İthalatı (Değer : 1000 ABD Doları)

GTİP No Ürün Tanımları 2001 2002 2003 2003 Ülke Payları %

5804 Tüller ve diğer mensucat-parça, şerit, motifler halinde 4.442 4.651 4.743 İtalya 30,7,

Almanya 16,4,

Fransa 10,3, Türkiye 8,5

5805 Duvar halisi; el dokumasi/iğne işlemesi 424 629 624

İspanya 85,6, Hindistan 6,9, Almanya 0,3

6301 Battaniyeler, diz battaniyeleri 5.858 8.017 14.268 Çin 33,8, İspanya 15,1, Hindistan 11,2, Türkiye 10,4

6302 Yatak çarşaflari, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri

43.630 48.222 64.819 Pakistan 15,6, Portekiz 13,1, Türkiye 12,7

6303 Perdeler ve iç storlar, perde ve yatak farbalalari 7.954 9.826 14.825

Türkiye 47,8, İtalya 24,4, Fransa 7

6304 Diğer mefruşat eşyasi (94.04 pozisyonundakiler hariç) 16.638 20.190 25.845 Çin 50,4, Hindistan

24,9, Türkiye 10,1

940430 Uyku tulumları 881 664 975 Çin 60,3, Almanya 30,9, İtalya 1,7

940490 Şilte, yorgan, yastık, puf, diz-ayak örtüleri vb. 7.023 10.370 13.435

Çin 36, Almanya 15,3, İtalya 13,7, Türkiye 1,9

Toplam 86.850 102.569 139.534

Çin 21,4, Türkiye 14,4, İtalya 10,4, Pakistan 7,6, Hindistan 7,1

Kaynak: ITC/PC TAS Tablo 3.21. Yunanistan’ın Ülke Bazında Ev Tekstili İthalatı (Değer :1000 ABD Doları)

2001 2002 2003 2003 Ülke

Payları % 02/03 Değişim

%

ÇIN 20.124 24.497 29.897 21 +22TÜRKIYE 9.319 13.881 20.093 14 +45ITALYA 9.802 12.671 14.544 10 +15PAKISTAN 4.264 6.906 10.602 8 +54HINDISTAN 6.496 7.298 9.853 7 +35PORTEKIZ 7.262 7.767 9.677 7 +25ALMANYA 5.402 5.319 9.423 7 +77İSPANYA 4.605 5.015 6.322 5 +26FRANSA 3.189 3.474 6.066 4 +75MISIR 2.367 3.341 5.366 4 +61DİĞERLERİ 14.020 12.400 17.691 13 +43TOPLAM 86.850 102.569 139.534 100 +36Kaynak: ITC/PC TAS Tablo 3.22. Yunanistan Ürün Bazında Ev Tekstili İhracatı (Değer : 1000 ABD Doları) GTİP No Ürün Tanımları 2001 2002 2003 2003 Ülke Payları %

5804 Tüller ve diğer mensucat-parça, şerit, motifler halinde

3.364 2.698 3.154Romanya 22,5, İtalya 19,1, Ukrayna 6,3, İsviçre 6,1, Türkiye 4,5

5805 Duvar halisi; el dokumasi/iğne işlemesi 0 0 0

6301 Battaniyeler, diz battaniyeleri 1.229 2.967 4.563

Norveç 15,9, İsveç 9,9, Yugoslavya 8,6, Polonya 8,1, Türkiye 1,3

6302 Yatak çarşaflari, masa örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri

49.831 51.188 62.591Almanya 56, İsveçre 16,7, Makedonya 14,9, Türkiye 1

6303 Perdeler ve iç storlar, perde ve yatak farbalalari 4.307 3.281 3.261 Almanya 28,1, Hollanda 18,5,

Avusturya 11,1, Türkiye 1,6

6304 Diğer mefruşat eşyasi (94.04 pozisyonundakiler hariç)

832 2.010 2.055Türkiye 36,2, Bulgaristan21,2, Rusya 19,4

940430 Uyku tulumları 0 0 0

940490 Şilte, yorgan, yastık, puf, diz-ayak örtüleri vb. 354 471 674

GKRC 35,2, Yugoslavya 28,2, Rusya 11

Toplam 59.917 62.615 76.298Almanya 47,6, İsviçre 14,4, Makedonya 12,4, GKRC 3,2 Avusturya 3,2, Türkiye 2,2

Kaynak: ITC/PC TAS Tablo 3.23. Yunanistan’ın Ülke Bazında Ev Tekstili İhracatı (Değer :1000 ABD Doları)

2001 2002 2003 2003 Ülke Payı %

02/03 Değişim %

ALMANYA 32.115 23.128 36.298 48 +57İSVİÇRE 10.541 10.411 10.968 14 +0,5MAKEDONYA 3.952 4.786 9.421 12 +97GKRC 1.475 2.428 2.405 3 -0,1AVUSTURYA 1.469 2.091 2.055 3 -0,2TÜRKİYE 415 1.130 1.646 2 +46RUSYA 1.729 1.359 1.105 1 -19HOLLANDA 947 946 1.074 1 +14İTALYA 365 706 929 1 +32İSVEÇ 214 465 769 1 +65DİĞERLERİ 6.695 15.165 9.628 13 -37TOPLAM 59.917 62.615 76.298 100 +22Kaynak: ITC/PC TAS Tablo 3.24. Türkiyenin Yunanistan ile Ev Tekstili Ticareti (Değer: 1000 ABD Doları) 2002 2003 2004

GTİP NO Ürün Tanımları halat İhracat İthalat İhracat İthalat İhracat

5804 Tüller ve diğer mensucat-parça, şerit, motifler halinde

113 7.996 268 8.874 105 9.827

5805 Duvar halısı; el dokuması/iğne işlemesi 0 0 0 0 0 1

6301 Battaniyeler, diz battaniyeleri 43 1.487 62 1.497 0 1.525

6302 Yatak çarşafları, masa 378 6.394 933 8.081 666 11.599

örtüleri, tuvalet, mutfak bezleri

6303 Perdeler ve iç storlar, perde ve yatak farbalaları 18 1.145 43 2.571 0 2.621

6304 Diğer mefruşat eşyası (94.04 pozisyonundakiler hariç)

21 1.110 93 1.269 113 3.392

940430 Uyku tulumları 0 1 0 0 0 2

940490 Şilte, yorgan, yastık, puf, diz-ayak örtüleri, minderler vb.

15 146 6 309 18 612

TOPLAM 588 18.279 1.407 22.602 902 29.579Kaynak: DTM

3.8.3.5. Fuarlar

Firmalarımızın ürünlerinin tanıtımı ve pazarı tanımak için gerçekleştirecekleri en uygun faaliyet sektörel fuarlara katılım olacaktır. Yunanistan da düzenlenen fuarlar ile ilgili bilgilere aşağıda yer alan web sayfalarından ulaşılabilir:

• www.seoes.gr/main/exhibitions.asp?lang=en • www.expobase.com: Yunanistan’da düzenlenecek fuarların listesi, • www.exhibit.gr :Yunanistan’da fuarlara ilişkin derginin WEB sayfası, • www.expos.org/bourdekas: Yunanistan’da Ticari fuarlara ilişkin olarak hazırlanmış

yıllık rehber.

Tekstil sektörüne iliskin bazı fuarlar: • “LINEA BIANCA” Tekstil fuarı, Atina, 05-07 Mart

Organizatör: Linea Hellenica Ltd.(web: www.linea.gr, e-mail:info@linea.gr)