YÖNETIM DÜŞÜNCESININYÖNETIM DÜŞÜNCESININVE UYGULAMALARıNıNGELIŞIMI

ENDÜSTRI DEVRIMI ÖNCESI YÖNETIMANLAYIŞI

ENDÜSTRI DEVRIMI SONRASı YÖNETIMANLAYıŞı

Klasik Yönetim Bilimsel Yönetim

Yö ti ü i kl Yönetim süreci yaklaşımı Bürokrasi yaklaşımı

Neo Klasik Yönetim ve Uygulamaları Neo-Klasik Yönetim ve Uygulamaları Modern Yönetim ve Uygulamaları

Toplam Kalite Yönetimi Toplam Kalite Yönetimi 6 sigma ve uygulamaları Dengeli Ölçüm Kartıe ge Ö çü a t Yalın Organizasyon Öğrenen Örgütler Yenilik Yönetimi

KLASIK YÖNETIM ANLAYıŞıŞ

ili l i ( l ) İ il i i lili i i Bilimsel Yönetim (F.Taylor)-İşçilerin verimliliğini ve etkinliğini artıracak uygulamalar üzerinde durulmaktadır

Yönetim süreci yaklaşımı (Henri Fayol)-İİşletmelerdeki operasyonel fonksiyonların ve yönetim fonksiyonlarının tanımı yapılmakta ve başarılı bir yönetim için gerekli 14 ilke belirlenmiştir.y ç g ş

Bürokrasi yaklaşımı (Max Weber)-örgüt türleri, otorite türleri ve bürokratik örgüt yapısı ve uygulamaları incelenmektedir

Klasik Yönetim Anlayışı

Bu 3 yaklaşımın ortak özellikleri: Katma değerin (kârın) artırılması ve kurumsal

performansın yükseltilmesi üzerine performansın yükseltilmesi üzerine yoğunlaşmışlardır

Kural ve Norm koyucu, çalışanları zorlayıcı nitelik taşımaktadır.

Otoriter, merkeziyetçi bir örgüt yapısına ve iletişimin yukarıdan aşağı doğru olması gerektiğine yukarıdan aşağı doğru olması gerektiğine inanmaktadır.

İşçiler için iş güvencesinin; karar vermeden, inisiyatif kullanabilmeden ve iş tatmininden daha önemli olduğuna inanmaktadır

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞIİ İşçilerin genelde rasyonel davrandıklarını ve ücretle motive edilebileceklerini öngörmektedir,İ il i ki i l l i i d ki İşçilerin kişisel sorunlarının işyerindeki verimlilikleri ve etkinlikleri üzerinde önemli olmadığına inanmaktadırolmadığına inanmaktadır,

Örgüt ve çevresi arasında önemli bir etkileşim olmadığını düşünmektedir.olmadığını düşünmektedir.

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI-Bilimsel ŞYönetimBilimsel Yönetim (F.Taylor) Bilimsel metot benimsenmelidir, Uzmanlaşmaya gidilmelidir, İşe uygun personel seçilmeli ve eğitilmelidir, Her iş için standart yöntemler belirlenmeli, karmaşık hareketler kaldırılmalı ve tek bir

hareketle tek bir şey yapılmalıdır, Teşvikli ücret sistemleri uygulanmalıdır.

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞIY i S i Y klYönetim Süreci YaklaşımıFayol, işletmede gerçekleştirilen faaliyetlerin

(uygulamaların) aşağıda görüldüğü gibi altı gruba (uygulamaların) aşağıda görüldüğü gibi altı gruba ayrılabileceğini öne sürmektedir: Teknik uygulamalar (hammaddeyi işleyip mal üretme)

Ti i l l ( t l t d ği t k ) Ticari uygulamalar (satın alma, satma, değiş-tokuş) Mali uygulamalar (sermayenin etkin bir şekilde kullanılıp

kullanılmadığının araştırılması) Güvenlik uygulamalar (sermayedarların çıkarlarının ve

işletmenin malvarlığının korunması) Muhasebe uygulamaları (hisse senetleri ve tahviller Muhasebe uygulamaları (hisse senetleri ve tahviller,

gelirler ve giderler, bilanço, teknik analizler) Yönetim uygulamaları (planlama, örgütleme,

ö lt d tl )yöneltme,denetleme)

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI-Yönetim ŞSüreci YaklaşımıFayol, yönetimin evrensel olduğunu vurgulayarak

“Yönetim nedir?” sorusunu yönetimi beş ayrı unsura (ya da uygulamaya) ayırarak unsura (ya da uygulamaya) ayırarak tanımlamıştır. Fayol’un yaptığı bu sınışandırma “yönetim süreci” olarak adlandırılmıtır.y

Tahmin etmek ve planlamak. Örgütlemek Örgütlemek Yöneltmek Koordine etmek Koordine etmek Denetlemek

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI-ŞBürokrasi Yaklaşımı

B k i Y kl Bürokrasi YaklaşımıMax Weber örgütleri; karizmatik, geleneksel ve akılcı-yasal

olmak üzere üçlü bir sınışandırma yaparak analiz etmekte olmak üzere üçlü bir sınışandırma yaparak analiz etmekte ve akılcı-yasal örgütü “bürokratik örgüt” olarak adlandırmaktadır.

Ak l l k it l i i d i ö ütü h d i iAkılcı olarak nitelemesinin nedeni, örgütün hedeşerininönceden belirlenmesinden kaynaklanmaktadır. Başka deyişle

örgüt, belirlenen hedeşer doğrultusunda üstlenilen g , ş ğgörevlerin yerine getirilebilmesi için tasarımı iyi yapılmış bir makineye benzemektedir ve bu makinenin her bir parçası görevini en üst düzeyde başarmaya çalışarak parçası,görevini en üst düzeyde başarmaya çalışarak bütüne katkıda bulunmaktadır.

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI-ŞBürokrasi Yaklaşımı Yasal olarak nitelemesinin nedeni ise görevini

yerine getirirken örgüt üyesinin otoritesini yasalar yönetmelikler yönergeler kurallar yasalar, yönetmelikler, yönergeler, kurallar doğrultusunda kullanmasıdır.

Bu tür örgütler için Weber “bürokrasi” kavramını Bu tür örgütler için Weber bürokrasi kavramını kullanmaktadır. Weber, kendi tanımladığı doğrultuda bürokrasinin teknik açıdan en etkili örgüt biçimi olduğunu savunmaktadır.

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI-ŞBürokrasi Yaklaşımı Weber’in yönetim uygulamalarışu görüşlerine

dayanmaktadır: Bü k i f l k t i i i kti i l i Bürokrasi, fazla kırtasiye işi gerektiren işleri yerine getirebilmek için “verimli ve etkili” bir uygulamadıruygulamadır,

Bürokraside “hesaplanabilirlik”önemli bir uygulama özelliğidir. Kurumsal performansın uygulama özelliğidir. Kurumsal performansın önceden hesaplanabilir bir şekilde somutlaştırılması (ya da somut hedeşerin önceden belirlenmesi), yöneticilerin başarılarının objektif olarak değerlendirilmesine olanak verir,

KLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI-ŞBürokrasi Yaklaşımı

Bü k id ü i d dü ü ül ü k ll Bürokraside, üzerinde düşünülmüş kurallar ve yönetmelikler nedeniyle uygulamalar “öngörülebilir”bir şekilde gerçekleştirilir. ö gö e şe e ge çe eş . Çalışanlar doğru veya yanlış yaptıklarında neyle karşılaşacaklarını bilirler. Üretilen hizmetlerden yararlananlar; ne tür bir hizmeti hangi yararlananlar; ne tür bir hizmeti, hangi kapsamda ve ne zaman alacaklarını bilirler.

Bürokrasi uygulamaları; makinalar, yönergeler, Bürokrasi uygulamaları; makinalar, yönergeler, prosedürler gibi insansız teknolojiler yardımıyla çalışanları denetleme eğilimdedir Uygulamalardaki “otomatizasyon eğilimdedir.Uygulamalardaki otomatizasyon anlayışı” nedeniyle çalışanlar kişisel görüş ve değerlendirmelerde bulunamazlar.

NEOKLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI Neo-klasik kelime anlamıyla “yeni klasik”

anlamına gelmekte ve klasik (üzerinden çokça zaman geçse bile değerini yitirmeyen) yönetim zaman geçse bile değerini yitirmeyen) yönetim kuramının eksik olan yönlerini tamamlamaktadır.

Bu bağlamda, klasik kelimesinin önünde yer alan “neo-(yeni)” eki “daha önce düşünülmemiş, üzerinde durulmamış” anlamındadır.

NEOKLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI 1929 da Amerika’da yaşanan ekonomik krizden

çıkabilmek için öngörülen yol “daha verimli çalışmak daha çok üretmek” olarak çalışmak, daha çok üretmek olarak belirlenmişti.

BU dönemde klasik yönetim kuramının ve BU dönemde klasik yönetim kuramının ve uygulamalarının eksiklikleri sorgulanmaya başlamıştır.

Elton Mayo ve ekibinin gerçekleştirdiği araştırmalar, verimliliğin ve kurumsal performansın, klasik yönetimin gözardı ettiği insan unsuruna bağlı olduğunu kanıtlamışlardır.

NEOKLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI Klasik yönetim“akılcı insan” varsayımına

dayanmaktadır.N kl ik ö ti b k b l t kt Neo- klasik yönetim bu varsayımı kabul etmekte, aynı zamanda “duygusal insan” varsayımını da ekleyerek eksik gördüğü bir yönünü ekleyerek eksik gördüğü bir yönünü tamamlamaktadır.

Bu bağlamda, klasik yönetim “teknik bir sistem” Bu bağlamda, klasik yönetim teknik bir sistem olarak ele alınan işletmenin, neo-klasik yönetimde “sosyal bir sistem” olarak incelenmesi söz konusu olmuştur.

NEOKLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI Elton Mayo ve ekibi tarafından işletmede gerçekleştirilen

uygulamalarla ilgili bir dizi araştırmada; çalışma koşullarında gerçekleştirilecek iyileştirmelerin (dinlenme ş g ç ş y ş (molalarının sayısının artırılması, çalışma saatlerinin azaltılması, primli ücret sistemiyle daha yüksek ücret ödenmesi, aydınlatma ve havalandırma gibi fiziki çalışma ödenmesi, aydınlatma ve havalandırma gibi fiziki çalışma ortamında iyileştirmeler yapılması), üretim miktarını artıracağı düşünülürken bunun düşünüldüğü gibi olmadığı saptanmış ve üretim miktarındaki artışların iş tatmini saptanmış ve üretim miktarındaki artışların, iş tatmini (severek yapılan bir iş) ve çalışma grubunun üyeleri arasındaki uyuma (işbirliğine) bağlı olduğu

t t (H th d l i)saptanmıştır. (Hawthorne deneyleri)

NEOKLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI Mayo ve ekibi tarafından gerçekleştirilen

araştırmalar, sosyal taraflar arasındaki çatışmaların asıl nedeninin duygusal çatışmaların asıl nedeninin duygusal davranışlardan kaynaklandığını ortaya koymuştur.y ş

İşçilerin genellikle “duygularının mantığı” doğrultusunda, işletme yönetimin ise “maliyet ve etkinlik”’ mantığı doğrultusunda karar vermesi, sosyal taraflar arasında çatışmaya neden l kt dolmaktadır.

NEOKLASİK YÖNETİM ANLAYIŞI Mayo, grup üyelerinin “ne çok fazla ne de çok az”

çalışmak istediklerini saptamıştır. Çok fazla çalışmak istememelerinin nedeni çalışmak istememelerinin nedeni, gerçekleştirdikleri iş miktarı karşılığında elde ettikleri ücreti yetersiz bulmalarından ykaynaklanmaktadır. Çok az çalışmak istememeleri ise işletme yönetimine karşı dürüst l k i l i d k kl k dolmak istemelerinden kaynaklanmaktadır.

MODERN YÖNETİM KURAMI Modern yönetim;

sistem yaklaşımı d ll k kl durumsallık yaklaşımı

olarak adlandırılan iki yaklaşımdan oluşmaktadır.Bu yaklaşımların temelinde; işletme olarak Bu yaklaşımların temelinde; işletme olarak

adlandırılan bütünün, kendisini meydana getiren unsurlarına analiz yoluyla ayrılması ve bu unsurların teker teker ele alınıp ayrıntılı olarak incelenmesinden sonra, sentezle bütünün

(işletmenin) yeniden oluşturulması bulunmaktadır(işletmenin) yeniden oluşturulması bulunmaktadır.Böylece, işletme olarak adlandırılan bütünün “özü”

anlaşılabilir. Parçalar bütüne katkıda anlaşılabilir. Parçalar bütüne katkıda bulundukları ölçüde önemlidir.

Sistem Yaklaşımı Genel sistem yaklaşımı, bir biyolog olan Ludwig

Von Bertalanffy’nin 1920’lerde öne sürdüğü bir yaklaşımdır Buna göre; her sistem kendi yaklaşımdır. Buna göre; her sistem kendi çevresinden bağımsız olarak değil, bütünsellik anlayışı doğrultusunda çevresiyle ve kendi alt y ş ğ ç ysistemleriyle olan ilişkisi göz önünde bulundurularak incelenmelidir.

Bertalanffy’e göre “bütünü anlayabilmek için tek tek parçaları veya süreçleri ele almak yetersiz k l kt d P l ü l tkil i i kalmaktadır. Parçalar ve süreçler arası etkileşimi de incelemek gerekmekte”dir.

MODERN YÖNETİM KURAMISi t kl t l ö llikl i l d Sistem yaklaşımının temel özellikleri şunlardır:

Sistem ve Alt Sistemler Sistem, bir bütünü oluşturan unsurların uyumlu şekilde , ş y ş

faaliyette bulunmasını sağlayan işlemler bütünüdür. Bu unsurlar sistemin alt sistemlerini ifade etmektedir.

Eğer bir sistemi incelemek istiyorsak tek tek alt Eğer bir sistemi incelemek istiyorsak tek tek alt sistemlerini ve alt sistemlerin birbiriyle ve sistemin tümüyle etkileşimini incelememiz gerekmektedir. Sistem ve alt sistemlere en iyi örnek insan vücududur. İnsan ve alt sistemlere en iyi örnek insan vücududur. İnsan vücudundaki sinir sistemi, dolaşım sistemi, sindirim sistemi, iskelet sistemi birer alt sistem olarak ele alınabilir.

İnsan vücudunu (bütünü) anlamak için bu alt sistemlerin İnsan vücudunu (bütünü) anlamak için, bu alt sistemlerin anlaşılması gerekmektedir.

Ayrıca alt sistemler birbirlerine bağlıdır ve aralarında bir etkileşim sözkonusuduretkileşim sözkonusudur.

MODERN YÖNETİM KURAMI Negatif-Pozitif Entropi Entropi, doğadaki tüm sistemlerin sonunda

k dil i i k t l i i if d t kt dikendilerini yok etmelerini ifade etmektedir. Entropinin negatif hâle gelmesi, sistemin

hayatta kalmayı başarabilmesi anlamındadır hayatta kalmayı başarabilmesi anlamındadır. Buna göre, sistemin değişen çevre koşullarına uyum sağlamayı başardığı ve varlığını uyum sağlamayı başardığı ve varlığını sürdürdüğü düşünülmektedir.

MODERN YÖNETİM KURAMIA k K l Si l Açık-Kapalı Sistemler

işletmenin dış çevresindeki di¤er sistemlerle etkileşimde bulunduğunu düşünen görüş “açık sistem”, bulunduğunu düşünen görüş açık sistem ,

herhangi bir etkileşimin söz konusu olmadığını düşünen görüş ise “kapalı sistem” anlayışı olarak d ğ l di il kt di değerlendirilmektedir.

Sistem ile sistemin faaliyette bulunduğu çevre arasında enerji, hammadde ve bilgi alışverişi olması durumunda j , g ş şsistem “açık sistem” olarak adlandırılmaktadır. işletmenin örgüt yapısının oluşturulmasında dış çevrenin göz önünde bulundurulmaması “kapalı sistem” anlayışının bulundurulmaması kapalı sistem anlayışının benimsendiği anlamına gelmektedir.

MODERN YÖNETİM KURAMI Sinerji Sinerji, bütünün parçaların toplamından daha

f l bi d ğ tt ğ d h bü ük ld ğ fazla bir değer yarattığı ve daha büyük olduğunu ifade etmektedir. Bir sistemin tüm alt sistemleri birleşerek çok daha büyük bir güç olan bütünü birleşerek çok daha büyük bir güç olan bütünü (sistemi) oluşturmaktadır.

MODERN YÖNETİM KURAMID ll k Y kl Durumsallık Yaklaşımı

Durumsallık yaklaşımına göre, tüm ortam ve koşullarda geçerli olabilecek ve “en doğru” ya da “en iyi” olarak geçerli olabilecek ve en doğru ya da en iyi olarak benimsenecek bir yönetim uygulaması ve örgüt yapısı yoktur. İşletmenin yapacağı içsel ve dışsal analizler sonucu kendisine en uygun yönetim uygulamaları ve örgüt yapısı kendisine en uygun yönetim uygulamaları ve örgüt yapısı belirlenmelidir.

Durumsallık yaklaşımına göre; bağımlı değişken olan örgüt yapısı, iç ve dış koşullar olan

bağımsız değişkenlere göre değer almakta veya farklılık göstermektedir Bu bağlamda durumsallık yaklaşımının göstermektedir. Bu bağlamda, durumsallık yaklaşımının işletme yönetimine en önemli katkısı “esneklik” olmuştur

MODERN YÖNETİM KURAMIÖ Örgüt yapısı ve teknoloji

Yapılan araştırmalar doğrultusunda, örgütlerin k ll d kl t k l ji i ö ti l l kullandıkları teknolojinin yönetim uygulamaları ve örgüt yapısı üzerinde etkili olduğu ve kurumsal performansı doğrudan etkilediği kurumsal performansı doğrudan etkilediği saptanmıştır.

MODERN YÖNETİM KURAMIÖ Örgüt ve Çevre

Durumsallık yaklaşımında, yönetim l l ö üt tkil k uygulamalarını ve örgüt yapısını etkileyerek

kurumsal performans üzerinde etkili olduğu düşünülen bir diğer unsur çevredirdüşünülen bir diğer unsur çevredir.

“Örgütün sınırları dışında bulunan ve örgütü etkileyen her şey” olarak tanımlananetkileyen her şey olarak tanımlanan

çevreyle yönetim uygulamalar› ve örgüt yapısı arasındaki durumsallık ilişkisi doğrultusunda; ş ğ ;Burns ve Stalker, Emery ve Trist gibi akademisyenler araştırmalar yapmışlardır.

MODERN YÖNETİM KURAMI Değişen çevre koşulları, müşteri talepleri,

teknolojik gelişme gibi çeşitli değişkenler doğrultusunda rekabet üstünlüğü sağlayabilmek doğrultusunda rekabet üstünlüğü sağlayabilmek için işletmelerde çeşitli yönetim uygulamaları gerçekleştirilmektedir.g ç ş Toplam kalite yönetimi 6 Sigma Kıyaslama(Benchmarking) Dış kaynak kullanımı

l i l Yalın organizasyonlar Yenilik Yönetimi