YEREL EKONOMİK KALKINMA YEREL EKONOMİK KALKINMA için için

MODEL ÖNERİSİMODEL ÖNERİSİMeral SAYIN, Proje Koordinatörü

GİDEM Projesi, AB-GAP Bölgesel Kalkınma Programı

Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu, 08/09/2006 – ODTÜ

İ Ç E R İ K

1. GAP - GİDEM (Girişimci Destekleme Merkezleri ) Tanıtımı

1.1. GİDEM İş Geliştirme Hizmetleri

1.2. Sektörel Fırsat Pencereleri

1.3 Kümelenme Programı ve Değerlendirmeler

2. Hizmet İzleme Sistemi ve Ekonomik Etki Analizi

3. Sonuç ve Değerlendirmeler

AB – GAP BÖLGESEL KALKINMA PROGRAMI2002-2007

KIRSAL KALKINMA KÜLTÜREL

MİRAS

KOBİ GELİŞTİRME

(GİDEM)

Program Bileşenleri

AMAÇ: Mevcut ve Potansiyel İşletmelerin girişimcilik, operasyonel ve yönetim kapasitelerini güçlendirmek.

Finasman Kaynağı: AB

Lehdar Organizasyon: GAP-BKI

Yürütücü Kuruluş: BMKP

Toplam Bütçe: (yaklaşık) 7.6 Mio €

Şanlıurfa, Adıyaman, Diyarbakır ve Mardin’de; Hizmet Ofisleri ile Ank.’da Proje Yön. Biriminde; toplam 17 uzman ile hizmet verilmektedir.

KOBİ GELİŞTİRME BİLEŞENİ: GİDEMKOBİ GELİŞTİRME BİLEŞENİ: GİDEM(Girişimci Destekleme Merkezleri)(Girişimci Destekleme Merkezleri)

GAP - GİDEM’in YEREL EKONOMİK KALKINMA YAKLAŞIMI

• Girişimcilik yerel ekonomik Girişimcilik yerel ekonomik kalkınmanın motorudur,kalkınmanın motorudur,

• Yerel Kalkınma, yerelin yaşam Yerel Kalkınma, yerelin yaşam kalitesini bir üst seviyeye kalitesini bir üst seviyeye çıkarma çabasıdır,çıkarma çabasıdır,

• Yerel kalkınma için yerel Yerel kalkınma için yerel yönetişim yaklaşımı özellikle, yönetişim yaklaşımı özellikle, kararlı yerel bağlılıklar ve kararlı yerel bağlılıklar ve işbirlikleri kaçınılmazdır.işbirlikleri kaçınılmazdır.

İŞ GELİŞTİRME HİZMETLERİ•Danışmanlık / Tavsiye•Bilgilendirme•Eğitim hizmetleri(İşletme tanı çalışması &Uluslararasılaştırma programı)

YEREL EKONOMİK KALKINMA FAALİYETLERİ•Sektörel Fırsat Pencereleri •Kümelenme Programı•Hibe Programı

YEREL EKONOMİKKALKINMA

GİDEM OFİSLERİGİDEM OFİSLERİ(Adıyaman, Mardin, Ş. Urfa, Diyarbakır)(Adıyaman, Mardin, Ş. Urfa, Diyarbakır)

GİDEM İŞ GELİŞTİRME HİZMETLERİ(2002 – 2005)

• Danışmanlık / Tavsiye (1544 müşteriye, 2050 hizmet sunulmuştur.)

• Bilgilendirme (2000 müşteriye, 2809 hizmet sunulmuştur)

• Eğitim hizmetleri (toplam 211 gün süresince 3892 kişiye eğitim sağlanmıştır.)

GİDEM GİDEM SEKTÖRSEKTÖREL FIRSAT PENCERELERİ (I)EL FIRSAT PENCERELERİ (I)

Küresel rekabet için potansiyel taşıyan sektör/iş kolları/faaliyet alanının geliştirilmesine yönelik;

Yerel kamu

Sivil Toplum Özel sektör

kurum / kuruluşlarının ,

İşbirliği içerisinde kaynaklarının harekete geçirilmesi ve böylece söz konusu sektör veya faaliyet alanında gelişme için bir fırsat penceresi oluşturulmasını hedeflemektedir.

Nihai olarak, söz konusu coğrafi alanın rekabet gücünün yükseltilmesi hedeflenmektedir.

GİDEM SEKTÖREL FIRSAT PENCERELERİ (II)

Adıyaman;Adıyaman;

• Tekstil ve Hazır Giyim (THG) SektörüTekstil ve Hazır Giyim (THG) Sektörü

• Sarımsak ürünü ve tarıma dayalı sanayi (Tut Sarımsak ürünü ve tarıma dayalı sanayi (Tut ilçesinde).ilçesinde).

Diyarbakır;Diyarbakır;

• Mermer işleme ile ilgili sanayi,Mermer işleme ile ilgili sanayi,

• Kadın girişimciliğin geliştirilmesi,Kadın girişimciliğin geliştirilmesi,

• Dicle Üniversitesinde “Girişimcilik Merkezi” Dicle Üniversitesinde “Girişimcilik Merkezi” kurulması.kurulması.

GİDEM SEKTÖREL FIRSAT PENCERELERİ (III)

Şanlıurfa;Şanlıurfa;

• Organik tarıma dayalı sanayi,Organik tarıma dayalı sanayi,

• İlaç sanayi için “tıbbi aromatik bitki sektörü“nün İlaç sanayi için “tıbbi aromatik bitki sektörü“nün geliştirilmesi,geliştirilmesi,

• Kurutulmuş gıda (meyve/sebze) sanayi.Kurutulmuş gıda (meyve/sebze) sanayi.

Mardin;Mardin;

• Şarapçılığın geliştirilmesi,Şarapçılığın geliştirilmesi,

• Gümüş işlemeciliği (telkari)’nin geliştirilmesiGümüş işlemeciliği (telkari)’nin geliştirilmesi

• Gıda sektörünün (irmik, bulgur, makarna) Gıda sektörünün (irmik, bulgur, makarna) geiştirilmesi.geiştirilmesi.

Sektörel Fırsat Pencereleri ve Kümelenme

• Sektörel Fırsat Pencerelerinde “yerel işbirlikleri ve Sektörel Fırsat Pencerelerinde “yerel işbirlikleri ve özellikle yerel yönetişim yaklaşımına yatkınlık” özellikle yerel yönetişim yaklaşımına yatkınlık” ölçütlerine göre “Kümelenme Metodolojisi” ölçütlerine göre “Kümelenme Metodolojisi” uygulanmasına karar verilmiştir.uygulanmasına karar verilmiştir.

Bu kapsamda;Bu kapsamda;

• Adıyaman’da Tekstil ve Hazır Giyim,Adıyaman’da Tekstil ve Hazır Giyim,

• Şanlıurfa’da Organik Tarıma dayalı sanayi,Şanlıurfa’da Organik Tarıma dayalı sanayi,

• Diyarbakır’da Mermer işleme sanayi,Diyarbakır’da Mermer işleme sanayi,

• Mardin’de Gıda (bulgur, irmik, makarna) sanayi Mardin’de Gıda (bulgur, irmik, makarna) sanayi

alanları ile ilgili olarak “Kümelenme Programı” alanları ile ilgili olarak “Kümelenme Programı”

başlatılmıştır. başlatılmıştır.

GİDEM Kümelenme ProgramıKümelenmenin iki aşamalı metodolojisi belirtilen illerde Kümelenmenin iki aşamalı metodolojisi belirtilen illerde uygulanmıştır;uygulanmıştır;

a) Küme Haritalama a) Küme Haritalama

(Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin ve civarı için)(Adıyaman, Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin ve civarı için)

b) Küme Geliştirmeb) Küme Geliştirme

(Adıyaman ve çevresi için)(Adıyaman ve çevresi için)

““Küme Geliştirme” için başarı kriterleri;Küme Geliştirme” için başarı kriterleri;

a) Yeterli oyuncu sayısıa) Yeterli oyuncu sayısı

b) Yerel işbirliklerinde kararlılık,b) Yerel işbirliklerinde kararlılık,

c) Yerel yönetişim için yatkınlıkc) Yerel yönetişim için yatkınlık

ADIYAMAN TEKSTİL ve HAZIR GİYİM (THG)ADIYAMAN TEKSTİL ve HAZIR GİYİM (THG)KÜMELENME PROGRAMIKÜMELENME PROGRAMI

AMAÇ: Adıyaman odaklı olmak üzere K. Maraş, Malatya, Ş.Urfa, G.Antep, Mardin ve Diyarbakır’ı içerisine alan coğrafi

alanda sektörün rekabet gücünü yükseltmek üzere, değer zincirinde yer alan eksik oyuncuların tamamlanarak toplam katma değerin bölgede yaratılması ve yerel kalkınmaya

katkıda bulunulmasıdır.

KATILIMCILAR: Valilik, Belediye, Sektörel Dernek(ler), Adıyaman Tic. Ve Sn. Odası, KOSGEB, GİDEM, Sektörün İş adamları, Adıyaman Üniv. Tekstil ve Hazır Giyim Meslek Yk. Okulu, TGSD ve URAK.

YÜRÜTÜCÜ ORGANİZASYON: GİDEM, URAK’ın danışmanlığında işin koordinasyonu ve sekreteryasını

yürütmektedir.

ADIYAMAN ve ÇEVRESİ içinADIYAMAN ve ÇEVRESİ için TEKSTİL ve HAZIR GİYİM KÜME HARİTASI TEKSTİL ve HAZIR GİYİM KÜME HARİTASI

AŞAMASIAŞAMASIProje için belirlenen coğrafi alanda ( Adıyaman, K.Maraş, Malatya, Ş.Urfa, G.Antep ve Diyarbakır ) yaklaşık 120 THG tesisi ve sektörle ilgili kuruluşa ulaşılarak aralarındaki iletişim

ve işbirliğini belirlemeye yönelik hazırlanan soru formu ile mülakat yapılmıştır.

Söz konusu kuruluşlar arası ilişki ağı bir “küme haritası” şeklinde mevcut durumu sergilemek üzere belirlenmiştir.

THG değer zincirinin söz konusu coğrafi alanda tamamlanması için gerekli eksik oyuncular (iplik, boyama, baskı tesisleri, tekstil makine üreticisi, aksesuar üreticisi) belirlenmiştir.

THG Sektöründe istenilen gelişmenin kaydedilmesi için “Yerel Küme Geliştirme Komitesi”nin oluşturulmasına karar

verilmiştir.

ADIYAMAN ve ÇEVRESİ için ADIYAMAN ve ÇEVRESİ için THG SEKTÖRÜ KÜME GELİŞTİRME AŞAMASITHG SEKTÖRÜ KÜME GELİŞTİRME AŞAMASI

Adıyaman ve civarında THG Sektörünü geliştirmek üzere “Yerel Küme Geliştirme Komitesi”, Şubat 2005’de yerel iş alemi, STK ve kamu

temsilcileri ile 15 kişiden oluşarak teşkil edilmiştir.

Yerel komitenin sekretaryasını GİDEM, danışmanlığını ise URAK yürütmektedir.

Komite, geçen yaklaşık 20 ay süresince 2 ayda bir toplanarak sektörün geliştirilmesine yönelik 9 adet ana başlıkta, 37 alt proje, kısa, orta ve uzun vadeli olarak, geliştirmiştir.

Yerel komitenin “Dernek” statüsü kazanarak, işin liderliğini de üstlenmesi sağlanmıştır.

ADIYAMAN THG KÜME GELİŞTİRMEADIYAMAN THG KÜME GELİŞTİRME PROJELERİ(Kısa vadeli projeler - I)

• THG Sektörü için kalifiye eleman yetiştirmek üzere THG Sektörü için kalifiye eleman yetiştirmek üzere mevcut eğitim merkezi (ATEM)mevcut eğitim merkezi (ATEM)’nin geliştirilmesi,’nin geliştirilmesi,

• THG sektörüne yatırım yapmak isteyen yatırımcılar THG sektörüne yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için için Danışmanlık MerkeziDanışmanlık Merkezi kurulması, kurulması,

• THG Danışmanlık Merkezine veri kaynağı teşkil THG Danışmanlık Merkezine veri kaynağı teşkil etmek üzere etmek üzere Bilgi MerkeziBilgi Merkezi oluşturulması ve oluşturulması ve Internet Internet PortalıPortalı kurulması kurulması

• THG Sektörünün ürünlerini pazarlamak üzere THG Sektörünün ürünlerini pazarlamak üzere Pazarlama MerkeziPazarlama Merkezi kurulması, kurulması,

• Adıyaman Üniversitesi bünyesinde THG sektörünün Adıyaman Üniversitesi bünyesinde THG sektörünün ihtiyacı için bir ihtiyacı için bir laboratuvar laboratuvar kurulması,kurulması,

ADIYAMAN THG KÜME GELİŞTİRMEADIYAMAN THG KÜME GELİŞTİRME PROJELERİ(Kısa vadeli projeler - II)

• Adıyaman Üniversitesi bünyesinde programı THG Adıyaman Üniversitesi bünyesinde programı THG ağırlıklı olan “ağırlıklı olan “Sürekli Eğitim MerkeziSürekli Eğitim Merkezi” kurulması, ” kurulması,

• THG sektörü için THG sektörü için Tasarım MerkeziTasarım Merkezinin kurulması,nin kurulması,

• TGH sektörü için TGH sektörü için Rekabet Araştırma MerkeziRekabet Araştırma Merkezinin nin kurulması,kurulması,

• Adıyaman Üniversitesi bünyesinde Adıyaman Üniversitesi bünyesinde Girişimcilik Girişimcilik MerkeziMerkezi kurulması, kurulması,

• THG sektörü küme geliştirme projeleri arası koord. ve THG sektörü küme geliştirme projeleri arası koord. ve sekr. görevinin “sekr. görevinin “Yerel Lider Kuruluş”aYerel Lider Kuruluş”a devredilmesi. devredilmesi.

ADIYAMAN KÜMELENME PROGRAMI ADIYAMAN KÜMELENME PROGRAMI KÜME GELİŞTİRME PROJESİ;KÜME GELİŞTİRME PROJESİ;

ADIYAMAN THG EĞİTİM MERKEZİ: ATEM (I)ADIYAMAN THG EĞİTİM MERKEZİ: ATEM (I)

AMAÇ: Adıyaman’da THG Sektöründe nitelikli ara eleman ihtiyacının giderilmesi ve sektörde verimliliğin arttırılmasına katkı sağlanması.

PROJE KATILIMCILARI: Adıyaman Valiliği ile Sn. & Tic. İl Md. ve İl Özel İdaresi,

Adıyaman Belediyesi,

Adıyaman Sn. & Tic. Odası,

Adıyaman Üniversitesi Meslek Teknik Yk. Okulu

KOSGEB,

Adıyaman GİDEM.

İŞBİRLİKLERİ: Valilik ve İTKİB makine-ekipman, Belediye mekan, KOSGEB eğitmenlerin yetiştirilmesini sağladı ve görevlendirdi, GİDEM, KOSGEB ile beraber eğitmenlerin ücretlerini karşıladı, TGSD ve BAGEV de destek verdi.

ADIYAMAN THG EĞİTİM MERKEZİ: ATEM (II)ADIYAMAN THG EĞİTİM MERKEZİ: ATEM (II)

ATEM; Aralık 2004’de hizmete girdi, eğitimler Mart

2005’de başlatıldı,

2005’de 400, 2006’da 210 öğrenci sertifikaya hak kazandı, eğitimler halen devam etmektedir,

Gelire Dayalı Ekonomik Etki Analizi ile Adıyaman iline tahmini yılda yaklaşık 1 Milyon €’luk tasarruf sağladığı tahmin edilmektedir.

Kümelenme Programına İlişkin Kümelenme Programına İlişkin DeğerlendirmelerDeğerlendirmeler

• ““Sektörel Fırsat Pencereleri” ve “Kümelenme Programı”nda ilgili tüm Sektörel Fırsat Pencereleri” ve “Kümelenme Programı”nda ilgili tüm sektörlerin paydaşları mümkün olabildiğince sürece dahil edilmiştir,sektörlerin paydaşları mümkün olabildiğince sürece dahil edilmiştir,

• Yerel kalkınma için “kararlı yerel işbirlikleri ve bağlılıklar” en güçlü olarak Yerel kalkınma için “kararlı yerel işbirlikleri ve bağlılıklar” en güçlü olarak Adıyaman Kümelenme programında elde edilmiştir,Adıyaman Kümelenme programında elde edilmiştir,

• Ortak kalkınma hedefine yönelik ortak anlayış sağlansa da “kaynakların Ortak kalkınma hedefine yönelik ortak anlayış sağlansa da “kaynakların birlikte harekete geçirilmesi” eyleminde zaman zaman sıkıntılar yaşanmıştır,birlikte harekete geçirilmesi” eyleminde zaman zaman sıkıntılar yaşanmıştır,

• Her paydaşın rolü ve sorumluluğu net olmasına karşın zaman içerisinde Her paydaşın rolü ve sorumluluğu net olmasına karşın zaman içerisinde bazı anlaşmazlıklar ile karşılaşılmıştır,bazı anlaşmazlıklar ile karşılaşılmıştır,

• Yerelde, “Kalkınma Süreci’nin yerelin yaşam kalitesini bir üst seviyeye Yerelde, “Kalkınma Süreci’nin yerelin yaşam kalitesini bir üst seviyeye çıkarma çabası olduğu” hususunda henüz net bir anlayış oluşturulamamıştır çıkarma çabası olduğu” hususunda henüz net bir anlayış oluşturulamamıştır (daha çok Devletin görevi olarak algılanmakta!),(daha çok Devletin görevi olarak algılanmakta!),

• Bu aşamada, gelişmiş batı ülkelerinin deneyimlerinden istifade ederek, Bu aşamada, gelişmiş batı ülkelerinin deneyimlerinden istifade ederek, öncelikle söz konusu anlayışın oluşması yönünde aşama kaydedilmesini öncelikle söz konusu anlayışın oluşması yönünde aşama kaydedilmesini sağlayacak eylemler ile “kalkınma süreci”nin başlatılması gerekmektedir.sağlayacak eylemler ile “kalkınma süreci”nin başlatılması gerekmektedir.

GİDEM EKONOMİK ETKİ ANALİZİGİDEM EKONOMİK ETKİ ANALİZİ

GİDEM hizmetlerinin hedef kitlede etkisini ölçmek üzere kurulan izleme sistemi gereği, hizmet verilen kesimin

yatırımları, ihracatı, satışları ve istihdamında

oluşan artış, veri tabanı sistemine kaydedilerek

“Gelire Dayalı Ekonomik Etki Analizi“ yöntemi ile yerel hasılaya etkisi tahmin edilmektedir.

EKONOMİK ETKİ ANALİZİ EKONOMİK ETKİ ANALİZİ TEMEL GİRDİLERİTEMEL GİRDİLERİ

(2002-2005)(2002-2005)

Etki Etki ParametreleriParametreleri Milyon €Milyon €

Sabit YatırımSabit Yatırım 27,6. -27,6. -

SatışlarSatışlar 59,0.- 59,0.-

İhracatİhracat 9,5. -9,5. -

Ek İstihdam Ek İstihdam (kişi)(kişi) 16881688

EKONOMİK ETKİ ANALİZİEKONOMİK ETKİ ANALİZİ(2002 - 2005)(2002 - 2005)

• Toplam harcama: Toplam harcama:

~ € 2.7 MİLYON~ € 2.7 MİLYON

• Toplam hasıla: Toplam hasıla:

~ € 13.5 MİLYON~ € 13.5 MİLYON

• Ekonomik etki: Ekonomik etki:

~ % 500~ % 500

SONUÇ ve DEĞERLENDİRMELERSONUÇ ve DEĞERLENDİRMELER Girişimciliğin geliştirilmesine yönelik iş geliştirme hizmetleri

grubunda özellikle “teşhis & tedavi amaçlı, planlı hizmetlerden verim alınabilmiş ve başarı öyküleri oluşturulabilmiştir.

Küresel rekabet için potansiyel taşıyan sektörler geliştirilerek – özellikle inovasyona yönelik - ilin ya da yörenin rekabet gücünün geliştirilmesinden olumlu sonuçlar alınmıştır.

Sektörel rekabet gücü için güçlü bir araç olarak kümelenme – işletmelerde oluşturduğu içsel ve dışsal ekonomi sebebi ile - teşvik edilmeli ve desteklenmelidir.

Kümelenme yaklaşımının gerektirdiği “yerel kalkınma amaçlı, kaynakların ortak havuzda harekete geçirilmesi ve kararlı yerel işbirlikleri / bağlılıklar tesisi” ile ilgili olarak “her yörenin sosyo kültürel altyapısına göre farklı düzeyde vizyon geliştirme ve farkındalık yaratma programları”na ihtiyaç duyulmaktadır.

Yerel ekonomik kakınmanın tetikleyicisi olarak Yerel ekonomik kakınmanın tetikleyicisi olarak yerel aktörlerin hizmetindedir,yerel aktörlerin hizmetindedir,

Kısa bir süre kurulacak GİDEM şirketi ile bu Kısa bir süre kurulacak GİDEM şirketi ile bu yapı kalıcı hale gelecektir,yapı kalıcı hale gelecektir, Bu nedenle, yerel ekonomik kalkınma için bir Bu nedenle, yerel ekonomik kalkınma için bir modeldir.modeldir.

TEŞEKKÜRLER ...

ePosta : info@gidem.org

Tel : 00 90 312 440 50 25

URL : http://www.gidem.org