YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ · 2016-10-17 · 10.05.2005 tarihli ve 5346 sayılı"Yenilenebilir enerji kaynaklarınınelektrik üretim amaçlıkullanımınailişkin

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ

Prof. Dr. Zafer DEMİR -- [email protected]

mailto:[email protected]

TÜRKİYE’DE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ YERİ VE DEVLET TEŞVİKLERİ

Konu Başlıkları2

•

•

Yenilenebilir Enerji

Türkiye’dePolitikası

Türkiye’deTeşvikleri

Türkiye’de

Sonuç

Yenilenebilir Enerji

• Yenilenebilir Enerji

•

•

Elektrik Üretimi


Giriş3

• Yenilenebilir enerji kaynakları gücünü güneşten alan ve hiçtükenmeyeceği düşünülen, çevreye emisyon yaymayan enerjikaynaklarıdır.

Jeotermal, biyokütle, hidrolik, güneş, dalga, gel-git ve rüzgarenerjisi başlıca yenilenebilir enerji kaynaklarına örnek olarakverilebilir.

Yenilenebilir enerji kaynakları, fosil yakıtlar gibi sera gazı yaymazlar.

•

•


Neden Dünya’nın GI

ündeminde?

Petrol, doğalgaz ve kömür gibi fosil yakıtrezervleri yakın gelecekte tükenecek.

1970’li yıllardaki petrol krizi sonrasında, enerji gibi hayati bir konuda dışa bağımlılığın getireceği sorunlar ülkeler tarafından net bir şekilde görüldü.

Fosil yakıtlar başta karbondioksit ve metan olmak üzere sera gazı salınımına yol açıyor ve atmosfere yayılan bu sera gazlarının neden olduğu küresel ısınma, dünya için ciddi bir tehdit oluşturmaya başladı.

•

•

•


4


Gündemdeki Durum5


Uygulanan teşvikler6

• Fiyat belirleyici ve miktar yükümlülüğü getiren teşvikler: Elektriğin önceden belirlenmişbir fiyat üzerinden, devlet tarafından satın alınması esasına dayanır.

Maliyet düşürücü yatırım politikaları: Sübvansiyon ve indirimler, yatırım vergi kredileri, hızlandırılmış amortisman, üretim vergi kredileri, mülkiyet vergi kredileri, gelir vergisi teşvikleri, KDV muafiyetleri, çevre vergisi istisnaları, ithalat vergisi indirimleri, hibeler, ekipman kredileri, vb.

Kamu yatırımları ve yenilenebilir enerji pazarının gelişmesini sağlayacak teşvikler: Kamu yararına kurulan fonlar, inşaat ve tasarım, alan tespiti ve izinleri, ekipman standartları, müteahhit sertifikasyonu ve şebekeye bağlantı gibi konularda altyapı politikalarından oluşur. Bürokratik engellerin minimuma indirildiği yenilenebilir enerji mevzuatları da bu teşvikler arasında sayılabilir.

•

•


Dünyada durum

Fosil Nükleer Yenilenebilir

19%

• 2013-2020 yılları arasında,3% yenilenebilir kaynaklardan elektrik

üretiminin %45 oranında artacağıöngörülmektedir

78%


7


8

ELEKTRİK ÜRETİMİ AMAÇLI KULLANILAN

YENİLENEBİLİR ENERJİNİN TÜRKİYE’NİN ENERJİ

POLİTİKASINDAKİ YERİ

10.05.2005 tarihli ve 5346 sayılı "Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektriküretim amaçlı kullanımına ilişkin kanun"

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımınınyaygınlaştırılması

Bu kaynakların güvenilir, ekonomik ve kaliteli biçimde ekonomiye kazandırılması

Kaynak çeşitliliğinin artırılması

Sera gazı emisyonlarının azaltılması

Atıkların değerlendirilmesi, çevrenin korunması

Bu amaçların gerçekleştirilmesinde ihtiyaç duyulan imalat sektörününgeliştirilmesi amaçlanmaktadır.

•

•

•

•

•

9


~

2009 yılında Yüksek Planlama Kurulu Kararı ile uygulamayaEnerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi"

Öncelikli hedef: Yerli kaynakların payının arttırılması

konulan "Elektrik

• 2023 yılına kadar tüm yerli kömür ve hidrolik potansiyelimizin ekonomimizekazandırılması

Rüzgar enerjisi kurulu gücümüzün 20.000 MW, jeotermal enerji kurulu gücümüzün 600 MW mertebesine ulaştırılması

Elektrik enerjisi üretimimizin yüzde 5’inin nükleer enerjiden sağlanması

•

•

10


esi

,


Elektrik enerjisi üretiminde kullanılan kaynakların 11

paylarına ilişkin hedefler (1)

1. Yenilenebilir enerji kaynakları: Yenilenebilir kaynaklarının elektrikenerjisi üretimi içindeki payının 2023 yılında en az %30 düzeyindeolmasını sağlamak için aşağıdaki hedefler dikkate alınacaktır:• Hidroelektrik: 2023 yılına kadar teknik ve ekonomik olarak

değerlendirilebilecek hidroelektrik potansiyelin tamamının elektrik enerjisiüretiminde kullanılması

Rüzgar: Rüzgar enerjisi kurulu gücünün 2023 yılına kadar 20.000 MW’a çıkarılması

Jeotermal: Elektrik enerjisi üretimi için uygun olduğu belirlenmiş olan 600MW’lık jeotermal potansiyelinin tümünün 2023 yılına kadar işletmeye girmGüneş: Elektrik üretimi için de kullanılması uygulamasının yaygınlaştırılmasıülke potansiyelinin azami ölçüde değerlendirilmesi

•

•

•


Elektrik enerjisi üretiminde kullanılan kaynakların 12

paylarına ilişkin hedefler (2)

2. Nükleer Enerji: Elektrik enerjisi içindeki payı 2020 yılına kadar en az %5seviyesine ulaşması ve uzun dönemde daha da arttırılmasıhedeflenmektedir.

Yerli linyit ve taşkömürü: Bilinen linyit ve taşkömürü kaynakları 2023yılına kadar elektrik enerjisi üretimi amacıyla değerlendirilmiş olacaktır.

Doğalgaz: Yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı için alınacak tedbirler sonucunda, elektrik üretiminde doğal gazın payının%30’un altına düşürülmesi hedeflenmiştir.

İthal kömür: Elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanmasında yerli ve yenilenebilir kaynaklar öncelikli olup, bu konudaki gelişmeler ve arz güvenliği dikkate alınarak kaliteli ithal kömüre dayalı santrallerden de yararlanılacaktır.

3.

4.

5.

~

"Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2010-2014 Stratejik Planı" amaçları:

• Yerli kaynaklara öncelik verilmek suretiyle kaynak çeşitlendirmesini sağlamak

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji arzı içindeki payını arttırmak.

Kalkınma Bakanlığı tarafından Kasım 2014 de yayımlanan "Yerli kaynaklaradayalı enerji üretim programı eylem planı 2014-2018"

• 2013 yılında 32 milyar kWh olarak gerçekleşen yerli kömür kaynaklı elektrikenerjisi üretiminin 2018 yılında 57 milyar kWh’e çıkarılması,

• Plan döneminde 10.000 MW’lık ilave hidrolik kapasitenin devreye alınmasıhedeflenmiştir.


13

~

"Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2015-2019 Stratejik Planı"nda yerli veyenilenebilir enerji kaynaklarının değerlendirilmesiyle ilgili olarak 2019 yılı için;

•

•

•

•

•

•

Yerli kömüre dayalı elektrik üretiminin 60

Hidroelektrik santralların kurulu gücünün

Rüzgar santralları kurulu gücünün 32.000

Jeotermal santralları kurulu gücünün 700

milyar kWh’a,

32.000 MW’a,

MW’a,

MW’a,

Güneş santralları kurulu gücünün 3.000 MW’a,

Biyokütleye dayalı kurulu gücün 700 MW’a çıkartılması hedeflenmiştir.


14

~

Görüldüğü gibi, Türkiye’nin enerji politikasında arz güvenliğininsağlanması açısından elektrik enerjisi üretiminde kullanılan kaynaklarınçeşitliliğinin arttırılması, yerli kaynakların payının arttırılması önemli biryer tutmaktadır.

Burada dikkati çeken husus yerli fosil enerji kaynakları ve yenilenebilir enerji kaynaklarının yerli kaynak adı altında birlikte ele alınmış olması ve yerli fosil kaynakları ile elektrik üretimin de arttırılmasının hedeflenmiş olmasıdır.


15


16

TÜRKİYE’DEYENİLENEBİLİR ENERJİ

TEŞVİKLERİ

Türkiye’de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri.... IU

• Enerji yatırımları genel olarak 15.06.2012 tarih ve 2012/3305Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren teşvik sistemikapsamındadır.

Sayılı

• Yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi ile ilgili ilaveteşvikler ise 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının ElektrikÜretim Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun ve 6446 sayılı Elektrik PiyasasıKanunu ile belirlenmiştir.

• 5346 sayılı kanun ile tüm yenilenebilir enerji kaynakları için 5,5 Eurocent/kWh bedel üzerinden alım garantisi ve yatırım dönemine ilişkinçeşitli teşvikler getirilmiştir.


17


Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Uygulanacak FiyatlarTesis Tipi (ABD Doları cent/kWh)

Hidroelektrik üretim tesisi 7,3

Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 7,3

Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 10,5

Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil) 13,3

Güneş enerjisine dayalı üretim 13,3


18



5346 sayılı kanun üzerinde 2011 ve 2013 yıllarında yapılan değişiklikler ile yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi için sağlanan yeni teşvikler:

• Alım garantisi (10 yıl)

• Yerli üretim teşviki: Mekanik ve/veya elektro-mekanik aksamın yurt içinde imal edilmişolması halinde

• Lisanssız üretim kapsamında üretilen ihtiyaç fazlası enerjinin teşvikli fiyatla sayın alınması

• Arazi kullanım desteği

• Proje bedeli muafiyeti 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile sağlanan teşvikler:

• Hazine payı muafiyeti • Lisans bedelleri muafiyeti

• Serbest piyasada satış olanağı • Lisanssız üretim olanağı

19


20

TÜRKİYE’DEELEKTRİK

ÜRETİMİ


Türkiye’nin Kurulu Gücüne Elektrik Üretim Kaynaklarınınkatkı oranları

21


Kaynaklara Göre Elektrik Üretim Santral Sayıları22


Yıllar İtibariyle (2013-2016) Türkiye Elektrik Üretim ve Tüketim Değerleri

2016 Yılı Ağustos ayı sonu itibariyleTürkiye’nin 8 aylık elektrik üretimi181 milyar 704 milyon

kWh olurken, elektrik tüketimi 185

milyar 178 milyon kWh olarak

gerçekleşmiştir.

2016 Yılı Ağustos ayı sonu itibariyleTürkiye elektrik üretimi, tüketiminikarşılayamamış olup

dışarıdan 3 milyar 474 milyon kWh

elektrik enerjisi satın alınmak zorunda

kalınmıştır.

23


Türkiye’nin 2012-2016 Yılları ElektrikÜretim ve Tüketim Değerleri

ELK. ÜRT.

ARTIŞI (%)

ELK. TÜK. ARTIŞI

(%)YILLAR ÜRETİM (GWh) TÜKETİM (GWh)

2012 239.496,7 242.369,9 4,8 5,7

2013 240.154,0 246.356,6 0,3 1,6

2014 251.962,8 257.220,1 4,9 4,4

2015 259.611,5 263.828,0 3,0 2,6

2016 181.704,7 185.178,7 5,1 5,3

24


2011-2015 Yılları Türkiye’nin Elektrik KuruluGüç Değerleri ve Yıllık Artış Oranları

YILLAR KURULUGÜÇ (MW) KUR. GÜÇARTIŞI (%)

2011 52.911,1 6,8

2012 57.071,5 7,9

2013 64.007,5 12,2

2014 69.516,4 8,6

2015 73.146,7 5,2

25

..

SONUÇ


26


SONUÇ (1)

•2005 yılında ilk teşvik düzenlemesi yapıldı. Alım garantisi veyerli malzeme teşviki geldi. Daha sonra, 2020’ye kadar uzatıldı.

2005 yılında 38.820 MW olan kurulu güç, 2016 yılında 77.124MW’a ulaşmıştır. Yenilenebilir enerji kullanımı da artmıştır.

2005 yılında güneş enerjisinden elektrik üretimi yok iken, 2016yılında 562,7 MW kurulu güce ulaşmıştır.

Jeotermal elektrik enerjisi 2005 yılında 15 MW iken 2016yılında 712 MW civarındadır.

•

•

•

27


SONUÇ (2).... IU

•2005 yılında 20 MW civarında olan rüzgar kaynaklı elektrikkurulu gücü, 5.073 MW olmuştur.

Hidroelektrik; 2005 yılında %33,2 iken 2016’te %34,07 olmuştur.•

28


SONUÇ (3)29

Yenilenebilir enerji yatırımlarının ve teşvik başvurularınınartması; teşvik sisteminin başarılı olduğunugöstermektedir.

•Teşvik sisteminde en büyük şikayetler;•

•

•

bürokratik işlemlerin çok zaman almasıher işlemin Ankara’dan takip edilme gereği çok farklı kurumlardan onay için geçen uzun bekleme süresi şeklindedir. bü

rokr

asi


SONUÇ (4).... IU

• Dünyadaki jeopolitik gelişmeler dikkate alındığında, teşvik sistemimizin2020 yılı sonrasında da devam etmesi

Yapılacak daha çok iş var;

gerektiği görülmektedir.

••

•

Rüzgar türbinleri ve güneş panellerinin küçülüyor

Jeotermal kaynaklar elektrik üretimi yanı sıra aynı anda başka işlerde kullanılabiliyor

de

• Dünyada giderek artan dalga enerjisi bakımından zengin kaynağımız olduğuhalde henüz hiç kullanamıyoruzSadece yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik şebekelerinin yapılabiliyor.

•

30

TÜRKİYE’DE YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ÜRETİMİNDEKİ YERİ VE DEVLET TEŞVİKLERİ• ÖNLİSANS PROGRAMLARI DERS PLANLARINDA YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ İNCELENMESİ

.... IU

TEŞEKKÜRLER

Prof. Dr. Zafer DEMİR -- [email protected]

31

mailto:[email protected]

Documents

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ · 2016-10-17 · 10.05.2005 tarihli ve 5346 sayılı"Yenilenebilir enerji kaynaklarınınelektrik üretim amaçlıkullanımınailişkin