YENİ KANITLAR, DERSLER VE UYGULAMA ...sagliktagenc.org/zile/uploads/2018/01/UNESCO-CSE_Report...GBV Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet HIV İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü

Birleşmiş MilletlerEğitim, Bilim ve Kültür Kurumu

YAPILANDIRILMIŞ C İ N S E L S A Ğ L I K E Ğ İ T İ M İ

YENİ KANITLAR, DERSLER VE UYGULAMA

K Ü R E S E L İNCELEME

2015

YAPILANDIRILMIŞ C İ N S E L S A Ğ L I K E Ğ İ T İ M İ

YENİ KANITLAR, DERSLER VE UYGULAMA

K Ü R E S E L İNCELEME

2015

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu tarafından 2015 yılında yayınlanmıştır, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP, Fransa

© UNESCO 2015

Bu yayın Attribution-ShareAlike 3.0 IGO (CC-BY-SA 3.0 IGO) lisans kapsamında (http://creativecommons.org/ lisansları / by-sa / 3.0 / igo /).Açık Erişimde bulunmaktadır. Bu yayının içeriğini kullanarak, kullanıcılar UNESCO Açık Erişim Havuzu’ndaki kullanım şartlarına bağlı kalmayı kabul ederler (http://www.unesco.org/open-access/terms-use-ccbysa-en).

Bu yayının tamamında kullanılan tespitler ve materyal sunumu, UNESCO tarafından herhangi bir biçimde, herhangi bir ülkenin, bölgenin şehrin veya alanın veya bunların yetkili makamlarının yasal statüsünü ilgilendiren veya hudut bölgelerinin veya sınırlarının tahdidini ilgilendiren herhangi bir görüşü ifade etmemektedir.

Bu yayında ifade edilen düşünce ve görüşler yazarların görüşleri olup, UNESCO’nun görüşleriyle aynı olmayabilir ve Kurumu yasal olarak bağlamaz.

ISBN: 978-605-65874-3-6

Fotoğraflar:

p.11: Flickr- Avustralya Hükümeti - Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/au/ Fotoğrafı çeken Jim Holmes for DFAT, Haziran 11, 2013

p.17: Flickr- Avustralya Hükümeti - Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/au/ Fotoğrafı çeken Conor Ashleigh for DFAT, 8 Mart 2012

p.23: Flickr- Asya Kalkınma Bankası https://creativecommons.org/licenses/by-nc/2.0/

Fotoğrafı çeken Abir Abdullah/ADB

p.31: © UNESCO/ Tinsiri Siribodhi

p.37: © UNESCO/ Richred Productions

Aurélia Mazoyer tarafından tasarlanmıştır.

Orjinali UNESCO tarafından Fransa’da basılmıştır.

Türkçe çevirisi UNFPA Türkiye tarafından 2016 yılında basılmıştır.

3

İÇİNDEKİLER

TEŞEKKÜR 5

KISALTMALAR 6

YÖNETİCİ ÖZETİ 7

1. GİRİŞ 11 1.1 Yapılandırılmış Cinsel Sağlık Eğitimi’ni Tanımlama 12

1.2 Yapılandırılmış Cinsel Sağlık Eğitimi’nin Faydaları için Kanıt 14

1.3 Gençlerin Cinsel Sağlık Eğitimi Talepleri 15

2. FARKLI BAĞLAMLARDA YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ KONUMLANDIRMAK 17 2.1 Sağlıklı davranışların gelişmesi için yaşa uygun içerik 18

2.2 Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimi için bölgesel taahhütler 19

2.3 Yapılandırılmış cinsel eğitim içeriğinin geliştirilmesi 20

2.4 Topluluklar ve veliler ile çalışmak 20

3. YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VERİLMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ 23 3.1 Müfredata uyarlama 24

3.2 Zorunlu mu? İsteğe bağlı mı? 25

3.3 Öğretmen eğitimi 25

3.4 Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimini değerlendirme 26

3.5 Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin verilmesinin kapsayıcı yolları 28

4. ÜLKE VERİ ANALİZİ 31 4.1 Ülke verilerinden elde edilen temel bulgular 32

4.1.1 Politika düzeyi 32

4.1.2 Müfredat içinde cinsel sağlık eğitiminin durumu 33

4.1.3 Müfredat içeriği 33

4.1.4 Öğretmen eğitimi 34

5. SONUÇ 37

EK 1: SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VE ERGEN SAĞLIĞINA İLİŞKİN VERİ TABLOSU 40

EK 2: YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ TANIMLARI 44

KAYNAKÇA 46

4 YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNDE YENİ KANITLAR • DERSLER VE UYGULAMALAR

VAKA ÇALIŞMASI 1: YAŞA UYGUN YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNE ULUSAL ERİŞİMİN GÜÇLENDİRİLMESİ 9

VAKA ÇALIŞMASI 2: BİRLEŞİK KRALLIK’DA İSTENMEYEN GEBELİKLERİN AZALTILMASI 14

VAKA ÇALIŞMASI 3: BANGLADEŞ’TE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ ODAKLI YAKLAŞIM 15

VAKA ÇALIŞMASI 4: ESTONYA’DA MALİYET ETKİNLİĞİ 19

VAKA ÇALIŞMASI 5: PAKİSTAN’DA EBEVEYNLERİ DAHİL ETMEK 21

VAKA ÇALIŞMASI 6: AFRİKA GENELİNDE YAŞA UYGUN CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VERMEK İÇİN ÖĞRETMENLERİN KAPASİTESİNİN GELİŞTİRİLMESİ 25

VAKA ÇALIŞMASI 7: KOLOMBİYA’DA GÜÇLÜ BİR DEĞERLENDİRME ÇERÇEVESİ İLE KANIT DAYANAĞI OLUŞTURULMASI 26

VAKA ÇALIŞMASI 8: YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ OKULDAN ÇOCUKLARA VE GENÇLERE UZANDI 28

VAKA ÇALIŞMASI 9: NİJERYA’DA KIRILGAN VE HASSAS GENÇLERE ULAŞMAK İÇİN MOBİL TEKNOLOJİLERİN KULLANIMI 29

KUTU 1: İNSAN HAKLARINA DAYALI 13

KUTU 2: GENÇLERİN CİNSEL SAĞLIĞI VE ÜREME SAĞLIĞI 13

KUTU 3: EĞİTİM SEKTÖRÜNÜN HIV VE AIDS’E YANITINI İZLEME VE DEĞERLENDİRME İÇİN ÇEKİRDEK KÜRESEL GÖSTERGE 27

KUTU 4: BÖLGESEL POLİTİKALAR 33

VAKA ÇALIŞMALARI LİSTESİ

KUTU LİSTESİ

5

TEŞEKKÜR

Cinsellik eğitiminin mevcut durumu hakkındaki bu rapor HIV/ AIDS (UNAIDS) Birleşmiş Milletler Ortak Programı için hazırlanmıştır ve ilk olarak Program Koordinasyon Kurulu’na sunulmuştur. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (UNESCO) Sağlık ve Eğitim Bölümü tarafından Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) ve UNAIDS Sekreterliği ile istişare halinde hazırlanmıştır.

UNESCO raporun gelişimine katkıda bulunan herkese teşekkürlerini sunar: raporun yazarları, Grace Wilentz (danışmanlar) ile işbirliği içinde Helen Parry, UNAIDS PCB üyeleri, Haziran 2015 kurul toplantısı sırasında raporu aldı ve faydalı geri bildirimlerde bulundu;

Elizabeth Benomar, Mona Kaidbey ve Matthew Cogan, UNFPA, New York, Morten Ussing, UNAIDS, Cenevre ile birlikte, herkes Taslak raporun incelenmesine teknik görüş ve önerileri ile katkıda bulunmuştur.

Biz UNESCO Bölgesel HIV ve Sağlık Danışmanları ve ekiplerinin girdileri için müteşekkiriz: Justine Sass (Asya ve Pasifik); Tigran Yepoyan (Doğu ve Orta Avrupa); Victoria Kisaakye ve Mwansa Njelesani ile Patricia Machawira (Doğu ve Güney Afrika); Mary Guinn Delaney (Latin Amerika ve Karayipler); ve Xavier Hastanesi (Batı ve Orta Afrika).

Ayrıca UNESCO Genel Merkezi, Paris, Soo-Hyang Choi, Direktör başkanlığında, Kaynaştırma, Barış ve Sürdürülebilir Kalkınma Bölümü’nde yer alan meslektaşlara da çok teşekkür ederiz; Joanna Herat, Marina Todesco, Jenelle Babb, Ariana Stahmer, Chris Castle, Christophe Cornu, Scheherazade Feddal, Yong Feng Liu ve Scott Pulizzi katkıları

Raporun nihai hale getirilmesi aşamasında çok değerlidir.

Bu raporun oluşturulması İsveç ve Norveç hükümetlerinin mali desteğiyle mümkün olmuştur.


KISALTMALAR

AIDS Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu

BZgA Sağlık Eğitimi için Alman Federal Bürosu

CEDAW Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi

CPD Nüfus ve Kalkınma Komisyonu

CSE Yaşa uygun yapılandırılmış Cinsel Sağlık Eğitimi

DHS Nüfus ve Sağlık Araştırması

EECA Doğu Avrupa ve Orta Asya

EMIS Eğitim Yönetim Bilgi Sistemleri

ESA Doğu ve Güney Afrika

EVA Bir Aşı olarak Eğitim

GBV Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet

HIV İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü

ICASA Afrika’da AIDS ve Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar Uluslararası Konferansı

ICPD Nüfus ve Kalkınma Konferansı

ICT Bilgi ve iletişim teknolojisi

IPPF Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu

ITGSE Cinsellik Eğitimi Üzerine Uluslararası Teknik Rehberlik

LAC Latin Amerika ve Karayipler

M&E İzleme ve değerlendirme

NGO Sivil toplum kuruluşu

PCB Program Koordinasyon Kurulu (UNAIDS)

POA Süreç odaklı bir yaklaşım

SADC Güney Afrika Kalkınma Topluluğu

SERAT Cinsellik Eğitimi İnceleme ve Değerlendirme Aracı

SRH Cinsel sağlık ve üreme sağlığı

SRHR Cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve hakları

STI Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon

UN Birleşmiş Milletler

UNAIDS Birleşmiş Milletler HIV / AIDS Ortak Programı

UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu

UNFPA Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu

UNICEF Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu

WCA Batı ve Orta Afrika

WHO Dünya Sağlık Örgütü

CSÜS Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı

7

YÖNETİCİ ÖZETİ

Bu rapor, küresel düzeyde yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimi (CSE) uygulama ve kapsama durumuna genel bir bakış sağlar. Mevcut kaynakların ve çalışmaların analizi ile oluşturulan 48 ülkede kapsamlı cinsel sağlık eğitiminin durumu hakkında özel bilgilerden faydalanmaktadır. Rapor CSE için kanıt temelini ve sağlık sonuçları üzerindeki olumlu etkisini inceler, CSE için siyasi desteği değerlendirir ve uygulamada çeşitli küresel ve bölgesel taahhütlerin ulusal düzeyde nasıl bir etkisi olduğunu inceler. Mevcut inceleme, CSE’nin küresel uygulamasını izlemeyi amaçlayan periyodik raporlar serisinin ilkini temsil etmektedir.

Yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimi ‘bilimsel açıdan doğru, gerçekçi, yargılayıcı olmayan bilgiler sağlayarak, cinsellik ve ilişkiler hakkında öğretim yaşına uygun, kültürel açıdan bir yaklaşım’ olarak kabul edilmektedir. (UNESCO, 2009) Dünya çapında yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimi için birçok farklı isimler ve yaklaşımlar bulunmaktadır. CSE’nin amacı gençlerin ilişkiler ve cinsellikle ilgili, bilinçli, sağlıklı ve saygılı seçimler yapmaları için bilgi, beceri kazandırmak ve kapsamlı, yaşam becerileri temelli cinsel sağlık eğitimi almalarını sağlamaktır.

CSE programlarının temel unsurları belli benzerlikleri paylaşmaktadır: insan hakları konusunda CSE’nin sağlam temelleri- çocuk hakları, çocuk ve gençlerin güçlendirilmesi de dâhil olmak üzere- ve İnsan gelişiminin doğal bir parçası olarak Cinselliğin geniş kavramının bir yansımasıdır.

CSE, erken çocukluk döneminde başlar ve ergenlik ile yetişkinlik dönemi boyunca devam eder ve her bir aşama için uygun olan bilgi ve beceriler müfredattaki herhangi bir diğer konu gibi dikkatli bir şekilde aşamalı olarak verilir.

CSE’nin cinsel sağlık ve üreme sağlığı (ÜS) üzerinde olumlu etkisi olduğu konusunda açık kanıtlar vardır, özellikle (CYBE) cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların, İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü (HIV) ve istenmeyen gebeliklerin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. CSE, bilgi ve özgüven geliştirme, tutum ve cinsiyet ve sosyal normları değiştirme ve öz-yeterlik oluşturma açısından etkisini göstermiştir. Bu özellikle gençlerin yetişkinliğe geçiş yaptıkları ergenlik döneminde önemlidir.

Cinsiyet ve haklar hakkında içeriği entegre etmek ve CSE’yi yüksek kalitede bir dizi erişimi genişletme çabaları ile, genç dostu, üreme ve cinsel sağlık hizmetleri ve içeriği ile sunmak cinsel sağlık eğitimini daha da etkili hale getirir (Haberland, 2015). Kanıt cinsel ilişki başlangıcını geciktirebilir ve kondomkullanımını artırabilir (UNESCO, 2009; Fonner ark 2014).

CSE çapındaki küresel ivme, dünya çapında artan siyasi taahhütle sonuçlandı. 2008 yılında, Latin Amerika ve Karayipler’den eğitim ve sağlık bakanları cinsel sağlık eğitimi ve sağlık hizmetleri sunma taahhüdü1 ile Eğitim Deklarasyonu yoluyla önlemek Deklarasyonu’nu imzaladı.

Aynı şekilde 2013 yılında, Doğu ve Güney Afrika genelinde 20 ülke CSE ve CSÜS hizmetlerine ilişkin ergenler ve gençler için belirli hedefler belirleyerek, yaşam becerilerine dayalı HIV ve cinsellik eğitimine kapsamlı, yüksek kaliteli erişim sağlamak ve tüm gençler için uygun gençlik dostu sağlık hizmetleri sağlamak için Bakanlık Taahhüdünü onayladı.

UNAIDS ve Afrika Birliği son zamanlarda kapsamlı, yaşa uygun cinsellik eğitiminin, HIV yanıtını hızlı izleme ve Afrika’da genç kadın ve kızlar arasında AIDS salgınını bitirmek için beş önemli öneriden biri olduğuna atıfta bulunmuştur.

Asya-Pasifik bölgesinde birçok ülke ve aynı zamanda Batı Afrika ve Avrupa da cinsellik eğitimi kullanımını yaygınlaştırmak için kendi politika ve yaklaşımlarını revize etmektedir.

2011’de Mali Eylem çağrısının da kanıtladığı gibi Gençler giderek daha fazla bir şekilde cinsellik eğitim haklarını talep ediyorlar;

2011 AIDS ve Afrika’da cinsel yolla bulaşan (ICASA) Uluslararası Konferansı bildirgeleri; 2012 Bali Küresel Gençlik Forumu Deklarasyonu; 2014 Gençlik Colombo Deklarasyonu ile 2015 sonrası kalkınma gündemi gençlik delegelerinin girdileri ‘Benim Haklarımı gördünüz mü?’Koalisyonu; aynı zamanda gençlik örgütlerinin PACT koalisyon savunuculuk çabalarını yansıtmaktadır.

Siyasal ivme birçok hükümete CSE verilmesini arttırmaları için ve en iyi uygulama konusunda rehberlik aramaları için yol açmıştır. Eğitim Bakanlıkları, sağlık bakanlıkları ve çocukların korunması ve gençlik refahı için sorumlu birimlerle işbirliği içinde çalışıyor. Sivil toplum ve özel kurumlar ile ortaklıklar, öğretmen eğitimi ve öğretme ve öğrenme kaynaklarının geliştirilmesi gibi ölçeğin genişletilmesi temel unsurları için önem teşkil etmiştir.

Ancak, küresel ve bölgesel politikalar ile yerinde gerçek uygulama ve izleme arasında bir boşluk devam etmektedir. Dünya çapında, özel öğretmen eğitimi için fırsatlar sunmanın avantajları ve daha kolay izlenebilmesi ile cinsellik eğitimi -tek başına bir konu olarak verilebilir-.

1 Bakınız: http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/FIELD/ Santiago/pdf/declaration-preventing-education-english.pdf (accessed 4 May 2015).


Alternatif olarak, okul müfredatında ilgili konular arasına entegre edilebilir, aşırı yüklü ders programı üzerindeki baskıyı azaltabilir. CSE zorunlu olabilir veya seçmeli dersler yoluyla verilebilir. Ancak, cinsel sağlık eğitimi zorunlu olmadığı, müfredat dışı olduğunda ya da sadece kısmen zorunlu olduğunda çok sayıda öğrenci yeterli faydayı göremeyecektir.

CSE içeriğinin etkili olabilmesi için belirli bir bağlamda ve gençlerin ihtiyaçlarına uygun bir biçimde yanıt vermesi gerekir. Bu adaptasyon, kültürel açıdan programlamayı ve kültürlerin cinsiyet ve cinsellik hakkında ilettikleri mesajları anlamayı da içerir. Cinsiyet ayrımcılığı, cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, HIV ve AIDS, çocuk evlilikler ve zararlı geleneksel uygulamalar gibi konularda uyumlu bir odak içerebilir. Tüm müfredatta olduğu gibi, CSE de ulusal yasalara ve politikalara uygun olarak verilmelidir.

Son zamanlarda birçok ülkede müfredatın güçlendirilmesine yönelik artan bir odaklanma bulunmaktadır, kritik bir ihtiyaç olmaya devam etmekle beraber. Müfredat incelemeleri ana yetkinliklerin gelişmesini teşvik etmek için daha fazla bir ilgiye ihtiyaç olduğunu aynı zamanda toplumsal cinsiyet normları, din ve kültür etkisi öğrenenlerin tutum ve davranışlarını nasıl etkilemekte olduğunun incelenmesi gerektiğini göstermiştir. CSE içeriğinin yerel bağlamları yansıtacak şekilde adapte edilmesi gerekmesine rağmen kalitenin korunması ve uluslararası standartların karşılanması için gerekli olan bazı temel konular vardır. Cinsellik eğitim programlarının ‘temel’ ve ‘arzu edilen’ kriterlere uyup uymadıklarını ölçmek için göstergeler geliştirilmiştir(UNESCO, 2013). Çok sık olarak, konular çok geç öğretilir, örneğin gençler zaten ergenlik ya da ilk adet görmeyiveya cinsel aktiviteyi yaşadıktan sonra. Son değerlendirmeler, cinsiyet ve hakların sürekli olarak müfredat genelinde güçlendirilmesi ve HIV ile yaşayan gençlerin ve diğer önemli nüfusların ihtiyaçlarına değinilmesi gerektiğini göstermektedir.

Etkili CSE kapsayıcı olmalıdır, damgalayıcı olmamalıdır, cinsel ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti ele alan ve cinsiyet eşitliğini teşvik eden aynı zamanda tüm gençlerin ihtiyaçlarını ve haklarını sağlamalıdır, HIV ile yaşayanlar da dâhil olmak üzere. (UNESCO ve GNP+ 2012).

Yüksek kaliteli CSE sunmak yeterli bir eğitim ve kapasite gerektirir. Öğretmen eğitimi kapsam olarak sınırlı kalır ve eğer tamamen sağlanırsa, genellikle sadece hizmet içi eğitim yoluyla sağlanır. Sonuç olarak, öğretmenler, cinsel davranış, cinsellik ve öğrencilerin gebeliği önleyici yöntemlere erişebilmeleri ile cinsel ve üreme sağlığı hizmetlerine sevk edilmeleri gibi hassas konuların görüşülmesi esnasında rahatsız hissediyorlar ve görüşmekten kaçınıyorlar. Ayrıca öğrencileri sağlık ve yaşam becerileri eğitimi alanına tamamen katılımı için istikrarlı bir şekilde katılımcı yöntemler kullanmıyorlar.

CSE’nin uygulanması ve ölçeğinin genişletilmesi için ebeveynlerin ve toplulukların katılımı, konuya hem okul topluluğundan destek sağlanması hem de ergenler ve gençlerin karşılaştığı sorunların genel anlayışının geliştirilmesi için çok önemlidir. Dünyanın tüm bölgelerinde geliştirilen, toplum katılımı için stratejiler ve araçlar, inanç toplulukları ile çalışmak da dâhil olmak üzere bu çalışma için incelenmiştir. Bazı raporlara rağmen, aksine çoğu ebeveyn okul temelli cinsellik eğitimini desteklemektedir ve birçok ebeveyn de çocuklarıyla seks ya da ilişkileri görüşmek konusunda rahat hissedemediklerini belirtmişlerdir. Genç insanlar genellikle akranlarından, internet veya diğer kaynaklardan, ergenlik, cinsellik ve ilişkiler hakkında bilgi almaya çalışmaktadır. Sağlıklı ve güvenli cinsel davranışın teşvik edilmesinde güvenilir ve eğitimli yetişkinler tarafından verilen yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin daha etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Bu rapor, ülkelerin büyük bir çoğunluğunun artık CSE anlayışını benimsediğini göstermektedir, deliller ve uluslararası rehberlikten bilgi alınmıştır ve ulusal düzeyde uygulanmasının güçlendirilmesini başlatmıştır. Bu, özellikle devam eden müfredat revizyonu, ulusal müfredata CSE entegrasyonu, izleme sistemlerine yatırım, toplulukların katılımı ve etkili öğretmen yetiştirmenin arttırılmasına olan ilgiyi de içermektedir. Ulusal hükümetler, sivil toplum, kalkınma ortakları ile uyum içerisinde - UNAIDS Ortak Programı da dâhil olmak üzere – HIV’e yanıt ve daha geniş ölçüde ergen ve gençlerin sağlığı üzerinde doğrudan, olumlu bir etkiye sahip olacak yaşa uygun, kanıta dayalı, ülke bağlamını yansıtan müfredat geliştirme çabalarında ülkeleri desteklemektedir.

9

VAKA ÇALIŞMASI 1: YAŞA UYGUN YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNE ULUSAL ERİŞİMİN GÜÇLENDİRİLMESİ

Zambiya hükümeti HIV ile yaşayayanlar ve engelli olarak hayatını sürdürenler de dâhil olmak üzere 10-24 yaş arasında bulunan genç insanlara CSE sunumunu güçlendirmeyi amaçlayan büyük bir projeye öncülük etmektedir. Yüksek kaliteli, yaşa uygun cinsellik eğitimi ve hizmetlerine erişimi artırarak, proje sonuç olarak Zambiya’da ergenler ve gençler için geliştirilmiş cinsel sağlık ve üreme sağlığı sonuçlarına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

2014 yılından bu yana, gözden geçirilmiş müfredat, CSE entegre olarak ülke genelinde tüm okullarda 5’den 12. Sınıfa kadar tüm sınıflarda yaygınlaştırılmıştır. CSE de başarıyla ilköğretim öğretmenleri için hizmet öncesi eğitime entegre edilmiştir. Hizmet içi öğretmenler de CSE’nin etkin sunumunda kapasite geliştirmeye tabi olmuşlardır.

Aralık 2014 itibari ile, toplam 12.852 öğretmen, hizmet içi eğitim kapsamında, sınıf düzeyinde CSE etkin sunumunda eğitim almış ve daha 25.017 öğretmene 2015 yılı sonuna kadar eğitim verilmiştir.. Tüm sınıflar için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretim ve öğrenme materyalleri de üretildi ve okul düzeyinde CSE’nin kalitesi ve sunumunu izlemek içi Ulusal ve İl Standartları Görevlileri eğitim görmüştür.

Bir durum tespit çalışması anketi, öğretmenler ve öğrenciler arasında bilgi düzeylerini ve bunun yanı sıra davranışlarını inceledi. Aynı zamanda, eğitim sektöründeki CSE sunumunun mevcut durumunun da ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine ergen ve genç insanların erişimini ne derecede kolaylaştırdığının bir resmini sağladı. Yeni müfredatın gelişmiş programlama için belirlenen ‘şampiyon okulları’ ile ülkedeki tüm okullarda yaygınlaştırılması beklenmektedir.

Standart öğretmen eğitimi yanı sıra, tüm okullarda tutarlı müfredat ve malzemeleri, ‘şampiyon okulları’ da akran eğitim programları ve sağlık hizmetlerine açık bağlantılar sunmaktadırlar. Bu varyasyon aynı zamanda karşılaştırma ve iki tür programlama arasında sonuçların analizi için fırsatlar sunacaktır.

Kanıtları, özellikle başlangıç anketi sonuçlarını kullanan bir aidiyet oluşturmanın uygulama süreci için gerekli olduğu kanıtlanmıştır. Projenin ölçeği ve azim düzeyi göz önüne alındığında, birden fazla sektör katılımı- Sağlık, eğitim, kalkınma, gençlik ve spor bakanlıkları da dâhil olmak üzere aynı zamanda sivil toplum kuruluşları (STK) ve diğer ortaklar -benzer şekilde hem aidiyeti hem de sürdürülebilirliği artırmada hayati önem taşımaktadır.

Kaynak: Dünya Eğitim Forumu sunumu, Zambiya Eğitim Bakan Yardımcısı 2015 Mayıs (Alice saili, UNESCO Zambiya, kişisel iletişim, 2015 10 Haziran).

1

GİRİŞ


1 GİRİŞ

Yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimi (CSE) son yıllarda giderek artan bir ilgi ve dikkat çekmektedir. Bu küresel olarak artan siyasi taahhüt ve uzman rehberliği, standartlar, müfredat ve pratikte CSE uygulanmasını güçlendirmek için geliştirilen diğer araçlar ile ispatlanmış ve desteklenmiştir. Dünya çapında, cinsel sağlık eğitimini sağlamak için geniş bir yelpazede farklı yaklaşımlar vardır.

Bu rapor CSE uygulanmasının durumuna ve küresel düzeyde kapsamına genel bir bakış sağlar, mevcut kaynaklar ve çalışmaların analizi ile oluşturulan 48 ülkede CSE durumuyla ilgili özel bilgilerden yararlanır. CSE’nin sağlanması açısından en iyi uygulama geliştirilmeye devam etmektedir.

Mevcut rapor CSE için kanıt temelini inceler ve her bölgeden bir dizi vaka çalışması ile CSE’nin sunumunda yeni uygulamalara öncülük eden, standartları oluşturan girişimleri araştırır. CSE’nin küresel uygulamasını izlemeyi hedefleyen periyodik raporlar serisinin ilkini temsil eder.

Kapsamlı yaşam becerilerini geliştirmek

temelli cinsel sağlık eğitimi gençlere

ilişkiler ve cinsellikle ilgili bilinçli,

sağlıklı ve saygılı seçimler yapmaları için

bilgi ve beceri kazanmaları konusunda

yardımcı olur.

1.1 YAŞA UYGUN YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ TANIMLAMA

UNESCO ile UNAIDS, UNFPA, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yayınlanan Cinsellik Eğitimi hakkında Uluslararası Teknik Rehberlik (ITGSE) HIV’a cevabın bir parçası olarak Cinsel Sağlık Eğitimi programları planlama ve öğretimine yönelik amaçlar, hedefler, sonuçlar, içerik ve uygulama yaklaşımlarına yönelik kapsamlı bir inceleme sunmaktadır. ITGSE gönüllülüğe dayanır ve Cinsel Sağlık Eğitimi bilimsel açıdan doğru, gerçekçi, yargılayıcı olmayan bilgi vererek cinsel sağlık hakkında yaşa uygun, kültürel açıdan alakalı bir öğretim yaklaşımı’ olarak tanımlar (UNESCO, 2009). Bu tanım, Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı (ICPD) tarafından sağlanan ve cinsel sağlık eğitiminden ‘yaşa uygun olması, mümkün olduğu kadar erken başlaması, olgun bir biçimde karar vermeyi beslemesi ve özellikle cinsiyet eşitsizliğini iyileştirmeyi amaçlaması gereken’, ergenlerin sağlığını artırmaya yönelik bir yaklaşım olarak söz eden orijinal ifadelere dayanmaktadır (UNFPA, 2014a). Her iki tanım da, DSÖ’nün hayatın her safhasında insan gelişiminin doğal bir parçası olan ve fiziksel, psikolojik, ruhsal ve sosyal bileşenleri içeren daha geniş bir kavram olarak insan cinselliği tanımına dayanmaktadır (DSÖ Avrupa 1999/2001).

UNFPA (2014), DSÖ Avrupa ve Sağlık Eğitimi için Alman Federal Bürosu (BzgA) (2010) ve Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu (IPPF) (2010) da dahil olmak üzere –yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimine yönelik küresel anlamda büyüyen hareketin ve desteğin bir parçası olarak ve saha evrilip geliştikçe, uluslararası toplum da kendi kurumsal himaye alanı ve önceliklerini yansıtan farklı vurgularla ve işleyen tamamlayıcı tanımlarla bunun üzerine eklemeler yapmışlardır (daha fazla bilgi için Ek 2’ye bakınız). Yaklaşımlarında tutarlı olan şey cinsel sağlık eğitiminin insan1haklarına2, 3 ve çocuklar, ergenler ve gençlerin güçlendirilmesine güçlü bir biçimde odaklanması ve bir gencin kendi vücudu, ilişkileri ve cinselliği hakkında eğitim alma hakkına ilişkin temel ilkeyi teşvik etmesidir.

2 2 Bkz. Nüfus ve Kalkınma Komisyonu Karar no 2009/1. http://www.un.org/en/development/desa/population/commission/pdf/42/CPD42_Res2009-1.pdf (14 Mayıs 2015 tarihinde erişilmiştir).

3 Bkz. Nüfus ve Kalkınma Komisyonu Karar no 2012/1. http://www.un.org/esa/population/cpd/cpd2012/Agenda%20item%208/Decisions%20and%20resolution/Resolution%202012_1_Adolescents%20and%20Youth.pdf (14 Mayıs 2015 tarihinde erişilmiştir).

1. GİRİŞ 13

Cinsel Sağlık Eğitimi tanımlamadaki ve kapsamlı programlamayı oluşturan unsurlardaki ana zorluklardan bir tanesi ulusal politikalar ve müfredat içerisinde kullanılan farklı terminolojilerden kaynaklanabilir. Yapılandırılmışcinsel sağlık eğitiminin farklı yönlerine vurgu yapılırken farklı ülkeler tarafından birçok farklı isim kullanılmaktadır. Bunlar; koruma eğitimi, ilişkiler ve cinsellik eğitimi, aile yaşantısı eğitimi, HIV eğitimi, yaşam becerileri eğitimi, sağlıklı yaşam biçimleri eğitimi ve can güvenliğinin temellerini kapsamaktadır. Bununla birlikte bu programların çekirdek unsurları benzerlikler sergilemekte de kapsamlı cinsellik eğitiminin bazı yönlerini ya da birçok yönünü içermektedirler.

Yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin, cinsellik eğitimi, HIV eğitimi ve genel yaşam becerileri ve sağlık eğitiminden daha fazlasını kapsadığı anlayışıyla ve bunların her birini tek başlarına alarak kapsamlı cinsellik eğitimi terimi bu belge boyunca tüm bu programları tarif etmek amacıyla kullanılmıştır.

Örgün eğitimin başlangıcından itibaren itina ile aşamalandırılmış bir süreç içerisinde bilimsel olarak doğru, yargılayıcı olmayan, yaşa uygun ve toplumsal cinsiyet hassasiyeti taşıyan Cinsel Sağlık Eğitimi tüm çocukların ve gençlerin faydalanabileceği bir araçtır. Kapsamlı yaşam becerilerine dayalı Cinsel Sağlık Eğitimi gençlerin ilişkiler ve cinsellik üzerine bilinçli, sağlıklı ve saygılı kararlar almalarını sağlayacak bilgi ve becerileri elde etmesine yardımcı olur.

Gençlerin CSE erişimi, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi uyarınca hükümetlerin genel sağlığı, refahı ve insan onurunu ve özellikle önyargısız, bilimsel olarak doğru cinsellik eğitimi sağlanmasını garanti altına almasını gerektiren uluslararası kabul görmüş insan haklarına dayanmaktadır.

Bu haklar uluslararası olarak kabul ve tasdik görmüş anlaşmalarca korunmakta ve CSE erişimin eksikliği yaşam, sağlık, ayrımcılık yapılmaması ve bilgi haklarını garanti altına alan yükümlülüklere uymanın önünde bir engel olarak varlığını sürdürmektedir.Bu görüş Çocuk Hakları Komitesi Bildirgesi, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın

Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) ve Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Komitesi tarafından da desteklenmektedir.

Bu hakları tanıma konusunda tekil olarak devletlerin kendilerini adamışlıkları uluslararası toplum ve özellikle - 2009/12 ve 2012/13 nolu kararlarında - hükümetleri gençlere insan cinselliği, cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve cinsiyet eşitliği konularında kapsamlı eğitim vermeye davet eden Nüfus ve Kalkınma Komisyonu tarafından tekrar teyit edilmiştir.

Kaynaklar: İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi; Nüfus ve Kalkınma Komisyonu (CPD).

Dünya nüfusunun yüzde 40’ından fazlası 25 yaşın altındadır, bu da dünyanın gördüğü en büyük genç neslini temsil ediyor.

Sahra altı Afrika’da,15 ila 24 yaş arası genç kadınlar, HIV ile yaşayan genç erkeklerin neredeyse iki katıdır.

Küresel olarak, gençlerin sadece yüzde 34’ü HIV’in önlenmesi ve iletilmesi hakkında doğru bilgiyi verebilmektedir.

Dünya çapında, 15-19 yaşlarındaki 15 milyondan fazla kız her yıl doğum yapmaktadır; gelişmekte olan ülkelerdeki genç kadınların yüzde 19’u, 18 yaşına gelmeden önce hamile kalmaktadır.

Ergen kızlar ve genç kadınlar, tüm dünyadaki güvenli olmayan kürtajların yüzde 40’ını oluşturuyor ve bu yaş grubunda her yıl 2,5 milyon güvensiz kürtaj meydana geliyor.

Ergen gebeliklerin önemli bir kısmı tecavüz sonucu gerçekleşmekte ve çoğu doğum erken evlilik bağlamında gerçekleşmektedir.

Dünyadaki üç kadın ve kız çocuğunda tahmini olarak biri, çoğu zaman yakın ilişkide oldukları eşleri tarafından, fiziksel ve / veya cinsel taciz yaşamakta olduğunu belirtmektedir, bu da cinsiyete dayalı şiddeti en yaygın insan hakları ihlallerinden biri haline getirmektedir.

Düşük gelirli ülkelerde 15-19 yaş arasındaki genç kızlarda gebelik ve doğum önde gelen ölüm nedenidir.

KUTU 1: İNSAN HAKLARINA DAYALI

KUTU 2: GENÇLERİN CİNSEL SAĞLIĞI VE ÜREME SAĞLIĞI


1.2 YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ’NİN FAYDALARI İÇİN KANIT

Başta cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları, HIV’ıive istenmeyen gebelikleri azaltmaya katkı sağlamak olmak üzere; cinsel sağlık eğitiminin cinsel sağlık ve üreme sağlığı (SRH) üzerinde olumlu bir etkisi olduğuna ilişkin açık kanıtlar bulunmaktadır. CSE cinsel aktiviteyi hızlandırmaz ancak daha güvenli cinsel davranışlar oluşmasına olumlu bir etkisi vardır ve ilk cinsel ilişkiyi erteleyebilir (UNESCO, 2009). 2014 yılında okul temelli CSE programlarına yönelik olarak yapılmış bir gözden geçirme; HIV’le ilgili daha fazla bilgiye, kondom kullanımına ve cinsel ilişkiyi reddetmeye ilişkin daha fazla öz yeterliliğe sahip olunduğunu, daha fazla gebelikten korunma yöntemi ve prezervatif kullanıldığını, daha az cinsel partner sayısına sahip olunduğunu ve ilk cinsel birleşmenin daha geç olduğunu ortaya koymuştur (Fonner ve diğerleri, 2014). Avrupa, ABD, Nijerya ve Meksika’daki 41 rastgele kontrollü deneye yönelik bir Cochrane incelemesi de

kapCSE’nin istenmeyen ergen gebeliklerini engellediğini teyit etmiştir (Oringanje ve diğerleri, 2009). Kenya’da 6000’den fazla CSE almış öğrenciyi kapsayan bir çalışma, öğrenciler orta öğretime geldiklerinde CSE almamış olan yine 6000’den fazla başka öğrenciye oranla cinsel olarak aktif olanlar arasında daha geç ilk cinsel ilişki ve daha fazla kondom kullanımına yol açmıştır (Maticka-Tyndale, 2010).

UNAIDS ve Afrika Birliği kapsamlı cinsel sağlık eğitiminin kondom kullanımını, gönüllü HIV testi yaptırmayı ve ergen kızlar arasında gebeliği azaltmaya etkisi olduğunu kabul etmiş ve kapsamlı, yaşa uygun cinsellik eğitimini Afrikalı genç kadınlar ve kızlar arasında HIV’a cevap vermeyi hızlandırmak ve AIDS salgınını sonlandırmak için beş kilit öneriden biri olarak saymışlardır (UNAIDS ve Afrika Birliği, 2015).

Cinsel sağlık eğitiminin alanı geliştikçe; cinsel sağlık ve üreme sağlığı üzerindeki etkiyi artırmak için cinsiyet, güç ilişkileri ve insan hakları üzerindeki odak da artmaktadır. İçeriği cinsiyet ve haklara entegre etmek cinsellik eğitimini daha da etkili hale getirmektedir (UNFPA, 2014a). 22 adet müfredata dayalı Cinsel sağlık eğitimi programı üzerinde yapılan bir inceleme cinsiyet ya da güç ilişkilerini ele alan programların yüzde 80’inin gebelik, çocuk sahibi olma veya cinsel yolla bulaşan hastalıkların ciddi oranda azalmasıyla ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu programlar cinsiyet

ya da gücü ele almayan programlara oranla beş kat daha etkili olmuşlardır (Haberland, 2015). CSE gençlere ortam ve davranışlarını eleştirel olarak yansıtma gücü vermekte ve HIV enfeksiyon oranları da dahil olmak üzere sağlık çıktılarını geliştirmede önemli etken faktörler olan cinsiyet eşitliği ile adil sosyal normları teşvik etmektedir. Cinsel sağlık eğitiminin etkisi; özellikle gebelik önleyici seçeneklere ilişkin, bir dizi yüksek kalitede, genç dostu hizmet ve içeriğine tam erişimi yaygınlaştırma çabalarıyla birlikte verildiğinde de ayrıca artmaktadır (UNESCO, 2011a).

Eğitim sektöründeki kanıtlara yönelik bir gözen geçirme de cinsellik eğitimi vermenin gençlerin ilk cinsel ilişki yaşlarını artırmak ve kondom dahil olmak üzere gebelik önleyici kullanmak için gerekli bir beceri olan özgüveni oluşturduğunu ortaya koymuştur (Unterhalter ve diğerleri, 2014). CSE bilgiyi ve kendine saygıyı artırma, tavırları, cinsiyet normlarını ve sosyal normları değiştirme ve öz yeterlilik geliştirme üzerinde kanıtlanmış bir etkiye sahiptir.

Cinsel sağlık eğitimi, cinsel aktiviteyi

hızlandırmamaktadır ama daha güvenli

cinsel davranışlar üzerinde olumlu bir

etkisi vardır ve cinsel ilişki başlangıç

yaşını geciktirebilir

(UNESCO, 2009).

VAKA ÇALIŞMASI 2: BİRLEŞİK KRALLIK’DA İSTENMEYEN GEBELİKLERİN AZALTILMASI

Çoğu Batı Avrupa ülkesinde ergenler arasında istenmeyen gebeliklerin oranı son yıllarda istikrarlı bir biçimde azalmaktadır. Bununla birlikte Birleşik Krallıktaki ergen gebelik oranı bölgedeki en yüksek orandı ve Birleşik Krallık hükümeti bu konuyu ele almayı kararlaştırdı.

İngiltere ve Galler 1998’le 2013 arasında 18 yaş altı doğum oranlarında yüzde 56’lık bir azalma yaşadı (Ulusal İstatistik Bürosu, 2015). Bu başarı, gençlerin ihtiyaçlarını karşılamak için CSE sağlama, hizmetlere daha kolay erişim ve sağlık uzmanları yetiştirmede daha yaygın gebelik önleyici kullanımını teşvik etmeyi hedefleyen Ulusal Ergen Hamilelik Stratejisine atfedilmiştir.

Kaynak: Birleşik Krallık Ergen Hamilelik Bağımsız Danışmanlık Grubu final raporu, 2010 ve kişisel iletişim (Roger Ingham, Southhampton Üniversitesi, 11 Haziran 2015).

1. GİRİŞ 15

1.3 GENÇLERİN YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ TALEPLERİ

Küresel çapta gençlerin cinsellik eğitimine yönelik ihtiyacı artan bir biçimde tanınırken, bu tanımayı ulusal olarak uygulanan programlara dönüştürmede eşitsiz bir ilerleme söz konusudur. Gençlere cinsel sağlıkları, üreme sağlıkları ve hakları hakkında en temel bilgiler bile genellikle verilmemektedir. Kapsamlı cinsellik eğitimi programlarının uygulanması ve kaynaklandırılması dünyanın pek çok kısmında bir zorluk olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte özellikle daha güçlü cevaplar, sürekli adanmışlık ve kaynakların artırımına yönelik çağrı yapan gençlik hareketleriyle birlikte kapsamlı cinsellik eğitimine yaygın erişim sağlamaya yönelik küresel bir hareket canlandırılmıştır.

Bunun sonucunda gençlere yönelik cinsellik eğitimi ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetleri 2015 sonrası kalkınma gündeminde belirgin bir biçimde ön plana çıkmaktadır. 2011 yılında da kanıtlandığı üzere gençlerin bizzat kendileri

cinsellik eğitimi haklarını giderek artan bir biçimde talep etmektedirler.

Mali Eylem Çağrısı; 2011 Afrika’da AIDS ve Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar Uluslararası Konferansı (ICASA); 2012 Bali Küresel Gençlik Forumu Deklarasyonu; 2014 Colombo Gençlik Deklarasyonu. Ayrıca BM Çocuk ve Gençlik Majör Grubu da, BM süreçlerine ilişkin Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerindeki en üst düzey önceliklerinden biri olarak kapsamlı cinsellik eğitimini vurgulamaya devam etmektedir.

2015 sonrası kalkınma gündemine ilişkin istişareler içerisinde başta ‘Haklarımı Gördünüz mü?’ gençlik koalisyonu yoluyla olmak üzere gençler ısrarla cinsellik eğitimini savunmuşlardır. HIV üzerine çalışan bir gençlik kuruluşları koalisyonu olan PACT, UNAIDS stratejilerinin güncellenmesi ve genişletilmesine ilişkin istişare sürecinde cinsellik eğitimine yönelik ihtiyaca vurgu yapmıştır.

VAKA ÇALIŞMASI 3: BANGLADEŞ’TE TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ ODAKLI YAKLAŞIM

Son zamanlarda ortaya çıkan bir Nüfus Konseyi inisiyatifi olan BALIKA, Bangladeşli ergen kızlar üzerinde Hepsi Bir Müfredat’ın etkisini değerlendirmek istemiştir. Kızların önemli bir bölümünün 18 yaşından önce evlendiği bir ortamda, bu değerlendirme erken evlilik, çocuk evlilikleri ve zorla evlendirme uygulamalarını ertelemede neyin etkili olduğuna ilişkin belirli veriler oluşturmayı hedeflemekteydi.

BALIKA çalışması 12 ila 19 yaşındaki kırsalda yaşayan ergen kızlar arasında toplumsal cinsiyet eşitliği ve hak farkındalığına ilişkin değer ve tavırları araştırmıştır. Toplumsal cinsiyet eşitliği, okur yazarlık, eğitimin gerekliliği, kadının ailedeki rolü, erkeklik, evlilik ve şiddet hakkında sorular sorulmuştur.

Bulgular; yaşa, medeni duruma ve eğitim seviyesine bakılmaksızın tüm ergenlerde toplumsal cinsiyet eşitliği hakları üzerine eğitime ihtiyaç olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle evli olan, okula gitmeyen ve daha düşük eğitimsel kazanımlara sahip ergen kızların bağımsızlık ve şiddet görmemek de dahil olmak üzere kendi haklarının daha az farkında oldukları ortaya çıkmıştır. Bu haklara ilişkin farkındalık, tavırların değiştirilmesi ve ergenlere zararlı kültürel normlar ve uygulamalarla başa çıkma ve bunları değiştirme gücünün verilmesinde etkilidir.

Göstergeler, kendi sağlık ve refahlarını en iyi duruma getirme açısından özellikle dezavantajlı genç kızların ihtiyaçlarını ele almak maksadıyla kapsamlı ve etkili programlara yönelik talebi göstermiştir. Kilit bulgular programların öğretmenlere yönelik eğitim ve desteğin geliştirilmesini, ebeveynlerin de kapsanmasını ve hem genç kızlar hem de öğretmenler için tamamlayıcı danışmanlık programlarının hayata geçirilmesini sağlamıştır.

Kaynaklar: UNFPA. 2015. Kapsamlı Cinsellik Eğitimi Programlarının Değerlendirilmesi: Cinsiyet ve güçlendirme sonuçlarına yönelik bir odak New York, UNFPA; Nüfus Konseyi. 2014. Kanıttan eyleme: BALIKA projesinin 2013 temel değerlendirme anket sonuçları; kişisel iletişim (Sajeda Amin, Nüfus Konseyi, 11 Haziran 2015).

2

FARKLI BAĞLAMLARDA YAPILANDIRILMIŞ

CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ KONUMLANDIRMAK


2

FARKLI BAĞLAMLARDA YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ KONUMLANDIRMAK

Her bir yaş grubuna ve gelişim aşamasına uygun olan bilgiyi geliştiren etkili cinsel sağlık eğitimi, yapı taşı yaklaşımıyla çocuk ve yetişkinlerin ihtiyaç ve kapasitelerine cevap vermektedir. Yaşa uygun içerik, gençlerin ilişkiler ve cinsellik konularında bilinçli, sağlıklı ve saygılı kararlar alma kabiliyetini geliştirmesi ve güçlendirmesi konusunda etkili olan bir kapsamlı CSE için ön koşuldur.

Uluslararası standartlar ve rehberlik, tıpkı müfredattaki herhangi bir diğer öğe gibi CSE de zaman içerisinde dikkatlice aşamalandırılmış bir süreçle bilgi ve beceri geliştirecek şekilde çocuklukta erkenden başlamasını ve ergenlik ile yetişkinlikte de devam etmesini önermektedir (DSÖ Avrupa Bölge Ofisi ve BZgA, 2010; UNESCO, 2009). Genellikle konular çok geç öğretilmektedir.Örneğin gençler çoktan ergenliğe girdikten ya da ilk adet tecrübesi yaşadıktan sonra. CSE gençlerin gelişim ve kapasitelerinin tüm aşamalarına onları uygun biçimde hazırlamak için cinsel aktiviteler başlamadan önce başlamalıdır, gençlerin değişen ihtiyaçlarına cevap vermelidir ve bilgi, tavır ve becerilerini geliştirmelidir. Uluslararası Cinsellik Eğitimi Teknik Kılavuzu (UNESCO, 2009) 5 ila 18+ yaşlara yönelik kapsamlı bir CSE programı oluşturan, yaşa uygun bir konu ve öğrenim hedefleri bütünü sunmaktadır. Avrupa’da Cinsellik Eğitimi Standartları kapsamlı Cinsel sağlıkeğitimine doğumdan itibaren başlamayı önermektedir.

Ergenlik esnasında olumlu anlamda kendine saygı ve sağlıklı davranışlar oluşturmanın yaşam boyu süren etkileri olduğu bilinmektedir. CSE, iyi birCS/ÜS ve sağlık gözeten davranışların yanı sıra gelecekteki sağlıklı ilişkilerin de temelini oluşturmaya katkıda bulunmaktadır. 10 ila 14 yaş arasında bulunan çok genç ergenlerdeki CSE, bu yaşlar çocuklukla ileri ergenlik ve yetişkinlik arasında kilit öneme sahip bir geçiş dönemi olduğundan ve ‘gelecekteki cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve cinsiyetle ilgili tavır ve davranışların zeminini hazırladığından’ (Igras, 2014) kritiktir.

İlköğretim artık dünyanın neredeyse bütün ülkelerinde zorunludur, bu da ilköğretimi çok sayıda çocuğa uygun maliyetle ulaşmak açısından önemli bir araç haline getirmektedir (UNESCO, 2014). CSE ilkokulda başlamak çocukların (çocuk istismarı da dahil olmak üzere) uygunsuz davranışları tanıması ve şikayet etmesinin yanı sıra kendi vücutlarına ve insanlarla ilişkilerine karşı sağlıklı davranışlar geliştirmesini de sağlamaktadır.

10 ila 14 yaş arasında bulunan çok genç

ergenlerdeki yapılandırılmış Cinsel sağlık

eğitimi, bu yaşlar çocuklukla ileri ergenlik

ve yetişkinlik arasında kilit öneme

sahip bir geçiş dönemi olduğundan ve

‘gelecekteki cinsel sağlık ve üreme sağlığı

ve toplumsal cinsiyet eşitliği ilgili tavır ve

davranışların zeminini hazırladığından’

(Igras, 2014) kritiktir.

2.1 SAĞLIKLI DAVRANIŞLARIN GELİŞMESİ İÇİN YAŞA UYGUN İÇERİK

2. FARKLI BAĞLAMLARDA YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ KONUMLANDIRMAK 19

2.2 YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ İÇİN BÖLGESEL TAAHHÜTLER

VAKA ÇALIŞMASI 4: ESTONYA’DA MALİYET ETKİNLİĞİ

Yapılandırılmış Cinsel sağlık eğitiminin maliyet verimliliği üzerine yapılan bir çalışma, ulusal çapta zorunlu bir Cinsel sağlık eğitimi programı sunmanın potansiyel maliyet tasarruflarına dikkat çekmektedir. Estonya’da, genç-dostu cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerinin yanı sıra 7-16 yaş arasındaki öğrenciler için zorunlu bir program hayata geçirildi. Programın hayata geçirilmesinin maliyeti 5.6 milyon $ oldu.

2001-2009 yılları arasında; 4,280 istenmeyen gebelik, 7,240 cinsel yolla bulaşan enfeksiyon olgusu ve 1,970 HIV enfeksiyonu da dahil olmak üzere tahmini 13,490 olumsuz sağlık durumu engellenmiştir. Maliyet fayda analizinde, yalnızca engellenen HIV enfeksiyonları ve HIV tedavi masrafları göz önüne alındığında dahi Cinsel sağlık eğitiminin tüm HIV enfeksiyonlarının yüzde 4’ünün engellenmesinden sorumlu olması bile yalnızca uygun maliyetli değil, aynı zamanda maliyet tasarrufu da sağlayan bir müdahale olmasına yetmiştir.

Kaynak: UNESCO. 2011. Okul temelli cinsellik eğitimi: Altı ülkede maliyet ve maliyet etkinliği çalışması.

Paris, UNESCO.

Kapsamlı cinsellik eğitiminin geliştirilmesi ve uygulanmasında farklı bölgeler, güçlü bir politik irade ortaya koymaktan kapsamlı cinsellik eğitim programını geliştirmeye ve buna yatırım yapmaya kadar birçok farklı alanda liderlik sergilemişlerdir.

Batı Avrupa bundan 50 yıl önce okul temelinde cinsellik eğitim programlarının başlatılmasına öncülük etmiştir. Okullarda cinsellik eğitimi programlarının uzun süredir devam ettiği İsveç, Norveç ve Hollanda gibi ülkeler; cinsellik, cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve haklarıyla (SRHR) ilgili konuların okullarda açıkça tartışılmasının daha hassas olduğu Doğu Avrupa ve Orta Asya (EECA) ülkelerine oranla ciddi anlamda daha düşük ergen doğum oranlarına sahiptir. Örneğin 2001 yılından sonra Estonya’da cinsellik eğitiminin geliştirilmesi ile gençler arasındaki cinsel sağlık göstergelerinde istikrarlı bir artış olması arasında zaman içerisinde güçlü bir bağlantı olduğu birçok araştırma sonucuyla ortaya koyulmuştur. Bu güncel gelişmeler, okullarda zorunlu cinsellik eğitim programlarının geliştirilmesiyle birlikte genç-dostu cinsel sağlık hizmetleri verilmesindeki gelişmelere bağlanmıştır (UNESCO, 2011a). Avrupa içerisinde, Dünya Sağlık Örgütü Bölge Ofisi, bölgede cinsellik eğitimine yönelik kalite standartlarını uygulamada karar alıcılar, eğitim ve sağlık alanındaki yetkililer ve diğer paydaşları destekleyecek bir çerçeve sağlayan Avrupa’da Cinsellik Eğitimi Standartlarını geliştirmiştir.

2008 yılında Latin Amerika ve Karayipler’in sağlık ve eğitim bakanları Eğitim Yoluyla Korumaya İlişkin Bakanlıklar Deklarasyonunu imzalayarak cinsellik eğitimine bağlılıklarını ilan etmişlerdir.

Hükümetler; stratejilerini entegre etme ve bölümler arası koordinasyonu sağlama sözü vermiş ve “kapsamlı cinsellik eğitimi ve HIV/STI’yı önlemek de dahil olmak üzere cinsel sağlığın iyileştirilmesinde birden fazla sektörü kapsayan stratejiler’ uygulamak ve bunları geliştirmek hususunda mutabık kalmışlardır (UNAIDS, 2009). Arjantin, Uruguay, Kolombiya, Dominik Cumhuriyeti, Küba, Peru ve Meksika da kapsamlı cinsellik eğitimini zorunlu hale getirerek ulusal hukuki çerçevelerini geliştirmişlerdir.

Benzer şekilde Doğu ve Güney Afrika’da, ergenler ve gençlere yönelik ‘Kapsamlı CSE ve Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetlerine Bakanlık Seviyesinde Bağlılık’ ile görüldüğü üzere kapsamlı cinsellik eğitimine erişim sağlanacağına ilişkin politik iradenin karar verici seviyede de ortaya konacağı gösterilmiştir. Bu kilit öneme sahip sonuç; ‘iyi kalitede, kapsamlı, yaşam becerilerine dayanan HIV ve cinsellik eğitimine (kapsamlı cinsellik eğitimi) ve genç-dostu cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine tüm ergenlerin ve gençlerin erişiminin sağlanmasını’ açık bir biçimde öncelik olarak kabul etmekte ve kültürel olarak uygun bir yaklaşımı benimsemektedir (UNESCO, 2013c).

Asya-Pasifik bölgesi geleneksel olarak, çoğu ülkenin ulusal HIV stratejilerine daha geniş kapsamlı cinsellik eğitimini de entegre etmesiyle birlikte HIV eğitimini uygulamada oldukça olumlu bir politika ortamına sahiptir (UNESCO, 2012a). 2013 yılındaki Asya ve Pasifik Nüfus ve Kalkınma Konferansında alınan kararlar cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve haklarını herkese, özellikle de en fakir ve en dışlanmış topluluklara sağlamaya odaklanmıştır.


Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin etkili olabilmesi için belirli bağlamlara ve gençlerin belirli ihtiyaçlarına uygun bir biçimde cevap vermesi gerekmektedir. Bu içerik kültüre uygun programlamanın merkezindedir ve cinsiyet, cinsel ilişki ve cinsellikle ilgili olarak kültürlerin verdiği (bazen olumlu, bazen olumsuz) mesajları anlamayı kapsamaktadır. Bu, cinsiyetçilik, cinsel ve cinsiyet temelli şiddet, HIV ve AIDS, çocuk evlilikleri ve zararlı geleneksel uygulamalar gibi başlıklara odaklanmayı içerebilir. Tüm müfredatta olduğu gibi kapCinsel Sağlık Eğitimi de ulusal yasa ve politikalara uyumlu olarak verilmelidir.

İçeriğin bir miktar uyarlanması açık bir biçimde önemli olsa da genç bir bireyin vücudu, ilişkileri, cinsel davranışları ve sağlığı hakkında doğru ve zamanında eğitim alma hakkı en önemli temel prensiptir. Bu sebeple kaliteyi sürdürmek ve uluslararası standartları karşılamak bakımından elzem olan belirli ana başlıklar bulunmaktadır (UNESCO, 2013a; UNESCO, 2011b).

UNAIDS Eğitim üzerine Kurumlararası Görev Ekibi ile istişare içerisinde UNESCO tarafından hazırlanmış olan Bölüm 3.4 Kutu 3’teki gösterge çerçeve, belirli ulusal ve yerel bağlamlara uyacak şekilde içeriği uyarlamaya yardımcı olması için kullanılabilecek araçlardan biridir. Bu araç özel olarak HIV ve AIDS’e odaklansa da, kriterlerin büyük çoğunluğu - özellikle ‘arzu edilen’ şeklinde sınıflandırılmış

olanlar’ - istenmeyen gebelikler de dahil olmak üzere daha geniş anlamda cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile toplumsal cinsiyet eşitliği ile ilgili konuları ele almada konu ile büyük oranda alakalıdır.

Cinsel Sağlık Eğitimi ulusal yasal çerçeveyi yansıtmalıdır ancak cinsiyet, yaş, sağlık durumu, gebelik veya diğer sebeplere dayalı - bazı durumlarda bunları suç olarak saymak da dahil olmak üzere - ayrımcılığı koruyup kollayan yasalar gibi ve politikalar gibi ergen sağlık ve refahına olumsuz etki yapabilecek zararlı yasa ve politikaları gözden geçirmek ve reforme etmek için hala ulusal çabalara ihtiyaç duyulmaktadır. Ergenlerin ve gençlerin hizmet, bilgi ve eğitime erişmesini engelleyen hukuki engeller ve politika kısıtlılıklarını ele almak da eşit derecede önemlidir. Örneğin 2005 yılında kabul edilmiş olan Güney Afrika’nın Çocuk Yasası HIV testi ve gebelik önleyiciler için rıza yaşını 12’ye indirmiş ve dolayısıyla genç erkeklerin yüzde 11’inin ve genç kadınların yüzde 12’sinin 15 yaşından önce cinsel olarak aktif hale geldiği bir ülkede ergenlere yönelik cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine erişimi genişletmiştir (UNICEF, 2011). Güney Afrika Yasa Komisyonu’nun bu kararı, hem HIV salgınının gerçeklerini hem de ergenlerin gelişen ve değişen kapasitesini kabullenme ihtiyacı ile ortaya çıkmıştır. Değişimin raporlanan sonuçlarından biri, HIV testlerine daha fazla erişim gerçekleştirilmiş olmasıdır (UNAIDS, 2013b)

Veliler, özellikle daha küçük yaş gruplarında, cinsellik, ilişkiler ve sağlık konularında çocuklarıyla iletişim kurmada önemli bir rol oynayabilirler. İster cinsel sağlık eğitiminin kabullenilmesi, ister HIV testi veya gebelik önleyici malzemelere erişimile ilgili olsun, çalışmalar velilerin olumlu tavırlarının çocuklarının tavırlarını da etkilediğini defalarca göstermiştir. Veliler ve aileler cinsiyet rolleri, cinsellik ve ergenlerle gençlerin toplum içerisindeki statüleriyle ilgili tavırları, normları ve değerleri şekillendirmede kilit bir rol oynarlar (Svanemyr ve diğerleri, 2015)

Ailenin hayatla barışık yaklaşımlara ve birlik-beraberliğe ilişkin değerleri de gençlerin inanca ve değerlere dayalı öğrenim kaynaklarında merkez ilkelerdir. HIV salgınına cevaben inanca dayalı yaklaşımlar dikkate değer bir güç, yenilik ve değer sergilemektedir. Benzer biçimde, insan onurunu yüceltme ve korumanın bir yolu olarak cinsel sağlık eğitimine inanca ve değerlere dayalı destek sağlamak, cinsel sağlık eğitiminin evrimi boyunca dile getirilmiştir.

Bununla birlikte gençler genellikle ilişkiler ve cinsellikle ilgili olarak ailelerinden farklı kaynaklardan öğrendiklerini belirtmektedirler. Birçok ebeveyn cinsellik eğitimi verme konusunda kendisini rahatsız hissedebilir ve yetersiz hazırlığa sahip olabilir ve bu sebeple aile içerisindeki herhangi bir tartışmayı desteklemesi açısından okulların bu rolü üstlenmesini desteklemektedir (DSÖ Avrupa Bölge Ofisi ve BZgA, 2010). Ebeveyn ve toplum desteği ya da direnci, hem okul içerisinde hem de okul dışında gençlere yönelik kapsamlı Cinsel sağlık eğitiminin uygulanmasını sağlayan ya da bunu engelleyen önemli bir faktör olarak yaygın biçimde kabul edilmektedir.

Veliler ve aileler cinsiyet rolleri,

cinsellik ve ergenlerle gençlerin toplum

içerisindeki statüleriyle ilgili tavırları,

normları ve değerleri şekillendirmede

kilit bir rol oynarlar

(Svanemyr ve diğerleri, 2015)

2.3 YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ İÇERİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

2.4 TOPLULUKLAR VE EBEVEYNLER İLE ÇALIŞMAK

2. FARKLI BAĞLAMLARDA YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ KONUMLANDIRMAK 21

Cinsel sağlık eğitimine yönelik toplumsal tavır üzerinde belirli bir etkisi olan kimi siyasi ya da dini grupların cinsel sağlık eğitimine yönelik mevcut muhalefetine karşın, dünyanın pek çok yerindeki ebeveynler okula dayalı cinsel sağlık eğitimini desteklemektedir. Son zamanlarda Çin’de internet üzerinden yapılan bir araştırmada, soru sorulanların yüzde 90’ı aile planlaması ve uygunsuz cinsel yaklaşımlarla nasıl başa çıkılacağı da dahil olmak üzere cinsel sağlık eğitiminin okul müfredatına sokulması yönünde cevap vermiştir (UNESCO, 2014). Benzer biçimde yaşları 15 ile 44 arasındaki Rus kadınların yüzde 88’i; hamilelik, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, doğum kontrolü ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı ile ilgili diğer meseleler hakkında bilgi sağlamak amacıyla okullarda cinsel sağlık eğitimini desteklemektedirler (Federal Devlet İstatistik Servisi (ROSSTAT)/Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığı, 2012). ABD’deki anketler de ebeveynlerin ilk cinsel birlikteliği erteleme ve zamanı geldiğindeyse güvenli cinsel birliktelikte bulunma konularında çocuklarının öğrenim almasını istediklerini göstermektedir (Advocates for Youth, 2008). Doğu ve Güney Afrika ülkelerindeki Demografi

ve Sağlık Araştırmaları (DHS) verileri, ülkelerin büyük çoğunluğunda yetişkinlerin yüzde 60’ından fazlasının 12 ila 14 yaşındaki çocuklara kondom kullanımınınöğretilmesi gerektiğinde hemfikir olduğunu göstermektedir (UNESCO, 2013c).

STKlar ve BM ajansları ebeveynlerin bu konularda etkili olarak iletişim kurmaları için onlara bilgi ve beceri kazandıracak etkin pilot programlar uygulamaktadırlar. Arjantin, Uruguay ve Peru da dahil olmak üzere pek çok Latin Amerika ülkesinde eğitim bakanlıkları çocukların okullardaki faaliyetlerini desteklemek maksadıyla ebeveynlere yönelik materyaller üretmektedirler. Afrika’da sekiz ülkede STKlar ve BM ajansları, cinsel sağlık eğitimine toplumun katılmasını desteklemeye yönelik belirli araçlar geliştirmiştir. Ebeveynlerin - okul yönetim kurulu ya da topluluk içerisindeki çatışmalarda destekçi olarak - okul sağlık eğitimi komitelerine katılması, gençlerin doğru bilgi aldığından ve sorularına verilen cevapların sansürlenmediğinden emin olmak bakımından hayati öneme sahiptir.

VAKA ÇALIŞMASI 5: PAKİSTAN’DA EBEVEYNLERİ DAHİL ETMEK

Pakistanlı STK Aahung toplumun cinsel sağlık ve üreme sağlığı ihtiyaçlarına cevap verecek kültüre uygun stratejiler geliştiriyor. Aahung yaşam becerilerine eğitim programını Sindh eyaletindeki kamu ve özel okullara entegre etmede başarılı olmuş. Kuruluş, geniş çaplı paydaşlarla temas kurma çalışmasının bir parçası olarak ebeveynler ve toplum önderleriyle temasa geçmenin yollarını aramış. Aahung projeye yerel destek sağlamak maksadıyla okul yönetimleri ve topluluk üyeleriyle yakın çalışma yürütmüş. Kuruluş, velileri müfredat hakkında soru sorabilecekleri ve duydukları kaygıları dile getirebilecekleri bir toplantıya davet ediyor. Kapsamlı cinsellik eğitimin yokluğunda gençlerin cinsellikle ilgili bilgilere nereden erişeceklerini tartışıyorlar.

Ebeveynler özellikle gençlerin kendi akranlarından ya da medyadan bilgi alması gibi alternatiflerle karşılaştırıldığında Aahung’un kanıtlara dayalı, hesap sorulabilir ve eğitimli profesyoneller tarafından verilen programının faydalarını kabul ediyorlar. Aahung ebeveynleri bu şekilde işin içerisine dahil etmenin programa olan desteği artırdığını ve projenin uygulanmasında daha az engel olmasıyla sonuçlandığını keşfetmiş.

Kaynak: Aahung STK’nun internet sitesi: www.aahung.org ve kişisel iletişim (Sheena Hadi, Aahung, 19 Mayıs 2015)

3

YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ

VERİLMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ


YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VERİLMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ

Kapsamlı CSE uluslararası, bölgesel ve ulusal seviyelerde hız kazandıkça ve ilgi uyandırdıkça hükümetler de özellikle okul müfredatına yerleştirmeye yönelik en iyi uygulamaya konusunda kılavuzluk aramanın yanı sıra verdikleri bir çeşit yaşam becerisi temelli CSE daha geniş kapsamda sunmak için giderek daha çok tedbir devreye sokuyorlar. CSE tek başına bir konu olarak verilebileceği gibi okul müfredatı içerisindeki ilgili konulara da entegre edilebilir. Bu seçeneklerin; öğretmen eğitimi, müfredatın değerlendirilmesi ve revize edilmesindeki kolaylık, verilen müfredatın benzerliği ve veriliş yöntemleri de dahil olmak üzere uygulamaya doğrudan etkisi vardır.

Ülke içerisinde, entegre edilmiş veya tek başına CSE uygulama seçimleri tipik olarak ulusal politikalar ve müfredatın genel organizasyonuyla bağlantılıdır. Ek 1’deki ülke özet tablosu yaklaşım açısından hayli eşit bir bölünmeyi gözler önüne sermektedir. Tek başına eğitimle entegre edilmiş CSE programlarının etkililik karşılaştırmasına ilişkin kanıtlar hala kısıtlıdır. Bununla birlikte CSE müfredat içerisindeki yerine karar verirken karar alıcıların göz önünde bulundurması gereken elle tutulur farklılıklar bulunmaktadır.

Tek başına bir konu olarak cinsel sağlık eğitimi, ister kendi başına isterse de daha geniş bir tek başına sağlık ve yaşam becerileri müfredatının içerisinde olsun müfredatın geri kalanından ayrılmaktadır. Bu, cinsel sağlık eğitimini zaman ve bütçe kısıtlamaları sebebiyle potansiyel olarak feda edilmeye daha yatkın hale getirir çünkü okul müfredatları tipik olarak fazla kalabalıktır.

Bununla birlikte tek başına bir müfredat, uzman öğretmen eğitme yollarına ve öğrenenlerin eleştirel düşünme becerileri elde etmelerini amaçlayan yaygın eğitim metodolojilerinin kullanımına yönelik fırsatlar da sunar. Öğrenci merkezli metodolojiler, beceri ve değerlerin gelişmesi, grup öğrenimi ve akran bağlantıları gibi CSE vasıtasıyla desteklenen pedagojik yaklaşımlar öğrenme ve eğitim üzerinde daha geniş etkilere sahip dönüştürücü yaklaşımlar olarak artan bir biçimde kabul görmektedir. Ayrıca, tek başına bir konu olarak izlenmesi çok daha kolaydır ki izleme, programlamanın etkililiğinin değerlendirilmesi ve arzu edilen öğrenme sonuçlarının elde edilemediği yerlerde müfredatın revize edilmesi açısından hayati öneme sahiptir.

CSE entegre edildiğinde ya da diğer konuların içerisine aşılandığında; biyoloji, sosyal çalışmalar, ev ekonomisi ya da dini çalışmalar gibi bir dizi konu alanına yayılarak yerleştirilmektedir. Bu model, kalabalık bir müfredat üzerindeki baskıyı azaltabilse de izlemek veya değerlendirme yapmak zordur ve öğretim metodolojilerini geleneksel yaklaşımlarla sınırlandırabilmektedir.

[...] Cinsel sağlık eğitimi vasıtasıyla

desteklenen pedagojik yaklaşımlar

öğrenme ve eğitim üzerinde daha geniş

etkilere sahip dönüştürücü yaklaşımlar

olarak artan bir biçimde kabul

görmektedir.

3.1 MÜFREDATA UYARLAMA

3

3. YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VERİLMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ 25

Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin etkililiğini azami seviyeye çıkarmak için, verdiği bilgi ve beceriler açısından kapsamlı olması ve ayrıca geniş bir alanı kapsaması gerekmektedir. Cinsel sağlık eğitiminin zorunlu olmadığı, müfredat dışı olduğu ya da yalnızca kısmen zorunlu olduğu yerlerde çok sayıda öğrenci dersin yararını göremeyecektir (UNESCO, 2012a). Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimine yönelik bir maliyet etkinlik çalışması, yeterli genç çoğunluğuna erişmek ve kaynakları etkili bir biçimde kullanmak için CSE programlarının zorunlu olması ve devlet okulları vasıtasıyla büyütülmesi gerektiği sonucuna ulaşmıştır (Kivela ve diğerleri, 2014, sf 1-13; UNESCO, 2014).

STKlar müfredat ve yenilikçi ders verme metotları geliştirme ve bunları pilot olarak deneme konusunda kritiktir ancak genellikle programı ulusal çapta uygulayacak kapasiteye sahip değillerdir. Ulusal hükümetler ve özellikle de eğitim ve sağlık bakanlıkları, cinsel sağlık eğitiminin uygulanmasını, mevcut kaynakları azami seviyeye çıkaracak bir biçimde koordine edebilecekleri bir konuma yerleştirildiklerinde en iyi sonucu verirler ve evrensel erişim elde etmeye çalışırlar.

Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin zorunlu mu yoksa isteğe bağlı mı olması gerektiği sorusu, bu dersi vermeye yetkin bir dizi mevcut öğretmeni de etkilemektedir zira CSE vermek yeterli eğitim ve kapasite gerektirmektedir. Yapılandırılmışcinsel sağlık eğitiminin öğretmen yetiştirme programlarında zorunlu bir konu olarak bulunmaması halinde ya da okullarda CSE öğretmenlerine zorunlu kotalar olması durumunda etkili ders verilmesi garanti edilemez.

Öğretmenlere yönelik eğitim ve desteğin mevcudiyeti, kapsamlı cinsel sağlık eğitiminin güvenli bir ortamda verilmesini garanti etmede hayati öneme sahiptir. Doğu ve Güney Afrika’dan on ülkede yapılan bir araştırma, cinsel sağlık eğitimi programları verdikleri esnada cinsel istismara maruz kalan birinin bunu ifşa etmesiyle karşılaşan öğretmenlerin kılavuzluk, denetim veya raporlama ihtiyaçlarına çoğu müfredatta değinilmediğini ortaya koymuş (UNESCO/UNFPA, 2012) ve denetleme ve destek konusundaki kritik bir eksikliğe işaret etmiştir.

3.2 ZORUNLU MU? İSTEĞE BAĞLI MI?

3.3 ÖĞRETMEN EĞİTİMİ

VAKA ÇALIŞMASI 6: AFRİKA GENELİNDE YAŞA UYGUN CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VERMEK İÇİN ÖĞRETMENLERİN KAPASİTESİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Güney Afrika’daki Save the Children, Pan Afrikan Kapsamlı Cinsellik Eğitimi ve Bilgisi projesinin Güney, Doğu ve Batı Afrika’daki 15 ülkede uygulanmasına öncülük etmiştir. Program, cinsel sağlık eğitimi veren herkesin kendi kişisel yaklaşımlarından, inançlarından ve değerlerinden etkileneceğini kabul eden eşsiz bir öğretmen eğitme metodolojisi olan süreç odaklı yaklaşımı (POA) pilot olarak uygulamıştır.

Öğretmenler, verecekleri kapsamlı cinsel sağlık eğitimini nasıl etkileyebileceğini düşünmek üzere cinsel ilişki, cinsellik, cinsiyet ve ilişkilerle ilgili konularda kendi tavır ve değerlerini incelemek ve teknik olarak doğru ve tarafsız bilgi verme sorumluluklarına bunu yansıtmak üzere teşvik edilmişlerdir. Bu, kişisel değerlerin ve tavırların hem öğrenen hem de öğretmen bakış açılarıyla keşfedildiği faaliyetlere katılmayı kapsamaktaydı. Ayrıca öğretmenlere cinsel sağlık eğitimi dersleri verme konusunda - özellikle de müfredatın en zor buldukları kısımlarında - pratik yapma ve özgüvenlerini ve becerilerini geliştirmek için geri bildirim alma şansı tanınmıştır.

Kaynak: Save the Children eğitim kitapçığı ve kişisel iletişim (Yumnah Hattas, Save the Children, 10 Haziran 2015).


Cinsel Sağlık Eğitimi etkisini izlemek zor olabilir. Bilgi seviyelerini - örneğin demografi ve sağlık anketi göstergeleriyle HIV bilgisini - izlemek mutlak biçimde tavırlardaki etkiyi yansıtmaz ya da davranış değişikliğine dönüştürmez. Cinsel Sağlık Eğitimi, ergen hamileliği ya da HIV insidansı gibi sağlık göstergelerine göre değerlendirmek, eğitimin etkisiyle hizmetlere erişimi ve diğer önemli bağlamsal faktörleri iç içe sokabilir (UNESCO, 2014).

Geçtiğimiz yıllarda çeşitli izleme ve değerlendirme araçları geliştirilmiştir. Cinsellik Eğitimi Gözden Geçirme ve Değerlendirme Aracı (SERAT) (UNESCO, 2011b) ve Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu’nun Inside and Out’u gibi araçlar cinsel sağlık eğitiminin hem okul içerisinde hem de dışında kapsam, içerik ve verilişini değerlendirmeye yönelik bir çerçeve sağlamaktadır.

UNESCO ve Eğitim Üzerine Ajanslar Arası Görev Ekibi, cinsel sağlık eğitimini yaygınlaştrımaları için ulusal eğitim bakanlıklarına verdikleri desteğin bir parçası olarak, yaşam becerisine dayalı HIV ve cinsellik eğitiminin kalite, bütünlük ve kapsamını incelemek maksadıyla aşağıdaki göstergeyi geliştirmişlerdir. Bu, eğitim sektörünün HIV ve AIDS’e verdiği cevaplara yönelik daha geniş bir izleme çerçevesinin parçası olarak birçok Afrika ve Karayip ülkesinde saha testine tabi tutulmuştur. UNESCO ve ortakları, mevcut eğitim yönetim bilgi sistemleri (EMIS) aracılığıyla bunun eğitim sektörüne sokulmasını desteklemektedir.

Gösterge, belirli ‘elzem’ ya da ‘arzu edilir’ kriterlerin hangi kapsama kadar okul temelli cinsel sağlık eğitimine dahil edildiğini ölçmektedir. Gerekli başlıklar, HIV’ın engellenmesinde en büyük doğrudan etkiye sahip olanlardır ve şunları kapsamaktadır: iletişim ve müzakere gibi yaşamsal beceriler; cinsel sağlık ve üreme sağlığı bilgisi, HIV’a özel bilgiler. ‘Arzu edilir’ başlıklar, HIV’ın engellenmesine dolaylı etkisi olan ancak genel Cinsel Sağlık Eğitimi programının bir parçası olarak önemli olanlardır. Bu her ne kadar HIV sonuçlarına odaklansa da; hamilelik, cinsiyet eşitliği ve insani gelişim gibi kapsamlı Cinsel Sağlık Eğitimi birçok daha geniş kavramını da içerisine almaktadır.

Bu gösterge, Doğu ve Güney Afrika bölgesinden yaklaşık 18 ülkenin EMIS’ine entegre edilme sürecindedir. 2016 yılına gelindiğinde Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC) ülkelerinin tamamının küresel izleme ve değerlendirme çerçeve göstergelerini EMIS’e entegre etmeleri beklenmektedir. Benzer bir süreç, UNESCO’nun göstergeleri yıllık okul sayımına entegre etme konusunda 11 ülkeye eğitim verdiği Batı ve Orta Afrika’da (WCA) da beklenmektedir.

Tek tek ülkelerde ya da (sivil toplum kuruluşları tarafından yönetilenler gibi) spesifik programlar için daha başka gösterge ve değerlendirme araçları da kullanılmıştır. Son yıllarda araçlar, kapsamlı cinsellik eğitiminde özel olarak toplumsat cinsiyet ve haklara önem verecek şekilde düzeltilmiştir.

3.4 YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİ DEĞERLENDİRME

VAKA ÇALIŞMASI 7: KOLOMBİYA’DA GÜÇLÜ BİR DEĞERLENDİRME ÇERÇEVESİ İLE KANIT DAYANAĞI OLUŞTURULMASI

Kolombiya Eğitim Bakanlığı, topluluk katılımının yanı sıra toplumsal cinsiyet eşitliği, yurttaşlık ve insan hakları temellerine oturan bir ulusal cinsel sağlık eğitimi programının uygulanmasına öncülük etmiştir. Eğitim Bakanı programı büyütmeden önce okul ortamının değerlendirilmesinin yanı sıra öğrenciler için titizlikle test edilmiş, kendi kendine uygulanan bir anket de içeren yoğun bir izleme ve değerlendirme planının dahil edilmesinde ısrar etti.

Değerlendirme, öğrencilerin cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve hakları konularındaki bilgilerini geliştirmeye ek olarak daha geniş olan okul ve topluluk ortamının da gençlerin öğrenmesinde önemli bir etkisi olduğunu ortaya çıkardı. En yüksek bilgi seviyesinde olan öğrenciler, özellikle silahlı çatışmanın olmadığı topluluklarda sınıflarının eşit bir biçimde ve saygıyla muamele göreceklerine güvenebilecekleri güvenli alanlar olduğunu hissettiklerini belirtmişlerdir. Öğretmenleri yurttaşlık ve insan hakları konularında eğitim almış olan öğrencilerin daha yüksek bilgi seviyeleri sergiledikleri göz önüne alındığında öğretmen eğitiminin de önemli olduğu görülmüştür.

Kaynak: UNFPA. 2015. Kapsamlı Cinsellik Eğitimi Programlarının Değerlendirilmesi: Cinsiyet ve Güçlendirme Sonuçları Üzerine Bir Odak. New York, UNFPA; kişisel iletişim (Marta Carolina Ibarra, Universidad Los Andes, 8 Haziran 2015)


Kolektif olarak mutabık kalınmış gösterge takımları, CSE sunucularına ve destekçilerine program ve planlamayı bilgilendirmek için stratejik bilgiler toplayabilecekleri araçları sağlayabilir; göstergeler ayrıca belirli bir CSE programının, gençlerin o ortamdaki ihtiyaç ve bağlamını yansıtması gereken planlanmış sonuçlarına odaklı olmalıdır (Ketting ve diğerleri, 2015). Örneğin, birçok Güney Afrika ülkesinde HIV bilgisindeki ve ilgili becerilerdeki gelişmeleri ölçmek hala önemini korumaktadır.

Temel başlıklar,

HIV’ın engellenmesinde en büyük

doğrudan etkiye sahip olanlardır ve

şunları kapsamaktadır: iletişim ve

müzakere gibi yaşamsal beceriler;

cinsel sağlık ve üreme sağlığı bilgisi,

HIV’e özel bilgiler.

Gösterge 3: Yaşam becerileri temelli HIV ve cinsel sağlık eğitimi

KUTU 3: EĞİTİM SEKTÖRÜNÜN HIV VE AIDS’E YANITINI İZLEME VE DEĞERLENDİRME İÇİN ÇEKİRDEK KÜRESEL GÖSTERGE

Konular / İçerik

Genel yaşam becerileri

Temel konular

Karar verme / girişkenlik

İletişim / müzakere / reddetmek

İnsan haklarını güçlendirme

Arzu edilen konular

Kabul, hoşgörü, empati ve ayrımcılık yapmama

Diğer yaşam becerileri

Cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CS/ÜS)) / Cinsel Sağlık Eğitimi (CSE)

Temel konular

İnsan büyüme ve gelişimi

Cinsel anatomi ve fizyoloji

Aile hayatı, evlilik, uzun süreli bağlılık ve kişilerarası ilişkiler

Toplum, kültür ve cinsellik: cinsellikle ilgili değerler, tutumlar, sosyal normlar ve medya

Üreme Sağlığı

Toplumsal cinsiyet eşitliği ve cinsiyet rolleri

Cinsel taciz / istenmeyen veya zorla cinselliğe direnmek

Kondomlar

Cinsel davranış (cinsel uygulamalar, zevk ve duygular)

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ve önlenmesi (CYBE)

Arzu edilen konular

Gebelik ve doğum

Kondomdışında gebelikten korunma

Cinsiyete dayalı şiddet ve zararlı uygulamalar / şiddeti reddetme

Cinsel yönelim

CS/ÜS hizmetleri için kaynaklar /hizmetleri aramak

CS/ÜS/ Cinsel Sağlık Eğitimi ile ilgili diğer içerik

HIV ve AİDS ile ilgili özel içerik

Temel konular

HIV Geçişi

HIV Koruma ve Önleme: kondom kullanımı da dahil olmak üzere güvenli davranışlar

HIV' Tedavisi

Arzu edilen konular

HIV ile ilgili damgalama ve ayrımcılık

Danışmanlık ve test hizmetleri kaynakları / danışmanlık, tedavi, bakım ve destek arayan

Diğer HIV ve AİDS ile ilgili özel içerik

Kaynak: UNESCO. 2013. HIV ve AIDS Eğitim Sektörünün yanıtını Ölçme, çekirdek göstergelerin oluşturulması ve kullanımı için yönergeler. Paris, UNESCO.


Nitelikli cinsel sağlık eğitimine geniş kapsamlı erişim sağlamak, okul dışındaki gençlere ulaşmak için belirli stratejiler gerektirmektedir. Ayrımcılık ve - eğitim hakkı da dahil olmak üzere - insan hakları ihmalleri ile karşılaşan gençler zayıf CSÜS göstergelerine sahip olma konusunda en çok risk altında olanlardır. Eğitime erişimde belirli zorluklarla karşılaşan gençler de HIV enfeksiyonuve cinsiyete dayalı şiddet konusunda daha fazla risk altında olabilirler. Bu; engelli gençleri, ebeveyn bakımından yoksun gençleri, genç göçmenleri, genç işçileri, hamile ve evli kızlar ile seks işçileri gibi anahtar topluluklardan gelenleri, HIV ile yaşayan gençleri, genç LGBT bireyleri, madde kullanan gençlerikapsamaktadır.

Dezavantajlı ergenlere ve gençlere CSE sağlamada başarısız olmak, potansiyellerini kısıtlayarak ve sağlıklarını, geleceklerini ve yaşamlarını daha büyük risk altına sokarak birçoğunun yaşadığı sosyal dışlanmayı derinleştirecektir. STKlar, sporun yanı sıra internet, mobil teknolojiler, yeni medya, topluluk ve gençlik merkezleri aracılığıyla hassas ve ulaşılması güç gençlere ulaşmaya ilişkin yenilikçi stratejiler geliştirmede önemli bir rol oynamıştır En başarılı müdahalelerin birçoğu gençlerle ortaklık içerisinde geliştirilmiştir (Villa-Torres ve Svanemyr, 2015). Bu ek eğitim verme metotları, gençlerin ne istediği, ne kullandığı ve mevcut olarak neye ulaşabildiklerini doğru bir biçimde değerlendirerek mevcut CSE mekanizmalarından faydalanmaktadır. Müdahaleleri tasarlarken gençleri, ebeveynleri ve öğretmenleri kapsamak da dahil olmak üzere - topluluk temelli unsurları CSE, en çarpıcı değişimlere yol açmaktadır.

3.5 YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİNİN VERİLMESİNİN KAPSAYICI YOLLARI

VAKA ÇALIŞMASI 8: YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ OKULDAN ÇOCUKLARA VE GENÇLERE UZANDI

Birçok ülkede okulda olmayan çocukların da Cinsel sağlık eğitiminden faydalanmasını sağlamak için devlet ve sivil toplum yenilikçi çözümler bulmuştur.

Akranlar arası bir gençlik ağı olan Y-PEER, Arap ülkelerindetiyatro tabanlı akran eğitimi yaklaşımını kullanarak CS/ÜS mesajları ve eğitimle 1.4 milyon gence ulaşmıştır. Mısırda yerel STKlardan oluşan bir ağ, Ulusal Çocuk ve Anne Konseyi’nin desteği ve UNFPA ve UNICEF’in yardımlarıyla 15 ila 17 yaşındaki erkek ve kızlara üreme sağlığı eğitimi sağlamaktadır.

Guatemala’da Nüfus Konseyi ve UNFPA, okuyan, okumayan, evli, bekar ya da ergen anneler olan hassas kızlara yönelik bir program olan ve sağlık, cinsel sağlık ve yaşam becerilerine yönelik kapsamlı bir müfredat sunan ‘Abriendo Oportunidades’i (Fırsatlara Kapı Açmak) büyütmektedir.

Kaynak: UNFPA. 2014. Cinsellik Eğitimi için Operasyonel Rehberlik: İnsan Hakları ve Cinsiyete Odaklanma. New York, UNFPA.


VAKA ÇALIŞMASI 9: NİJERYA’DA KIRILGAN VE HASSAS GENÇLERE ULAŞMAK İÇİN MOBİL TEKNOLOJİLERİN KULLANIMI

Bir Aşı Olarak Eğitim (EVA) - Nijerya, Abuja merkezli bir STK – CS/ÜS bilgileri hakkında iletişim kurmanın yenilikçi yollarını geliştirmek ve gençlerin genç dostu hizmetlerle bağlantı kurması için ergenler ve gençler tarafından hali hazırda erişilen teknolojilerden yararlanmaktadır. Dini kutuplaşma tarafından zorlanan bir ortamda, bir politika seviyesinde ve okullarda Cinsel Sağlık Eğitimi ilerletmek Nijerya’da kısıtlı olmuştur ve bunun gibi okul dışı önlemleri hayati bir hale getirmiştir.

Bir eyalet hükümetiyle ortak çalışan EVA, bizzat gençler tarafından oluşturulan içeriklerle e-öğrenme yoluyla Cinsel Sağlık Eğitimi vermek için Bilgi ve İletişim Teknolojisini (ICT) ve internet kafeleri kullanmaktadır. EVA ayrıca, gençlerin CS/ÜS ile ilgili acil sorularını anonim olarak eğitimli profesyonellere iletebilecekleri 24 saat çalışan bir telefon, e-posta ve cep telefonu mesajı hizmetini pilot olarak uyguladı. Bu hizmete verilen yanıt, aylık 10,000’den fazla mesaj gelmesiyle birlikte muazzam oldu.

HIV ve STI testleri ve tedavisi, istenmeyen gebeliklerin önlenmesi, gebelik testi ve cinsiyete dayalı şiddet de dahil olmak üzere genç dostuCS/ÜS hizmetlerini planlayarak ve farklı hizmetlerin görece ne kadar ‘genç dostu olduklarını’ sıralamaları için gençleri davet ederek eğitim ve hizmetler arasındaki açığı da köprülendirmiştir.

Kaynak: Kişisel iletişim (Fadekemi Akinfaderin, Bir Aşı olarak Eğitim, Nijerya, 19 Mayıs 2015).

4. ÜLKE VERİ ANALİZİ 31

4

ÜLKE VERİ ANALİZİ


Ek 1’de bulunan ülke tabloları 48 ülkedeki yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimine yönelik bir genel durum görünümü sağlamaktadır. Tablolar, ulusal müfredat, politika ve cinsel sağlık eğitiminin okullarda uygulanmasına yönelik bilgileri özetlemektedir. Veriler, mevcut kaynak ve çalışmalar kullanılarak hızlı bir durum analizi yapılmasıyla üretilmiştir. Bazı ülkelerde SERAT aracının ulusal seviyede uygulanmasının ardından detaylı bilgiler hazır bulunmaktaydı. Diğer bölgeler, örneğin Cinsel Sağlık Eğitimi (Asya Pasifik bölgesi) (UNESCO, 2012a) ve korunma eğitimini (Doğu Avrupa ve Orta Asya) (UNESCO, 2013b) uygulamak ve büyütmek için gereken politika ve stratejileri derinlemesine gözden geçirdiler ya da farklı ülkelerde Cinsel Sağlık Eğitimi müfredatını detaylıca gözden geçirdiler (Doğu ve Güney Afrika) (UNESCO/UNFPA, 2012). Diğer ülkelerdeki mevcut veri görece kısıtlıydı. Bu yaklaşım kombinasyonları, tam bir karşılaştırmalı çalışma yapmaya olanak tanımamak gibi önemli bir kısıtlamaya sahip olsa da seçilmiş ülkelerde hızlı bir durum değerlendirmesi yapılmasına olanak sağlamıştır.

Ülke özetleri bağlamsal durumu ortaya koyan bilgiyi - örneğin gençlerin HIV, cinsiyet normları ve ulusal ergen

doğurganlık oranlarına yönelik bilgilerini - ve Cinsel Sağlık Eğitimi uygulamasının durumuna ilişkin veriyi içermektedir. Tablo, cinsel sağlık eğitiminin ulusal müfredattaki yerine (tek başına bir konu mu yoksa entegre mi edilmiş), zorunlu mu yoksa isteğe bağlı mı olduğuna, kapsanan yaş gruplarına, öğretmen eğitimi sağlanıp sağlanmadığına (belirtmek gerekir ki eğitim sağlanan yerlerde dahi kapsam derme çatma olabilmektedir) ve okullarda kapsamlı cinsellik eğitimine yetki sağlayan bir ulusal politika olup olmadığına ilişkin bilgi sunmaktadır. Ek olarak tüm ülke müfredatları, yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin uluslararası standartlarını belirleyen, mutabık kalınmış göstergelere (UNESCO, 2013a) uygun olarak üç standart temel ölçüte göre değerlendirilmiştir. Bunlar müfredata aşağıda belirtilenleri dahil etmektedir:

• Genel yaşam becerileri öğretimi (örn. karar verme, iletişim, müzakere becerileri, cinsiyet eşitliği).

• Cinsel sağlık ve üreme sağlığı (örn. insan büyümesi ve gelişimi, ilişkiler, üreme sağlığı, cinsel istismar, STI’ların geçişi).

• HIV geçişi ve HIV’dan korunma öğretimi.

4.1.1 Politika Düzeyi

Programlama ve teknik desteğe yatırım yapılmasının yanı sıra yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin artırılmış uluslararası ve bölgesel desteği politika düzeyinde belirgindir. Bu değerlendirmedeki ülkelerin neredeyse yüzde 80’i yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimini destekleyen politika ya da stratejilere sahiptir.

Bu artan politik iradeye rağmen, kabul edilmiş sayısız küresel ve bölgesel politikayla sahadaki gerçek uygulama arasında hala ciddi bir uçurum bulunmaktadır. Latin Amerika ve Karayipler Deklarasyonunun üzerinden beş yıl geçmiş ancak ülkelerin yalnızca yarısından biraz fazlası önerileri uygulamıştır (IPPF ve Democracia y Sexualidad, 2012). Doğu ve Güney Afrika’daki tüm ülkeler şuan yaşam becerilerine dayalı gençlere yönelik HIV eğitimini yaygınlaştırmak için bir politika ya da stratejileri olduğunu raporlasalar da birçoğu uygulamada süregelen zorluklarla yüzleşmektedirler.

Çok az strateji veya politika tam olarak faaliyete geçirilebilmiştir ve çok sektörlü uygulamayı desteklemek için ulusal koordinasyon ve izleme mekanizmalarını güçlendirmek gerekmektedir.

Bu değerlendirmedeki ülkelerin

neredeyse yüzde 80’i, yaşa uygun

yapılandırılmış kapsamlı Cinsel sağlık

eğitimini destekleyen politika ya da

stratejilere sahiptir. Bu artan politik

iradeye rağmen, Kabul edilmiş sayısız

küresel ve bölgesel politikayla sahadaki

gerçek uygulama arasında hâlâ ciddi bir

uçurum bulunmaktadır.

4.1 ÜLKE VERİLERİNDEN ELDE EDİLEN TEMEL BULGULAR

4 ÜLKE VERİ ANALİZİ


4.1.2 Müfredat içinde Yapılandırılmış Cinsel Sağlık Eğitiminin Durumu

Ülkelerin çoğunluğu yaşam becerilerine dayalı cinsel sağlık ve HIV eğitimini ikincil düzeyde müfredat içerisinde sağladıklarını raporlamaktadırlar. Doğu ve Güney Afrika ülkeleri Cinsel Sağlık Eğitimi’ni, öğretmen eğitimi esansındaki entegrasyonun yanı sıra hem ilköğretim hem de orta öğretime entegre etmiştir (ya da entegre etme sürecindedir). Asya ve Pasifik’te 28 ülkeden 22’si Cinsel Sağlık Eğitimi’ni orta öğretime entegre ettiğini raporlarken, yarısından azı da (yüzde 43), ilköğretime entegre etmiştir (UNESCO, 2012a).

Analizler, cinsel sağlık ve HIV’dan korunma konularının müfredat içerisindeki ana akım zorunlu konuların - en yayın olarak Biyoloji, İnsan ve Dünya/İnsan ve Sağlık, Temel Can Güvenliği - içerisine katıldığı ve burada tartışıldığı yerlerle Cinsel Sağlık Eğitiminin ‘tek başına’ bir konu olarak odaklandığı ya da Sağlıklı Hayat Tarzları veya Yaşam Becerileri gibi yaşam becerilerine dayalı sağlık eğitimin kilit öneme sahip bir odak noktası olduğu yerler arasında ‘entegre’ yaklaşımları ayırmaktadır. Tek başına yaklaşım karşısında entegre yaklaşımı benimseyen ülke sayıları eşit bir biçimde ayrılmaktadır. Özellikle Asya Pasifik, Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgelerindeki ülkeler başta olmak üzere bazı ülkeler daha derinlemesine olmak üzere özellikle HIV’dan korunmayı ele alan ek ve seçime bağlı dersler sunmaktadır.

Doğu Avrupa ve Orta Asya bölgesinde cinsellik ve HIV’dan korunmayı ele alan eğitim programları genellikle orta öğretimde verilmekte ve zorunlu, yaşam becerilerine dayalı bir konu içerisine entegre edilmektedir. Buna alternatif olarak Biyoloji, İnsan ve Sağlık ya da Can Güvenliğinin Temelleri gibi daha ‘ana-akım’ zorunlu konulardan birinin içerisine entegre edilmektedir. Ülkelerin çoğunluğu, genellikle

orta öğretim düzeyinde olmak üzere isteğe bağlı dersler de sunmaktadır. Bununla birlikte derslerin kısıtlı süresi ve birçok ülkedeki bölüm bölüm ilerleme yaklaşımı, Cinsel Sağlık Eğitiminin bilgiyi gençler arasında olumlu tavırlara ve davranış değişikliklerine dönüştürme potansiyelinin henüz tümüyle gerçekleştirilmediği anlamına gelmektedir.

Doğu ve Güney Afrika taahhüdünü takiben gelen yıllık ilerleme değerlendirmesi taahhüdün bu yönünü eyleme geçirme konusunda oldukça önemli bir ilerleme kaydedildiğini göstermektedir. 21 ülkenin çoğunluğu (14 ilköğretim seviyesinde, 13 orta öğretim seviyesinde) entegre ve tek -başına yaklaşımları kombine etme vasıtasıyla yaşam becerisine dayalı Cinsel Sağlık Eğitimi hali hazırda müfredatlarına dahil etmiştir (UNESCO ile UNAIDS, UNFPA, UNICEF, DSÖ, 2014). Bu ülkelerden bir kısmı hem ilk hem de orta öğretim seviyelerinde bunu ya daha önceden incelenebilir hale getirmişlerdir ya da bunu gerçekleştirmek için planlara sahiptirler. Angola, Burundi, Kenya, Ruanda, Güney Sudan ve Zimbabwe de dahil olmak üzere birçok ülke devam eden ulusal müfredat reform süreçleri kapsamında hala yaşam becerisine dayanan Cinsel Sağlık Eğitimi ve HIV eğitimi müfredatlarını güncelleme sürecindedir.

4.1.3 Müfredat içeriği

Bazı ülkelerde -özellikle Doğu ve Güney Afrika ülkeleri ile Asya’da Tayland, Çin ve Hindistan gibi ülkelerde- müfredatı güçlendirmek için son zamanlarda artan bir odaklanma gerçekleşmektedir ancak bu kritik bir ihtiyaç olmayı sürdürmektedir. Müfredat tasarımı bakımından; eleştirel düşünce de dahil olmak üzere kilit öneme sahip yeteneklerin geliştirilmesi ve cinsiyet normları, din ve kültürün öğrencinin tavır ve davranış- larını nasıl etkilediğini incelemeye yeterince odaklanılmamaktadır. (Uluslararası AIDS Topluluğu, AIDS 2014).

Asya Pasifik: 25 ülkenin 21’inin ulusal HIV stratejileri/planları eğitimin rolüne atıfta bulunmuş; birçoğu okula giden gençleri hedeflemiş, öğretmenlerin kapasitelerinin geliştirilmesinden bahsetmiş ve HIV ve yaşam becerileri eğitimini teşvik etmiştir. Kamboçya ve Papua Yeni Gine eğitim sektörüne yönelik HIV politikaları oluşturmuştur.

Doğu Avrupa ve Orta Asya: Değerlendirme kapsamındaki tüm ülkelerin - Özbekistan, Kazakistan ve Rusya Federasyonu hariç olmak üzere - yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimini destekleyen, HIV ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı eğitimi ana odak olmak üzere, yaşam becerilerine dayanan sağlık eğitiminin verilmesinde bir mihenk taşı oluşturan ulusal politikaları bulunmaktaydı.

Batı ve Orta Afrika: Değerlendirmedeki çoğu ülke, yaşam becerisine dayalı HIV ve cinsel sağlık eğitimi verilmesine fırsat tanıyan ortamı oluşturan bir stratejinin tamamladığı, HIV ve AIDS ile ilgili eğitim sektörü politikalarına sahiptir

SERAT çalışmaları 13 ülkeden 12’sinin cinsel sağlık eğitimi programının uygulanmasını destekleyen bir planı olduğunu göstermektedir.

Latin Amerika ve Karayipler: 2008 yılında sağlık ve eğitim bakanları, ergen dostu üreme sağlığı hizmetlerinin mevcudiyetini artırmayı uygun bulmanın yanı sıra okul temelli ulusal cinsel sağlık ve HIV eğitimini himaye etme sözü veren bir deklarasyon imzalamışlardır.

Doğu ve Güney Afrika: 20 ülkeden sağlık ve eğitim bakanları 2013 yılının Aralık ayında tüm gençlerin yüksek kalitede, kapsamlı, yaşam becerilerine dayalı HIV ve cinsel sağlık eğitimine ve genç dostu uygun sağlık hizmetlerine erişimini sağlayacak belirli hedefler koyarak ergenler ve gençler için yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimi ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmetlerine yönelik bakanlık düzeyinde kararlılık sözü vermiş ve bunu teyit etmiştir.

KUTU 4: BÖLGESEL POLİTİKALAR


2012 yılında Latin Amerika ve Karayipler’deki ülkelerin yarıdan biraz fazlası cinsel haklar, cinsiyete dayalı şiddet, önleme ve ilişkiler de dahil olmak üzere cinsel sağlık ve üreme sağlığı, HIV‘ın engellenmesi, insan hakları üzerine bilgilerin öğretildiğini raporlamışlardır. Yalnızca dört ülke müfredatın resmi olarak gözden geçirilmesini üstlenmiştir (IPPF ve Democracia y Sexualidad, 2012). Doğu Avrupa ve Orta Asya’daki on ülkede müfredatın gözden geçirilmesi çoğu durumda cinsel davranış, cinsellik ve gebelikten korunma konularına ya çok kısaca değinildiğini ya da bu konuların sınıf içerisindeki tartışmaya hiç dahil edilmediğini ortaya koymuştur (UNESCO, 2013b). Doğu ve Güney Afrika’daki sekiz ülkenin şuan uluslararası kriterleri karşılayan müfredatları bulunmaktadır, bu durum 2011 yılındaki gözden geçirmede belirtilen konuların yüzde 70’indeki açık göz önüne alındığında kayda değer bir gelişmedir (UNESCO/UNFPA, 2012). Gözden geçirme; cinsellik, cinsel davranış, daha güvenli cinsel davranış ve cinsel ve cinsiyete dayalı şiddetle ilgili içeriği geliştirmek açısından katalizör görevi görmüştür.

Cinsiyet ve haklar konuları tüm bölgelerdeki mevcut müfredat içerisinde neredeyse sürekli olarak olmayan ya da yetersiz biçimde kapsanan konulardır. SERAT aracının 13 ülkenin 10’unda ulusal CSE programlarını değerlendirmede kullanıldığı Batı ve Orta Afrika’da, müfredatların yarısından azı tüm yaş gruplarında gereken içerik için küresel standartları karşılamıştır ve cinsiyet ve sosyal normal en zayıf alanlar olarak tanımlanmıştır. Kenya, Lesotho ve Malavi’de geçerliliğini koruyan bir sorun olan çocuk evlilikleri konusu da ayrıca ya atlanmış ya da zayıf bir biçimde ele alınmıştır. Cinsel istismar/sömürü/tecavüz de bu ülkelerde ve dünyadaki en yüksek cinsel şiddet oranlarından birine sahip olan Güney Afrika’da atlanmış ya da zayıf bir biçimde ele alınmıştır.

Doğu Avrupa ve Orta Asya’daki on ülkenin müfredatlarının gözden geçirilmesi; özellikle kızların erkek çocuklar, öğretmenler ve okul ortamındaki diğer yetişkinler tarafından istismar edilmesine yönelik zafiyet bilinmesine karşın okul güvenliği konusunu ele almadaki başarısızlığı ortaya çıkarmıştır (UNESCO, 2013b). Tüm dünyada kızlar ve genç kadınlar cinsel taciz ve saldırı riski, tuvaletlerin olmaması ve okula giderken ya da okuldan gelirken sıklıkla güvensiz bir biçimde yolculuk etmek de dahil olmak üzere eğitime erişim ve eğitimi tamamlamaya yönelik belirli zorluklarla karşılaşmaktadır (UNESCO, 2012b). Kızlar üzerindeki, bakıcılık ve ev içindeki rolleri yerine getirmeye yönelik aile ve sosyal çevre baskıları ve CSE’nin ele almaya çalıştığı ayrımcı cinsiyet normlarından kaynaklanan erken evlilikler yapmak da dahil olmak üzere okul dışındaki faktörlerin de etkisi bulunmaktadır. CSE müfredatında cinsiyete uygun dikkatin verilmemesi birçok ergen kız ve genç kadın için gerçeklikten sert bir kopuşu temsil etmektedir. Bu; ilköğretimde uygun dokunma, çocukların korunması ve cinsel istismar ve taciz konularını öğreterek savunmasızlıklarını ele almaya

başlamak ve erkeklerle kızların cinsiyet eşitsizliği ve güç dinamikleri beceri ve bilgilerini oluşturmaları için önemli bir giriş noktasını temsil etmektedir It’s All One Curriculum (IPPF, 2009) ve UNFPA’nın Operational Guidance for CSE, gibi kaynaklarıyla tüm bağlamlarda etkili cinsiyet odaklı kapsamlı cinsellik eğitimi vermek için gerekli araçlar artık mevcuttur.

Rusya ve Ukrayna öğretmenler için HIV’la yaşayan gençlerin ihtiyaçlarını ele almaları ve hastalık damgası ve ayrımcılığı engellemeye yardımcı olmaları için eğitim ve duyarlılaştırma programları uygulamaya başlamıştır. Belarus, Ukrayna, Kırgızistan ve Tacikistan’ın - ve Jamaika, Avustralya ve Kanada gibi ülkelerin - HIV’la yaşayan ya da HIV’dan etkilenmiş olan personel ve öğrencileri desteklemek ve onları ayrımcılıktan korumak için ulusal politikaları bulunmaktadır. Bununla birlikte çoğu müfredat, HIV’la yaşayan gençlerin, engelli gençlerin veya genç gay, lezbiyen, travesti ve transseksüellerin belirli cinsel sağlık ve üreme sağlığı ihtiyaçlarını ve haklarını özellikle de bu insanlar ergenliğe ulaştıklarında nadiren kabul etmektedir Etkili bir CSE hem kapsayıcı, hem de damgalamayıcı olmalıdır. HIV’le yaşayanlar da dahil olmak üzere tüm gençlerin (eğitim, mahremiyet, ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve hakları) ihtiyaçlarını ve haklarını garantiye almanın yanı sıra cinsel ve cinsiyete dayalı şiddeti ele almalı ve cinsiyet eşitliğini teşvik etmelidir (UNESCO ve HIV ile Yaşayanların Küresel Ağı (GNP+, 2012).

4.1.4 Öğretmen eğitimi

Püf noktasının müfredatı uluslararası standartlara uygun olarak geliştirmek olduğu açıktır. Ancak en nihayetinde gençlere sağlanan CSE’nin kalitesi öğretmenlerin konuyu öğretme hususundaki bilgi, güven ve yeteneğine dayanmaktadır. Öğretmenler konu ve katılımcı yaklaşım üzerinde yeterli bir biçimde eğitilmelidir.

Geçtiğimiz on yılda HIV’ı engelleme de dahil olmak üzere öğretmenleri yaşam becerileri konusunda eğitme üzerine artan oranda odaklanılmıştır. 2008 yılındaki Eğitim Yoluyla Korunma Deklarasyonu sayesinde Latin Amerika ve Karayip ülkeleri, 2015 yılına kadar tüm öğretmen yetiştirme programlarına CSE’ni dahil etme taahhüdünde bulunmuştur (UNICEF Barbados ve Doğu Karayipler, 2011). Bununla birlikte beş yıl geçmişken yalnızca sekiz ülke öğretmen eğitiminde ulusal kapsama erişebilmiştir

Yapılandırılmışcinsel sağlık eğitimi

müfredatında toplumsal cinsiyet

eşitliğine uygun dikkatin verilmemesi

birçok ergen kız ve genç kadın için

gerçeklikten sert bir kopuşu temsil

etmektedir.


(IPPF ve Democracia y Sexualidad, 2012) ve ‘HIV ve yaşam becerilerinin sınıfta verilme kalitesi ve boyutuna ilişkin kanıtlar eğitimle dersin verilmesi arasında hala önemli uçurumlar olduğunu göstermektedir’ (UNAIDS IATT, 2013). Tablodaki ülkelerin yarısından fazlası öğretmen eğitimine cinselCSE dahil ettiğini raporlasa da kaç öğretmene ulaşıldığı ve bunun hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimleri kapsayıp kapsamadığı genellikle açık değildir. Benzer biçimde öğretmenlerin müfredatın hassas yönlerini gerçekten öğretmesini sağlamadaki zorluklar da aşılmış değildir.

Batı ve Orta Afrika’da SERAT aracını uygulayan 13 ülkeden yalnızca 6’sı öğretmen eğitim programlarındaki unsurların yüzde 40’tan fazlası için ‘güçlü’ puanlara ulaşmıştır. Geri kalan yedi ülkenin hiçbiri öğretmenleri cinsellik hakkında konuşurken utançla baş etmeye, kişisel normlar ve inanışların yol açtığı önyargılardan kaçınmaya veya hassas konular hakkında konuşurken öğrencilere baskı yapmaktan kaçınmaya açık bir biçimde hazırlamamıştır. Çoğu okul temelli cinsellik eğitimi programlarında öğretmen eğitimi zayıf bir nokta olmaya devam etmektedir. Eğitim müfredatını geliştirmek ve güncellemek ve öğretmenleri kendi değer ve önyargılarını incelemeye teşvik etmek önceliğini korumaktadır.

Çoğu Doğu ve Güney Afrika ülkesi öğretmenleri CSE üzerine eğittiğini raporlasa da, Doğu ve Güney Afrika ülkelerindeki HIV eğitimi üzerine yapılan gözden geçirme (Tiendrebeogo ve diğerleri, 2003) öğretmenlerin çoğunlukla beceriler yerine bilgiye odaklandığını ve katılımcı yaklaşımlarla öğrenciye yaklaşmak yerine didaktik yöntemleri kullandığını ortaya koymuştur. Son dönemlerde Tanzanya’da yapılan bir çalışma (Matungwa ve diğerleri, 2012) öğretmenlerin cinsellik, cinsel ilişki, kondom kullanımı ve aile planlamasıyla ilgili konularda konuşma hususundaki yetersizliklerini ve mastürbasyon, prezervatifler, cinsel doyum ve eşcinsellikle ilgili konularda konuşmanın toplum normlarına, kültürüne ve dine aykırı olduğuna ilişkin inançlarını ortaya koymuştur. Artık bölgedeki öğretmen yetiştirme programları gerekli içerik ve öğretme becerinin yanı sıra giderek artan biçimde rahatlık ve güveni artırmak maksadıyla kişisel tavır ve değerleri incelemeye odaklanmaktadır (Save the Children, yayımlanmamış çalıştay kitapçığı ve eğitim kılavuzu - bkz. Kaynakça).

Brezilya olumlu bir örnek teşkil etmektedir. Sao Paulo eyaletinde öğretmenlere karmaşık konuları öğretmek için gerekli becerileri geliştirmelerine destek olmadan önce onların cinsel çeşitlilik de dahil olmak üzere çeşitli konulara karşı kendi kişisel tavırlarını keşfetmelerine olanak sağlayan, kapsayıcı ve dönüştürücü bir yaklaşım cinsel eğitim üzerine öğretmen eğitiminde geliştirilmiştir (UNICEF, 2010). Namibya’da Gökkuşağı Projesi, gay, lezbiyen, biseksüel, travesti ve transseksüel bireyleri etkileyen konular da dahil olmak üzere öğretmenlerin kendi tecrübelerine dayanan sosyal katılımları/dışlamaları keşfetmeleri için atölyeler düzenlemektedir (UNESCO, 2012c).

Doğu Avrupa ve Orta Asya’da bir dizi ülke yüksek kalitede korunma eğitimi vermek için yetersiz öğretmen hazırlığı olduğunu raporlamışlardır. CSE’ne yönelik öğretmen eğitimi genellikle kapsam olarak kısıtlıdır. Genellikle yalnızca hizmet için eğitimle verilmekte ve bu da öğretmenlerin hassas konuları anlatırken rahatsız hissetmeleriyle veya sağlık ve yaşam becerileri eğitiminde öğrencilere yaklaşırken katılımcı yöntemleri sürekli biçimde kullanmamalarıyla sonuçlanmaktadır. Konular üzerinde yeterli eğitim ve duyarlılaştırma olmaksızın öğretmenler potansiyel olarak gençlerdeki zararlı mesajları güçlendirebilmektedirler - bunlar kimi zaman zararlı ve cezai ulusal yasalarca desteklenmektedir. Bu, toplum içerisinde damgalama ve ayrımcılığı kalıcılaştırmakta ve HIV’le yaşayan ya da kendi cinsellikleriyle uzlaşmaya çalışan hassas gençleri özellikle yaralayabilmektedir.

5

SONUÇ


5 SONUÇ

Kanıtlar açık bir biçimde yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin, daha ileri cinsel sağlık ve üreme sağlığı ve cinsiyet eşitliği göstergelerine ulaşılmasının yanı sıra, HIV’in engellenmesine de katkıda bulunduğunu göstermektedir. Bu itibarla, CSE HIV’e verilen cevap içerisinde kritik bir olanak sağlayıcıdır ve bu sebeple daha genel anlamda eğitim önemli bir kalkınma sinerjisi olarak kalmaya devam ederken herhangi bir ulusal HIV cevabının da bir parçasını teşkil etmelidir. UNAIDS geçtiğimiz günlerde kapsamlı, yaşa uygun Cinsel sağlık eğitimini, HIV’a verilen cevap hızlandırmak ve Afrika’daki genç kadınlar ve kızlar arasında AIDS yayılımınısona erdirmek için beş önemli tavsiyeden biri olarak göstermiştir (UNAIDS ve Afrika Birliği, 2015).

Gençler, son beş yılda bir dizi eylem çağrısı vasıtasıyla tanık olunduğu gibi giderek artan biçimde CSE haklarını talep etmektedirler. CSE için Uluslararası Teknik Rehberin (2009) Cinsellik Eğitimi için Avrupa Standartlarının (2010) ve UNFPA Cinsellik Eğitimine Yönelik Operasyonel Rehberin (2014) geliştirilmesinin tamamı kapsamlı cinsel sağlık eğitiminin tanımlanmasında kilit öneme sahip kilometre taşlarını temsil etmekte ve ülkelerin mevut en iyi kanıtlar ışığında yapılandırılmış cinsel sağlık eğitimine ilişkin kilit unsurları tanımlamasına destek sağlamaktadır. Bu teknik rehberler, çok sayıda paydaştan program desteği ve

katılımın yanı sıra, mutabık kalınan uluslararası standartlara uymalarını sağlamak için ulusal kapsamlı cinsellik eğitimi programlarının uygulanması, ölçülmesi ve değerlendirilmesi sürecini kolaylaştırmıştır.

Bu durum analizi vasıtasıyla üretilen veriler, kapsamlı cinsel sağlık eğitimine küresel düzeyde verilen artan siyasi bağlılığı ve dikkati yansıtmaktadır. Artık ülkelerin büyük çoğunluğu konsepti aktif bir şekilde benimsemekte ve uygulanmasını ulusal düzeyde destekleme - ya da güçlendirme - sürecine girmektedir. Bu, birçok ülkede müfredatın gözden geçirilmesine, yaşa uygun yapılandırılmış cinsel sağlık eğitiminin ulusal müfredata entegre edilmesine ve etkili öğretmen eğitiminin geliştirilmesi ve sunulmasına yönelik süregelen bir dikkat oluşmasıyla sonuçlanmıştır.

Bu kazanımların devam etmesini sağlamak ve CSE verilmesini uygulamada güçlendirmek için - özellikle kapsCSE içerisindeki hakların ele alınması ihtiyacı da dahil olmak üzere - delilleri ve dersleri entegre etmek için süreklilik arz eden bir savunma ve destek gerekmektedir. Tüm dünyadan gençler, kendilerine yönelik saygılarını geliştirmek ve ilişkiler ve cinsel sağlık hakkında bilinçli, sağlıklı ve saygılı seçimler yapmak için bilgi ve beceriler kazanmak maksadıyla kapsamlı ve yaşa uygun cinsel sağlık eğitimine ihtiyaç duymaktadır.

EKLER


EK 1: SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ VE ERGEN SAĞLIĞINA İLİŞKİN VERİ TABLOSU

Ülke

ERGEN SAĞLIĞI VE SOSYAL VERİLER CİNSEL SAĞLIKEĞİTİMİ SAĞLANMASI VERİLERİ

HIV

%

HIV

%G

enç

insa

nla

r 15–2

4*

Gen

çler

in H

IV

Bilg

isi (

%)i

Kadın

ları

n

koca

/eş

fizi

ksel

şi

ddet

i ile

ilgili

tu

tum

ları

(%

)ii

Ergen

doğurg

anlık

hız

ı iii

Müfr

edatta

Cin

sel S

ağlık

Eğ

itim

inin

Yer

iiv

Yansı

mla

r(u

lusl

ara

rası

) st

andard

lar?

v

Kapsa

nan y

aş

gru

pla

rıvi

Zoru

nlu

/

İste

ğe

Bağlı?

vii

Öğre

tmen

Eğ

itim

i viii

Ulu

sal

Polit

ika ix

Angola 2.4F 1.2M 0.6

45 167Devam etmekte

–bağımsız

Standartları karşılamak için gözden geçiriliyor

İlk ve Orta

Zorunlu Evet Evet

Arjantin 0.4 0.2 93 2 54

Hem bağımsız bir konu hem de müfredata entegre olmuş

Evetİlk veOrta

Zorunlu Evet Evet

Ermenistan 0.19F< 0.1M <0.1

20 9 27 Bağımsız Evetİlk ve Orta

Zorunlu Evet Evet

Azerbaycan 0.15F < 0.1M 0.1

5 49 39 Tek başına Evet

İlk Sınıflar 1–4;

Orta Sınıf-lar 5–9

Zorunlu Evet Evet

Beyaz Rusya 0.49F 0.5M 0.3

63 4 20Entegre olmuş

Kısmen

İlk Sınıflar 1–4 ve

Orta Sınıf-lar 5–11)

Zorunlu konulara entegre

edilmiştir. İsteğe bağlı HIV önleme müfredatı

Evet Evet

Botsvana 21.8F 6

M 3.547 43

Entegre olmuş


İlk ve Orta

Sınıflar 2–9

Zorunlu konuların içine bütünleşmiş /

entegre

Evet Evet

Brezilya 0.5F 0.2M 0.4

49 70 Tek başına Evetİlk ve Orta

Zorunlu EvetStrateji evet

ancak kanun yok

Burundi 1F 0.2M 0.1

46 73 30Devam etmekte


İlk ve Orta

Bilinmiyor Evet Evet

Kamboçya 0.74F 0.2 M

0.245 46 44 Tek başına Evet

İlk (Sınıflar 5–6) ve Orta

İsteğe bağlı (25 eyaletten 9 tanesinde uygulanmak-

tadır)

Evet Evet

Kamerun 4.3F 1.9M 1


Evetİlk ve Orta

Zorunlu ve incelenebilir

Hayır Evet

Orta Afrika Cumhuriyeti

3.8F 1.5M 0.9


Evetİlk ve Orta

Erken uygulama aşaması

Evet Evet

Çad 2.5F 0.9M 0.5


Evetİlk ve Orta

Zorunlu Evet Evet

EKLER 41

Ülke


HIV

%

HIV

%G

enç

insa

nla

r 15–2

4*

Gen

çler

in H

IV

Bilg

isi (

%)i

Kadın

ları

n

koca

/eş

fizi

ksel

şi

ddet

i ile

ilgili

tu

tum

ları

(%

)ii

Ergen

doğurg

anlık

hız

ı iii

Müfr

edatta

Cin

sel S

ağlık

Eğ

itim

inin

Yer

iiv

Yansı

mla

r(u

lusl

ara

rası

) st

andard

lar?

v

Kapsa

nan y

aş

gru

pla

rıvi

Zoru

nlu

/

İste

ğe

Bağlı?

vii

Öğre

tmen

Eğ

itim

i viii

Ulu

sal

Polit

ika ix

Çin <0.1 Veri yok 55 9Kısmen Entegre

olmuşHayır

İlk ve Orta

Zorunlu ama uygulanmadı

Politika gerektiriyor, uygulamada

yok

Evet

Kolombiya 0.5 0.2

24.1 (Sadece

kadınlara atıfta

bulunur)

68

Hem bağımsız bir konu hem de müfredata entegre olmuş

Evet İlk ve Orta

Evet Evet Evet

Fildişi Sahilleri 2.7 K 1E 0.7 18 48 126 Bilinmiyor Evet İlk ve Orta

Bilinmiyor Evet Evet

Kongo Demokratik Cumhuriyeti

1.1K 0,5E

0,317 76 134 Entegre olmuş Hayır

İlk ve Orta


Hayır Evet

Etiyopya 1.2K 0.5E

0.428 68 76 Entegre olmuş Evet

İlk ve Orta

Zorunlu Hayır Evet

Gana 1.3K 0.4E


İlk ve Orta

Zorunlu Evet Evet

Guatemala 0.6K 0.3E

0.323 95 Tek başına Hayır

İlk ve Orta

İsteğe Bağlı Evet Evet

Haiti 2K 0.9E

0.632 17 41 Müfredatta yok Mevcut Değil Hiçbiri Mevcut Değil

Mevcut Değil

Hayır

Hindistan 0.3<0.1 -0.2

40 47 32 Devam etmekte HayırOrta

(9– 11. sınıflar)

İsteğe Bağlı. Bazı devletler

yaşam becerileri eğitimini yasakladı

Evet Hayır

Endonezya 0.5K 0.5 E

0.414 35 48 Entegre olmuş Kısmen Orta İsteğe Bağlı Evet Hayır

Jamaika 1.8K 0.6 E0.9

39 5 69 Tek başına Evet İlk ve Orta

Zorunlu Evet Evet

Kazakistan 0.2 Veri yok 32 12 29 Entegre olmuş Hayır İlk ve Orta

Entegre olmuş Hayır Hayır

Kenya 6K 2.8E

1.769 53 18

Devam etmekte. Life skills

curriculum existing


İlk ve Orta

Zorunlu yaşam becerileri

Bilinmiyor Evet

Kırgızistan 0.24K <0.1E

0.335 34 28 Tek başına Evet Orta Zorunlu

Bazıları (E-öğrenme-

yi içerir)Evet

Lesoto 22.9K 10.5E

5.836 37 86

Entegre olmuş (ilk) bağımsız

(orta)Evet

İlk ve orta-öğretim

Zorunlu Bilinmiyor Evet

Malawi 10.3 K 3.8E2.4 42 13 143 Tek başına Evet İlk ve Orta


Evet, kısmen Evet

Mozambik 10.8 K 6.1E2.7 35 23 133 Entegre olmuş


İlk ve Orta

Zorunlu veincelenebilir

Bilinmiyor Evet

Myanmar 0.6 K 0.3E0.2 48 11 Bilinmiyor Bilinmiyor İlk ve Orta

Bilinmiyor BilinmiyorBilinmi-

yor

Namibya 14.3 K 4.8E2.7 64 35 52 Tek başına Evet İlk ve Orta

Zorunlu ve değerlendirildi

Evet Evet

Nepal 0.2K <0.1E<

0.128 23 72

Entegre olmuş (sınıflar 6–8); Tek başına

Kısmen OrtaZorunlu

(9–10. sınıflar)Hayır Evet

Papua Yeni Gine

0.6 K 0.2E0.1 23 61 Tek başına Kısmenİlk ve Orta

ZorunluEvet,

KısmenEvet


Ülke


HIV

%

HIV

%G

enç

insa

nla

r 15–2

4*

Gen

çler

in H

IV

Bilg

isi (

%)i

Kadın

ları

n

koca

/eş

fizi

ksel

şi

ddet

i ile

ilgili

tu

tum

ları

(%

)ii

Ergen

doğurg

anlık

hız

ı iii

Müfr

edatta

Cin

sel S

ağlık

Eğ

itim

inin

Yer

iiv

Yansı

mla

r(u

lusl

ara

rası

) st

andard

lar?

v

Kapsa

nan y

aş

gru

pla

rıvi

Zoru

nlu

/

İste

ğe

Bağlı?

vii

Öğre

tmen

Eğ

itim

i viii

Ulu

sal

Polit

ika ix

Moldova Cumhuriyeti

0.6K 0.4E

0.538 29 Tek başına Evet

Orta Sınıflar 8–11

Zorunlu Evet Evet

RusyaFederasyonu

0.8 - 1.4

Veri yok 37 11 26 Entegre olmuş Hayırİlk ve Orta

Integrated into Zorunlu

subject

Evet, ancak öğretmen-lere zayıf destek

Hayır

Ruanda 2.9 K 1.2E0.9 51* 56 32Devam etmekte


Upper primary

and Orta

ZorunluBilinmiyor (Hayır?)

Devam etmekte

Güney Afrika

19.1 K 13.1E 4 29* 49 Tek başına Evet

Yaşam Becerileri

İlk ve Orta,

SRH/HIV Orta


Bilinmiyor Evet

Güney Sudan 2.2K 1.1E

0.6Veri yok 79 72

Devam etmekte

Standartları karşılamak için

geliştiriliyor

Mevcut Değil

Mevcut Değil Hayır Hayır

Svaziland 27.4K

12.4E7.156* 28 69 Tek başına Evet

İlk (Üst Düzey)

ve Orta(Üst Düzey)


Evet Evet

Tacikistan 0.3K <0.1E

0.113 60 41 Tek başına

Devam etmekte

Orta Sınıflar

7–9İsteğe Bağlı Kısmen Evet

Tanzanya 5K 3.2E

1.748* 54 121 Entegre olmuş Evet

İlk ve Orta


Evet Evet

Tayland 1.1 K 0.3E0.3 37 13 40 Entegre olmuş Evet OrtaZorunlu ancak uygulanmadı

Hayır Evet

Uganda 7.4K 4.2E

2.437* 58 122 Entegre olmuş

Evet(Orta için süreçte)

Üst İlk ve Orta

Zorunlu (2017denitibaren

incelenebilir)

Evet Evet

Ukrayna 0.8K 0.4E

0.140 3 25 Tek başına Evet

İlk ve Orta

Zorunlu Kısmen Evet

Özbekistan 0.18K <0.1E < 0.1

13 70 37 Tek başına Hayır Orta İsteğe Bağlı Kısmen Hayır

Vietnam 0.4K <0.1E

<0.142 36 29 Entegre olmuş Kısmen

Orta Sınıflar 6–12

Zorunlu Kısmen Evet

Zambiya 12.5K 4.5E


Üst İlk ve Orta


Bilinmiyor Evet

Zimbabve 15 K 6.6E4.1 55 40 58Devametmekte


İlk ve Orta

Zorunlu Evet Evet

• Not ediniz: Bazı ülkelerin düzenli olarak HIV prevalans verilerini izlediğini, Doğu ve Güney Afrika'daki ülkelerin, gençler arasında HIV insidansına odaklanmayı tercih ettiklerini -yeni enfeksiyonların sayısı ve dağılımı- HIV bulaşmasının dinamiklerini değerlendirmek için daha iyi bir önlem olarak, Özellikle de daha yaygın bir salgın olan ülkelerde.

Ergen sağlığı ve sosyal veriler:

i. HIV’in cinsel yolla bulaşmasını önleme yollarını doğru bir şekilde tespit eden ve HIV bulaşmasına ilişkin önemli yanlış anlamaları reddeden genç kadınların ve erkeklerin 15-24 yaş arasındaki yüzdesi.

ii. Bu sütunda, dünya çapında kullanılan dünya gelişme göstergesi hakkındaki veriler gösteriliyor - “15-45 yaşlarındaki kadınların, bir eşin/kocanın, karısını/eşini aşağıdaki beş nedenden herhangi biri için, vurmak ya da dayak için haklı olduğuna inandıkları yüzdesi: Onunla tartışması; seks yapmayı reddetmesi; yemeği yakması; Ona söylemeden gitmesi; Ya da çocukları ihmal etmesi.“ Kaynaklar: http://www.data.unicef.org/child-protection/attitudes.html http://www.afri-dev.info/wp-content/uploads/2015/07/2015-Africa-Scorecard-on-Institutionalised-Violence-Against-Women-Girls-Fn...pdf

iii. Ergen doğurganlık hızı 15-19 yaşları arasındaki 1000 kadın başına düşen doğum sayısıdır.

EKLER 43

Yapılandırılmış cinsel sağlık eğitim verileri:

iv. Entegre: Cinsel Sağlık Eğitimi, müfredatta Biyoloji gibi ana zorunlu derslere entegre edilmiştir. Tek başına: Cinsel Sağlık Eğitimi, Sağlıklı Yaşam Biçimi veya Yaşam Becerileri gibi yaşam becerilerine dayalı sağlık eğitim programının bir parçası olarak öğretilir.

v. Müfredat kaliteyi sağlamak için standartlaştırılmış ölçütleri karşılıyor mu? Aşağıdakiler hakkında öğretim de dâhil olmak üzere; 1) genel yaşam becerileri (ör. Karar verme, iletişim, müzakere becerileri); 2) cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) ve Cinsel Sağlık Eğitimi (örneğin, insanın büyümesi ve gelişmesi, ilişkiler, üreme sağlığı, cinsel istismar, CYBE bulaşması); 3) HIV bulaşma ve korunma.

vi. Cinsel Sağlık Eğitimi hangi yaş gruplarına öğretilir? Bazı ülkelerde, orta öğrenime kayıt düşük olduğundan ilköğretim örgün eğitim yoluyla Cinsel Sağlık Eğitimi konusunda gençlere ulaşmak için tek fırsattır.

vii. Müfredatta yer alması halinde Cinsel Sağlık Eğitimi öğretimi zorunlu mu? Zorunlu olduğu yerlerde bile, birçok öğretmen Cinsel Sağlık Eğitimi müfredatının öğretim yönleri konusunda rahat hissetmiyor, böylece kapsama düzensiz olabilir.

viii. Eğitim mevcut ancak tüm öğretmenlere ulaşmadığı biliniyor, Bu kaydedildi. Diğer durumlarda, ‘Evet’ her zaman eksiksiz kapsama anlamına gelmeyebilir, ancak bazı öğretmenlerin eğitimi gerçekleşir.

ix. Okullarda Cinsel Sağlık Eğitimi müfredatının öğretilmesini zorunlu kılan ulusal bir politika var mıdır?


EK 2: YAPILANDIRILMIŞ CİNSEL SAĞLIK EĞİTİMİ TANIMLARI

Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı 1994. Eylem Programı, paragraflar 4.29, 7.37, 7.41 ve 7.47

Ergenlerin refahını arttırmak için cinsellik eğitimi; bu eğitimin kilit öneme sahip özelliklerini belirtmektedir.

• Eğitim hem okullarda hem de toplum düzeyinde gerçekleştirilmeli, yaşa uygun olmalı, olabildiğince erken başlamalı, olgun karar vermeyi teşvik etmeli ve özellikle toplumsal cinsiyet eşitsizliğini geliştirmeyi hedeflemelidir.

• Bu tür programlar; cinsiyet ilişkileri ve eşitlik, ergenlere yönelik şiddet, sorumlu cinsel davranış, gebeliği önleme, aile yaşamı ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (STIlar), HIV ve AIDS'in önlenmesi de dahil olmak üzere belirli konuları ele almalıdır.

UNESCO, UNAIDS, UNFPA, UNICEF, DSÖ. 2009. Cinsellik Eğitiminde Uluslararası Teknik Rehber

Kapsamlı cinsellik eğitimi bilimsel açıdan doğru, gerçekçi, yargılayıcı olmayan bilgi vererek cinsellik ve ilişkiler hakkında yaşa uygun, kültürel açıdan alakalı bir öğretim yaklaşımıdır.

DSÖ & BzGA. 2010. Avrupa'da Cinsellik Eğitimi Standartları Karar vericiler, eğitim ve sağlık yetkilileri ve uzmanları için bir çerçeve

Cinsellik eğitimi; cinselliğin bilişsel, duygusal, sosyal, etkileşimli ve fiziksel yönlerini öğrenme anlamına gelmektedir.

Cinsellik eğitimi çocukluğun başında başlamakta ve ergenlik ve yetişkinlik döneminde ilerlemektedir. Çocuklar ve gençler için cinsel gelişmeyi desteklemeyi ve korumayı amaçlamaktadır.

Çocukların ve gençlerin cinselliklerini anlamaları ve tadını çıkarmaları, güvenli ve tatmin edici ilişkilere sahip olmaları ve hem kendi ve hem de diğer insanların cinsel sağlıkları ve refahları konusunda sorumluluk almaları için onları kademeli olarak bilgi, beceri ve olumlu değerlerle donatmakta ve güçlendirmektedir.

Onların, yaşam kalitelerini artıracak ve merhametli ve adil bir topluma katkıda bulunacak seçimler yapmalarını sağlar.

Tüm çocuklar ve gençler yaşa uygun cinsellik eğitimine erişim hakkına sahiptir.

Bu tanımda birincil odak olumlu bir insan potansiyeli ve bir tatmin ve zevk kaynağı olarak cinselliktedir.

Cinsel hastalıkları engellemek için gerekli olan bilgi ve becerilere duyulan, açıkça kabul edilmiş ihtiyaç, bu genel pozitif yaklaşımın ardından ikinci sırada gelmektedir. Dahası, cinsellik eğitimi uluslararası kabul gören insan haklarına, özellikle de hastalıkların önlenmesinin önüne geçen bilgi edinme hakkına dayanmalıdır.

IPPF. 2010. IPPF Kapsamlı Cinsellik Eğitimi Çerçevesi (Cinsel Sağlık Eğitimi)

Kapsamlı cinsellik eğitimine yönelik haklara dayalı bir yaklaşım, gençleri cinselliklerini - fiziksel ve duygusal olarak, bireysel olarak ve ilişkileri içerisinde - belirlemek ve bundan keyif almak için ihtiyaç duydukları bilgi, beceri, tutum ve değerlerle donatmaya çalışır. 'Cinselliğe' bütünlükçü bir biçimde ve duygusal ve sosyal gelişme bağlamında bakar. Bilginin tek başına yeterli olmadığını kabul eder. Gençlerin temel yaşam becerileri edinme ve olumlu tutum ve değerler geliştirme fırsatı verilmesine ihtiyacı vardır.

Kapsamlı cinsellik eğitimi gençlere aşağıdakileri yapmaları için yardımcı olmalıdır:

Doğru bilgi edinmek: cinsel haklar ve üreme hakları; söylencelerden kurtulmak için gerekli olan bilgiler; kaynaklara ve hizmetlere yapılan atıflar.

Yaşam becerileri geliştirmek: eleştirel düşünme, iletişim ve müzakere becerileri, kendini geliştirme becerileri, karar verme becerileri; benlik duygusu; özgüven; atılganlık; sorumluluk alma becerisi; soru sorma ve yardım isteme becerisi; empati.

Olumlu tutum ve değerleri geliştirmek: açık fikirlilik; kendine ve başkalarına saygı; olumlu anlamda kendine değer verme/özsaygı; konfor; yargılayıcı olmayan tavır; sorumluluk duygusu; cinsel sağlık ve üreme sağlığına yönelik olumlu tutum.

Kapsamlı cinsellik eğitimi, cinselliğin hem fiziksel hem de biyolojik yönleri ve duygusal ve sosyal yönleri ile ilgili geniş bir yelpazede konuyu kapsamaktadır. Bütün insanları cinsel varlıklar olarak tanımakta ve kabul etmekte ve yalnızca hastalığın veya gebeliğin önlenmesinden daha fazlasıyla ilgilenmektedir. Kapsamlı cinsellik eğitimi programları, hedef grubun yaşına ve gelişim evresine göre uyarlanmalıdır.

EKLER 45

UNFPA. 2014. Cinsel Sağlık Eğitimi için Operasyonel Rehberlik: İnsan Hakları ve Cinsiyete Odaklanma

Kapsamlı cinsel sağlık eğitimi; yaşına uygun, müfredata dayalı eğitimdir ve okul içindeki ve dışındaki çocuklara ve gençlere gelişen kapasitelerine göre şunları sağlar:

• İnsan cinselliği, cinsel sağlık ve üreme sağlığı, büyüme ve gelişim, anatomi ve fizyoloji hakkında doğru bilgi edinmek;

• Cinsel ve sosyal ilişkilerle ilgili olumlu değerleri ve tutumları keşfetmek ve bunları geliştirmek ve;

• Kendi davranışlarına yönelik sorumluluk duygusu geliştirmek ve başkalarının haklarına saygı göstermenin yanı sıra eleştirel düşünmeyi, cinsiyete duyarlı iletişim ve müzakereyi ve karar vermeyi teşvik eden yaşam becerileri geliştirmek


KAYNAKÇAGençlik için savunucular. 2008. Okullarda kapsamlı cinsellik eğitimi için savunucular olarak Ebeveynler. http://www.advocatesforyouth.org/ component/content/article/158-parents (16 Haziran 2015’de erişildi).

Afri-dev.info.2015. 2015. Kadın ve kız çocuklarına yönelik şiddet konusunda Afrika karnesi: Cinsiyete dayalı şiddetin, kadın ve erkek tutumları vurgulanması - Ergenler de dâhil olmak üzere.

http://www.afri-dev.info/wp-content/uploads/2015/07/2015-Africa-Scorecard-on-Institutionalised-Violence-Against-Women-Girls-Fn...pdf

Boler, T. 2003. Sessizliğin Sesi: Okullarda HIV / AIDS iletişimde zorluklar. Hindistan ve Kenya’dan Deneyimler.

Londra, ActionAid. http://www.ibe.unesco.org/AIDS/doc/HIV%20AIDS%20187.pdf

BZgA ve UNFPA. 2015. Politika Özeti No. 1: Cinsellik Eğitimi nedir? http://eeca.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/ GAKC_Policy_Brief_No_1_rz.pdf

De Graaf, H., Kruijer, H., van Acker, J. and Meijer, S. 2011. 25 yaş altı cinsellik: Hollandalı ergen cinsel sağlığı popülasyon çalışması. Utrecht, Rutgers WPF.

Federal Devlet İstatistik Servisi (ROSSTAT) / Rusya Federasyonu Sağlık Bakanlığı 2012. Üreme Sağlığı Araştırması, Rusya 2011, Yönetici Özeti. http://www.cdc.gov/reproductivehealth/global/publications/surveys/russia/russia-survey- 2011-exec-sum.pdf

Fonner et al. 2014. Okul temelli cinsel eğitim ve düşük ve orta gelirli ülkelerde HIV önleme: Sistematik bir inceleme ve meta-analiz. PLoS ONE 9(3): e89692. Doi: http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal. pone.0089692

Haberland, N.A. 2015. Cinsellik ve HIV eğitiminde cinsiyet ve güce değinmek için vaka: Değerlendirme çalışmalarının kapsamlı bir incelemesi. Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Uluslararası Perspektifler, Vol. 41, No. 1, pp. 31–42. https:// www.guttmacher.org/pubs/journals/4103115.html

Haldre, K., Part, K. and Ketting, E. 2012. Estonya'da Gençlik cinsel sağlığı iyileşmesi,1990–2009: Cinsellik eğitimi ve gençlik dostu hizmetlerin rolü. Kontrasepsiyon ve Üreme Sağlığı Avrupa Dergisi, Vol. 17, No. 5, pp. 351–362.

Hunt, F. and Monterrosas Castrejón, E. 2012. Evaluación de la implementación de la declaración ministerial ‘Prevenir con Educación’ 2012 del acuerdo a la acción; avances en latinoamérica y el caribe. http://www.coalicionmesoamericana.org/sites/default/files/EvaluacionDeclaracionMinisterial2012.pdf

Igras, S.M., Macieira, M., Murphy, E. and Lundgren, R. 2014 Çok genç ergenlerin cinsel ve üreme sağlığına yatırım, Araştırma, Politika ve Uygulama için bir Uluslararası Dergi , Vol. 9, No. 5, pp. 555–569. DOI:10.1080/17441692.2014.908230 http://dx.doi.org/10.1080/17441692.2014.908230

Uluslararası AIDS Derneği.2014. Poster Bildirisi, Hedefi ıskalamak: Batı ve Orta Afrika'da cinsellik eğitimine ilişkin boşlukları ve güçlü yanlarını belirlemek için standart değerlendirme araçlarını kullanmak, 20. Uluslararası AIDS Konferansı Melbourne Avustralya 20-25 Temmuz 2015, THPE375, UNESCO: http://pag.aids2014.org/abstracts.aspx?aid=8663 (27 Ağustos 2015’de erişildi).

Nüfus ve Kalkınma Uluslararası Konferansı. 1994 Eylem Programı.

IPPF. 2009. Hepsi bir arada Eğitim Programı (Uluslararası Cinsellik ve HIV Müfredat Çalışma Grubu tarafından yazılmıştır). Londra,

IPPF. IPPF. 2010. Kapsamlı Cinsellik Eğitimi (CSE) için Çerçeve. Londra,IPPF. http://www.ippf.org/resource/IPPF-Kapsamlı Cinsellik Eğitimi Çerçeve

IPPF. 2013. Kanıttan Eyleme: Kapsamlı Cinsellik Eğitimi için savunuculuk. Londra, IPPF. http://www.ippf.org/ resource/Evidence-Action-Advocating-comprehensive-sexuality-education

IPPF and Democracia y Sexualidad. 2012 Evaluacion de la Implementacion de la Declaracion Ministerial Prevenir con Educacion 2012; Avances en Latinoamerica y el Caribe

Ketting, E. et al. 2015. Bütünsel cinsellik eğitimi değerlendirmesi: Bir Avrupa uzman grubu konsensüs sözleşmesi. Avrupa Kontrasepsiyon ve Üreme Sağlığı Dergisi, https://www.docphin.com/research/article- detail/17468668/PubMedID-26024010/Evaluation-of-holistic-sexuality-education-A-European-expert-group-consensus- agreement

47KAYNAKÇA

Kivela, J., Haldre, K., Part, K., Ketting, E. and Baltussen, R. 2014. Estonya'daki ulusal okul temelli cinsellik eğitim programının etkisi ve maliyet etkinliği analizi. Cinsel Eğitim: Cinsellik, Toplum ve Öğrenme,14:1, 1-13, DOI: 10.1080/14681811.2013.813386

Maticka-Tyndale, E. 2010. Kenya'nın Nyanza kentinde bulunan erkek ve kadın üst düzey ilköğretim öğrencileri arasında prezervatif kullanımı çok seviyeli bir model, Soc Sci Med, Aug 5, Vol. 71, No. 3, pp. 616–25. Epub 2010, May 5.

Matungwa, D. et al. 2012. Kırsal ve Kentsel Tanzanya’da Okul Temelli Öğretmenlerde, Öğretmenlerin yönlendirdiği Cinsellik Eğitim Programlarını yeniden düşünmek. 19. Uluslararası AIDS Konferansı: Özet No.THAD0306. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/ articles/PMC3499903/ (accessed 17 October 2013).

Ministerio de Salud Pública y Asistencia Social Programa Nacional de Prevención y Control de ITS/VIH/SIDA de Guatemala. 2014. Informe Nacional sobre los Progresos Realizados en la Lucha Contra el VIH y sida. Guatemala, 2014. http:// www.unaids.org/sites/default/files/country/documents//GTM_narrative_report_2014.pdf

Ulusal İstatistik Ofisi 1998-2013. İngiltere ve Galler'in Kavram İstatistikleri. Londra, Ulusal İstatistik Ofisi. http://www.ons.gov.uk/ons/rel/vsob1/conception-statistics--england-and-wales/index.html

Oringanje, C. et al. 2009. Ergenlerde istenmeyen gebeliklerin önlenmesi için yapılan müdahaleler. Sistematik İncelemeler Cochrane Veri Tabanı. Konu 4.

Nüfus Konseyi. 2014. Kanıttan eyleme: BALIKA projesi için 2013 temel araştırmasından elde edilen sonuçlar.

Nüfus Konseyi ve ark. 2009. Hepsi Bir Eğitim Müfredatı. New York, Nüfus Konseyi. http://www.popcouncil.org/research/ its-all-one-curriculum-guidelines-and-activities-for-a-unified-approach-to-

Nüfus Konseyi ve UNFPA. 2007. Seks / HIV Eğitim Müfredatınızda Toplumsal Cinsiyete ve Haklara Değinme.

New York, Nüfus Konseyi. http://hivhealthclearinghouse.unesco.org/sites/default/files/resources/7123_ AddressingGenderRights.pdf

Santhya, K.G. 2011. Genç kadınların erken evlilikleri ve cinsel sağlık ve üreme sağlığı kırılganlıkları: Gelişmekte olan ülkelerden gelen son kanıtların bir sentezi. Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Cilt.23, No. 5, pp. 334–39.

Svanemyr, J., Amin, A., Robles, O.J. and Greene, M.E. 2015. Ergen cinsel sağlık ve üreme sağlığı için uygun bir ortam yaratmak: Bir çerçeve ve gelecek vaat eden yaklaşımlar. Adolesan Sağlığı Dergisi, Cilt 56, No. 1, pp. S7–S14.

Gençlik Gebeliği, Bağımsız Danışma Grubu (İngiltere). Son Rapor - Genç hamileliği: Geçmişteki başarılar - gelecekteki zorluklar. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/181078/TPIAG- FINAL-REPORT.pdf

UNAIDS. 2008. Ministerial Declaration: Prevention through Education. http://www.unesco.org/new/ fileadmin/MULTIMEDIA/FIELD/Santiago/pdf/declaration-preventing-education-english.pdf

Tiendrebeogo, G., Meijer, S. and Engelberg, G. 2003. Yaşam Becerileri ve HIV Eğitimi Programları: Yöntemler ve Değerlendirmeler. USAID Teknik Belge No. 119. Washington,DC, USAID. http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/PNACT985.pdf

UNAIDS. 2012. Brezilya Raporu NCPI. http://www.unaids.org/sites/default/files/en/dataanalysis/knowyourresponse/ ncpi/2012countries/Brazil%20NCPI%202012.pdf

UNAIDS. 2013. UNAIDS Program Koordinasyon Kurulunun otuz üçüncü toplantısı,17–19 Aralık 2013, Gündem Maddesi 9, Tematik Bölüm: HIV, ergenlik çağı ve gençlik, Arka plan notu, UNAIDS/PCB (33)/13.22. http://www.unaids.org/sites/default/files/en/media/unaids/contentassets/documents/pcb/2013/pcb33/agendaitems/20131121_ Thematic-segment-HIV-%20youth-adolescents%20.pdf (27 Ağustos 2015'de erişildi).

UNAIDS. 2013. UNAIDS Global AIDS Salgınıyla İlgili Rapor 2013. http://www.unaids.org/sites/default/files/en/media/ unaids/contentassets/documents/epidemiology/2013/gr2013/UNAIDS_Global_Report_2013_en.pdf

UNAIDS. 2014. Boşluk Raporu. Cenevre,UNAIDS. http://www.unaids.org/sites/default/files/en/media/unaids/ contentassets/documents/unaidspublication/2014/UNAIDS_Gap_report_en.pdf

UNAIDS IATT. 2013. 2011–2012 Eğitim Sektörü HIV ve AIDS Küresel İlerleme Anketi. İlerleme, Regresyon veya Durağanlık? Paris, UNESCO.

UNAIDS ve Afrika Birliği. 2015. Genç Kadınların ve Ergen Kızların Güçlendirilmesi: Afrika'da AIDS salgınının sonunun takip edilmesi. Cenevre, UNAIDS.

UNAIDS ve DSÖ. 2012.Teknik Rehber Notu Küresel Fon HIV Önerileri için: Genç insanlar için önleme, tedavi ve bakım ve destek. Cenevre,UNAIDS. http://www.who.int/hiv/pub/toolkits/YoungPeople_Techical_Guidance_ GlobalFundR10_May2010.pdf


UNESCO. 2009 Cinsel Eğitim Üzerine Uluslararası Teknik Rehber: Okullar, öğretmenler ve sağlık eğitimcileri için bir Kanıt bilgilendirmeli yaklaşım. Paris, UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0018/001832/183281e.pdf

UNESCO. 2011a. Okul Tabanlı Cinsellik Eğitim Programları. Altı ülkede bir maliyet ve maliyet etkinliği analizi, Paris, UNESCO. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/ED/pdf/CostingStudy.pdf

UNESCO. 2011b. Cinsellik Eğitimi İnceleme ve Değerlendirme Aracı.http://hivhealthclearinghouse.unesco.org/library/ documents/sexuality-education-review-and-assessment-tool-serat-0 (accessed 4 May 2015).

UNESCO. 2012a. Asya ve Pasifik'te Cinsellik Eğitiminin Uygulanması ve Ölçeklendirilmesi İçin Politikaların ve Stratejilerin Gözden Geçirilmesi.Bangkok, UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002150/215091e.pdf

UNESCO. 2012b. Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Dünya Atlası Paris, UNESCO. http://www.uis.unesco.org/Education/ Documents/unesco-world-atlas-gender-education-2012.pdf

UNESCO. 2012c. HIV ve Sağlık Eğitiminde İyi Politika ve Uygulama: Homofobik Zorbalığa Eğitim Sektörün Yanıtları. kitapçık 8. Paris, UNESCO.

UNESCO. 2013a. Eğitim sektörünün HIV ve AIDS'e verdiği cevabı ölçmek: kurgu rehberi ve çekirdek göstergelerin kullanımı Paris, UNESCO.

UNESCO. 2013b. Doğu Avrupa ve Orta Asya'da Önleme Eğitimi: Politikaların ve uygulamaların gözden geçirilmesi. Moskova,UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002264/226426E.pdf

UNESCO. 2013c. Bugün Gençler. Şimdi Harekete Geçmenin Zamanı Neden Ergenlere ve Gençlere Kapsamlı Cinsellik Eğitimi Gereklidir ve Doğu ve Güney Afrika'da Üreme Sağlığı Hizmetleri.Paris, UNESCO. http://unesdoc.unesco. org/images/0022/002234/223447e.pdf

UNESCO. 2014. Eğitim ve HIV Kursu Grafik.Paris, UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/ images/0022/002261/226125e.pdf

UNESCO ve HIV ile Yaşayan İnsanlar Küresel Ağ (GNP +). 2012.Olumlu Öğrenme: Eğitim sektöründe HIV (YPLHIV) ile yaşayan gençlerin ihtiyaçlarının karşılanması. Paris, UNESCO.

UNESCO/UNAIDS. 2011. Educaids ülke anlık görüntüsü: Brezilya. http://unesdoc.unesco.org/ images/0019/001928/192896E.pdf

UNESCO with UNAIDS, UNFPA, UNICEF, DSÖ. 2014. Bugün Gençler, Hemen Harekete Geçme Zamanı. Doğu ve Güney Afrika Taahhüdü: İncelemede Bir Yıl 2013–14.

UNESCO/UNFPA. 2012. Cinsellik Eğitimi: Doğu ve Güney Afrika'da okul müfredatının on ülkede gözden geçirilmesi. Paris, UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0022/002211/221121e.pdf

UNFPA. 2013. State of World Population 2013: Çocukluktaki Annelik - Ergen hamileliğinin üstesinden gelmek. http://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/EN-SWOP2013-final.pdf

UNFPA. 2014a. Kapsamlı Cinsellik Eğitimi için Operasyonel Rehberlik: İnsan hakları ve cinsiyete odaklanma. New York, UNFPA. www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/UNFPA%20Operational%20Guidance%20for%20 CSE%20-Final%20WEB%20Version.pdf

UNFPA. 2014b. 1.8 Milyar Gücü: Ergenler, gençler ve geleceğin dönüşümü. New York, UNFPA.

UNFPA. 2015. Kapsamlı Cinsellik Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi: Cinsiyet ve yetkilendirme sonuçlarına odaklanılması. New York, UNFPA.

UNFPA/Loaiza, E. and Liang, M. 2013. Ergen Gebelik: Kanıtların gözden geçirilmesi.UNFPA, New York.

UNICEF. UNICEF Veri: Çocukların ve Kadınların Durumunun İzlenmesi. http://data.unicef.org/child-protection/attitudes.html

UNICEF. 2010. Suçla ve sınır dışı et. Doğu Avrupa ve Orta Asya'daki Çocukları Etkileyen Yeraltı/Gizli HIV Salgınları.Cenevre,UNICEF. http://www.unicef.org/ceecis/UNICEF_BlameBanishment_WEB_final.pdf

UNICEF. 2011. Krizde Fırsat: Ergenlik çağından erken erişkinliğe kadar HIV'in önlenmesi.New York, UNICEF.

Birleşmiş Milletler, Genel Kurul. Birleşmiş Milletler Eğitim Hakkı Özel Raportörü raporunda,A/65/162. 23 July 2010. Available from undocs.org/A/65/162

Unterhalter, E., North, A., Arnot, M., Lloyd, C., Moletsane, L., Murphy-Graham, E., Parkes, J. and Saito, M. 2014. Kız çocukların eğitim ve cinsiyet eşitliğini artırmak için yapılan müdahaleler.Eğitim Literatür İncelemesi, Londra, Uluslararası Kalkınma Departmanı. http://r4d.dfid.gov.uk/pdf/outputs/HumanDev_evidence/Girls_Education_Literature_ Review_2014_Unterhalter.pdf

49KAYNAKÇA

Viet Nam. 2014. Vietnam AIDS İlerleme Raporu 2014. Ha Noi. http://www.unaids.org/sites/default/files/en/ dataanalysis/knowyourresponse/countryprogressreports/2014countries/VNM_narrative_report_2014.pdf

Villa-Torres, L., and Svanemyr, J. 2015. Gençlerin cinsel sağlık ve üreme sağlığı politikaları ve programlarının geliştirilmesinde gençlik liderliğinin katılımına ve tanıtımına katılma hakkının verilmesi,Ergen Sağlığı Dergisi,Vol. 56, No. 1, pp. S51–S57.

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi.1999/200. DSÖ Avrupa Bölge Ofisi'nde kullanılan aile planlaması, ana-çocuk sağlığı ve üreme sağlığı tanımları ve göstergeleri.

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi. Ve BZgA. 2010. Avrupa'da Cinsellik Eğitimi Standartları: Politika yapıcılar, eğitim ve sağlık otoriteleri ve uzmanlar için bir çerçeve.Cologne, BZgA and DSÖ. http://www.bzga-whocc. de/?uid=20c71afcb419f260c6afd10b684768f5&id=home

DSÖ. 2006. Gençlerde HIV / AIDS'i Önleme: Gelişmekte olan ülkelerin kanıtlarının sistematik bir şekilde gözden geçirilmesi. Cenevre,DSÖ. http://whqlibdoc.who.int/trs/WHO_TRS_938_eng.pdf.

DSÖ. 2013. Kadına Yönelik Şiddetin Küresel ve Bölgesel Tahminleri: Yakın arkadaş şiddeti ve eşten olmayan cinsel şiddetin prevalansı ve sağlık etkileri. Cenevre, DSÖ. http://apps.who.int/iris/ bitstream/10665/85239/1/9789241564625_eng.pdf?ua=1

Kadın Mülteci Komisyonu ve ark. 2012. İnsani Yardımlarda Ergen Cinsel Sağlığı ve Üreme Sağlığı Programları: Aile planlaması hizmetlerine derinlemesine bir bakış. Kadın Mülteci Komisyonu, Save the Children, UNHCR, UNFPA. http://www.unfpa.org/sites/default/files/resource-pdf/AAASRH_good_practice_documentation_English_FINAL.pdf

Dünya Bankası. Dünya Bankası Veri bankası. http://data.worldbank.org/indicator/SP.ADO.TFRT

2013. Doğu ve Güney Afrika Bakanlar Taahhüdü: Bugün Gençler. Şimdi Harekete Geçme Zamanı. http://www. unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/HIV-AIDS/pdf/ESACommitmentFINALAffirmedon7thDecember.pdf


Yayınlanmamış

Dlamini, N.R. 2014. Erken ve İstenmeyen Gebelik Eğitim Sektörü Yanıtları Üzerine Küresel İstişare. 5 Kasım 2014. Sağlık Bakanlığı tarafından sunum, Güney Afrika Cumhuriyeti.

Save the Children. Kişiselleştirme: Çalıştay Kılavuzu – Cinsellik, cinsiyet, cinsel ve üreme sağlığı ve hakları ve HIV ve AIDS eğitimine kişisel, süreç odaklı bir yaklaşım.

Save the Children. Eğitim Kılavuzu: Kapsamlı Cinsellik Eğitimi (CSE) Süreç odaklı Yaklaşıma giriş.

UNAIDS. 2015. UNAIDS Cinsellik Eğitimi Göstergesi Arka plan Belgesi: Merg Göstergesi Çalışma Grubu için Birleşmiş Bütçe, Sonuçlar ve Hesap Verebilirlik Çerçevesi (UBRAF) .

UNESCO. Gelecek. Müfredatta CSE’yi konumlandırmak: Etkili Kapsamlı Cinsellik Eğitimi sunmak için Yaklaşımlar.

UNESCO ve UNFPA. 2015. Doğu ve Güney Afrika'da Öğretmen Eğitiminde Kapsamlı Cinsellik Eğitimi. Yirmi Bir ESA Ülkesi Durum Analizi.

UNICEF Barbados ve Doğu Karayipler.2011. Bölgesel Final Raporu: Karayipler'de Cinsellik Eğitimi Durum Analizi.

Aşağıdaki kuruluşların rapor yazar ve temsilcileri arasında kişisel iletişime, bu raporda sunulan vaka çalışmalarının gelişimi için izin verilmiştir:

Aahung, Pakistan (Sheena Hadi, 19 Mayıs 2015)

Bir Aşı olarak Eğitim, Nijerya (Fadekemi Akinfaderin, 19 Mayıs 2015)

Nüfus Konseyi, Bangladeş (Sajeda Amin, 11 Haziran 2015)

Save the Children, Güney Afrika (Yumnah Hattas, 10 Haziran 2015) UNESCO, Zambiya (Alice Saili, 10 Haziran 2015)

Los Andes Üniversitesi, Kolombiya (Marta Carolina Ibarra, 8 Haziran 2015)

Southampton Üniversitesi, Birleşik Krallık (Roger Ingham, 11 Haziran 2015)

Not: Aksi belirtilmedikçe, Tüm web bağlantılarına yazarlar tarafından 27 Nisan ve 15 Mayıs 2015 tarihleri arasında erişilmiştir.

Bu yayın kapsamlı cinsellik eğitimininyaşa uygun yapılandırılmış kapsamlı cinsel sağlık eğitiminin (CSE) mevcut durumu, uygulaması ve kapsamı hakkında küresel bir inceleme sunar.

48 lkede mevcut kaynaklar ve çalışmaların analizi ile oluşturulan CSE’nin durumu ile ilgili özel bilgilerden yararlanmaktadır.

Rapor, CSE için kanıt dayanağını ve sağlık sonuçarı üzerindeki olumlu etkilerini inceler, CSE için siyasi destek alır ve çeşitli küresel ve bögesel taahhütlerin uygulamada CSE sunumu üzerinde ulusal düzeyde nasıl bir etkisi olduğunu incelemektedir.

Mevcut İnceleme CSE' nin küresel uygulamasını izlemeyi amaçlayan periyodik raporlar serisinin ilkini temsil etmektedir.

Kapsamlı cinsellik eğitimiCSE konusunda UNESCO'nun çalışmaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için Ziyaret ediniz, www.unesco.org/aids or contact [email protected]

Bu rapor İsveç ve Norveç hükümetlerinin desteği ile mümkün olmuştur.