YAŞAM BOYU ÖĞRENME

Prof. Dr. Tuğba YANPAR YELKENMersin Üniversitesi Eğitim FakültesiÖğretim Üyesi

Sizce öğrenme sadece örgün eğitim kurumlarında belirli yaş aralıklarındaki bireyler için tasarlanan öğrenme ortamlarında mı gerçekleşir?

Matematik, vb. alanlara ilişkin bilgi edinme sürecinizi birkaç yılla sınırlandırabilir misiniz?

Beşikten Mezara

Öğrenme

Öğrenen Toplum

Öğrenmede Süreklilik

Eğitim kurumu olarak çok uzun süre “okul”un

kurmuş olduğu egemenlik karşısında, eğitim ve öğrenmenin

yaş, zaman, yer ile sınırlı olmadığının vurgulandığı kavram;

Yaşam Boyu Öğrenme

Bilgi çağında öğrenme ihtiyacı sürekli artmakta,

edinilen bilgi ve becerilere yenilerinin eklenmesi

ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.

“...Eğitim kişiyi olduğu yerde bulur ve ondan herhangi

bir yolculuk yapmasını, doğal olmayan bir çaba göstermesini istemez.

İnformal eğitim, kulüplerde, sinemada, tiyatroda, konser salonlarında,

sendikalarda, siyasal topluluklarda; insanların evlerinde, kitap, gazete,

müzik, atölye, bahçe ve arkadaş grupları aracılığıyla varlığını

sürdürür...”

.

(Yeaxle akt. Ayhan, 2005)

Yaşam Boyu Öğrenme Kavramı• 1929 yılında ilk defa Basil Yeaxlee tarafından ortaya atılması:

• “Yaşam boyu eğitim” ve “Öğrenen toplum” (Jarvis, 2006;

Wain, 2000).

• “Beşikten mezara kadar süren” bir öğrenme (Jarvis ve

Holford, 2005).

• Evde, işte, yaşadığımız çevrede veya eğitim kurumlarında

programlanmış veya tesadüfi, formal ya da informal olarak

dahil olduğumuz öğrenme deneyimleri (Jackson, 2006).

• Yaşam boyu öğrenmenin temel ilkesi, bilinçli ve

amaçlı olarak yaşam boyunca öğrenmeye devam

etmektir (Koç, 2005).

• Öğrenmenin sadece okulda gerçekleşmemesi,

tüm yaşam süresince evde, kütüphanede, spor

etkinliklerinde, vb. gerçekleşmeye devam etmesi,

Yaşam Boyu Öğrenme Kavramı Şemalaştırılırsa:

Clark, 2005

Yaşam Boyu Öğrenme Kavramı Şemalaştırılırsa:

Ölüm

Formal Informal

Doğum

Yaşam Çağında Öğrenme Life Wide Learning

Yaşam Boyu

Öğrenme

Clark, 2005

Yaşam Boyu Öğrenmeye İlişkin

Yanlış Yorumlamalar

• Yaşam boyu ögrenmenin yalnızca yetişkin eğitimi ile sınırlı tutulması,

• Yaşam boyu ögrenmenin ekonomik gelişim ile dogrudan ilgili belli teknik becerilerin öğretildigi mesleki eğitim ile sınırlandırılması,

• Yaşam boyu öğrenmenin günlük yaşamda tesadüfi biçimde oluşan öğrenmeler olarak görülmesi,

Yaşam Boyu Öğrenmenin Temel Özellikleri

Bütünlük,

Entegrasyon,

Uygunluk,

Esneklik,

Demokratiklik,

Olanaklar ve güdülenme,

Eğitim,

Çeşitlilik,

Öğrenme ve yaşam kalitesi,

Yaşam boyu öğrenmenin kapsadığı üç unsur:

Süreklilik Öğrenme

Yaratıcılık

Yaşam Boyu Öğrenme Becerileri

Bireyin kendini gerçekleştirmesi için gereken

temel beceriler. Bu beceriler neler olabilir?

Avrupa Komisyonu’na (2007) göre, yaşam boyu öğrenme becerileri:

• Ana dilde iletişim yeterliği,

• Yabancı dil/dillerde iletişim yeterliği,

• Matematiksel düşünme ile bilim ve teknolojideki temel beceriler,

• Dijital yeterlik,

• Öğrenmeyi öğrenme yeterliği,

• Sosyal vatandaş olma bilinci,

• Girişimcilik,

• Kültürel bilinç ve ifade yeterliği,

Ana Dilde İletişim Yeterliği

• Duygu, düşünce ve gerçekleri ana dilinde sözlü ve yazılı olarak ifade edebilme,

• Sosyal ve kültürel ortamlarda (eğitim ve öğretim sürecinde, evde, iş yerinde ve boş zaman etkinliklerinde, vb. ) dili dilbilimsel olarak etkili kullanabilme (Candy, 2003).

Yabancı Dil/lerde İletişim Yeterliği

• Duygu, düşünce ve gerçekleri yabancı dil/dillerde sözlü ve yazılı olarak ifade edebilme,

• Sosyal ve kültürel ortamlarda (eğitim ve öğretim sürecinde, evde, iş yerinde ve boş zaman etkinliklerinde, vb. ) yabancı dil/dilleri dilbilimsel olarak etkili kullanabilme (Candy, 2003).

• Kültürler arası algılamaya sahip olma (Bruce, 1997).,

Matematiksel Düşünme İle Bilim Ve Teknolojideki Temel Beceriler

• Gerçek dünyayı algılamak için bilgi ve bilgiye ulaşma yöntemlerini kullanabilmek ve istekli olmak,

• Mantıksal düşünebilme yeterliği,

• Düşüncelerini formuller, grafikler, tablolar vb. ile sunma yeterliği,

• Problemlerin çözümünde bilimsel süreç becerilerini (gözlem, çıkarım yapma,vb.) kullanabilme,

Dijital (Sayısal) Yeterlik• Bilgi iletişim teknolojilerini etkili kullanabilme,

• Bilginin ediniminde, üretiminde, değerlendirilmesinde, sunumunda, paylaşımında bilgisayarı etkili kullanabilme.

• İnternetle iletişim kurabilme ve sosyal ağlara katılma ve iletişim kurabilme.

Öğrenmeyi Öğrenme Yeterliği

•Bireylerin kendi öğrenmelerinden sorumlu olması,

•Bireylerin kendi öğrenmelerini gerçekleştirebilmeleri,

•Bireylerin öğrenme ihtiyaçlarını tespit edebilmeleri,

Sosyal Vatandaş Olma Bilinci• Bireylerin etkili ve yapıcı biçimde sosyal, çalışma

yaşamında ve özellikle farklı topluluklara katılabilme yeterliği,

• Vatandaş olmanın sorumluluklarını yerine getirebilme yeterliği,

Girişimcilik

•Bireylerin fikirlerini uygulamaya dönüştürebilme yeterliği,

•Risk almaktan kaçınmama,

•Yaratıcılık, innovasyon kavramlarını içeren yeterlik alanı,

Kültürel Bilinç ve İfade Yeterliği• Müzik, resim, edebiyat ve görsel sanatları içeren

bir dizi medyaya ilişkin duygu, düşünce ve fikirleri yaratıcı biçimde açıklayabilme, (Wain, 2000, Walters and Walters, 2001).

Öğretim Elemanlarının Yaşam Boyu Öğrenme Yeterlikleri

• Öğretim elemanlarının yaşam boyu öğrenme yeterliklerine yeterli düzeyde sahip olduklarını düşündükleri ve kendilerinin gelişime açık olduklarını belirttikleri saptanmıştır.

• Öğretim elemanlarının yaşam boyu öğrenme yeterliklerine ilişkin metaforik algıları incelendiğinde, elde edilen metaforlarla genel olarak öğrenmede sürekliliğin ve gelişime açıklığın vurgulandığı görülmektedir.

Metafor Örnekleri

Akademisyenler tarafından üretilen metefor örneklerine de aşağıda değinilmiştir:

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim lego oyunu gibidir. Çünkü yaşamda öğrendiğim her bilgiyi birbirleriyle ilişkilendirerek kendimi geliştirebiliyorum. Aynı oyun gibi parçalardan yeni yeni oyuncaklar türetme...”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim yaşam boyu hiçbir şey bilmediğini anlamak gibidir. Çünkü öğrendikçe hiç bir şey bilmediğimi öğreniyor insan. Öğrenilecek o kadar şey var ki –öğrenilecekler sürekli değişiyor- içine girdikçe sonsuzluğu görebiliyorsunuz.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim arının bal yapması gibidir. Çünkü zor, zahmetli ve uzun süren, devamlılığın olması gereken bir süreçtir. Ancak arının yaptığı bal gibi sürekli bu tadı hissedeceksiniz”

Metafor Örnekleri

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim artan bir fonksiyon gibidir. Çünkü tecrübelerimle paralel geliştiğini düşünüyorum.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim hayatın kendisi gibidir. Çünkü hayat sürekli bir değişim ve dönüşüm içerisinde ben de bu değişime ayak uydurmak için sürekli kendimi yenilemek ve geliştirmek durumundayım.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim çocuk gibidir. Çünkü her zaman öğreneceğim bir şeyler olduğuna inanıyorum.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim çocuk sevgisi gibidir. Çünkü çocuk sevgisi insanın doğumundan bir kaç yıl sonrasında başlar ve yaşam boyu bitmez.”

Metafor Örnekleri

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim doymak bilmeyen obur bir çocuk gibidir. Çünkü yetenek geliştirmenin de öğrenmenin de sonu yok, verdikçe alıyor.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim evren gibidir. Çünkü asla sonu belli değildir. Benimde çalışmaların asla bitmiyor. Kafamda o kadar çok araştırmak ve yapmak istediğim şey var ki ömrüm yeter mi bilmiyorum.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim engin denizlere yelken açmak gibidir. Çünkü sonunu göremediğimiz için denizde rüzgarla birlikte devam ederiz.”

“Yaşam boyu öğrenme yeterliğim karınca gibidir. Çünkü öğrenme her zman devam eder tıpki karıncanın her zaman çalışması gibi.”

Eğitimin ihtiyaçlara göre şekillendiği

düşünüldüğünde, eğitimin bireylere

yaşam boyu öğrenme becerilerini

kazandıracak biçimde tasarlanması

gerekmektedir.

Yaşam Boyu Öğrenmenin Eğitime Yansımaları

• Öğrenen merkezli eğitimin olması (Koç, 2005),

• Öğrenenlerin öğretim programının tasarımı sürecine etkin katılımları (Freedman, 1987),

• Öğrenme içeriğinin ve yöntemlerinin bireylerin yaşamlarına ve iş deneyimlerine göre tasarlanması (Koç, 2005),

Yaşam Boyu Öğrenmenin Eğitime Yansımaları

• Öğretmenin rehberlik rolü üstlenmesi (Koç, 2005),

• Öğrenenlerin öğrenmeyi öğrenme becerilerinin gelişmesi (Koç, 2005),

• Öğretmen eğitiminin (içerik, yöntem, değerlendirme vb. açısından) yeniden yapılandırılması (Koç, 2005),

Yaşam Boyu Öğrenmenin Etkileri Yaşam boyu öğrenme ve teknoloji

Yaşam boyu öğrenme ve okullar

Yaşam boyu öğrenme ve örgün eğitim

Yaşam boyu öğrenme ve sanat

Yaşam boyu öğrenme ve aile

Yaşam boyu öğrenme ve endüstri

Türkiye’de Yaşam Boyu Öğrenme Uygulamaları

•Üniversitelerde kurulan sürekli eğitim merkezleri,

•Halk eğitim merkezleri,

•Üniversitelerin uzaktan eğitim uygulamaları, vb.

Avrupa’da Yaşam Boyu Öğrenme Uygulamalarından Bazıları

Bilgilendirme, Rehberlik ve Danısmanlık Hizmetleriyle, Yasam Boyu Ögrenmeye Katkı Saglamak:

Fransa “Job city”

İspanya “Öğrenme aracısı”

Ögrenmeye Para ve Zaman Yatırımı Yaparak, Yasam Boyu Ögrenmeye Katkı Saglamak:

İsveç “Okul öncesi müfredat”

Estonya “Vergi indirimi”

Avrupa’da Yaşam Boyu Öğrenme Uygulamalarından Bazıları

Ögrenenlerle Ögrenme Ortamlarını Bir Araya Getirerek, Yasam Boyu Ögrenmeye Katkı Saglamak:

Yunanistan “Açıktan ve Uzaktan Eğitim”

Avusturya “Bölgesel Öğrenim Merkezleri”

Temel Becerileri Gelistirerek, Yasam Boyu Ögrenmeye Katkı Saglamak:

Fransa Marsilya “İkinci bir sans okulu”

İspanya “ALBA projesi”

Almanya “İs yerinde ögrenme”

KAYNAKÇA Avrupa Komisyonu. (2007). Directorate-general For Education And Culture. Key

Competences For Lifelong Learning European Reference Framework, Brussels, Belgium, EC Lifelong Learning Programme. http://ec.europa.eu /dgs/education_culture/publ/pdf/ll-learning/keycomp_en.pdf, adresinden 2 Kasım 2011 tarihinde ulaşılmıştır.

Ayhan, S. (2005). "Dünden Bugüne Yasam Boyu Ögrenme". Yasam Boyu Ögrenme Sempozyumu (9-10 Aralık 2004). PegemA Yay. Ankara.

Beycioğlu, K. ve Konan, N. (2008). Yaşam Boyu Öğrenme ve Avrupa Eğitim Politikaları. Electronic Journal of Social Sciences. 7(24), 369-382.

Clark, T. (2005). Lifelong, life-wide or life sentence? Australian Journal of Adult Learning, 45(1).

Freedman, L. (1987). Quality in Contiuning Education. Jossey-Bass Publishers.

KAYNAKÇA

Koç, G. (2005). Yaşam Boyu Öğrenme. Özcan Demirel (ed.) Eğitimde Yeni Yönelimler, 213-226, Ankara: PegemA Yayıncılık.

Jarvis, P. (2006). Beyond the learning society: globalization and the moral imperative for reflective social change. International Journal of Lifelong Education, 25 (3), 201- 211.

Jarvis, P. & Holford, J. (2005). Editorial. Lifelong learning: a concept revisited. International Journal of Lifelong Education, 24 (4), 283-285.

Jackson, S. (2006). Learning to live: the relationship between lifelong learning and lifelong illness. International Journal of Lifelong Education, 25 (1), 51-73.

Wain, K. (2000). The learning society: postmodern politics. International Journal of Lifelong Education, 19 (1), 36-53.

Yeaxlee, B. (1929) Lifelong education, London: Cassell.

Yanpar Yelken,T. Seminer Sunumu.

Dinlediğiniz için Teşekkürler...