Lek. med. Agata Smołucha

XV wiekAmeryka PołudniowaIndianie Arawaka

Jean Nikot – francuski lekarz i ambasador w Portugalii. Leczyłnikotyną KatarzynęMedycejską na migrenę.

Nikotynizm to chorobaICD – 10:

F17.2 – zaburzeniapsychiczne spowodowane uzależnieniem od nikotyny.

Heterogenny aerozol:85% to azot, tlen i dwutlenek węgla

CO CO (2-6%): powoduje, że u człowieka powstaje karboksyhemoglobina, która nie przenosi tlenu.U niepalaczy jej poziom wynosi ok. 1%U umiarkowanych palaczy ok. 5%U wypalających duże ilości papierosów ok. 15%

NikotynaNikotyna – substancja uzależniająca, działa na układ nerwowy pobudzająco poprzez zwiększenie stężenia noradrenaliny, powoduje przyspieszenie akcji serca i poszerzenie źrenic.

Zwiększa stężenie dopaminy w mózgu, co daje efekt odczuwania przyjemności.

Zwiększa poziom glukozy, kortyzolu, wolnych kwasów tłuszczowych, wazopresyny, endorfin.

Substancje rakotwSubstancje rakotwóórczercze

• substancje smołowate• wielopierścieniowe

węglowodory aromatyczne• fenol i krezol• N-nitrozonornikotyna• benzopiren• metale: nikiel, arsen, polon• chlorek winylu

Substancje draSubstancje drażżniniąące nabce nabłłonek onek oddechowyoddechowy

• cyjanowodór• aldehyd octowy• akroleina• amoniak• formaldehyd• tlenki azotu

b) choroby przewlekb) choroby przewlekłłe uke ukłładu oddechowegoadu oddechowego•POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc tj. rozedma płuc i przewlekłe zapalenie oskrzeli

c) choroby ukc) choroby ukłładu sercowoadu sercowo--naczyniowegonaczyniowego•miażdżyca•choroba niedokrwienna serca•zawały serca•nadciśnienie tętnicze•udary mózgowe•tętniak aorty

d) inne chorobyd) inne choroby•choroba wrzodowa•choroby układu rozrodczego•osteoporoza•zaćma•zwyrodnienie plamki żołtej związane z wiekiem•choroby przyzębia•zaburzenia odporności•zaburzenia krzepnięcia

U chorych na astmę oskrzelową palenie tytoniu pogarsza przebieg choroby i zwiększa częstość zaostrzeń.

Miarą ekspozycji na dym tytoniowy jest paczkorok. 1 paczkorok tj. wypalanie 20 papierosów dziennie przez rokBiomarkerami nikotynizmu są substancje: •tlenek węgla mierzony w wydychanym powietrzu•karboksyhemoglobina we krwi•kotynina w osoczu, moczu lub ślinie

Korzyści zdrowotne wynikające z zaprzestania palenia stwierdza się w każdym okresie życia palacza.Korzyści te są jednak tym większe, im wcześniej nastąpiło rzucenie nałogu Jeżeli palacz porzuci nałóg przed 30 rokiem życia, to jego ryzyko zgonu jest takie samo jak osoby niepalącej.

wiek przedłużenie życia25-34 o 10 lat35-44 o 9 lat45-54 o 6 lat55-64 o 3 lata

1. Czy chcesz zaprzestać palenia tytoniu? tak / nie

2. Czy decyduesz się na toze względu na siebie, czy na inne osoby? (tak – dla siebie, nie – dla innych)

tak / nie

3. Czy podejmowałeś wcześniej próby zaprzestania palenia? tak / nie

4. Czy orientujesz się, w jakich sytuacjach palisz najczęściej i dlaczego to robisz? tak / nie

5. Czy możesz liczyć na pomoc rodziny, przyjaciół, partnera, gdybyśchciał/chciała zaprzestać palenia?

tak / nie

6. Czy członkowie twojej rodziny są osobami niepalącymi? tak / nie

7. Czy w miejscu, w którym pracujesz, nie pali się tytoniu? tak / nie

8. Czy jesteś zadowolony/zadowolona ze swojej pracy i trybu życia, jaki prowadzisz?

tak / nie

9. Czy wiesz, gdzie i w jaki sposób szukać pomocy w razie trudności z utrzymaniem abstynencji?

tak / nie

10. Czy wiesz, na jakie trudności będziesz narażony/narażona w czasie abstynencji (pokusy, zachcianki, słabości)?

tak / nie

12. Czy wiesz, w jaki sposób radzić sobie w sytuacjach kryzysowych? tak / nie

Wynik testu liczba odpowiedzi tak........... nie............

Ocena stopnia motywacji do zaprzestania palenia

Pytania Odpowiedzi Punkty1. Kiedy po przebudzeniu zapalasz pierwszego papierosa? do 5 min

po 6-30 minpo 31-60 minpo 60 min

3210

2. Czy powstrzymanie się od palenia w miejscach, gdzie palić nie wolno, jest dla ciebie problemem?

taknie

10

3. Z którego papierosa najtrudniej ci zrezygnować? z pierwszego rano

z każdegoinnego

1

0

4. Ile papierosów wypalasz dziennie? ≤ 1011-2021-30≥ 31

0123

5. Czy rano palisz więcej papierosów niż w ciągu dnia? taknie

10

6. Czy nie możesz się powstrzymać od palenia nawet podczas choroby, gdy musisz leżeć w łóżku?

taknie

10

razemStopień uzależnienia od nikotyny 0-3

4-67-10

słabeśredniesilne

Ocena uzależnienia od nikotyny wg Fagerströma

• tabletki do ssaniaPo 2 i po 4 mg nikotyny. Jeżeli jest silne uzależnienie, to

stosujemy dawkę wyższą, tzn 4 mg - zazwyczaj do 15 tabletek na dzień.

• pastylki podjęzykowe po 2 mg nikotynyStosujemy do 30 pastylek na dzień.

• inhalator nikotynowyJest to plastikowy ustnik z wymienialnym wkładem

nasączonym 10 mg nikotyny. Opakowanie zawiera 18 wkładów. Inhalator stosuje się, gdy pojawia się pragnienie zapalenia papierosa. Dziennie zużywa się 6-12 wkładów.

Nie zaleca się nagłego odstawienia NTZ, gdyz może to spowodować wystąpienie objawów abstynencji i powrót chorego do palenia tytoniu. NTZ można stosować do 9 miesięcy. Wyniki badań wskazują, że skojarzone leczenie NTZ zwiększa szansę na porzucenie nałogu. Najbardziej skuteczne jest połączenie plastra i jednej z krótko działających postaci, np. gumy. Plaster utrzymuje stałe stężenie nikotyny we krwi zapobiegając objawom głodu nikotynowego, a krótko działające postaci NTZ łagodząnapięcie w sytuacjach pragnienia zapalenia papierosa. Zaleca się ostrożność w stosowaniu NTZ u pacjentów ze świeżym zawałem, z zaburzeniami rytmu serca oraz niestabilną chrobą wieńcową.

b) Bupropion (ZYBAN)

Jest lekiem przeciwdepresyjnym, który znalazłzastosowanie w leczeniu uzależnienia od nikotyny. Zmiejsza pragnienie zapalenia papierosa poprzez bezpośredni wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Tabletki po 150 mg leku pacjent zaczyna przyjmować 1-2 tygodnie przed wyznaczoną datąporzucenia nałogu. Czas trwania leczenia 7-12 tygodni od zaprzestania palenia. Stosowaniebupropionu można łączyć z NTZ

c) Wareniklina (CHAMPIX)

Jest blokerem receptora nikotyny na komórkach nerwowych, przez co osłabia objawy głodu nikotynowego i objawy abstynencji.

d) Cytyzyna (TABEX lub DESMOXAN)

Działanie podobne jak warenikliny.

Objawy abstynencji pojawiają się już 4-12 godzin od zaprzestania palenia.

Najbardziej nasilone są w ciągu pierwszych dwóch tygodni.

Pragnienie zapalenia papierosa utrzymuje siębardzo długo.

Kontrowersyjna alternatywna forma terapii zespołu uzależnienia od tytoniu

Liquid = glikol propylenowy + gliceryna + nikotyna w stężeniu 0-3,6%

Cena liquid`u: 7-28 zł za 10 ml (tj. 100-200 papierosów analogowych)