WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Historia …zsp2rybnik.edupage.org/files/WymEdHistKl4.pdf · Historia – klasa 4 Wymagania ... współczesność • wyjaśnia różne

Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 2 im. Janusza Korczaka w Rybniku

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Historia – klasa 4

Wymagania podstawowe: oceny dopuszczająca i dostateczna

Wymagania ponadpodstawowe: oceny dobra, bardzo dobra, celująca

Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań:

Aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu.

L.P

Temat lekcji

Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe

Ocena dopuszczająca; Uczeń:

Ocena dostateczna; Uczeń:

Ocena dobra; Uczeń:

Ocena bardzo dobra; Uczeń :

Ocena celująca; Uczeń:

1. O czym mówi nam historia?

• wyjaśnia, czym zajmuje się historia

• wymienia co najmniej dwie nauki wspomagające histo-rię

• wyjaśnia pojęcia: dawno, przeszłość

• wyjaśnia pojęcia: tradycja, epoka, prehistoria, historia, cywilizacja

• wymienia w kolejności chro-nologicznej epoki historycz-ne: starożytność, średniowiecze, nowożytność, współczesność

• wyjaśnia różne znaczenia pojęcia historia – nauka zaj-mująca się badaniem prze-szłości i historia jako wszystkie wydarzenia, które kiedyś się działy

• podaje przykłady nauk wspomagających hi-storię (chronologia, numizmatyka, archeo-logia, genealogia, he-raldyka) i wyjaśnia, czym się zajmują

• wyjaśnia, czym zaj-muje się historyk – badaniem źródeł pi-sanych

• wyjaśnia różnicę po-między prehistorią i historią

• wyjaśnia, jakie zna-czenie miało wynale-zienie pisma

• wyjaśnia potrzebę znajomości historii

• wymienia i wskazuje na osi czasu w kolejności chronologicznej epoki hi-storyczne: starożytność, średniowiecze, nowożyt-ność, współczesność

• wyjaśnia, że epoki histo-ryczne składają się na ca-łość dziejów

• wyjaśnia znaczenie tra-dycji dla ciągłości histo-rycznej

• własnymi słowami wyja-śnia, dlaczego historię nazywamy nauczycielką życia

• wyjaśnia, że każda nowa epoka rozpoczyna się na skutek jakiegoś wielkiego odkrycia albo wydarzenia, takiego np., jak opanowa-nie przez ludzi umiejętno-ści posługiwania się ogniem, wynalezienie pi-sma czy narodziny Chry-stusa

• wyjaśnia znaczenie tra-dycji dla ciągłości histo-rycznej

2. Co to jest czas i jak go mierzmy?

• wyjaśnia, do czego służy oś czasu

• wymienia sposoby mierze-nia czasu używane przez człowieka (klepsydra, zegar słoneczny, zegar mecha-niczny itp.)

• wyjaśnia, jak działała klepsy-dra i zegar słoneczny

• na podstawie daty, wskazuje wiek, w jakim miało miejsce wydarzenie

• wyjaśnia skróty – p.n.e. i n.e.

• posługuje się osią czasu, lokalizuje daty na osi czasu

• określa wiek i jego połowę

• szereguje wydarzenia w czasie, oblicza czas

• swobodnie posługuje się osią czasu

• podaje, ile dni ma kalen-darz gregoriański, kiedy i przez kogo został wpro-wadzony oraz co ozna-cza, że rok jest

• wskazuje różnicę pomię-dzy kalendarzem księży-cowym i kalendarzem słonecznym


2

L.P

Temat lekcji







• podaje, ile lat liczy wiek i półwiecze

• wyjaśnia, że stulecie ozna-cza 100 lat, czyli wiek

między wydarzeniami • wyjaśnia, czym zaj-

muje się chronologia • wyjaśnia pojęcia:

wiek, tysiąclecie, pół-wiecze

przestępny • wyjaśnia, jakie wydarze-

nie posłużyło do podziału czasu na wydarzenia przed naszą erą i wydarzenia naszej ery

• wyjaśnia pojęcia: era, mit • wyjaśnia pojęcia: wiek,

tysiąclecie, półwiecze • wskazuje na osi czasu na-

rodziny Chrystusa, czasy przed naszą erą i czasy naszej ery

3. Źródła historyczne opowia-dają nam o przeszłości

• podaje przykład znanego mu muzeum

• podaje przykłady źródeł historycznych

• rozróżnia podział źródeł historycznych na material-ne i niematerialne

• wyjaśnia, co to jest źródło historyczne

• wymienia przykłady źródeł pisanych (kronika, roczniki, pamiętniki)

• wymienia przykłady źródeł materialnych (naczynia, broń, budowle)

• wyjaśnia pojęcia: rocznik, kronika

• opisuje, czym zajmują się muzea, archiwa i skanseny

• wyjaśnia, na czym po-lega praca historyka

• wymienia rodzaje źródeł historycznych przecho-wywanych w archiwach, muzeach i skansenach

• podaje przykłady infor-macji, jakie możemy zdo-być korzystając ze źródeł historycznych

• uzasadnia, dlaczego za-bytki i źródła historyczne należy chronić i zabezpieczać przed zniszczeniem

• omawia znaczenie odkry-cia grobowca Tutencha-mona i podaje przykłady znalezionych tam przed-miotów

4. Do czego służy mapa?

• wskazuje tytuł i legendę mapy

• odczytuje proste informacje z mapy przy pomocy nau-czyciela

• wyjaśnia, do czego history-kowi potrzebna jest mapa

• wyjaśnia, co to jest legenda mapy

• wyjaśnia, czym jest plan mia-sta lub jakiegoś wydarzenia

• opisuje, czym zajmuje się kartograf

• wymienia różnice po-między mapą histo-ryczną a mapą geograficzną

• odczytuje proste in-formacje z mapy

• podaje przykładowe in-formacje, jakie historyk może wyczytać z mapy

• wymienia rodzaje map – historyczna, polityczna, geograficzna

• wyjaśnia pojęcie: karto-grafia

• samodzielnie posługuje się mapą historyczną

5. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI – POZNAJĘ

HISTORIĘ

• wyjaśnia, czym zajmuje się historia i na czym polega praca historyka

• podaje przykłady nauk wspomagających historię

• wyjaśnia, do czego służy oś czasu

• wymienia co najmniej jedno muzeum

• wyjaśnia pojęcia: tradycja, epoka, prehistoria, cywiliza-cja,

• wyjaśnia różne znaczenia słowa historia – historia jako nauka i historia jako prze-szłość, to co się wydarzyło

• określa wiek na podstawie daty rocznej

• wyjaśnia pojęcia: wiek, tysiąclecie, rocznik, kronika

• wyjaśnia, na czym po-lega praca historyka

• wymienia nauki wspomagające histo-rię (chronologia, nu-mizmatyka,

• wyjaśnia pojęcie: mit • posługuje się osią czasu • wyjaśnia, jakie wydarze-

nie posłużyło do podziału czasu na wydarzenia przed naszą erą i wydarzenia naszej ery

• wyjaśnia pojęcie: karto-grafia

• własnymi słowami wyja-śnia, dlaczego historię nazywamy nauczycielką życia

• uzasadnia, dlaczego za-bytki i źródła historyczne należy chronić i zabezpieczać przed zniszczeniem


3

L.P

Temat lekcji







• wskazuje tytuł i legendę mapy

• wyjaśnia skróty: n.e. i p.n.e. • wymienia przykłady źródeł

historycznych • odczytuje informacje

z legendy mapy

archeologia, genealo-gia, heraldyka)

• wymienia różnice mię-dzy prehistorią i historią i wyjaśnia, jakie zna-czenie miało wynale-zienie pisma

• prawidłowo umiesz-cza daty na osi czasu

• odczytuje proste in-formacje z mapy

• wskazuje podobień-stwa i różnice pomię-dzy mapą historyczną a polityczną

• wyjaśnia, czym zaj-mują się muzea i skanseny

• wymienia co najmniej jedno znane mu muzeum i skansen

• samodzielnie posługuje się mapą historyczną

6. Kim jestem, czym się różnię od innych?

• wymienia cechy osobiste i społeczne człowieka

• wymienia podstawowe po-trzeby człowieka

• wyjaśnia, czym jest osobo-wość człowieka

• rozróżnia cechy osobiste i społeczne człowieka

• porównuje siebie z innymi – wskazuje podobieństwa i różnice z grupą ró-wieśników

• wyjaśnia, co znaczy, że osobowość czło-wieka jest niepowta-rzalna

• odróżnia dobro od zła

• wyjaśnia, co oznacza, że ludzie powinni być tole-rancyjni wobec innych

• wyjaśnia, czego uczymy się od innych

• podaje przykłady pozy-tywnych i negatywnych zachowań

• wyjaśnia pojęcie savoir-vivre

• tłumaczy, na czym polega różnica między tolerancją a obojętnością wobec drugiego człowieka

7. Społeczeństwo, rodzina, szkoła

• wymienia prawa i obowiązki członków rodziny

• podaje przykłady różnorod-nych potrzeb człowieka

• wymienia prawa dziecka i prawa ucznia

• odróżnia postępowanie sprawiedliwe od niespra-wiedliwego

• wyjaśnia pojęcie: społeczeń-stwo

• wymienia zadania samorzą-du uczniowskiego

• podaje przykłady zachowania rówieśników, które mogą mieć wpływ na zachowanie innych

• podaje proste przykłady uprzejmości i tolerancji

• wyjaśnia, jakie warto-ści przekazuje nam szkoła

• wyjaśnia, co oznacza, że rodzice są naszymi pierwszymi nauczy-cielami

• podaje przykłady dzia-łalności samorządu uczniowskiego w szkole

• wyjaśnia, czym zajmuje się w szkole samorząd uczniowski i jaki ma wpływ na życie szkoły

• odróżnia i charakteryzuje różne potrzeby człowieka

• wymienia instytucje zaj-mujące się ochroną praw dziecka

• własnymi słowami przed-stawia swoje miejsce w społeczeństwie, odpo-wiada na pytanie, jakie ma prawa i obowiązki (ja-ko syn/córka, uczeń, obywatel)

• wyjaśnia znaczenie za-spokajania podstawo-wych i wyższych potrzeb w życiu człowieka dla je-go intelektualnego


4

L.P

Temat lekcji







i emocjonalnego rozwoju

8. Skąd mój ród, moje korze-nie?

• rysuje swój rodowód (naj-bliższej rodziny)

• podaje przykłady pamiątek rodzinnych

• wyjaśnia pojęcie: genealogia • rozumie znaczenie pamiątek

w kultywowaniu przeszłości

• podaje definicję poję-cia: genealogia

• wyjaśnia pojęcie: ród • krótko omawia wła-

snymi słowami, jaką wartość historyczną mają pamiątki rodzin-ne

• wie, skąd się wzięły na-zwiska

• podaje, jakie informacje przydatne historykowi możemy uzyskać od dziadków

• rysuje uproszczone drze-wo genealogiczne swoje-go rodu

• podaje pochodzenie na-zwisk: Kowalski, Młynar-ski, Górski

• formułuje pytania, jakie można zadać świadkowi ważnego wydarzenia hi-storycznego

9. POWTÓRZENIE MATERIAŁU I SPRAWDZIAN WIADOMOŚCI –

ŚWIAT WOKÓŁ NAS

• wymienia cechy osobiste i społeczne człowieka

• wymienia podstawowe po-trzeby człowieka

• wie, że istnieją prawa dziecka

• rysuje swój rodowód (naj-bliższej rodziny)

• wyjaśnia, czym jest osobo-wość człowieka

• odróżnia cechy osobiste od cech społecznych człowieka

• wyjaśnia pojęcie: społeczeń-stwo

• wie, czym zajmuje się w szkole samorząd uczniow-ski

• podaje przykłady pamiątek rodzinnych

• wyjaśnia, na czym po-lega niepowtarzalność każdego człowieka

• wyjaśnia pojęcia: ge-nealogia, ród

• omawia wartość histo-ryczną pamiątek ro-dzinnych

• wyjaśnia, co to jest tole-rancja

• wyjaśnia, czym zajmuje się w szkole samorząd uczniowski i jaki ma wpływ na życie szkoły

• wie, skąd się wzięły na-zwiska

• rysuje uproszczone drze-wo genealogiczne swoje-go rodu

• wyjaśnia, na czym polega różnica między tolerancją a obojętnością wobec drugiego człowieka

• podaje pochodzenie na-zwisk: Kowalski, Młynar-ski, Górski

10. Legendy i historia mojego miasta i regionu

• wyjaśnia pojęcie: legenda • wskazuje na mapie region

swojego zamieszkania i jego stolicę

• wskazuje na mapie i wymienia co najmniej trzy regiony Polski i podaje ich stolice

• wymienia legendy związane z początkiem państwa pol-skiego

• wyjaśnia, czym jest gwara • podaje co najmniej trzy przy-

kłady potraw regionalnych • wymienia co naj-mniej dwa

przykłady tańców regional-nych

• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie obszary, z których pochodzą

• podaje przykłady informacji na temat zwyczajów i tradycji, ja-kie mogą nam przekazać nasi dziadkowie

• wyjaśnia pojęcie: ma-ła ojczyzna

• podaje przykłady po-traw regionalnych

• opowiada o swoim regionie jako o małej ojczyźnie

• podaje genezę sym-boli lokalnych

• wyjaśnia, skąd się wzięły herby

• podaje nazwę najbliż-szego muzeum regio-nalnego

• opowiada o swoim regio-nie jako o małej ojczyźnie

• odszukuje w różnych źró-dłach i przedstawia infor-macje dotyczące swojej miejscowości/regionu

• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie ob-szary, z których pochodzą

• podaje genezę symboli lokalnych


• wymienia, jakie obyczaje i tradycje składają się na folklor (twórczość arty-styczna, baśnie, legendy, przysłowia, rzeźbiarstwo, muzyka, tańce, potrawy

• opowiada, co dla niego oznacza pojęcie małej oj-czyzny i jakie miejsce uznaje za swoją małą oj-czyznę


5

L.P

Temat lekcji







regionalne)

11. Polska – moja ojczyzna

• wskazuje na mapie

i wymienia sąsiadów Polski • wymienia polskie symbole

narodowe • wymienia polskie święta

narodowe

• wyjaśnia pojęcie ojczyzny • wymienia co najmniej trzy

mniejszości narodowe za-mieszkujące Polskę

• wyjaśnia, co oznacza, że ję-zyk polski jest naszym języ-kiem urzędowym

• wymienia polskie święta na-rodowe, podaje ich daty

• wykonuje hymn Polski • podaje imię i nazwisko autora

słów Mazurka Dąbrowskiego • wyjaśnia, że autor melodii nie

jest znany • wymienia mniejszości naro-

dowe zamieszkujące Polskę • podaje, gdzie znajdują się

siedziby polskiego parlamentu i prezydenta

• wyjaśnia pochodzenie polskich symboli na-rodowych

• wymienia mniejszości narodowe zamieszku-jące Polskę

• wyjaśnia, na czym polega stołeczny charakter War-szawy

• wyjaśnia, dlaczego w wielu miejscowościach znajduje się ulica War-szawska

• wymienia dawne stolice Polski (Gniezno, Kraków)

• opowiada o okolicznościach powsta-nia polskiego hymnu naro-dowego


MOJA MAŁA OJCZYZNA, MÓJ KRAJ

• wymienia legendy związa-ne z początkiem państwa polskiego

• wymienia co najmniej trzy regiony Polski

• wskazuje na mapie region, w którym mieszka

• wskazuje na mapie i wymienia sąsiadów Polski

• wymienia polskie symbole narodowe

• wymienia polskie święta narodowe

• wskazuje na mapie i wymienia co najmniej trzy regiony Polski i podaje ich stolice

• wyjaśnia pojęcie legendy • wyjaśnia, czym jest gwara • podaje co najmniej trzy przy-

kłady potraw regionalnych • wymienia co najmniej

dwa przykłady tańców regio-nalnych

• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie obszary, z których pochodzą

• wyjaśnia pojęcie ojczyzny • wymienia co najmniej trzy

mniejszości narodowe za-mieszkujące Polskę

• wyjaśnia, co oznacza, że ję-zyk polski jest naszym języ-

• wyjaśnia pojęcie: mała ojczyzna

• podaje przykłady po-traw regionalnych

• opowiada o swoim regionie, jako o małej ojczyźnie

• podaje genezę sym-boli lokalnych


• zna i wyjaśnia pocho-dzenie polskich sym-boli narodowych

• wymienia mniejszości narodowe zamieszku-jące Polskę

• opowiada o swoim regio-nie, jako o małej ojczyź-nie

• odszukuje w różnych źró-dłach i przedstawia infor-macje dotyczące swojej miejscowości/regionu

• podaje przykłady gwar i wskazuje na mapie ob-szary, z których pochodzą

• podaje genezę symboli lokalnych


• wymienia, jakie obyczaje i tradycje składają się na folklor (twórczość arty-styczna, baśnie, legendy, przysłowia, rzeźbiarstwo, muzyka, tańce, potrawy

• opowiada, co dla niego oznacza pojęcie małej oj-czyzny, jakie miejsce uznaje za swoją małą oj-czyznę

• opowiada o okolicznościach po-wstania polskiego hymnu narodowego


6

L.P

Temat lekcji







kiem urzędowym • wymienia polskie święta na-

rodowe i podaje ich daty • wykonuje hymn Polski • podaje imię i nazwisko autora

słów Mazurka Dąbrowskiego • wyjaśnia, że autor melodii nie

jest znany • wymienia mniejszości naro-

dowe zamieszkujące Polskę • podaje, gdzie znajdują się

siedziby polskiego parlamen-tu i prezydenta

regionalne) • wyjaśnia, na czym polega

stołeczny charakter War-szawy

• wymienia dawne stolice Polski (Gniezno, Kraków)

13. Legendy i historia, czyli opowieści o początkach państwa polskiego

• wymienia najstarszych kro-nikarzy – Galla Anonima, Wincentego Kadłubka i Jana Długosza

• wymienia legendy: o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim

• wyjaśnia pojęcie legendy • opowiada legendy o Lechu,

Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim

• wskazuje na mapie Gniezno i Kraków

• wyjaśnia różnicę po-między opisywanymi w kronikach posta-ciami legendarnymi a historycznymi

• omawia funkcje legend dla budowania tożsamo-ści narodu polskiego

• oddziela fakty historyczne od legend

• samodzielnie wypowiada się na temat, czy legendy mogą być dla nas źró-dłem historycznym

• wymienia najstarszych polskich kronikarzy w porządku chronolo-gicznym,

• wyjaśnia, kto według le-gendy dał początek dy-nastii piastowskiej

• podaje przykłady postaci legendarnych i historycznych

14. Mieszkańcy grodu i podgrodzia

• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd grodu i podgrodzia

• wskazuje na osi chronolo-gicznej czas, kiedy na zie-miach polskich budowano grody obronne

• wyjaśnia pojęcia: gród, pod-grodzie, plemię

• opisuje, w jaki sposób wybie-rano miejsce do budowy gro-du i jak zabezpieczano go przed wrogami

• wymienia mieszkańców gro-du i podgrodzia

• wskazuje na osi chronolo-gicznej czas, kiedy na zie-miach polskich budowano grody obronne

• wymienia towary, którymi

• wyjaśnia, w jaki spo-sób wybierano miej-sce do budowy grodu i jak zabezpieczano go przed wrogami

• wyjaśnia, kim byli pa-nowie grodowi i kasztelanowie

• wyjaśnia, jaką funkcję pełniły podgrodzia

• podaje przykłady nazw osad średniowiecznych specjalizujących się w określonym rzemiośle

• opowiada o życiu co-dziennym mieszkańców podgrodzia

• wymienia władcę, który zjednoczył część plemion zamieszkujących ziemie polskie

• charakteryzuje gród jako ośrodek władzy książęcej

• wymienia główne grody zbudowane w czasach Mieszka I


7

L.P

Temat lekcji







handlowano na targach od-bywających się w podgrodziach

15.

W średnio-wiecznym zamku – siedzibie seniora

• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd średnio-wiecznego zamku

• opowiada, kto mieszkał w zamku i jak wyglądało życie codzienne mieszkańców zamku i podzamcza

• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd rycerskiej zbroi

• wyjaśnia, z jakiego materiału budowano zamki średnio-wieczne

• wymienia czynniki, które de-cydowały o wyborze miejsca, w którym budowano zamek

• wyjaśnia pojęcia: fosa, pod-zamcze, senior, trubadur, paź, giermek,

• porównuje gród i zamek – wskazuje

podobieństwa i różnice • wyjaśnia, kto mógł zostać

rycerzem • wymienia cechy charakteru,

jakimi powinien odznaczać się rycerz

• opowiada o Zawiszy Czar-nym

• omawia funkcję herbu rycerskiego

• opisuje przebieg tur-nieju rycerskiego

• wymienia zadania giermka

• wyjaśnia, co oznacza, że zamek był budowlą obronną i wymienia elementy obronne zamku (wieże, mury, baszty, fosę)

• opisuje przebieg pa-sowania na rycerza

• wyjaśnia, na czym pole-gała działalność dyploma-tyczna Zawiszy Czarnego

• omawia funkcję herbu ry-cerskiego

• wskazuje na mapie histo-rycznej Polski XIV wieku co najmniej trzy zamki średniowieczne

16. Życie mieszkańców wsi

• wymienia narzędzia stoso-

wane w średniowiecznej wsi – cep, radło, żarna

• wymienia rośliny uprawiane na wsi – zboże, rośliny strączkowe: bób, fasola, groch

• wymienia zwierzęta hodo-wane na wsi: bydło, kozy, owce, świnie

• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd wsi średnio-wiecznej

• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne na wsi śre-dniowiecznej

• wymienia zajęcia chłopów • wyjaśnia, do kogo należała

ziemia uprawiana przez śre-dniowiecznych chłopów

• wymienia powinności chło-pów wobec możnego pana i wobec Kościoła

• wyjaśnia pojęcia: da-nina, post, dziesięcina

• porównuje życie na wsi współcześnie i w średniowieczu – wskazuje podobieństwa i różnice

• wyjaśnia, na czym pole-gał ścisły związek życia codziennego średnio-wiecznych chłopów z przyrodą i porami roku

• porównuje życie chłopa i rycerza w średniowieczu

• wyjaśnia, dlaczego chłopi mieli najmniej praw spo-śród wszystkich stanów


O LEGENDACH I HISTORII

• wymienia najstarszych kro-nikarzy – Galla Anonima, Wincentego Kadłubka i Jana Długosza

• wymienia legendy:

• wyjaśnia pojęcie legendy • opowiada legendy: o Lechu,

Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim

• wyjaśnia różnicę pomiędzy opisywa-nymi w kronikach po-staciami legendarnymi

• omawia funkcje legend dla budowania tożsamo-ści narodu polskiego

• potrafi oddzielić fakty hi-storyczne od legend

• wymienia najstarszych polskich kronikarzy w porządku chronolo-gicznym,

• wie, kto według legendy,


8

L.P

Temat lekcji







o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu, o Piaście, o księciu Kraku i smoku wawelskim

• opisuje na podstawie ilu-stracji: wygląd grodu i podgrodzia, średnio-wiecznego zamku, rycer-skiej zbroi, średniowiecznej wsi

• opowiada, jak wyglądało życie codzienne mieszkań-ców grodu i podgrodzia, średniowiecznego zamku, średniowiecznej wsi

• wymienia narzędzia stoso-wane w średniowiecznej wsi: cep, radło, żarna

• wymienia rośliny uprawia-ne na wsi: zboże, rośliny strączkowe: bób, fasola, groch

• wymienia zwierzęta hodo-wane na wsi – bydło, kozy, owce, świnie

• wskazuje na mapie Gniezno i Kraków

• wskazuje na osi chronolo-gicznej czas, kiedy na zie-miach polskich budowano grody, a później średnio-wieczne zamki

• wyjaśnia pojęcia: gród, pod-grodzie, plemię, fosa, pod-zamcze, senior, trubadur, paź, giermek,

• wymienia mieszkańców grodu i podgrodzia

• porównuje gród i zamek – wskazuje podobieństwa i różnice

• wyjaśnia, kto mógł zostać rycerzem

• wymienia cechy, jakimi po-winien odznaczać się rycerz

• opowiada o Zawiszy Czar-nym

• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne na wsi śre-dniowiecznej

• wymienia zajęcia chłopów • wyjaśnia, do kogo należała

ziemia uprawiana przez śre-dniowiecznych chłopów

• wymienia powinności chło-pów wobec pana i wobec Kościoła

a historycznymi • wyjaśnia, w jaki spo-

sób wybierano miej-sce do budowy grodu i zamku oraz, jak za-bezpieczano je przed wrogami

• wyjaśnia, kim byli pa-nowie grodowi

i kasztelanowie • omawia funkcję herbu

rycerskiego • opisuje przebieg tur-

nieju rycerskiego • wymienia zadania

giermka • wyjaśnia, co oznacza,

że zamek był budowlą obronną i wymienia elementy obronne zamku (wieże, mury, baszty, fosę)

• opisuje przebieg pa-sowania na rycerza

• wyjaśnia pojęcia: da-nina, post, dziesięcina

• samodzielnie wypowiada się na temat, czy legendy mogą być dla nas źró-dłem historycznym

• podaje przykłady nazw osad średniowiecznych specjalizujących się w określonym rzemiośle

• opowiada o życiu co-dziennym mieszkańców podgrodzia

• wymienia władcę, który zjednoczył cześć plemion zamieszkujących ziemie polskie

• wyjaśnia, na czym pole-gała działalność dyploma-tyczna Zawiszy Czarnego

• omawia funkcje herbu ry-cerskiego

• porównuje życie na wsi współcześnie i w średniowieczu – wskazuje podobieństwa i różnice

dał początek dynastii pia-stowskiej

• podaje przykłady postaci legendarnych i historycznych

• charakteryzuje gród, jako ośrodek władzy książęcej

• wskazuje na mapie histo-rycznej Polski XIV wieku co najmniej trzy zamki średniowieczne

• rozumie, na czym polegał ścisły związek życia co-dziennego średniowiecz-nych chłopów z przyrodą i porami roku

• wyjaśnia, dlaczego chłopi mieli najmniej praw spo-śród wszystkich stanów

18. W służbie Bogu i ludziom

• wymienia główne zakony

średniowiecza (benedykty-ni, cystersi, franciszkanie, dominikanie)

• opisuje na podstawie ilu-stracji wygląd śred-nio-wiecznego klasztoru

• wyjaśnia pojęcia: reguła za-konna, kaznodzieja, zakon, klasztor, pergamin, inicjał, miniatura

• opowiada o kopiowaniu i pisaniu ksiąg w średniowieczu

• wyjaśnia, dlaczego średnio-

• opisuje postać św. Franciszka

• opowiada o głoszonej przez nie niego nauce

• omawia życie co-dzienne średnio-wiecznych zakonników

• wyjaśnia genezę jasełek i przedstawień pasyjnych – opowiada, że wprowadzili je w Kościele katolickim franciszkanie

• samodzielnie formułuje wypowiedź ustną na te-

• na podstawie fragmentu tekstu źródłowego wy-mienia zasady postępo-wania franciszkanów

• wyjaśnia określenie „be-nedyktyńska praca”


9

L.P

Temat lekcji







wieczne księgi były bardzo drogie

• wyjaśnia, dlaczego duchowni często byli doradcami, sekreta-rzami i wysłannikami dyplomatycznymi na dworach monarchów

mat życia codziennego w zakonach średnio-wiecznych

• stosuje pojęcia: reguła zakonna, kaznodzieja, zakon, klasztor, perga-min, inicjał

19. Średniowieczne kościoły i katedry

• odróżnia na ilustracjach style architektury średnio-wiecznej – styl romański i gotycki

• na podstawie ilustracji oma-wia wygląd katedry romań-skiej i katedry gotyckiej

• wymienia co najmniej trzy różnice pomiędzy architekturą romańską a gotycką

• wyjaśnia, dlaczego ludzie w średniowieczu od-bywali pielgrzymki do miejsc świętych

• wskazuje na ilustracji: sklepienie krzyżowe, wi-traż, rozetę, portal

• wyjaśnia pojęcia: funda-tor, krypta, relikwie

• wyjaśnia, z czego wynika-ła pobożność ludzi śre-dniowiecza

• opisuje, co znajduje się w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry wawelskiej

• na podstawie tekstu źró-

dłowego omawia udział

szlachty i ludu

w budowaniu średnio-

wiecznych kościołów

20. W średnio-wiecznym mie-ście

• na podstawie ilustracji omawia wygląd średnio-wiecznego miasta

• podaje przykłady budynków miejskich (kamienice, ra-tusz, kościół parafialny)

• wyjaśnia, do czego służył pręgierz

• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne w średniowiecznym mieście

• wyjaśnia pochodzenie miast z dawnych podgrodzi

• wymienia zajęcia rzemieślni-ków mieszkających w mieście średniowiecznym

• wyjaśnia, kto był właścicielem średniowiecznych miast

• omawia zróżnicowa-nie mieszkańców śre-dniowiecznego miasta

• wyjaśnia pojęcia: cech, burmistrz, rajca, rada miejska, pospól-stwo, plebs, patrycjat

• wyjaśnia, kto nadawał miastom prawa miej-skie

• wyjaśnia pochodzenie miast z dawnych podgro-dzi

• omawia zajęcia rzemieśl-ników mieszkających w mieście średniowiecz-nym

• podaje przykłady nazw ulic, które wywodzą się od mieszkających tam rzemieślników

• porównuje wygląd miast współczesnych do miast średniowiecznych – wskazuje podobieństwa i różnice


O ŚREDNIO-WIECZNYCH KLASZTORACH, KOŚCIOŁACH I MIASTACH

• wymienia główne zakony średniowiecza (benedykty-ni, cystersi, franciszkanie, dominikanie)

• na podstawie ilustracji omawia wygląd średnio-wiecznego klasztoru

• odróżnia na ilustracjach style architektury średnio-

• wyjaśnia pojęcia: reguła za-konna, kaznodzieja, zakon, klasztor, pergamin, inicjał, miniatura

• opowiada o kopiowaniu i pisaniu ksiąg w średnio- wieczu

• wyjaśnia, dlaczego średnio-wieczne księgi były bardzo

• opisuje postać św. Franciszka

• opowiada o głoszonej przez niego nauce

• omawia życie co-dzienne średnio-wiecznych zakonników

• wyjaśnia, dlaczego

• wyjaśnia genezę jasełek i przedstawień pasyjnych, wie, że wprowadzili je w Kościele katolickim franciszkanie

• samodzielnie formułuje wypowiedź ustną na te-mat życia codziennego w zakonach średnio-

• na podstawie fragmentu tekstu źródłowego wy-mienia zasady postępo-wania franciszkanów

• wyjaśnia określenie „be-nedyktyńska praca”

• na podstawie tekstu źró-dłowego omawia udział szlachty i ludu


10

L.P

Temat lekcji







wiecznej – romański i gotycki

• na podstawie ilustracji omawia wygląd średnio-wiecznego miasta

drogie • na podstawie ilustracji oma-

wia wygląd budowli romań-skiej i gotyckiej

• wyjaśnia, do czego służył pręgierz

• opowiada, jak wyglądało ży-cie codzienne w średniowiecznym mieście

• wyjaśnia pochodzenie miast z dawnych podgrodzi

• wymienia zajęcia rzemieślni-ków mieszkających w średniowiecznym mieście

• wyjaśnia, kto był właścicie-lem średniowiecznych miast

duchowni często byli doradcami, sekre-tarzami i wysłannikami dyplo-matycznymi na dwo-rach monarchów

• wymienia co najmniej trzy różnice między architekturą romańską a gotycką

• wyjaśnia, dlaczego ludzie w średniowieczu od-bywali pielgrzymki do miejsc świętych

• omawia zróżnicowa-nie społeczne miesz-kańców średniowiecznego miasta

• wyjaśnia pojęcia: cech, burmistrz, rajca, rada miejska

• wyjaśnia, kto nadawał miastom prawa miej-skie

wiecznych • stosuje pojęcia: reguła

zakonna, kaznodzieja, zakon, klasztor, perga-min, inicjał

• wskazuje na ilustracji: sklepienie krzyżowe, wi-traż, rozetę

• wyjaśnia pojęcia: funda-tor, krypta, relikwie

• wyjaśnia, z czego wynika-ła pobożność ludzi śre-dniowiecza

• opowiada, co znajduje się w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry wawelskiej

• omawia zajęcia rzemieśl-ników mieszkających w średniowiecznym mie-ście

• podaje przykłady nazw ulic, które wywodzą się od mieszkających tam rzemieślników

w budowaniu średnio-wiecznych kościołów

• porównuje wygląd miast współczesnych do miast średniowiecznych – wskazuje podobieństwa i różnice

22. W pracowni mistrza Stwosza

• wyjaśnia, kim był Wit Stwosz

• na podstawie ilustracji opi-suje wygląd ołtarza Wita Stwosza

• opowiada, jak powstawał oł-tarz mariacki

• umieszcza na linii chronologicznej wiek XV i daty panowania Kazimierza Jagielloń-czyka

• wyjaśnia pojęcia: de-tal, pracownia, rze-mieślnik, artysta

• opowiada, jak powstawał ołtarz Wita Stwosza

• wyjaśnia, kto był jego fundatorem

• opisuje własnymi słowami fragment książki: Historia żółtej ciżemki przedsta-wiony w podręczniku

• wyjaśnia, jakie informacje o życiu mieszkańców średniowiecznego Kra-kowa można odnaleźć w ołtarzu Wita Stwosza

23. Dzieło mistrza Długosza

• wyjaśnia, kim był Jan Dłu-gosz i czym się zajmował

• wymienia co najmniej dwóch synów Kazimierza Jagielloń-czyka, późniejszych królów Polski

• wyjaśnia pojęcia: historyk, kronikarz dziejopis, dyploma-

• opisuje sposób wy-chowania na dworze królewskim

• wyjaśnia, na czym po-legała działalność dy-plomatyczna Jana

• wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz uznawany jest za pierwszego polskiego historyka

• na podstawie tekstu źró-dłowego i wiedzy poza-podręcznikowej wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz podjął się spisania dzie-jów polskich


11

L.P

Temat lekcji







ta, wychowawca • umieszcza na osi czasu wiek,

w którym żył Jan Długosz

Długosza

24. Mikołaj Kopernik – ten, który poru-szył Ziemię

• wyjaśnia, kim był Mikołaj Kopernik i jakimi dziedzinami nauki się zaj-mował

• wymienia dziedziny nauki, którymi zajmował się Mikołaj Kopernik

• wymienia miasta, szkoły i uniwersytety, w których uczył się i studiował Mikołaj Kopernik

• wyjaśnia pojęcia: uczony, astronom, astronomia, Układ Słoneczny, odkrycie nauko-we

• wyjaśnia powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”

• opisuje znaczenie Aka-demii Krakowskiej dla rozwoju polskiej nauki

• wyjaśnia i podkreśla zna-czenie odkrycia Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki

• odróżnia pojęcia: astrolog i astronom


O ŚREDNIO-WIECZNYCH KRONIKARZACH, ARTYSTACH I UCZONYCH

• wyjaśnia, kim był Wit Stwosz

• na podstawie ilustracji opi-suje wygląd ołtarza Wita Stwosza

• wyjaśnia, kim był Jan Dłu-gosz i czym się zajmował

• wyjaśnia, kim był Mikołaj Kopernik i jakimi dziedzi-nami nauki się zajmował

• opowiada, jak powstawał ołtarz mariacki

• wymienia co najmniej dwóch synów Kazimierza Jagielloń-czyka, późniejszych królów Polski

• wyjaśnia pojęcia: historyk, kro-nikarz, dziejopis, dyplomata, wychowawca, uczony, astro-nom, astronomia, Układ Sło-neczny, odkrycie naukowe

• umieszcza na osi czasu wiek, w którym żył Jan Długosz

• wymienia miasta, szkoły i uniwersytety, w których uczył się i studiował Mikołaj Kopernik

• umieszcza na linii chronologicznej lata panowania Kazimie-rza Jagiellończyka

• wyjaśnia pojęcia: de-tal, pracownia, rze-mieślnik, artysta

• opisuje sposób wy-chowania na dworze królewskim

• wyjaśnia, na czym po-legała działalność dy-plomatyczna Jana Długosza

• wyjaśnia powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”

• opowiada, jak powstawał ołtarz Wita Stwosza

• wyjaśnia, kto był jego fundatorem

• wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz uznawany jest za pierwszego polskiego historyka

• opisuje znaczenie Aka-demii Krakowskiej dla rozwoju polskiej nauki

• wyjaśnia i podkreśla zna-czenie odkrycia Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauki

• wyjaśnia, jakie informacje o życiu mieszkańców średniowiecznego Kra-kowa można odnaleźć w ołtarzu Wita Stwosza

• na podstawie tekstu źró-dłowego i wiedzy poza-podręcznikowej wyjaśnia, dlaczego Jan Długosz podjął się spisania dzie-jów polskich

• odróżnia pojęcia: astrolog i astronom

26. W szlacheckim dworze i w pałacu magnackim

• na podstawie ilustracji po-równuje strój szlachecki i magnacki

• na podstawie ilustracji po-równuje wygląd dworu szlacheckiego i pałacu ma-gnackiego

• zaznacza na osi chronolo-gicznej wieki: XVI i XVII

• wyjaśnia pojęcia: przywileje, pospolite ruszenie, szlachta, czeladź, magnateria

• wyjaśnia, jakie obowiązki i przywileje miała szlachta

• wymienia, kto pracował w gospodarstwach należą-

• wyjaśnia, czym szlachta wyróżniała się spośród innych stanów

• wyjaśnia, czym różniła się magnateria od szlachty

• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne

• formułuje wypowiedź ust-ną na temat różnorodno-ści stanu szlacheckiego

• omawia znacznie magna-terii w życiu politycznym i kulturalnym Rzeczypo-spolitej

• wyjaśnia, z jakiej grupy społeczeństwa średnio-wiecznego wyłoniła się szlachta

• zbiera z różnych źródeł informacje na temat pol-skiej magnaterii – wymie-nia najbardziej znane rody magnackie


12

L.P

Temat lekcji







cych do szlachty w folwarku szlachec-kim

w Rzeczypospolitej XVII wieku

27. W Łazienkach Królewskich

• na podstawie ilustracji omawia wygląd Łazienek Królewskich

• wymienia postacie Ignace-go Krasickiego, Bernarda Bellotta, Grzegorza Pira-mowicza

• wymienia zasługi króla Stani-sława Augusta Poniatow-skiego dla rozwoju kultury i nauki polskiej

• wyjaśnia, czym były obiady czwartkowe i kto był na nie zapraszany

• wyjaśnia, kim byli Ignacy Krasicki, Grzegorz Piramo-wicz, Bernardo Bellotto, zwa-ny Canalettem

• umieszcza na osi czasu wiek XVIII i jego drugą połowę – czas panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

• wyjaśnia znaczenie założenia Szkoły Ry-cerskiej dla rozwoju szkolnictwa w Polsce

• wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla rozwoju szkolnic-twa w Polsce

• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne w osiemnastowiecznej Warszawie

• wymienia postacie Ignacego Krasickiego, Grzegorza Piramowi-cza, Bernarda Bellotta oraz opisuje ich doko-nania

• opowiada o rozwoju kul-tury polskiej w czasach panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

• na podstawie obrazów Bernarda Bellotta (Cana-letta) opisuje życie co-dzienne w Warszawie XVIII wieku

28. Koleją w XIX wiek

• na podstawie ilustracji opi-

suje wygląd i życie co-dzienne w dziewiętna-stowiecznym mieście

• wymienia wynalazki XIX wieku, jakich używamy do dzisiaj (np. żarówka, rower, aparat fotograficzny)

• podaje przykłady udogodnień miejskich wprowadzonych w XIX wieku

• wymienia wynalazki i osiągnięcia techniki XIX wieku

• opowiada, kim byli Ignacy Łukaszewicz, William Mur-dock, Tomasz Edison

• omawia, jak zmieniło się ży-cie codzienne ludzi w XIX i na początku XX wieku

• porównuje życie ludzi w XIX wieku i we wcześniejszych epo-kach

• omawia znaczenie wynalezienia parowo-zu

• omawia genezę powstania fabryk i nowej klasy spo-łecznej – robotników

• opisuje zmiany w sposobach podróżo-wania w XIX wieku

• omawia wpływ wynalaz-ków na poprawę jakości życia ludzi w XIX wieku


O SZLACHECKIM DWORZE, KRÓLEWSKIM PAŁACU I WIELKICH WYNALAZKACH

• na podstawie ilustracji po-równuje strój szlachecki i magnacki

• na podstawie ilustracji po-równuje wygląd dworu szlacheckiego i pałacu ma-gnackiego

• wyjaśnia pojęcia: przywileje, pospolite ruszenie, szlachta, czeladź, magnateria

• opisuje, jakie obowiązki i przywileje miała szlachta

• wymienia, kto pracował w gospodarstwach należą-

• wyjaśnia, czym szlachta wyróżniała się spośród innych stanów

• wyjaśnia, czym różniła się magnateria od szlachty

• opowiada o różnorodności stanu szlacheckiego

• omawia znacznie magna-terii w życiu politycznym i kulturalnym Rzeczypo-spolitej

• wyjaśnia, z jakiej grupy społeczeństwa średnio-wiecznego wyłoniła się szlachta

• na podstawie obrazów Bernarda Bellotta, zwa-nego Canalettem, opisuje


13

L.P

Temat lekcji







• na podstawie ilustracji omawia wygląd Łazienek Królewskich

• wymienia postacie Ignace-go Krasickiego, Bernarda Bellotta i Grzegorza Pira-mowicza, jako wybitnych osobistości czasów króla Stanisława Augusta Ponia-towskiego

• wymienia wynalazki XIX wieku, których używamy do dzisiaj

• na podstawie ilustracji omawia zmiany, jakie do-konały się w XIX wieku w życiu mieszkańców miast

cych do szlachty • wymienia zasługi króla Stani-

sława Augusta Poniatow-skiego dla rozwoju kultury i nauki polskiej

• wyjaśnia, czym były obiady czwartkowe i kto był na nie zapraszany

• wyjaśnia, kim byli Ignacy Krasicki, Grzegorz Piramo-wicz, Bernardo Bellotto, zwa-ny Canalettem

• umieszcza na osi czasu wiek XVIII i jego drugą połowę – czas panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

• podaje przykłady udogodnień miejskich wprowadzonych w XIX wieku

• wymienia wynalazki i osiągnięcia techniki XIX wieku

• opowiada, kim byli Ignacy Łukaszewicz, William Mur-dock, Tomasz Edison

• omawia zmiany w życiu co-dziennym ludzi na przełomie XIX i XX wieku

• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne w folwarku szlachec-kim

• wyjaśnia znaczenie założenia Szkoły Ry-cerskiej dla rozwoju szkolnictwa w Polsce

• wyjaśnia znaczenie powołania Komisji Edukacji Narodowej dla rozwoju szkolnic-twa w Polsce

• opowiada, jak wyglą-dało życie codzienne w osiemnastowiecznej Warszawie

• wymienia postacie Ignacego Krasickiego, Grzegorza Piramowi-cza, Bernarda Bellotto oraz opisuje ich doko-nania

• porównuje życie ludzi w XIX wieku i we wcześniejszych epo-kach

• omawia znaczenie wynalezienia parowo-zu

• opowiada o rozwoju kultury polskiej w czasach pano-wania Stanisława Augusta Poniatowskiego

• omawia genezę powsta-nia fabryk i nowej klasy społecznej – robotników

• opisuje zmiany w sposobach podróżo-wania w XIX wieku

życie codzienne w Warszawie w XVIII wieku

• omawia wpływ wynalaz-ków na poprawę jakości życia ludzi w XIX wieku

Documents

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY Historia …zsp2rybnik.edupage.org/files/WymEdHistKl4.pdf · Historia – klasa 4 Wymagania ... współczesność • wyjaśnia różne