Wykorzystanie komputera w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

dr hab. Anna Zamkowska

Plan1. Jakie są specyficzne cele wykorzystania

ICT w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi?

2. Jak indywidualizować pracę?3. Jakie programy można wykorzystać?4. Jakie oprzyrządowanie jest przydatne?

1. Jakie są specyficzne cele wykorzystania ICT w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi (argumenty dla rodziców)Działania na programach komputerowych odgrywają dużą rolę terapeutyczną w rozwoju ucznia niepełnosprawnego:• usprawnienie koordynacji wzrokowo – ruchowej,• doskonalenie procesów analizy i syntezy wzrokowej,• rozwijanie zainteresowań własnych,• wydłużenie koncentracji uwagi,• uczenie planowania, kontrolowania, korygowania swojej

pracy,• kształcenie wyobraźni twórczej i odtwórczej, pamięci

wzrokowej,• komunikacji ze światem (Internet)• doskonalenie technik czytania i pisania• rozwijanie umiejętności matematycznych

Przepisy wymieniają następujące grupy uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych:•uczeń z dysleksją•uczeń z dysgrafią i dysortografią•uczeń z dyskalkulią•uczeń z afazją•uczeń z zaburzeniami orientacji w

przestrzeni•uczeń z zespołem Aspergera•uczeń z zaburzeniami zachowania•uczeń nieprzeciętnie zdolny

2. Jak indywidualizować pracę?Uczeń z dysleksją, dysgrafią, dysortografią i dyskalkulią• Treści nauczania należy przekazywać we właściwy sposób –

z odpowiednim natężeniem głosu, formułować wypowiedzi i pytania bardzo prosto, powtarzać pytania lub polecenia, udzielać dodatkowych wyjaśnień lub zadawać pytania pomocnicze.

• Zalecane jest też wydłużanie czasu na wykonanie powierzonego zadania, dzielenie materiału na mniejsze partie, zmniejszenie liczby ćwiczeń lub zadań do wykonania.

• Czasem zachodzi konieczność odczytania poleceń pisemnych. Na pewno należy częściej kontrolować postępy w wykonywanej pracy, jeżeli uczeń z dysfunkcją pracuje nad nią samodzielnie.

• Dyslektyków cechują często duże zdolności i pozytywne cechy typu: zwiększona kreatywność i oryginalne myślenie, silna motywacja, wytrwałość i pracowitość.

Uczeń z afazją

•W przypadku lekkich odmian zaburzeń mowy należy skupić się na doskonaleniu umiejętności posługiwania się różnymi programami.

•Z wiedzy teoretycznej odpytywać rzadko, a raczej preferować formy wypowiedzi pisemnych, np. tekst w Wordzie.

Uczeń z zaburzeniami orientacji w przestrzeni

•mogą wystąpić trudności ze stosowaniem skrótów klawiaturowych, z rozpoznawaniem prawego klawisza ALT, co w skrajnych przypadkach powinno być uwzględnione, poprzez nie wymuszanie nabycia umiejętności posługiwania się skrótami i zastosowanie dodatkowych ćwiczeń w pisaniu w edytorze tekstu.

Uczeń z zespołem Aspergera• Ogólne zasady obowiązujące nauczyciela podczas pracy z uczniami

dotkniętymi dysleksją, dysgrafią, dysortografią i dyskalkulią obowiązują również i w przypadku dzieci z zespołem Aspergera

• wymagające precyzji i dokładności ćwiczenia indywidualne z nieskomplikowanymi programami przy odpowiednim stopniowaniu trudności dają dużą szansę powodzenia, co zaowocuje zadowoleniem z dobrze wykonanego zadania, da poczucie własnej wartości, zachęci do dalszej pracy

• nauka obsługi programów komputerowych, zwłaszcza w przypadku pracy sam na sam z maszyną, bez kontaktu z drugim człowiekiem, może być przez takich uczniów bardzo pozytywnie odbierana i akceptowana.

Uczeń z zaburzeniami zachowania (zespół ADHD)

• podawanie krótkich, zdecydowanych komunikatów, upewnieniu się, że uczeń usłyszał przekaz.

• Należy dawać do wykonania jedno proste zadanie na raz i czekać, aż się z niego wywiąże, zanim zada się mu następne.

• Ćwiczenia skomplikowane dzielić na mniejsze, prostsze. • Często kontrolować postęp pracy nad ćwiczeniem,

zadaniem, projektem. • Konsekwentnie egzekwować ustalone zasady, które

należy często powtarzać. • Wspólna praca z drugą osobą przy jednym komputerze

zwykle nie sprzyja skupieniu uwagi, dobrze jest zatem wydzielić dla takiego ucznia oddzielne stanowisko.

Dzieci upośledzone umysłowo w stopniach lekkim i umiarkowanym• Większość pochodzi z rodzin patologicznych. Są one zaniedbane

środowiskowo i mają obniżony iloraz inteligencji. Niektóre z tych dzieci były narażone na stresy związane z niepowodzeniami szkolnymi w szkole masowej lub w przedszkolu.

• Cechuje je brak pewności siebie, mnóstwo kompleksów, niechęć do podejmowania nowych zadań, awersja do nauki.

• Niejednokrotnie są też obciążone chorobami utrudniającymi naukę, takimi jak: epilepsja, dziecięce porażenie mózgowe, choroby psychiczne czy wiele innych.

• Dzieci te wymagają specjalistycznej opieki, intensywnych, częstych, a niekiedy długotrwałych ćwiczeń, prowadzonych przez specjalistów. Potrzebują także tolerancji i pełnej aprobaty ze strony szkoły i rodziny oraz odrębnych metod nauczania w zakresie opanowania techniki czytania i pisania.

Etapy wprowadzania działań w posługiwaniu się zestawemkomputerowym

•W grupach uczniów najbardziej zaburzonych psychoruchowo i upośledzonych działania przez długi czas poprzedzamy programami „bezobsługowymi” takimi jak: Windows Media Player: muzyka relaksacyjna, pokazy slajdów, filmy.

Poznanie obsługi klawiatury i myszkizabawy z wykorzystaniem gier komputerowych takich jak : • 102 Dalmatyńczyki,• Hugo, Kangurek Kao, Really itp.

Uczniowie z pomocą nauczyciela, a później sami mogą swobodnie grać, poznawać środowisko i cele gry, obsługę klawiatury tj. konfiguracje przycisków. Uczą się, że dany klawisz odpowiada za daną reakcję bohatera gry na monitorze.

Wprowadzanie gier edukacyjnych•ćwiczeń w pisaniu, liczeniu, •poznawanie środowiska życia itp.

Samodzielna obsługa programów •uruchamianie komputera, gier,

programów edukacyjnych oraz innych programów, np.

•posługiwanie się Wordem, Paintem w projektowaniu kart okolicznościowych, zaproszeń itp.

Internet•wprowadzamy równolegle, wprowadzając

gotowe adresy stron. •Obsługi strony uczymy indywidualnie

każdego ucznia, o ile pozwala na to stopień upośledzenia umysłowego, jak i sprawność manualna.

•Komunikacji przez Internet (Skype, GG) tylko dla uczniów najbardziej samodzielnych, sprawnych intelektualnie.

Warunki powodzenia•przygotowujemy oprogramowanie

umożliwiające swobodne działania,•zabezpieczamy salę i ucznia -

BEZPIECZEŃSTWO, ODPOWIEDNIE STANOWSKA PRACY (krzesełka, stoliki)

•zapewniamy miłą, spokojną atmosferę ,•przyjmujemy wspierającą , akceptującą,

partnerską postawę

3. Jakie programy można wykorzystać?

Wybór programu:•Jakie możliwości psychoruchowe i

poznawcze ma dany uczeń?•Do kształtowania jakich umiejętności

program będzie mu potrzebny?

Przykłady programów• Klik uczy liczyć w zielonej szkole

• Program, który zabiera dziecko w atrakcyjną podróż po świecie przyrody. Dzięki zabawom połączonym z zadaniami matematycznymi dziecko poznaje osiem środowisk: miasto, dom, ogród, łąkę, park, las, staw i góry. Oprócz doskonalenia umiejętności matematycznych dziecko doskonali spostrzegawczość, pamięć wzrokową i słuchową, umiejętności manualne.

Klik uczy śpiewać

•Program umożliwiający rozśpiewanie dzieci, poznanie wielu instrumentów muzycznych, tańców, a także terminów muzycznych.

Klik uczy czytać (program komputerowy – płyta CD-rom)

•Multimedialny program wspierający naukę czytania. Jego bohaterem jest chłopiec o imieniu Klik, który proponuje wspólną zabawę w poznawanie liter i pomaga opanować trudną sztukę czytania. Animacje, atrakcyjna grafika i mnóstwo pomysłowych zabaw, rebusów, układanek, ćwiczeń na klawiaturze komputera to atuty, które pozwolą dziecku przyjemnie spędzić czas.

Multimedialny Świat Jana Brzechwy

•wiersze zostały wzbogacone doskonałymi animacjami, efektami dźwiękowymi, a także wideolekcjami tańca.

Multimedialny Świat Juliana Tuwima

Bolek i Lolek, pamiątki z podróży

•Program rozwijający zdolności plastyczne, duży wybór kolorowanek, gier i zabaw plastycznych, wspaniała grafika, możliwość wyboru stopnia trudności zabaw.

Moje pierwsze ABC

• Głównym zadaniem programu "Moje pierwsze ABC" jest nauka czytania i pisania, przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnej ilości gier i zabaw, które rozwijają spostrzegawczość oraz dziecięcą wyobraźnię.

• Na program składają się barwne animacje, rysunki i zdjęcia

• Podkład muzyczny dostosowany do dziecięcej percepcji i czytane przez lektora wyrazy sprawiają, że nauka czytania i pisania jest dla dziecka wspaniała zabawa.

Jolanta ŁukowskaUkładanki – dobieranki 1 – program komputerowy

Program przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnymW przypadku dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych może być z powodzeniem wykorzystywany w pracy również z dziećmi starszymi Płyta zawiera:• 20 loteryjek polegających na znajdowaniu takiego samego

obrazka • 20 układanek polegających na składaniu obrazków: układanki

mają od 4 do 20 elementów• 12 zadań polegających na podpisywaniu obrazków przy

pomocy etykiet

Jolanta ŁukowskaKolorowanki – program komputerowy

•płyta zawiera:50 obrazków do kolorowania na komputerze

Jolanta ŁukowskaUkładanki – dobieranki 3 – program komputerowy

Płyta zawiera• 18 loteryjek• 6 układanek polegających na składaniu obrazka (układanki mają od 7

do 23 elementów• 30 zadań polegających na znajdowaniu pierwszej litery wyrazu• 10 zadań polegających na składaniu wyrazów z podanych sylab• 18 zestawów zadań polegających na znajdowaniu brakujących

samogłosek...• 18 zestawów zadań polegających na znajdowaniu brakujących

spółgłosek• 17 zadań składających się z 3 etapów: 1. ułożenie wyrazów z

podanych sylab, 2. ułożenie wyrazów z podanych liter, 3. zapisanie wyrazu przy pomocy klawiatury

Królik Bystrzak dla Przedszkolaka, Po Gwiazdkę z Nieba (Opinia Polskiego Towarzystwa Dysleksji)• wspomaga i stymuluje jego naturalny rozwój;• bawi i uczy;• koncentruje uwagę (co jest szczególnie ważne dla dziecka nadpobudliwego...);• stymuluje rozwój percepcji wzrokowej u każdego dziecka, ćwiczy zaburzone

funkcje (spostrzeganie wzrokowe, analiza i synteza wzrokowa, pamięć wzrokowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa );

• rozwija orientację kierunkową i przestrzenną;• stymuluje i ćwiczy rozwój percepcji słuchowej (słuch fonematyczny, analiza i

synteza słuchowa oraz pamięć słuchowa);• wprowadza w świat liter i cyfr;• uczy czytać (dziecko poznaje budowę wyrazu, ma możliwość uzupełniania

brakujących sylab, liter );• uczy liczyć, dodawać i, odejmować;• uczy myślenia przyczynowo-skutkowego;• rozwija zdolności twórcze;• jest wreszcie pomostem do Świata wyobraźni i fantazji...

Gry edukacyjne •„Matematyczne przygody”•„Sam piszꔕ„Ortografia na wesoło”• oraz gry sprawnościowe - „Smurfowe

przedszkole” „Samochody rajdowe”, „Motocykle” i tym podobne.

4. Jakie oprzyrządowanie jest przydatne dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo?

•Head pointer•Specjalne klawiatury•Specjalne myszki, trackball, mini joystick,

easyball•komunikatory

wskaźniki – head–pointer

Duża klawiatura z nakładką z pleksiglasu

Klawiatura z wbudowaną myszą

Klawiatura typu Intellikeys

Trackball

Mini joystick

Easyball

Digi Vox

Programy• Programy komputerowe wspomagające

nauczanie i rozwój dziecka autystycznego:www.AutyzmSoft.plPomorskie Centrum Terapii Pedagogicznej:• Diagnoza i terapia dziecka z deficytami

rozwojowymi, • Program do diagnozy i konstrukcji

indywidualnych programów edukacyjno –terapeutycznych

• http://www.pctp.com.pl/produkty/do-diagnozy/69-edu4xxl-multimedia.html