cogito, ergo sumcogito, ergo sum

René Descartes

psychologia poznawczapsychologia poznawcza

badanie wszystkiego co składa się na pojęcie „umysł”brak ogólnej „koncepcji człowieka”koncentracja na procesach pośredniczących

• percepcja• myślenie• rozwiązywanie problemów• procesy językowe• pamięć

myślenie zachowanie

czczłłowiekowiekistota poszukująca, objaśniająca

i przetwarzająca bodźce

wrawraŜŜeniaenia

sensoryczny obraz rzeczywistosensoryczny obraz rzeczywistośścici

system zmyssystem zmysłłóóww

Zmysł BodziecNarząd zmysłu

Receptor WraŜenie

Wzrok Fale świetlne Oko Czopki i pręciki siatkówki

Kolory, wzorce, faktury

Słuch Fale dźwiękowe

Ucho Komórki w łosowe błony bębenkowej

Szumy, tony

WraŜenia skórne

Kontakt zewnętrzny

Skóra Końcówki nerwów w skórze (ciałka Rufiniego, płytki Merkerla, ciałka Paciniego)

Dotyk, ból, ciepło, zimno

system zmyssystem zmysłłóóww

Zmysł BodziecNarząd zmysłu

Receptor WraŜenie

Węch Substancje lotne

Nos Komórki w łosowe nabłonka węchowego

Zapachy

Smak Substancje rozpuszczalne

Język Kubki smakowe języka

Smaki (słodki, kwaśny, gorzki, słony)

Równowaga Siły mechaniczne i grawitacyjne

Ucho wewnętrzne

Komórki w łosowe kanałów półkolistych i przedsionka

Ruch w przestrzenii siła ciąŜenia

RzeczRzecząą zmyszmysłłóów jest oglw jest ogląądadaćć, , rzeczrzecząą intelektu myintelektu myśślelećć

Immanuel KantImmanuel Kant

wyznaczanie progu absolutnegowyznaczanie progu absolutnego

teoria detekcji sygnateoria detekcji sygnałłóóww

pprawo Weberarawo Webera

ledwo dostrzegalna rledwo dostrzegalna róóŜŜnica nica -- LDRLDR

określa się ją podając bodziec standardowy i ustalając, o ile silniejszy musi być inny bodziec, aby byłspostrzegany jako „ledwie dostrzegalnie róŜny” w 75% przypadków;potrzebny do tego przyrost bodźca (LDR) stanowi zawsze tę samą częśćwielkości pierwotnego bodźca

widzenie widzenie barwbarw

Tablice Ishihary Tablice Ishihary test test śślepoty barwlepoty barw

koordynacja oka i rkoordynacja oka i ręękiki

R. W. Sperry, The Harvey Lectures, seria 62. Copyright©1968 by Academic Press with permission from Elsvier

spostrzeganiespostrzeganie

to, czego doświadcza podmiot percypujący

zadanie percepcjizadanie percepcji

nadanie sensu wraŜeniom

wykroczenie poza stymulacjwykroczenie poza stymulacjęęsensorycznsensorycznąą w celu odkrycia w celu odkrycia

przedmiotprzedmiotóów istniejw istniejąących cych w otaczajw otaczająącym nas cym nas śświeciewiecie

etapy procesu spostrzeganiaetapy procesu spostrzegania

odbiór wraŜeń,

percepcja,

identyfikacja (rozpoznawanie)

odbiodbióór wrar wra ŜŜeeńń

energia fizycznaenergia fizycznaaktywnoaktywnośćśćnerwowa nerwowa

komkomóórek kory rek kory mmóózgowejzgowej

percepcjapercepcja

procesy mózgowe organizują wraŜenia w spójne obrazypowstają całościowe, rozpoznawalne wzorce i formy• ocena wielkości, kształtu, ruchu, odległości

• synteza percepcyjna

identyfikacja i rozpoznanieidentyfikacja i rozpoznanie

przypisanie znaczenia spostrzeŜeniompowstaje uświadamiane spostrzeŜenie przedmiotowe� przypisywanie obiektom nazwy

� podejmowanie decyzji czym przedmiot jest

� do czego przedmiot słuŜy

bodziec dystalny i proksymalnybodziec dystalny i proksymalny

bodziec dystalny i proksymalnybodziec dystalny i proksymalny

to, co spostrzegamy –bodziec dystalny – rzeczywisty obiekt

z otoczenia

bodziec, z którego wydobywamy tęinformacj ę – bodziec proksymalny–obraz na siatkówce

celem celem spostrzegania jest spostrzegania jest uzyskanie trafnego, uzyskanie trafnego,

stabilnego stabilnego obrazu obrazu śświatawiata, , co pozwala we wco pozwala we włłaaśściwy ciwy

spossposóób b kierowakierowaććzachowaniemzachowaniem

zzłłudzeniaudzeniazłudzenie optyczne to obraz,

jaki powstaje w naszym mózgu na skutek interpretacji odbieranych

przez organy wzroku zjawisk

zzłłudzenie Ebbinghausaudzenie Ebbinghausa–– ktkt óóre z centralnych kre z centralnych kóółł jest wijest więększe?ksze?

zzłłudzenie Mudzenie Müüllerallera--LyeraLyera–– ktkt óóra z linii poziomych jest dra z linii poziomych jest dłłuuŜŜszasza

zzłłudzenie Zoellneraudzenie Zoellnera–– czy linie pionowe sczy linie pionowe sąą rr óównolegwnoległłe?e?

uwagauwaga

mechanizm redukcji mechanizm redukcji

nadmiaru informacjinadmiaru informacji

fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagi

odruch orientacyjny

mechanizm indukcji ujemnej

aktywność układu siatkowatego

fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagiodruch orientacyjnyodruch orientacyjny

skierowanie receptorów na źródło stymulacji

towarzyszy temu aktywność motoryczna ułatwiaj ąca odbieranie bodźców

– wzrost wraŜliwości wszystkich receptorów

– wzrost poziomu aktywacji organizmu

– związany z pobieraniem nowych informacji – wygasa po kilku wystąpieniach bodźca

fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagimechanizm indukcji ujemnejmechanizm indukcji ujemnej

pobudzenie pojawia się w pewnej okolicy kory mózgowejwywołuje hamowanie w okolicach sąsiednich

dzięki indukcji ujemnej pobudzenie w korze mózgowej ma charakter zogniskowany, a nie rozlany

fizjologiczne mechanizmy uwagifizjologiczne mechanizmy uwagiaktywnoaktywnośćść ukukłładu siatkowategoadu siatkowatego

zbudowany z sieci włókien nerwowych oplatających okolice podkorową

zawiera włókna pobudzające i hamujące, róŜnego typu

włókna zdąŜają do pół asocjacyjnych kory i do sensorycznych pól pierwotnych

część wstępująca –okolice wzgórza:

uwraŜliwia ośrodki na odbiór specyficznych bodźców

uwaga a uwaga a śświadomowiadomośćść

pole uwagi jest szersze od pola pole uwagi jest szersze od pola śświadomowiadomośścici

świadomość introspektywna –zdajemy sobie sprawę z własnych procesów psychicznych

świadomość percepcyjna– zdajemy sobie sprawę z tego co się dzieje w otoczeniu (w tym: we własnym ciele)

stopnie natstopnie natęŜęŜenia uwagienia uwagi

skupiona intensywnie– na niewielkiej liczbie bodźców – towarzyszy jej wyostrzona świadomość

ekstensywna– rozproszona – osłabienie świadomości

procesy poduwagowe– przedświadoma obróbka bodźców bardo krótko eksponowanych

czynnoczynnośści a ci a śświadomowiadomośćść

automatyczne– są sterowane przez

struktury „lokalne” – w niewielkim

stopniu lub wcale nie angaŜują uwagi

i pamięci

kontrolowane – są sterowane

z zaangaŜowaniem całego systemu

poznawczego

funkcje uwagifunkcje uwagiselektywność – zdolność do wyboru jednego bodźca kosztem innych

czujność – zdolność do długotrwałego oczekiwania na pojawienie się ściśle określonego bodźca (sygnału) i ignorowanie pozostałych (szumu)

przeszukiwanie– aktywne, systematyczne badanie pola percepcyjnego, w celu wykrycia obiektów spełniających załoŜone kryterium

kontrola czynności jednoczesnych– podziałzasobów uwagi i pamięci na kilka równolegle wykonywanych czynności

procesy organizujprocesy organizująące percepcjce percepcjęę

podział na regiony

figura i tło

zamykanie

zasady grupowania percepcyjnego

ramy odniesienia

podziapodziałł na regionyna regiony

ustalenie powiązań pomiędzy punktami odbieranymi przez poszczególne receptory siatkówki

• barwa i faktura• wyznaczanie granic pomiędzy regionami

figura i tfigura i t łłoo

zamykaniezamykanie

zjawisko zjawisko grupowaniagrupowania

ramy ramy odniesieniaodniesienia

pamipamięćęć

model systemu pamimodel systemu pamięęciowegociowego

rejestr sensoryczny rejestr sensoryczny –– VSTMVSTM

bardzo krbardzo króótkotkozapis sensoryczny– ikoniczna, echoiczna bez kategoryzacji (wszystko co jest spostrzegane)nie mamy bezpośredniego wgląduwystępuje równieŜ gdy nie ma koncentracji2 –3 sek.

pamipamięćęć operacyjna operacyjna –– STMSTMuwaga – wyodrębnienie

kodowanie – przyporządkowanie temu co podlega rejestracji znaków danego systemu werbalne, obrazowe – identyfikowanie, nazywanie

aktywna część systemu -świadome przetwarzanie informacji

to co tu nie trafi – bezpowrotnie zapomniane

7+/- 2

30 sek. – im dłuŜej tym lepiej zorganizowana

i przypomniana

przetwarzanie w pamiprzetwarzanie w pamięęci ci krkr óótkotrwatkotrwa łłejej

porcjowaniepowtarzanie

pamipamięćęć ddłługotrwaugotrwałła a –– LTMLTMnieograniczony czas przechowywania –starzenie się, dysfunkcjezapominanie, niemoŜność zlokalizowaniawejście przez pamięć operacyjnąkonieczna elaboracja – obróbka –sklasyfikowanie, zorganizowanie, powiązanie łącznie z obecnymi danymi

informacje z STM i LTM informacje z STM i LTM kontrolujkontroluj ąą zachowaniezachowanie

kodowanie w pamikodowanie w pamięęci ci ddłługotrwaugotrwałłejej

organizacja według znaczeniamnemonikaspecyficzność kodowania

przyczyny zapominaniaprzyczyny zapominania

zanikanie;

interferencja;nieskuteczne wydobywanie;motywowane zapominanie

ssąądzenie dzenie ii

podejmowanie podejmowanie decyzjidecyzji

ssąądzenie i podejmowanie decyzjidzenie i podejmowanie decyzji

odnajdowanie sensu w świecieuporczywość fałszywych przekonańźródła irracjonalno ści

zniekształcenia poznawcze psychologia podejmowania decyzji

Herbert A. SimonHerbert A. Simon, USA, USA(1916 (1916 -- 2001)2001)

Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1978 r.

badania procesów podejmowania decyzji wewnątrz organizacji gospodarczych

teoria wyboruteoria wyboruoparta na tezie o tzw. ograniczonej racjonalnoograniczonej racjonalnośścicipodmiot działający – człowiek, firma, organizacja –nie jest w stanie poznać wszystkich alternatyw zachowań istotnych dla podjęcia decyzji, rozpatrzyćskutków kaŜdego z wyborów oraz sprecyzowaćwyboru ze zbioru alternatywzachodzi konieczność podejmowania suboptymalnych decyzjisuboptymalnych decyzji, spełniających warunek dostatecznościkoncepcje ograniczonej racjonalności i suboptymalnych decyzji Simon wykorzystałw budowie modeli symulacyjnychwyjawyjaśśnianiałł zjawisko racjonalnozjawisko racjonalnośści czci człłowiekaowieka