NN RR 00 33 VV II II -- II XX 22 00 11 22 rr ..

WYDAWCA:OKRĘGOWA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

REGIONU WARMII I MAZUR Z SIEDZIBĄ W OLSZTYNIE

* * *

Zespół redakcyjny:

Ewa Kamieniecka - redaktor naczelnaMaria Danielewicz - członekDanuta Jurkowska - członek

Iwona Kacprzak - członekZofia Jurczyk - członek

Korekta - Ewa Kamieniecka

* * *

Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania nadesłanych artykułów

* * *

BIURO OKRĘGOWEJ IZBYPIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

10-685 Olsztyn, ul. Krasickiego 6tel./fax 89 541-22-67

e-mail: izba@oipip.olsztyn.plwww.oipip.olsztyn.pl

Czynne:poniedziałki-środy-czwartki 7.30 – 17.00

wtorki-piątki 7.30 – 15.30pierwsze soboty miesiąca 9.00 – 14.00

Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych RegionuWarmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie,

10-685 Olsztyn, ul. Krasickiego 6, PKO BP SA52 1020 3541 0000 5302 0134 8853

(dotyczy składek)

Fundusz Zapomogowo - Pożyczkowy ORPiP,10-685 Olsztyn, ul. Krasickiego 6, PKO BP SA

89 1020 3541 0000 5402 0135 1824(dotyczy spłat pożyczek zwrotnych)

DRUK:Zakład Poligraficzny NIESTĘPSCY S.J.,

Olsztyn, tel./fax 534-83-92

Od redakcji

Szanowne Koleżanki i Koledzy

Jeszcze niedawno cieszyliśmy siępierwszymi oznakami wiosny, a już kończysię kolejna pora roku, lato. Tegorocznelato było wyjątkowo zmienne i kapryśne.Miłośnicy słońca mogli błogo wygrzewaćsię w jego promieniach, a entuzjaścibłyskawic, burz i nawałnic też mieli swojedni, szczególnie, że po deszczu pojawiałasię zawsze piękna tęcza. Dla wielu z nasbył to czas na odpoczynek, urlop lub cho-ciaż na kilka dni wolnych od pracy. Ale nietylko wiosna i lato jest pełne urokuw jesieni i zimie też można dopatrzyć siępiękna, pod warunkiem, że umiemydobrze wypoczywać. Wszystkim, którzy sąjeszcze przed urlopem życzymy wieluatrakcji, przygód i odpoczynku. A osobompowracającym z urlopu, no cóż życzymymiłej pracy.

W aktualnym wydaniu polecamyuwadze nasze stałe działy jak relacjez konferencji, czy pielęgniarstwo jestsztuką?, osiągnięcia naszych koleżanek,nasze publikacje. Warto przeczytać teżartykuł z letnią nutką "Ażurowa sukienka".Zapraszamy również do udziału w I Konfe-rencji Naukowej "Pielęgniarstwo - naukai praktyka", która odbędzie się 4 i 5 paź-dziernika tego roku.

W imieniu redakcji

Ewa KamienieckaRedaktor naczelna

biuletynu

2

Z PRAC ORPiP

Przewodnicząca i Prezydium ORPiP Regionu Warmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie

Od lewej strony:

Danuta Kowalska - skarbnik, Mirosława Sokół - członek prezydium, Danuta Jurkowska - sekretarz,Maria Danielewicz - przewodnicząca ORPiP, Małgorzata Zalewska - wiceprzewodnicząca, JadwigaKwiatkowska - wiceprzewodnicząca, Iwona Błaszczyk - członek prezydium.

W pierwszym numerze Biuletynu w tym rokuprezentowaliśmy Przewodniczącą ORPiP, PaniąMarię Danielewicz, dziś przedstawiamy PrezydiumORPiP Regionu Warmii i Mazur z siedzibą w Olsztynieobecnej kadencji. Każda z tych osób posiada olbrzy-mią wiedzę nie tylko teoretyczną ale też praktyczną,zdobytą przez wiele lat pracy bezpośrednio z pacjen-tem. Dokonałam prezentacji dość skrótowo, ale znającte osoby proszę mi wierzyć o każdej można by napi-

sać książkę. W imieniu redakcji naszego biuletynużyczę Przewodniczącej i całemu Prezydium ORPiPw Olsztynie sukcesów w swoich zakładach pracy aleprzede wszystkim osiągnięć i trafnych decyzjiw pracy samorządu zawodowego.

Ewa Kamieniecka Redaktor Naczelna

Biuletynu ORPiP w Olsztynie

3

Jadwiga Kwiatkowska - wiceprzewodnicząca , pracęzawodową rozpoczęła w szpitalu w Działdowie gdziepracuje do chwili obecnej , pełniąc funkcję Przełożo-nej pielęgniarek i położnych szpitala . Jest magistremdydaktyki medycznej w zakresie pielęgniarstwa ,ukończyła również specjalizację pierwszego stopniaw zakresie medycyny społecznej . W latach2008/2009 była współautorem programu orazwykładowcą Projektu " Nowoczesna służba zdrowia "Od początku kariery zawodowej bardzo zaanga-żowana w prace społeczne na rzecz środowiskapielęgniarek i położnych . W ramach prac PolskiegoTowarzystwa Pielęgniarskiego uczestniczyła w orga-nizacji Olimpiad Pielęgniarstwa oraz Turnieju o ZłotyCzepek w Działdowie i Ciechanowie. Brała czynnyudział w pracach nad ustawą o samorządziezawodowym , tworzyła struktury samorządu na tere-nie województwa ciechanowskiego i aktywnie pra-cowała jako członek Rady i Prezydium w I i II kadencjisamorządu . Z Okręgową Radą Pielęgniarek i Położ-nych w Olsztynie związana jest od 1999 roku , gdzieobecnie pełni funkcję wiceprzewodniczącej .

Prywatnie pani Jadwiga ma troje dorosłychdzieci oraz jednego ukochanego wnuka Dawida .W wolnym czasie czyta książki głównie beletrystykę,ale chętnie sięga po wydawnictwa psychologicznea szczególnie z zakresu psychologii pracy. Lubi spacerypo lesie , tam wycisza się i nabiera sił na kolejne dnipracy. Uwielbia fotografować kwiaty, ptaki i pięknepejzaże.

Małgorzata Zalewska - wiceprzewodnicząca , aktu-alne miejsce pracy to Powiatowy Zespół OpiekiZdrowotnej w Ostródzie S.A. - zastępca dyrektora ds.pielęgniarstwa , z wykształcenia jest magistrempielęgniarstwa . Ukończyła również studia podyplo-mowe z zarządzania w zakładach opieki zdrowotnejoraz specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa chirur-gicznego i epidemiologicznego . W samorządziezawodowym jest już trzecią kadencję . W pierwszejkadencji była przedstawicielem , w drugiej przed-stawicielem i członkiem prezydium , obecnie jestwiceprzewodniczącą ORPiP . Jest również przewod-niczącą komisji ds. kształcenia podyplomowego.Prywatnie ma jedną córkę , która jest już studentką .Na pytanie co lubi z uśmiechem odpowiada , że nar-ciarstwo, jazdę na rowerze i oczywiście podróże.

Danuta Jurkowska - sekretarz , jest pielęgniarkąoddziałową oddziału Anestezjologii i IntensywnejTerapii SP ZOZ MSW z Warmińsko MazurskimCentrum Onkologii w Olsztynie Posiada kilka specja-lizacji , jest specjalistką w dziedzinie organizacjii zarządzania w opiece zdrowotnej , oraz specjalistkąw dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznegoi intensywnej opieki. Jest magistrem administracji.Z samorządem zawodowym związana jest od bardzowielu lat , była delegatem na Okręgowy Zjazd I, III,i VI kadencji . W I kadencji była członkiem Sądu ,w III kadencji członkiem rady i przewodniczącąKomisji ds. Jakości i Praktyki Zawodowej Pielęgniarek,aktualnie jest sekretarzem ORPiP . Prywatnie nie boi

się upałów ani mrozów , z wielkim zaangażowaniemuprawia nordic walking nawet przy minus 20 stopniach.

Danuta Kowalska - skarbnik , jest Pełnomocnikiemds. Systemu Zarządzania Jakością w SzpitaluPowiatowym w Bartoszycach , z wykształcenia jestpielęgniarką oraz magistrem pedagogiki , ukończyłarównież studia podyplomowe z Zarządzania jakościąw usługach medycznych . W samorządzie zawo-dowym III i V kadencji pełniła funkcję zastępcyNaczelnego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodo-wej a w Regionie Warmii i Mazur była członkiem Radyw III, V, i w VI kadencji . W V kadencji ORPiP w Olszty-nie była przewodniczącą Komisji Etyki . Obecnie jestskarbnikiem ORPiP Regionu Warmii i Mazurz siedzibą w Olsztynie . Uwielbia powieści psycholo-giczno obyczajowe , długie spacery i jest mistrzemw robótkach ręcznych .

Mirosława Sokół - członek prezydium , jest położnąi magistrem dydaktyki w zakresie pielęgniarstwa ,posiada też specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwapołożniczego . W SP ZOZ Działdowo jest pełnomoc-nikiem ds. SZJ oraz pełnomocnikiem Praw Pacjen-tów. Przygoda z samorządem u Pani Mirosławyzaczęła się w 1998 roku i przez cztery lata była dele-gatem a już w kolejnej kadencji została członkiemrady i wiceprzewodniczącą ds. położnych . W latach2007 - 2011 ponownie pełniła funkcję wiceprzewod-niczącej . Przez dwie kadencje była przewodniczącąKomisji ds. Pielęgniarstwa Położniczo Ginekologicz-nego . Aktualnie jest delegatem oraz członkiem Pre-zydium ORPiP w Olsztynie . Prywatnie jest szczęśliwąmamą dorosłego syna i córki , oraz babcią dwóchwnuków . Lubi sport i to nie tylko jako kibic ale samateż chętnie korzysta z aktywności ruchowej . Jejmiłością jest również ogród , wiele czasu spędza napielęgnacji kwiatów . Kawałek ziemi na której gospo-daruje jest kolorowy jak tęcza i pełen cudownychzapachów.

Iwona Błaszczyk - członek prezydium , w zawodziepielęgniarki pracuje zaledwie 24 lata , przechodząckolejne szczeble kariery zawodowej , obecnie jestPielęgniarką Naczelną w Zespole Opieki Zdrowotnejw Szczytnie . Jest magistrem pedagogiki pracy ,a studia podyplomowe ukończyła w zakresiemarketingu i zarządzania w służbie zdrowia orazSzpitalny Koordynator Transplantacyjny . W samo-rządzie zawodowym była delegatem w poprzedniejkadencji a obecnie jest członkiem prezydium . Majednego syna , który jest już dorosłą osobą . Kochadługie i ciekawe podróże , ale ponieważ kocha teżsłońce najczęściej jeździ tam gdzie jest nie tylkociepło ale gorąco i długo świeci słońce.

4

Kalendarium Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych Regionu Warmii i Mazurz siedzibą w Olsztynie

27 kwietnia 2012 Posiedzenie komitetu redakcyjnego Biuletynu ORPiP

7 maja 2012 Posiedzenie i Szkolenie Okręgowych Rzeczników Odpowiedzialności Zawodowej

8 maja 2012 II Konferencja Naukowo - Szkoleniowa Studentów Kierunku Pielęgniarstwo " Niwelowanie różnicw pielęgniarstwie od nauki do praktyki" zorganizowana przez Uniwersytet Warmińsko Mazurskiw Olsztynie- współorganizatorzy: ORPiP w Olsztynie i Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie -udział Przewodnicząca ORPiP - Maria Danielewicz

9 maja 2012 Posiedzenie Komisji ds. Badań Naukowych i Rozwoju Zawodu ORPiP;Posiedzenie Komitetu Organizacyjnego Konferencji "Pielęgniarstwo , nauka Praktyka"

9 maja 2012 Posiedzenie Prezydium ORPiP: podjęto 2 uchwały w sprawie: upoważnienia PrzewodniczącejORPiP do podpisania umów na organizację szkolenia dla kierowniczej kadry pielęgniarskiejoraz na wykonanie projektu badawczego

10 maja 2012 Posiedzenie Prezydium ORPiP: podjęto 1 uchwałę w sprawie wpisu do rejestru pielęgniarek

11 maja 2012 Konferencja naukowo szkoleniowa " Rola pielęgniarki i położnej w zespole terapeutycznym" -organizowana przez "Pro Medica" w Ełku Mazurskie Centrum Zdrowia w Ełku wspólnie z ORPiPw Olsztynie

15 maja 2012 Posiedzenie Komisji Konkursowej w sprawie przeprowadzenia konkursu w SamodzielnymPublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Działdowie1. Pielęgniarka Oddziałowa Oddziału Psychiatrycznego2. Pielęgniarka Oddziałowa Oddziału Rehabilitacyjnego3. Pielęgniarka Oddziałowa Oddziału Urazowo - Ortopedycznego4. Pielęgniarka Oddziałowa Oddziału Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Kardiologiii Reumatologicznym

17 maja 2012 Posiedzenie Komisji Konkursowej w sprawie przeprowadzenia konkursu w Miejskim SzpitaluZespolonym w Olsztynie na stanowiska: 1. Pielęgniarki Oddziałowej Oddziału Dermatologii2. Pielęgniarki Oddziałowej Izby Przyjęć Ogólnej

18 maja 2012 Udział Członków Okręgowego Sądu Pielęgniarek i Położnych w szkoleniu nt "Podstawy prawnefunkcjonowania Okręgowych Sądów Pielęgniarek i Położnych oraz Postępowanie przedOkręgowym Sądem I instancji"

19 maja 2012 Konferencja zorganizowana przez Hospicjum Domowe Caritas w Olsztynie "Pomoc pacjentomu schyłku życia" udział Małgorzata Zalewska Wiceprzewodnicząca ORPiP

23 maja 2012 Szkolenie zorganizowane przez Firmę Kabi Polska oraz Okręgową Izbę Pielęgniarek i Położ-nych w Olsztynie dla pielęgniarek opieki długoterminowej nt:"Zasad żywienia dojelitowego pacjentów w środowisku domowym""Preparaty żywienia dojelitowego""Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki w opiece długoterminowej""Prawa pacjenta w świetle obowiązujących przepisów prawnych"

23 maja 2012 Posiedzenie Funduszu szkoleniowego zapomogowego ORPiPPrzyznano 9 zapomóg oraz 32 refundacje na kwotę 18.410 zł

24 maja 2012 Posiedzenie Komisji Pracy i Etyki Zawodowej ORPiP

25 maja 2012 Posiedzenie Komisji Konkursowej w sprawie przeprowadzenia konkursu na stanowisko:Przełożona Pielęgniarek w Szpitalu Powiatowym w Kętrzynie

26 maja 2012 Posiedzenie Prezydium ORPiP: podjęto 11 uchwał w sprawie: wpisu do rejestru podmiotówprowadzących kształcenie podyplomowe, wykreślenia wpisu do rejestru indywidualnychi grupowych praktyk pielęgniarek i położnych, stwierdzenia i wydania prawa wykonywaniazawodu pielęgniarki i położnej oraz wpisu na listę pielęgniarek i położnych, skreślenia z listypielęgniarek, pokrycia kosztów czynnego uczestnictwa w I Ogólnopolskiej KonferencjiNaukowej - Olsztyn 4-5 październik 2012

26 maja 2012 Spotkanie Pełnomocnych Przedstawicieli ORPiP

5

31 maja 2012 V Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Współczesne wyzwania strukturalne i menadżerskiew ochronie zdrowia. zarządzenie w czasach kryzysu" - udział członków Prezydium ORPiP -Danuta Kowalska i Danuta Jurkowska.

29 - 30 maja2012

Udział Przewodniczącej ORPiP - Marii Danielewicz w Posiedzeniu Naczelnej Rady Pielęgniareki Położnych w Warszawie

31 maja -1 czerwca2012

V Warmińskie Forum Epidemiologiczne nt "Kontrola zakażeń szpitalnych dla pielęgniarek epi-demiologicznych" Organizatorzy: Warmińsko Mazurskie Koło Pielęgniarek Epidemiologicznych,Ecolab Sp z o.o.Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Olsztynie

2 czerwca2012

Posiedzenie Prezydium ORPiP: podjęto 11 uchwał w sprawie: wpisu do rejestru podmiotówprowadzących kształcenie podyplomowe, stwierdzenia i wydania prawa wykonywania zawodupielęgniarki i położnej oraz wpisu na listę pielęgniarek i położnych, skreślenia z rejestru pielęg-niarek, zwołania Posiedzenia Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Olsztynie,upoważnienia Przewodniczącej ORPiP do podpisania umów na usługi przeglądu i bieżącej kon-serwacji budynku siedziby Izby oraz na remont dachu i części elewacji budynku

5 czerwca2012

Warsztaty dla położnych / pielęgniarek : środowiskowo - rodzinnych , ginekologiczno położ-niczych , neonatologicznych współorganizowane przez ORPiP w Olsztynie z Firmą Pelargos " Prawidłowe odżywianie kobiety w czasie ciąży i karmienia piersią" " Nowe perspektywy dla ochrony skóry maluszka i jego mamy"

6 czerwca 2012 Posiedzenie Komisji Prawa i Legislacji ORPiP

6 czerwca 2012 Posiedzenie Komisji Konkursowej ORPiP

12 czerwca2012

Szkolenie prowadzone przez Okręgowego Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej EwęDoroszkiewicz " Prawo w opiece paliatywnej" Organizator: Komisja Opieki Paliatywnej ORPiP

13-14 czerwca 2012

Szkolenie dla kierowniczej kadry pielęgniarek i położnych "Wartościowanie stanowisk pracy w ochronie zdrowia" zorganizowane przez ORPiP w Olsztynie,a przeprowadzone przez firme Promotor.

13 czerwca2012

Szkolenie zorganizowane przez Firmę Kabi Polska oraz Okręgową Izbę Pielęgniareki Położnych w Olsztynie dla pielęgniarek opieki długoterminowej nt:"Zasad żywienia dojelitowego pacjentów w środowisku domowym""Preparaty żywienia dojelitowego""Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki w opiece długoterminowej""Prawa pacjenta w świetle obowiązujących przepisów prawnych"

14 czerwca2012

Posiedzenie Prezydium ORPiP: podjęto 4 uchwały w sprawie: wpisu do rejestru podmiotówprowadzących kształcenie podyplomowe, upoważnienia Przewodniczącej do podpisaniaumowy na "poszerzenie strony internetowej" oraz w sprawie refundacji biernego udziałuw I Ogólnopolskiej Konferencji naukowej Olsztyn 4-5 październik 2012

15 czerwca2012

Posiedzenie komisji ds. Pielęgniarstwa Położniczo Ginekologicznego i Neonatologicznego

18 czerwca2012

Posiedzenie Komitetu Organizacyjnego Konferencji "Pielęgniarstwo , nauka Praktyka"

19 czerwca 2012 Posiedzenie Komisji ds. Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych

20 czerwca2012

Posiedzenie Funduszu Szkoleniowego i Zapomogowo - Pożyczkowego ORPiPPrzyznano 18 zapomóg , 149 pożyczek zwrotnych oraz 62 refundacje na kwotę 44.101

21 - 23 czerwca 2012

Udział członków Prezydium w V Międzynarodowej Konferencji Pielęgniarstwa Anestezjolo-gicznego i Intensywnej Opieki - Słowacja, Novy Smokovec . Nawiązanie współpracy z kole-żankami ze Słowacji i Czech.

27 czerwca2012

Posiedzenie Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Olsztynie: wypracowano stanowiskow sprawie działań mających na celu dokonanie ustawowych zmian dotyczących udziału przed-stawicieli samorządu pielęgniarek i położnych w konkursach na niektóre stanowiska kierow-nicze (pielęgniarka przełożona, naczelna, oddziałowa) w podmiotach leczniczych niebędącychprzedsiębiorstwami

6

27 czerwca2012

Posiedzenie Komisji Konkursowej w sprawie przeprowadzenia konkursu na PielęgniarkęOddziałową Oddziału Reumatologii w Miejskim Szpitalu Zespolonym w Olsztynie

27 czerwca2012

Posiedzenie Prezydium ORPiP: podjęto 71 uchwał w sprawie: wpisu do rejestru pielęgniarek,skreślenia z listy pielęgniarek, stwierdzenia i wydania prawa wykonywania zawodu pielęgniarkii położnej oraz wpisu na listę pielęgniarek i położnych oraz wykreślenia wpisu do rejestru indy-widualnych praktyk pielęgniarek i położnych, przyznania ryczałtów Przewodniczącym Komisjii Zespołów Problemowych ORPiP

27 czerwca2012

Spotkanie członków Warmińsko - Mazurskiej Strategii Ograniczania Wypadków przy pracy 2011- 2012 " udział przewodnicząca ORPiP - Maria Danielewicz

28 czerwca2012

Posiedzenie Komisji Opieki Stacjonarnej ORPiP

29 czerwca2012

Posiedzenie Komisji Konkursowej w sprawie przeprowadzenia konkursu na PielęgniarkęOddziałową Oddziału Wewnętrznego w Samodzielnym Publicznym Zakładzie OpiekiZdrowotnej w Morągu

29 czerwca2012

Posiedzenie Komisji ds. Pielęgniarstwa Epidemiologicznego

2 lipca 2012 Posiedzenie komitetu redakcyjnego Biuletynu ORPiP

9 lipca 2012 Posiedzenie Rady Oddziału NFZ - udział Wiceprzewodnicząca ORPiP - Małgorzata Zalewska

w sprawie: Procedury przeszkolenia, sposobu i trybuodbywania oraz zaliczenia przeszkolenia przez pie-lęgniarkę lub położną, które nie wykonują zawodułącznie przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostat-nich 6 lat.

na podstawie: 26 ust. 4 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r.o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 174,poz. 1039)

uchwala się co następuje:

§ 1Wprowadza się jako obowiązującą na tereniedziałania Okręgowej Izby Pielęgniarek i PołożnychRegionu Warmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie,Procedurę przeszkolenia, sposobu i trybu odbywaniaoraz zaliczenia przeszkolenia przez pielęgniarkę lubpołożną, które nie wykonują zawodu łącznie przezokres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat

§ 2Procedura, o której mowa w § 1 stanowi załącznik doniniejszej uchwały.

§ 3Traci moc uchwała nr 12 / 2008 Okręgowej RadyPielęgniarek i Położnych Regionu Warmii i Mazurz siedzibą w Olsztynie z dnia 18 października 2008roku w sprawie programu przeszkolenia pielęgniareki położnych, które przerwały wykonywanie zawoduna okres dłuższy niż 5 lat.

§ 4Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia

Sekretarz ORPiP Przewodnicząca ORPiPDanuta Jurkowska Maria Danielewicz

UCHWAŁA NR 9 / 2012Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych

Regionu Warmii i Mazur z Siedzibą w Olsztyniez dnia 25 kwietnia 2012 r.

7

PRACE W KOMISJACH PROBLEMOWYCHDziś zapraszamy do zapoznania się z artykułem autorstwa Pani Elżbiety Najmowicz, która

porusza niezwykle ważny temat jakim jest pielęgniarstwo transkulturowe. Pani Elżbieta jest członkiemKomisji Pracy i Etyki Zawodowej przy ORPiP w Olsztynie.

Elżbieta Najmowicz

PIELĘGNIARSTWO TRANSKULTUROWE

Obserwując otaczającą nas rzeczywistość,zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym niesposób nie zauważyć wciąż wzrastającej liczby osóbinnych kultur obecnych wokół nas. Region w którymżyjemy nie przyzwyczaił nas do akceptacji i rozu-mienia tych osób z racji ich małej liczby i niewiedzyna temat kultur z jakich pochodzą. W naszym otocze-niu mieliśmy niewielki kontakt ze Świadkami Jehowy,wyznawcami Prawosławia czy Protestantyzmu.Nowością zaś są kontakty z osobami o wyznaniuMuzułmańskim czy Hinduistycznym.

W pracy pielęgniarskiej ta sytuacja wyglądapodobnie.

Jednak świat się zmienia i to zobowiązuje teżnas, pielęgniarki do pogłębienia wiedzy i zachowaniawłaściwych postaw wobec osób innych kultur.

Aby jednak było to możliwe, należy znaćzasady funkcjonowania społeczności w różnych kul-turach i religiach.

W celu przybliżenia problemów i schematówpielęgniarstwa w różnych kulturach pragniemy roz-począć cykl artykułów, które ukażą zasady danej kul-tury, religii i ich wpływ na funkcjonowanie w zdrowiu,chorobie, pielęgnowaniu.

Nie sposób mówić o pielęgniarstwie transkul-turowym bez przypomnienia postaci pielęgniarki,która jako jedna z pierwszych zwróciła uwagę nakomponent przynależności kulturowej i religijnejw pielęgnowaniu pacjenta.

Była to Madeleine M.Leininger.Pielęgniarka amerykańs-

ka, doktor filozofii, która w 1965roku zainicjowała rozwój pielęg-niarstwa transkulturowego napodstawie obserwacji dzieciw Centrum Terapii Dzieci z za-burzeniami emocjonalnymi. Za-uważyła ona jak duże znaczeniema wiedza na temat uwarunk-owań kulturowych w opiece nadtymi dziećmi. Wyodrębniła onatakże pojęcie troskliwości w pie-lęgniarstwie, którą traktowałajako podstawową wartość w pie-lęgnowaniu.

"Ludzie rodzą się, żyją, chorują i umierajązgodnie z systemem wierzeń i praktyk kulturo-wych, ale w swoim wzrastaniu i przeżywaniu sązależni od ludzkiej troskliwości"

Leininger 1988

Leininger badała problem opieki pielęg-niarskiej w ponad stu różnych kulturach na świecie,co zaowocowało utworzeniem transkulturowej teoriipielęgniarstwa w postaci modelu "wschodzącegosłońca"

Teoria cech uniwersalnych i różnic kultu-rowych wprowadzona przeszło 40 lat temu nabieracoraz większego znaczenia ze względu na procesyglobalizacji, migracji, klęsk żywiołowych. Światw opiece zdrowotnej także jest coraz bardziejwielokulturowy.

Celem pielęgniarstwa transkulturowego jestzapewnienie opieki specyficznej dla danej kultury(culture specific), unikatowych dla danej grupy i opie-kę kulturowo uniwersalną (culture universal) odno-szącą się do powszechnie dzielonych wartości i normróżnych kultur.

Kompetencje "kulturowe" współczesnej pie-lęgniarki można ująć na kilku poziomach:- afektywnym - polegającym na przezwyciężaniu

w swojej pracy zawodowej stereotypów, uprzedzeńi postaw etnocentrycznych (przekonanie jednostki,że jej światopogląd jest kluczowy, a jej wizja świa-ta jest centralna wobec rzeczywistości, mającaprzewagę nad innymi),

- kognitywnym - poznawczym, polegającym nazdobywaniu wiedzy na temat wpływu kultury nazachowanie w chorobie, styl życia, profilaktykę,

- behawioralnym - polegającym na umiejętnymkomunikowaniu się werbalnym i pozawerbalnym,uczestniczeniu w zawodowych sytuacjach zwią-zanych z narodzinami, śmiercią.

Wszystkie powyższe kompetencje pielęgniarkimogą nabyć jedynie drogą dokształacania i doskona-lenia ukierunkowanego na problemy wielokultur-owości.

Bardzo ważnym elementem kultury, niejed-nokrotnie decydującej o jej kształcie jest wyznawanareligia.

Współcześnie religie dzieli się na naturalnei objawione. Ze względu na pojmowanie istoty

Na zdjęciu: Madeleine Leininger

Źródło.www2.okcu.edu

boskiej na: monoteistyczne, politeistyczne, henoteis-tyczne, panteistyczne.

Ze względu na zasięg oddziaływania na: uni-wersalistyczne, narodowe i plemienne.

Główne religie na świecie i w Polsce przed-stawiają się następująco:Religie na świecie w liczbach:- Chrześcijaństwo -33%( 2 mld)- Islam - 22% ( 1.3 mld)- Hinduizm - 15% (900mln)- Buddyzm - 6% (360mln)- Konfucjanizm - 4% (225mln)- Inne religie - 6% ( np. judaizm-14mln)- Bez wyznania (ateiści, agnostycy itp.) -14% (850 mln)Religie w Polsce:- Katolicyzm - 89,94% - Prawosławie -1.46%- Protestantyzm - 0,42%- Inne religie - 0,38%- Bez wyznania -7,8%

Większość religii nakazuje dbałość o zdrowiezarówno fizyczne jak i psychiczne, ma ścisłe nakazyi zakazy dotyczące diety, zabiegów higienicznych,odpoczynku i dbania o czystość ciała i duszy.

W zmaganiach z chorobą wiara płynąca z prze-konań religijnych jest istotnym czynnikiem równowagichorego. Przekonania religijne mogą być także

źródłem radykalnych postaw prowadzących doniezrozumienia i konfliktu np. postawa ŚwiadkówJehowy dotycząca przetaczania krwi.

Celem przybliżenia kultur i religii w kontekściewykonywania naszego zawodu jest wzrost naszejwiedzy i umiejętności w zakresie pielęgnowania osóbpochodzących z innych kultur. Celem jest takżezrozumienie i akceptacja odrębności każdegoczłowieka, jego problemów, obaw i przekonań.Istotna jest nasza postawa zawodowa, która pozwoliuniknąć stygmatyzacji, wykluczenia czy napiętnowa-nia osób z powodu ich przynależności kulturowej.

Poznawanie wartości innych czyni bardziej wartościowymi nas samych.

Literatura:1. Majda A., Zalewska -Puchała J., Ogórek-Tęcza B.:

Pielęgniarstwo transkulturowe. PZWL Warszawa2010

2. Poznańska S., Płaszewska - Żywko L.:Wybranemodele pielęgniarstwa, Wydawnictwo UniwersytetuJagiellońskiego Kraków 2001

3. Majda A., Zalewska -Puchała J.: Wrażliwość mię-dzykulturowa w opiece pielęgniarskiej, Problemypielęgniarstwa 2011

4. Strona internetowa www.adherents.com (religiaw liczbach)

8

KONFERENCJE, SYMPOZJA, SZKOLENIAZapraszamy na I Ogólnopolską Konferencję Naukową, która odbędzie się w Olsztynie

w dniach 4 i 5 października 2012 roku.

Honorowy PatronatMałżonki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pani Anny Komorowskiej

PartnerzyNaczelna Izba Pielęgniarek i Położnych w Warszawie

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Nauk Medycznych

Patronat medialnyCzasopismo - Przedsiębiorczość i zarządzanie

TVP OlsztynMagazyn Pielęgniarki i Położnej

I Ogólnopolska Konferencja Naukowa„Pielęgniarstwo - nauka i praktyka“

Olsztyn, 4-5.10.2012 r.

Nowe wyzwania, nowe możliwości

9

Kilkumiesięczna praca wielu osób już dajeefekty. Swój przyjazd zapowiedziało ok. 250 uczest-ników z Polski oraz zagranicy, m.in. z ObwoduKaliningradzkiego, Czech i Słowacji. Konferencję,honorowym patronatem objęła Małżonka PrezydentaRzeczypospolitej Polskiej Pani Anna Komorowska.

Komitet Naukowy pod przewodnictwem PaniProfesor Anny Abramczyk zakwalifikował do prezen-tacji, w różnej formie, 47 prac. Większość z nichpo pozytywnej recenzji członków Komitetu Nauko-wego zostanie wydrukowana w OgólnopolskimPrzeglądzie Medycznym, tym to cenniejsze dla pasjo-natów nauki bo za 6 pkt MNiSW.

Możemy już teraz powiedzieć, że wartobyło poświęcić swój czas i energię dla dobranauki, dla dobra pielęgniarstwa i dla dobra realiza-cji wspólnych celów z Wydziałem Nauk Medycz-nych UWM w Olsztynie na czele z PanemProfesorem Wojciechem Maksymowiczem i PaniąProfesor Anną Abramczyk, Naczelną RadąPielęgniarek i Położnych w Warszawie z jejPrezesem Panią dr n. med. Grażyną RogaląPawelczyk. Na największe słowa uznania zasłu-guje Pani Maria Danielewicz, przewodniczącaORPiP w Olsztynie, która swoimi pomysłami i pra-cowitością zachęcała nas do pracy.

Współczesne pielęgniarstwo na całym świecieprzeżywa okres dynamicznego rozwoju. W dążeniudo zapewnienia możliwie najlepszej opieki nadzdrowiem wzbogaca się wiedza pielęgniarska, ulegazmianie praktyka zawodowa i rola pielęgniarki i po-łożnej.

Każdy z nas wie, że współczesne pielęgniar-stwo teoretyczne ma dużo do zaoferowania praktyce,a praktyczne pielęgnowanie bazuje na koncepcji teo-retycznej. Wykorzystajmy to, a będzie nam wszystkimłatwiej osiągnąć postawione cele.

Oprócz nauki proponujemy naszym kole-żankom i kolegom chwilę odpoczynku poprzezwędrówkę wąskimi uliczkami starego miasta, spot-kanie z Kopernikiem, delektowanie się widokiem sto-licy Warmii i Mazur z wieży olsztyńskiego zamku lubpo prostu uczestnicząc w przygotowanych atrakcjachpo zakończeniu części naukowej konferencji.

Uroczyste otwarcie konferencji zaplanowanona 4 października w Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie,ul. Kościuszki 39 (w pobliżu hotelu Warmińskiego)Sesją Plenarną, w której wystąpią zaproszeni goście,a olsztyńscy filharmonicy zadbają o naszą duszę.Drugi dzień rozpoczynamy o godzinie 9.00 w salachHotelu Warmińskiego sesjami tematycznymi. Myślę,że każdy znajdzie coś interesującego dla siebie.

Zachęcam Państwa do czynnego uczestnic-twa w konferencji i podzielenia się własnymi doświad-czeniami, poglądami, refleksjami i wynikami badań.Dla spóźnialskich na pewno jeszcze coś znajdziemy.Osoby zainteresowane zapraszamy na naszą stronęinternetową: www.oipip.olsztyn.pl/konferencja, telefon89 5412267. Do zobaczenia na konferencji.

dr n. ekon. Elżbieta Majchrzak-KłokockaPrzewodnicząca Komitetu Organizacyjnego

Ogólnopolska Konferencja Naukowo - Szkoleniowa"Opieka paliatywna XXI wieku"

Olsztyn 20 - 21 kwietnia 2012 rok

Poniżej prezentujemy sprawozdania z konferencji, które odbyły się w ostatnichmiesiącach bieżącego roku.

W naszym urokliwym mieście - Olsztynie 20i 21 kwietnia 2012 mięliśmy ogromny zaszczyt i przy-jemność gościć na Ogólnopolskiej KonferencjiNaukowo-Szkoleniowej w Hotel Parku ponad 200uczestników. Bogaty program konferencyjny wypeł-niony był zagadnieniami dotyczącymi szczególnejdziedziny życia jaką jest opieka paliatywna. Wybitniwykładowcy i założyciele placówek paliatywnychw Polsce przedstawiali innowacyjne rozwiązanialeczenia bólu, żywienia i pielęgnowania pacjentów.Poruszające treści zawierały wykłady mające odnie-

sienie do wymiaru moralnego i duchowego pracyw Hospicjum.

Aby móc uczestniczyć w tym wyjątkowymsympozjum goście przyjechali nawet z najdalszychzakątków naszego kraju. Konferencję organizowałoOlsztyńskie Stowarzyszenie Hospicyjne "Palium",przy prężnej pomocy współorganizatorów: Okręgo-wej Izby Pielęgniarek i Położnych Regionu Warmiii Mazur z siedzibą w Olsztynie, Polskiego TowarzystwaPielęgniarstwa Opieki Paliatywnej, UniwersytetuWarmińsko - Mazurskiego w Olsztynie.

Patronat honorowy nad konferencją sprawo-wał zarówno Pan Wojewoda Warmińsko - MazurskiMarian Podziewski, jak i Pan Prezydent MiastaOlsztyna Piotr Grzymowicz.

Sympozjum oficjalnie otworzyła Pani PrezesStowarzyszenia Teresa Kocbach, serdecznie i ciepłowitając wszystkich zaproszonych gości, którzyzaszczycili nas swoją obecnością. Byli wśród nichzarówno przedstawiciele władz województwa i władzmiasta, jak i przedstawiciele NFZ, a także konsultan-ci: krajowy i wojewódzki d/s medycyny paliatywnej.Nie zabrakło również przedstawicieli UniwersytetuWarmińsko-Mazurskiego oraz przewodniczącychokręgowych izb pielęgniarskich i lekarskich.

Konferencja była wyjątkową okazją doobchodów 10 -lecia istnienia Hospicjum im. JanaPawła II w Olsztynie. Pani Teresa Kocbach przed-stawiła krótką, ale niezwykle poruszającą historięzałożenia, budowania i dzisiejszego funkcjonowaniaHospicjum. Wzruszającym akcentem, tej części kon-ferencji, były podziękowania, słowa uznania i wspar-cia składane na ręce Pani Dyrektor za włożony trud,wrażliwe serce i ogromną determinację w tworzeniuHospicjum w Olsztynie.

Celem działalności paliatywnej jest niesieniewieloaspektowej pomocy zarówno ludziom chorym,jak i ich najbliższym. Niesienie takiego wsparciaw wymiarze holistycznym nie byłoby możliwe, gdybynie bezinteresowne oddanie i zaangażowanie wieluosób i instytucji, które w różnoraki sposób przy-czyniły się do zapewnienia godnych warunków doprzeżywania ostatnich chwil życia pacjentów olsz-

tyńskiego hospicjum. Wyrazem naszej wdzięcznościbyło wręczenie statuetek "Przyjaciel Hospicjum 2012"wyjątkowym osobom o otwartych sercach na potrze-by drugiego człowieka. Ceremonii wręczania towa-rzyszyły ciepłe słowa wdzięczności i uznania.Wszyscy wyróżnieni z przejmującym wzruszeniemprzyjmowali nasze skromne ale szczere i serdecznepodziękowania.

Zwieńczeniem obchodów 10 lecia Hospicjumbył niezwykle refleksyjny wykład inauguracyjny"Duchowość - wewnętrzna przestrzeń człowieka"wygłoszony przez wyjątkową i bardzo oddaną ideihospicyjnej osobę a mianowicie przez ks. abp. drEdmunda Piszcza. Jego Ekscelencja przedstawiłwagę podstawowych wartości, które budująduchowość i kształtują człowieka. Wszystkie one sąobecne w pracy z pacjentem umierającym a zawie-rają się w trzech prostych wyrazach: prawda, miłośći dobro. Uczestnicy z wielką zadumą wsłuchiwali sięw ten niezmiernie wartościowy i bogaty przekaz.

10

Po całej oficjalnej części konferencji przyszłapora na rozpoczęcie pierwszej z czterech sesjinaukowych - Postępy w medycynie paliatywnej, którąpoprowadziła Pani dr n. med. Aleksandra Ciałkow-ska-Rysz (Konsultant Krajowy ds. medycyny paliaty-wnej). Głównym zagadnieniem poruszanym podczasposzczególnych wykładów tej sesji był ból, a raczejmożliwe sposoby radzenia sobie z tą podstawowądolegliwością dotykającą pacjentów paliatywnych.Postęp medycyny w zakresie leczenia bólu jestogromny, z tego też względu niezbędne są takieprzekazy i doświadczenia praktyków, które pozwoląna wzbogacenie i ulepszenie metod leczenia. Swoimidoświadczeniami paktycznymi podzielił się m.in. Pandr Jacek Kowalczyk (lekarz Hospicjum Jana Pawła II)na podstawie opisu przypadku pacjenta, u któregostosowano fentanyl szybkodziałający.

Równie ważnym, a zarazem kontrowersyjnymzagadnieniem opieki paliatywnej jest możliwośćleczenia żywieniowego pacjentów metodą dojeli-tową. Sesji poświęconą tej tematyce przewodniczyłaPani dr n. med. Krystyna Urbanowicz (KierownikPracowni i Poradni Żywienia Klinicznego Wojewódz-kiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie). Ko-ntrowersyjność zagadnienia polega na tym, iż mimopodjęcia wszelkich możliwych działań terapeuty-cznych u pacjentów paliatywnych, to postęp zaawan-sowania ich choroby jest na tyle duży , iż podanie czyutrzymanie tej formy leczenia byłoby dla choregonieskuteczne, a wręcz szkodliwe. Temat ten równieżprzybliżał w swoim wystąpieniu praktyk żywienia Pandr n.med. Andrzej Stachowiak ( Dyrektor Domu SueRyder w Bydgoszczy), który podkreślił, iż "realnymcelem udzielania właściwego wsparcia żywieniowegojest podtrzymanie życia pacjenta zgodnie z wolą jegolub opiekunów i zapewnienie mu możliwie dobrejjakości życia". Ostatnim wykładem kończącym sesjębyło wystąpienia Pani mgr Genowefy Kmieć-Bara-nowskiej (Dyrektor Centrum Zdrowia Publicznegow Olsztynie) ukazujące wagę praw pacjenta w aspe-kcie uregulowań prawnych. Szeroko omawiana tema-tyka okazała się bardzo pożądana przez uczest-ników, którzy pomimo już późnej pory żywo włączylisię do dyskusji.

Po owocnym pierwszym dniu konferencjiprzyszła pora na zasłużony odpoczynek i spotkanieprzy wspólnym stole podczas uroczystej kolacji.Piękna pogoda i niepowtarzalne uroki krajobrazowenaszego miasta sprzyjały długim rozmowom, wymia-nie informacji i nawiązywaniu nowych kontaktówzawodowych.

Kolejny dzień konferencyjny rozpoczęła prze-wodnicząca sesji - Dylematy etyczno - moralne w o-piece paliatywnej, Pani prof. dr hab. n. med. Krystynade Walden Gałuszko będąca ogromnym autorytetemopieki paliatywnej w Polsce. Pani profesor dzieliła sięswoją niezmiernie bogatą wiedzą i doświadczeniemw zakresie etycznych problemów napotykanychw pracy z pacjentem umierającym. Kontynuując nie-jako zagadnienia etyczne kolejny prelegent Pani drn med. Anna Tałaj (pracownik naukowy ElbląskiejUczelni Humanistyczno-Ekonomicznej) przedstawiła

niezwykle refleksyjny materiał ukazujący miejscepojęcia miłości, miłosierdzia i troski w pracy pielęg-niarki. Założenia i wyzwania jakie stoją w istocie roz-woju pielęgniarstwa opieki paliatywnej rozwinęław swoim wystąpieniu Pani mgr Anna Kaptacz (PrezesPolskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Opieki Palia-tywnej) przewodnicząc ostatniej już sesji naukowej -Wyzwania dla pielęgniarstwa opieki paliatywnej.Wszystkie rozważania tej sesji bardzo podkreślaływysoką pozycję, jaką pielęgniarka zajmuje w zespoleterapeutycznym opieki paliatywnej. Potwierdził torównież wykład Pani dr n. med. Aleksandry Gutysz-Wojnickiej (pracownik naukowy UniwersytetuWarmińsko-Mazurskiego w Olsztynie), która ukazy-wała wysoko specjalistyczne zadania pielęgniarkiwynikające z opieki nad pacjentem wentylowanymmechanicznie w warunkach domowych.

Wszystkie wystąpienia prelegentów zawierałyinteresujące i co ważne mające swoje odzwierciedle-nie w codziennej nierzadko trudnej pracy z pacjen-tem u kresu jego życia. Spotkania takie pozwalająugruntować wiedzę i wzmocnić swoje przekonaniao celowości i słuszności podejmowanych działań.Zamykając konferencję Pani Teresa Kocbach dzię-kowała wszystkim przybyłym gościom, wykładow-com i uczestnikom za obecność i czynny udziałw owocnych wykładach.

Trochę z historii…

Opieka paliatywna jest nową gałęzią dynamicz-nie się rozwijającą zarówno na świecie jak i w Polsce.Określenie "paliatywna" wywodzi się od łacińskiegosłowa pallium - okryty płaszczem, a w odniesieniu doopieki paliatywnej oznacza sprawowanie opieki w ho-listycznym ujęciu.

W 2001 roku z inicjatywy niewielkiej grupyosób z Panią Teresą Kocbach na czele zostałopowołane Olsztyńskie Stowarzyszenie Hospicyjne"Palium". Założyciele Stowarzyszenia widząc ogrom-ną potrzebę zaistnienia hospicjum poczynili wielestarań, czego owocem było jeszcze w tym samymroku utworzenie pierwszej pełnoprofilowej placówkipaliatywnej w Olsztynie - Hospicjum im. Jana Pawła II(obecnego Centrum Opieki Paliatywnej im. JanaPawła II znajdującego się przy al. Wojska Polskiego30 w Olsztynie). Początki nie były łatwe. Zbudowaniecałej struktury hospicyjnej, wyszkolenie personelu,zakup sprzętu kosztowało wiele mozołu i zajęło kilkalat ciężkiej pracy. Korzyści tego są niewymierne, gdyżw przeciągu 10 lat funkcjonowania członkowiezespołu terapeutycznego leczyli, pielęgnowalii wspierali psychicznie i duchowo pacjentów i ichrodziny zarówno w Hospicjum Stacjonarnym,Hospicjum Domowym, jak i Poradni MedycynyPaliatywnej. Łącznie pomoc uzyskało ok. 5 tys.chorych.. Chorzy w ośrodku paliatywnym otoczeni sąwyjątkową, bo wszechstronną opieką, co oznaczaujęcie wszystkich potrzeb chorego w opiecez różnych sfer jego życia; potrzeb fizycznych,duchowych a także psychicznych i społecznych. Jestto możliwe tylko dzięki wyspecjalizowanemu, stałemu

11

personelowi, który ma wiedzę i umiejętności prakty-czne niezbędne do pracy z pacjentami paliatywnymi.Bliźniaczą placówką do olsztyńskiej w naszymwojewództwie jest Elbląskie Hospicjum im. Aleksan-dry Gabrysiak. Poza tym pacjenci mogą korzystaćz 4 oddziałów medycyny paliatywnych, 23 hospicjówdomowych oraz 9 poradni medycyny paliatywnejw Województwie Warmińsko - Mazurskim. Wszystkieośrodki świadczą swoje usługi pacjentom nieodpłatnie.

Hospicjum jest nadzieją - nadzieją na życie bezbólu, cierpienia i lęku pomimo zbliżającej się śmierci.

Sprawozdanie z konferencji przygotowały:Teresa KocbachBożena Gryczko

Olsztyńskie Stowarzyszenie Hospicyjne "Palium"

Autor zdjęć: Jacek Kowalski

II Konferencja Naukowo - Szkoleniowa Studentów Pielęgniarstwa"Niwelowanie różnic w pielęgniarstwie od nauki do praktyki

Olsztyn 8 maja 2012 rok

Dnia 8 maja 2012 roku odbyła się II KonferencjaNaukowo-Szkoleniowa Studentów Pielęgniarstwa.Organizatorami spotkania byli: Katedra Pielęgniar-stwa Wydziału Nauk Medycznych UWM w Olsztynie,Oddział Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego,Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych RegionuWarmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie. Tegorocznymhasłem przewodnim było: "Niwelowanie różnicw pielęgniarstwie od nauki do praktyki"

Uroczystego otwarcia Konferencji dokonałaPani dr n. med. Ewa Kupcewicz oraz przedstawiciel-ka Samorządu Studenckiego - studentka MagdalenaCygan.

Sesja I dotyczyła pielęgniarstwa teorety-cznego, przewodniczyła jej dr n.med. Alina Kędziai studentka Malwina Pułym. Pierwsza prezentowanapraca była nt: Interpersonalna koncepcja pielęg-nowania człowieka - teoria Hildegardy Paplau, którejautorkami były studentki I roku studiów nies-tacjonarnych II°- Kamila Cybulska, Marzena Grudna,Joanna Chruścicka, Wioletta Gadecka, Ewa Jackowska,Ludmiła Jarzynka, Anna Jurkiewicz, Ewa Konopińska,Maria Kowalska, Gabriela Rudzińska.

Zastosowanie teorii Nancy Roper w praktycepielęgniarskiej przedstawiły autorki: Małgorzata Krzywdai Katarzyna Grzelakowska ( I rok studia stacjonarne II°).

Życie i twórczość Racheli Hutner przedstawiłstudent I roku studiów niestacjonarnych II° - JacekAdam Graczyk, a współautorkami prezentacji były:Agnieszka Chmielińska, Maria Gałęziowska, TeresaKrólikowska, Bożena Onych, Ewa Powirska, MirosławaSobol, Elżbieta Sokołowska, Maria Sowińska.

Pierwszą część Konferencji zakończyły najmłod-sze uczestniczki - studentki I roku studiów stacjonar-nych I° Paulina Schabikowska prezentując samo-dzielną pracę nt.: Postawy studentów pielęgniarstwawobec aktywności fizycznej, oraz Diana Maniakautorka także samodzielnej pracy z dziedziny filozofiipielęgniarstwa nt. Pielęgniarstwo sztuka czy powo-łanie? Obie prace powstały pod kierunkiem Pani mgrZofii Jurczyk opiekuna Studenckiego Koła NaukowegoPielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu.

Już w czasie przerwy kawowej, w kuluarachsłychać było wiele ciekawych dyskusji studentówwymieniających się "na gorąco" refleksjami i prze-myśleniami dotyczącymi prezentowanych prac.

Sesja II poświęcona była zagadnieniom

z dziedziny pielęgniarstwa klinicznego. Przewodniczyłajej Pani dr n. med. Olga Bielan oraz studentki KatarzynaMłynarska i Iwona Szambora.

Prezentacja - Czynniki wpływające na szcze-pienie przeciwko grypie wśród mieszkańców Olsztynabyła także pracą zbiorową, którą wykonali i zaprezen-towali studenci I roku studiów stacjonarnych II°: AnnaKożuchowska, Magdalena Kuprewicz, KatarzynaKutryb, Marcin Kutryb, Maria Kwiatkowska i SylwiaWołodkiewicz. Praca powstała pod kierunkiem Panidr n. med. Aleksandry Gutysz- Wojnickiej.

Kolejne trzy prace z zakresu pielęgniarstwapediatrycznego powstały pod kierunkiem Pani dr n.med. Krystyny Piskorz- Ogórek.

Katarzyna Młynarska studentka II roku studiówniestacjonarnych II° zaprezentowała pracę nt. Ocenarozwoju dziecka - kompetencje a praktyka zawodowapielęgniarki pediatrycznej, Ewa Bobula studentka IIroku studiów niestacjonarnych II° przedstawiła bard-zo ciekawą pracę kliniczną nt. Studium przypadku -"Prune belly syndrom"-nauka a praktyka, z kolei stu-dentka I roku studiów niestacjonarnych I° Lidia Rutkazaprezentowała: Wskaźnik monitorowania wkłućobwodowych w nauce i praktyce pielęgniarki pedi-atrycznej - pracę, która powstała przy współudzialeEwy Romankiewicz studentki I roku studiów nies-tacjonarnych II°.

Omawianą Sesję zakończyła Ewa Pietrusiń-ska studentka I roku studiów niestacjonarnych I° -przedstawiając pracę nt. Studium przypadku pacjen-tki z niewydolnością oddechową w przebiegu zaka-żenia wirusem grypy A/H1N1v.

Podsumowania Konferencji dokonała Pani drn. med. Alina Kędzia, po wcześniejszej interesującejdyskusji, w której głos zabierali uczestnicy.

Na zakończenie studenci biorący czynnyudział w Konferencji zostali nagrodzeni oraz otrzymalicertyfikaty uczestnictwa. Nagrody wręczyła Przewo-dnicząca Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położny PaniMaria Danielewicz.

Sprawozdanie z konferencji przygotowałaZofia Jurczyk

12

W dniu 11 maja 2012 odbyła się II konferen-cja naukowo - szkoleniowa, na której przybliżonouczestnikom role pielęgniarki/pielęgniarza/położnejw zespole terapeutycznym. Konferencja odbyła sięw malowniczym mieście Ełk w Ełckim Centrum Kultury.

Jej organizatorami była "Pro - Medica" w EłkuSp. z o.o. a współorganizatorem Okręgowa IzbaPielęgniarek i Położnych Regionu Warmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie.

Zacni goście, którzy zaszczycili swoją obec-nością grono pielęgniarskie złożyli serdeczne podz-iękowania za możliwość udziału w konferencji orazza trud ponoszony w pracy przez naszą grupę za-wodową. Nie zabrakło również życzeń z okazji dniapielęgniarki składanych na ręce inicjatorki konferencjiEwy Faliszewskiej. Konferencję wzbogaciła równieżswoim wystąpieniem Maria Danielewicz Przewod-nicząca Okręgowej Rady Pielęgniarek i PołożnychRegionu Warmii i Mazur.

Uczestnicy konferencji wysłuchali ciekawych wykładów:• mgr Wojciecha Nyklewicza, licencjata z psychote-

rapii, Członka Rady Fundacji Rozwoju Pielęg-niarstwa Polskiego, który przybliżył i uświadomiłuczestnikom relacje, zasady funkcjonowania orazproblemy interpersonalne pielęgniarki/pielęg-niarza/położnej w zespole terapeutycznym.

Nasz kolega po fachu w bardzo interesującysposób omówił również temat "Relacje pielęgniar-ka - przełożony", w którym zawarł informacje o ro-dzajach komunikowania, efektywności komu-nikowania, stylach komunikowania, oraz błędyw relacjach z podwładnymi.

Nie ukrywamy, iż w kuluarach uczestnicy byliżywo zainteresowani warsztatami z komunikacjiinterpersonalnej.

• Prof. dr hab. n. med. Jacka Imieli, KonsultantaKrajowego w dziedzinie chorób wewnętrznych,Kierownika Zakładu Pielęgniarstwa SpołecznegoUniwersytetu Medycznego w Warszawie w wystą-pieniu "Zespół terapeutyczny - spojrzenie lekarza"który w swoim wystąpieniu podkreślił silną rolęPARTNERSTWA w zespole terapeutycznymi poddał krytyce podporządkowanie.

• mgr prawa, dr n. med. Pawła Ratajczyka z Uniwer-sytetu Medycznego w Łodzi, który przybliżyłuczestnikom aspekty prawne we współpracypielęgniarka - lekarz oraz rolę pielęgniarki systemuratownictwa medycznego.

• Dr n. med. Grażyny Rogali - Pawelczyk z Uniwer-sytetu Medycznego w Lublinie, Prezes NaczelnejRady Pielęgniarek i Położnych w wystąpieniu"Pielęgniarka, położna w opiece zdrowotnej -szansa czy zagrożenie?" przedstawiła zebranympielęgniarstwo jako podsystem w systemie zdrowiai przypomniała uczestnikom funkcje zawodowe,które dają nam możliwość działania w zespole tera-peutycznym. Zostały również przybliżone kwestiesamodzielności zawodowej, jako zagrożenie dlawspółczesnego pielęgniarstwa.

• Dr Zofii Sienkiewicz z Zakładu PielęgniarstwaSpołecznego Uniwersytetu Medycznego w War-szawie w wykładzie "Zespół terapeutyczny w prak-tyce klinicznej".

Nad całością konferencji czuwała dr n. med.Ewa Kupcewicz, Konsultant Wojewódzki w dziedziniepielęgniarstwa, Kierownik Katedry PielęgniarstwaWydziału Nauk Medycznych Uniwersytetu Warmińsko- Mazurskiego w Olsztynie.

Sprawozdanie z konferencji przygotowała:Iwona Błaszczyk

13

II Konferencja Naukowo- Szkoleniowa"Rola Pielęgniarki w Zespole Terapeutycznym"

Ełk 11 maja 2012 rok

V Międzynarodowa Konferencja Naukowa"Współczesne wyzwania strukturalne i menadżerskie w ochronie

zdrowia. Zarządzanie w czasach kryzysu"

Ostróda 30.05-01.06.2012

Ideą konferencji, jak co roku, była wymianapoglądów naukowców i doświadczeń praktykówz Polski i Europy. Potrzeba wprowadzania aktualiza-cji i dostosowanie systemu ochrony zdrowia wynikaz ciągłego kształtowania się organizacyjnychrozwiązań w opiece zdrowotnej związanych z zacho-dzącymi zmianami demograficznymi, epidemiolog-icznymi, postępem technologii medycznych i dąże-niem do efektywności ekonomicznej systemu. Nowe

potrzeby zdrowotne i społeczne wymagają aktuali-zowania priorytetów i kierunków rozwoju opiekizdrowotnej.

Tegoroczna konferencja była również bardzodobrą okazją do nawiązania nowych kontaktów,wymiany doświadczeń i poznania środowiska osóbwdrażających zmiany w systemie ochrony zdrowiaw Polsce.

Organizatorom gratuluję doskonałej organi-

zacji wydarzenia. Korzystając z okazji składam takżegorące podziękowania dla osób, dzięki którym całakonferencja mogła się odbyć: członkom Rady Pro-gramowej, Komitetu Organizacyjnemu Konferencji,

prelegentom oraz uczestnikom.

Sprawozdanie z konferencji przygotowała Danuta Jurkowska

V MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA PIELĘGNIARSTWAANESTEZJOLOGICZNEGO I INTENSYWNEJ OPIEKI

Słowacja / Nowy Smokowec22 - 23 czerwca 2012r.

14

Grupa pielęgniarek Oddziału Warmińsko -Mazurskiego Polskiego Towarzystwa PielęgniarekAnestezjologicznych i Intensywnej Opieki uczest-niczyła w konferencji, która odbywała się w pięknejgórskiej miejscowości w Wysokich Tatrach .

Na konferencji poruszanych było wieleciekawych tematów związanych z pracą pielęgniarekanestezjologicznych, jak np.:• W czym się różnimy? Porównanie kompetencji,

systemu pracy, kształcenia pielęgniarek i systemupunktowego w kształceniu ustawicznym naSłowacji i w Austrii

• Higiena psychiczna pielęgniarki anestezjologicznej• Epiduralna terapia przewlekłego bólu nowot-

worowego• Hipotermia i sposoby jej zapobiegania w czasie

zabiegu• Zapewnienie drożności dróg oddechowych

w problematycznych sytuacjach• Wszczepialny defibrylator - co powinna wiedzieć

pielęgniarkaWszystkie prezentacje były bardzo intere-

sujące, większość uczestników dołączała bardzociekawe opisy przypadków związanych z przedsta-wianym tematem.

Były również bardzo ciekawe wystąpienianaszych koleżanek które wzięły czynny udział w kon-ferencji, a mianowicie dr n med. Aleksandra Gutysz -Wojnicka przedstawiła pracę badawczą której te-matem były "Postawy pielęgniarek anestezjolog-icznych wobec obecności rodziny podczas resuscy-tacji krążeniowo - oddechowej", najważniejszywniosek tych badań to wzrost akceptacji obecnościrodziny podczas RKO wraz ze wzrostem stażu pracypielęgniarek i ratowników. Natomiast mgr ElżbietaNajmowicz wystąpiła z wykładem "Ból pooperacyjny- wytyczne a rzeczywistość" przedstawiając wytycznew zakresie leczenia bólu pooperacyjnego opraco-wane przez zespół polskich praktyków zajmującychsię leczeniem bólu. Przedstawiła także wyniki badańwłasnych dotyczących opinii pielęgniarek i pacjentówwobec problemu bólu pooperacyjnego.

Nasz udział w tej konferencji poza aspektemnaukowym był podyktowany również chęcią nawią-zania kontaktów z Sekcją Pielęgniarstwa Anestezjolo-gicznego i Intensywnej Opieki na Słowacji. Torównież nam się udało, mamy zapewnienie przewod-niczącego Sekcji Pielęgniarstwa Anestezjologicz-nego i Intensywnej Opieki Pana Milana Laurenca , żez grupą pielęgniarek ze Słowacji weźmie udziałw I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Pielęg-niarstwo - nauka i praktyka" której organizatorem jestOkręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych RegionuWarmii i Mazur z siedzibą w Olsztynie.

Sprawozdanie z konferencji przygotowałStanisław Goliński

Przewodniczący Oddziału Warmińsko-Mazurskiego PTPAiIO

Na zdjęciu od lewej strony: Maria Danielewicz, Iwona Kacprzak,Elżbieta Najmowicz, Stanisław Goliński

Tym razem zaprosiliśmy do naszej redakcjiJolantę Debray, pielęgniarkę studiującą w OlsztyniePielęgniarstwo (studia pomostowe). Jola mieszkai pracuje we Francji. Spod Paryża dolatuje na kolejnezajęcia, praktyki i zaliczenia. Na ostatnim zjeździewygospodarowała trochę wolnego czasu, by wpaśćdo nas i opowiedzieć o sobie.

Dziękuję serdecznie Jolu, że przyjęłaś naszezaproszenie. Zanim zaczniemy naszą pogawędkęproponuję kawę - jaką sobie życzysz?

Zwykle piję czarną, naturalną kawę z odro-biną cukru i o taką poproszę.

W jaki sposób zwracają się do Ciebie francuskiekoleżanki?

Joju - tak zwykle nazywają mnie wszyscy zna-jomi, koleżanki i koledzy w pracy.

Pobudzone aromatem świeżo zaparzonej kawy za-czynamy naszą rozmowę. Jola początkowo jestspięta, pokazuję więc jej kilka ostatnich numerównaszego Biuletynu, ale już za chwilę rozprężonaz uśmiechem na twarzy zaczyna opowiadać o sobie.

Jak byłam małą dziewczynką chciałam zostaćnauczycielką, lubiłam się uczyć, byłam dociekliwa.Pochodzę z nauczycielskiej rodziny - moja mamauczyła historii, tata był nauczycielem fizyki. Miałamtrzy siostry i przez okres całego mojego dzieciństwai wcześniej młodości z całego mojego rodzeństwatylko mnie utwierdzano w przekonaniu, że będę bard-zo dobrym nauczycielem. Szkołę średnią skończy-łam w Giżycku i po maturze podjęłam decyzję, żezostanę pielęgniarką.

Jak na Twoją decyzję zareagowali rodzice?Byli bardzo zaskoczeni, ponieważ przez cały

czas utwierdzałam ich w przekonaniu o studiachnauczycielskich. Moja mama z zadowoleniem przy-jęła wybór mojego przyszłego zawodu, tato nie na-rzucał swojego zdania. Moi rodzice wspierali mnie.Rozpoczęłam naukę w Medycznym Studium Zawo-dowym w Ełku.

Czy możesz sobie przypomnieć co pociągnęłoCiebie w kierunku pielęgniarstwa?

Czułam potrzebę pomagania innym ludziom.

A czy Twoim siostrom rodzice pomagali wybraćprzyszły zawód?

Nie, ale moje rodzeństwo też zaskoczyło ro-dziców. Dwie siostry wybrały studia pedagogiczneku wielkiemu ich zdziwieniu, ponieważ wcześniej nieprezentowały zainteresowania tą dyscypliną, trzeciazostała prawnikiem.

Powracając do pielęgniarstwa. Jak wspominaszokres nauki w Studium Medycznym?

Szkołę pielęgniarską ukończyłam w 1980roku. Moja ełcka szkoła była wspaniała, mam wielecudownych wspomnień. Spotkałam w niej wieludoskonałych nauczycieli. Szczególnie mile wspomi-nam Panią mgr piel. Teresę Zalewską, wymagającą,konkretną, dyscyplinującą a jednocześnie wspaniałą,ciepłą i odpowiedzialną pielęgniarkę. Była dla naswzorem pedagoga i pielęgniarki. Często powracammyślami do tamtych szkolnych dni. Nigdy nieżałowałam wyboru swojego zawodu. Gdyby przyszłomi wybierać raz jeszcze bez wahania powtórzyłabymswój wybór.

A jak dalej potoczyło się Twoje życie zawodowejuż z dyplomem pielęgniarki?

Zatrudniłam się w szpitalu w Biskupcu. Tamzdobywałam pierwsze szlify zawodowe początkowona oddziale chirurgii, potem ginekologii, następnie naoddziale pediatrycznym. Był to początek lat 80-tych.W tym okresie w sklepach można było kupić oceti musztardę, a w kraju panował rozgardiasz politycz-ny, niepokój społeczny. Rodziła się Solidarność,a w raz z nią mój zachwyt i zafascynowanie tymnowym ruchem społeczno-politycznym. Byłam młoda,niepokorna. Brałam udział w manifestacjach w War-szawie, Gdańsku, Szczecinie, uczestniczyłam takżew mszach świętych za Ojczyznę. Pamiętam jakuciekałam w Warszawie przed ZOMO, chroniąc sięw bramie starej kamienicy, natomiast w Szczecinieznalazłam się w strefie działania gazów łzawiących.W Biskupcu pracowałam 4 lata, uczyłam się zawodujednocześnie działałam w Solidarności. Początekmojej pracy zawodowej pewnie nie różni się odpokolenia pielęgniarek lat 80-tych.

Jak zatem trafiłaś do Francji?To długa historia związana z dziejami mojej

rodziny. Rodzeństwo mojego dziadka (ze strony taty) po pierwszej wojnie światowej wyemigrowało doFrancji do pracy, głównie w kopalniach i w rolnictwie.Tam już pozostali, zakładając rodziny. Kontakt z nimibył utrudniony, w tamtych czasach nie można byłonawet marzyć o paszporcie czy wizie wyjazdowej.Natomiast francuska rodzina czasami odwiedzałanas w Giżycku.

Kiedyś w czasie wakacji przypadkowo pozna-łam w Giżycku fajnego chłopaka, młodego asystentawykładającego na Sorbonie. Imponował intelektem,wiedzą, podróżami, ciekawością świata.

Teraz już rozumiem…. Czy była to Twoja ogromnamiłość? Uchyl rąbka tajemnicy jak to było?

Nie! Jesteś w błędzie. To była zwykła kole-żeńska znajomość. Dogadywaliśmy się trochę po

15

DZIŚ ROZMAWIAMY Z …

niemiecku, trochę po rosyjsku (języków tych uczyłamsię w szkole). W tym okresie oczekiwałam na pasz-port, miałam zaproszenie do rodziny, chciałamwyjechać by nauczyć się języka francuskiego, którybardzo mi się podobał. No i… otrzymałamupragniony paszport, a mój sorboński kolegazaprosił mnie do Paryża.

A jednak był dalszy ciąg.Nie taki jak myślisz. Rzeczywiście, dzięki

mojemu koledze miałam okazję poznać i zwiedzićParyż, poczuć atmosferę miasta, a potem pojecha-łam do rodziny realizować swój cel. Miałam wizę natrzy miesięczny pobyt. Zatrzymałam się u swojejkuzynki Krystyny.

Zapisałaś się do szkoły językowej?Tak. Zaczęłam bardzo intensywnie uczyć się

języka. Któregoś dnia Krystyna przedstawiła mi mło-dego przystojnego szatyna Paula, swojego kolegę.Po pewnym czasie zorientowałam się, że Paul przy-chodzi 3 razy dziennie i zabiera mnie a to na kawę,a to na wino, a to na spacer, a to na zwiedzanie mias-ta, a to na wycieczki. Pod pachą nosiliśmy słowniki,rozmówki, mieliśmy sobie dużo do powiedzenia.Podobał mi się. To działało także w drugą stronę. Odpierwszego naszego spotkania przypadliśmy sobiedo gustu. Czułam, że właśnie to jest moja drugapołówka.

Musiałam wracać do kraju, ale moje sercezostało już we Francji.

A jednak mężczyzna?Wróciłam do domu, na krótko. Uporządko-

wałam swoje sprawy zawodowe i za niecałe dwamiesiące ponownie wyjechałam do Francji do Paula,z którym w małej miejscowości Albert oddalonejo 100 km na północ od Paryża wzięliśmy ślubcywilny. I tam już zostałam. Z mężem wybudowa-liśmy dom, w którym na świat przyszły moje dziecicórka Angelika i syn Michael. Przez 4 kolejne lata zaj-mowałam się domem i dziećmi, które trochęodchowałam i poszły do przedszkola. Przez ten czasuczyłam się języka.

Mogłam wrócić do pracy w swoim zawodzie.W 1989 roku zatrudniłam się w prywatnej Klinicew Amiens. Początkowo pracowałam na OIOMnastępnie na oddziale neurochirurgicznym i tupracuję do dnia dzisiejszego.

Czy przypominasz sobie jakie były początki twojejpracy zawodowej za granicą?

Ciężko było. Musiałam nostryfikować dyplompielęgniarski. To znaczy po odbyciu kilkumiesięcz-nego stażu w różnych oddziałach szpitalnychobowiązywał mnie egzamin zawodowy przed komisjąpaństwową. W skład komisji wchodzili lekarze,pielęgniarki i dyrektorka szkoły pielęgniarskiej.

Inny system organizacji pracy, nieznajomośćfachowego języka, nazwy leków, adaptacja dozupełnie nowego obcego mi środowiska - to wszys-tko było potwornie trudne. Wiele pomocy i wsparcia

otrzymałam od koleżanek, kolegów i lekarzy.Najwięcej pomogła mi wdzięczność moich pacjen-tów. Moja polska dusza przekładała się chyba nainny sposób pielęgnowania, moim chorym oddawa-łam cząstkę samej siebie. Pacjenci potrafili to do-cenić, otrzymywałam od nich oprócz słowa dziękuję- książki z pięknymi dedykacjami, kwiaty, czasamisłodycze. Moi podopieczni dodawali mi najwięcej siływ czasach kiedy zawodowo było najtrudniej. Bardzoszybko zdobyłam zaufanie moich pacjentów, pielęg-niarek i przełożonych.

Wróćmy jeszcze do Twojej rodziny. Czym ujęłaśswojego przyszłego męża, i jak został przyjętyprzez Twoich najbliższych?

Pierwsze pytanie należałoby zadać mojemumężowi. Po polsku trochę mówi, ale rozumie wszys-tko. Jak jestem w pracy ogląda polską telewizjęzwłaszcza programy informacyjne i wiadomości,następnie relacjonuje mi, co słychać w moim krajułącznie z prognozą pogody. Paul swoją pogodąducha od samego początku ujął moich rodzicówi rodzeństwo. Pracował w przemyśle motoryza-cyjnym. Aktualnie przeszedł na wcześniejszą emery-turę i przejął ode mnie wiele obowiązków, sprząta,gotuje, zajmuje się ogrodem, zawozi mnie do pracy,na lotnisko i wspiera psychicznie. Bardzo dużo czyta,zresztą zawsze dużo czytał. Bardzo lubi pracę w ogrodzie.

Opowiedz nam teraz o swoich dzieciach.Angelika skończyła studia menedżerskie i trochę

pracowała w swoim zawodzie w Paryżu. Wczesnąwiosną wyjechała do Kanady i nadal pracuje w swoimzawodzie, ale w Montrealu. Bardzo ubolewam, że jesttak daleko od domu. Martwię się o nią, jak każdamatka chciałabym - zobaczyć czy ma ciepły szalik,czy dba o siebie. Dzięki komunikatorom interneto-wym codziennie ze sobą rozmawiamy. Angelikainteresuje się muzyką, polityką i sztuką.

Natomiast Michael studiuje elektrotechnikę.Uwielbia polską chałwę, a swoich kolegów lubi częs-tować naszą żubrówką. Przed wyjazdem z Warszawymuszę dla niego zrobić zakupy. Mój syn ma ścisłyumysł dodatkowo interesuje się polityką i historią,szczególnie dziejami Francji i Polski.

Daj Boże, aby każdy dwudziestotrzylatekw Polsce znał historię Polski jak mój Michael.

Moje trzecie dziecko ma cztery łapy i jestkotem. To jest wyjątkowa indywidualność! Lubi mnie,gdy zbliżam się do lodówki. Nie jest rasowcem, alepodobnie jak ja słucha muzyki poważnej, stąd ma naimię Mozart. Często wyleguje się na moich kolanachwłączając swoje kocie "mruczanto".

Jola opowiadając o swojej rodzinie ciepło sięuśmiechała. Widać było, że jest dla niejnajważniejsza. Dalsza część naszej rozmowy doty-czyła jej codziennej pracy w Klinice.

Szpital, w którym pracuję od 1992 roku miałpoczątkowo 100 łóżek, następnie po modernizacjii rozbudowie powiększył się i aktualnie ma 300 łóżek.Wyposażenie poszczególnych oddziałów w sprzęt

16

medyczny jest porównywalne do naszych szpitali,zdecydowanie jest więcej sprzętu ułatwiającegopracę pielęgniarkom. Wszystkie łóżka są wielopozy-cyjne, elektryczne, sterowane pilotem, z udogod-nieniami. Przenośniki ułatwiające przenoszeniechorych z łóżka na wózki, do wanny są standar-dowym wyposażeniem, stąd pielęgniarki nie dźwigająobłożnie chorych.

Nie brakuje drobnego sprzętu, pościeli, a zes-tawy do specjalistycznych zabiegów są jednorazowe,pielęgniarki nic nie muszą przygotowywać, czy od-dawać do sterylizacji. Na moim oddziale są 32 łóżka.Pracujemy po 12 godzin, miesięcznie od 151 do 169godzin. Pielęgniarki pracują na dyżurach rannych lubtylko nocnych, te ostatnie zarabiają około 10%więcej. Mamy pomoce pielęgniarskie (obowiązuje ichukończony jednoroczny kurs) do ich obowiązkównależy utrzymanie higieny osobistej i otoczenia pac-jenta, karmienie chorych, mierzenie temperatury ciałai RR. Ja pracuję tylko na dniówkach. Zwykle nadyżurze są 2 pielęgniarki, 2 opiekunki, 2 salowe cza-sami 2 studentki pielęgniarstwa, za kształceniektórych odpowiadamy, wystawiamy im opinię. Jeżeliw ciągu dnia jest więcej zabiegów operacyjnychdodatkowo od godz. 12 do 22 mamy do pomocyjeszcze jedną pielęgniarkę. Odpowiednikiem od-działowej jest pielęgniarka koordynująca, ale nie zaj-muje się ona administrowaniem, nie układa grafików(robi to dział kadr), ewentualnie weryfikuje je w przy-padku choroby czy zwolnienie lekarskiego pielęgniarki.

Na dyżurze nocnym jest tylko 1 pielęgniarkai 1 pomoc. Pracy jest dużo, duża jest też odpowie-dzialność - ale, a w tym przypadku podobnie jakw Polsce rządzi ekonomia!!

Na oddziale oprócz pielęgniarek i lekarzypracują także rehabilitanci, fizjoterapeuci, psycholog,pracownik socjalny.

Chciałabym jeszcze dodać, że pracuję 12godzin w ciągu których mam dwie krótkie 15 minu-towe przerwy i jedną dłuższą 30 minutową. W pracyfaktycznie jestem 12 godzin, ale płacone mam tylkoza 11.

U nas we Francji nie ma typowych oddziałówopieki paliatywnej, ale na każdym oddziale szpital-nym jest kilka sal przeznaczonych dla pacjentówpotrzebujących właśnie takiej opieki.

Jakie są przeciętne zarobki pielęgniarki?To zależy od stażu pracy. Ja już pracuję 23

lata, do tego zaliczone mam dodatkowo 4 lata (zakażde dziecko 2 lata stażu pracy) i 4 lata przepraco-wane w Polsce. Czyli faktycznie pracuję 30 lat, a poprzepracowaniu 41 lat mogę przejść na wcześniejsząemeryturę.

Zarobki przeciętnej pielęgniarki "na rękę"kształtują się w granicach 1500-1600 Euro.

Czy na oddziale jesteś jedną pielęgniarką obcokra-jową?

Nie, przez cały okres pracy zawodowej pra-cowałam z holenderkami, angielkami, hiszpankami,włoszkami. Aktualnie pracuję z pielęgniarką z Jugosławii

i Rosji, ale nie uznano im ich dyplomów stąd pracująw charakterze pomocy pielęgniarskiej.

Jak postrzegasz współczesne pielęgniarstwo?Na przestrzeni mojej pracy zawodowej widzę

ogromny postęp. Pielęgniarstwo stało się niezależną,samodzielną dyscypliną naukową, Wcześniej była towiedza bardziej techniczna, eksponowana byłafunkcja instrumentalna. Dzisiaj pielęgniarstwo jestwiedzą opartą na swoistej filozofii. Inaczej postrze-gany jest pacjent, redukcjonizm odchodzi do lamusa.

Porozmawiajmy teraz o Twoich studiach. Jak sięto stało, że wybrałaś właśnie Olsztyn?

We Francji podobnie jak w Polsce zrefor-mowano szkolnictwo pielęgniarskie zgodnie z wyma-ganiami unijnymi. Nie ma natomiast studiów tzw.pomostowych. Z "mojego szpitala" jedna tylko pielęg-niarka zdecydowała się na studia licencjackie. Wzięłaurlop na trzy lata i rozpoczęła edukację zawodową odpoczątku. Mnie interesuje pielęgniarstwo w Polsce.

Będąc tu w Olsztynie na wakacjach dowie-działam się o wymaganiach, przebiegu nauki, alebyło już po rekrutacji więc miałam cały rok, aby przy-gotować się do podjęcia studiów. W Olsztynie miesz-ka moja mama i to jest odpowiedź na Twoje pytanie. Moje francuskie koleżanki normalnie przyjęły wiado-mość o moim kształceniu. Pracujący ze mną lekarzebardziej mi kibicują. Po każdej sesji egzaminacyjnejoglądają mój indeks, dopytują o zaliczenia, wspierająi motywują do nauki. Jak skończę studia licencjackie,to status wyższego wykształcenia zawodowego dajemi możliwość znacznej gratyfikacji finansowej.

Twoje koleżanki ze studiów narzekają, że jest imciężko pogodzić pracę zawodową, życie rodzinne i naukę. Jest im ciężko, kosztuje to wiele wysiłku.W trakcie naszej rozmowy nie skarżyłaś sięjeszcze. Może właśnie jest to ten moment, abytrochę ponarzekać. Jolu szczerze jest Ci ciężko?

Jestem szczęśliwa, że mogę studiować.Każde kolejne zaliczenie daje mi siłę do nauki. A moja"droga" do szkoły wygląda tak:

O godzinie 16 wychodzę z domu, mąż odwozimnie do Paryża na lotnisko. Wylot do Warszawy mamokoło godziny 20.15. Na lotnisku Chopina jestemokoło 23, czekam więc prawie całą noc na pierwszyautobus do Olsztyna, który wiezie mnie prosto nasalę wykładową. Przez kolejne trzy dni po 8-10godzin jestem na uczelni. Zwykle w niedzielę ostat-nim autobusem jadę do Warszawy, tam na lotniskuczekam do 5 rano na samolot, a w Paryżu czeka namnie mój mąż. Zwykle jestem zmęczona mam tzw.zły dzień i zadaję sobie pytanie - Jolka po co ci tobyło????

Marzę jedynie o tym by się wyspać. Kiedy jużzmęczenie odejdzie jestem z siebie zadowolonai czekam na kolejny zjazd.

17

Teraz po pierwszym roku studiów, systematy-cznych podróżach do Polski i po nowych doświad-czeniach, gdybyś miała podjąć decyzję raz jeszcze- jak by ona była?

Na pewno pozytywna. Nie mogę zawieśćswoich dzieci. One są ze mnie dumne. Podziwiająmnie, podobnie zresztą ich znajomi. Studiująca zagranicą mama nie jest powszechnym zjawiskiem.

W moim dojrzałym wieku zwykle kobiety mająjuż inne zainteresowania. Raczej nie studiują.

W domu przygotowując się do kolejnego zjaz-du przeglądam notatki i wiele razy śmieję się samaz siebie. Moje notatki robię w dziwnym polsko-fran-cuskim języku. Tutaj w Olsztynie poznałam wielenowych, wspaniałych koleżanek pielęgniarek. Mam

także okazję poznać nasz pielęgniarski samorządzawodowy, we Francji podobna organizacja jestjeszcze na etapie tworzenia i nie każda pielęgniarkarozumie jej celowości. W Polsce jesteście znaczniedalej.

Dziękuję Jolu, że zechciałaś nam opowiedziećo sobie. Życzę Ci powodzenia i realizacji wszyst-kich zawodowych marzeń.

Z naszym gościem rozmawiała Zofia Jurczyk

Członek zespołu redakcyjnego Biuletynu OIPiP w Olsztynie

Kilka zdjęć z rodzinnego albumu …

Jolanta Debray - w latach młodości i obecnie. Mąż Jolanty Debray oraz córka.

Jolanta z dziećmi.

18

19

OSIĄGNIĘCIA NASZYCH KOLEŻANEK I KOLEGÓW

Beata Towściak – położna oddziału położniczoginekologicznego Szpitala Powiatowego w Biskupcu.W 2010 roku ukończyła Gdański UniwersytetMedyczny uzyskując tutuł licencjata położnictwa.W maju tego roku ukończyła studia II stopnia z po-łożnictwa w Gdańskim Uniwersytecie Medycznymuzyskujac tytuł magister położnictwa.

Temat pracy licencjackiej:

"Wady i zalety karmienia natural-nego – analiza porównawcza".

W wyniku badań przeprowadzonych nacałym świecie uznano, iż właśnie pokarm matki jestdla dziecka najbardziej odpowiedni w pierwszychmiesiącach życia.

Istotną sprawą karmienia naturalnego są jegozalety i korzyści zarówno dla matki, dziecka, rodzinya także społeczeństwa. W czasie karmienia piersiąmłoda mama może napotkać pewne trudności,szczególnie w pierwszych dniach; sytuacje, które niesprzyjają karmieniu naturalnemu. Jednakże trudnoś-ciom tym można zaradzić postepując zgodniez zaleceniami personelu medycznego, który realizujeprogram" 10 Kroków do Udanego Karmienia Piersią".

Wady karmienia naturalnego.

Mimo iż karmienie piersią jest najbardziej na-turalnym sposobem odżywiania noworodka i nie-mowlęcia, posiada wiele zalet i niesie ze sobą korzyś-ci zarówno dla matki, dziecka, rodziny i społeczeńst-wa, mogą pojawić się – szczególnie w początkachlaktacji - pewne trudności, które można nazwaćwadami. Często z ich powodu część matek decydujesię na zakończenie karmienia.

W pierwszych dniach po urodzeniu dziecka,kiedy matka jest zmęczona odbytym porodem i obolała,może dołączyć do tego ból zwiazany z popękaniembrodawek. Piersi są tkliwe, obrzmiałe, brodawkibolące. Jest to efektem zmian hormonalnych w orga-nizmie kobiety spowodowanych ciążą i porodem.Fizjologicznie takie zmiany trwają kilka dni i mijająsamoistnie. Jeżeli ból i obrzęk utrzymują się dłużej,brodawki są pokaleczone i wiąże się to z nasileniembólu odczuwanym przez kobietę w czasie karmieniamożemy mieć wówczas do czynienia z nieprawidło-wym chwytaniem brodawki przez dziecko. Należywtedy dobrać odpowiednią pozycję niemowlęciai matki przy karmieniu oraz skorygować technikęprzystawienia do piersi. Popękane brodawki dobrzejest posmarować kilkoma kroplami własnego pokar-

mu i pozostawić do wyschnięcia. Należy obserwowaćuszkodzone brodawki by nie doszło do zapalenia lubropnia sutka, gdzie do bolesności i obrzmienia piersidochodzi gorączka i zaczerwienienie. Częstą przy-czyną tego stanu jest zakażenie bakteryjne.

Nastepną rzeczą, którą można uznać za wadęjest to, że w początkowym okresie laktacji matka jestniejako uwiązana przy dziecku, zarówno w dzień, jaki w nocy. Zwraca się tu szczególną uwagę na częs-tość i czas trwania karmień. Jest to często przyczynązniecierpliwienia i zmęczenia matki a w rezultacierezygnacji z karmienia. Ważne zadanie stoi tu przedojcem dziecka, który musi wspierać karmiącą,przejąć część jej obowiązków domowych i pomagaćw nocnej porze karmienia dziecka.

Kolejną barierą w karmieniu może być nie-wystarczajaca laktacja. Jeżeli przyczyną jest rzeczy-wisty brak pokarmu, to dziecko jest niespokojne,płacze, niewystarczająco przybiera na wadze. Możeto doprowadzić do obaw matki co do wystarczającejilości pokarmu, frustracji i zniecierpliwienia. Należywówczas poinformować matkę o wskaźnikachskutecznego karmienia.

Ważną rzeczą, na którą należy zwrócić uwagęjest karmienie dziecka poza domem. W naszymspołeczeństwie nie przyjęło się jeszcze karmieniepiersią w miejscach publicznych. Nie ma wydzielo-nych pomieszczeń do tego celu w lokalach czyrestauracjach. Młoda matka musi wykazać się niejed-nokrotnie odwagą, by wyjąć pierś wsród obcychludzi. Czasami taka sytuacja spotyka się z dezapro-batą społeczności. W chwili obecnej są w sprzedażyspecjalne biustonosze dla kobiet karmiących. Dziękinim matka nie musi obnażać całej piersi a jedyniedyskretnie odpiąć haftki.

Rozwój cywilizacji, stosowanie nawozówsztucznych, detergentów czy srodków owadobój-czych prowadzi między innymi do zanieczyszczeniaśrodowiska. Jak potwierdziły badania naukowepokarm matki nie jest wolny od związków che-micznych, które są odbiciem skażenia środowiska.Najbardziej szkodliwe są metale ciężkie (ołów i kadm),pestycydy i dioksyny. Niemowlęta karmione sztucz-nie są w równym stopniu narażone na działanieszkodliwych substancji jak te karmione naturalnie,ponieważ woda używana do sporządzania miesza-nek może zawierać również substancje szkodliwe naprzykład ołów ze starych rur wodociągowych lub innezwiązki chemiczne, które są odporne na działanieśrodków oczyszczających wodę. Badania przepro-wadzone w regionach o dużym zanieczyszczeniuśrodowiska wykazały iż noworodki i niemowlętakarmione piersią są zdrowsze i lepiej się rozwijają niżdzieci nie karmione piersią, zamieszkujące te same

regiony. Kłądac na szali korzyści płynące z karmieniapiersią i zagrożenia płynące z obecności związkówchemicznych znajdujących się w mleku matkistwierdzono, iż obecność substancji szkodliwychw pokarmie kobiecym nie może być przyczynązaniechania karmienia piersią.

Biorąc pod uwagę warunki życia w dzisiej-szym świecie, gdzie sytuacja materialna zmuszakobiety do jak najszybszego powrotu do pracy wielez nich rezygnuje z karmienia naturalnego. Co prawdaistnieją zakłady pracy, w których karmiąca matka maprzyznane przerwy na karmienia (Kodeks PracyArt.187) ale nie zawsze są tam wyznaczone miejscado karmienia czy przewijania dziecka. Kobietom,które pracują w prywatnych zakładach pracy, mająpracę kontraktową, czy też często wyjeżdżają w dele-gacje wyciekający z piersi pokarm przeszkadzaw pracy. Wysoka temperatura, pot i wilgoć mogąpowodować maceracje delikatnego naskórka sutków,a to może prowadzić do zakażeń bakteriami choro-botwórczymi. Wskazana jest odpowiednia higienapiersi oraz ich wietrzenie po każdym karmieniu.W pracy nie ma takich możliwosci. Zaleca sięstosowanie wkładek do biustonosza – jednora-zowych, sterylnych, które chronią brodawki a jed-nocześnie wchłaniają wyciekające kropelki mleka, bynie poplamiły odzieży.

Karmiąc noworodka piersią matka powinnazwracać uwagę na spożywane przez siebie produkty,przestrzegać diety lekkostrawnej a unikać rzeczysmażonych, tłustych wędlin, mięs, serów, roslinwzdymających, produktów o specyficznym zapachuczy smaku (czosnek) a także przyjmować odpowied-nią ilość płynów. Przy wprowadzaniu nowegoskładnika do swojej diety matka winna obserwowaćreakcję dziecka; kolka jelitowa, wysypka - jeżeliwystąpią takie objawy należy unikać tego pokarmu.Na czas kontynuowania laktacji mama karmiącapowinna również zrezygnować z używek takich jakalkohol, narkotyki, nikotyna, mocna kawa i herbata.

Niektórzy mężczyzni mogą czuć się pokrzyw-dzeni z tego względu, że macierzyństwo jest ściślezwiązane z osobą kobiety, a rola męża i ojca schodzina plan dalszy. To kobieta jest osobą, w łonie którejzostaje poczęte życie, to ona żywi dziecko w czasieciąży, potem rodzi w ogromnym trudzie, i w końcu toona karmi piersią. Bywają ojcowie zazdrośni o własnedziecko i często mają poczucie odrzucenia przezwłasną żonę – często winą obarczają nowonaro-dzone dziecko.

Zalety karmienia naturalnego.

Mleko matki jest najbardziej fizjologicznympokarmem dla noworodków i niemowląt. Żaden pro-dukt mleko zastępczy czy mieszanka nie zastąpipokarmu naturalnego. Jego unikatowy skład, zmien-ność w zależności od czasu karmienia jak też porydnia i nocy, bogactwo substancji odżywczych i właś-ciwości ochronne, które zawiera, czyni mleko matkifenomenem nie do podrobienia.

Mleko kobiece potrafi dostosować się do

potrzeb noworodków. Pokarm matki wcześniakabędzie zawierał więcej białek odpornościowych niżmleko matki noworodka dojrzałego. Pokarm nocnyróżni się od dziennego zawartoscią tłuszczu i kalo-rycznoscią. Nawet w czasie jednego karmienia składmleka zmienia się - na początku jest inna zawartośćcukru, białka i tłuszczu niż na końcu karmienia.

Pokarm matki zawiera liczne substancje prze-ciwzapalne i przeciw infekcyjne np. przeciwciała IgA,które chronią przewód pokarmowy nowonaro-dzonego dziecka przed zakażeniem. Prostagandyny,interferon, limfocyty B i lizozym wzmacniają odpor-ność dziecka. Najwięcej tych substancji znajduje sięw pokarmie początkowym czyli siarze. Siara zabez-piecza noworodka od pierwszego karmienia przedalergenami, toksynami, infekcjami i bakteriamia także zapewnia rozwój korzystnych dla ustroju bak-terii w przewodzie pokarmowym – Lactobacillusbifidus. Stanowią one naturalną ochronę przed bakte-riami chorobotwórczymi. Inaczej mówiąc pokarmmatki należy do najsilniejszych prebiotyków – sub-stancji czynnej biologicznie, która jest obecna lubwprowadzana celowo do pożywienia by zasiedlićprawidłową florę jelitową u noworodka.

Dzięki obecności w mleku matki biologicznieaktywnych czynników wzrostu oraz naturalnych wita-min dziecko szybko przybiera na wadze jak równieżdochodzi do dojrzewania układów pokarmowegoi oddechowego. Dojrzewanie układu nerwowegozwłaszcza mózgu i siatkówki możliwe jest dziękiwysokiemu stężeniu kwasów tłuszczowych nienasy-conych oraz aminokwasu – tauryny w mleku matki.

Pokarm matki jest lekkostrawny; tłuszcze i biał-ka przyswajane są w około 90% i łatwiej trawionedzięki obecnym enzymom trawiennym. Nie powodu-je uczuleń gdyż głównym białkiem mleka kobiecegojest alfa-laktoglobulina, która jest pozbawiona działa-nia alergizujacego. Cukry zwarte w pokarmie kobie-cym: galaktoza ma istotne znaczenie dla rozwojumózgu oraz układu nerwowego, natomiast laktozazwiększa wchłanianie magnezu i wapnia a takżeułatwia przyswajanie żelaza oraz wpływa na rozwójbakterii korzystnych dla układu pokarmowego dziec-ka. Mleko matki umożliwia lepsze wchłanianie wapniaa przez to rozwój kości.

Karmienie piersią wytwarza również niepow-tarzalną więź uczuciową między matką a dzieckiem.Jest to system wzajemnego oddziaływania na siebiedziecka i matki. Dziecko dostaje od matki najlepszypokarm, ciepło i poczucie bezpieczeństwa poprzezbliski kontakt. Dla matki zaś ssanie piersi przezdziecko może być źródłem wielu przyjemnychbodźców. Reakcje dziecka w czasie karmienia dająmatce zadowolenie i poczucie spełnionego obowiąz-ku macierzyństwa co umacnia jej pozycję w rolimatki, kobiety i żony. Z kolei opiekuńcze zachowaniematki podczas karmienia zachęca dziecko do inten-sywniejszego ssania. Karmiąc matka przedłuża więź,która łączyła ją z dzieckiem w okresie ciąży. Więź tajest warunkiem prawidłowego rozwoju fizycznegoi psychicznego dziecka.

Dziecko karmione piersią ma możliwość

20

pozostawania z matką w dłuższym, bezpośrednimkontakcie niż dziecko karmione sztucznie. Dziękitemu poza zaspokojeniem pragnienia i głodu mazapewnione poczucie bezpieczeństwa, które jest sty-mulacją do rozwoju emocjonalnego i intelektualnegopoprzez kontakt wzrokowy. Z kolei prolaktynawydzielająca się podczas karmienia wpływa na psy-chikę matki tak iż staje się ona czuła i łagodna wobecdziecka. Jest spokojniejsza, łatwiej znosi trudymacierzyństwa, czerpie z niego więcej radości i sa-tysfakcji, bardziej zwiazuje się z dzieckiem.

Korzysci dla matki

Szybkie przystawienie dziecka do piersi bez-posrednio po porodzie, drażnienie brodawki jestsygnałem dla mózgu do wprowadzenia oksytocynydo krwioobiegu matki. Oksytocyna powodujerównocześnie do skurczów komórek mięśniowychotaczających gruczoły mlekowe również skurcz mięś-nia macicy. Następuje szybsze wydalanie łożyska,krwawienie z dróg rodnych jest mniejsze. Zmniejszasię ryzyko występowania krwotoków poporodowych.Dzięki zmniejszonej utracie krwi po porodzie a takżewydłżuonemu okresowi braku miesiączki zmniejszasię wystąpienie anemii z niedoboru żelaza.

U kobiet w okresie menopauzy a w przesz-łości karmiących swe dzieci piersią stwierdzonomniejsze ryzyko zachorowania na osteoporozę i zła-manie szyjki kości udowej.

Karmienie piersią pozwala na szybszy powrótkobiety do wagi ciała sprzed ciąży oraz zapobiegaotyłosci.

Jeżeli karmienia są częste i długotrwałeu matki zmniejsza się ryzyko zajścia w kolejną ciążę.Skuteczność antykoncepcyjna laktacji czyli odstępymiedzy porodami zależą od odżywiania matki, inten-sywności karmień oraz od uzupełniania diety dzieckainnymi produktami niż mleko matki. Niepłodność lak-tacyjna LAM używana jest jako metoda naturalnegoplanowania rodziny.

Karmienie piersią chroni kobiety przed wystą-pieniem raka sutka i raka jajnika.

Korzysci dla dziecka

Ważną rzeczą dla dziecka nowo urodzonegojest jak najwcześniejszy kontakt z matką „skóra doskóry”. Zmniejsza ona stres związany z porodem,umożliwia kolonizację prawidłowej flory bakteryjnejna skórze, w jamie nosowej oraz w przewodziepokarmowym noworodka. Karmienie w czasie pier-wszej godziny po porodzie chroni dziecko przedhipoglikemią oraz dostarcza mu czynniki immunolo-giczne zawarte w siarze.

Dzieci karmione wyłącznie piersią rzadziejchorują na choroby układu oddechowego, biegunki,zapalenie ucha srodkowego, zapalenia opon móz-gowordzeniowych czy też martwicze zapalenie jelit.U dzieci tych rzadziej wystepuje krzywica, niedo-krwistość oraz alergia na białko.

Karmienie piersią zmniejsza ryzyko wystąpienia

SIDS czyli zespołu nagłej śmierci niemowląt w pier-wszym roku życia. Karmienie naturalne zapobiegaprzodozgryzowi, sprzyja dobremu rozwojowi szkliwazębów, łuku zębowego i mięśni okołopoliczkowych.

Dzieci karmione piersią są bardziej samo-dzielne, pewne siebie, zdolniejsze, wykazują mniej-szą agresywność, mają wyższy iloraz inteligencji.Stwierdzono, że noworodki karmione piersią łatwiejznoszą ból zwiazany np. z pobieraniem krwi lub ro-bieniem pewnych zabiegów przy dziecku.

Mleko matki jest najwłaściwszym pożywie-niem dla dziecka urodzonego przedwcześnie. Zale-tami stosowania pokarmu matki w żywieniu wczes-niaków są m.in. obecność enzymów wspomagającychtrawienie weglowodanów i tłuszczów, możliwośćszybszego zakończenia żywienia pozajelitowego.Mleko matki wcześniaka zawiera większe stężenieczynników odpornościowych np. lizozymu, laktofe-ryny, oligosacharydów Slga, czynników wzrostowycha także substancji zapobiegających strawieniu i unie-czynnieniu białek odpornosciowych, dlatego teżwczesniaki karmione piersią rzadziej zapadają nachoroby infekcyjne.

Ważną rzeczą są odległe korzyści z karmieniapiersią. Wynikają one z tego iż mleko matki jest ide-alną pod względem jakościowym i ilościowymmieszaniną składników odżywczych, dostosowanądo potrzeb rozwijającego się organizmu. W pózniej-szym okresie życia rzadziej wystepują takie chorobyjak otyłość, cukrzyca, nadciśnienie, zawał serca i cho-roba wieńcowa.

Karmienie piersią chroni dziecko przed aler-gią na białko wołowe gdyż nie zawiera czynnika aler-gizujacego. Wykazano, że karmienie wyłączniepokarmem kobiecym w co najmniej czterech pier-wszych miesiącach życia zmniejsza znacznie ryzykowystąpienia astmy oraz opóźnia wystapienie jejobjawów. Ma to związek z obecnością czynnikówprzeciwzapalnych i immunomodulacyjnych w mlekukobiecym.

Stwierdzono, że dzieci karmione piersiąrzadziej chorują na cukrzycę typu 1, niż te karmionesztucznie. W mleku kobiecym znajdują się substan-cje, które powodują dojrzewanie bariery jelitowej. Ichbrak w mleku sztucznym powoduje, że białko obco-gatunkowe łatwiej przenika do krwi i aktywuje nieko-rzystne zjawiska immunologiczne.

U dzieci karmionych naturalnie stwierdzonomniejsze ryzyko zachorowania na celiakię. Najważ-niejszą rolę spełnia karmienie piersią w czasiewłączenia glutenu. Mleko krowie nie wpływa korzyst-nie na przepuszczalność śluzowej błony jelitabezpośrednio czy też poprzez infekcje jelitowe, doktórych uspasabia.

Sztuczne karmienie zwiększa ryzyko wystą-pienia nowotworów układu krwiotwórczego: chłonia-ków i białaczki limfatycznej u dzieci. Korzystny wpływkarmienia naturalnego wynika z własciwości immu-nomodulujacych mleka matki zawierającego międzyinnymi cytokiny, które oddziałują na rozwijajacą siętkankę limfatyczną.

21

Korzyści dla rodziny

Rodzina nowonarodzonego dziecka równieżczerpie korzyści z karmienia naturalnego, które nieobciąża zbytnio jej finansów ponieważ nie makonieczności kupowania mieszanek, butelek, smocz-ków czy też podgrzewaczy.

Mleko matki nie wymaga uprzedniego przy-gotowania, grzania- zawsze ma odpowiednią temper-aturę, mycia butelek przez co mama ma więcej czasudla pozostałych członków rodziny. Nocne karmieniasą mniej meczące kiedy dziecko jest tuż przy piersi.

Wszelkie wyjazdy z domu z rodziną sąłatwiejsze, ponieważ nie trzeba pakować bagażuz akcesoriami niezbędnymi do karmienia sztucznego.

Korzyści dla społeczeństwa i kraju

Karmienie naturalne niesie korzyści, którepozytywnie oddziałują również na gospodarkę naro-dową. Państwo ponosi mniejsze koszty na służbęzdrowia, ponieważ dzieci karmione piersią rzadziejchorują, jest mniej wizyt u lekarzy oraz użytych leków.

Karmiące matki czynne zawodowo rzadziejkorzystają ze zwolnień lekarskich niż matki, które niekarmią swych dzieci piersią. Związane jest to zezwiekszoną liczbą zachorowań dzieci żywionychsztucznie w wieku niemowlęcym.

Ekologiczne korzyści to również oszczędnośćwody, energii i surowców, gdyż karmienie naturalnenie wymaga opakowania. Zmniejsza się też ilość pro-dukowanych śmieci.

Piśmiennictwo:1. Bałanda A. "Opieka nad noworodkiem" PZWL

Warszawa 2009.2. Makara – Studzińska, Iwanowicz - Palus,

"Psychologia w połoznictwie i ginekologii" PZWLWarszawa 2009

3. MuB K. "Karmienie piersią – poradnictwo i pro-mocja" MedPharm Polska 2008.

4. Nehring – Gugulska M. Problemy z piersiami.Materiały szkoleniowe, Problemy w Laktacjilistopad 2005

5. Nehring – Gugulska M., Żukowska – Rubik M."Karmienie piersią" KUKP Warszawa 2006.

22

WAKACYNE TEMATY…

Nastał czas błogiej letniej kanikuły. Umordo-wane codziennością czekamy na ten okres z wizjąupragnionego urlopu, by poddać się tzw. "nicniero-bieniu" Chcemy się wreszcie wyspać toteż wyłączamybudziki ,rezerwujemy czas tylko dla siebie i swoichnajbliższych. Planujemy wyjazdy nad morze, byleczyć stargane nerwy monotonnym szumem morza,a ciało rozleniwić gorącym piaskiem. Niektóre z nas,te bardziej aktywne wyruszają z plecakiem na górskiewędrówki, zdobywając kolejne szczyty, zaliczając tełatwe i te ambitne górskie szlaki.

Gonione ciekawością świata część z nas udasię w egzotyczne kraje, by zaliczyć kolejną wyprawęswojego życia.

Domatorki czujące się najlepiej w domowymzaciszu planują drobne remonty, smażą konfituryi odpoczywają na ulubionej kanapie.

Wodniaczki łapią wiatr w żagle lub wiosła w ręcezaliczają kolejne mariny lub rozbijają spływowe biwa-ki gdzieś z dala od ludzi. Ahoj przygodo!

Czekamy na wakacyjne przygody, które z roz-rzewnieniem wspominamy cały kolejny rok. Właśniejedną z takich przygód podzieliła się z nami Zosia.Czekamy na kolejne wakacyjne relacje naszychkoleżanek i kolegów.

Ażurowa sukienka

O godzinie 4 nad ranem udałam się wrazz koleżanką Miecią na moje ulubione łowisko, tymrazem naszym wędkarskim marzeniem był złocistylin. Świt nad jeziorem był piękny. Dookoła panowałacisza, a nad taflą wody unosiła się lekka mgła.

W pobliżu pomostu pływał perkoz ze swoją dwójkądzieci. Nad domem sołtysa rąbek wschodzącegosłońca rzucał zjawiskowe promienie ozdabiająceniebo. Z pobliskiej zatoki wypływała łódka wzbu-dzająca niewielką falę. Urok tego miejsca zaburzyłwygląd łowiska po nocnych manewrach pseudowęd-karzy. Na pomoście pozostawili nadgryzione kanap-ki, celofanowe worki, butelki po piwie, poplątane zer-wane żyłki z haczykami i robakami, pudełka z białymii czerwonymi robakami, stosy łupinek po słonecz-niku, puszki po kukurydzy i ziarna kukurydzy tworzyłyśmietnik. Dodatkowo cały pomost usłany był kapsla-mi piwowymi. To wszystko wyglądało ohydnie i od-straszająco. W takim gnojowisku najwspanialsze bra-nia są tylko wstrętnym dodatkiem. Radość byciao poranku sam na sam z przyrodą prysła. Nawetnieśmiały głos trzciniaka kołyszącego się na wiotkiejtrzcinie nie poprawił mi nastroju. Pierwsza myśl - topowrót do domu. Kolejna myśl, jeżeli nie posprzątam- to śmietnik pozostanie na wiele , wiele dni.Zakasałam rękawy, odłożyłam sprzęt i zabrałam sięza robotę, spoglądając od czasu do czasu na wodę ,by przeczytać co się w niej aktualnie dzieje. Opodalpomostu zauważyłam kilka bąbelkowych smużek.Gdy byłam zajęta sprzątaniem Miecia rozkładałaswoje wędzisko, metodycznie ustawiając wokółsiebie: zanętę, robaki, podbierak, siatkę na ryby.Robiła to mechanicznie, cicho, sprawnie. Wymieni-łyśmy kilka uwag na temat bąbelkowych smużekprawie szeptem, by nie spłoszyć spławiających sięryb. Jeszcze jedno spojrzenie na wodę, zachwytpięknem wschodzącego słońca i ciszą, schludniewyglądającym łowiskiem nałożyłam 4 białe robaczki

23

na haczyk i zarzuciłam wędkę tak, by spławik znalazłsię w samym centrum bąbelków. Odczekałam kilkachwil i…. branie! Energicznie, szybko zacięłam, a nakońcu żyłki dyndała srebrzysta, niewymiarowapłoteczka. Miecia natomiast miała drobne brania,podskakiwania spławika, które kończyły się ciszą.Bąbelki na wodzie pokazywały się w różnych miejs-cach. Wizualizowałyśmy potężne żerowania potęż-nych linów. Nasze spławiki obąblone podskakiwały,po czym Miecia wyciągnęła krąpia. Brania takiej rybyskomentowałyśmy delikatnie mówiąc bardzo niegrzecznie.

Nasze wędkarskie napięcie wzrastało wraz zewschodzącym słońcem. Miałyśmy świadomość, żełowienie spławikiem pod słońce jest męczące, a bra-nia mało widoczne. Zarzucenie spławika w centrumsmużki u mnie znowu zakończyło się płocią.Zaczęłam mieć szereg wątpliwości na temat opisy-wanych w fachowej literaturze smużek bąbelkóww miejscach żerowania linów.

Miecia zwiększyła grunt do 160 cm, rzuciłagarstkę zanęty linowo-karasiowej. Drobnica rozpo-częła szaleństwo. Przypłynęła ławica małych rybek,a więc nie ma linów. Na szczęście szaleństwo to szybkosię skończyło. Moja koleżanka umieściła swójspławik w miejscu rzuconej zanęty i od razu miałaenergiczne branie. Wędzisko wygięło się w pałąk,usłyszałam cichy okrzyk "jest"!!! Zerwałam się popodbierak. Miecia zdecydowała zaholować rybę nadrogą stronę pomostu, nie podobał mi się tenpomysł, bo już pod powierzchnią wody widziałamdużego "ryba". Złocisty lin wagi około 1 kg wylądo-wał w podbieraku zrywając haczyk. Pomogłamkoleżance naprawić wędkę po czym w skupieniuwróciłyśmy do wędkowania. Każda z nas w milczeniuobserwowała swój spławik.

Miecia pogromczyni linów słynąca ze swychosiągnięć widząc moją zdesperowana minę spytała:Zosia, chcesz tego lina na obiad?Nie, odrzekłam, chcę sama złowić.Zacięłam i … wyciągnęłam kolejną płoć.

Wymieniłyśmy kilka opinii na temat sposobubrania różnych gatunków ryb i Mieciowy spławikzniknął pod wodą, koleżanka zacięła i… donośnymgłosem oznajmiła - jest!!! Podbierak, hol, ryba w pod-bieraku - kolejny złocisty lin.

Posłuchałam dobrej rady mojej towarzyszkii obniżyłam grunt o około 20 cm. Zrobiłam porządekna haczyku, odnowiłam robaki, zarzuciłam w "gotu-jącą się" wodę. Małe branie i cisza. Przestało brać.Znowu coś skubnęło mój spławik, zanurzył się podwodę - zacięłam. Poczułam wielki opór. Początkowomyślałam, że zahaczyłam o wodorosty, ale wędziskodrżało mi w dłoni. Próbowałam zwijać kołowrotek, ależyłka stała w miejscu. Zobaczyłam pod powierzchniąwody wielką żółto złocistą rybę uciekającą podpomost. Wędzisko wygięło się w pałąk, ryba szalała,a ja bezradnie próbowałam zaholować ją do brzegu.Miecia chwyciła podbierak, niebezpiecznie stanęłana krawędzi pomostu, by pomóc mi wyciągnąć wielo-ryba! Przez ułamek sekundy pomyślałam, że mojakoleżanka wpadnie do wody! (w tym miejscu jestgłęboka a ona nie umie pływać). Z całych sił poder-wałam wędkę i udało mi się kilkanaście cm zwinąćżyłki. Powtórzyłam manewr. W tym czasie moja ryba

czmychnęła w zarośla! Powtórnie poderwałamwędkę, by ją stamtąd wydobyć. Ryba wyrwała kępęmoczarki, powodując ogromne bąble i zmętnieniewody. Znowu poderwałam wędkę! Ukazał się lin -duży, ogromny, większy od podbieraka , cały owinię-ty moczarką niby ażurową sukienką. Miecia wykonałakilkanaście akrobatycznych wygięć trzymając pod-bierak i ryb w podbieraku wylądował na pomoście.Szybko się z niego uwolnił. Rzuciłyśmy się na niegojednocześnie , Miecia z siatką od podbieraka, ja ześciereczką do wycierania rąk. Wyśliznął się, skaczącpo pomoście. Miecia w locie złapała go pod oskrzela!jest! jest! jest! Krzyknęłam. Ostrożnie wrzuciłyśmy godo siatki.

Ręce mi drżały, kolana również, czułam adre-nalinę w każdej komórce mojego ciała. Koleżankazrobiła głęboki wdech i ze stoickim spokojem zarzu-ciła swoją wędkę. Próbowałam opanować drżenierąk, odplątałam haczyk i żyłkę, jakoś niegramotnieale skutecznie uporałam się z tym problemem.

Zarzuciłam wędkę obok spławika Mieci. Nałowisku zapanowała cisza, spokój, jezioro jakbystanęło - ten marazm przerywał trzepot naszych linóww siatce. Dochodziła 8.30, robił się upał, słońcegrzało męcząco. Postanowiłyśmy zakończyć naszązabawę. W doskonałych nastrojach wróciłyśmy donaszych domków.

Mój lin - 44 cm długości, waga 2 kg; Linymojej koleżanki: pierwszy 1,30 kg ; drugi 90 dkg.

Wiadomość o naszych sukcesach lotembłyskawicy rozeszła się wkoło jeziora Łoby.

Poniżej podajemy przepis Redaktorki naszegoBiuletynu na przyrządzenie tej smakowitej rybynajlepszy jest w śmietanie .

Zofia Jurczyk Członek zespołu redakcyjnego

Zosia bardzo mnie prosiła abym zechciałapodzielić się z czytelnikami sprawdzonym przepisemna lina w śmietanie . No cóż , koleżance się nieodmawia . Nie często mam okazję przyrządzać lina ,ale muszę przyznać uwielbiam jeść ryby , trochęz mniejszym zapałem czyszczę je , ale czego się nierobi dla żołądka .

Lin w śmietanie , przepis jest prosty i dośćszybki pod warunkiem ,że Zosia szybko go namzłowi. Czyszczenie lina nie jest łatwe, wytrawni węd-karze nie oczyszczają z łusek , ja jednak to robię .Sprawdzona metoda mojej mamusi , to polaniewrzącą wodą, i szybkie oczyszczenie z łusek . Aleostrzegam trzeba to zrobić szybko aby ryba namw tym wrzątku nie ugotowała się . Potem moczę rybęw mleku około godziny , w ten sposób straci zapachmułu . Kawałki ryby solę , obtaczam w mące i smażęna oleju . Pod koniec smażenia dodaję prawdziwemasełko ( nie produkt masłopodobny ) i kwaśną ,gęstą śmietanę , koperek lub pietruszkę. Daniesmakuje zarówno z ziemniakami i surówką jaki z pieczywem . Wędkarzom życzę udanych łowów ,a smakoszom życzę smacznego . Jeszcze coś bard-zo ważnego , ryba smakuje najlepiej w towarzystwierodziny i przyjaciół.

Ewa Kamieniecka Redaktor Naczelna Biuletynu

24

CZY PIELĘGNIARSTWO JEST SZTUKĄ?

Cel pracy:• Próba poszukiwania odpowiedzi na pytanie czy

zawód pielęgniarki można rozpatrywać w kategoriisztuki i powołania?

• Przedstawienie osobistych refleksji rozumieniupielęgniarstwa jako sztuki.

• Przedstawienie osobistych refleksji powołaniu dopielęgniarstwa.

Materiały i metody • Niniejsza praca powstała w oparciu o przegląd

literatury przedmiotu i własne rozważania.

Pielęgniarstwo definiowane jest jako auto-nomiczny zawód z grupy specjalistów do sprawzdrowia. Pielęgniarka wykonując swój zawódsprawuje opiekę medyczną nad pacjentem (m.in.pielęgnacja pacjenta, podawanie leków, wykony-wanie iniekcji, wlewów dożylnych), asystuje lekarzowiw czasie zabiegów, operacji, wypełnia zlecenialekarskie w procesie diagnostyki, leczenia i rehabili-tacji, a także zajmuje się szeroko rozumianą edukacjązdrowotną i promocją zdrowia.

Pojęcie pielęgniarstwa rozpatrywać możnapod względem wielu aspektów (zawodu, profesji,dyscypliny naukowej, kierunku studiów, przedmiotukształcenia, podsystemu ochrony zdrowia).

Jednym z nich jest postrzeganie tej profesjijako sztuki.

Pojęcie sztuki można odczytywać wieloznacznie.

Jednym ze sposobów rozumienia pielęgniar-stwa jako sztuki jest umiejętność wykonywania biegleczegoś, co wymaga talentu, zręczności, lub specjal-nych kwalifikacji. Sztuką nazywane są także wyuczo-ne sprawności i kompetencje profesjonalistów.

Kolejnym uzasadnieniem dla postrzeganiapielęgnowania jako sztuki jest założenie, że wymagaono również twórczego działania. To potrzeby zdro-wotne człowieka i jego sytuacja życiowa, szukanieoptymalnych rozwiązań różnych problemów zdrowot-nych zmuszają pielęgniarkę do stałego korzystaniaz wiedzy i wykorzystywania specyficznych umiejęt-ności. Osiąganie celów pielęgnowania wymagakształtowania właściwych relacji międzyludzkich np.:

prowadzenie dyskusji , celowych rozmów, nigdy niejest to schematycznym, rutynowym działaniem, nato-miast zawsze wymaga twórczej pracy.

Koncepcję pojmowania pielęgniarstwa w cha-rakterze sztuki wprowadziła Florencja Nightingale,która uznawana jest za prekursorkę współczesnegopielęgniarstwa. Zakładając w 1860 r. pierwszą szkołępielęgniarską , w Londynie, jako pierwsza potrak-towała pielęgniarstwo w charakterze zawodu, doktórego wykonywania niezbędna jest edukacjaw odpowiednim kierunku i praktyka. Podkreślałaodrębność i samodzielność opieki nad chorym orazzwracała uwagę na prawa i zasady naukowe jakopodstawy pielęgnowania. Twierdziła, że wysoki stan-dard profesjonalnej praktyki pielęgniarskiej wymagaprzygotowania do sztuki pielęgnowania. W centrumuwagi i zainteresowań pielęgniarki znajduje sięczłowiek, któremu ona pomaga, a wysoki poziomzapewniania tej pomocy wymaga pielęgniarskiejtroskliwości. Umożliwia również poszukiwaniemożliwie najlepszych rozwiązań, by jak najgodniejtowarzyszyć człowiekowi w okresie jego choroby,w chwilach, gdy nasza obecność i dobre słowo przy-dają się najbardziej. Praca w zawodzie wymaga odpielęgniarki nie tylko wiedzy i sprawności tech-nicznych, ale także twórczości, innowacyjności,złożonej refleksyjności, świadomości siebie, swoichsilnych i słabych stron, poznawania i rozumieniaczłowieka i jego potrzeb, twórczej wyobraźni, ciągłejgotowości do świadczenia różnorodnej pomocy.

W moim rozumieniu pielęgniarstwo to sztukaużyteczna, która ewoluuje w sztukę działania.Przejawia się to w: ustaleniu celnej diagnozy pielęg-niarskiej, sprawnych zabiegach pielęgniarskich,skutecznym prowadzeniu procesu pielęgnowaniapodopiecznego .

Takie rozumienie sztuki, to bycie z drugimczłowiekiem, pochylenie się nad nim, nawiązaniewzajemnego zaufania.

Sztuką jest:• Indywidualne traktowanie pacjentów. Każdy pac-

jent jest wyjątkową jednostką posiadającą różneproblemy, borykającą się z innymi dolegliwościa-mi. Potrzebuje również charakterystycznego dlasiebie rodzaju wsparcia.

Dziś prezentujemy trzecią pracę w cyklu "Czy pielęgniarstwo jest sztuką?", do druku czekają już kolejneartykuły. Autorka dzisiejszego artykułu, Pani Diana Maniak prezentowała już swoją pracę na II KonferencjiNaukowo Szkoleniowej Studentów Pielęgniarstwa w Olsztynie , która odbyła się 8 maja 2012 roku.

Diana Maniakstudentka I roku pielęgniarstwa stacjonarnego I stopnia, UWM w Olsztynie, Studenckie Koło Pielęgniarstwai Nauk o Zdrowiu, opiekun Koła mgr piel. Zofia Małgorzata Jurczyk

Pielęgniarstwo- sztuka czy powołanie?

• Zdolności posiadania pokory wobec swojej wiedzyi posiadanych kwalifikacji. Wiąże się z nią skrom-ność, która powinna towarzyszyć pielęgniarce nakażdym kolejnym kroku jej edukacji i pracy.

• Ciągłe kształcenie, nabywanie nowych umiejętnoś-ci, kompetencji, doświadczeń. Pozwalają one nawykazanie artyzmu w zawodzie tak różnorodnym,jakim jest pielęgniarstwo. Zdobycie wiedzy i odpo-wiednich kwalifikacji oraz umiejętne ich wykorzys-tanie zapewnia pacjentowi poczucie bezpieczeńst-wa i pewności, że w chwili, gdy najbardziej będziepotrzebował czyjejś bliskości nie zostanie osamot-niony.

• Równość i tolerancja, co oznacza obejmowanieopieką wszystkich podopiecznych na równi i akce-ptacja każdego takim jakim jest, nie zważając naich rasę, wyznanie, przynależność społeczną, sta-tus ekonomiczny oraz orientację seksualną.

• Proces pielęgnowania, który jest propozycją takiejopieki pielęgniarskiej, która wykorzystuje świado-me stosowanie rozpoznawania stanu psychicz-nego, biologicznego i społecznego jednostki i śro-dowiska, a także podejmowanie planowych i celo-wych działań mających przyczynić się do utrzyma-nia lub zmiany dotychczasowego stanu oraz ocenyuzyskanych wyników. Każdy pacjent jest indywid-ualną jednością bio-psycho-społeczną. Pielęgniar-ka dostosowuje podejmowane przez siebiedziałania do stanu w jakim znajduje się pacjent,wykazuje się kreatywnością, opanowaniem i silnąpsychiką szczególnie w opiece nad pacjentamichorymi w okresie terminalnym i nieuleczalniechorymi.

• Duchowy rozwój pielęgniarki, czyli zdobycie cnót,szukanie zasad postępowania, by dzięki nim staćsię lepszym człowiekiem i móc w pełni służyćinnym ludziom.

Trafną pointą części pracy poświęconejprzyrównaniu pielęgniarstwa do sztuki są słowaF. Nightingale:

"Pielęgnowanie chorych nie jest pracą wypo-czynkową. Jest sztuką, i jeżeli ma się stać sztuką,wymaga równie wielkiego oddania się i równie grun-townego przygotowania, jak twórczość malarza lubrzeźbiarza, a cóż znaczy praca nad martwempłótnem lub zimnym marmurem w porównaniuz pracą nad żywem ciałem - świątynią Ducha Bożego?Pielęgnowanie chorych jest jedną z najpiękniejszychsztuk; powiedziałabym niemal najpiękniejszą zewszystkich sztuk pięknych. […]"

Pielęgniarstwo jest wyjątkowym zawodem,któremu przypisuje się także rangę powołania, tak jakwszystkim profesjom humanistycznym, stanowiącymochronę wielkich wartości ludzkich. Jako naukahumanistyczna umożliwia łączenie nauki z pięknem,sztuką, etyką i estetyką w pielęgniarskich procesachopiekuńczej troskliwości, występującej w relacjachmiędzyludzkich.

Powołanie to posiadanie określonego daru dowykonywania danej czynności przez większą częśćżycia. Pragmatycy nazwaliby to predyspozycjami do

wykonywania zawodu. Aby sprostać zadaniom zawodowym pielęg-

niarka powinna mieć powołanie do tego zawodu,tzn. mieć skłonność, zdolność, zamiłowanie do swo-jej pracy. Powołanie wymaga od przedstawicieli tegozawodu przyjęcia i prezentowania specyficznejpostawy zawodowej. Sprzyja ona własnemu rozwo-jowi, zarówno przez zdobywanie wiedzy o człowiekuw kontakcie z innymi ludźmi, zwłaszcza cierpią-cymi, poprzez obcowanie z ich słabością, strachem,często beznadziejnością, jak też przez ciągłe dokony-wanie wyboru, który nieodłącznie towarzyszy każ-demu naszemu działaniu. Świadomy wybór wartoś-ci, sposobu działania i postawy wobec cierpiącychzapewniają dobre wykonywanie tej profesji. Jedyniepielęgniarka wybierająca swój zawód, kierując sięprzy tym powołaniem, może uczynić z niego praw-dziwą sztukę.

Traktując o pielęgniarstwie jako powołaniunależy zadać sobie pytanie: "Czy pielęgniarka możewykonywać swój zawód bez powołania i zamiłowa-nia?" Najlepiej rozważyć to jeszcze w trakcie kształ-cenia do zawodu, aby później uniknąć rozczarowa-nia. Zastanowić się czy przyjemność wynikającaz wykonywania tej pracy będzie dla nas satys-fakcjonująca. Dlatego tak istotne jest na tym etapieedukacji, by odpowiedzieć sobie na pytania: "Czychcę służyć choremu?", "Czy uznaję dobro pacjentaza najwyższe prawo?", "Czy chcę uznać i przyjąć je zaswoją dewizę?".

Kolejnym pytaniem, na które warto odpowie-dzieć jest: "Czy potrafię kochać bezwarunkowowszystkich ludzi takimi jakimi są?". Miłość w pielęg-niarstwie postrzegana jest jako troska o chorego,uszanowanie jego wolności i godności. Pozwala onawnikliwie poznać duchowość podopiecznego.Miłość dla pielęgniarki jest drogowskazem wyz-naczającym kierunek, w którym powinna podążaćpodczas pracy zawodowej. Empatia i niewymuszonatroska mają znaczenie w procesie powracaniachorego do zdrowia nie tylko pod względem fizy-cznym, lecz również psychicznym.

Podsumowanie: Pielęgniarstwo rozpatrywać można zarówno

w kategorii sztuki, jak i powołania. Obie definicjekładą nacisk na dwie podstawowe cechy: profesjo-nalizm i wiedzę potrzebną do niesienia pomocypodopiecznemu, zaś istotą pielęgniarstwa jest tzw.troskliwość pielęgniarska. W procesie pielęgnowaniasztuka przejawia się w tolerancji, miłości, kreatyw-ność i równości. Miłość do drugiego człowiekapozwala na lepsze jego zrozumienie, co z koleiwyzwala kreatywność u pielęgniarki. Proces pielęg-nowania jest czymś wyjątkowym, subiektywnym,może być zastosowany tylko dla jednego konkret-nego pacjenta.

Piśmiennictwo:1. Brykczyńska M. 1997. Humanizm w pielęgniarst-

wie Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie ZarządGłówny, Warszawa

25

2. Ciechaniewicz W., 2004. Dawca i biorca pielęg-niarstwa, w: Ślusarska B., Zarzycka D., Zahrad-niczek K. Podstawy pielęgniarstwa. Czelej, Lublin

3. Fromm E. O sztuce miłości, Rebis, Poznań 20004. Górajek-Jóźwik J. (red), Filozofia i teoria pielęg-

niarstwa, Wyd. 1, Lublin 20075. Kotrarbiński T. Medytacje o życiu godziwym, Seta

Interprises, Warszawa 19946. Poznańska S., Płaszewska- Żywko L. 2001.

Wybrane modele pielęgniarstwa. WydawnictwoUniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

7. Rogala-Pawelczyk G.. Murawska B., Śpiewankie-

wicz J., Pyk M., Etyka zawodowa w świetlepostępowania w przedmiocie odpowiedzialnościzawodowej pielęgniarek i położnych. W: materiałyz konferencji. Wartości moralne, etyczne i odpo-wiedzialność w pracy pielęgniarki i położnej.Warszawa, 3-5 kwietnia 2006

8. Materiały zaczerpnięte z wykładów Podstawypielęgniarstwa prowadzonych przez mgr piel.Z. Jurczyk

9. Powołanie. http://www.mateusz.pl/mt/10lat/tk-zsp.htm,dostęp 04.05.2012

26

NASZE PUBLIKACJEBarbara Chojnowskamagister położnictwa, Szpital Powiatowy w Iławie, Przewodnicząca Komisji ds. Pielęgniarstwa PołożniczoGinekologicznego i Neonatologicznego przy ORPiP w Olsztynie

Immersja wodna

Immersja wodna (od łac. immergo - zanurzam)sprzyja równomiernemu rozprowadzeniu krwi pocałym organizmie, w wyniku wysokiego ciśnieniahydrostatycznego wody dochodzi do przemiesz-czenia krwi żylnej z zanurzonych w wodzie częściciała do klatki piersiowej i z żył obwodowych doprawego przedsionka. W związku z tym zalecane jestzanurzenie rodzącej tylko do pępka. Poznanie pro-cesów termoregulacji i hemodynamiki w zależnościod temperatury środowiska wodnego, w którym prze-bywa kobieta rodząca, ma istotne znaczenie w pro-wadzeniu porodu w wodzie.

Poród w immersji wodnej to odbycie poroduw środowisku wodnym w temperaturze podobnej dotemperatury ludzkiego ciała. Zachowania stałej tem-peratury wody 37 °C musi być bezwzględnie przes-trzegane. Ciepła kąpiel wpływa na rozszerzenie na-czyń obwodowych, spadek ciśnienia tętniczego krwimatki, wzrost lepkości krwi, wtórnie obniża sięprzepływ maciczno?łożyskowy - ma to szczególneznaczenie przy temperaturze powyżej 37 °C i przeby-waniu w wodzie dłuższym niż 30 minut(1) .

Określenie poród w wodzie odnosi się zarów-no do porodu, w czasie którego stosuje się immersjęwodną w pierwszym okresie, jak też do porodu dowody, a także do porodu pod wodą.

Immersja wodna w czasie porodu jest działa-niem położniczym, które wykorzystuje korzystnewłaściwości wody. Woda jest środowiskiem bardzobliskim człowiekowi i od dawna i w wielu kulturachbyła nieodzownym elementem w przebiegu porodu.Również dziś wiele kobiet rodzących chętnie korzys-ta z pomocy, jaką daje zanurzenie się w ciepłejwodzie, duży wpływ na rozpowszechnienie się tejformy porodu ma zwiększająca się popularnośćporodów w wodzie. Głównymi korzystnymi czynnika-mi immersji wodnej jest łagodzenie bólu, skrócenie

czasu porodu, łatwiejsze przyjmowanie dowolnej po-zycji, relaksacja mięśni miednicy i krocza. Rodzeniew wodzie przemawia do wielu rodziców jako sposóbna zmniejszenie stresu porodowego noworodka,wynikającego ze zmiany środowiska. Nie ma pod-staw, aby zniechęcać kobiety do stosowania immer-sji w trakcie porodu. Jednakże obowiązkiem położnejkwalifikującego do immersji wodnej jest poinfor-mowanie rodzącej o zaletach oraz przeciwwskazani-ach, aby rodząca mogła podjąć w pełni świadomądecyzję do odbycia porodu wodnego (1),[5].

Idea porodów w wodzie wykorzystuje hydro-ki-netyczne właściwości wody, które umożliwiająrodzącej ominięcie prawa ciążenia. Ciało ludzkiezanurzone w wodzie po szyję odczuwa zmniejszeniewagi aż o 90% . To prawo Archimedesa powoduje,że ciało człowieka zachowuje się w ten sposób.Odczucie lekkości sprawia kobietom rodzącymwielką ulgę, są rodzące, które cały poród spędzająw wannie i tam też rodzą swoje dziecko. Immersjawodna jest alternatywą w postępowaniu z kobietąrodzącą podczas porodu.

Korzyści płynące ze stosowania immersjiwodnej w czasie porodu dla matki wykorzystująpozytywny wpływ wodnego środowiska na organizmludzki. Woda spełnia rolę najtańszego i bezpiecz-nego środka znieczulającego, ponieważ odczuwal-ność skurczów macicy jest znacznie mniejsza łatwiej,rodzące lepiej radzą sobie z bólem, znacznie rzadziejproszą o leki przeciwbólowe i inne metody analgezji.Woda sprawia, że człowiek szybciej odpoczywa i jestbardziej zrelaksowany, poprawia krążenie i dotlenie-nie komórek w tkankach. Nawet szum wody płynącejz prysznica wpływa kojąco i rozluźniająco na orga-nizm człowieka.

Podsumowując korzyści dla rodzącej z immersjiwodnej to:

• Osłabienie efektu grawitacji - ciało zanurzonew wodzie w dużej mierze wolne jest od grawitacji,ciśnienie wody oddziałuje na całe ciało, zmniejszanieprzyjemne odczucia, dzięki temu zwiększa sięwydzielanie endorfin (hormonów szczęścia).Zmniejsza się również ciężar macicy, zmniejszająctym samym nacisk na kość krzyżową.

• Złagodzenie bólu - relaks fizyczny powoduje w efe-kcie relaks emocjonalny, tym samym łatwiejszeradzenie sobie z bólem. Woda zmniejsza napięcieautonomicznego układu nerwowego, dlatego skur-cze macicy stają się mniej odczuwalne.

• Mniejsze zużycie środków analgetycznych• Relaksacja mięsni miednicy i krocza - wpływ

ciepłej wody na tkanki krocza nie jest bez znacze-nia. Przeprowadzone dotychczas badania, któredokumentują immersję wodną w czasie porodu,podają mniejszy odsetek urazów krocza, ponieważwiększość położnych i położników prowadzi poro-dy do wody zawsze bez nacięcia krocza. Statystykia mimo to pokazują niski odsetek pęknięć kroczaIII° i IV°. Z piśmiennictwa wynika, że przy nienacię-tych kroczach w porodzie do wody, odsetekpęknięć krocza I° wynosił odpowiednio około 55%i II° około 3%, nie stwierdzono pęknięć III° i IV°.

• Relaksacja szyjki macicy i szybsze jej rozwieranie- Immersja wodna wpływa na rozluźnienie mięśniaokrężnego szyjki macicy przyśpieszając jej rozwie-ranie, rzadziej występuje dystocja szyjkowa, dziękitemu skraca się czas trwania I okresu porodu.

• Skrócenie pierwszego okresu porodu - ciepławoda powoduje nieznaczne rozszerzenie naczyńskórnych, powodując lepszy przepływ w naczyni-ach krwionośnych (również w pępowinie). Dlategomiędzy innymi skraca się pierwsza faza poroduw wodzie, przyczynia się do też efekt relaksu(mniejszego wydzielania katecholamin). Jest więk-sza elastyczność tkanek szyjki macicy, co powodu-je łatwiejsze jej rozwieranie i przyspiesza zstępo-wanie części przodującej.

• Szybsze zstępowanie części przodującej w kanalerodnym - rozluźnienie dolnych partii ciała powodu-je łatwiejsze ich rozciąganie, dzięki temu częśćprzodująca nie napotyka oporu i może swobodnieobniżać się w kanale rodnym.

• Hipotensyjny wpływ na układ krążenia - ruch i drga-nia wody wspomagają przepływ krwi przez stymu-lację przepływu w naczyniach limfatycznych.Hipotensysyjny wpływ na układ krążenie obserwu-je się zwłaszcza u rodzących z nadciśnieniem tęt-niczym. Przebywanie w wodzie reguluje ciśnienietętnicze poprzez przemieszczenie się krwi do żyłcentralnych i wzrost ciśnienia w prawym przed-sionku serca - w ten sposób uzyskuje się zwiększe-nie wydzielania przedsionkowego czynnika natriu-retycznego (PCN), co powoduje zwiększeniewydalania sodu i wody przez nerki i w konsek-wencji spadek ciśnienia tętniczego i redukcjęobrzęków. Odprężenie w wodzie wpływa na

obniżenie poziomu katecholamin (noradrenalinyi adrenaliny) podnoszących ciśnienie.

• Mniejsza utrata krwi - kobiety rodzące z zas-tosowaniem immersji wodnej tracą okołoporo-dowo mniej krwi, a ich połóg jest zazwyczaj krót-szy. Zaobserwowano to zwłaszcza wtedy, kiedyporód nie był stymulowany oksytocyną aniindukowany, a pępowina została przecięta późnolub w IV okresie porodu. Jeżeli łożysko rodzi się doniezbyt ciepłej wody, zamykają się w macicynaczynia krwionośne i tym samym utrata krwi jestmniejsza.

• Poczucie bezpieczeństwa i brak infekcji - immer-sja wodna daje poczucie bezpieczeństwa jakowspomnienie bezpiecznego życia wewnątrzma-cicznego. W żadnych dotychczasowych badani-ach nie zaobserwowano wyższego odsetka infekcjiu matek lub noworodków po porodzie w wodzie(2,3,4).

Rodzące się dziecko także korzysta z dobro-dziejstw stosowania zanurzenia w wodzie w czasieporodu.

Zalety immersji w wodzie dla noworodka to międzyinnymi:

• Poczucie bezpieczeństwa i komfortu - poród dowody daje dziecku poczucie bezpieczeństwa,ponieważ woda jest znanym dla niego środo-wiskiem, daje swobodę ruchów, minimalizuje szoki nadmiar stymulacji bodźcami.. Stan emocjonalnymatki ma bezpośredni wpływ na noworodka. Jeżelimatka jest zrelaksowana i spokojna, to i dzieckojest zrelaksowane. Odpowiedź kobiety na stresporodu i umiejętność radzenia sobie z nim (mobi-lizacja, spokój, skuteczność działania) może prze-nieść podobny sposób reagowania na stres na dal-sze życie dziecka. Wszystkie emocje, jakichdoświadcza matka, są przekazywane noworod-kowi drogą neurohormonalną i mają bezpośredniwpływ na stan dziecka w czasie porodu i po nim..

• Złagodzenie szoku porodowego - w wodzie światłoi dźwięk docierają znacznie wytłumione, dotyk jestdelikatniejszy. Przejście z wnętrza jamy macicywypełnionej płynem owodniowym do wanny/basenu wypełnionego wodą jest dla noworodkaśrodowiskiem znanym. Woda minimalizuje nega-tywne bodźce i zmniejsza szok jakim jest dla nowo-rodka poród.

• Efekt płynnego przejścia - powiązany jest zestałością temperatury środowiska i obniżonymdziałaniem światła i hałasu.

• Złagodzenie momentu dekompresji główki -związane z mniejszą różnicą ciśnień podczas zas-tosowania immersji wodnej u kobiety rodzącej orazlepszym rozciąganiem mięśni krocza. Powyższeczynniki zmniejszają możliwość wystąpienia urazuokołoporodowego.

• Mniejsze ryzyko infekcji - woda chroni błonypłodowe, które zazwyczaj pękają później (cozwiązane jest z mniejszą różnicą ciśnień) co chronidziecko przed infekcją.

27

• Zmniejszenie ryzyka niedotlenienia - podczasimmersji wodnej poprawia się przepływ maciczno-łożyskowy, szczególnie podczas skurczu macicy,sprzyja to lepszemu dostarczeniu tlenu do płodu-jest mniejsza możliwość wystąpienia niedotlenieniapłodu.

• Krótszy czas trwania I i II okresu porodu - zwiążesię z już wyżej wspomnianym szybszym rozwiera-niem szyjki macicy. W grupie noworodków urod-zonych do wody w odniesieniu do grupy noworod-ków urodzonych drogami natury bez zastosowaniaimmersji wodnej obserwowano we wszystkichbadaniach taką samą lub wyższą punktację w skaliApgar oraz częściej prawidłowe pH krwi pępowino-wej. Rzadziej występowały: zielony płyn owod-niowy oraz dystocja barkowa. Noworodki prezen-towały lepsze napięcie mięśniowe, miały też lepsząkoordynację, a później sprawniej przebiegającyrozwój ruchowy.

Noworodek urodzony do wody zachowuje sięzazwyczaj nieco inaczej niż noworodek urodzony nalądzie. Spowodowane jest to odmiennością mecha-nizmu pierwszego oddechu, dlatego zaleca sięopóźnienie oceny wg skali Apgar o 1 minutę. Należypamiętać, że dzieci urodzone do wody mają zawsze

trochę bardziej fioletowe zabarwienie skóry, rzadziejgłośno płaczą. Podejmują oddech dopiero po pier-wszej minucie przy prawidłowych parametrach stanuogólnego i pH z krwi pępowinowej.

Obserwacja immersji wodnej w czasie porodupozwala stwierdzić, że nie są obciążone większymiczynnikami ryzyka w porównaniu z porodami trady-cyjnymi(2,3), [5].

Poród drogami i siłami natury dojrzałego dosamodzielnego życia płodu pozostaje niezmiennymod wieków celem położnictwa, a im więcej takichporodów, tym lepszy poziom opieki położniczej.

Piśmiennictwo:1. Guzikowski W. Immersja wodna w czasie porodu

i poród w wodzie, Family Medicine&PrimaryReviev 2009;11,2:163-167

2. Kowal E., Imersja wodna w pierwszym okresieporodu, Położna Nauka i Praktyka, 2009; 4:32-36

3. Stadnicka G.,Kicia M., Iwanowicz- Palus G.Zastosowanie immersji wodnej podczas porodunaturalnego, Kobieta i jej rodzina. Profesjonalnyporadnik dla położnych, 2009

4. Tataj-Puzyna U. Immersja wodna, MagazynPielęgniarki i Położnej, 2007;6: 34-38

5. Poród w wodzie www.rodzicpoludzku.pl, 15.10.2010r.

Każdego roku 8 majaobchodzimy Dzień Położneja 12 maja MiędzynarodowyDzień Pielęgniarki.

To święto od kilku latobchodzimy uroczyście rów-nież w Klubie Seniora przyOIPiP w Olsztynie. Corocznieodbywały się miłe spotkaniaprzy kawie i herbacie w sie-dzibie izby. W tym roku pos-tanowiono odstąpić od stere-otypu i uczcić trochę inaczej.

Zorganizowano zapro-szenia koleżankom seniorkomna "Galę operową" w FilharmoniiWarmińsko - Mazurskiej w Olsz-tynie.

W dniu 26 kwietnia2012 r. odbyła się Gala Ope-rowa "Viva Opera", w którejwystąpiła - Orkiestra Symfo-niczna Filharmonii, Chór przyFilharmonii pod batutą dyry-genta Piotra Sułkowskiego -Dyrektora Filharmonii

SPOTKANIE NESTOREK

28

Fot. Bogusław Brzostowski

Głównym gościem była dr Katarzyna Dondalska- sopran, która śpiewała utwory: Aria Verdiego,Carmen Georgesa Bizeta, Cyrulik Sewilski GioachinoRossiniego i wiele innych.

Artyści byli oklaskiwani ogromnymi brawami.

W gali wzięło udział 120 emerytek pielęg-niarek i położnych oraz goście z OIPiP, Przewod-niczące wszystkich kadencji Okręgowej RadyPielęgniarek i Położnych w Olsztynie Panie : AlicjaMarkiewicz, Krystyna Piskorz - Ogórek, IwonaKacprzak, Maria Danielewicz. Miłym dla nas gościembyła Pani Urszula Krzyżanowska - Łagowska Prezes

Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych w I kadencjioraz członkowie ORPiP obecnej kadencji.

W czasie koncertu koleżanki wyraziły bardzoduże zadowolenie z pomysłu zorganizowania tejimprezy. Dla wielu koleżanek była to jednocześnieokazja do zwiedzenia nowej filharmonii. W przer-wach był czas na miłe spotkania z dawno niewidzianymi koleżankami długie i pogawędki, wykony-wano zdjęcia koleżankom i gościom.

Janina Mazurkiewicz Klub Seniora przy OIPiP w Olsztynie

29

Fot. Wanda Mularonek Na zdjęciu od lewej strony:

Iwona Kacprzak, Alicja Malarkiewicz, Urszula Krzyżanowska - Łagowska, Krystyna Piskorz - Ogórek, MariaDanielewicz, za Przewodniczącymi Piotr Sułkowski - Dyrektor Filharmonii w Olsztynie.

30

PODZIĘKOWANIA

W związku z zakończeniem czynnego życiazawodowego oraz przejściem na zasłużoną emery-turę, pragniemy serdecznie podziękować Paniom:

JJaanniinniiee ŁŁuukksszzyy,, EEllżżbbiieecciiee RRyybbiicckkiieejj,,

AAlliinniiee GGrrzzyybbiieenniiaakk,,BBoogguummiillee SSzzyysszzkkoowwsskkiieejj

za wieloletnią pracę , życząc jednocześnie w nowymetapie życia zdrowia i radości oraz szczęśliwych dnispędzonych w gronie rodziny, bliskich i przyjaciół.

Pracownicy Szpitala Psychiatrycznego SPZOZ w Węgorzewie oraz Okręgowa Rada Pielęgnia-rek i Położnych Regionu Warmii i Mazur z siedzibąw Olsztynie

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 14kwietnia 2012 roku odeszła od nas na zawsze, pociężkiej chorobie emerytowana położna

HALINA ŚNIEŻKO

Rodzinie i bliskim wyrazy współczuciaskładają koleżanki i współpracownicy ZOZ Węgorzewooraz Okręgowa Rada Pielęgniarek i PołożnychRegionu Warmii i Mazur w Olsztynie

"Umieć żyć to: żyć lekko bez lekkomyślności, byćwesołym bez swawoli, mieć odwagę bez brawury,zaufanie i radosną rezygnację"

Z głębokim żalem zawiadamiamy, że 22czerwca 2012 roku odeszła od nas na zawsze,pielęgniarka Oddziału Wewnętrznego i MedycynyPracy

MARIANNA SOIN

Rodzinie i bliskim wyrazy współczuciaskładają przyjaciele , koleżanki i współpracownicySP ZOZ MSW z Warmińskim Centrum Onkologiiw Olsztynie oraz Okręgowa Rada Pielęgniareki Położnych Regionu Warmii i Mazur w Olsztynie

POZOSTANĄ W NASZEJ PAMIĘCI ...

31

OGŁOSZENIA …

Zarząd Kolegium Pielęgniarek i Położnych Rodzinnych w Polsce Oddział Terenowy w Olsztynie

Serdecznie zapraszamy na szkoleniew dniu 15 września 2012 r. (sobota), nagodzinę 10.00. Spotkanie odbędzie sięw budynku Dyrekcji Lasów Państwowychw Olsztynie przy ulicy Kościuszki 46/48

Prezes KolegiumMaria Łapko

Zapraszamy do śpiewania w ZespoleWokalnym Zakładu Opieki Zdrowotnej MSWi A z Warmińsko Mazurskim Centrum Onko-logii. Próby odbywają się w poniedziałkiw godzinach 15.30 - 17.30 w sali konferen-cyjnej szpitala. Mile widziane głosy męskie .

Kontakt: Anna Wrzosek tel. 509 713 639 lub Jolanta Kowalska tel. (89) 539 88 52

zapraszamy

Kierownik zespołu Andrzej Borkowski

MAKI

Czerwienieją łanem w zbożu dumne głowy wznoszą skąpane o świcie perlącą się rosązachwycają barwną czerwieniąprzetkane błękitnymi chabramiobok skromnie przytulonebiałe rumiankioczy się same śmieją do tych kwietnych kobiercówa wszystko to moja ziemia tak bardzo bliska sercu.

autor Teresa Muzyka

Biuro czynne jest w następujących godzinach:• poniedziałek - 7.30 - 17.00• wtorek - 7.30 - 15.30• środa - 7.30 - 17.00• czwartek - 7.30 - 17.00• piątek - 7.30 - 15.30• I-sza sobota miesiąca - 9.00 - 14.00

Pracownicy biura:Maria Cymler - specjalista ds. rejestracji prawa wykonywania zawoduJolanta Stępińska - specjalista ds. księgowościRenata Jeger - sekretarkaWioleta Witanowska - kasjer / referent

Dyżury w OIPiP w Olsztynie:

Przewodnicząca ORPiP - Maria Danielewicz - tel. 664 170 879• poniedziałki - 11.00 - 17.00• środy - 11.00 - 17.00• czwartki - 11.00 - 17.00• I-sza sobota miesiąca - 9.00 - 14.00

Wiceprzewodnicząca ORPiP - Małgorzata Zalewska - tel. 784 092 002• poniedziałki - 11.00 - 17.00• środa - 15.00 - 17.00• czwartek - 15,00 - 17.00• I-sza sobota miesiąca - 9.00 - 14.00

Wiceprzewodnicząca ORPiP - Jadwiga Kwiatkowska - tel. 784 090 098 • I-sza sobota miesiąca - 9.00 - 14.00• II i IV czwartek miesiąca - 14.00 - 17.00

Sekretarz ORPiP - Danuta Jurkowska - tel. 784 089 709• poniedziałki - 15.00 - 17.00• środy - 15.00 - 17.00• czwartki - 15.00 - 17.00• I-sza sobota miesiąca - 9.00 - 14.00

Skarbnik ORPiP - Danuta Kowalska • czwartki - 15.00 - 17.00• I-sza sobota miesiąca - 9.00 - 14.00

Członek Prezydium ORPiP ds. położnych - Mirosława Sokół - tel. 795 596 222• II czwartek miesiąca - 14.00 - 17.00

Radca Prawny - mgr Halina Domańska• środy - 9.00 - 10.00• czwartki - 15.00 - 16.00

Okręgowy Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej - Ewa Doroszkiewicz• I i III czwartek miesiąca - 15.00 - 17.00

OKRĘGOWA IZBA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCHREGIONU WARMII I MAZUR Z SIEDZIBĄ W OLSZTYNIE

adres: 10-685 Olsztyn, ul. Krasickiego 6

tel/fax (89) 541-22-67www.oipip.olsztyn.pl e-mail:izba@oipip.olsztyn.pl

32