CMYK

Botim i shoqatave mjedisore “Ekolëvizja” Nr. 119, viti i shtatë i botimit, 29 PRILL 2010 Çmimi: 40 LEKË

www. ekolevizja. orgwww. myabcal. org

TELEFON I GJELBER 04 2234 851NDOTJA E PEISAZHIT - KUSH DUHET TE MERRET ME TE?

Na informoni dhe kërkoni informacion në telefonin e gjelbër.JU MIREPRESIM

Mund të thuhet se politikate menaxhimit të mbetjeveurbane, por dhe të higjenës,zënë fill në hebrejtë që 3600 vjetmë parë. Në kodin e kësaj kohetë popullsisë çifute ishinpërfshirë, midis rregullave tëdetyrueshme fetare dheshoqërore, edhe ligjet eshëndetit personal, por dhe përkomunitetin. Çdo qytetar iJudesë kishte për detyrë të hiqtejashtë vendbanimit plehrat eveta.

SHKOLLAT E DURRESIT VAZHDOJNEZBATIMIN E PROJEKTIT “COMBI”

Zhvillohet konkusi “Shqipëria ime epastër dhe bukur “

Të premte në 23 prill, Drejtoria Arsimore Rajonale dhe shkollat9 vjeçare të Durrësit organizuan një aksion për grumbullimin ediferencuar të plastikës dhe një konkurs me temën “Shqipëriaime e pastër dhe e bukur”, kjo në kuadër të projektit COMBI,mundësuar nga UNICEF dhe Ambasada e Mbreterise seHollandes. Në këtë veprimtari morën pjesë nxënës nga dhjetëshkollat e këtij qyteti, pjesëmarrëse në projekt.

SHKOLLA “ALBANET “DHE EDUKIMIMJEDISOR

Nga Irena MANE, drejtore e shkollës “Albanët”

“NGA NDERGJEGJESIMI DREJT VEPRIMIT”Dita Botërore e Tokës

Nga Albana BREGAJ, Qendra EDEN

PER NJE RRJETBIÇIKLETASH NE TIRANE Shoqata për Politika

të Reja të Mjedisit -ANEP ka përfunduar mesukses zbatimin eprojektit “Kontribut përqytetin: hartimi i njëprojekti konkret për njërrjet organikisht të lidhurbiçikletash në Tiranë”. Projekti, i fokusuar nëçështjet e planifikimit urban dhe të transportit,kishte për qëllim të sillte një këndvështrimalternativ e plotësues mbi Strategjinë e transportitpër qytetin e Tiranës.

Këtë vit Dita e Tokës u festuanë Rr. “Ismail Qemali”, nga njëbashkëpunim i Qendrës MjedisoreEDEN me Bashkinë Tiranë,Ambasadën e Mbretërisë sëVendeve të Ulta dhe UNICEF nënmoton “Kujdesu për Mua – Çdo

ditë është Dita e Tokës”. Merrninpjesë kryetari i Bashkisë Tiranë z.Edi Rama, ambasadori iAmbasadës së Mbretërisë sëVendeve të Ulta në Tiranë z. H. E.Henk G. C. Van Den Dool, drejtori i

UNICEF z. Detlef Palm, shkolla tëndryshme 9-vjeçare të Tiranës,pjesëmarrëse në projektin CLEEN, sidhe përfaqësues nga OJF tëndryshme.

HISTORIA E MBETJEVE DHE RICIKLIMIT Nga Agim DALIPI

Shkolla “Albanët” ështënjë shkollë 8-vjeçarejopublike, e cila prej 4 viteshushtron veprimtarinë e sajmësimore edukative në njënga zonat e Tiranës. Shkollavlereson shume formiminmesimor dhe edukiminpermes projekteve dheveprimtarive mjedisore. Etillë ishte edhe “DITA E TOKES”, e cila pati si shkak shqetësimintonë për sjelljen e nxënësve në raport me mjedisin e shkollëspor dhe jashtë saj, që u kurorezua me nje sere veprimtarish.

Lexo fq. 3

Lexo fq. 4

Lexo fq. 3

Lexo fq. 8Lexo fq. 2

2

NE DURRES … Një nuse e veshur me fustanin

e bardhë dhe bashkëshorti i saj ekanë nisur jetën e tyre familjare nënjë mënyrë krejt origjinale. Në DitënNdërkombëtare të Tokës, çifti i ri kambjellë një pemë duke i dhënëkështu nxitje nismës “një jetë, njëpemë”.

Nën vështrimin e qytetarëve,nusja ka marrë një lopatë dhe kahedhur dhe mbi fidanin e ri. .

Kështu ka filluar veprimtaria eDitës së Tikës në Durrës ku deri nëmuajin maj pritet të mbillen 1300pemë të llojeve të ndryshme si bli,rrap, kumbull e kuqe, panjë etj. Nëfjalën e tij përshëndetëse krye-bashkiaku Dako deklaroi segjelbërimi është një përparësi eBashkisë së Durrësit: “Një ngapërparësitë është shtimi isipërfaqeve të gjelbëra në Durrësnë funksion të një mjedisi sa më tëpastër. Edhe ky vit do të vazhdojëtë jetë vit i gjelbërimit të rrugëve dhelulishteve”.

... NE TIRANE... Në kuadër të kësaj dite Qendra

EDEN, në bashkëpunim meBashkinë dhe AmbasadënAmerikane organizuan më datë 20Prill pranë Qendrës Ndërkombëtaretë Kulturës veprimtarinë “Tëkujdesemi për planetin Tokë” ku

Shoqata për Politika të Reja tëMjedisit - ANEP ka përfunduar mesukses zbatimin e projektit“Kontribut për qytetin: hartimi injë projekti konkret për një rrjetorganikisht të lidhur biçikletash nëTiranë”. Projekti, i fokusuar në

çështjet e planifikimit urban dhetë transportit, kishte për qëllim tësillte një këndvështrim alternative plotësues mbi Strategjinë etransportit për qytetin e Tiranës.Ky projekt është mbështetur ngaREC dhe SECTOR.

Në këtë kuadër, në mjediset e

PER NJE RRJET BIÇIKLETASH NE TIRANEShkollës së Studimeve Europiane(Fakulteti i Historisë dhe iFilologjisë) u zhvillua një takimdiskutimi me aktorë të interesit qëkane qëllim të nxisin zhvillimetbashkëkohore në hapësirën eqytetit. Në këtë veprimtari merrnin

pjesë pedagogë të Departamentittë Gjeografisë, të shoqatavemjedisore, të pushtetit vendor,studentë etj. .

Prof. Merita Koka-Karaguniprezantoi studimin “Biçikletat,zhvillimi i qendrueshëm dhe cilësiae jetë”. Punimi ishte ndarë në disa

pjesë si: Ndotësit e ajrit urban dheimpakti i tyre; Marëdhëniet midisformës urbane, veprimtarisë fizikedhe shëndetit; Karakteristikat eqarkullimit në zonat suburbanedhe ato tradicionale; Përpjestimete përdoruesve të transportitpublik, të makinave, biçikletave ekëmbësorëve; Përdorimi i tokësurbane dhe qarkullimi etj. . Nëpunim theksoheshin në mënyrë tëveçantë rivitalizimi urban dhepërfitimet shoqërore e ekonomikeqë vijnë nga projekti etj...

Dr, Romeo Hanxhari paraqitipërfundimet dhe rezultatetkonkrete të dala nga ky projekt.Ai u ndal nevojën e korsive tëbiçikletave në kryeqytet dherrugët që mund të përshtaten mëlehte; përvojën botërore dhemundësine e shndrrimit tëTiranës në një qytet miqësor nëpërdorimin e këtyre mjeteve dukepatur parasysh zhvillimin evrullshëm që ka marrëveçanerisht përsa i takontransportit automobilistik;ndërgjegjësimin dhe

gatishmërinë e qytetarëve nëperdorimin e bicikletave si mjettransporti që redukton numrin emakinave në qarkullim etj. . Ai u ndaledhe në treguesit praktikë të zonave

të studjuara dhe përvaktuara përzhvillimin e korsive të biçikletavedhe mundësitë praktike për tindërtuar ato në një kohë të shkurtëre me sa më pak burime financiare.Të tilla zona janë unaza e qytetit nëshumë segmente të saj, rruga “M.Shyri”, bulevardi “Zogu i Parë “etj. .

Nga prof. S. Guri u diskutuaproblemi i nevojës së krijimit të njëkohezioni midis aktorëve tëinteresuar për të nxitur e detyruarvendimmarrësit në drejtimin e

vënies në jetë të projektit. Ngapërfaqësuesit e minibashkisë 5, znj.L. Shunka e z. F. Vruzhi, përveçpërgëzimeve për projektin dhemundësive reale të zbatimit të tij,dhanë mendimin se në këtë takimduhej të merrte pjesë me përfqësuesedhe Bashkia e Tiranës.

merrnin pjesë ambasadori z. JohnËithers, kryetari i Bashkisë z. EdiRama, drejtoresha ekzekutive eQendrës EDEN znj. MeritaMansaku-Meksi, nxënës tëshkollave 9-vjeçare jopublike“Albanët” dhe “Tirana Jonë” si dhetë ftuar nga institucione tëndryshme në Tiranë.

Promovimi i mbjelljes së njësipërfaqje lulishteje e cila u realizuanga vetë nxënësit e pranishëm ishtedhe hapja e këtij aktiviteti. Kjohapësirë do të përçojë mesazhe përtë gjithë komunitetin për njëkujdesje më të madhe për natyrën.

Znj. Mansaku-Meksi theksoirëndësinë e veprimtarive me fokusmjedisor dhe vlerësoi praninë dhembështetjen e Bashkisë Tiranë dheAmbasadës Amerikane si dypartnerë të përhershëm.

Z. Withers foli për rëndësinë qësecili nga ne duhet të kujdeset dhetë veprojë në përputhje me kërkesate natyrës: “Ka vetëm një tokë, kavetëm një diell, ka vetëm një qiell tëcilët kanë për detyrë të na mbajnëne dhe ne kemi për detyrë tëkujdesemi për ta; nëse këtë tokë edorëzojmë tek fëmijët ashtu siç na ekanë lënë prindërit tanë atëherë ekemi kryer misionin tonë”.

Në veprimtari përshëndeti dhez. Rama. Më pas veprimtariavazhdoi me një pjesë teatrale tëpërgatitur nga nxënësit memesazhin se nëse nuk kujdesemipër mjedisin atëherë do ehumbasim atë dhe veten tonë.

... Po ashtu në këtë ditëUniversiteti Bujqësor i Tiranëszhvilloi një aktivitet sensibilizuesme studentët e këtij fakulteti,pedagogët dhe të ftuar të tjerë,aktorë aktivë në fushën e mbrojtjessë mjedisit, ku merrnin pjesëMinistri i Mjedisit, z. Fatmir Mediu,

Kryetari i Komisionit përVeprimtarinë Prodhuese, z. JeminGjana, dekani i UniversitetitBujqësor Ardian Maci etj. . Shefi idepartamentit të agromjedisit dheekologjisë, z Fatbardh Sallaku, nëhapjen e veprimtarisë theksoi se“tokën duhet ta trajtojmë si shtëpi,ku ajo rreh si zemër. Ditën e Tokësduhet ta festojmë çdo ditë, duhettë kujdesemi për tokën që t`i lemëdhe pasardhesve tanë një burimjetësor tepër ëte rëndësishëm”.

Ministri Mediu, në fjalën e tijfoli dhe për nismen që ka marrëkryeministri për ndërtimin e njetask force për ndotjet në zonën eplazhit, për zonat urbane, përmakinat e vjetra të cilat nukpërdoren. Pra duhet bërë njëmenaxhim sa më i integruar i tokësdhe i ujrave.

... DELVINE... E organizuar nga KARITAS-i

shqiptar e mbështetur edhe nga

Bashkia e Delvinës, në këtë qytetu zhvillua një veprimtari kushtuarDitës së Tokës 2010. Në këtëveprimtari për mbajtjen pastër të

mjedisit në qytet, ju shpërndanëqytetarëve delvinjotë 500 çantarrobe, në këmbim të qeseve prejplastmasi që ata përdorin për mbetjeturbane në familje. Banorët kanëplotësuar edhe një pyetësor se simund të mbrohet mjedisi ngapapastërtitë dhe bashkë me çantatprej bezeje që zëvëndesojnë qeskatprej plasmasi, ata kanë marrë edhemesazhin e stampuar në to, kushkruhej: “E dua Delvinën. E ruajambientin”.

... LEZHE... Në qarkun e Lezhës Dita

Ndërkombëtare e Tokës e ka gjeturtokën jo në gjendjen e duhur përshkak të rreshjeve që, nga fundi idhjetorit të vitit të kaluar dhe deri mësot kanë përmbytur sipërfaqe të tëratoke në Lezhë dhe Kurbin, dukedëmtuar kulturat bujqësore, poredhe pjellorinë e tyre. Këtë vit nëLezhë u përkujtua vetëm nganxënësit e shkollës 9-vjecare “Gjergj

Fishta”, e cilaështë pjesëmarrëse në pro-jektin COMBI –“Shqipëria imee pastër dhe ebukur”. Atakanë mbyllur nëkëtë ditë ve-primtarinë një-javore në shër-bim të Tokës.

Nxënësitdhe mësuesitgjatë gjithëkëtyre ditëvejanë marrë mea m b i e n t i n

përreth duke punuar dhe mbjellësipërfaqet e gjelbërta. Kjo nismë ekëtyre nxënësve ka shërbyer si njëthirrje për të gjithë institucionet dhe

instancat në qarkun e Lezhës përt’i kushtuar më tepër vëmendje dherëndësi tokës dhe menaxhimit të saj.

DHE MIRDITE Thirrjes për kujdesin ndaj tokës

i janë përgjigjur në mënyrë shumëorigjinale nxënësit e shkollës sëmesme Rrëshen, nën drejtimin evullnetarëve të Korpusit të Paqes,falë një projekti të zhvilluarpoeaçërisht për këtë ditë. Që në orëte para të mëngjesit nxënësit e kësajshkolle dhe mësuesit e tyre filluanaksionin për pastrimin rrënjësor tëmjedisit të shkollës, si dhe mbjelljene pemëve, vendosjen e stolave dhekoshave për hedhjen embeturinave.

I gjithë ky aksion masivshoqërohej këndshëm me muzikëqë i kushtohej mirëmbajtjes sëmjedisit. Nxënësit pastruan gjithëterritorin e shkollës, mbollëndhjetëra pemë në këtë territor si dhekrijuan kushte komode përqëndrimin në kohën e lirë në këtomjedise, ndërkohë që janë ndihmuardhe nga Bashkia Rrëshen dhendërmarrja e gjelbërimit në këtëqytet.

DITA E TOKES...

Nusja durrsake mbjell pemë nëditën e Tokës dhe ditën e saj të

dasmës

Ambasadori amerikan Withers dheKryetari i Bashkisë Rama me

pjesëmarrësit e veprimtarisë “Tëkujdesemi për planetin Tokë”

Nga shpërndarja e çantave prej rrobe “Edua Delvinën. E ruaj ambientin” në Delvinë

Nga diskutimi i projektit: “Një rrjet organikisht i lidhur biçikletashnë Tiranë” Korsia e biçikletave, parashikuar në rrugën “M. Shyri”

3

Të premte në 23 prill, DrejtoriaArsimore Rajonale dhe shkollat 9vjeçare të Durrësit organizuan njëaksion për grumbullimin ediferencuar të plastikës dhe një

konkurs me temën “Shqipëria imee pastër dhe e bukur”, kjo nëkuadër të projektit COMBI,mundësuar nga UNICEF. Në këtëveprimtari morën pjesë nxënësnga shkollat “Demokracia”,“Naim Babameto”, “Kushtrimi i

Lirisë”, “Marie Kaçulini”, “NënëTereza “, “Vasil Ziu “, “HasanKoçi “, “Qemal Mici “, “BedrieBebeziqi “dhe “Shaqe Mazreku “.

Veprimtaria filloi herët që nëorën 7: 30, kur të gjithë fëmijët nëshkollën “Kushtrimi i Lirisë “, kuu organizua aksioni, filluan tëhynë në oborr. Për këtë aksionishin angazhuar mësues, nxënëse prindër, të cilët për rreth një orëgrumbulluan një sasi tëkonsiderueshme të mbetjeveplastike.

Disa fëmijë, më të mëdhenjtë,vinin vetëm, e të tjerët tëshoqëruar nga prindërit. Hyninme gëzim, sidomos më të vegjëlit,sepse po bënin diçka të mirë përmjedisin. Të gjithë të lumtur dheentuziastë dhe i mburreshin njeri-tjetrit se kush kishte marë mëshumë plastikë me vete. Plastikëne mbledhur, të orgnizuar në nëgrupe sipas klasave, ata e hodhënnë koshin e posaçëm nga kutërhiqen nga firma që ka mërrëpësipër transportin dhepërpunimin e tyre. Më pasvazhduan mësimin.

22 Prilli, Dita Botërore e Tokësështë këtu përsëri, për të na kujtuar sekemi përgjegjësi që kalojnë përtejshtëpisë tonë. Është një ditë e veçantëpër ti shprehur mirënjohjen tonëPlanetit Tokë, i cili mbështet të gjithaformat e jetës.

Është bërë tashmë traditë që përDitën e Tokës, shumë qytetarë, fëmijë,të rinj e të moshuar falin pak nga kohae tyre për të mbjellë një pemë, pastruarnjë territor publik, përuruar një lulishteapo për të marrë pjesë në evente qësynojnë të rrisin ndërgjegjësiminqytetar ndaj çështjeve mjedisore.

Këtë vit Dita e Tokës u festua nëRr. “Ismail Qemali”, nga njëbashkëpunim i Qendrës MjedisoreEDEN me Bashkinë Tiranë,Ambasadën e Mbretërisë së Vendevetë Ulta dhe UNICEF nën moton“Kujdesu për Mua – Çdo ditë ështëDita e Tokës”. Merrnin pjesë kryetarii Bashkisë Tiranë z. Edi Rama,ambasadori i Ambasadës së Mbretërisësë Vendeve të Ulta në Tiranë z. H. E.Henk G. C. Van Den Dool, drejtori iUNICEF z. Detlef Palm, shkolla tëndryshme 9-vjeçare të Tiranës,pjesëmarrëse në projektin CLEEN, sidhe përfaqësues nga OJF tëndryshme.

Veprimtaria nisi me paradatmjedisore nga fëmijët e shkollave 9-vjeçare të Tiranës. Përmendim këtuparadën e fëmijëve me veshje tëriciklueshme të cilat ishin të përgatituranga vetë ata, parada me posterat memesazhe dhe logo ndërgjegjësuese si

dhe parada me çanta rrobe me logon eDitës së Tokës dhe të pikturuara ngavetë fëmijët.

Në këtë 40 vjetor të Ditës së Tokësfëmijët promovuan sjelljet pozitivendaj mjedisit si dhe përcollën sfidat etë ardhmes për cilindo. Gjithashtupjesë e këtij aktiviteti ishte dheparaqitja e punimeve të fëmijëve tëshkollave të ndryshme të Tiranës nëkuadër të projektit CLEEN si dhemateriale promovuese për reduktimine mbetjeve në kuadër të fushatës“Vepro Tani”

Rritja e përgjegjësisë individualeështë çelësi për të lëvizur ngandërgjegjësimi drejt veprimit, gjë që dota kthejë njeriun në ekuilibër menatyrën.

Pavarësisht se çfarë roli kemi:qytetar apo konsumator, prodhues

Zhvillohet konkusi “Shqipëria ime e pastër dhe bukur “

SHKOLLAT E DURRESIT VAZHDOJNE ZBATIMIN E PROJEKTIT “COMBI”

Në orën 10 u zhvillua konkursime dhjetë shkollat pjesëmarrësenë projektin “Shqipëria ime epastër dhe e bukur”, organizuarbukur nga drejtoritë e shkollavedhe znj. Liljana Cani kordinatore

e projektit për Durrësin. Përveçnxënësve nga gjithë shkollatmerrnin pjesë edhe znj. AlmaRakipi, shefe e kurrikulës dhecilësisë në Drejtorinë ArsimoreRajonale, znj. Mirela Shala,specialiste pranë DAR, z. Zabit

Rexhepi, nëndrejtor i shkollës“Demokracia”, si dhe mësues tëshkollave pjesëmarrëse etj. Sallae zhvillimit të konkursit ishtezbukuruar me postera, piktura epunime me materiale të riciklue-shme, të përgatitura nga fëmijët.

Zj Liljana Cani, koordinatorepër rrethin e Durrësit bëri njëpërmbledhje të veprimtarisë së“Ekolëvizjes’ dhe të shkollave tëDurrësit në kuadër të të projektitCOMBI -“Shqipëria ime e Pastër

dhe e Bukur” dhe punën e kryernga mësuesit dhe nxënësit përpërgatitjen e konkursit. Gjithashtuprezantoi edhe veprimtari të tjera,të kryera nga shkollat e këtij rrethi,si eskursionet në fabrikën e

riciklimit. Këto u ilustruan bukurme videoprojektor. Aty u shfaqënfoto nga veprimtaritë mjedisore tëfëmijëve, aksioneve përgrumbullimin e mbetjeve plastike,gjatë orëve të mësimit mjedisordhe përshtypjet e nxënësve mgakëto veprimtari. Të bukura ishinveçanërisht veprimtaritë efotografuara gjatë vizitave nëfabrikat e riciklimit. U vleresua nëveçanti eskursioni i bërë meshkollën “Qemal Mici”, kunxënësve në fabrikën e riciklimitu kishin spjeguar me hollësi tëgjitha procedurat e riciklimit tëcilat i kishin mësuar në orët e tyretë edukimit mjedisor. Edhepunonjësit e fabrikës kishinmbetur të kënaqur nga njohuritëe nxënësve dhe interesimi i tyre imadh.

Në vazhdim u zhvilluakonkursi. Në të nxënësit paraqitënpunimet e tyre në poezi, ese dhevizatime e punime me materiale tëricikluara. Të gjitha ishin tëpërgatitura shumë mirë dhe vunënë vështirësi edhe jurinë nëpërzgjedhjen e tyre për dhënien eçmimeve më të cilët u mbyll dhekjo veprimtari e bukur,interesante dhe me vlera të mëdhanë edukimin mjedisor të fëmijëve.

“NGA NDERGJEGJESIMI DREJT VEPRIMIT”Dita Botërore e Tokës

Nga Albana BREGAJ,Qendra EDEN

apo promotor, vendimmarrës apogjykatës, ne të gjithë kemi një rol për tëluajtur, kemi përgjegjësi specifike përtë arritur, nëse me të vërtetë duam që tëthithim ajër të pastër, të pijmë ujë të

freskët, të kemi rrugë të qeta, pejsazhetë mbrojtura, pra një vend më tëshëndetshëm për të jetuar.

Në përfundim, duhet të kujtojmëse mbrojtja e Mjedisit është një proçesdhe jo një fund. Vetëkënaqësia nuk duhettë jetë kurrë një opsion i vlefshëm kurkemi të bëjmë me mbrojtjen eelementëve bazë të jetës sonë Por neduhet të veprojmë tani. Sa më gjatë tëpresim, aq më shumë e vështirë do tëjetë ruajtja e ekuilibrit për të cilin keminevojë.

Kryetari i Bashkisë z. Rama nëfjalën e tij theksoi se: “Këto aktivitetejanë shumë modeste në përmasën e tyre,por janë njëkohësisht shumë tërëndësishme në përmbajtjen e tyre dhesa më shumë fëmijë, të reja e të rinj tëmarrin pjesë dhe të vetëndijësohen përrëndësinë e jashtëzakonshme që kakontributi i secilit në mbrojtjen e Tokëssë përbashkët, aq më shumë e mbrojturdo të jetë Toka dhe aq më i vogël do tëjetë borxhi që u kemi atyre që do tëvijnë pas nesh”.

Ambasadori z. Van Den Dool, mëpërshëndetjen që i bëri veprimtarisë, veçrëndësisë që duhet ti jepet ruajtjes embrojtjes së mjedisit, theksoi edhepunën e bërë në Hollandë në këtë drejtimdhe përvojën që duhet të shfrytëzojëvendi ynë për të arritur rezultatet epritura në një kohë sa më të shkurtër.Gjithashtu ai tha se ndihma e Mbretërisësë Vendeve të Ulta për problemetmjedisore në Shqipëri, do të vazhdojëtë jetë përherë prezente.

Ndërsa drejtori i UNICEF z. Palm

përshëndeti arritjet e pojektit CLEENqë po zbatohet në shumë shkolla tëvendit dhe e mbylli me urimin shqip:“Për një Shqipëri të pastër e të bukur”,që është dhe slogani i këtij projekti.

Gjatë vizitës në pavionin epunimeve me materiale të

ricikluara

Fëmijët në sfilatën me veshjenga nga plastikë e ricikluar

Vajzat e sfilatës me veshje

Fëmijët e grupit ekologjik të shkollës “Kushtrimi i Lirisë”

Znj. Liljana Cani, koordinatore e projektit duke hapur

Nga zhvillimi i konkursit

Kanë kaluar 40 vjet që nga dita e parë e festimit tëDitës së Tokës, 22 Prill 1970, kur 20 milion njerëz ubashkuan në një nga manifestimet më të mëdha tëopinionit publik në histori, me synimin për ti dhënë zëshqetësimit të tyre mbi situatën e mjedisit në atë kohë,dhe për të treguar mbështetjen e tyre në mbrojtje tetij. Që prej atij momenti, Dita e Tokës na sfidon për tëmarrë seriozisht punën tonë si kujdestarë të mjedisitnatyror. Na frymëzon për të menduar përtej mbijetesëssonë – për të vepruar në emër të këtij planeti që ne endajmë me të gjithë banorët e tjerë të tij. E nëse Dita eTokës na bën të mendojmë se si mund të bëjmë tëmundur që ajri që thithim dhe uji që pijmë apo mjedisiku jetojmë është i pastër, atëherë ajo e ka bërë punëne saj. Nëse Dita e Tokës na bën të shqetësohemi rrethmbrojtjes së mjedisit, natyrës dhe biodiversitetit të saj,shfrytëzimit të burimeve natyrore, atëherë ajo i kashërbyer qëllimit.

4

Shkolla “Albanët” është njëshkollë 8-vjeçare jopublike, e

cila prej 4 vitesh ushtronveprimtarinë e saj mësimoreedukative në një nga zonat eTiranës.

Me një mjedis bashkëkohordhe me një staf tëmrekullueshem, tashmë kaarritur të identifikohet si një ngainstitucionet arsimore më seriozenë Tirane dhe në të gjithëShqipërine. Dy janë shtyllatkryesore ku mbështetet:

1-procesi mësimor i pandarënga ai edukativ me qellimpërgatitjen e qytetaëreveeuropianë për një të ardhmeeuropiane

2-krijimi i një klime dhe frymetë përbashkët staf-prindër-

SHKOLLA “ALBANET “DHE EDUKIMI MJEDISORNga Irena MANE, drejtore

e shkollës “Albanët” nxënës në mënyrë që nxenësittë ndjehen të barabartë dhe tëvlerësuar për prirjet,

përgjegjesite dhe arritjet në tëgjithë komponentet e shkollës.Ne kete kuader shkolla vleresonshume formimin mesimor dheedukimin permes projekteve dheveprimtarive mjedisore. E tillëishte edhe “DITA E TOKES”,e cila pati si shkak shqetësimintonë për sjelljen e nxënësve nëraport me mjedisin e shkollës poredhe në veprimtarinë eorganizuar jashtë saj.

Për të patur më shumëinformacion për mjedisinkërkuam bashkëpunimin eprofesor Sazan Guri, i cili si miki shkollës na kishte ndihmuar

edhe në veprimtari të tjeramjedisore. Gjithashtu

organizuam në të gjitha klasattema teorike mbi ndotjen dheparashikuam veprimtari

praktike për ndërgjegjësimin enxënësve për ruajtjen dhembrojten e mjedisit. Pas njëpërgatitje një mujore, ku tëgjitha klasat bënë projekte memjete të riciklueshme, qelq,plastikë e leter, në datat 20 dhe21 Prill, në mjediset e shkollësdhe jashtë saj u zhvilluanveprimtari të tilla si:

1. Përgatitja efletëpalosjeve sensitive përrreziqet e ndotjes dhe mënyrate mbrojtjes prej saj si dheshpërndarja në komunitet etyre nga grupi ekologjik ishkollës.

2. përgatitja në PowerPoint e materialeve përndotjen e ajrit, ujit, tokës.

3. përgatitja e disasituatave mjedisore tëtrajtuara me humor në shkollëdhe familje.

4. Organizimi i njësfilate me materiale tëricikluara si bluza, fustane,funde, pantallona dhe çanta.

Në veprimtarinë e zhvilluarnë datën 21 Prill, të gjitha këto

MJEDISI DHE NENga Amela DALIPAJ

Si mund të shitet dhe të blihetqieli dhe ngrohtësia e tokës? Nenuk jemi pronarë të freskisë sëujit dhe kthjelltësisë së ajrit. Çdogjilpërë e ndritur pishe, çdogrimcë rëre në rrjedhën e lumit,çdo mjegulirë në errësirën e pyllitjanë të shenjta në mendimet dhejetën e popullit tim.

Uji i kristaltë që rrjedhpërrenjve dhe lumenjve nukështë veç ujë, por dhe gjaku igjyshërve tanë. Gurgullima e ujitështë zëri i babait tim. Lumenjtëjanë vëllezërit tanë, na shuajnëetjen, na ushqejnë fëmijët. Jemipjesë e kësaj toke dhe ajo ështëpjesë e jona. Barërat erëmirë janë

vëllezërit tanë. Dreri, kali, shqiponjae madhe janë vëllezërit tanë. Majat ebleruara, kullosat e pasura, trupi ingrohtëi point dhe njeriu i përkasintë gjitha të njëjtës familje.

Çdo ditë e mëshumë, njeriu eshkatërron mjedisinpër qëlimet e tij.Çdo ditë pritenpyje, ndotet ajri, ujidhe toka pra ndotetdhe shkatërrohetmjedisi. Njeriu nukarrin të kuptojë secdo gje qe i ndodhmjedisit sot do t’Indodhe njeriut

nesër. Prandaj duhet të kujdesemipër mjedisin dhe ta duam sepse:Nuk i përket toka njeriut, por njeriui përket tokës

elemente iu bënë prezentnxënësve dhe mësuesve tëshkollës si dhe të ftuarve, mësuesdhe nxënës të tjerë nga shkollapublike dhe jopublike.

Patëm kënaqësinë që në këtëveprimtari të kishim edhe të ftuartë vecantë nga Ministria e Arsimit,zv. Ministren e Arsimit Zj NoraMalaj, nga Ministria e Mjedisitzotërinjtë Aleksandër Garuli,Myrvete Pazaj, Teuta Boçi dheAlfred Deshati, si dhe profesorSazan Guri.

Nje falenderim i veçante itakon të gjithë stafit të mësuesve

dhe veçanërisht atyre qëudhehoqën veprimtarinë,nëndrejtorëve të shkolleës, Luiza

Myrtaj dhe Kongres Dalipaj, sidhe mësueses së arteve KozetaDaci. Gjithashtu edhe të gjithë

nxënësve të të gjitha klasave qëkontribuan me projektet e tyre.

E gjithë kjo veprimtari patiedhe arritje të tjera pozitive edhepër shkollën, u vendosën koshapër grumbullimin e diferencuartë mbetjeve nga drejtoria eshkollës si dhe u dhuruan lulenga nxënësit për gjelbërimin emjediseve të brendshme.

Në përfundim të kesajveprimtarie, që do të vazhdojëgjithë ciklin mësimor, ne shohimnjë sjellje të re pozitive tënxënësve në raport me mjedisin

ku mësojnë dhe kujdesin qetregojne për të. Kjo tregon sekjo veprimtari nuk mbeti qëllim

në vetvete, por pati rezultate nëformimin dhe edukimin enxënësve.

5

Nga Deana BALLA Ditën e mërkurë 21 prill, në

prag të ditës së Tokës, grupiekologjik i shkollës sonë ipërbërë nga Serena, Omari,Krisi, Bruno, Irena, Egi dheEgli dolën në komunitetin ku nejetojmë dhe shpërndanëfletepalosje për të mbrojturmjedisin. Të gjithë njerezit ipritën shumë mirë, ipërshëndetën dhe i dëgjuan mevë mendje kë shillat e tyre dhehapat e para që Albanet kishinhedhur për mbrojtjen e

Nga Bora BEJKO

Dita e Tokës, apo Dita përMbrojtjen e Mjedisit, tregon qartëpër kujdesin që ne duhet tëtregojmë për mjedisin aponatyrën, për riciklimin e sendevetë riciklueshme, për hedhjen embeturinave në koshat e duhuretj. Pikërisht për ta manifestuarkëtë, klasa e 6-të, mblodhimateriale të riciklueshme dhe ipërdori ato për të bërë veshje.Materiali kryesor që u përdor nëpërgatitjen e këtyre veshje tëbukura dhe plot hir, ishte gazeta.Të gjithë nxënësit, u veshën merrobat prej gazette të stiluara ngavetë ata, dhe kryen një paradëpërpara të ftuarve tanë të nderit(Zv. Ministrja e Mjedisit, epërfaqësues të tjerë të ministrisëpërkatëse ), nxënësve të klasave

Nga Albana VALTERI

Çdo ditë që kalon njeriu edëmton edhe më shumë mjedisin,por njerëzit nuk e kuptojnë se nëkëtë mënyrë dëmtojnë vetveten,sepse mjedisi u përket njerëzve poaq sa edhe njerëzit i takojnë

mjedisit. Çdokush duhet tëpërpiqet që ta mbrojë mjedisin dhekomunitetin ku jeton, sepse në këtëmënyrë ndihmon vetveten,banorët e tjërë edhe tokën ku aijeton.

Ndërgjegjesohuni dhe mbronimjedisin, sepse gjithcka fillon ngane!

Buzë detit u ula e trishtuar,Por aroma e detit trishtimin tej e largoi,Kaltërsia e pafundësive të tij,Shpirtin me dashuri ma gatoi.

Eca mbi barin e gjelbër me lule erëmira shpërndarë në të,Dhe aroma e natyrës gjelbëroshe më shëroi.Thitha ajrin e pandotur nga demonët njerëz,Dhe ndjeva parajsën mbi Tokë.

Një nga problemet me tëcilat shoqëria njerëzore popërballet në kohët e sotmeështë ndotja e ujit. Uji ndotetnga derdhjet industriale(kryesisht plehrat kimike); ngaderdhja e mbeturinave urbanenë të; nga detergjentët; ngaderdhja e hidrokarbureve; ngaujrat e zeza.

Shkenctarët kanë zbuluarse rreth 200 lloje sëmundjeshjanë të shkaktuara nga ndotja eujit, kryesisht nga ujërat e zeza,të cilat janë rrezik i madh përshëndetin. Kjo ndosh pasiujrate zeza përmbajnë një numër tëmadh bakteresh dhemikrogjallesash.

Shtetet e mëdha nuk mund tërrijnë pa bërë gjë përballë kësaj

Nga AMELJETA STRUGA

mjedisit. Ata gjithashtu ngjitën

postera për të sensibilizuar tëgjithë qytetarët për të patur njëmjedis sa më të pastër.Posterat dhe fletpalosjet ishinpërgatitur nga nxënësit eklases së nëntë KejsiMethoxha e Besarta Daci, nëbashkëpunim me më suesen einformatikë s Klodiana Tusha.Të gjithë nxënësit që ishinpjesë e grupit ekologjik ishinveshur me bluza dhe kapele qëindetifikonin këtë grup.

më të larta e më të ulëta, mësuesvetë dashur të shkollës sonë, dhenxënësve të ftuar nga shkolla të

tjera. Veshja më pikante nga të gjitha

veshjet (të gjitha ishin tëmrekullueshme), ishte ajo e MegiDacit. Veshja ishte përkatësishtkështu: një fustan madhështor, qëi ngjasonte fustaneve tëpriceshave në ballo, me një kapelëtë madhe zonjushash mondane,dhe një cadër si ato që përdornindikur zonjëzat amerikane kur ishteditë e fortë me diell, e cadra imbronte nga rrezet e këqija tëdiellit. Megi ecte e fortë, e sigurtëdhe plot sharm. Pasi sfilatambaroi, dhe të gjithëve iu pëlqeuaq shumë, klasa doli edhe një herënë skenë, sfiloi edhe një herë dheu largua duke lënë pas fytyra tëhabitura, të qeshura dheduartrokitje pa fund…

Prindër! Duhet tu mësonifëmijëve tuaj se në këmbët e tyrekanë hirin e gjyshërve tanë dhese toka është e pasuruar me jetëne stërgjyshërve tanë. Duhet t’umësoni fëmijëve tuaj se tokën ekemi si nënë. Çfarëdo që ti ndodhë

tokës, së shpejti do ti ndodhëedhe fëmijëve të saj. Në këtë botëgjithcka është e lidhur me njëra-tjetrën:

Nëse njeriu pështyn tokën, kapështyrë vetëveten.

ndotjeje. Për të zvogluar sado pakndotjen e ujit, në SHBA ështëvendpsur Traktati i Ujit të pasterqë ka si synim rigjenerimin ngapermbajtjet kimike, fizike dheintergritetin biologjik të vendit nëmënyrë që të mund të mbështetëmbrojtjen dhe shtimin e peshqëve,butakëve dhe gjallesave të tjeraujore.

Uji në çdo sekondë u jepnjerëzve një mesazh. Kurne dalim para ujit dheshohim veten në të atëherëmesazhi duket qartë si njëkristal. Ne e kuptojmë sejeta e njeriut është e lidhurngushtë me ujin dhecilësinë e tij jo vetëmbrenda trupit tonë, por kudoku uji ekziston

SENSIBILIZIMI i OPINIONIT TEKOMUNITETIT

SFILATE ME VESHJE “TE RICIKLUARA”

MBROJENI MJEDISIN

NATYRA JONE ….

Çdo ditë jetoj, e natyra ma jep mundësinë,Prandaj mundësinë dëm mos ta cojmë…

Çdo ditë shoh yjet që largohen në agim,Dhe ne një yll i vogël jemi në univers…Le ta lëmë këtë yll të vezullojë!

Nga Bora BEJKO

SKEÇE PER MJEDISIN

Per Ditën e tokës, disa nxënëstë klasave të ndryshme organizuanminiskeçe humoristike. Një prej

tyre ishtë “Ora e mësimit të edukimitmjedisor “, në të cilin mësuesja uspjegon nxënësve rëndësinë eruajtjes së mjedisit dhe se e

ardhmja varet nga kjo gjë.Nxënësvë ju ngarkohet një detyrëqë të vëzhgojnë në shtëpitë e tyre

llojet e mbetjeve qëprodhon familja e tyre dhemundësinë e krijimit të samë pak mbeturinave

Një tjetër skeç ishtevëzhgimi i llojeve tëmbetjeve në familjen e njënxënësi dhe interesimi ipakët i prindërve të tij përmbrojtjen e mjedisit. Me tënjëjtën tematikë ishin dhedisa skeçe të tjera plothumor por dhe tepëredukativë. Mesazhi i tyreishte për të prodhuar samë pak mbeturina që tëjetë e mundur, ti hedhim atotë diferencuara në koshatë veçantë që edhe tëlehtësojmë riciklimin etyre.

NDOTJA E UJITNga Kristi DALIPAJ

6

Si çdo ditë zgjohem nëmënjgjes me deshirën për të jetuar.Nxjerr kokën në dritare. Djellipranveror vezullon mbi pikat evesës në sipërfaqen e tokës, në fijet

e barit, në gjethet e pemëve dhe mbilulet e para. Avulli i tokës përzihetme aromën e këndshme të luleve. Imahnitur nga kjo panoramëmagjepsëse, më vjen në mënd njëshprehje, në dukje vulgare “çfarenuk mban kjo tokë” e në një analizëtë thjeshtë më rezulton që toka ështënjë burim jete.

Në të vërtete nuk dihet mirë siështë krijuar apo data e krijimit tësaj, megjithëse sot festojmë datën22 prill si Ditën e Tokës. Një ditë eshënuar që në fakt duhet të hyjënë fuqi gjatë gjithë vitit.

Në Shqipëri flitet pa pushim.Shoqëria demokratike në të cilënjetojmë sot vetëm flet ndërkohë që

Njeriu është një qënie shumëme fat, jeton në një planet tëmrekullueshëm

Plot bollëk ajër të pastër dhehapsirë që siguron vazhdimësinëe jetësnë në tokë. Por sado bollëkqë ka përpara, prapë vazhdon tëtregohet i pangopur, e shfrytezonnatyrën si mos më keq.

Njeriu është i zgjuar, por dheegoist e i pa ngopur. Nëse do tëpërdorte zgjuarsinë e tij në të mirëtë natyrës, fjala ndotje nuk do tëekzistonte. Mbrojtja e natyrësfillon që nga gjëja më e vogël, qënjerui nuk i kushton rëndësi.Është pikërisht riciklimi imbeturinave, që në shumë vënde,nuk ekziston as si vepër as si fjalë.Kudo thuhet që riciklimimi ështëi rëndësishëm pasi mbeturinaveju kthehet forma e mëparshme dhenuk harxhohem shumë lëndë nganatyra për të krijuar sendet tonatë përditëshme. Por për tu bërëkjo është e veshtirë, njeriu ka njegojë dhe duhet të flsë pak dhe ka

Asgjë nuk zhduket, porgjithÇka transformohet nga njëformë në tjetrën. Këto fjalë të artatë shkencëtarit gjenial Lomonosovkanë vlerë të përhershme përgjithçka: për njerëz, kafshë, bimëdhe padyshim edhe për lendëtplastike.

Njeriu jeton, punon dhe një ditëvdes. Gjatë jetës ai është nëmardhënie me natyrën, i rrëmbenasaj shumë gjëra në shërbim tëvetes e shoqërisë. Por mjerisht nëkëtë shekull të internetit njerzit endotin mjedisin, pa menduar përpasojat e dëmshme, flakin në rrugeqese e materiale plastike. Nëshkollën tonë ne kemi një kosh kuhedhim bidonat edhe qesetplastike. Ajo i njgjan një magazineku mblidhen hekurishtet e vjetraqë dergohen për tu shkrir nëpërfurrat e metalurgjisë e për tëprodhuar çelik të paster. Ashtuedhe këto materiale plastike, do tëçohen në fabrika ku do të

MJEDISIFatmira HALILI, klasa e V,

shkolla “Demokracia”, fituese eçmimit të dytë.

Ç’farë thesari ka bota?Sa gjëra të kota,Vlerën e mjedisit askush se di,Dhe atë e bejnë shkrumb e hi.

A mund ta kthejmë,Kohen e shkuar,Kur mjedisi nuk ish shkatërruar,Por asgjë s’është e vështirë,Mjedisin mund ta bëjmë më mirë.

SHQIPËRIA IME EPASTËR DHE E BUKUR

Klevis ALIA, klasa IV-A, shkolla“Kushtrimi i Lirisë “

Po shohim vlera të bien,Kaq kërkuam nga bota ne?Një vend i vogël i harruar,Pa një ëndërr, një pamje të re ?

Pa një imazh të gjelbër,Që të më zgjojë në mënjgjes,Pa ylber e ujëvara cicërimash,Sa herë që bota dritat ndez.

Por unë dua dicka ndryshe,Dua Shqipërinë time të parë,Dua lulet e mia të cmuara të çelin,Si një mburojë e gjelbër nga vesa e larë.

Të shohim si çelin gonxhet,Si ëndrra të hapen plote fletë,Kur dielli nis e zgjohet,Sjell një mënjgjes plot dritë e jetë.

Kjo është Shqipëria ime,Pranverë plot ëndrra, e çmuar,Mes gjelbërimit dhe haresë,Vjen një ditë e re e bekuar.

ÇMIMET E KONKURSITME SHKOLLAT E DURRESIT

Në poezi:-Çmimi i parë : Sigi Deliallisi, shkolla “Kushtrimi i Lirisë”.-Çmimi i dyte : Fatmira Halili, shkolla “Demokracia”.-Çmimi i tretë : Gerta Rodha, shkolla “Vasil Ziu”.

Në ese:-Çmimi i parë : Anxhela Zhiti, shkolla “Bedrie Bebeziqi”.-Çmimi i dytë : Alba Mushketa, shkolla “Kushtrimi i Lirisë”.-Çmimi i tretë : Gerald Kuqi, shkolla “Demokracia”.

Vizatime dhe punime me material të riciklueshëm:-Çmimi i parë : Kleona Shahini, shkolla “Bedrie Bebeziqi”.-Çmimi i dytë : Arta Agasi, shkolla “Kushtrimi i Lirisë”.-Çmimi i tretë : Kevin Kodra, shkolla “Vasil Ziu “.

vazhdon të presë hyrjen në BE.Askush nuk bën asgjë për tokën.Merren masa vetëm kur shihetfundi, sepse gjatë gjithë kohësnjerzit ecin sipas parimit “secili për

vete, zoti për të gjithë”. Ç’do ditë emë tepër njerzëa të pa-ndërgjegjshëm dhe egoistë presinpyjet që ndryshe konsiderohenmushkritë e tokës dhe i japinmundësi gërryerjes dhe rrëshqitjessë dheut që ndryshe quhet erozion.Ndërtimet massive, hedhja embeturinave vend e pavënd, etj.Janë shkaqet që sot sjellin pasojafatale për tokën. Prandaj me kujdespër veten nënkuptohet, në radhëtë parë, kujdesi për mjedisin. Nësekujdesesh për tokën ose mjedisinaq sa kujdesesh për veten tënde,dije, dhe mos kij asnjë dyshim sesapo ke hedhur një hap drejt tëardhmes.

dy duar për të bërë shumë, por aibën të kundërtën. Sot njeriu ishpërndan mbeturinat kudo.Nesër s’do ti mjaftojë as e gjithëjeta për të korigjuar këtë gabimfatal.

përpunohen, do të riciklohen, dotë rilindin, të bukura, të reja që tushërbejne njerzve sërish.

Thonë se qeset plastike do tëzëvëndësohen me letra, gjë ebukur! Më higjenike më e mirë!

Mendja e duart njerëzore krijojnësende që t’i bëjnë më të lumtur.Askush nuk ka të drejte të ngrejëdorë ndaj nënës natyrë.

Po e mbyll këtë ese me vargjet

e poetit Pablo Neruda: ”jemi të lumtur, me barin dhe rërën, të lumtur me ajrin dhe tokën, na lini të jëmi të lumtur”.

Pjesë e kësaj lumturie ështëedhe riciklimi, futja në jetë e gjëravenë dukje të padobishme dheshëndrrimi i tyre në mirësi.

DITA E TOKËSGerald KUQI, klasa e IV, shkolla “Demokracia”,

fitues i vendit të trëtë.

PER RICIKLIMIN Anxhela ZHITI, shkolla “Bedrije Bebeziqi”, fituese e

vendit të parë.

REALITETI I RICIKLIMIT Ajdeli HYSENAJ dhe Anxhela ZHITI

7

Mjedisi është një ambjent që narrethon çdo ditë, aty ku ne kalojmëçdo moment të jetës. Është gjë eshtrenjtë në jëtën tonë sepse

është “frymëmarrja” për ne. Por nëkohët e sotme njerzit nuk po dijnëti ruajnë “mushkritë” e vendit, poe ndotin mjedisin duke hedhurshumë papastërti e duke prerëpemët të cilat kanë rreshtur sëprodhuari oksigjen.

Por jo vetëm në vendin tonëpor edhe në vende të tjera natyra

RICIKLIMIXhoani Guce

Shkolla: Qemal Mice

Një ditë të bukur pranverebashkë me mësuesen shkuam ne

fabrikën e riciklimit të letrës. Kurarritëm atje mësuesja na tha se nukduhet të prekim asgjë. Atjenendrejtoresha e shkollës tonëerdhi bashkë me përgjegjsin efabrikës. Ai nuk degjohej mirësepse makineritë e vjetra bënin

NDOTJA E TOKËSSigi DELIALLISI, shkolla ”

Kushtrimi i Lirisë ”, fituese evendit të parë.

Mbrojeni tokën,Vendin ku jetojmë,Ta duam e ta ruajmë,Me gjithë forcën tonë.

Ju jeni shpëtimtarët,Sot do ta shpëtojmë,Ura u hap, në një botë tjetër,Sëbashku do të shkojmë.

Por që të shpëtojmë,Duhet ta mbrojmë,Jemi ne shkaktarët,Faji është i yni,Kur ta mbrojmë,Ju lutem erëra mos fryni.

RICIKLIMINelsi Mezini

Klasa IV, Shkolla:Sh. Mazreku

Mora shishet për ti hedhurMë tha mami ku I con?Ato duhen për në dimërMbulon bimën kur është ftohtë

Mora letrat për ti hedhurMë tha mami mos I hidhNë fabrikë I përpunojnëLibra të reja ne fitojmë

Me kujdes mamin dëgjovaDhe shokëve ua përcollaQë të gjithë kudo jetojnëShishe, letra grumbullojmë

Me materialet e grumbulluaraNë shkollë mjete ndërtojmëMe ndihmën e mësuesesGjëra të bukura punojmë.

Mora shishet për ti hedhur,Më tha mami ku i çon?Ato duhen për në dimër,Mbulon bimën kur është ftohtë.

Mora letrat për ti hedhur,Më tha mami mos i hidh,Në fabrikë i përpunojnë,Libra të reja ne fitojmë.

Shumë shkrimtarë kanë shkruar për ty,Libra, vjersha, këngë e poezi,Ke një klimë të pastër, je plot hijëshi,Shumë vënde të tjera ty të kanë zili.

po shpërdorohet për gjëra të kotasepse njerzit janë bërë shumëdembelë. Po vazhduam kështu çdotë arrijmë??? Asgjë, vetëm

shkatërrim ose më mirë të shohimfilmin 2012 në të vërtetë. Por askushnuk e do këtë gjë, ne duam diçkandryshe, ne duam të shohimgjelbërim, duam të mbledhim lulepër nënat e mësueset tona. Nebrezi i ri duhet të edukohemi e tëmos ndotim mjedisin, këtë mrekullikaq të nevojshme për ne.

shumë zhurmë. Por unë isha shumëafër dhe mund të dëgjoja. Ai filloi:në fillim të fabrikës makazinohentë gjitha letrat e vjetra. Pastaj disamakineri te vecanta e ndanin letrën

në lloje. Pastaj disa makineri ebëjnë letrën “brum”. Pastaj njëmakineri e than dhe e petëzon. Mëpas në makinerinë e fundit del letrae ricikluar. Për këtë punojnë shumëpunonjës. Riciklimi e mban qytetintonë të pastër.

SHQIPERIA IME E BUKURGerta RRODHA, klasa e IV, shkolla ”Vasil Ziu”, fituese e

çmimit të tretë.

Ke dete, male, fusha e bregore,Ke lëndina të bukura vërtet përrallore,Shqipëria ime e bukur dhe krenare,Për ty punojmë se jemi Shqiptarë.

Me kujdes mamin dëgjova,Dhe shokëve ua përcolla,Që të gjithë kudo jetojnë,Shishe, letra grumbullojmë.

Me materialet e grumbulluara,Në shkollë mjete ndërtojmë,Me ndihmën e mësueses,Gjëra të bukura krijojmë.

RICIKLIMINelsi MEZINI, klasa IV, shkolla ”Shaqe Mazreku”

MJEDISIAlba MYSHKETA, klasa IV, shkolla “Kushtrimi i Lirisë”, fituese e

vendit të dytë.

8

Riciklimi nuk është i ri.Përgjithësisht e mendojmë si njëdukuri të fillim-shekullit të kaluar.Por është i vjetër pothuaj sanjerëzimi. Ndërsa natyra e kashfrytëzuar që në fillimet e jetës

në planet. Ajo ka ricikluar bimët,pemët, insektet e çdo krijesë tjetër.Për shembull edhe zhdukja edinosaurve është kthyer nëriciklimin e tyre, bashkë me bimëte krijesat e tjera në naftë apo qymyrtë cilat i shfrytëzojmë edhe sot.Gjethet e rëna apo kafshët engordhura janë kthyer e kthehennë ushqim për bimë të reja çdo vit.

ADMINISTRIMI IMBETURINAVE

Eshtë tërësia e aksioneve dhepolitikave të realizuara për

HISTORIA E MBETJEVE DHE RICIKLIMIT Nga Agim DALIPI Pra riciklimi është i vjetër sa vetë

jeta në tokë. Në kohën tonë riciklimi bëhet

për një sërë arsyesh ku e paraështë për të kursyer burimet ekufizuara të lëndëve të para nënatyrë. Riciklimi gjithashtu kursenenergjimë e harxhuar, krijon vendepune dhe shërben për të ndërtuarnjë ekonomi më të fortë. Le tëshohim që nga fillimet e sajhistorinë e mbetjeve të prodhuaranga njeriu dhe riciklimin.

Që 10 mijë vjet para erës së re,popujt nomadë filluan të krijoninngulime të përherëshme dhe nëgërmimet arkeologjike janë gjeturmbetjet e tyre, kocka, hi dhe poçeritë thyera, të hedhura në të njëjtinvend që mund të quhen edhelanfield-et e para apo fillimi imenaxhimit të mbetjeve. Ndërsariciklimi, si fenomen i kryer nganjeriu, mund të themi se ka filluar6000 vjet më parë, në epokën ebronxit. Në gjetjet e asaj periudhe,bronxi scrap, i mbetur nga shkrirjetështë ripërdorur për tu shkrirëpërsëri.

Rreth pesë mijë vjet më parë,në ishullin e Kretës, gjatë kulmit tëqytetërimit minoik, është krijuardhe landfield-i i parë i organizuarnë kryeqytetin e ishullit, Knosos.Ishte një vend pranë qytetit kuishte e detyruar që mbetjet, pasigrumbulloheshin, mbuloheshinme shtresa dheu.

Në Kinë, para rreth katër mijëvjetësh, është njohur dhe përdorurkompostimi i mbetjeve organike sidhe ripërdorimi i scrap-it të bronxit.

Mund të thuhet se politikat emenaxhimit të mbetjeve urbane, pordhe të higjenës, zënë fill nëhebrejtë që 3600 vjet më parë. Nëkodin e kësaj kohe të popullsisëçifute ishin përfshirë, midisrregullave të detyrueshme fetaredhe shoqërore, edhe ligjet eshëndetit personal, por dhe përkomunitetin. Çdo qytetar i Judesëkishte për detyrë të hiqte jashtëvendbanimit plehrat e veta. Poashtu, pothuaj në të njëjtën kohë,në qytet-shtetin e Athinës, nëGreqinë e lashtë, u hap njëvendepozitim, gati dy kilometra

jashtë portave të qytetit. Këshilli itë Urtëve, që qeveriste këtë qytet,detyronte me një dekret të gjithëqytetarët ti shpinin mbetjet e tyrenë këtë landfield.

Në vitin 1030 pas erës së re,japonezët filluan të riciklonin

mbetjet e letrës për të prodhuarletër të re duke e brumosur përsëridhe hapën dhe dyqanet e para përta shitur atë.

Si përgjigje e rritjes sëgrumbullimit të plehrave në qytetete Britanisë, në vitin 1297 u dekretuanjë ligj që të mbani pastër mjedisetshtëpiake dhe jashtë tyre.Megjithë që ligji, një pjesë kohe uinjorua, pronarët e shtëpive filluanti digjnin mbetjet por dukeshkaktuar dhe zjarre në qytete.Por, pas rënies së Vdekjes së Zezë–murtajës në 1354 deri 1358 që morijetën e qindra mijra banorëve, ukrijuan “Rakers”, persona qëpunonin vetë ose nxitnin banorëtpër të mbledhur plehrat dhe tihiqnin ato një herë në javë. Kjomori formë të detyruar në vitin 1407.Po në Britani, një vit më vonë,mbreti Henri i IV-t urdhëroi që ataqë nuk do ta zbatonin heqjen embetjeve pranë shtëpive të tyre,do të paguanin një gjobë. në tënjëjtën periudhë, në Gjermaninëmesjetare u vunë në përdorimkarroca të posaçme për grumbu-llimin e plehrave dhe hedhjen etyre jashtë vendbanimeve.

(vijon në numrin e ardhshëm)

FJALOR EKOLOGJIKadministrimin dhe drejtimin e ciklittë grumbullimit/prodhimit tëmbeturinave: ripërdorimi, gru-mbullimi, transporti, stokimi e

trajtimi. Strategjia e adoptuar mesukses nga vende të shumtapërball problemin e mbeturinaveduke përcaktuar këto prioritete,parandalimin (dmth reduktimin embeturinave), ripërdorimin,riciklimin, asgjësimin në pikat egrumbullimit ose në furrat edjegies. Parandalimi, dmthinformimi e edukimi mjedisorkonfirmohen në nivel të parë tëkujdesit në politikat e drejtimitkorrekt të mbeturinave.

BIODEGRADIMBiodegradim, është karakte-

ristika që ka një lëndë e caktuarapo material për tu dekompozuar

ose për tu asimiluar ngamikroorganizmat që gjenden nëterren në mënyrë natyrore, për turivendosur në një moment tjetër nëciklin natyror. Ndryshe nga“mbeturinat” e prodhuara nganatyra (gjethe, skelete bimore, etj),mbeturinat e prodhuara ngaaktivitetet e njeriut kanë një kohëbiodegradimi më të gjatë e me njëimpakt mjedisor shumë të rëndë.

BioplastikaBioplastika është një tip

plastike biodegraduese pasiprodhohet nga lëndë të paravegjetale jo ndotëse. Koha edekompozimit varion në disa

muaj, ndryshe nga lëndët plastiketë zakonshme (përfituar nga nafta)që u duhen rreth 500 muaj.Aktualisht në treg, plastikat bio,

janë të përbëra nga amide dhederivate të tyre, të cilat përveçsejanë organike me avantazhin ebiodegradimit, nuk ndotin terreninmbi të cilin depozitohen.

Shtetet antare kanë përdorurrrugë të ndryshme për të arriturobjektivat e vendosura nga ligjet

e BE-së për menaxhimin embetjeve. Disa kanë arritursuksese në përvojën e tyre mestrategjitë dhe instrumentetpolitikë. Të tjerët po përpiqen. Poea i kemi mundësitë për të vendosur

një sistem rregullator të depozitimitnë landfield-e të mbetjeve sipasllojeve të tyre? Po për një systemtregu të bazuar në instrumenta sitaksa e landfield-it? Në fakt njëzetshtete të BE-së e kanë vendosurkëtë ose janë duke e vendosur.

“Implementimi i plotë i politikëssë BE-së për mbetjet, duke shkuardrejt të sotmes në parandalimin embetjeve, ripërdorimin dhericiklimin duhet ndërmarrë akomanga shumë vende”, ështëshprehur Prof. JacquelineMcGlade, Drejtore Ekzekutive eEEA, Agjensia Europiane eMjedisit. Ajo shton se: ”Duhet jovetëm të ndalojmë depozitimet dheekportet ilegale të mbetjeveurbane apo industriale, por tëudhëhiqemi nga kufizimi dhehumbja e burimeve, sidomos nërastet kur mbetjet mund tëpërdoren si pjesë burimore e njëekonomie efektive”.

Në mënyrë të veçantë, politikae BE-së për mbetjet rekomandonme forcë instrumenta politikë dhesynime që përmblidhe, përgjithë-sisht në tre objektiva: - -Tëriciklohen 70 % e mbetjeve tëndërtimit dhe të shembjeve(shkatërrimit të ndërtimeve tëvjetra) brenda vitit 2020.

- Të reduktohen hedhjet nëlandfield të mbetjeve urbane tëbiodegradueshme me 35% në vitin2016, krahasuar me vitin 1996.

- Të zhvillohen programet eparandalimit të mbetjeve brendavitit 2013.

Politikat, sipas z. McGlade kanënjë rol thelbësor në mjedisin tonë.BE, me përvojën 35 vjeçare nëpolitikën mjedisore, ka sot mëtepër se dyqint akte ligjore të cilëtdetyrojnë shtetet për një strategjitë mirëpërcaktuar. Dhe kjo duhettë çojë në një spektër instru-mentesh politike, të njohura e të

BE DHE POLITIKA E MBETJEVEzbatuara edhe në rang botëror, sinjë politikë universale të planetitnë zgjidhjen globale tëproblemeve.

Programi i aksionit të gjashtë

të BE-së promovon një sërëmjetesh: zbatimin e ligjeve ( në bazëtë parimit “urdhër dhe kontrolli imasave të marra); transferimin e

teknologjisë; instrumenta të njëbaze të tregut; paraprirje mestudime për mjedisin, prokurime“të gjelbra publike “dhe skema tëtë pjesëmarrjes vullnetare.

Efektiviteti i politikës së EEA dhezbatimi institucional i saj duhet tëpërshkojë gjithë politikën përmbatjet në BE.

9

Njerëz të famshëm, që janë bërë të tillë për arritjet dhe talentin e tyre, ndajnë me të gjithë edhe angazhimin e tyre për përmirësimin e jetëssë fëmijëve në mbarë botën. Dhe këta njerëz i janë përgjigjur thirrjes së UNICEF për tu bërë “Ambasadorë të Vullnetit të Mirë “.

Fama e tyre ka disa përfitime të qarta në rolet e caktuara nga UNICEF-it. Të famshmit të tërheqin vëmendjen dhe janë përherë në një pozitëku përqëndrohen sutë e miliona njerëzve. Prandaj dhe angazhimi i tyre, sidomos për nevojat e fëmijëve, ndihmon për të tërhequr vëmendjen e tëgjithëve në fushën e projekteve dhe programeve të jashtëzakonshme, brenda dhe jashtë vendit ku ata jetojnë. Ata, në këtë mënyrë, bëjëpërfaqësime që kanë impakt të drejtpërdrejtë edhe në sferën e vendimmarrësve që kanë dhe më tepër forcë për të ndryshuar gjërat. Ata mundta përdorin talentin dhe famën si avokatë për fëmijët duke mbështetur UNICEF-in në misionin për ti siguruar çdo fëmije në botë të drejtën përshërbim shëndetësor, atë për arsim, për barazi dhe mbrojtje.

Një nga Ambasadorët më të vjetër, më tëpërkushtuar dhe më të nderuar, është dhedo të mbetet kineasti dhe regjizori RichardAttenborough. Ai ka patur një bashkëpunimtë gjatë, të frytshëme dhe të shquar meUNICEF-i.

Zoti Attenborough u bë ambasadori iVullnetit të mirë në 27 tetor 1987 dhe përdorimundësitë e tij për të bërë të njohura që atëvit, programet e UNICEF-it, gjatë xhirimit tëfilmit “Gandhi” në Indi dhe “Liria” nëZimbabve. Duke përfituar direkt ngapremierat, UNICEF dhe regjizori siguruanmbledhjen e fondeve të veçanta nga të dyja

“Ne nuk mund të bëjmë një sy qorr përdhjetra e mijëra fëmijë të vegjël që vdesinçdo ditë në botën e zhvilluar kryesisht ngashkaqet që janë të parandalueshme. ” Kadeklaruar ylli britanik i futbollit David

Beckham, i admiruar nga tifozët e gjithëbotës. Më 10 janar 2005 ai është emëruarambasador i UNICEF-it për programin ezhvillimit të sporteve.

Me mbështetjen e tij për UNICEF-i, nëbashkëpunim edhe me Mançester FootballClub ka filluar ka filluar një program për tërritur ndërgjegjësimin dhe rritjen e fondevepër krijimin e programeve të arsimit dhe

rekreative të futbollit për fëmijët në mbarëbotën. Në korrik 2001 ai, së bashku me meekipin e Manchester, vizitoi në TajlandëQendr Kredtrakarn, që merret me fëmijëtviktima të shfrytëzimit dhe trafikimit. Kamarrë pjesë gjithashtu në shumë fushata eprojekte të UNICEF-it si për të ndihmuarfëmijët e prekur nga cunami i vitit 2004 nëOqeanin Indian ku ndihmoi në ngritjen efondeve për një apel televiziv të një njoftimitë shërbimit publik, një vlerë e rëndësishmenë këtë fushatë.

Beckham ka vepruar edhe në fushatënkundër AIDS-it dhe mori pjesë në serinë efilmave për të promovuar mesazhet e këtyrefushatave duke ndihmuar financiarisht,sëbashku me gruan e tij, këngëtaren e njohurViktoria, duke mbështetur këtë fushatë. Aika udhëtuar në Sierra Leone (2008 ) për tërritur vëmendjen për kushtet e tmerrshmetë mbijetesës së fëmijëve të këtij vendi. Aika ngritur dhe David Beckham FutbollAkademia në Londër dhe Los Angeles përnxitjen e zhvillimin e aftësive të lojtarëve tërinj të futbollit.

Jackie Chan, aktor me famë botërore,ekspert i artit luftarak dhe hipnotizues komik,është i njohur edhe për përdorimin e statusittë tij si person i famshëm si një mjet për punëne shërbimeve humanitare dhe publike. Gjatënjë vizite në Kamboxhia në prill 2004, z. Chan

u emërua si Ambasador i UNICEF-it. Ai ështënjë frymëzim për të rinjtë dhe një avokatbindës për të drejtat e fëmijëve. Në misionete tij të UNICEF-it, ai jep ndjeshmëri dheshpresë për fëmijët në përballjen me një të

Klubi i futbollit Barcelona dhe UNICEF kanë krijuarnjë bashkëpunim të frytshëm. Emri dhe logoja eUNICEF-it janë vendosur në bluzat e klubit, si dheFondacioni FCB vazhdon të mbështesë programet eUNICEF-it për fëmijët në Afrikë.

Lionel Messi, lojtari i njohur i FC Barcelona ka punuardhe punon për të nxjerrë në pah sfidat me të cilatpërballen fëmijët e veçanërisht ata që janë të pambrojtur. Ai ka bashkëpunuar me UNICEF-in në një sërëaktivitetesh që kanë për qëllim mbështetjen e fëmijëve etë drejtat e tyre.

Këngëtari me famë botërore Ricky Martinështë një mbrojtës i pasionuar e të drejtavetë fëmijëve. Më 3 dhjetor 2003, ai u emëruaAmbasador i UNICEF-it. Por lidhjet e tij meorganizatën janë që nga 1984, si anëtar iMenudo, një shoqatë që mbështet punën eUNICEF-it.

Në rolin e tij si ambasador, Ricky Martinka mbështetur përpjekjet e UNICEF-it për tëluftuar për të drejtat e fëmijëve, veçanërishtnë fushën e trafikimit të fëmijëve. Z. Martinbërë një kërkesë në Kombet e Bashkuara nëtetor 2004 për ndihmë ndërkombëtare në

Aktori anglez Orlando Bloom u emëruaAmbasador i Vullnetit të mirë i UNICEF më12 tetor 2009, si mirënjohje për angazhimine tij për të drejtat e fëmijëve në mbarëbotën.

Z. Bloom ka mbështetur UNICEF-in qënga viti 2007, kur ai vizitoi shkollat nëzonat të largëta të Kaski dhe Chitëan nëNepal, dy nga më të varfrat e këti vendi. Ai

UNICEF DHE AMBASADORET E VULLNETIT TE MIRE

këto filma. Vetëm premiera e “Gandhi”,siguroi, për shembull, mbi 1 milion dollarë.

Në tetor dhe nëntor 1994, ZotiAttenborough ndërmori një mision të gjerënë Afrikë. Ai u kthye në Afrikën e Jugut nënëntor 1995, pasi kishte ratifikuar Konventënmbi të Drejtat e Fëmijës, për të cilën ai kishtebëre fushatë në vizitën e tij të mëparshme. Në dhjetor 1998, ai sëbashku me DrejtorinEkzekutiv të UNICEF, K. arol Belami, moripjesë në fushatë “State of Chilfren” për tëpublikuar qëllimet e saj në mediat e gjithëbotës. Në prill 2000, ai, megjithë moshën ethyer, vizitoi Mozambikun pasi ajo ishteshkatërruar nga përmbytjet dhe krijojë njëfond të përbashkët nga UNICEF dhe gazetaObserver e Mbretërisë së Bashkuar. Ai kavizituar edhe disa projekte të mbështetur ngaUNICEF në Tajlandë. Ai ka punuar pa pushimpër UNICEF-i dhe mbështetjen e madhe përavokacinë, mbledhjen e fondeve të përçuarçështjet e fëmijëve në krye të agjendës politikeboterore dhe median.

LORD RICHARD ATTENBOUGH DAVID BECKHAM

ardhme të pasigurtë për shkak të vështirësiveekonomike, përvojat e HIV-AIDS,diskriminimit apo të fëmijëve invalidë ngaplagët e minave. Përpjekjet e tjera të bami-rëse të tij, veç veprimtarisë me UNICEF, ikryen në Jackie Chan Fondacioni në HongKong, themeluar në 1988, e cila ofron bursadhe mbështetje për njerëzit e rinj, dhe siguronshërbime mjekësore dhe ndihmë për viktimate fatkeqësive natyrore. Në 2005, ai themeloiFondacioni Zemra e Dragoit për të ndihmuarfëmijët dhe të moshuarit në zonat e thella tëKinës.

Në misionin e tij të fundit, në TimorinLindor, ai bëri një takim me të rinj studentëpor dhe jashtëshkollotrë, me qëllim largiminnga rruga të fëmijëve dhe pjesëmarrjen e tyrenë mësimin e arteve luftarake të lindjes, simjete për bashkimin dhe paqen midis tyre.

luftuar turizmit seksual si pjesë e një panelindërkombëtar të bamirësve, dedikuaredukimi dhe parandalimin e trafikimit tëfëmijëve. Ai bëri një fushatë të gjerë nëmedia, në emër të UNICEF-it, për zonat egoditura nga cunami në Tailandë në janar2005. Në angazhimin e tij për të luftuarabuzimin e fëmijëve, ai ka shkuar në Dar Al-Aman, Jordani -korrik 2005, ku ai vizitoi edheQenfren per Sigurine e Fëmijëve në rajonetarabe.

Si president i Fondacionit Ricky Martindhe avokat për mirëqenien e fëmijëve, aiështë shumë aktiv, u bashkua me Aleancënpër t’i dhënë fund skllavërisë dhe trafikimit,i është drejtuar Kongresit Amerikan,Komitetit për Marrëdhënie Ndërkombëtare,për të rritur edhe përpjekjet e tyre për tëdenoncuar dhe t’i japë fund këtij problemimodern. Projektet e tij janë vlerësuar nëshumë veprimtari ndërkombëtare, si nëNismën Globale Klinton, etj.

bëri një fushatë të gjerë për rëndësinë eedukimit të fëmijëve dhe për programet ekanalizimeve e të ujit të zbatuara ngaUNICEF-i në Nepal në përfitim të familjevevendase. Me kërkesën e fëmijëve, aktorindihmoi në ngritjen e një stacioni lokalradio e mori pjesë dhe në emisionet e tij.

Në 2008, Bloom vizitoi Nepalin përsëripër të parë se si UNICEF-i dhe partnerëtkanë siguruar ujë të pastër për fëmijët dhefamiljet. Ai vizitoi gjithashtu qendrënKrasnoselsky në Moskë, një strehë përfëmijët nga familjet ekonomikisht tërrezikuara. Po atë vit ai shkoi në Sarajevë,për të parë dhe ndihmuar gjendjen efëmijëve në vend.

Orlando Bloom, i njohur dhe me filmin“Piratët e Karaibeve” ka thënë se “UNICEFështë i njohur në të gjithë botën për dhëniene ndihmës humanitare. Them se kjoorganizatë më bëri dhe mua për të punuardhe pres për të mësuar e punuar më shumë,por këtë, pa mbështetjen e UNICEF-it unëmund nuk do të mundja në asnjë mënyrë “.

JACKIE CHANLIONEL MESSI DHE BARCELONA

ORLANDO BLOOM

RICKY MARTIN

10

CMYK

Adresa e redaksisë: Ish- klinika qeveritare, shkalla 3, kati IV, TiranëTel.; 04 234 851, Cel.; 068 21 82081 e-mail: ekolevizja@yahoo. com

TIRAZHI: 600 KOPJE

EDITORI – Xhemal MATOKRYEREDAKTOR – Agim DALIPI

S T

A F

I

GRUPIMI “EKOLËVIZJA” Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror,

Shkodër - Fatbardh Sokoli Shoqata e Ruajtjes dhe Mbrojtjes së Mjedisit Natyror, Tirane

- Pranvera Bekteshi Shoqata Kombëtare progresi pyjor – Tirane, Liljana Shehu Albaforest, Tirane, Mehmet Meta Qendra Eden, Tirane - Merita Mansaku Klubi Ekologjik, Krujë - Muharrem Goci Lilium Albanicum, Librazhd- Ferit Hysa Masmedia dhe Mjedisi - Xhemal Mato Qendra Kombëtare e Lëvizjes Ambjentaliste, Tiranë - Haziz

Marku Klubi Ekologjik, Elbasan - Ahmet Mehmeti Instituti i Studimeve të Ambjentit, Tiranë - Agron Deliu Laguna e Kaltër, Orikum - Skënder Mejdiaj Klubi Ekologjik, Librazhd - Naim Disani Forumi për integrimin social, ekonomik e kulturor,

Gjirokastër – Luan Pogaçi

Shoqata Pylli i Blertë - Buçimas, Pogradec - RuzhdiHymetllari

Milieukontakt International, Tiranë – Valbona MAZREKU Shoqata e Përmakulturës, Tiranë - Edlira Mulla Klubi Ekologjik, Tiranë - Fatos Xhemalaj G&G Group, Tiranë - Sazan Guri AULEDA, Vlorë Shoqata Mjedisi Ekologjik dhe Turistik Lura, Lurë - Ismail

Hysa Federata e gjuetarëve sportivë të Shqipërisë, Tiranë –

Themi Perri Qendra e konsulencës veterinare dhe sigurisë ushqimore,

Tirane – Gani Moka Klubi Ekologjik, Maliq – Myzafer Gjiriti Shoqata “Natyra për njeriun”, Durrës – Fali Ndreka Instituti Kombëtar për Studime dhe Kërkime të Mjeksisë

dhe Mjedisit “Fillonid Durrachieni” – Flamur Tartari Shoqata “Adriatiku”, Vlorë – Petrit Dërvishi

Shoqata “Miqtë e Thethit”, Shkodër– Dedë Nika Shoqata "PASS”, Majlinda Lleshi Shoqata “Nënujsat” Ened Mato Shoqata “Vazhdon” Gazmend Koduzi Shoqata "EKOLOGJISTI "- Durres, president Bashkim Shyle. EKOMJEDISI, Durres, Presidente Magda CARA Shoqata e Mbrojtjes së Peizazheve Natyrore në Shqipëri,

Skënder Sala Agjensia Joniane e Mjedisit, Medias dhe Informacionit,

Shkëlqim Hajno Instituti për Mirëqënie dhe Mjedis, Tiranë, Drejtor Ekzekutiv,

z. Ali Lusha Fondacioni: “Instituti i Kërkimeve të Bioteknologji”, Agron

LAMKO Qendra e Studimit të Burimeve Natyrore, Sherif LUSHAJ Instituti i Politikave Mjedisore, Edvin Pacara Zyra e Monitorimit Ambjental, Shoder, Zamir LLAZANI. Instituti për Mirëqënie dhe Ambient, Luan LUSHA Instituti për Mirëqënie dhe Ambient, Luan LUSHA

KY NUMER I GAZETES "EKOLEVIZJA"SPONSORIZOHET NGA PROJEKTI COMBI -

"SHQIPERIA IME E PASTER DHE E BUKUR",MUNDESUAR NGA UNICEF, MBESHTETUR

NGA AMBASADA HOLLANDEZE

Industria e pijeve alkoolike nëSHBA prodhon çdo vit 224miliardë shishe plastike dhekanaçe dhe shumica e tyrepërfundon në koshat e plehravedhe landfield-e. Mesatarja ericiklimit të konteinerëve të pijevejoalkoolike në Shtetet e Bashkuaraështë 34% dhe vetëm 25% eshisheve plastike (polyethyleneterephthalate -PET) riciklohen.Ekspertët thonë se vështirësia epërpunimit të tyre qëndron sepseshishet konsumohen gjatë lëvizjese hidhen në vende ku shpesh nukka konteinerë të posaçëm.

Kompania e pijeve joalkoolikePepsi Cola ka treguar vullnetin esaj per te ndihmuar në riciklimin eshisheve te saj plastike dukebashkëvepruar me grupeambjentaliste dhe biznesin e

Në Westminster, qytet i vogëlpranë Londrës, në prill të çdo vitizhvillohet një garë maratone meshumë pjesëmarrës. Siç bëhetzakonisht në garat e gjata,përgjatë itinerarit vendosen pikashpërndarjeje me pije përpjesëmarrësi në garë, kryesishtujë në shishe plastke. Të gjithakëto përfundojnë në rrugë ku Ihidhen gjatë vrapimit.

Këshilli i qytetit, për këtë vit,ka vendosur që këto të mblidhengjatë 42 kilometrave të garës,Brenda e, sidomos jashtë qytetit,ku dhe nuk pastrohen apomblidhen duke përfunduar nëkanalet e rrugëve. Ata mblodhën

Shteti i Floridës, në partneritetme katër grupe private, ka nisur njëfushatë ndërgjegjësimi përriciklimin e plastikës që përfshinedhe një faqe interneti ku banorëte mund të gjejnë të dhëna për rreth1600 pika të grumbullimit të saj.

Fushata u nis në një konfe-rencë për shtyp Ditën e Tokësnga Governatori C. Crist në Aideklaroi se kjo fushatë ështëkrijuar për të ndihmuar nëedukimin e konsumatorëve si përripërdorimin dhe për të zvogëluarpërdorimin e plastikës, qese,shishe etj. . dhe se si të riciklojnë.

Fushata edukative është hapii parë e marra nga shteti,nëpërmjet Departamentit tëMbrojtjes së Mjedisit i cili kapropozuar edhe një taksë prej 5-qind për qeset plastike dukefilluar nga viti 2011 dhe ndalimin

e tyre përfundimtar në 2015. Faqja e interneti jep

gjithashtu këshilla jo vetëm përriciklimin por edhe parandalimine ndotjes dhe ripërdorimin eprodhimeve plastike. Po ashtu,edhe shteti i Kalifornisë, i shquarpër vendime të rëndësishmemjedisore në vitet e fundit, kandërmarrë një fushatë të re përriciklimin e plastikës e grumbullimine saj. “Ne jemi të kënaqur që tëjemi një pjesë e këtyre ngjarjeveqë do të ndihmojnë më tej edukimine konsumatorëve për riciklimin eplastikës, ” tha Shari Jackson,drejtor i grupit privat PBA,pjesëmarrës në këtë fushatë. Kygrup, në partneritet me agjensitshtetërore të ndryshme nëKaliforni, ka vendosur 700 kazanëpër grumbullim të diferencuar nërreth 20 plazhe.

QENI QE RICIKLON Një qen Labrador ka ndihmuar në riciklimin e 30 mijë shisheve plastike.

Kjo ndodh në Pontypool, Uells – Angli. Të zotët e tij i kanë mësuar dhekthyer në zakon që, sa herë dolin shëtitje me të, ai të mbledhë shshetplastike të hedhura duke ja çuar atyre për ti hedhur në vendet e posaçmetë grumbullimit. Pronarja e tij, Sandra Gilmore, një aktiviste e mjedisit,thotë me shaka se nga ai duhet të mësojnë dhe njerëzit. Qenin, ndërkohëe kanë kthyer në mascot-simbol të pastërtisë së qytetit she kanë ideuardhe krijuar një serial vizatimor me të dhe me personat më të spikatur nëgrumbullimin e plastkës në qytet.

KU QENDRON RICIKLIMI?-Në mospërdorimin e

mbetjeve;- Në grumbullimin e materialeve

të ripërdorëshme;- Në hedhjen e mbetjeve në të

njëjtin kosh;

CILI NGA KETO OBJEKTEESHTE I RICIKLUESHEM ?- Kutitë e lëmgjeve Tetra pak;- Gotat, pjatat e plastikës;- Letra e printerit;

PEPSI COLA PER RICIKLIMIN

riciklimit. Ajo ka krijuar partneritetme Waste Management (DrejtoriaFederale e Mbetjeve Urbane ) dhegrupin ambjentalist (OJQ), KeepAmerica Beautiful Inc, duke krijuar

një system faturash për blerësit epijeve dhe ndërtimin e 3000 kioskavetë posaçme, me synimin që të arrijnënjë shkallë riciklimi deri në 70%(rreth 400 milion shishe e kanaçe).Kioskat. të quajtura “DreamMachines” –“Makinat e Endrrës”,do të vendosen në karburantët,marketed he hapësira të tjera.

Makina në vetevete është një“blerëse” e shisheve dhe kanaçeveduke dhënë në këmbim biletakinemaje, kupona karburanti osebono me pikë për blerje tëprodhimeve të Pepsi Cola. Programiparashikon edhe bashkëpuniminme grupin mjedisor Keep AmericaBeautiful Inc. për të vendosur edhe4, 000 konteinerë tradicionalë përmbledhjen e shisheve në parqetamerikane dhe vende të tjerapublike.

MARATONA QE GRUMBULLOI50 MIJE SHISHE PLASTIKE

mbi 50 mijë shishe plastike me njëpeshë prej 2 ton, si dhe 1. 5 tonkanaçe, që u dërguan në fabrikate riciklimit. Këshilli ka vendosurta shtrijë këtë edhe për biletat etranve që hidhen në dalje tëstacionit, duke pastrua kështuedhe sheshin përkatës.

SHTETI DHE RICIKLIMIQUIZ EKOLOGJIK

KOLEGJET AMERIKANE DHE RICIKLIMIKolegjet amerikane në të gjithë vendin janë duke

u përgatitur për tu diplomuar. Për vite, kampe të eko-ndërgjegjsimit, të krijuara prej tyre, janë përpjekurpër të zvogëluar ndikimin mjedisor, duke përdorurmë pak energji elektrike, shtypjen e programeve nëletër të ricikluar ose në grumbulimin e plastikës përriciklim. Tani, edhe shkollat janë hedhur në veprimtaripër “opsione të gjelbër”, duke filluar nga qeset që

treten shpejt në tokë e deri te riciklimi i shisheve plastike që mund tëripërdoren apo riciklohen. Një e veçantë e këtij viti ishte se edhe“kapelet” akademike që hidhen në ajër ditën e diplomomit duhet tëjenë të riciklueshme.

JO VETEM PER KURIOZITET