WOJEWÓDZKI KONKURS Z JĘZYKA POLSKIEGO · Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2014/2015 - etap wojewódzki 3 Zadanie

Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2014/2015 - etap wojewódzki

1

Pieczęć Kod ucznia Wypełnić po rozkodowaniu pracy! (imię i nazwisko) Razem pkt.

WOJEWÓDZKI KONKURS Z JĘZYKA POLSKIEGO

DLA GIMNAZJALISTÓW

WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO - MAZURSKIEGO

ETAP WOJEWÓDZKI Drogi Uczniu!

Witaj na wojewódzkim etapie Konkursu z Języka Polskiego. Przeczytaj uważnie instrukcję

i postaraj się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania. Arkusz liczy 12 stron i zawiera 19 zadań, które mają różną formę i różny

stopień trudności.

Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny.

Jeżeli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji Konkursowej.

Nie wpisuj swojego imienia i nazwiska!

Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.

W zadaniach zamkniętych tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

Wstaw krzyżyk w kwadracik obok wybranej odpowiedzi. W razie

pomyłki złą odpowiedź otocz kółkiem, a następnie zaznacz krzyżykiem

prawidłową.

Rozwiązania zadań otwartych zapisz czytelnie i starannie

w wyznaczonych miejscach. Jeśli pomylisz się, przekreśl błędną

odpowiedź i zapisz poprawne rozwiązanie obok. Nie używaj korektora!

Pamiętaj, że w zadaniach krótkiej odpowiedzi błąd językowy

dyskwalifikuje przyznanie punktu.

Pracuj spokojnie, ale jednocześnie kontroluj upływ czasu! Rozsądnie

gospodaruj czasem przeznaczonym na pisanie testu. Jeżeli zadanie

sprawia Ci kłopot, wróć do niego na koniec.

Brudnopis nie podlega ocenie.

Pracuj samodzielnie.

Powodzenia!

14 lutego

2015 r.

godzina 10.00

Czas pracy:

90 minut

Liczba punktów

możliwych

do uzyskania:

45


2

Przyjrzyj się uważnie reprodukcji obrazu i wykonaj związane z nim zadania.

TEKST ŹRÓDŁOWY NR 1

Auguste Renoir, Dwie dziewczyny przy pianinie, 1892

http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online/search/459112

Do rozwiązania zadań od 1. do 3. wykorzystaj TEKST ŹRÓDŁOWY NR 1.

Zadanie 1. (0–2)

Scharakteryzuj kolory, którymi posłużył się malarz w obrazie Dwie dziewczyny przy

pianinie i określ, jaką te kolory pełnią funkcję.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. (0–2)

Co przemawia za tym, by bohaterki obrazu Augusta Renoira nazwać przyjaciółkami?

Wymień dwa elementy tego dzieła sztuki, które na to wskazują.

1. ………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

2. ………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online/search/459112


3

Zadanie 3. (0-2)

Rozważ, czy obraz Augusta Renoira może zachęcać do zawiązywania przyjaźni.

Uzasadnij dwa odmienne stanowiska, podając po jednym argumencie.

Stanowisko 1. i argument:

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Stanowisko 2. i argument:

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………


Myśli na temat przyjaźni wybitnych twórców literatury.

Safona

Przyjaźń jest subtelną rozkoszą szlachetnych dusz.

Voltaire

Wszystkie wielkości świata nie są warte tyle, co dobra przyjaźń.

Ignacy Krasicki

Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela.

Adam Mickiewicz

Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.

Stanisław Lec

Trzeba wielu lat, by znaleźć przyjaciela, wystarczy chwila, by go stracić.



4

Zadanie 4. (0–4)

Nazwij wszystkie powyższe myśli właściwym terminem i objaśnij jego znaczenie oraz

wymień dwie cechy językowo-stylistyczne charakterystyczne dla sposobu sformułowania

tych myśli.

Termin

Znaczenie

Dwie cechy

językowo-stylistyczne

1.

2.

Zadanie 5. (0–1)

Podaj tytuł utworu, z którego pochodzi jedna z podanych wcześniej myśli

(tekst źródłowy nr 2). Do jakiego gatunku literackiego należy ten utwór?

Tytuł: ………………………………………..

Gatunek literacki: ……………………….....

Zadanie 6. (0–2)

Napisz dwie własne myśli na temat, czym jest przyjaźń i czym ona nie jest.

1…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

2 ……………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………


5

Zadanie 7. (0–2)

Jaki zabieg stylistyczny wykorzystał Stanisław Lec, by wyrazić swoją myśl? Nazwij

i objaśnij ten zabieg.

Myśl Stanisława Leca: Trzeba wielu lat, by znaleźć przyjaciela, wystarczy chwila, by go

stracić.

Nazwa zabiegu

stylistycznego

Objaśnienie, na czym zabieg stylistyczny polega.

Zadanie 8. (0–1)

Wszystkie przytoczone myśli (tekst źródłowy nr 2) są wyrażone lapidarnie. Objaśnij

znaczenia tego słowa.

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………

Zadanie 9. (0–1)

W przysłówku lapidarnie wskaż podstawę słowotwórczą i formant.

Podstawa słowotwórcza Formant

Przeczytaj uważnie poniższy tekst i wykonaj związane z nim zadania.


Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, fragmenty

Bo Rudy był w istocie człowiekiem dobrym. Żenująco delikatnym wobec przyjaciół.

Gdy kiedyś miał w dyskusji ideowej wystąpić przeciw najbliższemu przyjacielowi, zwrócił

się doń przedtem w cztery oczy. – Zośka, zajmuję odmienne niż ty stanowisko. Czy nie

wyrządzi ci to przykrości, jeśli zaatakuję cię dziś na odprawie? […]

Popołudnie 22 marca 1943 r. spędził Rudy ze swoim przyjacielem. Skończyli

przygotowania do przenoszenia dużego magazynu materiałów wybuchowych, brali udział


6

w dyskusji na temat podjętej w owym czasie przez Szare Szeregi akcji stworzenia

porozumienia międzyorganizacyjnego konspiracyjnych organizacji młodzieżowych i teraz szli

do domów. Rozmawiali o sprawie ostatnio bardzo ich obchodzącej: o formowaniu

osobowości przez wzajemne oddziaływanie; analizowali dodatnie i ujemne wpływy, jakie na

siebie wywierają. Zbliżała się godzina policyjna, trzeba się było rozstać. Rudy był ożywiony

i pogodny. […] Wieczorem przed snem Zośka zatelefonował do Rudego. W ostatnich

miesiącach czuli się ze sobą wyjątkowo dobrze, zgadzali się w poglądach na wypadki, na

ludzi. Pasjonowały ich te same prace, te same zadania. Zapatrzeni byli obaj w te same rzeczy

nieuchwytne a tak ważne, że malały wobec nich wszystkie inne problemy życia. Wymiana

najbłahszych zdań sprawiała im przyjemność. Zośka telefonował bez żadnego powodu – ot

tak, żeby powiedzieć dobranoc. Rudy leżał w łóżku i na bosaka przybiegł do telefonu. –

Dobranoc! – odpowiedział przyjacielowi. […]

Rudy został aresztowany o świcie, a już około godziny siódmej zwoływali się jego

przyjaciele. Byli poruszeni w najwyższym stopniu. Los uderzył w kogoś specjalnie

im bliskiego. Czuli wzburzenie i pustkę, jakby się coś urwało, skończyło, uleciało. W oczach

niejednego z tych młodych mężczyzn, które w ciągu ostatnich miesięcy i lat widziały już

wiele groźnych obrazów – błyszczały łzy.

Uczucie rozpaczy i pustki pod wpływem jednej myśli zmieniło się nagle w uczucie

nadziei. Jeszcze nie koniec! Jeszcze jest szansa, przecież można odbić Rudego! Odbić można

– odbić trzeba! Zośka głośno wypowiada to, co czują wszyscy. – Odbijemy! […]

- Jest! Jest! - wrzeszczy ucieszony głos. – Jest Rudy!

Szalona radość ludzi, połączona z gorączkowaniem bitewnym, nie dostrzega

zielonożółtego koloru twarzy Rudego, zapadniętych policzków, olbrzymiego sińca pod

okiem, sinych uszu i patrzących nieruchomo wielkich, otwartych oczu. Już go porwali na

ramiona i niosą do czekającego samochodu. Rudy jęczy z bólu, samochód rusza. Przyjaciele

nie zwracają uwagi na odbitego, ładują świeżymi magazynkami broń. Dopiero gdy to

zrobione - uśmiechają się do Rudego. Ten spogląda na nich rozwartymi oczyma. Na twarzy

poprzez skurcz maluje się uśmiech. Bierze w dłoń rękę Zośki i trzyma mocno. Dłonie ma

czarne i spuchnięte. Szepcze: - Tadeusz, ach Tadeusz, gdybyś wiedział… Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec, Katowice 1982.


Zadanie 10. (0–1)

Przedstaw dwa przykłady świadczące o tym, że Rudemu i Zośce chwilami udawało się

zapomnieć o grozie wojny.

1. ………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………


7

Zadanie 11. (0- 3)

Oceń, które stwierdzenia dotyczące przyjaźni, jaka łączyła Rudego i Zośkę, są

prawdziwe, a które fałszywe. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub F – jeśli

jest fałszywe.

L.p. Stwierdzenia na temat przyjaźni Rudego i Zośki.

1. Szczera przyjaźń Rudego i Zośki polegała na zaufaniu oraz wspólnocie

zainteresowań i poglądów na świat. P F

2. Uczucie przyjaźni wyzwalało w bohaterach wiarę w istnienie dobra

mimo realiów wojennych. P F

3. Dyskusje, jakie prowadzili przyjaciele, zdradzały, że marzą o roli

przywódców w młodzieżowych organizacjach konspiracyjnych. P F

4. Przyjaźń bohaterów sprzyjała ich dojrzewaniu do heroicznych czynów

i odpowiedzialności za ojczyznę. P F

5. W przyjaźni bohaterów liczyła się brawura i chęć wyróżnienia się

w podejmowanych akcjach przeciw hitlerowcom. P F

6. W przyjaźni bohaterów wzrusza potrzeba bliskości i wzajemnej troski

o siebie. P F

7. Przyjaciele świadomie oddziaływali na siebie, by kształtować swoje

charaktery. P F

8. Rudy w celu pogłębienia przyjaźni z Zośką zgadzał się z nim bez reszty

we wszystkich sprawach. P F

Zadanie 12. (0–2)

Określ funkcje zdań wykrzyknikowych występujących w przytoczonych fragmentach

Kamieni na szaniec.

Fragment Funkcja zdania wykrzyknikowego

Fragment 1.

Jeszcze nie koniec! Jeszcze jest szansa,

przecież można odbić Rudego! Odbić można

– odbić trzeba! Zośka głośno wypowiada to,

co czują wszyscy. – Odbijemy!

Fragment 2.

- Jest! Jest! - wrzeszczy ucieszony

głos. – Jest Rudy!


8

Zadanie 13. (0–2)

Dlaczego pisarz wprowadził czas teraźniejszy do narracji w ostatnim fragmencie

przytoczonego tekstu Kamieni na szaniec? Przedstaw dwie funkcje tego zabiegu

artystycznego.

1. …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

2. …………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Zadanie 14. (0–2)

Zapoznaj się z opinią Krystyny Heske-Kwaśniewicz na temat znaczenia powieści

Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego.

Nie każda książka staje się legendą. To przywilej tekstów wyjątkowych, które tak

mocno wrastają w świadomość narodową, że zaczynają nią rządzić. Takie są właśnie

„Kamienie na szaniec”, książka, która w sposób decydujący wpłynęła na historyczną

i moralną wizję lat 1939-1945, stała się epitafium1 i testamentem.

1epitafium - «napis nagrobkowy lub wiersz poświęcony osobie zmarłej»

Przedstaw po jednym argumencie uzasadniającym, że Kamienie na szaniec stały

się epitafium i testamentem.

Teza Argument uzasadniający

Kamienie na szaniec

są epitafium.

Kamienie na szaniec

są testamentem.


9

Zadanie 15. (0–1)

Jakie znaczenie miało ukazanie się dwóch pierwszych wydań Kamieni na szaniec

w czasie wojny (w lipcu 1943 r. i w 1944 r.)? Odpowiedz jednym zdaniem złożonym

współrzędnie.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………


Dorota Zdunkiewicz-Jedynak, Etyka komunikacji językowej

Podstawą dla etyki komunikacji jest kwestia prawdziwości wypowiedzi.

W powszechnym odczuciu mówienie prawdy nie tylko polega na mówieniu rzeczy zgodnych

z rzeczywistością, lecz zakłada wiarę mówiącego w to, że jego słowa odzwierciedlają

rzeczywistość […].

Chociaż w powszechnym odczuciu wypowiadanie zdań fałszywych jest największym

grzechem przeciw zasadom etyki w komunikacji międzyludzkiej i informacja niezgodna

z prawdą jest wartościowana negatywnie, to ostatecznie na ocenę etyczną całej wypowiedzi

mają wpływ jeszcze inne czynniki, np. pobudki, z jakich działa nadawca, a przede wszystkim

chęć odbiorcy usłyszenia prawdy. Od samej prawdomówności istotniejsza jest postawa

mówiącego: […] czy zdolny jest do empatii, czyli współodczuwania itp.

Pogwałcenie zasady prawdomówności może być motywowane grzecznością

(np. przekonywanie gości, że nie przeszkadzają, podczas gdy w rzeczywistości ich wizyta nie

jest nam na rękę, albo chwalenie prezentu, który nam się wcale nie podoba). Uprzejmość,

zasady dobrego wychowania nakazują, by utwierdzać partnera w przekonaniu, że akceptuje

się jego racje – z tego punktu widzenia najlepiej byłoby się zawsze z rozmówcami zgadzać.

Dylemat wyboru pomiędzy grzecznością za cenę fałszu i wiernością własnym

przekonaniom za cenę nieuprzejmości pomagają rozwiązać w praktyce takie wyrażenia

językowe, jak: do pewnego stopnia, nie do końca, niezupełnie. Ułatwiają one mówiącemu

ucieczkę przed jawnym odrzuceniem rozmówcy i przekazanie niezgody w formie

łagodniejszej, bardziej życzliwej. Warto ich używać, pamiętając jednak, że takie wyrażenia

łagodzące nierzadko utrudniają lub wręcz uniemożliwiają odbiorcy odczytanie naszych

intencji. Zachowanie więc właściwych proporcji pomiędzy otwartością intencji

a uprzejmością jest konieczne, choć wymaga wielu wysiłków.

Zwykle uważa się, że właściwe użycie języka w wypowiedzi to użycie zgodne

z normą poprawnościową i stylistyczną danej odmiany języka. Biorąc pod uwagę

perspektywę etyczną, właściwe użycie języka trzeba rozumieć szerzej – objąć nim także

z jednej strony obowiązek nadawcy bycia szczerym (o czym pisano wyżej), z drugiej zaś

prawo odbiorcy do poczucia bezpieczeństwa w trakcie kontaktu językowego. Wszak zgodnie

chyba z powszechną intuicją jako w pewnym stopniu dewiacyjne odbierane są wypowiedzi

nieszczere (dotyczy to stwierdzeń, obietnic, zamiarów, rad, pytań), ale i wypowiedzi

narzucające poglądy. Elżbieta Wierzbicka, Adam Wolański, Dorota Zdunkiewicz-Jedynak,

Podstawy stylistyki, Warszawa 2008, s. 44-46.



10

Zadanie 16. (0–1)

Mówiący nie przestrzega zasady mówienia prawdy, gdy

A. informacja odzwierciedla rzeczywistość.

B. treść informacji wynika z empatii nadawcy dla odbiorcy.

C. informacja jest zgodna z chęcią usłyszenia prawdy przez odbiorcę.

D. treść informacji wynika z intencji nadawcy, by sprawić przyjemność odbiorcy.

Zadanie 17. (0–1)

W komunikacji międzyludzkiej wyrażenia językowe: do pewnego stopnia, nie do końca,

niezupełnie

A. łagodzą przekazywaną informację.

B. ożywiają przekazywaną informację.

C. nadają wyrazistość przekazywanej informacji.

D. czynią przekazywaną informację efektowną stylistycznie.

Zadanie 18. (0–2)

Przyjaciele często obiecują sobie mówić szczerze na wszystkie tematy.

Sformułuj dla nich dwie praktyczne rady, których zaakceptowanie pomoże im

we właściwy pod względem etycznym sposób używać języka. Każdej radzie nadaj postać

zdania złożonego.

1. ………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

2. ………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….


11

Zadanie 19. (0 – 13)

Napisz rozprawkę na temat: Czym dla człowieka jest przyjaźń? Rozważ problem,

odwołując się do dwóch wybranych utworów literackich, jednego pozaliterackiego

tekstu kultury (np. spektaklu teatralnego, filmu, rzeźby, plakatu, obrazu…) i własnych

doświadczeń.

Twoja praca powinna zająć co najmniej połowę wyznaczonego miejsca.

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………


12

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………


13

Brudnopis

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………

Documents

WOJEWÓDZKI KONKURS Z JĘZYKA POLSKIEGO · Konkurs z języka polskiego dla uczniów gimnazjum województwa warmińsko-mazurskiego w roku szkolnym 2014/2015 - etap wojewódzki 3 Zadanie