Mësimi 1

Bazat e Ruterit

Router juaj është lidhës që mban në rrjetin tuaj në shtëpi së bashku. Ajo lidh të gjithë kompjuterat tuaj me njëri-tjetrin, qoftë përmes kabllove Ethernet apo një lidhje wireless. Një router është ndryshe në krahasim me modemin: modemi juaj ju lidh me internetin, ndërsa routeri juaj lidhe kompjuterat tuaj me njëri-tjetrin. Kur ju lidhni routerin tuaj në modemin, atëherë ju jeni në gjendje për të ndarë këtë lidhje interneti me të gjithë kompjuterat në

rrjetin tuaj. Ndonjëherë modemi do të vijë me router te ndërtuar në të, por kjo nuk është gjithmonë e thene.

Pajisjet që lidhen me routerin tuaj – janë: kompjuterët, tableta, smartphones, DVR-t, sistemet e lojërave, dhe kështu me radhë, keto janë quajtur klientët. Çdo klienti në rrjet i është dhënë një adresë IP, e cila ndihmon trafikun e routerit tuaj në mënyrë të drejtpërdrejtë. Klientët në kuadër të rrjetit do të merrin një adresë IP lokale, ndërsa modemi juaj merr një adresë IP globale. IP adresat globale janë si adresat e rrugës, ndërsa adresat IP lokale janë si numrat e apartamenteve: një ju lejon të gjeni ndërtesën në lidhje me pjesën tjetër të botës, ndërsa të tjera ju lejon të gjeni vend të veçantë brënda kompleksit. Këto adresa sigurojne qe informacioni nga bota e jashtme te shkoje në kompjuterin e duhur, brenda në rrjetin tuaj.

Routers kanë një numër të karakteristikave të ndryshme, kështu që ne do të kalojnë nëpër disa nga specifikat më të zakonshme te routerit dhe se si ato ndikojnë në rrjetin tuaj në shtëpi.

Wired vs Wireless

Ju do të dëshironi të hardwire çdo kompjuter që nuk ka nevojë për të lëvizur shpesh, si një desktop, pasi lidhjet Wired janë të shpejtë, të besueshme, dhe të lirë. Ata janë larg prej ides për pajisje që ju të mund të lëvizin përreth, si laptopë, kështu që për keto pajisje ne përdorim një lidhje pa tel (i njohur zakonisht si Wi-Fi). Wi-Fi është më shumë se e mjaftueshme për të

1

shfletuar internetin, edhe pse lidhjet Wired janë ideale nëse ju jeni duke transferuar fotografi të mëdha, lojra, video chat, ose video streaming.

Shumica e njerëzve kanë një përzierje të pajisjeve Wired dhe pa tel në rrjetin e tyre, kështu që shumica e diskutimit tonë sot do të fokusohet në wireless routers. Për sa kohe wireless routers të lejon të dya lidhjet Wired dhe pa tel, ju mund të lidheni me tel kur është e nevojshme, dhe të lidheni mbi Wi-Fi kudo here.

Wireless Throughput

Throughput është shpejtësia me të cilën një router mund të transferoje të dhënave. Shpejtësia e transferimit e lidhjes tuaj pa tel është e varur në standardin wireless që përdor. Standardet më të zakonshme sot janë 802.11g dhe 802.11n (e njohur respektivisht edhe si “G wireless” dhe “wireless N”). Wireless N është më e shpejtë se sa wireless G, edhe pse routerat që kane wireless N janë edhe më të shtrenjta. Shumica e pajisjeve të reja, si: smartphones dhe laptopë-t kane wireless N.

Routeri juaj nuk është e vetmja gjë që përcakton shpejtësinë e wireless-it: ju duhet te dini gjithashtu llojin e saktë të kartë wireless në kompjuterin tuaj. Nëse ju keni një laptop të vjetër, ai mund të ketë brenda një kartë të vjetër wireless G, do të thotë se nuk mund të përfitoni nga shpejtësi wireless N. Nëse ju keni një përzierje të kompjuterëve N-dhe G-të, ju mund ta ktheni në një funksion wireless N te quajtur “Mënyrat mikse”, e cila do të ju lejoje të përdorni të dy në të njëjtin rrjet. Ju do të merrni shpejtësi më të shpejtë për klientët wireless N dhe shpejtësi të ngadalte për klientët wireless G. Thuhet, se duke patur dy pajisje N dhe G në të njëjtin rrjet mund të ulë shpejtësin në të gjithë rrjetin, madje edhe në mes të një router wireless N dhe kompjuteri wireless N. Pra, nëse ju doni shpejtësi sa më te shpejtë të jetë e mundur, ju ndoshta do iu duhen të gjitha pajisjet wireless N në atë rrjet.

Wired Throughput

Gjysma e Wired routers vijë në një nga dy shpejtësitë: 10/100 Mbps dhe 10/100/1000 Mbps (e njohur edhe si “gigabit”). 10/100 routers janë më të lira, por nuk do të transferojne të dhënat ndermjet kompjuterave po aq shpejtë sa në ruterat Gigabit. Nëse ju jeni vetëm duke përdorur routerin tuaj për tu lidhur në internet, 10/100 është e mirë, per sa kohe që lidhja juaj e internetit është ndoshta më i ngadalshëm se 100Mbps, do të thotë që ju nuk do të jeni në gjendje ne të vërtetë qe të përfitoni nga shpejtësi e plotë routerit. Nëse jeni duke transferuar të dhëna ndërmjet kompjuterave, ju do të dëshironi të zgjidhnit një router gigabit, pasi ajo do të transferojë të dhënat shumë më shpejt se një model 10/100.

2

Shtrirja (range)

Router Wireless mund të arrijnë vetëm distance te shkurtra deri më tani. Nëse ju keni një shtëpi të madhe dhe e keni routerin nga njëra anë, ju mund të mos jetë në gjendje të hyni në rrjet nga ana tjetër e shtëpisë. Diapazoni juaj, si edhe shpejtësia juaj, përcaktohet nga standardet wireless që ju përdorni. Wireless N ka një diapazon më të gjere se wireless G, kështu që nëse diapazoni është i rëndësishem ju do të dëshironit të përdorni wireless N.

Kjo do te thote, që ka shumë mënyra të tjera për të lidhur në rrjetin tuaj nga nje distancë e largët.

Fig. Powerline Fig. Wireless extenders

Wireless extenders  (i quajtur edhe përsëritës wireless-i) janë produktet që ju mund të bleni që, zgjerojne rrjetin tuaj ne nje diapazon me te gjere. Përndryshe, ju mund të bleni një përshtatës Powerline, i cili ju lejon të përdorni instalime elektrike ne shtëpinë tuaj për të lidhur një pajisje të largët deri në routerin tuaj me një kabllo Ethernet (dhe në këtë mënyrë do të marrim një lidhje më të shpejtë se sa wireless-i).

Numri i portave

Routerat kanë dy lloje portash nga mbrapa: portat LAN dhe portat WAN. Portat tuaja WAN lidhen në modemin tuaj (e cila, përsëri, është ajo që lidhet me internetin), ndërsa portet LAN lidh deri në kompjuterat tuaj dhe klientëve të

3

tjerë. Shumica e routerave kanë një port WAN, por do të iu duhen po aq shume portat LAN sa pajisje Wired keni. Nëse keni me shume pajisje Wired se mund të lidhen në një router, ju mund ti lidhni te gjitha ato me përdorimin e një Wired switch. Një switch është një pajisje shtese për routerin tuaj: kjo ju lejon qe të vihet në prizë më shumë pajisje sesa router lejon fizikisht.

Brezi i frekuencave

Routerat Wireless transmetojne në brezin e radio frekuencave, dhe shumica e ruterave Wireless N mund të transmetojne në dy breza frekuencash. Këto janë quajtur, në mënyrë të përshtatshme, routerar me brez te dyfishtë. Routerat dhe kompjutera e vjeter veprojë mbi një brez te vetem 2.4GHz, ndërsa routerat me brez te dyfishte lejojnë për të dy brezt, per ate 2.4GHz dhe brezin 5GHz. Brezi 5GHz është e mire, pasi ajo ka më pak ndërhyrje, pasi shumica e pajisjeve të tjera si ato Bluetooth, telefonat pa tela dhe mikrovalët veprojë mbi brezin e frekuecave 2.4GHz.

Dobësitë kryesore te brezit te frekuencave 5GHz është se, përdor një frekuencë më të lartë, dhe nuk është aq i mirë në muret me trashesi te konsiderueshme. Si e tillë, në qoftë se ju e perdorni routerin tuaj në frekuencen 5GHz, ju mund të keni një diapazon më të shkurtër se ne rastin kur ju do ta perdornit atë në brezin e frekuencave 2.4GHz. Përveç kësaj, disa pajisje të vjetra nuk e suportojne brezin 5GHz. Zgjidhje për këtë problem është të përdorni një router të dy-fishte, te cila mund të transmetojnë në të dy brezat në të njëjtën kohë.

Wireless Security

Per sa kohe ju nuk e keni problem qe te huajt te marrin brezin e frekuencave dhe mundesisht te hyne ne dokumentat qe ndodhen ne rrjetin tuaj,ju duhet të mbroni rrjetin tuaj wireless me një fjalëkalim. Aktualisht WPA2 (Wireless Protected Access 2) është lloji më i sigurt i enkriptimit te wireless-it, prandaj sigurohuni që ju të përdorni WPA2 nëse mundeni. Disa pajisje të vjetra wireless nuk e suportojne WPA, në raste te tilla ju do të keni përdornim vetem te WEP (Wired Equivalent Privacy), i cili eshte më

pak të sigurt. Në thelb çdo pajisje e bërë në katër vitet e fundit të suporton enkriptimin WPA2.

4

Nëse jeni duke planifikuar të përdorni routerin tuaj për një biznes të vogël, ju mund të dëshironi të shikoni për një router me funksion "guest network", e cila lejon njerëzit e tjerë për të hyrë në internet, pa i dhënë atyre access të plotë në kompjuterat tuaj dhe ne të dhëna të ndjeshme.

Hackability

Specifika hardware si këto janë të rëndësishme, por routerat sot vijnë edhe me një numer karakteristika software dhe firmware shumë të madh, si:

1. rezerva DHCP,2. cilësisë së shërbimit {Quality of Service (QoS)}, ose 3. firewalls

që mund të bëjë menaxhimin e rrjetit tuaj më të lehtë. Megjithatë, sa me shumë nga këto karakteristika qe nje ruter te kete, aq më i shtrenjtë ka gjasë të jetë ai.

Kur vjen koha për të blerë një router i ri?

Nëse ju keni një router veçanërisht të vjetër, ju mund të lexoni një shumë të informacionit të mësipërm dhe vendos se është koha për ta përmirësuar. Të jetë i sigurt që të shikoni të gjitha informacionet e mësipërme përpara se të bleni një router Wi-Fi ne dyqan: për shembull, në qoftë se keni nevojë qe rrjeti juaj të arrije distanca të gjata, sigurohuni që ju të merrni një router brez te dy-fishte për nje zone maksimal.

Shënim: ndryshe nga shumica e teknologjisë, shqyrtimet (reviews) për ruterat wireless nuk janë për tu besuar. Shumica e routerave kanë një përzierje të komente, si ato me 5-yje: “punon shumë mire” shqyrtimet dhe ato me një yll “ta shpif krejtësisht”, dhe kjo është për shkak se shtëpia e secilit është e ndryshme. Ka kaq shumë faktorë të tjerë që ndikojne në cilësinë e rrjetit, si muret, ndërhyrje nga pajisje të tjera, dhe kështu me radhë, keshtu që ju nuk mund të vërtetoni nga përvoja e dhene e një personi te caktuar. Gjëja më e mirë për të bërë është të percaktoni nevojat tuaja, të bleni një router nga një markë e besuar që i përshtatet këtyre nevojave, dhe ta kthejë atë në qoftë se ajo nuk punon për ju.

5

Mësimi 2

Të kuptuarit e faqes “Admin” të ruterit

Në mësimin e parë të rrjetave, ne pame në bazat e hardware router. Sot ne do tefillojme per te konfiguruar ruterin.

Qëllimi i ketij mesimi është për të marrë gjërat më të rëndësishme të konfigurimit.

Emertimi ruterit tuaj

Ndërsa kjo mund të duket e parëndësishme, janë në fakt disa gjëra që ju duhet të dini në lidhje me emërtimin e routerit tuaj. Për të filluar, emri i routerit tuaj dhe i rrjetit wireless janë të ndryshme. Emërtimi rrjetit tuaj wireless është ne të vërtetë emërtimi i “service set identifier (SSID)”, që transmeton routeri dhe ju e zgjidhni në kompjuterin tuaj, kur ju doni të lidheni me te. Emri i routerit tuaj, megjithatë, është menyra se si ajo është e identifikuar me pajisjet e tjera në rrjet. Në shumicën e rasteve, ky emër është shumë më pak e rëndësishme se ajo që ju zgjidhni për SSID-ne tuaj.

Zgjedhja e SSID-se tuaj mund të jetë e rëndësishme, megjithatë. Duke e lënë atë si default mund të çojë në konfuzion me rrjetet e tjera, kështu që është e rëndësishme të vendosni diçka të veçantë. Ju edhe mund të zgjidhni një emër që është gjysma e parë e një frazë kështu që është e lehtë për ju për të kujtuar. Kjo është, sigurisht, disi më pak të sigurt. Emrat e “zgjuar” mund edhe

6

të dekurajojnë njerëzit rruges duke u përpjekur për të përdorur rrjetin tuaj (p.sh. “c: \ virus.exe”). Ndryshojeni atë për çdo gjë që i përshtatet qëllimit tuaj, por sigurohuni që ju ta ndryshoni atë.

Bazat e konfigurimit dhe sigurise se Wi-Fi

Ka disa gjëra që ju duhet të bëni kur konfiguroni Wi-Fi tuaj dhe ata janë të gjithë shumë te thjeshtë. Së pari, ju duhet të bëni disa rregullime (setup) bazike. Në përgjithësi, ju do të gjeni këto rregullime (settings) në tabelen Wireless në faqen admin te routerit tuaj. Ky është rasti i DD-WRT (http://www.dd-wrt.com/site/index) dhe në ruterat Linksys. Për Dlink ruterat, është në përgjithësi në pjesën Setup nën Wireless Settings. Netgear gjithashtu e quan atë Settings Wireless, dhe Belkin ka tendencë që ta vendose atë nën kreun Wireless por etiketon atë Channel dhe SSID. Ka një numer shumë te madh te kompanive prodhuese te ruterave ne treg, kështu që ne nuk mund ti shkojnë te gjitha, por si ju mund të shihni ata janë mjaft të ngjashme. Ju në pergjithesi kërkoni për fjalën “wireless” dhe te “setup” / ose “settings” një kombinim te till.

Pasi ju jeni atje, gjëja e parë që ju doni të bëni është të zgjidhni SSID tuaj, siç kemi diskutuar në seksionin e mësipërm. Zgjedhja e një kanal wireless është gjithashtu e rëndësishme, por ne do të

7

flasim për këtë në thellësi në mësimin tjetër. Qëllimi është që të marrim kanalin me më pak ndërhyrje, dhe nga që kanali default për shumicën e routers është 6, ka të ngjarë qe të ketë më shumë ndërhyrje në atë kanal. Jeni te lire për të zgjedhur një tjetër tani për tani, ose vetëm rrini me default dhe të shohim se si gjërat do te shkojne. Nëse ju nuk jeni duke marrë sinjal të cilësisë qe ju ishit duke shpresuar, per kete do të flasim ne mesimin tjeter se cfare ju mund të bëni për ta rregulluar kete problem.

Tjetër që ju mund të kenë nevojë për të zgjedhur eshte nje mënyre per të transmetuar. Në shumicën e rasteve ju do të punoni me një router që transmeton te dy 802.11g dhe 802.11n, nëse jo edhe të tjerët po ashtu. Siç kemi diskutuar tek mesimi 1, menyra mixed do të zvogëlojë shpejtësinë disi. Nëse doni ne të vërtetë të maksimilizoni shpejtesine, zgjedhja juaj me e mire eshte duke transmetuar vetëm 802.11n. Megjithatë, nëse keni nevojë me vone per 802.11g, ju do të duhet të zgjedhin mënyrën mixed.

Me pas, kaloni më tej ne seksionin e Security, tek parametrat e wireless-it tuaj. Shumica ruterave do ti ndajnë këto parametra (settings) nga basic channel dhe SSID setup, por disa i mbajne ato së bashku. Nëse ju shikoni një seksion me një etiketë te përafert me “wireless security”, kjo është ajo ku ju mund të shkruani një fjalëkalim. Në përgjithësi WEP është më e lehtë për tu goditur (crack-uar), kështu që duke përdorur WPA2 (ose WPA, nëse WPA2 nuk është një opsion) është një zgjidhje më e mirë. Ju gjithashtu mund të zgjidhni një fjalëkalim shumë të ndërlikuar kur jeni duke përdorur WPA2. Një gjë qe duhet të theksohet është se disa karta Wi-Fi (në kompjuterat tuaj) do të kenë vështirësi te lidhen me një rrjet te sigurt WPA2, me anë të 802.11n kur ju nuk i suportoni shumicen e algoritmeve WPA2. Nëse ju gjeni se ju ose vizitorët kene vështirësi te lidhen me anë të 802.11n, sigurohuni qe të vendosni algoritmet tuaja WPA2 në të dy AES dhe TKIP. Kjo është zakonisht e përfaqësuar si “AES + TKIP” apo diçka e ngjashme.

Ju nuk keni nevojë të ngaterroheni më shumë përtej kësaj për të konfguruar Wi-Fi tuaj dhe te punoj i sigurt. Gjithashtu, ka edhe disa opsione të avancuara me vlerë qe duhen pare, ato do ti shohim në mësimin tjeter.

8

Security Settings

Vendosja e një fjalëkalim Wi-Fi nuk është niveli i vetëm i sigurisë që ju jeni do të ketë në ruterin tuaj, dhe në përgjithësi përcaktimet e ndryshme të sigurisë do të ndahet në seksione të ndryshme. Për shembull, fjalëkalimi per mbrojtjen e faqes admin te ruterit tuaj në përgjithësi do të jetë në pjesën e Administrimit (Administration) dhe disa gjëra të tjera si, filtrimi MAC Address, por kjo nuk eshte gjithmon e tille ne te gjitha market qe prodhojne rutera. Shpesh herë ju do të iu duhet te kërkoni rreth e rrotull për atë që ju doni të gjeni, por në përgjithësi ju do të gjeni disa gjëra te grumbulluara së bashku. Ata shpesh merren me firewallin e ruterit tuaj.

Firewall është sfida më e madhe për çdo aktor Hollywood, qe eshte duke luajtur një haker në një film, por në realitet nuk është ndonje problem i madh. Në thelb, ju merrni shumë transmetime ne rrjet, që ju nuk jeni të vetëdijshëm për shkak se firewall i ruterit tuaj është duke i bllokuar ato per tu futur tek ju. Ajo ka një sërë rregullash që lejon lloje të caktuara të të dhënave për të arritur tek ju duke bllokuar të tjerët, që ju, me sa duket nuk i doni.

Për pjesën më të madhe, firewalli i parazgjedhur (default firewall) duhet të jetë i mjaftueshem për shumicën e njerëzve, por ju duhet të dini se mund të filtroni më pak ose më shumë lloje të të dhënave në qoftë se ju zgjidhni ta ndryshoni nga gjendja default. Për shembull, ju mund të filtroni gjëra të tilla si, cookies dhe Java applets. Ju do të shikoni se shumica e ruterave janë tashmë me filtrim ndaj kërkesave anonime ping, të cilat ju mund të dëshironi ti çaktivizoni. Është gjithashtu një faqe e mirë për tu parë për qëllimet e problemeve (troubleshooting), si ndonjëherë

9

cilësimet në firewallin tuaj do të parandalojne disa aplikacione të cilat qe te punojnë siç duhet ata kërkojnë per të komunikuar jashtë rrjetit tuaj lokal (LAN). Nëse jeni duke u përpjekur për të rregulluar një problem, përkohësisht fikja e filtrave dhe / ose karakteristikave në firewallin tuaj mund të ju ndihmojë. Megjithatë, ne pergjithesi. ju mund ti lenë gjërat ashtu si janë.

NAT and QoS

NAT sherben për përkthim e adresës se rrjetit dhe QoS sherben për cilësinë e shërbimit. Si NAT dhe forwarding port janë të lidhura, ju do ti gjeni zakonisht ato së bashku. Ndonjëherë forwarding port është i njohur edhe si Servers Virtual në disa routera. QoS është e lidhur shpesh me këto karakteristika, por jo gjithmonë.

Pra, çfarë bëjnë ata? Le të fillojmë me NAT dhe forwarding port. Ju ndoshta jeni të vetëdijshëm se ju keni IP adresat lokale që dallojnë nga IP adresat jashtë në internet. Në rrjetin tuaj lokal, ata zakonisht duken si 192.168.xx ose 10.0.xx por në thelb mund të jetë çdo gjë, sepse ata janë lokale. NAT është ajo që përkthen jashtë adresat IP për rrjetin tuaj lokal kështu që ju mund të ndërveprojni me sa më shumë njerëz në internet. Forwarding port ka të bëjë me këtë, sepse, si opsion default, askush nga jashtë nuk mund të futet ne makinen tuaj lokale. Megjithatë, ju mund të përdorni forwarding port, për të hapur portat e caktuara për makina të caktuara në rrjet. Për shembull, në qoftë se një kompjuter ka një server web dhe një tjetër ka një server FTP, ju mund të hapë portet për të dy këto shërbime në mënyrë që njerëzit të mund të hyne ne to nga jashtë

10

rrjetit tuaj lokal. Nëse kjo është e re për ju dhe pak konfuze, mos u bëni merak pasi do e shpjegojme këtë në mësimin tjetër.

QoS është projektuar për të mbajtur Bandwidth-in e rrjetit tuaj në mënyrë të barabartë të shpërndarë. Në thelb, ideja është që përdoruesit të caktuara dhe / ose aplikacionet mund te merrni me shume Bandwidth në rrjetin tuaj dhe të lidhjes tuaj me internetin, por QoS do të ju lejojnë të përcaktojë rregulla për të ju bllokuar përdoruesit dhe shërbimeve, kur ata janë duke e përdorur shumë. Kjo lejon rrjetin për të punuar më mirë në përgjithësi dhe mund të ndihmojë routerin kur ju duhet të rinisni atë ne menyre manuale. QoS nuk është në dispozicion në të gjitha routerat, por është duke u bërë gjithnjë e më të zakonshme. Në qoftë se ju përdorni firmware si DD-WRT ajo do të jetë aty kur ju te keni nevojë për të.

Administration and Status

Router juaj në përgjithësi ka dy seksione që shkojnë me të njëjtin emër me shumë e shumë çdo router në treg: Administrata dhe statusin. Administrata është ajo ku ju shtoni një fjalëkalim për të admin nenin router tuaj, zgjidhni nëse janë apo jo faqet router Admin mund të arrihen jashtë rrjetit tuaj lokal, dhe të kryejnë detyra të tilla si settings backup dhe përmirësimet firmware. Seksioni Statusi do t'ju japë informacion në lidhje me router tuaj, të tilla si rrjetit të saj aktual zonë të gjerë (WAN) IP adresa, kompjuterët që janë të lidhura me të, dhe më shumë. Kjo është edhe ku ju mund të kontrolloni shkrimet router tuaj. Zakonisht ju nuk do të duhet të kalojnë

11

shumë kohë në secilin prej këtyre seksioneve, por duke e ditur atë që ata bëjnë dhe çfarë ka brenda mund të jetë veçanërisht e dobishme.

Sherbime te ndryshme te ruterit

Routeri juaj mund të ketë një seksion të quajtur Services, Tools, të avancuar, apo diçka që nuk është veçanërisht përshkruese. Ky seksion shpesh do të ju lejojnë të krijuar gjëra të tilla si një VPN, kthehet në opsionet e avancuara si SSH, dhe për të mundësuar ose çaktivizoni log të sistemit (edhe pse ju zakonisht do të gjeni si edhe ne seksionin e Statusit). Ne do të flasim per këto artikuj më vonë, por nëse ju jeni duke kërkuar për diçka që nuk duket të përshtaten në kategoritë e disponueshme në përgjithësi ju do të gjeni atë në tabelat Services / Tools / Advanced.

12

Mësimi 3

Maksimizoni shpejtesine, performance dhe sinjalin wireless

Ju keni zgjedhur router tuaj dhe të krijojë të gjitha bazat, kështu që tani është koha për të optimizuar rrjetit tuaj. Në këtë mësim, ne do të shohim se si për të përmirësuar shpejtësinë e rrjetit tuaj dhe sinjal wireless kështu që është duke operuar me kapacitet të plotë.

Në teori, rrjeti juaj duhet të punojnë vetëm mire sic është, por ne të gjithë e dimë se realiteti mund të ndryshojnë nga ajo që në mënyrë ideale duhet të jetë rasti. Sa mirë kryen tuaj router do të varet nga shumë faktorë, kështu që këto këshilla dhe truket mund të punojnë më mirë për disa se të tjerët. Për shembull, strategjitë për përmirësimin sinjal tuaj pa tel nuk do të bëjë shumë nëse router juaj është që kanë të bëjnë me disa ndërhyrje. Në anën tjetër, tweaks vetëm mund të bëjë aq shumë në qoftë se ju jeni që kanë të bëjnë me ndërhyrje të vërtetë keq. Ajo tha se, nëse përmirësimi është margjinal apo e madhe, ne do të shikojmë në të gjitha mënyrat për të marrë drejtimin e rrjetit tuaj aq shpejt dhe me efikasitet të jetë e mundur.

Përdorni percjelles kur është e mundur

Wi-Fi është e bukur, por është plot me probleme me sinjalet dhe më e ngadaltë se një Ethernet me lidhje me tel edhe kur Wi-Fi është ne performance maksimale. Nëse ju mund të lidhni me percjelles pajisjet tuaja, atehere bejeni. Kur transferoni nje dokument midis pajisjeve, ju gjithmonë do të merrni performancë më të mirë me percjelles, dhe lidhjet e internetit mbi 25mpbs do të përfitojnë nga lidhja me percjelles. Kjo mund të duket e çuditshme kur shumë routers reklamuar shpejtësi wireless që janë shumë më të larta, por performanca e vërtetë të botës në përgjithësi është shumë më pak.

Nëse ju nuk mund të lidhni me percjelles shtëpine tuaj, adapters të energjisë Ethernet mund të jetë një alternative me e mire. Është shumë e rrallë që ju do të keni një linjë energjie të aftë për të ruajtur shpejtësinë gigabit, por ju ende mund të arrini performancë më të mirë se mund të arrini mbi ate te ajrit me 802.11n.

13

Permiresimi i sinjalit Wi-Fi

Ka shumë truket qe ju mund të perdorni për të përmirësuar sinjalin e Wi-Fi tuaj. Madhesia e sinjalit tuaj mund të ndryshojnë në varësi të situatës tuaj, por shumica e metoda janë goxha te lehta dhe ia vlejnë ti hedhesh një sy. Në këtë seksion, ne do të hedhim një vështrim, në të mirat qe perfitojme ne. Ata janë të gjitha gjërat që ju mund të arrini me shumë pak përpjekje.

Zgjidhni kanalin e Wireless-it më të mire

Ndërsa frekuencat ndërhyrese do të jenë një problem në shtëpinë tuaj, një nga shkaqet më të mëdha të ndërhyrjes që do të ngadalësojnë shpejtësinë tuaj Wi-Fi, jane ruterat e tjere Wi-Fi në zonën tuaj. Kjo ndodh shpesh për shkak se shumica e ruterave Wi-Fi parazgjedhin (default) të njëjtave kanale: 6 ose 11. (Ju nuk keni nevojë për të kuptuar të gjithë këtë për të zgjidhur problemin, por do ta shpjegojmë.) Përveç kësaj, gjerësia standarde kanal është 20 MHz, që do të thotë se edhe pse ju jeni në kanalin 6, e cila ka një frekuencë 2,437 GHz, gjerësa e kanalit tuaj përfshin 20 MHz rreth asaj frekuence. Per sa kohe secili kanal është vetëm 5 MHz larg tjetres me te afert, sinjal juaj është duke nderhyre tek të tjerët. Ndërsa ju mund të rregulloni gjerësia e kanalit, kjo mund të ndihmojë vetëm per një kohës te shkurter, per sa kohe do iu duhet deri ne konfigurimin e plote te ruterit tuaj. Në mënyrë ideale, gjerësia e kanalit do të jetë e pershtatshme, por që nuk është ne realitet gjëja më e mirë që ju mund të bëni, me e mira është të marrni një kanal sa më larg nga të tjerët qe të jetë e mundur.

Lokalizuesi i rrjetit wireless WiFi Stumbler është një Webapp që ofron një mënyrë të thjeshtë për të kontrolluar se çfarë kanalesh janë në përdorim në afersi të kompjuterit tuaj. Thjesht shikoni për kanalin me sa më shumë hapësirë rreth tij të jetë e mundur dhe e përdorin atë kanal në vend të asaj që ju jeni duke përdorur. Gjithashtu vini re, se ndërsa ju mund të marrni sinjale konkurruese në të njëjtin kanal, në qoftë se ata janë të shumë të dobëta, që mund të jetë një

14

zgjidhje më të mirë se sa zgjedhjen e një kanali më pak të përdorur me një sinjal të fortë, duke konkurruar signalin.

Në thelb, në qoftë se komshiu jot eshte duke punuar në kanalin 1 dhe disa njerëz te tjere me larg janë duke përdorur kanalin 4 (dhe ju jeni “disi” duke iu marr Wi-Fi e tyre), ju jeni ende ndoshta më mirë duke përdorur kanalin 4 për Wi-Fi tuaj. Kjo është, nëse nuk ka një sasi të madhe të ndërhyrjes në kanalin 5. Siç mund ta shikoni kjo mund të duket pak e ndërlikuar, por qëllimi është që të marrni një kanal që mban distancën e tij nga sinjalet e tjera me të njëjten ose mbivenien e frekuencave.

Rrisni fuqine e sinjalit te transmetimit

Wi-Fi i ruterit tuaj transmeton sinjalin e vet me një fuqi te caktuar, por kjo është diçka që ju mund ta ndryshoni. Në teori, nëse sinjali juaj nuk te pelqen, ju do të dëshironit vetëm të transmetonit nje sinjal sa me të fuqishëm të jetë e mundur. Në të vërtetë, duke rritur fuqinë transmetuese te ruterit tuaj shumë, mund ti bëjë në fakt gjërat më keq. Por ka një numër magjik: 70 mW.

Në përgjithësi, ruterat tuaj transmetojne në 28 mW, por shumica e routers mund të transmetojne ne 70 mW pa problem. Sipas dokumentacionit të DD-WRT, duke vendosur këtë ne vlere më të lartë do të mund të nxeh çipin e transmetimit te valeve, te ruterit tuaj sepse ruteri juaj nuk është projektuar për të trajtuar të nxehtit e tepërt. Ju teknikisht mund ta vendosni ate deri në 251 mW, por nëse ju e bëni kete, atehere jeni vetëm duke kërkuar telashe. Nëse ruteri juaj mbinxehet, ajo do të punoje shumë më keqe apo të digjet fare. Duke qëndruar në një gamë të sigurt mund të tregojnë vetëm përmirësime te vogla, por kjo është shumë më mirë se një ruter i prishur.

Per fat të keq shumica e ruterave nuk do të ju lejojnë për të rritur fuqinë tuaj transmetuese, kështu që nëse ju nuk jeni duke përdorur custom firmware si DD-WRT ose Tomato , ju jeni me siguri me fat për këtë. Në qoftë se kjo iu përfshin ju, lexoni në seksionin e ardhshëm per te se si mund të ndihmojë në zgjidhjen e çështjeve sinjal praktikisht ne çdo ruter.

15

Përdorimi QoS për të ndihmuar në parandalimin e zhvatjes se Bandwidth-it dhe mbingarkesave te rrjetit

Në mësimin tonë të mëparshëm kemi folur pak për cilësinë e shërbimit, e cila është në thelb një paketë rregullash që kontrollon Bandwidth kur një person (shokun tuaj) ose aplikacion (BitTorrent), është duke u përpjekur për ta mare te gjithen. Thene, për shembull, ju dëshironi të chatoni me video, ndërsa shoku juaj i dhomes është duke shkarkuar një film. QoS ndihmon ne sigurimin që të dy te kene mjaft bandwidth. Këtu është një pasqyrë të shpejtë të asaj që ju duhet të bëni.

Së pari gjërat e para, lundrimi në faqen e ruterit tuaj QoS (nëse ajo ekziston, jo të gjitha firmwares router kanë këtë funksion) dhe për të mundësuar QoS. Kjo nuk do të bëjë ende asgje, sepse ne kemi disa cilësime per të plotësuar me pare. Në parametrat QoS ju duhet të keni settings

16

dhe toggles për ti konfiguruar. Ja një vështrim i shpejtë në mundësitë tuaja në DD-WRT (shënim: kjo do të ndryshojnë nga nje ruter në nje ruter tjeter):

WAN, LAN, apo të dyja - Në përgjithësi QoS është përdorur për të trajtuar trafikun nga jashtë rrjetit tuaj lokal, kështu që automatikisht WAN (Wide Area Network). Nëse nuk keni një arsye për të ndryshuar atë, vetëm lëreni këtë përzgjedhje sic eshte.

Packet Scheduler - Kjo mund të jetë vendosur për të HTB ose HFSC. HTB është metoda e parazgjedhur që përdor një sistem të “shenje” për të menaxhuar Bandwidth. Mos e ndryshoni këtë HFSC nëse nuk e dini se çfarë ju jeni duke bere.

Uplink dhe Downlink - Këtu ju mund të caktoni një afat për Bandwidth-in e përgjithshëm qe mund të përdoret në rrjetin tuaj. Nëse ju nuk doni të maksimalizoni lidhjen tuaj, ju mund të vendosni këto shpejtësi në më pak se maksimumi i tyre teorik. DD-WRT rekomandon 80-95% për uplink dhe 80-100% për downlink.

Pasi të keni marrë kujdesin e këtyre cilësimeve globale, ju mund të filloni duke përcaktuar rregullat. DD-WRT ndan këto rregulla deri në tri kategori: Shërbime, netmask, dhe prioriteteve MAC.

Shërbimet Prioritet do të ju lejojnë të vendosur prioritetet Bandwidth për aplikime të ndryshme. Këto aplikacione janë të para-caktuar dhe përfshijnë çdo gjë nga SMTP për BitTorrent për Xbox Live. Nëse një shërbim të caktuar nuk është në listë, ju mund të shtoni atë vetë.

Netmask Prioritet mund të japin përparësi Bandwidth në një varg të adresave IP. Për shembull, nëse ju keni tre kompjutera që përdorin IP adresat 192.168.1.10, 192.168.1.11, 192.168.1.12, ju mund të specifikoni se gamë të marrë përparësi. Kjo mund të jetë e dobishme në qoftë se ju doni të siguruar që makina juaj gjithmonë do të marrë prioritet mbi çdo kompjuter mysafir që shfaqen në rrjetin tuaj.

MAC Prioritet është një mënyrë për të vendosur pajisje të veçanta të cilat marrin përparësi mbi të tjerët. Këtu ju shkruani MAC adresën e pajisjes suaj (një adresë MAC është një adresë unike identifikimi për përshtatës rrjetit të kompjuterit tuaj) dhe të vendosur një prioritet përkatës.

Pasi të keni zgjedhur një shërbim, IP range, ose MAC address, dhe shtuar në listën e prioriteteve tuaja, ju duhet të përcaktoni përparësi. Ne menyren default prioritet do të jenë te vendosura ne menyren Standard, por ju mund ta vendosni atë ne menyren Express ose Premium për ti dhënë atij një Bandwidth, me prioritet më të lartë mbi sende të tjera në listë. Këto kategori janë të mira për programet që ndonjëherë do të kërkojnë bandwidth shtesë, të tilla si chat video dhe VOIP. Ju gjithashtu mund të rregulloni çdo send tek Exempt (perjashtuar) për të lënë aplikacionet ose kompjuteri perdor aq Bandwidth sa dëshiron dhe Bulk në qoftë se ju dëshironi që ajo vetëm te përdori Bandwidth-in që është mbetur nga aplikacionet e tjera.

17

Pasi ta keni përfunduar duke shtuar të gjitha pajisjet tuaja dhe përcaktimin e prioriteteve të tyre, ju mund të ruani parametrat tuaja dhe lereni të reboot-ohet ruteri juaj (nëse është e nevojshme). Kjo është me të vërtetë gjithcka qe ju duhet të bëni për ta vene QoS ne punës.

18

Mësimi 4

Aksesoni kompjuterin tuaj nga cdo vend

Ju keni zgjedhur hardware-in tuaj dhe e keni konfiguruar ne menyre bazike, gjithashtu, keni konfiguruar rrjetin tuaj për të punuar në menyren me të mirë të saj dhe më të shpejtë. Tani është koha për të hapur portat në botën e jashtme. Në këtë mësim, do të mesojme se si te konfigurojme router-in tuaj në mënyrë që ju të hyni në:

kompjuterat tuaj në shtëpi nga kudo, te lidheni me miqte tuaj, dhe eshte e lehtë për ta kujtuar URL.

Konfigurimi i remote access në rrjetin tuaj lokal është një nga gjërat me te bukura ju mund të bëni me router-in tuaj, si: ju lejon per të parë ekranin tuaj ne distance, te merni dokumenta, shërbime të kontrollit si BitTorrent, dhe kështu me radhë. Në thelb, çdo gjë që ju mund të bëni në shtëpi mund të bëhet e mundur vetëm me hapjen e një porte në router tuaj. Kjo mund të duket pak e frikshme, nëse ju nuk keni bërë atë më parë, por sapo ju të kuptoni se çfarë do të thotë çdo gjë dhe ku mund të gjeni informacionin që ju duhet, ju nuk duhet të keni asnjë vështirësi për marrjen e gjërave për të punuar.

Porta forwarding dhe More

By default, rrjetit tuaj lokal është lokale dhe e shkëputur nga pjesa tjetër e internetit. Në shumicën e rasteve ju duhet vetëm një adresë IP që është treguar ndaj botës, përkundër shumë se router juaj shpërndan për kompjuterat tuaj individuale dhe pajisjeve në nivel lokal. Çfarë forwarding port nuk është marrë një port në atë adresë IP të përbashkët që është në dispozicion për pjesën tjetër të web dhe përcjell atë në një nga makinat tuaja lokale. Kjo lejon njerëzit nga shërbimet e jashtme të qasjes në rrjetin tuaj lokal.

Vendosja e port forwarding është shumë i thjeshtë, por para se ju të filloni, ju duhet të dini se çfarë portash ju doni të hapni. Shumica e kohës, ju do të aktivizoni forwarding port, gjerat baze qe jane te nevojshme pasi ju keni ngritur një shërbim të ri në kompjuterin tuaj jane, për shembull, në qoftë se jeni duke u përpjekur për të drejtuar një web server nga kompjuteri juaj do të duhet për të hapur porten 80. Nëse ju doni ti jepni qasje SSH, ju do të iu duhet për të hapur porten 22. Këto janë vetëm dy nga shumë mundësitë, dhe ju ndoshta nuk keni çdo port për çdo shërbim te memorizuar.

PortForward.com mund të iu ndihmojë, pasi ajo ofron një listë të dobishëm të porteve të përbashkëta për shërbime të veçanta. Ju mund të përdorni këtë listë për të kontrolluar portet të cilat keni nevojë për të hapur për çdo gjë që shërbimet që ju doni të bëni në dispozicion nga jashtë rrjetin tuaj.

19

Pasi të keni percaktuar të gjitha portet që ju doni të hapni, atehere shkoni tek tabela port forwarding (në qoftë se ju nuk e dini ku është, vetëm klikoni pak reth e rrotull dhe do ta gjeni). Në DD-WRT, kjo është në seksionin NAT dhe QoS. Routerat e tjera mund lista atë thjesht si Port Forwarding (të gjitha në vete) ose Virtual Servers. Le të bëjmë një vështrim në atë se si një tabele e “mbushur” e port forwarding duket:

Ndërsa gjërat mund të ndryshojnë pak në varësi të firmware router tuaj, kjo tabelë është shumë standarde. Ja se çfarë të gjitha këto fusha do të thotë:

1. Application - Emri i aplikimit ju jeni forwarding port për këtë. Ju mund të përdorni ndonjë tekst përshkrues që ju dëshironi-kjo fushë është këtu për t’ju ndihmuar të mbani mend se pse ju keni vendosur këtë ide, si emri sugjeron, ju zakonisht dëshironi të përdorni emrin e aplikimit qe ju keni krijuar port-en forwarding. Gjithashtu, të përfshijme emrin e kompjuterit së bashku me shërbimin, per te perdorur port ate ndryshme për të njëjtat aplikacione në kompjutera të ndryshëm. Për shembull, shërbimi VNC e krijuar për dy individ Grey and Hunter.

2. Port to - është porta në adresën tuaj IP lokale. Nëse keni qenë duke konfiguruar VNC për një kompjuter lokal, ju do ta plotësoni këtë me 5900, sa është dhe numri i portes qe VNC përdor.

3. Port from - është porta me adresen IP tuaj të jashtme. Në përgjithësi ju do të hyni në të njëjtin port si ju do në fushën “Port to”. Kjo punon vetëm mire, kur ju keni konfiguruar vetëm një makinë për një lloj të shërbimit. Por themi se ju doni të hyni ne distance në dy ose më shumë kompjuterë duke përdorur VNC. Nëse keni përdorur 5900, në një adresë të vetme IP të jashtëm, do të ishte në konflikt. Routeri do të shohi një kërkesë për porten 5900 dhe nuk e di se cilat adresa IP lokale duhet ta trajtojë këtë kërkesë, pasi nga tabela port forwarding ka dy. Për të zgjidhur këtë problem, ju mund të përdorni porten standarde

20

për një dhe jo për tjetër-lloj si një ndërtesë ku cdo apartament ka një adresë të vetme,. Siç mund ta shikoni në tabelen më lart, “Port from” e Grey-s është vendosur te 5900 ndërsa Hunter-it “Port from” është vendosur te 5901. Nëse ju provoni të përdorni VNC normalisht në adresën IP të jashtëm, ju do të iu kërkohet për të log-uar tek Grey sepse ai përdor porten standarde. Nëse ju doni të hyni tek Hunter, ju e keni te lehte, mjafton thjesht duke përdorur portin 5901 në vend të asaj te parazgjedhur. Në këtë mënyrë ju mund të krijuar shërbime të njëjta me një adresë të vetme IP të jashtëm pa konflikte.

4. Protocol - Kjo është ajo ku ju të specifikojë nëse janë apo jo shërbimi juaj përdor protokollin TCP, UDP protokoll, ose të dyja. Kur ju kërkoni portat tuaj ju do të dëshironi të bëni shënimin e protokolleve të përdorura. Në shumicën e rasteve kjo do të jetë vetëm TCP. IP

5. IP Address - Kjo është ajo ku ju specifikoni LAN (Local Area Network) adresën IP e kompjuterit që ju doni të përdorni për këtë rregull te port forwarding. Ju mundet lehtësisht të gjeni këto të dhëna në konfigurimet e rrjetit të kompjuterit tuaj. Adresa IP në përgjithësi do të jetë në formatin e 192.168.xx ose 10.0.xx. Për shkak se këto adresa IP janë në përgjithësi dinamike (që do të thotë se ata mund të ndryshojnë), ju do të dëshironi të krijoni ose IP adresa statike ose DHCP rezerva.

6. Enable - Ju duhet të kontrolloni këtë kuti për të mundësuar rregullin e forwarding port. Nëse ju nuk e kontrolloni atë, ju do të jenë ende në gjendje për të ruajtur rregullin, por ajo nuk do të jetë aktiv ose funksion në asnjë mënyrë.

Tani që ju e kuptoni se çfarë këto fusha done të thonë, kliko butonin “Add” në fund për të shtuar një rregull të ri të forwarding port. Plotësoni çdo gjë me informacionin e dëshiruar (të tilla si port 21 për FTP, SSH, 22 për 5900 për VNC, etj) dhe mos harroni të kontrolloni kutinë për të tu siguruar që gjithçka punon. Kur ju jeni perfunduar futjen e të gjitha rregullave tuaja, ruajeni dhe ju i keni vendosur të gjitha.

Gama e port forwarding

Ndonjëherë ju doni të hapur një varg të porteve në një makinë të veçantë dhe jo vetëm një në një kohë. Disa routers ofrojnë mundësinë e forwarding varg port përveç rregullt forwarding port të vjetër (si ne vetëm të diskutuar). Kjo punon në të njëjtën mënyrë, me përjashtim kur ju specifikoni një gamë (p.sh. portet 21-80)

DMZ

21

DMZ qëndron për De-militarizuar Zona dhe është një mënyrë e thjeshtë për të hapur çdo port në një kompjuter të vetëm. Nëse routeri juaj ka këtë funksion, vetëm vizitoni faqen DMZ dhe shkruani adresën IP e atij kompjuterit. Ndërsa i përshtatshëm në qoftë se ju keni vetëm një kompjuter që ju dëshironi në dispozicion për qasje të largët, kjo nuk është shumë e sigurt. Ju jeni në thelb duke e lejuar çdo lloj të trafikut që të përcillet në këtë makinë. Edhe në qoftë se ju keni vetëm një kompjuter, ju jeni ende më mirë me dorë të hyjnë çdo shërbim që dëshironi të hapni. Vetëm të përdorni këtë në qoftë se jeni të vërtetë kanë një arsye të mirë për ta bërë këtë.

Rezervimet DHCP

Një nga aspektet e bezdisshëm e forwarding port është se routeri juaj dinamikisht cakton adresa IP për kompjuterat tuaj. Kjo do të thotë se adresat IP lokale të kompjuterëve tuaj mund të ndryshojnë, të cilat mund të bëjnë atë port forwarding qe keni kryer të pasakt ose jo-funksionale. Ndërsa rregullimi i adresa IP statike në kompjuterin tuaj lokal është një opsion, rezervat DHCP janë më të mira nëse e keni opsionin në router-in tuaj. Kjo është e zakonshme në ruterat Linksys

22

dhe D-Link, por në përgjithësi nuk përfshihen në Belkin. Është gjithashtu në dispozicion në DD-WRT në seksionin e Shërbimeve, por është e lehtë të te humbasë.

Rezerva DHCP ju lejojnë të specifikoni adresat IP locale statike në anën e router-ave në mënyrë që kur kompjuteri juaj te lidhet me rrjetin tuaj, router-i juaj gjithmonë do të caktojë atë ne të njëjtën adresë IP lokale. Për ta vendosur atë, të vendosë se çfarë adresa IP lokale të doni për një kompjuter të dhënë (ose pajisje të tjera) dhe shihni sa është adresa MAC. Adresa juaj e MAC është një varg alfanumerike 12-shifror të ndara nga dy shifrat në një kohë. Ajo në përgjithësi duket si 1A-2B-3C-4D-5E-6F ose 1A: 2B: 3C: 4D: 5E: 6F. Për të gjetur atë në Windows, klikoni në menunë Start dhe zgjidhni run. Pastaj shkruani ipconfig /all. “Physical Address” është adresa juaj MAC. On Mac OS X, vetëm hapni System Preferences, zgjidhni Network, klikoni More Info, dhe pastaj Hardware tab. Adresa juaj e MAC duhet të jetë gjëja e parë qe shfaqet. Pasi të keni marrë, ju duhet vetëm të shkruani atë në listën e rezervimit me adresën IP lokale që ju dëshironi dhe ju jeni të vendosur gjithashtu. Vetëm jini të sigurt për ta ruajtur dhe për ta aktivizuar atë. Ju mund të keni nevojë të rinisni router-in tuaj për të parë ndryshimet qe te hyjnë në fuqi, por sapo ju të bëni kompjuterët dhe pajisje do të ruajë të njëjtat adresat IP locale te një tabelë. Kjo zgjidh pak a shumë çdo lloj problemi.

Caktimi i nje Frendly Domain Name te ruteri juaj me DNS dinamike

DNS është një shërbim që ju lejon të hyni në kompjuterat tuaj në shtëpi duke përdorur një emër të bukur Doman (p.sh. myfancyrouter.net) në vend të një adresë IP numerike (p.sh. 72.54.34.90). Në varësi të ofruesit tuaj të internetit, megjithatë, adresa juaj IP të jashtëm mund të ndryshojë periodikisht. Kjo është arsyeja pse ju duhet Dinamik DNS. Ajo vë një emër domain miqësore në adresën tuaj IP numerike ashtu si DNS të rregullt, por kompenson për këtë adresa IP, tendencë për të ndryshuar. Pra, në vend se të shtypni në 76.xxx.xx.xx çdo herë që doni të hyni në

23

kompjuterin tuaj në shtëpi, ju mund të shtypni diçka me miqësore si myawesomecomputer.dyndns.tv.

Ju mund ta kryeni këtë detyrë në disa mënyra. Së pari, ju mund të shkarkoni një software nga ofruesi juaj DNS dinamike që do të iu kontrollojë automatikisht, dhe të rinovoj IP adresën tuaj të jashtme në një interval të caktuar. Së dyti, routeri juaj mund të mbështesin tashmë disa ofruesve DNS dinamike dhe mund të kryejnë këtë update për ju automatikisht (e cila është metoda më e lehtë). Dy nga ofruesit më të popullarizuara të shërbimeve DNS dinamike janë DynDNS dhe No IP, por ka edhe të tjerë. Këto shërbime janë në përgjithësi të lira, por të ofrojë gjallërim me një kosto. Disa router-a të ofrojne vetëm një nga këto shërbime, por disa firmware si DD-WRT, i suportojne te dhe më shumë.

24

Mësimi 5

Bridge Mode

Nëse ju keni më shumë se një router, ju ndoshta nuk keni shumë përdorim për një të dytë. Kjo është e vlefshme, vetem nëse është perdorur në mënyrën urë (bridge). Mënyra Ura do të kthehet në një router në një përsëritës Wi-Fi kështu që mund të marrë sinjal nga routeri juaj origjinal dhe të transmetojnë atë në një zonë tjetër të shtëpisë tuaj. Nëse jeni duke u përpjekur për të marrë mbulim më të mirë pa tel rreth shtëpisë, kjo është një mënyrë e mirë për të bërë atë të.

Mënyra bridge mund të punoj në dy mënyra të ndryshme, dhe çfarë lloji routeri qe ju do te keni, do të përcaktojë në qoftë se ju, mund të përdorni vetëm një nga këto mënyra ose të dyja. Më shumë zakonisht ju do të keni mundësinë për të lidhur routerin me anë të Ethernet dhe pastaj e përdorin atë vetëm për të transmetuar një sinjal wireless. Më rrallë, routerat e konfihuruar ne menyren bridged mund të bëjnë të njëjtën gjë, por të lidhur me Wi-Fi. Kjo vjen me disfavoret e veta ne lidhje me performancen. Nëse ju keni një bandë router-ash në shtëpinë tuaj edhe ju keni rritur rrezikun e ndërhyrjeve. Kjo mund të jetë një mënyrë efektive ne rastin kur ju keni nevoj per nje sinjal Wi-Fi.

Pra, si mund të aktivizoni mënyrën bridge? Kjo ndryshon shumë nga routeri në router. Te routerat më e lehtë për të punuar me të janë Apple routers, pasi ju vetëm duhet të drejtoheni përmes opsionit te setup dhe zgjidhni “Connect to my current wireless network” (në vend qe të krijojnë një të ri). Pastaj zgjidhni “Extend the range of my wireless network”, Kjo është pak a shumë e gjitha qe ju duhet të bëni, ne vend qe te zgjidhni një rrjet tjetër. Në routers e tjera ajo merr më të detajuar dhe mjaft specifike.

25

Guest Networks

Ju keni rrjetin tuaj wireless primar, sigurisht, por në qoftë se ju doni të ndarë mysafirët ju mund të krijoni një rrjet mysafir “guest”. Kjo do tu japë atyre një SSID të veçantë për të zgjedhur gjatë lidhjes dhe për të mbajtur ato larg nga aksesimi në nivel lokal. Kjo nuk është një ide e keqe për qëllime të sigurisë dhe privatësisë.

Kjo është më e zakonshme ne routerat “professional”, por ende jo një tipar qe çdo router do të ketë. Në shumicën e rasteve “setup” do të jetë shumë e thjeshtë dhe ju thjesht do të duhet të kthehet rrjetin “guest” aktiv.

Për Cisco / Linksys E-seri routers, ju do të duhet të përdorin software Cisco Connect përfshirë me router tuaj për të mundësuar një rrjet guest. Ajo nuk do të jetë në faqen e router admin. Pasi të nisur software-in, thjesht klikoni “Change” në zonën Guest Account dhe kjo do të krijojë një Guest username dhe password. Kur një mysafir lidhet me SSID e rrjetit Guest, ai emerperdoruesi dhe fjalëkalimi do të jetë e nevojshme në mënyrë që ata të përdorin atë.

Belkin routers me këtë funksion do të keni mundësi në faqe admin në seksionin Vizitor Access. E njëjta gjë vlen për D-Link routers, por zona është quajtur My Zone. Disa routers Netgear duhet të ketë një opsion të ngjashëm si. Nëse jeni duke përdorur një router më të reja Apple, MacLife ka një udhëzues të madhe konfigurimit.

26