WikiTree · vDE EERLOOSHEIDONTMASKERD, OPENINBADEARE VERDEDIGINGE VANDE EEREENEIETGEHOUDENGEDRAG VAN JOHANNESREDERINGHENRICU$ ÉIUTS: TEGEN\ 9DEMISHANDELINGEZYN.ERGEWEZENE LASTGEEVERSENDERZEL

$Page 1: WikiTree · vDE EERLOOSHEIDONTMASKERD, OPENINBADEARE VERDEDIGINGE VANDE EEREENEIETGEHOUDENGEDRAG VAN JOHANNESREDERINGHENRICU$ ÉIUTS: TEGEN\ 9DEMISHANDELINGEZYN.ERGEWEZENE LASTGEEVERSENDERZEL$

Digitized by the Internet Archive

in 2016 with funding trom

University of Pretoria, Library Services

https://archive.org/details/deeerloosheidontOOrede



vD E

EERLOOSHEID ONTMASKERD,IN DE

OPEN BA AREVERDEDIGINGE

VAN DEEERE EN EIET GEHOUDEN GEDRAG

VANJOHANNES H E N R I C U $

REDERING ÉI UT S:\TEGEN

9 DE MISHANDELINGE ZYN.ER GEWEZENELASTGEEVERS EN DERZELVER MEDE-STAÜDEH*; EN INZOHDERHIJIDj DEZICH NOEMENDE REPRiESENTA N-„

TEN DER KLAAGENDE EN REDRES-VERZOEKENDE BURGER YE

VAN DE

KAAP DE GOEDE HOOP.Verrykt met authentyke en andere ftukken, ge-

deeltelyk berustende ter griffie van kunnehoog mog. en behoórende tot de ge- q J \/

fchiedenisfen der Verëenigde sj‘' A yy/Nederlanden. ' ^— : —— tP i ONa dit aJei zult gy niy wel willen toe/laan, dat men van /mart imet

flerven , of zich boysn de grilligheden der Fortuin verheffen. —

—

BELISARIUS, Ilde Hoofdftuk.

Te A M S T E.R D A M, by

J. A. C R A J E N S C H Ó T.

M D C C X C I I.

1

^ {./ L

o

O

Gedrukt voor rekeninge van den Autheur.

’£r warden geene exe**?*-**™» vnn- prUe rrbmd, dan dis

door den Autheur zelve ondertekend zyrt.

> „•

. / s cJ• V/Cl

1

c CC SZéf '< 7 7 11/ * ~*C&

MERENSKY-BIBLIOTEEKUNIVERSITEIT VAN PRETORIA

Klasnommer zffl. £È4 _

Registernommer l lt -d 6 — fc&ekivsHu is

O P D R A G T.

AAN DE HOOG EDELE GESTRENGE

HESSEN

Mr. SEBAST IAAN CORNELISNEDERBURGH,

SIMON HENDRIKFRYKENIUS

EN

EDUARD DAN IELS,

Commisfarisfen Generaal, en Secretaris , van

wegens de Generaale Nederlandfche Oost-

Indifche compagnie, na Indiën en de

Kaap de goede Hoop, &c. Sc. cic.

HOOG EDELE GESTR. HEERENÏ

Gedoog dat een flachtöffer dier bekende

volksbeweegingen, welke zedert eenige jaaren

de Volkplantinge van de Kaap de goede Hoop

ontrust hebben, Uw Hoog. Ed. Geftr. een

bewys van dien eerbied geeve, welke de gee-

* 2 nen,

IV O P D R A G T.

nen , die ons wettig en wel regeeren, het

recht hebben ,van ons te vorderen.

Zonder eene lofrede op Uw HoogEd.Geflr.

aller cbaraóter te maakcn, kal ik my eeniglyk

verftouten van te zeggen, dat, daar alle wel-

denkenden , die de belangen van het Neder-

landsch Gemeenebest, met opzicht tot haare

bezictingen in Indien , ter harte gaarl, zich in

de keuze, gevallen op Uw Hoog Ed. Geftr.

verheugd hebben , — ik ook in mynen geest

het gelukkig tydftip te gemoete zie, in welke

Uw Hoog Ed. Geftr., van hoogerhand met

eene genoegzaame magt voorzien, nevens de

nodige verbeteringen in de Oosterfche bezit-

tingen van dpn Staat, tcvono in myn vader-

land, die geregelde orde in ’t burgerlyk be-

ftuur vestigen zult, welke ik altoos als een

vreedzaam burger, vuurig gewenscht hebbe,

aldaar éénmaal te mogen zien heerfchen , en

welk gebrek myeigenlyk genoopt heeft, eenen

last op my te neemen , die my thans zó veele

onaangenaamheden veroorzaakt.

Het is daaróm , dat ik de vryheid neeme,

dit tegenwoordig fluk aanUwHoogEd. Geftr.

met alle behoorlyken eerbied op te draagen

,

met dééze nedrige béde, om, zo ’er in het-

islve eenige zaakea van wezenlyk aanbelang,

myn

O P D R A G T. v

myn ongelukkig vaderland betreffende , mog-

ten voorkomen , dezelve tot heil myner ver-

blinde en misleide mede-burgeren,in wyze en

gunflige overweeginge te neemen , en

voor ’t overige , de vryheid te vergeeven,die

genomen word , door

HOOG EDELE GESTR. HEEREN!

Uwer Hoog EdelGeflr. zeer

Amflerdam , ootmoedige en gehoorzaa-

rfcn 4d£n April me dienaar.

1792.

J* tl. £\.CCfcïüighuys.

% VOOR-

VI

VOORREDE.Onder alle de plichten van een goed burger , is ’cr

zekerlik geene , welke moeielyker te betrachten , aan

verfchillcnder uitleggingen , en daarom ook aan meer-

dere gevaaren onderhavig is , dan die , welke wy va-

derlandschlicfde noemen

.

Zommigcn , verftaan door deeze geneigdheid, eene

drift , die onberedeneerd is , om dat zy zig eeniglyk

bepaald, tot de plaatfclyke ligging, of het aangenaa-

me van eenig land, ftad of woonplaats , alwaar men

’t ccrfle levenslicht aanfehouwde.

Anderen weder , zyn zo flcrk verkleefd aan de Gods-

dienfige en 'bürgcrlykc vooröordeclcn en begrippen in

hun vaderland aangenomen of geëerbiedigd, dat zy

ter goeder trouwC' gelooven , ctat at 't geene , ’t welk

afwykt van de zeden,gewoonten en gebruiken hunner

landsgenooten , met de gezonde reders en goede orde

flrydig is. Dééze bekrompene denkbeelden omtrent

dien wezenlyken plicht, maaken nogthans wel zomtyds

plaats , voor gunftigcr indrukzelen , indien ons hart

door de opvoeding niet geheel bedorven is, en wy door

oefening de gelegenheid vinden , om onzen /'maak te

verbéteren , en in menschkennis te vorderen.

Dan , een derde heeft van deeze zó ménigmaal ver-

keerd begreepen deugd, in ’t geheel geen denkbeeld

met betrekking tot zich zelve ; — hy befpot veelcïl

allen itver , welken’

'er gebezigd word om de algemeens

belangen des flaats te helpen bevorderen , en memel

dit

,

VOORREDE. vil

dit burgerlyke gecstdryvcrye- Zyne byzondcre

oogmerken nogthans, overtuigen hem zclven te zeer

,

dat het perfoonlyk belang geen herfenfehim is , dan

dat hy ’er niet voor ieveren zoude ; zo dat men hem

in den {laat , dikwerf de partye zal zien kiezen van

den geenen , van wien hy cenig aanmerkelyk voordeel

hoopt; en déézen rol zal men hem voornaamelyk zien

vertoonen, intyden van [laats beroeringen. — Dier»

gelyke lieden zyn over ’t geheelgenomen , de gevaar-

lykjle leden eener burger-maatfehappye , en behooren ,

in onrustige tydpcrkcn, door den braaven Regent, en

vaderlandlieyenden burger , wel dógelyk in ’t ooge ge-

houden te worden,

Den man van goede beginzelen daarentegen , bc-

grypt door de liefde tot het vaderland , die deugd,

welke befiierd /Lm- wjaarj> nw^rliUcfde cn heldenmoed ,

geen andere bedoeling heeft , dan om het algemeene

nut en welzyn des {laats , van welke hy, ofdoor het

recht van geboorte, of dat der inwooningc , een der

bevoorrechte léden geworden is , te bevorderen ; en

zulks inzonderheid , wanneer de regeeringsform, of

de natiuirlykc voordeelen zynes vaderlands toebrengen

konnen tot de goeden zeden, en den algemeenen wel-

vaard.

Of den fchryver van het volgend [uk eenig recht

hebbe, om onder deeze laatfe klasfe gerangfehikt te

worden, zal een waarheicl-lievend lózer, wanneer hy

hetzelve met genoegzaame onzydigheid zal doorblader

d

hebben, zelve konnen beJUsfcn ; hy zal verder gaan ,

—* 4 by

vin VOORREDE.hy zal, indien hy der menfchen-woelingen immer met

een wysgecrig oog befchouwd hebbe, met den fchryver

eindclyk tot de erkentenis deezer treurige waarheid

komen

,

dat vecle onzer natuurgenooten zo ondeu-

gende zyn, dat zy de heiligde verplichtingen op

eene dartele wyze verbreeken konnen. Eene waar-

heid! welke een heilloozen invloed hebben zoude op de

zeden , zo hei den braayen man immer aan moed ont-

breeken kondc, om op eene voorzichtige wyze tegen

den firoom van belorvene begrippen te worflelen , ten

minften voor zich zelven vry en onbekrompen te han-

delen, en door een zedelyk voorbeeld te onderwyzcn:

maar niet te min eene waarheid ! die reeds gcheele

volken laag en veragtelyk heeft gemaakt ,om dat ’cr

oppervlakkig dit ongelukkig gevolg uit kan getrokken

worden, dat het dwaasheid is, iets anders dan ons

eigen rust cn weivaard te behartigen ; want decze

cnderfelling maakt den mensch onrechtvaardig jegens

een ieder , bchalvcn den Dwingeland cn zyneVifiers:

voor deezen zal hy als een verachtelykc . worm krui-

pen , om dat hy ’cr gunjlen van bedde! , terwyl hy

zynen broeder al het gewicht zyncr barbaarfche meer-

derheid doei gevoelen.

Deezc laatfle onderwerpen , hoe zeer ook, door dcr-

zelver gewicht , gefchikt, tot voorwerpen van onder-

zoek en befpiegeling aan eenen man , die met den

rampfpoed wot'jlcld, zullen evenwel het zaakclyke vo.n

het volgend verhaal niet uilmaaken. Zy zouden ech-

ter aan zynen geest , als geene redenen hebbende cm

de

VOORREDE. IX

de waereld van haare yoordceligfle zyde ie befchou-

wen , ecnig yoedzel konnen verfchafen , om zyne aan-

merkingen kracht by te zetten , en het onderwerp voor

den gevoeligen lézer , belangryk te manken ; maar dan

zal déózen , indien hy van voorfpoed en genoegen om-

ringd is , misfehien zeer veel geduld , en de 'groot(Ie

onzydigheid nodig hebben, om het publiek gedrag

van deti fchryver naar waarheid te bcöordeden : dog

dit is ook do eenige gunst , welke hy vraagd.

REGISTERDER

BYLAAGEN.Lt. A. Propofitie; gedaan aan de fcurgerye van

de Kaap de goede Hoop , en op den 4den

april 1786, ovcrgegeeven aan ijun i-ioog

mog. de lieeren Staaten Generaal der Ver-

eenigde Nederlanden.. pag. 10e,

Lt. B. Ade van qualificatie, en verbond der voor-

naamlle burgeren van de Kaap degoede Hoop,

op den 4den april i786,overgegeeven aan

hun hoog mog. de Heeren Staaten Ge-

neraal der Verëënlgdc Nederlanden. 106

Lt. C. Eerde afte van garantie, by welke eenige

der voornaamfte burgeren van de Kaap de

Hoop

,

zich hebben verklaard en gefield,

tot principaale contribuanten, in de zaak

der klaagende en redrès-verzoekende bur*

gerye aldaar 113

Lt. D. Tweede acte van garantie, waarby in ’t

byzonder, de gezamentlyke repreefentan-

ten der redrès-verzoekende burgerye van

de Kaap de goede Hoop zich , tot meerder

zekerheid hunner gecommitteerdens in

Nederland, verbonden hebben. . 116

Lt. E. Procuratie; gepasfeerd op de gevolmag-

tigden der burgerye van de Kaap de goede

Hoop-,

XïREGISTER.Hoop, en op den 4den april 1786, over-

gegeeven aan hun hoog mog. de Heeren

Staaten Generaal der Verëenigde Neder-

landen. . . • pag- 118

Lt. F. Advertentie van marthinus adrianus

bergh. . • • I2 3

Lt. G. Contra-advertentie, van johannes roos ,

JOHANNES HENRICUS REDELINGHUYS mJOHANNES AUGUSTUS BRESLER. IS5

Lt. II. Concept'interpreteerende notificatie vaii

m„ a. bergh, {trekkende tot herroepinge

zyner advertentie. . . 131

Lt. I. Request ; door de gecommitteerden der

burgerye van de Kaap de goede Hoop , op

den 4d*n april 1786, gepraefenteerd aan

hun hoog mog. de Heeren Staaten Ge-

neraal der Verëenigde Nederlanden. 133

Lt. K. Extract uit het register der refolutien van

de hoog mog. de Heeren Staaten Generaal

der Verëenigde Nederlanden, in dato den

4den april 1786. . . 149

Lt. L., M. en N. Extraéten, uit het register der

refolutien , van de hoog mog. Heeren

Staaten Generaal der Verëenigde Neder-

den, &c. . . 151, 153, 153.

Lt. O. Extract van een brief; gefchreeven dooi-

den procureur matthys hendrik vanson HENDRiKz. in ’sHage, aan de repne-

fentanten der klaagende burgerye van de

Kaap de goede Hoop. , . . 156

Lt. P.

XII REGISTER.Lt. P. Brief; gefchreeven , door de gecommit-

teerden der klaagende burgerye van de

Kaap de goede Hoop

,

aan derzelver com-

mittenten aldaar. . . pag. 158

Lt. Q. en R. Extraéten van twee brieven ; ge-

fchreeven in ’sHage , door den procureur

MATTHYS HENDRIK VAN SON , HEN-

drikz. aan de reprrefentanten der bur-

gerye van de Kaap de goede Hoop. 161,

. . . .- . . i 62

Lt. S. Brief;gefchreeven door de gevolmagtig-

den der klaagende burgerye van de Kaap

de goede Hoop

,

aan vyf leden van derzel-

vcr committenten aldaar. . . 164

Lt. T. Brief;gefchreeven door de gecommitteer-

den der klaagende burgerye van de Kemp

de gneJo Hoop, aan cie repraelentanteu dier

burgerye in ’t generaal. . . 175

Lt. U. Declaratoir en Protest, gedaan en over-

gegeeven,aan de repnefentanten der klaa-

gende, en redrès - verzoekende burgerye

van de Kaap de goede Hoop , door en van

wegens een aanzienlyk gedeelte hunner

kiezers en committenten aldaar. 193

Lt. V. Particuliere brief, gefchreeven uit Hm-

[terdam ,naar de Kaap de goede Hoop. 1 96

OPEN-

OPENBAARE

VE RD E D I G I NGE.

Uit welk een der beide volgende gezigts-

punten , bet publiek gedrag van den fchry-

ver deezer verdediginge geduurende al den

tyd, dat by het belang van zyn ongelukkig

Vaderland , op eene wettige , en door zyn

Souverev: zelf goedgekeurde wyze , heeft ge-

tracht te behartigen, zal te befchouwen zyn,

laat hy met gerustheid over , aan het oor-

deel van den billyken lezer, ten \ oliën over-

luid zynde ,dat het den deugdzaamen man

in hetzelve aan geene Heffe ontbreeken zal

,

om den ftap , welken hy tegen eene geheels

menigte doet, volkomen te rechtvaardigen;

terwyl een nieuw bewys , van de boosheid

veeler onzer medefcbepzelen, hem misfehien

zal konnen overtuigen , dat wy noch verre

afzyn , van die algeméene befchaaving, en

de wysgeerige orde, van welke wy zo gaar-

ne droomen , om het verdriet te verzachten

,

welk wy over de noch te algemeen heer-

A • fchen-

fchende begrippen der ondeugd en der on-

verdraagzaamheid gevoelen.

,, De eerzucht , zo lange zy onder5

t ge-

bied der rede ons hart beheerscht, is zeker-

Jyk eene voornaame deugd. Zy is liet, wel-

ke den mensch verre boven het redenloos

dier verheft , daar zy zyne verftandelyke

vermogens ontwikkelende, hem vry en on-

bekrompen doet denken en handelen , en

hem dus nader aan zyne beftemming brengt.”

,, Zy is de dryfveêr onzer beste daaden,

en vind haare belooning altoos in zichzelf;

want, na dat wy door haar aangevuurd, iets

groots, iets edels verrigt hebben, word dit

in kalme oogcnblikken van Jc aangcnaamfte

gewaarwordingen voor onzen geest gevolgd;

om welke aandoeningen beftendig te maaken

de natuur het in ons zó gefchikt heeft,

dat wy onophoudelyk eene neiging tot deugd-

zaame bedryven ontwaar worden.”

„ Dit is deeze hartstogt van haare gunsti*

ge zyde befchouwd , doch vertegenwoordigd

u een flerveling ,wiens geest van geene be-

taamelyke eerzucht beftierd word , en gy zult

u een tegenovergefteld wezen vormen. Hyzal namelyk 3 ter verkryginge van den Afgod

ner verbeelding, het zy grootheid, magt,

ryk-

r'ykdom of eer, zyn wezenlyk belang uit ’t

oog verliezen , om dat by eene fcbeidinge za

willen maaken , tusfchen die algemeene be«

langen, welke de leden eener Maatfchappye

aan elkander moeten verbinden, en zyne by-

zondere oogmerken, of, by zal zich van bet

oogenblik af aan , dat by zyn byzonder doel-

wit, ten koste van het algemeene nut zal wil-

len behartigen,

zich zelf gaan befchouwen ,

als een op zich zelf flaande wezen , wier be-

langen in geen verband liaan , met die zyner

natuurgenooten , dan voor zo verre, déêze,

door gëene konnen bevorderd worden ; terwyl

het heilloos gevolg van dit eerzuchtig denk-

beeld zal zjm, dat by, indien by een afhan-

geling van anderen zy, door kuipery en laag-

heid , tot de vervullinge zyner wenfchen zal

trachten te geraaken, of dat by, indien hy

magts en aanziens genoeg hebbe, door ge-

weldige middelen zyne oogmerken zal zien

te bereiken.”

Eene uitzondering nochtans , kan ’er Hand

grypen,ten opzichte van ’t verkiesbaar be-

lang eener geheele maatfchappye , boven dat

van een derzelver leden , in gevallen n tree.

lyk , van openbaare mishandeling. Indien

een eerlyk en rechtfchapen man zich,op eene

A s bar-

C 4 )

baarfche wyze, door domme vooröordeelen

,

verbittering of haat, zodanig aangerand vind,

dat ’er zyn goede naam door zoude lyden , zo

hy zweeg , dan word het van hem een zuivere

plicht geacht, zyn charaéter te verdedigen,

en de mishandelinge , zelfs van het algemeen,

zonder vreeze , in haar waar daglicht te ver-

toonen.

Dit heeft nu plaats omtrent den fchryver

,

die door zyne mede- burgeren , tot op den

rand eenes afgronds voortgefluwd zynde ,

noch gaarne, voor dat hy het toneel verliet

,

zyn chara&er door de item van het achtbaar

algemeen beoordeeld zag, tegen de fchreeu-

wende onrechtvaardigheden, welke hem van

hen bejegenden, ter zelfder tyd, dat zy hem

door eene openlyke Commisjie lastigden , omin hunnen naam by den Souverein vertoogen

te doen, tegen de ondrukkingen, onder wel*

ke zy op hunne beurt zuchteden.

Het verlangen ondertusfchen van den onge-

lukkigen fchryver, om zich gerechtvaardigd

te zien , zal misfchien verwondering baa-

ren; doch zulks zal ophouden, wanneer

men ontwaaren zal, dat de mishandeling wel-

ke hem wedervaard , van dien aart is , dat zy

altoos ten gevolge zoude hebben, indien hy

niet

C 5 )

niet befluiten konde de waarheid hulde te

doen , dat zyne eer ’er het flachtöffer van

wierd. Zyn zaak is te rechtvaardig, de

mishandeling hem aangedaan, te ingewikkeld,

om niet nodig te hebben , ter zyner verdedi-

ging in ’t helderst daglicht geplaatst te wor-

den, en zyne eer hem te dierbaar, om die

door eene te ver gedreevene verdraagzaam-

heid, onder ’t bereik der vermetene laster-

zucht te Hellen. Laat hem derhalven een

begin maaken.

In den jaare 1784. vond de klaagende en

en redres - verzoekende burgerye van de Kaap

de goede Hoop , zich bezwaard, over een be-

fluit, genomen ie Hmfterdam op den derden

december des voorigen jaars, door de Be-

windhebberen der JSederlandfche Oost - Indifche

Maatfchappye , op de klagten in twee onder-

fcheidene Memoriën (*_) , bereids het jaar

1779 aan hen gedaan; als welk befluit, in

fiede van der onderdrukkinge , onder welke

zy reeds lange gezucht hadde, paaien te Hel-

len ,

(*) Deeze Memoriën werden met de daar nevens ge-

voegde bewysftukken,in den jaare 1785, op last der

Staaten, van Bewindhebberen afgeëisebt, en vervolgens,

ter diukkerye van hoogstdezelve ter persfe gebragt,

A 3

ien , in tegendeel haar meerder gefchikt-

fcheen , om een wyde deur te openen tot de

uitoeffening van het willekeurigst gezach.

Dit ongenoegen vervolgens tot eene vry al-

gemeene gisting overgeflagen zynde , was

evenwel niet van dien aart, dat het den ge-

tergden en misnoegden ingezeten , in zyne

beginzelen van trouwe en verknochtheid aan

de belangens der Republieke , konde doen

wankelen. Het bepaalde zich eeniglyk tot het

bellier der Maatfchappye , voor zo verre het»

zelve betrekking hadde tot de Volkplanting

zelve , ten aanzien van derzeiver burgerlyke

en rechterlyke Regeering;

gelyk blykt, uit

het ter neHergcftelde in het voorioopig ver-

zoekfchrift, aan hun hoog mog. overge-

geeven in ’s Hage, op den 4den April 1 786, en

welk Huk , onder verfcheide periodes van be-

zwaaren , de volgende aanmerkelyke behelzen

:

,, Dat tot dien tydtoe

,

aan het Voorgebergte

de goede Hoop ,geene wetten of inltellingen

hadden plaats gehad, waardoor de wederkee-

rige verplichting der Overheden en Regeerders

aan de eene zyde, en dat der ingezetenen aan

hun bellier onderworpen aan den anderen

kant , naauwkeurig wierd bepaald , en op een

duurzaamen voet gevestigd,”

33 Dat

,, Dat daarom de fupplianten de vryheid

hadden genomen , van aan h u n hoog m o g.

naar waarheid voor te draagen ,dat de twee

aanzienlykfte Collegien daar te lande, zynde

den Raad van Politie,

en den Raad van

Justitie , of het hoogfte Gerechtshof, tot op

dat oogenblik niet waaren voorzien geweest

,

van inJlruSHen of berichtfchriften , die der-

zelver gezach en plicht bepaalden.”

,, Dat het ’er ook zeer verre van daan

waare , dat daar te lande zekere en vastge-

Relde wetten voorhanden zouden zyn , wel-

ke inzonderheid konden ftrekken, tot een

richtfnoer der beflislinge van zodanige ge-

fchillen ,als uit de plaatfelyke gefteldheid , of

byzondere huishoudinge der Volkplantinge,

en uit den handel en kostwinninge van der-

zelver ingezetenen konnen voortvloeien. Endat , voor zo verre ’er al eenige Ordonnan-

tiën en Reglementen desaangaande mogten voor

handen zyn , de ingezeten dan noch wierden

verftoken van de gelegenheid, om daarvan

de nodige kennis te erlangen; ja zelfs te

meermaalen , niettegenflaande hunne ernfti-

ge poogingen en verzoeken,geene echte af-

fchriften hadden konnen bekomen van wet-

ten, door welker overtreeding zy geoordeeld

A 4 waa-

waaren geworden, misdaadig en flrafbaar te

zyn.”

„ Dat,

gelyk by mangel van vaste en

duurzaame wetten, de reehtpleginge, alleen-

]yk van het goedvinden der Rechteren had

afgehangen, de ingezetenen ook Reeds daar-

van de fmertelykfte ondervinding hadden ge-

voeld ;als waaruit te meermaalen waaren

voortgevloeid , die willekeurige en onrecht-

maatige beflisfingen over het lot der burge-

ren, welkers gewaand misdryf veelal daarin

beftaan had , dat zy vervallen waaren ge-

weest , in de ongenaade der Regeeringe enz.”

Eindeiyk werden alle deeze grieven befloo-

ten , met een onöpgefmukt tafereel van de

verkleefdheid der ingezetenen aan hunnen

Souverein; eene fchets , wel waardig,

om alhier woordelyk ingelascht te worden >

als behelzende : dat alle, de geledene verongely-

kingen niet in flaat waaren geweest , om den

metrgemelden Kaapfchen burgerftaat , ftceds in-

dachtig den eed van getrouwheid aan hunhoog mog. ah hunnen wettigen Souverein

plechtig afgelegd , te doen wankelen , in hunne

verknochtheid aan de belangens van den Staat g

terwyl zy in tegendeel , geduurende den fongften

oorlog , tusfchen de Kroon van Groot - Brittan-

nicn

uien en deeze Republiek gevoerd ,wanneer hunne

voorfchreeve k/agten aan Bewindhebberen reeds

•waaren ingebragt , alle poogingen hebben aan «

gewend , om den weërloozen toefland der Volk -

plantinge , door verkeerd befiier veroorzaakt ,

20 veel mogelyk te herflellen, en dezelve in flaat

ie brengen , o« , ingevalle van vyandlyken aan-

val , behoorlyken wederfland te kunnen bieden ,

en de bezittingen van deezen Staat kloekmoedig

te befchermen, offchoon in dien tyd , de onder-

drukkingen, hand aan hand bleeven toeneemen,

enz.

Dan , om den draad des verbaals niet uit ’t

oog te verliezen , zal ’er dienen te rug ge-

treeden te worden, tot het gedrag, welke de

burgerye in deezen zamenloop van omftandig-

heden hield, omftandigheden ! welke,

gefterkt door het zo evengemeld be fluit van

den jaare 1783 , haaren toefland in de groot*

fte onzekerheid dompelden , en haar daarom

wettigden , om de befcherminge van den Sou-

verein, als die van een weldaadig vader in te

roepen, tegen alle onderdrukkingen , welke

uit dien onzekeren toefland konden geboren

worden. Om dit naar waarheid te fchetfen

,

zal men in den fchryver moed en deugd moe-

ten vooronderftellen; trouwens, dit heeft hy.

A 5 Hy

C 10 )

Hy eerbiedigd de waarheid , en heeft zich ook

ontdaan van alle hoop en vreeze , die ons

maar vernederd en kleinmoedig maakt.

De burgerye hervatte dan haare zaak op de

volgende wyze. Voorgegaan door een aantal

aanzienlyke ingezetenen , die moeds genoeg

bezaten, om het gevaar, dat hen omringde

te verachten, wierd’er door haar in de maand

augustus des jaars 17 84, eene afte van ver-

eeniging goedgekend en getekend. Uit deeze

acle, welke om derzelver gewigt hier nevens

gevoegd is (*J ,blykt alreede het gevormd

ontwerp der burgerye , als behelzende , eene

genoegzaame duidelyke verklaaring, dat zy,

getergd en tot wanhoop gebragt zynde, door

het eigendunkelyk bellier der tegenwoordige

Regeering, het denkbeeld,

van zich langer

aan het Regeerings-flelfel der Maatfchappye

verbonden te rekenen , had laaten vaaren ,

voor het rechtmaatiger gevoelen , dat wan-

neer de Souvereiniteit den teugel der Regee-

ringe zelve in handen nam, en de Volkplan-

tinge aldus onmiddelyker onder het bellier

der Generaliteits - landen,gebragt wierde

,zy

haare inwooneren , onder de fchaduvve der

zach-

(*) Sub Lt. A.

(II

)

zachte wetten van hun hoog mog. ééns

gelukkig zoude zien.

Eene vraag zou hier natuurlyk konnen in-

vallen, namelyk, of dit ontwerp niet louter

herfénfchimmig waare? Maar laat dit

ééns zo zyn; voor het tegenwoordige noch-

tans,is deszelfs zegepraal misfchien niet verre

af, en dan zal het blyken, dat men eeniglyk

omtrent het juiste tydftip deezer gebeurtenis,

een weinig gedwaald hebbe. Doch Jaa-

ten wy de ernst hervatten : moet men niet

toeflaan , dat door eene zamenloop van onge-

lukkige omftandigheden voor de Maatfchap-

pye , het haar eindelyk eens ontbreeken zal

aan middelen , om haare zó uitgebreide als

kostbaare Heerfchappye in Indiën in diervoe»

gen te handhaaven , als zy noch tegenwoordig

tracht te doen,

door het bézigen van hulp-

middelen , welke misfchien by de uitkomst zul-

len blyken doodelyk te zyn? —— Immers,

indien het geoorloofd zy , zich van den toe-

ftand der Maatfchappye eenig denkbeeld te

vormen uit de verplichting welke haar in dee-

ze laatfte tyden heeft konnen opgelegd wor-

den, om, zo menigmaal zy de hulp van den

Staat nodig had , haaren wankelbaaren toe-

stand in alle derzelver gedeeltens open te leg-

gen,

( 12 )

gen , als mede uit het geene dienaangaande

door Bewindhebberen zelve is bericht gewor-

den , dan worden wy gedwongen het-

zelve hierop te laaten nederkomen , dat het

oogenblik eener üooping , met fnelle fchreden

naderd!

Dit wierd ook in den jaare 1784, in de

Volkplantinge gevreesd; en om deeze

vrees te gevoelen, had men niet meer nodig,

dan een weinig gezond verftand , en eene mid-

delbaare kennis van de zedelyke gefteldheid

van ’s Maatfchappy’s bellier. Daar van daan

ook misfchien,dat de burgery haare toevlugt

tot de Opperlte Magt willende neemen , ook

eindelyk het befluit, genomen in de vereeni-

gings aóte, ter uitvoer bragt, namelyk, omeenige haarer leden

, voorzien van eene be-

hoorlyke volmachtfchappinge, (procuratie

)

en

de nodige berichtfchriften, (jnftru&iën) naar

Europa af te zenden , ten einde by hunhoog mog. de algemeene klagtenin te bren-

gen, en derzelver befcherminge aftefmeeken-

Midlerwyl waaren die gekorene leden be-

dacht, om al zulke maatregelen te neemen,

als welken noodwendig vereischt wierden,om

den op zich genomen last , in eene geregelde

orde, en met ’t uitzicht, tot een gelukkigen

uit*

C 13 )

uitdag te behandelen. Zulks gaf op den 25 fte

February 1785 aanleiding , tot het neemen

van een plechtig befluit in de Vergadering der

geconftimeerden

,

meerder bekend onder de be-

naaminge van reprafentanten des klaagenden en

redres-vcrzoekenden burgerflaats van de Kaap de

goede Hoop, en welker leden in de maand no-

vember ’s voorigen jaars, door eene a&e wel-

ker inhoud hiernevens geveegd is (*) , door

het lichaam der burgerye verkoren en beroe-

pen waaren , ten einde uit haar naam , het

bellier der algemeene zaak op zich te nee-

men.

Het evengemeld befluit wierd vervolgens

van een tweede gevolgd , gedagtekend den

8 fte Maart 1785. Beide hadden zy betrek-

king tot de reeds gedaane verkiezinge der ge-

magtigden, tot derzelver jaargelden, derzel-

ver gewoone en buitengewoone uitrusting

,

belooning, en de kosten, welke tot de uit-

voeringe van hunne last zouden vereischt

worden ; invoege dat bepaald wierde

:

„ Ten eerffce, dat door de burgerye, aan

een ieder der gemagtigden zoude te goéd ge-

daan worden , al het geene ’er tot eene bui-

\ ten-

C*) Sub Lt. B.

( 4 )

tengewoone uitrusting voor de tafel , door

hen zelve zoude nodig geoordeeld werden.”

„ Ten tweede , dat buiten dien ook de

kosten tot de overvaart, en ’tgewoone tafel-

geld voor de heen - en -weder -rcize , aan de

Oost - Indifche Maatfchappye zoude betaald

werden.”

,, Ten derde , dat dit mede zoude plaats

hebben, omtrent de kosten, welke met het

aanvangen en voortzetten haarer klagten en

het eisfchen van herftel,het zy in of buiten

’t proces zouden dienen gemaakt te worden ;

en waaromtrent verder vastgefteld wierd, dat

dezelve kosten jaarlyksch door de gemagtig-

den afzonderlyk in rekening gebragt, en van

de Kaap de goede Hoop , in wis fels zouden

overgemaakt werden.”

„ Ten vierde , dat de afgevaardigden,hoofd

Voor hoofd, zouden genieten, een bepaald

jaargeld , mede woordelyk uitgedrukt in de

bovengemelde befl uiten; met eene nadere

verklaaring, dat dezelve jaargelden te zamen

genomen, als mede de reeds vermelde proces-

kosten, jaarlyksch, zonder eenig uitftel, en

vry en onbezwaard , of zonder eenige kor-

ting, door wisfels als anderzints, aan hen zou-

den overgemaakt werden ; en dat dit

jaar-

( *5 )

jaargeld eenen aanvang zoude neemen van den

dag der benoeming, (qualificatk) en voorts

zo lange ftandgrypen , als de Commisfie zelve

zoude duuren ;of, zo als de reprtefentanten

zich in eene volgende a&e, (van welke nader

gewag zal gemaakt worden) uitdrukken : dat

hetzelve, niet zoude ophouden , voor de volledige

iiiteindiging van zaaken.”

„ Ten vyfde, dat de gemagtigden de vry-

heid hadden, byaldien de toegelegde jaargel-

den, door hen mogten geoordeeld werden,

tot hun beftaan en onderhoud in Europa, niet

toerykende te zyn, eene biliyke vermeerde-

ring te eisfchen;met belofte van der burgeren

zyde ,dat hen zulks niet zoude geweigerd

werden.”

,, En laatftelyk, dat by de te rug komst

der afgevaardigden, aan dezelve, en ingevalle

van overlyden aan derzelver erfgenaamen ,

eene aanzienlyke belooning, de hoeveelheid

van welke, in ’t befluit uitgedrukt ftaat, zou-

de werden gefchonken.”

Maar om de zaak der burgerye, nog al

meerder voor de ongelegenheden der menfche-

lyke wispeltuurigheid , en de gevolgen van

een baatelyk zelfs-voordeel te beveiligen, zo

wierd ’er in’t befluit van den 8 fle maart 1785

nog

C NS)

nog vastgelleld, dat ’er door een honderd -tal

vermogende burgeren , eene afte van vrywaa-

ring ('garantie

)

zoude getekend worden, waar-

by dezelve zich plechtig verbonden, om op

eerfte afvraage der gekorene reprEefentanten,

daadelyk, en zonder eenig uitftel, by voor-

fchietinge te zaam te brengen,eene fom van

vyftig duizend gulden. Dit capitaal by de alge-

meene intekening gebleeken zynde, reeds voor

handen te zyn , zo verplichteden deeze hon-

derd tekenaaren (onder welke deeze reprte-

fentanten der burgerye zelve gevonden wor-

den) zich hiertoe, om te verhoeden, dat aan

de afgevaardigden , in de uitoeffening van

hunnen last ,eenigen hinder wierde toege-

bragt. — Deeze voorzorge was des te nood-

zaakelyker , dewyl de bewooneren van het

platte land , door de gefteldheid der Volkplan-

tinge, zo wyd en zyd van den anderen ver-

fpreid zyn, dat eene langwyligheid omtrent

de inzamelinge, niet, dan het natuurlyk ge-

volg van deezen hinderpaal moest weezen.

Deeze acte wierd dan in diervoegen ontwor-

pen, en ook getekend, zo als uit het hier

nevens gevoegd affchrift blykt (*) 9 en deed

ver-7

(*) Sub. Lt. C.

C u )

vervolgens , tot noch meerder zekerheid der

gemagtigden , eene tweede te voorfchyn ko-

men. Dit laatfte ftuk , van welke reeds met

•een enkel woord gerept is , mede van gewigt

genoeg zynde , om den lézer over de mishan-

deling welke den fchryver wedervaart , te

doen oordeelen, zo is hetzelve mede hier ne-

vens geplaatst (*).

Uit deeze laatfte aiïe zal het moeten bly-

ken,dat de repraefentanten der burgerye zich

,

zo voor zich zelven ,als voor hunne kiezers

en committenten ,op de plechtigfte wyze

verbonden hebben ,•— immers zo eene ver-

klaaring in den naam van het Opperwézen ge-

daan , iets te beduiden hebbe,en van een

verbindende kracht geoordeeld worde ,-—

—

dat dan, uit de befchouwinge van ditverband-

fchrift zal moeten blyken ,dat deeze zo naauw-

gezette , en omtrent het oppERwézEN zo eer-

biedvolle lieden zich, ten fterkften verbon-

den hebben, om van deeze by voorraad in te

brengen ƒ 50000 - : - (waartoe zy zich voor

hun aandeel mede verplicht hadden} ter on»

derfteuning hunner gemagtigden , en ter voort-

zettinge haarer zaak in Europa , een eerlyk en

deugd»

£*) Sub. Lt. D.

B

C 18 )

deugdzaam gebruik te maaken : houdende dee-

ze plechtige verklaaring tevens in , dat de re.

prEefentanten, volgens den last hen opgedra-

gen , wilden zy hunnen eed niet op de fchan-

delykfte wyze breeken , verbonden waaren

,

tot de opeisfching deezerƒ 50,000 - : on-

middelyk naar het vastftellen en tekenen dier

tweede afte.

Voorts , werden alle deeze bewysftukken

(infirumenten

)

beflooten , met de afgaave der

algemeene en byzondere volmagtfchappinge

(generaals en fpeciaale procuratie) der reproe-

fentanten, uit naam en last hunner kiefers en

committenten,

op de gekorene afgevaardig-

den , en welk ftuk ook van gewigt genoeg

zynde , om hier nevens gevoegd te worden ,

den lézer in ftaat zal ftellen, om over den

last hen opgedraagen , te kunnen oordee-

ien (*).

Aldus toegerust ,naamen de gevolmagtigden

de reize herwaarts aan , met het zuiver oog-

merk van des fchryvers zyde,om de zaak

zyner medeburgeren zo belangeloos te behar-

tigen,

als hy , by meer dan eene gelegenheid

,

door het aanwenden eeniger zwakke poogin-

gin-

(*) Sub. Lt. E.

C 19)

gen, getoond had, zyn hooghe bedoeling te

zyn , namelyk , zyne vervolgde en onderdruk*

te landsgenooten , zo veel in zyn gering ver-

mogen hond, een gunhiger lot te bezorgen,

dan dat geene , onder welke zy reeds omtrent

eene eeuw lang gezucht hadden: een

tydverloop ,—- in welke den Kaapfchen bur-

gerhaat , de behendige fpeeibal is geweest

,

van eene baldaadige en geweldige Regeering

!

Het vertrouwen ondertusfchen, welke hy,

geherkt door alle de genomene maarregelen,

en door het plechtige , ’t welk ’er by elk ge-

nomen befluit had plaats gegreepen , in de op-

rechtheid en goede trouwe zyner lastgeevers

helde , moge onbepaald genoemd vrorden.

Geen enkele gedachte heeg ’er geduurende

zyne reize herwaarts , en zelfs eenigen tyd

naar zyne aankomst hier te lande, in hem

op , welke ’t vertrouwen op zyner medebur-

geren eerlyke hand vastigheid, maar eenigzints

zoude hebben konnen doen wankelen. Zo ’er

eenig ontrustend vermoeden by hem opgeree-

zen waare, zou hy hetzelve verflikt hebben

,

door de volgende bedenkingen.

„ Myne medeburgeren zyn niet, dan door

de herkhe beweegredenen van eer, aan de

vol'handige aankleeving hunner burgerlyke

B 2 bê-

C 20 )

belangen verbonden; want, indien ik my gaa

vertegenwoordigen, het geene zy lieden on-

der hunne naamtekening in de verëenigings-

afte en elders bevestigd hebben, dan vinde

ik , dat de geringfte terug- treeding , hunne

gedachtenis, niet, dan met onuitwischbaare

fchande moet bevlekken. De nakomeling-

fchap zou deeze woorden leezen : wy zweeren ,

nimmer onze goede zaak te zullen laaten vaa-

ren, maar dezelve naar al ons vermogen , door

een cerlyk gedrag te onderjleunen en te beharti-

gen ; en zy zou daar nevens aangetekend

vinden : deeze burgeren verbraaken hunnen eed,

op de lichtvaardigfle en onwettigfte wyze! Welkeene beledigende onderftelling ! Welk een

laffe vrees ! Zyt deugdzaam en behartigd het

waar belang uwer ongelukkige landsgenoo-

ten ;zy zullen u daar voor , fchoon uwe

poogingen ook mislukten , als hunnen deugd-

zaamen vriend waardeeren.

„ Indien de kracht eh de hoeveelheid der

woorden in eene plechtige gelofte, den dége-

lykeïi mensch , nader aan zyne plichten kon-

nen verbinden, dan heb ik altans geene re-

den , om my over de mogelykheid ééner

fchandelyke plichtverbreekinge te ontrusten

:

immers, wanneer ik my de verkiezings-aóte

her-

( 21 )

herïnnere , dan vinde ik , dat myne medebur*

geren vrywilliglyk * en op de plechtigfte wy-

ze, onder hunne naamtekening hebben ver-

klaard, tot den uiteinde toe , in haare zaak te

zullen blyven deelneemen,

en daar toe de alge-

meene lasten en kosten te helpen draagen;ja 3

des noods, als mannen van eer , het iiiterfle tot

’s Vaderlands algemeen welwezen op te zetten.

„ Daarenboven : heeft niet een honderd-

tal hunner, in de aóte van vrywaaring (ga-

rantie

)

, in den naam van den almachti.GEN BEHEERSCHER DER WAERELD,zich zelven vrywilliglyk verklaard en gefield ,

tot borgen en zekerfielders der penningen , welke

de geheele burgerye reeds by intekeninge, ter voort*

zettinge haarer zaake , en ter onderfleiminge

hunner gemagtigden bekend gefield had P .

Hebben deeze honderd tekenaaren in dit ge-

fchrift , mede niet verklaard , dat zy deeze

penningen, op eerfte afvraage, aan hunne

repraefentanten ,door hen zelve daar toe ver-

koren, zouden in handen Hellen; en zulks,

om geene vertraaging aan de nodige jaarlyk-

fche remifies , zo tot onderhoud hunner gevol-

magdgden in Europa,

als tot de kosten van

't geding te weege te brengen ? En dee-

ze burgeren zouden naar deezen plechtigen

B 3 Hap

,

C 2* )

ihp ,in koelen moede , bedaard , en met

helsch overleg gaan berekenen, dat het voor»

deeliger waare,met het 0PPERwézEN, dien

zy tot eene getuige hunner daaden hadden

aangeroepen,

openlyk den fpot te dryven

,

dan aan hunne verbintenisfen te voldoen ! —j, Hebben ondertusfchen de repraefentanten

der burgerye ook niet , op gelyke wyze , by

den al machtigen , en onder hunne

naamtekening en hun aangenomen zegel , zo

voor zich zelven , als voor hunne kiezers en

lastgeevers beloofd , hunne afgevaardigden ,

geduurende hun aamvézen in de Republiek , en

dat haare zaak aldaar , onafgedaan en onbeflist

zoude weezen , aan geen' ophouding, gebrek , of

uitfel, in hunne toegelegde jaargelden, noch in

de kosten van ’t geding bloot te feilen , maar op

zich te noemen, dezelve jaarlyksch , tydiglyp, en

vry aan hen over te manken

P

—

„ En wanneer ik voor ’t overige te raade

gaa, met die beweegredenen , welke door het

algemeen belangd en de byzondere veiligheid,

mynen medeburger voorgefchreeven worden,

dati kan de vrees voor eene laffe eerloosheid

van zyne zyde , niet dan de herzenfchim my-

ner angstvallige verbeelding zyn. Zou hy

ooit uit ’t oog konnen verliezen , dat eene

on-

( 2 3 )

onwettige verbreeking der verbintenisfen, aan*

gegaan met zynen gemagtigden,moet gevolg^

worden , van die welverdiende verachting,

onaffcheidelyk van een eerloos bedryf ? .

Het lichaam der burgerye zou dit uit ’t oog

verliezen, en ook niet letten op het gevolg,

welk uit die eerlooze daad, met betrekking

tot haare zaak zoude moeten voortvloeien?—Na een zwart register van fnoode bedryven

,

ten laste der Regeeringe te hebben opgete.

kend, en na zich te hebben durven onder-

winden, zich deswegens by hun hoog

m o g. te beklaagen en hoogstderzelver gewig-

tige raadpleegingen te ftooren, zou dit lig-

chaam, zelve naar den prys der eerloosheid

dingen, en daar door zich zelven, en haare

zaak in ’t fchroomlykst gevaar willen ftor-

ten ! Welk een’ ongereimde en zinneloo-

ze verdenking 1”

Zodanig zou den fchryver hebben konnen

redenkavelen ,indien zyn gemoed beftormd

waare geworden door de vrees , over de mo-

gelykheid eener veranderinge in de denkwyze

zyner medeburgeren,en hy zou dezelve ver-

bannen hebben.

Dat toekomftige gebeurtenisfen nochtans,

door het menfchelyk verfland zeer onzeker

B 4 te

C 24 )

te bepaalen zyn , voornamelyk , wanneer wydezelve afmeeten willen, naar den geest van

lichtvaardigheid , welke by de nakomelingfchap

onze eeuw misfchien zal kenfchetzen , zal

men eenigzints konnen beflisfen uit ’t gedrag,

welk de burgerye van de Kaap de goede Hoop

,

zedert denjaare 1*85, naar alle haare gedaa-

ne ftappen , en genomene maatregelen , heeft

gehouden ;een gedrag , welke wy nu zullen

gaan befchouwen , en het welke, hoe weinig

opmerking ook verdienende , in den rang der

tegenwoordige groote gebeurtenisfen , die den

aandacht van geheele volken naar zich trek-

ken , echter tot eene geringe bydraage zoude

konnen verftrekken ter bevestiging van deeze

waarheid: dat Tiu menschdom over het algemeen,

noch zeer verre af is, van die wysgeerige orde ,

van welke wy zo gaarne droomen, om het ver-

driet te verzachten , welke wy over de dwaasheid

veder onzer medemenfchen gevoelen. Zou

het ter deezer plaatze ook, als een ftout en

onvoegzaam inwerpzel konnen befchouwd

worden, indien men vraagde: beantwoorde*

ren van geleerde prysvraagen ! wat verfchafte

toch zedert onheugelyke tyden het waare

voedzel aan de dvvingelandy ? •— was het de

dwaasheid of de wysheid der volden?

Den

C 25 >

Den lezer vergeeve den fchryver deezen bui-

tenfpoorigen uitftap. Hy wilde daarmede

eeniglyk, zyne Route gelykftelling van den

dommen Afrikaan , met den befchaafden en

lydelyken Europeaan eenigermaate verzach-

ten. — Doch ter zaake getreeden.

De gevolmachtigden hier te lande aange-

komen zynde , draalden ook niet , om aan

het voorneemen hunner lastgevers te beant-

woorden. Drie leden derzelver , wilden zich

ten dien einde, tot gemak hunner gekorene

rechtsgeleerden verlédigen ,met een uitge-

breid verhaal te vervaardigen van de klagten

der burgerye tegen de Regeeringe,en van de

beweegredenen welke haar genoopt hadden,

de beflisling derzelver van deu Suuverein af

te lmeeken. Dit verhaal moest ondertusfchen

ook de middelen behelzen , door welke de

vryheid der volkplanteren , eenen zékeren

grondflag konden bekomen , en welke midde-

len, inderdaad ook zo gefchikt waaren, dat

zy verre van als nadeelig befchouwd te wor-

den ,integendeel door elk onbevooroordeeld

Regent zouden zyn opgemerkt geworden ,

als haare ftrekking te hebben , om het wach-

gelend gevaarte der maatfchappye voor een

B 5 ge-

C 26 j

gering deel ,zo lange te fchraagen , als zulks

over het geheel doenlyk waare.

Maar het bleek den drie afgevaardigden al

ras , dat dit ontwerp niet fmaakte aan hunnen

medegemagtigden , die waarfchynlyk reeds

voor zyn vertrek van de Kaap , het ontwerp

gefmeed had, om zyne mede -gecommitteer-

den ,door een lomp bedrog te verfchalken

,

in de meening ongetwyffeld , dat dit hem met

meerder roem zoude overlaaden , dan wanneer

hy met omzichtigheid zyn voorneemen ter

uitvoer bragt. Dan, hierby bepaalde zich het

grootsch ontwerp van den man niet alleen.

Hy beftond zelfs de fijn gefponnen Européfche

ftaatkunde dienstbaar te maaken , aan zyne

grove denkbeelden van eigen grootheid en

voordeel, in zo verre zelfs, dat hy zich over-

tuigd hield , dat het aan zyne bekwaamheden

niet moeielyk zoude vallen , na ’t vermaak

genooten te hebben , van het bellier der Oost-

Indifche maatfchappye in eenige adresfen,door

hem zelve ontworpen, en in het laatst van

den jaare 1784, aan hvn hoog mog. cver-

gezonden , op een’ vry ruuwe en onbefchofte

wyze gelaakt te hebben , eene belooning te

bedingen, voor het verraad, dat hy aan zyne

me-

C 27 )

medeburgeren zoude willen pleegen. Uit

deezen vuilen bron ,had het bericht , opge-

vuld van fnorkery en wartaal, en geplaatst in

de Leydfche courant van den 2ó ften december

1785, haaren oorfprong. Deeze eerloosheid

ook verdienende der vergetelheid ontrukt te

worden, zo zal den lezer het ftuk zelve hier- '

nevens geplaatst vinden (*). In hetzelve ver-

klaardeMARTHiMus adrianus bergh,de klagten der burgerye van de Kaap de goede

Hoop, in wier zaak hy zelve deelde, en omwelke te behartigen , hy zich onder eenen

plechtigen eed had laaten volmachtigen, en

wier voorneemen, om zich aan den Souverein

te vervoegen, door hem zelve tot fland was

gebragt geworden, •— voor onwettig, en der.

zei ver Regeerders, die door hem zelve, in

evengemelde adresfen als eerloos afgefchilderd

waaren , voor braaf :1— lezer ! oordeel. —

—

Spreekende van het lompe middel, waarvan

deezen man zich bediende, om tot zyn oog-

merk te geraaken , zal het den lezer niet dan

vermaak konnen verfchaffen , wanneer wykortelyk gewag maaken van de prooi , welke

hy zich ten loon zyner verraderye voorflelde.

Laa*

(*} Sub. Lt. F.

C 28 )

Laaten wy ten dien einde, een weinig të rug*

waards treeden.

Een der voorwerpen, tegen welke de bur-

gerye van de Kaap de goede Hoop , haare klag-

ten hadde doen hooren, en waarover zy zich

het meeste te beklaagen hadde, was ’t Inde-

pendent Fiscalaat. Een ampt , welke den be-

zitter ’er van , in de eerfte plaats verheft ,

tot reprsefentant van de Staaten Generaal der

Verëenigde Nederlanden. Aan deeze waardig-

heid is niet alleen verbonden , ’t recht , van

met ’er daad te zyn, de bewaarder der hoog-

heden en gerechtigheden van den Souverein

;

maar aan dezelve is nog gehecht, de uitge-

flrekte magt,om in hoogstderzelver naam

te mogen opfchurten alle befluiten, genomen

wordende in de gewettigde raadsvergaderin-

gen der Volkplantinge, als daar zyn

1. Den Raad van Politie , of die der Wet-

geevende Magt.

2. Den Raad van Juflitie, of het hoogde

Gerechts-hof.

3. Den Raad der Weeskamer.

4 . Den Burger-Krygsraad.

5. Den Raad van Kleine Zaaken ; en

P. De Vergaderingen der Land-diflxiéten ,

bekend onder den naam van die der

Deern»

( 29 )

Heemraaden , en Krygs-Officieren , en in

welke de Drosten , elk voor hun byzon-

der rechtsgebied , als voorzitters werk-

zaam zyn , zonder dat men met eenige

zekerheid weet , of zy ’er eenig oor-

fprongelyk (primitif) recht toe bezitten.

Laaten wy nu zien, welken invloed dien

amptenaar, behalven dit zyn uitgeftrekt ver-

mogen van opfchortende magt noch heeft, in

de voornaamften dier Raadsvergaderingen.

Hy is het tweede ftemhebbend lid der

Wetgeevende Magt, of den Raad van Politie

^

en in dezelve noch daarenboven , de gerech-

tigde ontwerper van alle zodanige keuren en

bevelen, als hy tot het burgerlyk bellier der

Volkplantinge , en ter handhaavinge van ’t

gezach der Regeeringe , noodzaakelyk oor-

deeld.

Hy is in den Raad van JuJiitie niet alleen

’t eerfte ftemhebbend lid,en in gevallen van

verbreekinge der wetten den openbaaren aan-

klaager (Accufator publicus) , maar hy is me-

de ,wanneer den aangeklaagden

, door hemgeoordeeld werd , ftrafbaar te zyn , noch

daarënboven eisfcher in rechten. Hy is dien-

volgende wel de eerfte Officier der Juftitie-,

maar is nochtans door zyne voorrechten , zo

on-

C 30 )

onbepaald verhéven boven ’t gezach van den

Raad zelve ,dat men tot op het tegenwoor-

dig tydftip , noch niet de grenspaal der magt

weet , welke hy in veele omzichten uitöef-

fend; in zo verre zelfs, dat hy voorzien is,

van dat vreeslyk vermogen,om zonder al-

vorens van den Raad eenig rechterlyk bevel

(mandement) te behoeven, zich onverhoeds,

door middel van gerechtsdienaars te mogen

verzekeren van elk burger, welke hy ftraf-

baar oordeeld, fchoon ook derzelver misdaad

zeer gering of zelfs onbeweezen waare, en

denzelve zich in zyn eigene wooning bevond,

’t Is deeze magt , aan welke de mishandelin-

gen , da ongehoorde knevelaryen en wille-

keurige boetens moet toegefchreeven werden,

aan welke de ingezetenen der Volkplantinge

zich ter aller uure blootgefteld zien.

Eindelyk vind dien amptenaar , behalven

den invloed, welke hy als voorzitter in den

Raad der Weeskamer verkrygt, noch een

Herken fteun voor zyn onbepaald gezach in

de vergaderingen der Heemraaden en Krygs-

Officieren van5

t platte land, en dit wel

eigenlyk door middei der Land-drosten , die

in dezelve voorzitten. Deeze zyn, als de

Officieren dier afgelegene diftridlen, zo vol-

trekt

/

C 31 )

ftrekt verbonden aan de voorfchriften (in.

jiruEHen) van den Independent Fiscaal , dat zy

in alle gewichtige gevallen gehouden zyn ,

denzelven als de verklaarder der wet 5 vooraf

raad te pleegen, zodanig, dat dien onafhang-

lyken amptenaar over deeze Drosten een veel

onbepaaldere magt uitöeffend, als de Graaf-

lykheid van Holland en Wespriesland , aan

haar’ Algemeenen Rechtsvorderaar (Procureur

Generaal') over de aan hem ondergefchikte

Officieren toekend./

Deeze prooi was het, welke den eerften

afgevaardigde zich ten loon zyns gedrags

voorilelde , en welke hem zodanig verhittede

,

dat hem die behoedzaamheid ontflipte, welke

hem had konnen te ftade komen, toen ’t ont-

werp om ’er jagt op te maaken, by hem be-

ilooten was. Geen’ geringe belooning onder-

tusfehen, welke hy bedoelde, en die hem ze-

kerlyk , zyne gevaarlyke reize herwaarts , en

zyne onvermoeide poogingen , om toch ééns

met luister in de waereld te verfchynen, ry-

kelyk zoude vergoed hebben.

Doch , daar de lucht-kasteelen onzer ver-

beelding, ’t zy ten goede, ’t zy ten kwaade,

ménigmaal al zo ras verdwynen als zy gebo-

ren worden , zo was dit ook hier *t geval van

den

( 32 )

den grooten ontwerper; want genoegzaam on-

middelyk naar den reeds befchreeven trouw-

Joozen aanval, waaren zyne medeafgevaar-

digden ook bedacht , om de zaak der bur-

gerye zo niet geheelyk te redden, ten min-

llen voor haare toekomflige veiligheid te

zorgen, en haar gefchondene eer te herflel-

len , door het neemen van zodanig eene

voldoening, als waar door den aangetygden

laster by het algemeen haare klem konde

verliezen , en hy volftrekt verftoken blyven

van den prys, welke hy zich ten loon zy-

ner fnoodheid voorgefteld hadde , en welke

in zyne handen gevaarlyker moest worden,

dan in die van eenig ander onzydig voor.

werp , niet bezield met die onwaardige voor-

neemens, welke wy vastflellen moeten, dat

zedert zyne toetreeding tot der burgeren

klagten, zyn hart beheerscht hebben: want

wie bemerkt niet , daar hy in den beginne

zyne waare bedoelingen zo behendig en zo

huichelachtig wist te verbergen, dat hy zich

met geen’ ander oogmerk voor de burgerye

in de bresfe gefield hadde , dan om ’t wille.

keurig gezach te bevestigen ? Maar —dit was misfchien ook de wraak , welke hy

neemen wilde over de klagten, door de

bur- -

(33 )

burgerye tegen zynen vader, als lid der Re-

geeringe , in den fchoot der vergaderinge van

Bewindhebberen in den jaare 1779 uitg®"

ftort. —— Dan , de klaagende burgeren van

de Kaap de goede Hoop , of die eerlyke lieden

,

welken ’er noch onder zyn , zyn gewro-

ken ! De gedachtenis van deezen mar.THINÜS ADRIANUS BERGH, zal by de

nakomelingfchap lang genoeg gebrandmerkt

zyn! (*)

Dan , hoe zeer ook deezen man , door zyn

byzonder gedrag toegebragt hebbe , tot het

verlies der zaake zyner gewézene lastgee-

vers, en de omflandigheden van den fchry-

ver , zo is de eerfie echter niet de eenige oor-

zaak deezer beide gebeurtenibfeu. De vol-

doeninge ondertusfehen , welke de laatfle zou-

de gehad hebben „ indien zyne medeburgeren

,

geduurende dat zy hem met hun vertrouwen

hebben willen vereeren , beflendig de deugd

en braafheid geëerbiedigd hadden, zal hy al-

hier

(*) Den lézer begeerig zynde, te weeten, op welken

grond alhier zo beflisfende over deezen perfoon ge-

fproken word,

leeze hier over nd,

de nevensgevoegd®

bylaage. Sub. Lt. G. Dit was eigenlyk ’t antwoord op

\ voorgaande ftuk , Sub. Lt. F.

c

C 34 )

hier niet fchetfen; Jiy zal eeniglyk de

waare gevoelens van zyn hart doen kennen

,

en met de zuiverfie oprechtheid belyden, dat

deeze voldoening by hem de plaats van denroem zoude bekleed hebben; of liever: in-

dien by immer zo gelukkig geweest waare ,

van zyn ongelukkig Vaderland van de banden

onder welken het zucht, door die* gewettigde

middelen, — gewettigd door zynen Souverein

,

en van welke hy zich met zyne medegemag-

tigden heeft bediend, te verlosfen, zou hy

naar ’t zelve zyn terug gekeerd, om aldaar

in de ftilte van een ampteloos leven zyne

dagen te eindigen , en die aandoeningen, wel-

ken ’t gezicht van gelukkig gemaakte voor-

werpen in een gevoelig hart konnen veroor-

zaaken , onbelemmerd te genieten.'— Maar,—

hoe moet het hem niet grieven , ook veelen

vatl deeze zyne medeburgeren te moeten Hel-

len, in den rang dier eerloozen, wier onzui-

vere handen niet bevoegd zyn , het heilig

vuur der vryheid te bewaaren

!

Om die befchuldiging te flaaven , en zo veel

mogelyk in een helder daglicht te Hellen , zal

den fchryver toevlucht moeten neemen , tot

die bewyzen, welke hy in handen heeft, en

die eigenlyk beHaan ,in de wederkeerige fchrif-

te-

C 35 )

telyke onderhandelingen , we]ken ’er zedert

den tyd , dat Iiy met zyne mede-gemagtigden

in de zaak der burgerye is werkzaam geweest,

plaats gehad hebben. Om ondertusfchen ook

den loop der gebeurtenisfen, met betrekking

tot de uitvoering der zaak zelve, niet uit ’t

oog te verliezen , zal den fchryver de orde

vervolgen , welke hy zich reeds in den begin-

ne voorflelde , om namelyk , daar zulks te

pasfe komt , ook zodanige geloofwaardige

(authentique) Hukken aan te haaien, en kor-

telyk op te helderen, als door welken den

opmerkzaamen lézer zich tevens , een gefcbied-

kundig begrip zal kennen vormen , van het

geene door de gemagtigden in de zaak der

burgerye , hier te lande is verrigt geworden.

Doch om dit behoorlyk te doen , zal ’er voor-

af dienen gezegt te worden, wat ’t beiluit

der afgevaardigden , omtrent den meergemeï-

den bergh, wegens den befchreeven aanval

op de klagten zyner lastgeevers , behalven

het geene zy dienaangaande met het aange-

haald tegen-bericht (*), reeds tegen hem in

’t werk gefield hadden, behelsde.

Het was dan niet alleen , dat zy beflooten

,

de

C 2

(*) Sub. Lt. G.

C 30de aangerande eer der burgerye , tegen den

aangewreeven laster van deezen man te ver-

dédigen , en zyne ontwerpen , van zich hier

door een weg tot den zetel van ’t Independent

Fiscalaat te baanen, te veriedelen; maar zy

ondernaamen ook , zich terftond op eene re-

gelrechte wyze van denzelve te ontdoen , in

de onderftelling, dat men van hoogerhand

niet tot dien gewichtigen post zoude benoe-

men eenen man,dien men openbaar een eer-

looze daad had te laste gelegt , zonder dat hy

’er zich tegen konde verdédigen, fcTioon men

hem ook tot de verkryginge van denzelven al

eenige verzekeringe mogt gegeeyen hebben en

ook wierd dit ontflag noodzaakelyk geoor-

deeld , ten einde onbelemmerd te konnen

overgaan tot de uitvoeringe van den wil en

de begeerte hunner zenders, zonder onop-

houdelyk afgetrokken te worden van dit

nuttig werk , door de haatelyke eerzucht

van eenen man, die niet zoude opgehouden

hebben,aan hunne poogingen ten uiterften

hinderlyk te zyn;

gelyk zulks aan hun en

hunne yerkorenc pra&ifyns ,meer dan by eene

gelegenheid gebleeken was. Het was dan dien-

volgende, dat zy hem uit krachte der alge-

meene volmagtfchappinge ,by gefchrifte van

des-

C 37 )

deszelfs verplichtinge ontfloegen , om zich

voortaan met de zaak zyner gewézene last-

geevers bezig te houden. Doch zyne oog-

merken op deeze wyze mislukt ziende, nam

hy toevlucht tot het hulpmiddel van alle val-

fche zielen , tot hardnekkigheid; zó zelfs ,

dat hy de'n afgevaardigden een nader bericht,

onder den naam van interpreteerende notifica-

tie , om hetzelve in een publiek dagblad te

plaatzen in handen ftelde , en op welke hy

Vermeende met voegzaamheid in de commisjis

te konnen herfteld worden ; dog welk be-

richt, wel ingezien wordende, eigenlyk zou-

de geftrekt hebben , om het doel te bereiken

,

dat hy zich voorgelteld hadde: dit blykt ge-

noegzaam uit ’t ftuk zelve, welke hier ne-

vens gevoegd is (*) ; want hy erkende daarin,

wel den misflag dien hy begaan had, maar hytrachtede evenwel in hetzelve noch het ver-

klaarde op den 26ften december 1785, in haar

volle kracht te behouden. Doch de afgevaar-

digden lieten zich daarmede niet misleiden,

maar hielden de zaak voor afgedaan.

Aldus van deezen Hechten tegenftreever

ontlast zynde, was eene van de eerfte ver-

rich-

C 5

(*) Sub. Lt. H.

C 38 )

richtingen der gevolmachtigden , hunne ge-

korene rechtsgeleerden de floffe te verfchaf-

fen tot het vervaardigden van een voorloopig

verzoekfchrifc aan den Souverein , ten einde

van hoogstdezelve, tot het inbrengen der al-

gemeene klagten, en de middelen tot ’t her-

Hel der grieven , eene behoorlyke vryheid te

erlangen: om al het welke gunftiglyk te kon-

nen verkrygen , men ook onderling voor be-

flooten hield, hun hoog mog. in hetzel-

ve een waar tafereel te maaien , van den be-

klaagenswaardigen toeftand van ’t burgerlyk

bellier der Volkplantinge. Midlerwyl was ’t

Independent Fiscalaat ledigltaande ,en deeze

omftandighéid werd door de gemagtigden en

die van hunnen raade opgemerkt, als een ge-

paste gelegenheid aan de hand geevende , omter gelyker tyd van het Opperlle Gezach

een provifitneele opfchorfing van de begeevin-

ge deezes ampts af te fmeeken ,en dit wel tot

zolange, als nodig waare, om hoogstdezelve

onder de algemeene bczwaaren , ook dat gee-

ne te vertoonen, wat de voortduuring van

hetzelve, zo als het thans ingericht was , en

bekleed werd, voor de rust der Volkplantin-

ge gevaarlyk maakte. Dit fmeekichrift wel

waar-

C 39 )(

•

waardig zynde,

geleezen te worden, zo is

hetzelve hiernevens geplaatst (*).

Op dit verzoekfchrift , van welke reeds

gewag gemaakt is , vonden de Algemeene

Staaten in hunne wysheïdgoed, het nevens-

gevoegd gewichtig befluit te neemen (f).

Intusfchen was hetzelve by drie leden van ’t

Bondgenootfchap noch voorafgegaan van eeni-

ge Provinciaale refoluticn , en welke ter ver-

gaderinge van de Unie ingebragt zynde, waar-

fchynlyk veel zullen toegebragt hebben, dat

hun hoog mog. hoogstderzelver verlan-

gen , om zelve de klagten der burgerye te

willen onderzoeken , en daarover uitfpraak te

doen, zo gunftig aan den dag leiden, als uit

dit laatlle befluit van den 4den april 1786,

zo volmaaktelyk komt te blyken. Deeze ft uk.

ken den aandacht des lezers niet minder dan

alle de voorige verdienende , zo zyn dezelve

mede hiernevens gevoegd (§).

Thans zal het ons te onderzoeken ftaan,

welk een gedrag de burgerye van de Kaap

de goede Hoop,of liever haare reprtefentanten

,

ge*

c*; sub. Lt. 1.

(t) Sub. Lt. K.

(S) Sub. Lt, L,, M. en N.

c 4

C 40 )

geduurende den loop deezer gebeurtenisfen

in acht naamen.

Zo ras de tyding van bet provifioneel ont-

flag van den eerften afgevaardigden aldaar

aangekomen was, vond de meerderheid dier

geconfliLueerden ,de handelwyze hunner gevol-»

machtigden omtrent deezen hunnen gunfte-

ling zo regelrecht flrydende met hunne, ont-

werpen , dat zy al terflond door de duidelykfte

bewyzen aan den dag leiden, dat hun doei

nimmer geweest waare , hunner mede-burge-

ren wezenlyke belangen , volgens eene plech-

tige verbintenis, waaraan zy zich vrywillig-

lyk onderworpen hadden , te behartigen ;

neen : maar dat zy in tegendeel het billyk

misnoegen van ?

t algemeen, eeniglyk aange-

vuurd hadden, om hetzelve te doen dienen

ter bereikinge hunner onderlinge ontwerpen

van eigen grootheid en voordeel. Ten be-

wyze deezer flrafwaardige fchurkerye, zal den

fchryver zich vooraf bepaalen, tot den inhoud

van eenen brief, gedagtekend den i4den maart

1786. In dezelve gaaven drie leden van het

lichaam der repraefentanten , in ’t denkbeeld

dat hunnen gunfteling bergh noch in de

commisjie waare , den afgevaardigden te zamen

kennisfe, van de volgende zaaken.

1. Dat

C 4 1 )

1. Dat den Raad van Politie, voor altoos

was afgefcheiden geworden van den Raad

van Juftitie , als voorheen genoegzaam in

dezelfde leden behaan hebbende , behalven

het lichaam van burgerraaden ,welke nim-

mer tot den eerstgenoemden raad eenigen

toegang gehad heeft.

2. Dat den Raad van Jufiitie , ten op-

zichte der burgerraaden , cf die leden welke

in dezelve den burgerhaat verbeelden , was

permanent verklaard.

3. Dat voorts beflooten was, deeze ver-

gadering voortaan te doen behaan uit zes

leden van wegen de maatfchappye , ofhaare

dienaaren , en even zo veel uit den burger-

haat.

4. Dat de twee eerfte teken aaren des

briefs zich onder andere perfoonen , tot de

bekleeding van dit permanent burgerraadfchap

hadden Jaaten verkiezen , met zekeren janKOENRAAD GIEJ en

5. Zeggen zy noch, dat de aanneeming

van dit burgerraadfchap door hen , wel voor-

namelyk gefchied waare, om aan het ver-

langen eeniger hunner mede-burgeren te vol-

doen, met deeze veel betekenende verklaa-

ring : dat zij ter verkrijginge deezer waar-

C 5 dig-

C 42 )

digheid, geene dringende verzoeken in ’c werk

gefield hadden.

Om den lezer in Haat te Hellen, zich een

klaar denkbeeld van de eerloosheid deezes

bedryfs te vormen , zal den fchryver de be-

denkingen opgeeven , welke zy hadden be-

hooren te maaken , wilden zy niet by ’t

nagedacht bekend Haan , als verachtelyke

voorwerpen, die eene braave menigte op de

fchandelykfle wyze hadden aangehitst , omhunne Hrafwaardige bedoelingen te bereiken.

Zy hadden, alvorens tot eene misdaadige

afwyking hunner eigene klagten , en die van

hunne lastgeevers te komen ,zich zelven

eerst deeze vraagen behooren te doen: „Zynwy tot de flrikte en gemoedelyke beharti-

ging van den last , ons met het zuiverst’

en onbepaaldst’ vertrouwen , door eene ge-

drukte en mishandelde burgery opgedraagen

,

niet ten flerkfle verplicht? Hebben

wy niet, om alle wantrouwende verdenkin-

gen ,zo die ’er mogten geweest zyn , uit

te roeien , en elk braaf burger ,omtrent

ons gedrag ten vollen gerust te Hellen , een

plechtig verbond aangegaan, in welke wy by

den al machtigen! de getrouwe en be-

langelooze waarneeming onzer plichten, be-

zvvo-

C 43 )

zworen hebben ? Hebben wy ons ook

niet durven onderwinden, de Regeeringe van

de Kaap de goede Hoop ,en bepaal deiyk de

vergaderingen van Politie en Juftitie , aan

hun hoog m o g. te befchryven , als te za-

inen gefield uit flechte, boosaardige en on-

deugende lieden ? —-— Hebben wy ons ook

daarom niet durven verfhouten , hoogstder-

zelver magtige befcherminge , tegen deeze

geweldaadige Regeering in te roepen ?

Zou het dus, en voor onze eer, en onze ei-

gene veiligheid wel voorzichtig gehandeld

zyn, wanneer wy immer in eene dier beide

Raadsvergaderingen door eene fchikking of

roeping van den Gouverneur en den Raad van

Politie , zittinge naarnen , voor dat derzelver

regeeringe door de Opperfte Macht zelve, op

een anderen vöet gebragt waare ? —. Zou-

den wy, wanneer wy ons al door eene laage

eerzucht, onvoorzichtiglyk zo verre hadden

laaten vervoeren, dat wy vrywilliglyk aan-

deel hadden genomen ,aan dit door ons als

eerloos verklaard beftier,

(en in welke wydan ook noch door eene groote minderheid,

toch nimmer aan ’t oogmerk om onzer mede-

burgeren belangen bevorderlyk te zyn, iets

toebrengen kunnen) ons zelven niet in aan.

fchouw

C 44 )

fchouiv doen komen , als verachtelyke enftraf-

waardige lieden, wier ongenoegen eeniglyk

aan ’t gisten was geraakt, om dat men van

de zyde der Regeeringe , niet genoeg aan hen

gedacht hadde ? —- Kortom : zou deeze ön-

voorzichtigheid niet kunnen gevolgd worden,

van de uiterfre gevaaren voor ons ze! ven? —Zou men ons niet, ingevalle wy ons vry wil-

lig met dééze door ons als eerloos verklaarde

lieden verëenigden , ten einde het rechterlyk

beltuur der Volkplantinge te aanvaarden, op

de wettigfte gronden , van de ftrafwaardigfte

lastering mogen befchuldigen , en als pesten

der maatfchappye en volksbedriegers, eene

welverdiende ftraffe kunnen doen onder-

gaan ?”

Hadden dééze repraefentanten elkanderen

door deeze bedenkingen omtrent hunnen

plicht, willen verlichten, zo zouden eenigen

derzelver ,de opwellingen hunner eerzucht

hebben konnen beteugelen ,en geen naam op

den lyst der fchelmen nagelaaten hebben.

Doch , daar het den afgevaardigden niet

bleek, dat zy dien eertytel niet wilden ver-

dienen , zo moesten déézen zich wel de moeite

geeven , om hen in eenige brieven,onbewim-

peld over het bedrog aan de burger ye ge-

pleegd 3

( 45 )

pleegd, te onderhouden, en hen te verklaa-

ren , welk denkbeeld zy van hunne perfoonen

en charaéters hadden opgevat ;invoegen, dat

zy hen op den ioden july 1786, eenen brief

zonden , welke onder andere zaaken, ook een

antwoord behelsde , op het voorwaards ge-

melde bericht van den i4den maart, en hierop

nederkwam : ,, Dat hunnes bedunkens , de

„ ingevoerde nieuwe fchikkingen in het Jufti-

„ tie-wézen, als zo -veele inbreuken dienden

,, befchouwd te worden, welken ’er onder-

„ nomen wierden op het beroep, aan hun„ hoog mog. gedaan; want dat hoogs tde-

„ zelve uit krachte van dit beroep,

alles

,, hadden opgefchort ; en dat dus ook alles ,

,, tot een kennelyfc wederzeggen van den

„ Souverein, moest blyven in dien ftand, als

waarin de zaaken van de Kaap waaren ,

,, toen dit beroep gefchiede,en voor ’t ove-

„ rige zo lange duuren, tot dat hun hoog,, mog. zelve eene verbetering in het be*

„ ftuur der Volkplantinge, zouden hebben

: , vastgefteld. Dat het echter den gevolmag-

„ tigden door den gedaanen flap toefcheen,

j, dat men aldadr niet lettede, op hetgeene

„ men gedaan had; en dat men door een ge-

, s drag welk alle mispryzing verdiende, de

,, Z3Ej

C 46 )

,, zaaken aan de Kaap, hoe langer hoe meer-

,,der verwarren wilde, en dus doende, zich

„ de verontwaardiging van den Souverein op

„ den halze laaden. Dat, zo de reprae-

3 ,fentanten der burgerye van de Opperfte

,, Macht zelve, de afgefmeekte verbéterin-

„ gen niet wilden afwachten, maar dezelve

„ redenloos aanneemen van die geenen, over

5 , wien zy zelfs op eene buitenfpoorige wyze

„ geklaagd hadden ,en zodanig de zaak te

„ brengen uit haar geheel, de zendinge als

,, dan niet alleen vruchteloos wierd gemaakt

,

,, maar ten hunnen opzichte, zelfs als ver-

,, métel en ftrafwaardig moest werden be~

,, fchouwd. Dat de afgevaardigden daar-

,, om derzelver verbaasdheid nier konden

,,ontveinzen over dien onberaaden ftap,van

„ welke de gevolgen onberekenbaar waaren,

„ indien men daar tegen ftelde de adresfen ,

,, in het laatst van den jaare 17 84. door hen

,

„ aan hun hoog mog. gezonden; als in

„ welke zy, (gelyk alreede hier vooren, op

„ meer dan eene plaats gefchetst isj) de Re-

„ geeringe der Volkplantinge , als gewéten-

„ loos en onderdrukkende befchreeven had*

„ den. En eindelyk, dat dit hun gedrag

„ noch redenloozer moest geoordeeld wor-

j, den.

I( 47 )

„ den, wanneer men in aanmerkinge nam,

,, dat zy zich tot de bekleedinge dier bur-

5» gerlyke :waardigheid , hadden laaten verkie-

„ zen en aanftellen , met noch twee per-

„ foonen , welken zy in den jaare 1781,

,, door middel van overgezondene bewys-

„ Rukken en verklaaringen,

gezonden aan

„ hunne toenmaalige gemagtigden, ter ver-

„ gaderinge van Bewindhebberen , openbaar

„ hadden verklaagd, als werktuigen in de

,, handen eeniger compagnies dienaaren, om

,, de burgeren door een onwettigen alleen-

handel (monopoli

)

te knevelen; terwyl zy

,, noch daarenboven aan deeze afgevaardig-

,, den, een dier twee perfoonen hier vooren

,, reeds genoemd (JF. C. Gic als eerloos af-

„ gefchilderd hadden, ter zaake dat denzel-

,, ve in den beginne, dat is, in den jaare

?j x 779» om te toonen, dat hy de algemee*

„ ne klagten der burgerye tegen de Regee-

„ ringe wettigde, en dezelve daarom onder

„ fteunen wilde , vrywilliglyk eene fom van

,, vyftig ryksdaalders toegebragt hadde, doch

„ daar na weder een gefchrift ter reddin-

„ ge (delivrance) der Regeeringe had gete r

,, kend; als waarin hy de perfoonen tegen

„ wien geklaagd wierd, voor onberispelyk,

5> en

(48 )

„ en de klagten tegen haar aangevoerd

,

,, voor onwettig verklaarde.” •

Dit zy vooreerst genoeg ten betooge, dat

de reprcefentanten door hun gedrag , omtrent

de nieuwlings ingevoerde verbeteringen, of

het deel , ’t welk zy *er aan naamen, ten

duidelykfte beweezen hebben , dat zy het

biilyk misnoegen der ménigte eeniglyk aan.

gevuurd hebben , om hunne flrafwaardige

bedoelingen te bereiken; bedoelingen!

welke door de gelykwerkende poogingen

van den gewézenen eerflen afgevaardigden

alhier, moesten bevorderd worden. Dit leid

ons dan van zelve te rug, tot hetgeen’ wyvoor dit betoog met een enkel woord aan.

flipten ons oogmerk te zyn, de omfchiy-

vinge naraelyk ,van de uitwerkzelen , wel.

ken het provifoneel ontflag van dien ofgevaor-

den >in de gemoederen der repnefentanten

veroorzaakten , en van de gevolgen , welke uit

het byzonder goedvinden dier geconflitueer-

den ten deezen opzichte ,met betrekkinge tot

den last der gevolmagtigden ,en de uitvoe-

ringe van denzelve zyn voortgevloeid; waar-

na dit ftuk zal beflooten worden, met een©

fchets van den toeftand des fchryvers,

in zo

verre dezelve veroorzaakt is , door het gedrag

zyner zenders en lastgevers.

In

C 49 )

Ia aanmerkinge dan genomen wordende >

het geen’ ten opzichte van de oogmerken der

reprsefentanten reeds is te kennen gegeeven

,

namelyk, dat zy in ’t ooge hadden , hunnen

eerffcen afgevaardigden nevens hen in het

rechterlyk bellier der Volkplantinge, en wel

in geen minderen graad, dan die van Indepen-

dent-Fiscaal geplaatst te zien , zo zal het eer-

fte uitwerkzel van de verïedeling deezes ont-

werps, zich ras aan den geest van den lézer

moeten vertoonen , als te beftaan in eene ver-

koeling van hunne zogenaamde patriottifche

gezindheid 5 en zodanig was het ’er Gok mede

gelegen.

Het eerfle bewys , welk de afgevaardigden

van deeze verandering in de geneigdheid der

repraefentaüten tot het algemeen welzyn ont-

fingen, beftond in eenen brief van deeze lie-

den zelve,gedagtekend den 29

ften juny 1786,

en welke zy, om hunnen gunlleling een blyk

van hunne verknochtheid aan zyn perfoon te

geeven , aan elk der vier gevolmagtigden in

het byzonder, en dus mede aan denzelve af-

zonden. In dien brief gelieten zy zich ,een

perfoonlyk recht te bezitten , om de volmagt-

fchappinge te mogen vernietigen ,en op eenen

anderen over te draagen 5 en wel in deezer

D Vóe»

C 50 )

voegen : dat zy ter behoudenisfe hunner zo-

genaamde eere, den vier afgevaardigden gelas-

teden, „om alle zaaken hunnen last betref-

„ fende , over te geeven aan derzelver ver-

j, korene pra&ifyns; ten einde déézen in Haat

„ te Hellen, om de algemeene klagten, zon-

„ der eenige tusfchenkomst te hervatten ;

,, terwyl zy noch daarenboven aan zich wil-

„ den verbleeven hebben, de magt, om by

„ eene eerst invallende gelegenheid te ver-

,, klaaren, hoe zylieden de zaak hunner last-

„ gevers, zo ten aanzien* der te doene klag-

„ ten, als het verzoeken van herltel, wilden

,, voortgezet hebben.”

Een’ oppervlakkige beöordeeling deezer

laatfte zinfnéde, zou den lózer ondertusfchen

in het denkbeeld konnen doen vallen, dat de

gevolmagtigden uit hun vaderland vertrokken

waaren ,zonder voorzien geweest te zyn

, van

behoorlyke berichtfchriften (inflruiïien

)

, wel-

ke derzelver werkzaamheid en pligt, in de

uitvoeringe van hunnen last, of de begeerte

des volks bepaalden :—— doch , dat hy zich

eeniglyk de moeite geeve, van weder eenige

Hukken, hiernevens geplaatst, en inzonder-

heid de a&e van verëeniginge (*) , en de al-

ge-

(*) Sub. Lt. A.

/

C 51 )

gemeene en byzondere volmagtfchappingë

('generaals en fpeciaale -procuratie) (*) , te her-

leezen: -— hy zal als dan moeten befluiten,

dat deeze repraefentahten door hunne tegen-

ftrydigheden , of de grootfte botterikken zyn

,

die heden niet weeten , wat zy gisteren ver-

richt hebben * of dat deeze woorden , van eerst

hy eene volgende 'gelegenheid hunnen volftrekten

wil, omtrent dewyze, hoe de algemeehe klagien

der burgerye te behandelen, duidelyk te yerklaa-

ren, een opzettelyk voorneemen aankondigd,

om in alle opzichten , den hun opgedraage-

nen last, te willen misbruiken, en dus doen.

de, de billyke verwagtingen hunner kiezers

en lastgeevers , in rook f-e Hoen vcrdwyneil.

—

Dan, behalven dit aangehaald bewys, van

eene verflaauwing hunner gewaande vader*

landfche gezindheid, gaaven zy den afgevaar-

digden ook noch, door een’ eerlooze verbree-

king hunner beledigde belofte, raakende de j aar-

lykfche remifes , zo tot derzeiver perfonneel

onderhoud , als tot de kosten aan pra&icyns,

en andere büitengewoone uitgaaven, tot de uit-

voeringe der zaak zelve betrekkelyk , redenen

genoeg , om te vermoeden , dat zy bezield

waa*

(*) Sub. Lt. £*

D è

( 5* )

waaren , van eene vuile wraakzucht over het

lot, ’t welk hunnen eerflen afgevaardigden

zich zelve , door zyn gedrag had waardig ge-

maakt. Immers, zonder iets, hoegenaamd,

te antwoorden op het geen’ hen dienaangaan-

de reeds in verfcheide afgezondene brieven

was verzogt geworden , zo bepaalden zy zich

eeniglyk , tot de bovengemelde opfchorting

van den last der gevolmagtigden , met eene

onbefchaamdheid die geene wedergaa heeft,

namelyk, zy droegen, (hoewel zonder eenige

vrugt) de uitvoeringe van de zaak der bur-

gerye op , aan de vier rechtsgeleerden , welke

reeds door de afgevaardigden verkooren waa-

ren ,zoiidci aan dezelve eenige penningen

hoegenaamd te zenden , of hen de gevraagde

bewysflukken en verklaaringen , ter voortzet-

tinge dier zaake te doen geworden.

Dit alles dan , verfchafte den gevolmagtig-

den ftoffe genoeg, om dééze reprtefentanten

in twee brieven, gedagtekend den 2 7ften de-

cember 1786, en den 4den january 1787, in

deezer voegen te antwoorden

:

„ Dat de afgevaardigden niet dan met de

uiterfte verontwaardiging van hunnen procu-

reur vernomen hadden, dat zy repraefentanten

zich van hunnen wézenlyken plicht zo verre

ver-

C53 )

verwyderd hadden, dat zy zich tot dien heer,

over hun gehouden gedrag tegen den fchande-

lyken eergh, gewend hadden , en zulks in

twee brieven,gedagtekend den 3

den july , en

den n den july 1786; dan, dat dien heer, in

wiens charaéler zy zich vergist hadden,goed-

gevonden had , hen van deeze brieven de

woordelyke affchriften te bezorgen , met vry-

laating daar nevens , om met dezelve zodanig

te handelen , als zy zouden konnen goedvin-

den.”

,, Dat die welmeenende daad, hen ook had

doen bedacht zyn,om deeze brieven te beant-

woorden , fchoon zy zelve noch geen fchrif-

telyk bericht over deeze ftoffe van de Kaap

ontfangen hadden 5doch dat zy , op het punt

ftaande , om hun antwoord af te zenden ,

eenen brief, omtrend van denzelfden inhoud

als die aan den heere procureur, ontfangen

hadden (*) , en dus genoodzaakt waaren ge-

weest, hetzelve zodanig te veranderen en af

te zenden , als het nu door hen zoude gelee-

zen worden.”

„ Dat het vooraf noodzaakelyk waare,hun

ge-

(*) Dezelve was, gelyk reeds gemeld is, gedagtekend

den juny 1786.

D 3

C 54 J

gehouden gedrag, zedert het vertrek der ge*

magtigden van de Kaap, of dien tusfchentyd

waarin den meergemelden bergh noch niet

ontflagen was, en in welken tyd men aldaar

noch met geene mogelykheid van dit ontflag

konde onderricht zyn, naauwkeurig naar te

gaan. Dat men aldus tot het begin der uit-

voeringe van hunnen last opklimmende , hen

al terflond van wanbeftier moest befchuldi-

gen ; want dat

,

fchoon de afgevaardigden

reeds omtrent vyfthien maanden hier te lande

waaren aanwezig geweest , zy nochtans van

hen geen noemenswaardig naricht bekomen

hadden , .en zulks in weêrwil eener belofte

door hen zelve gedaan , in eenen brief van

den 26ften feptembci

„ Dat het hen alzó min had behaagd, de

brieven te beantwoorden , welke aan hen , in

dien tusfchentyd , (den meergenoemden

bergh toen noch in de commisfic zynde} by

verfcheidene gelegenheden waaren afgezonden

geworden. Dat zy evenwel daartoe waaren

verplicht geweest , om dat deeze brieven ver.

zoeken behelsden , welke van dien aart waa-

ren , dat wanneer aan dezelven niet voldaan

wierde , ’er in de zaak hunner mede - burge-

ren niets zoude konnen verricht worden; en

dat

(SS)

dat deeze handelwyze dus reeds duidelyk

genoeg aan den dag leide , dat zylieden

met de aanneeming van den last hen opge-

draagen , oneerlyke oogmerken gekoesterd

hadden.”

„ Dat zy afgevaardigden, hen reprcefen-

tanten echter moesten doen opmerken , dat

hunne hoofden7

er 'mede gemoed waaren , indien

men hen overtuigen tonde, de aandryvers ge-

weest te zyn van beroertens , welke voor

de Volkplantinge van de fchrikbaarendfte ge-

volgen hadden konnen zyn;

en dat het be-

wys, van met dit alles, niet, dan fchandely-

ke oogmerken gehad te hebben, beftond, in

de aanneeming van het -permanent burgerraad-

fchap , en die van cene ikegeenng welke zy

by den Souverein , als godloos en geweldaadig

hadden durven aanklaagen.”

„ Dat zy ondertusfehen wel dienden in ’t

ooge te houden , welke perfoonen zy in hunne

adresfen aan hun hoog mog. hadden dur-

ven lasteren ! want dat door het aandeel welk

zy aan ’t rechterlyk bellier der Volkplantinge,

door dit burgerraadfehap hadden willen nee-

men,(eeniglyk om hunne heerschlust te be-

vredigen) de uitdrukkingen in gemelde adres-

fen, zo onbetaamelyk waaren geworden, dat

D 4 de-

C 56 )

dezelve niet dan met den fnoodflen laster

moesten gelyk gefield worden.”

„ Dat terwyl het uit hun fchryven aan den

hcere procureur van son kwaame te bly-

ken, dat zy repraffentanten zich van ’t ver-

fchil tusfchen den geweezen eerflen afgevaar-

digden en de andere gemagtigden, geen denk*

beeld konden vormen, (quafie) om dat de pa-

pieren dit verfchil betreffende , maar van eene

zyde ingekomen waaren ,*— de gevolmagtig-

den hen dan dienden te vraagen, of den ver-

raadelyken aanflag van dien man hen, niet

genoeg gebleeken waare, uit zyn eigen be-

richt,geplaatst in de Leydfe courant van den

26ften december 1785 ? (*) en of zy lieden dit

bericht leezende, de b urgeryc daaiiu uiet be-

fchuldigd vonden ,van ten onrechte tegen

’s maatfchappy’s bellier geklaagd te hebben ?—

>

en dat zy derhalven, met voor te wenden van

over het gefchil niet te konnen oordeelen,

toonden , den last hen opgedraagen , eeniglyk

ter bereiking hunner vuile oogmerken te heb-

ben willen doen dienen/’

„ En eindelyk, dat de afgevaardigden daar-

om ook niet zouden afzien?om in de uitvoe.

rin*

(*) §ub Lt. F,

c 57 )

n'nge van hunnen last voorttegaan , doch dat

zy, daarin gedwarsboomd wordende , zich tot

hun hoog mog. zouden wenden , om tot

hoogstderzelver kennisfe en onderzoek te

brengen , de zo zeer verdachte oogmerken der

repraefentanten , als konnende ilrekken, omde bezittinge van de Kaap de goede Hoop, aan

een blykbaar gevaar bloot te Hellen.”

Dat ondertusfchen de overdragt der vol-

magt , door de gekorene praóHfyns niet konde

goedgekeurd worden , kan genoeg blyken uit

eenen brief , van welke hier nevens een uit-

trekzel gevoegd is (*). Trouwens , deeze

braave lieden, waaren van ’t eerloos gedrag

des eerften afgevaardigdens, in tegenoverftel-

linge van dat, ’t weilc door zyne geweezene

vrienden in acht genomen wierd , ook zo

zeer overtuigd , dat , al hadden zy zich vpor-

af daaromtrent niet zo duidelyk verklaard ,

dit toch nimmer by de gevolmagtigden eenige

vreeze zoude verwekt hebben.

En nu overgaande tot eene befchryving

van het geen’ de verïedeling hunnes ontwerps,

(om namelyk met medewerking van hunnen

gunsteling de Regeering te overheenen ,) vervol-

gens

D 5

(*) Sub. Lt. O.

C 58 )

gens tot een uitwerkzel had , zo zal den

fchryver dienaangaande zeggen, dat het be-

lfond , in een’ opzettelyke te loorftelling van

alle de billyke wenfchen hunner lastgeevers.

Om dit te bewerken , hadden de reprtefentan-

ten van hunne zyde niet meerder nodig , dan

vooreerst hunne afgevaardigden van hunne

toegelegde jaargelden te berooven, en ook

niets tot de betaalinge der aangenomene prac-

tifyns over te maaken; en dan ten tweede,

hunne mede -burgeren van alle voorgevallene

zaaken, zo ten aanzien van het geene, dat

omtrent den eerften gemagtigden was gebeurd

,

als ten opzichte van dat geene, hetwelk ter

voortzetting van de zaak der burgerye reeds

met goed gevolg begonnen was , volftrekt on-

kundig te houden , of door verwarde en een-

zydige berichten hunnen iever te doen ver-

flaauwen ,en hunne zo hoognodige itandvas-

tigheid aan het wankelen te brengen; het

geene eigenlyk de gevolgen waaren, welke

uit deeze fchurkerye van de zyde der reprae-

fentanten moesten voortvloeien;

en dit eer-

loos befluit naamen zy ook: •— invoegen ,

dat de afgevaardigden weder verplicht wier-

den, op den 2otol augustus 1787, hen den

brief te zenden welke hier nevens gevoegd

is

( 59 )

is (*). Dit fchryven werd des te noodzaake-

Jyker geoordeeld, dewyl de prcictifyns over de

proces -kosten hun gevoelen hadden te ken-

nen gegeeven.

Doch , niettegenflaande alle deeze groote

beletzelen , waarvan een eenige op zich zelve

,

genoegzaam zou geweest zyn , om het geheel

oogmerk der zendige te verïedelen, voeren

de afgevaardigden nochtans voort, om door

een gelykvormig gedrag de zaak der burgerye

voorttezetten , en zo ras mooglyk ten einde

te brengen. Dit deed hen dan ook onder an-

dere zaaken befluiten , om alle de flukken

,

de klagten van den jaare 1779 en vervolgens

betreffende , en van welke zy eenige gedrukte

exemplaaren ontfangen hadden, aan hunne

lastgeevers af te zenden , ten einde hen in

flaat te Hellen, zich door eenige verklaarin-

gen en andere flukken , tegen de lasterlyke

verantwoordingen van ’s maatfchappy’s die-

naaren , onder dezelve gedrukte flukken voor-

komende y te verdédigen , en dezelve in de

commisfie, als bewyzen te doen dienen. Danom de moeite en zorge der gevolmagdgden

,

daaromtrent noch al van meerder vrucht te

doen

(*) Sub. Lt. P.

c

doen zyn , zo vond derzelver procureur, die

hun deeze Hukken,(gedrukt ter griffie van

hun hoog mog.) had bezorgd, goed, alle

hunne verzoeken en vertoogen te onderlteu-

nen , door twee ernflige brieven, gedagte-

kend den i3 den december 1787, en den 3i ften

july 1788 , en van welke hier nevens ook

twee uittrekzels gevoegd zyn (*_).

Nochtans wierden alle deeze poogingen

door een opzettelyk plichtverzuim van de zy-

de der reprasfentanten te loor gefteld. Niets

hoegenaamd wierd door hen ter kennisfe der

burgerye gebragt , zelfs niet op haare dringen-

de verzoeken. Dit kon echter niet lang voor

de afgevaardigden verholen blyven; zo

dat zy op ’t laatst verplicht waaren , zich over

het bellier der zaake aan de Kaap , in eenige

brieven , welken zy aan de aanzienlykllen en

welmeenendlten onder de burgerye richteden,

ten llerkllen te beklaagen , en een affchrift

van de geheele briefwisfeling,gehouden met

hunne geconllitueerden aldaar, geduurende al

den tyd in welken zy hier te lande aanwézig,

en in de uitvoeringe van hunnen last , werk-

zaam geweest waaren , aan de burgerye af te

zenden.

(*_) Sub Lt. Q & R.Dan,

C tfi )

Dan j dit wierd,

gelyk wel te voorzien

waare , door eenige der meestfchuldige reprte-

fentanten ,met naame christiaan geor.

GE MAASDORP, GERRIT HENDRIKMEYER, HENDRIK PIETER WARNEC-KE, HENDRIK LOUW, en PIETER VANbreda, zeer ongunstig beoordeeld: wes-

h ilven zy ook terftond eenen brief aan hunne

gevolmagtigden afzonden, doch van zulk een

verwarden inhoud , dat den fchryver door

fchaamte wederhouden word, dezelve open-

baar te maaken. Hy houd dit bewys eener

grove onkunde, gedagtekend den i^ den februa-

ry 1788, echter in handen ,om ’er in der tyd

dat gebruik van te maaken, hetwelk hy zal

goedvinden , om deeze zyne landsgenooten

met verachting op zich zelve te doen neder-

zien. Doch dit was het niet alleen. *— Dien

brief ging noch verzeld van eenen anderen ,

gefchreeven door den laatstgemelden vanbreda, en welk verachte!yk mensch , voor-

heen in eenige brieven, den afgevaardigden

lof had willen toezwaaiën , over derzelver

werkzaamheid en oprechtheid, welke hy in

hunne handeiwyze omtrent den meergemelden

bergh voornamelyk, had konnen ontdek-

ken , doch welk nietsbediiidend wezen in den

jaa-

t tfa

)

jaare 1788, by gelegenheid van het overlyderj

van een der geconfticueerden. door het goed

vertrouwen zyner mede- burgeren, in deszelfs

plaatfe verkooren zynde , en nu meenende

zich te moeten fchikken naar de voorbeelden

van eerloosheid , welke zyne medgezellen hemgaaven , weder van gevoelen veranderde , zo

dat hy befloot, het gehouden gedrag der ge-

magtigden , welk hy te vooren op eene laffe

wyze gepreezen had, nu weder op de onbe-

fchaamdfte maniere te veroordeelen. Dit

noodzaakte hen dan ook , in hun antwoord

aan deeze vyf perfoonen , hem afzonderlyk

over zyne vreemde kuuren te onderhouden ,

gelyk gezien zal konnen worden uit den hier

nevens gevoegden brief, gedagtekend den 25^augustus 1788 CO; in welken ook voorkomt,

den zaakelyken inhoud van bovengemelden

verwarden brief, en welks kort begrip voor

den lezer voldoenend genoeg zal zyn , om ’er

over te kunnen oordeeien.

Maar behalven deezen brief, werd ’er door

de afgevaardigden noch éénen afgezonden aan

de gezamentlyke repriten tan ten , met het

oogmerk eigenlyk, om hun gehouden gedrag,

ge-

(*) Sub. Lt. S.

C 63 )

geduurende het geheele tydvak der Commisfie

door te loopen , en dan aan ’t oordeel der

burgerye over te laaten , of zy in het beharti-

gen haarer zaake , al of niet overeenkomstig

hunnen plicht gehandeld hadden. Dee-

zen brief moest eenvoudig ingericht worden

,

en gefchikt zyn naar den regel , dien elk braaf

mensch in het verdédigen eener rechtvaardige

zaak volgen moet, en deeze is: de waarheid

en onfchuld te verdédigen , zonder den byfiand van

het gewoon hulpmiddel in de meeste gefchillen , na-

melyk , eene fyne en ingewikkelde redeneering.

Den lézer zal derhalven in deezen brief niet

moeten zoeken , een cierlyk en opgefmukt

verhaal van het gebeurde in de commisfie

;

neen : hy zal ’er eeniglyk In ontmoeten , de

ronde taal des eerlyken mans, die niets vreesd,

dan de verachting welke op ’t misdryf volgt.

Dezelve gedagtekend den 2 8 fte augustus 1788 ,

is dan in zyn geheel en woordelyk, uitgezon-

derd eenige gedeeltens ,welke voor den lézer

van geen belang zyn , hier nevens geplaatst (*).

Dat den onzydigen opmerker , dezelve leeze

,

en dan oordeele. —*

—

Zou den lézer ondertusfchen niet, als eeni-

ge

(*) Sub Lt. T.

C 64. )

ge opmerking verdienende, flil geflaan heb»

ben , by een kleen gedeelte des briefs van den

25 (icn augustus 1788. (*), en het geen hierop

nedcrkomt : dat dm angst welken de representan-

ten in hunnen brief van den I4den fébruary des-

zelfden jaars , lieten hlyken , hunne afgevaardigden

had doen vallen in het denkbeeld, dat de poogin-

gen deezer laatften , om de eerften aan de burge-

rye in hunne waare gedaante te vertoonen , niet

vruchteloos geweest waaren? Dit zal zeker-

lyk uitgewerkt zyn, gelyk reeds gemeld is,

door de overzendige der geheele briefwisfe-

ling, (correspondentie) gehouden tusfehen de

geconftitueerden , en hunne gevolmagtigden ,

als mede door die afzonderlyke brieven aan

eenige der voornaamfle burgeren , welke die-

nen moesten ter opheldering van het gedrag,

dat door hunne voorgangers in acht genomen

wierd. Een hierin vonden de afgevaardigden

zich ook niet bedroegen. Want niet veele

dagen verliepen ’er naar de afzending der brie-

ven van den 25ften en 28 ften augustus, (en in

de eerfte van welke de bovengemelde pasfagie

geleezen word) ofzy ontfingen uit het lichaam

der burgerye eenen brief, getekend door vier

daar.

(*) Sub Lt. s.

C «5 )

daartoe benoemde perfoonen 5 berichtende ,

op welk eene wyze een groot aantal burge-

ren, eene fchriftelyke aankondiging, en te-

genverklaring ('declaratoir en protest) gete-

kend hadden, en door eenige daartoe be-

noemde lieden , aan hunne reprasfentanten

hadden laaten overgeeven ,met een daarne-

vens gevoegd verhaal , van het geene ’er ter

dier gelegenheid was voorgevallen.

Uit dien brief gedagtekend den I5 den mai

1788, bleek het den afgevaardigden op de

overtuigendfte wyze , dat ’er een byzonder

plan had plaats- gehad , tusfchen eenige der

geconftitueerden aan de Kaap,

en hunnen

gunfteling den eerflen gemagtigdem Doch,

om dit den lézer noch, met al fterkere bewy-

zen dan de voorigen aan te toonen, zal den

fchryver kortelyk opgeeven, het geene door

de tekenaaren deezes briefs, ter kennisfe der

gevolmagtigden gebragt wierd, en hierin be-

lfond:

,, Eerftelyk, dat zy uit de berichten wel-

ken hen van tyd tot tyd door de gemagtigden

der burgerye, uit Europa waaren toegezon-

den geworden,gezien hadden , in welke op-

zichten al, hunne reprcefentanten, de eerlyke

belangen der burgerye, hen met zo veel goed

C 66 )

vertrouwen opgedraagen, en door hen met zo

veel plechtigheid aangenomen, door aanëen-

gefchakelde kunstgreepen en de fchandelykfte

laagen , hadden tegengegaan , in ftede van

dezelve overeenkomftig hunnen plicht bevor-

derlyk te zyn.”

,, Dat dit hen had doen bedacht zyn, op

middelen, om, zo niet de zaak der burgerye

zelve ,ten minflen haare eere te redden ; en

dat hen , om dit te bewerken , als het vol-

doenendfte was toegefcheenen , het tegen-

woordig declaratoir en protest , welke menontworpen , en in der haast getekend had (*J”

„ Dat dit afgeloopen zynde , zy vervol-

gens aan den voorzitter der reprtefentanten

verzogt hadden , eene te zamenkomst van hen

alle te beleggen,met eene voorloopige ope-

ning , dat zy van wegen de afgevaardigden

der burgerye eenige gewigtige verzoeken had-

den voor te ftellen.”

„ Dat zy in die te zamenkomst by de over-

gaave van dit gefchrift , verzogt hadden , omeen kort en zaakelyk befluit te neemen op ver-

fcheidene artykelen, welken zy hen, uit naam

en

(*) Dit declaratoir en protest, is Sub. Lt. U, hierne-

vens gevoegd.

C 67 )

en van wegens de gezamendyke tekenaaren

hadden voor te ftellen , als beffcaande in : het

ontflag van den eerften afgevaardigden, den

meergemelden èergh; het voldoen aan

hunnen plicht, van de commisfie teneerften ag»

tervolgens hunne beëedigde belofte , van de

nodige penningen , zo tot het perfonneel on*

derhoud der gevolmagtigden, als de voldoe-

ning der kosten van het geding te voorzien

;

als mede, om aan dezelven ter gelyker tyd te

zenden , de zó menigwerf te vergeefs gevraag-

de bewyzen en andere ftukken , zonder alle

welke hulpmiddelen, den last aan hen opge-

draagen ,niet zoude konnen ter uitvoer ge-

bragt worden.”

,, Dat door dit declaratoir en protest , de

repraefentanten , met opzicht tot de jaarlyk.

fche onderfteuning hunner afgevaardigden, ein-

delyk waaren gebragt geworden, tot de plech-

tige vernieuwinge hunner belofte, namelyk,

dat zy van het door de burgerye aanvertrouw-

de geld,geen’ ander gebruik zouden maaken

,

dan dat, waartoe hetzelve door alle braave

burgeren vrywillig was gegeeveil ; te weeten :

.

tot het jaarlyksch onderhoud hunner gevo!-

tnagtigden in Europa , en tot de voortzettinge

haarer zaake; doch dat zy zich hiertoe niet

E & ver-

C ós )

Verbonden hadden , dan na dat zy allen , door

de tekenaaren van dit gefchrift in ’t algemeen,

en door hen in deeze te zamenkomst in ’t by-

zonder , over opzettelyk plichtverzuim en

meinëed , als fchurken waaren ten toon ge-

field en zal den fchryver ’er byvoe-

gen : na dat zy gezien hadden, dat een al te

ver gedreeven’ iever, om hunne oogmerken

voor het tegenwoordige door te zetten,een

uitwerkzel zoude hebben,onderfcheiden van

dat, het welk zy van eene kortftondige toe-

geevelykheid konden verwagten. Ver-

raaderlyke goedwilligheid ! welke deeze re-

prtefentanten weder in ’t vertrouwen der be-

droogen’ menigte bragt, en hen in Haat ftel-

de , om alle hunne fnoode ontwerpen ter uit-

voer te brengen!

„ Dat voorts de reprtefentanten, ten aan-

zien van ’t verzoek,om den eerften afgevaar-

digden van zyne commisfte te ontflaan , zich

gedraagen hadden, als van het eerloos gedrag

van denzelven niet genoeg overtuigd te zyn

,

en dat zy daarby verklaard hadden ,in allen

gevalle, tot die daad van ontflag- verleening

niet gerechtigd te weezen. Dat by die gele-

genheid, twee der geconfiitueerden , met naame

HENDRIK PIETER WARNECKE en GER.

RIT

y

( )

RIT HENDRIK MEYER, zich VOOr dien

perfoon , by uitnemenheid in de bresfe gefield

hadden; doch, dat de vier tekenaaren deezes

-briefs , vervolgens gevraagd hebbende , of zy

geconflitueerden , nevens de voldoenendfle

berichten der gevolmagtigden, ook noch gee-

ne nadere onderrichtingen van het flecht ge-

drag deezes mans bekomen hadden , en of

zulks niet gefchied waare, door de gekoorene

praélifyns in Europa

,

— daarop met een ftel-

lig neen waaren beantwoord geworden. Dat

zy zich hierop verplicht hadden gevonden ,

den Gordiaanfchen knoop door te hakken , met

eene verklaaring te doen , dat de burgerye van

één der afgevaardigden een affchrift beko-

men hadden van eenen brief, van den heere

procureur van son, gefchreeven uit ’sHage

op den 3den july 1786 (*), en tot verfcheide

maa.

(*) Sub. Lt. O. Van deezen brief daar reeds melding

van gemaakt is, wierd door den fcbryver, eenige topim

aan de burgerye gezonden, om baar te toonen

, dat bet

gedrag des eerden afgevaardigdens, door de gekoorene

praiïifyns zelve veroordeeld wierd. • Dit deed by

om dat by vreesde, dat dezelve niet aan de burgerye

zoude medegedeeld werden ; en zyne vrees is ook niet

van allen grond ontbloot geweest.

ES

C 70 )

maaien, onder ’t adres van den bovengemel-

den warnecke, aan de gezamentlyke re-

praefentanten afgezonden. Dat dien eerver-

geetenen daarop in de uiterfte verwarringe

geraakt zynde , tot de bekentenisfe zyner

fchurkerye gekomen was , met belofte van be-

terfchap , en den brief vervolgens met ontftel-

tenis van onder zyne papieren voor den dag

gehaald en getoond hadde , na dezelve omtrent

agtien maanden lang , verborgen gehouden te

hebben (*).”

,, En laatstelyk , dat de repnefentanten

door alle deeze poogingen der vier tekenaaren

deezes briefs vermoeid, gezamentlyk, by de

bovengemelde vernieuwde belofte, omtrent

de agterflallige jaargelden en kosten tot het

geding, noch gevoegd hadden, de voldoening

aan de begeerte der burgerye , met betrek-

king tot den eerllen afgevaardigden, hem

zelve zyn ontflag zendende , en de gevolmag-

tigden daarvan met een voldoenden brief ken-

nis geevende, met eene aanmaaning daarne-

vens, om hunne commisfie te hervatten, en

aan het oogmerk hunner zenders te voldoen.’*

Dit

(*) Dat den lézer ondertusfchen oordeele, met welkelieden den fchryver te kampen hebbel —

—

C 71 )

Dit zy dan over het geheel genoeg , ten be-

tooge, dat ’er een byzonder ontwerp hebbe

plaats gehad , tusfchen eenige repraefentanten,

en den eerften afgevaardigden;of dat ’er tus-

ichen hen, omtrent de veiligheid der Volk-

plantinge, gevaarlyke en verraaderlyke plans

zyn ontworpen geweest. In dit vermoeden

door agterëenvolgende wanbedryven van de

zyde dier lieden gefberkt, hadden de ge vol-

magtigden hen dit reeds in eenen brief van

den 2 den december 1787 , in ’t aangezicht

durven werpen; in diervoegen, dat zy, naar

een korte fchets van hun geheim en openbaar

gedrag, denzelven met deeze merkwaardige

woorden beflooten : ., hoe natuurlyk derhal.

,, ven, moet niet in de eerfte plaats, de be-

„ fchouwinge van dit uw gedrag in ’t alge-

„ meen ;en ten anderen, van dat der heeren

„ maardorp en meyer in’t byzonder,

„ onzen aandacht opwekken , om te zien , of

„ wy de oogmerken, welken gy by de aan-

„ vaardinge van het repraefentantfchap gehad

„ hebt, kunnen bepaalen. Misfchien zyn de-

,, zelve niet te zuiver geweest ! Mis-

„ fchien hebt gy met den verraader bergh,, een plan beraamd gehad, welke infra&eerd'

» op ’t gezach van hun hoog mog.

,

als

E 4 „ den

C 7* )

,, den eenigen en wettigen Souverein der

,, Volkplantinge ; doch wat ’er ook van

,, zy, dit is waarachtig: dat de bovengemel-

,, de heeren, posten hebben gaan bejaagen

,

„ volftrekt ftrydende met hunne klagten, ge-

„ daan aan hun hoog mog. , eeniglyk om,, deeze rede

, (wy vinden ’er geen’ andere

,, voor^) om dat dezelve de qualiteit mede-

,, bragt van Koopman (*). Een’ fraaije be-

,, weegrede ondertuslchen ! Een fchoon

„ ontwerp van verbetering in ’t burgerlyk

„ bellier, waarlyk! Hebt gy dus niet,

„ vraagen wy daarom,uwe klagten eeniglyk

,, begonnen , om zekere vuile bedoelingen te

„ bereiken?— en hebt gy dus niet daarmede,

„ ons en de burgerye bedroogen ? ja zelfs den

„ Souverein willen misleiden?— Immers

,, hebt gy de eenvoudige wil, en de begeerte

,, uwer medeburgeren , om welke te handhaa-

„ ven, gy u zelve tot reprcefentanten hebt op-

„ geworpen ,niet willen ter uitvoer brengen:

„ want bepaalen wy ons maar eeniglyk tot

„ uwen plicht, om ons, op onze verrichtin-

» gen

(p'y Een zogenaamde eertytel in de Indien, met we!-

fce de dwaaze kaapenaar vooral , fcbynd ingenomen te

zyn.

55

C 73 )

gen hier te lande ,waarvan wy u , by elke

„ gelegenheid , verflag hebben gedaan , te

,, moeten antwoorden, dan vinden wy, dat

„ gy dezelve, zelfs met geen’ enkelen letter,

,, hebt willen beantwoorden (*J.”

En daar deeze raifonnementen gegrond

„ zyn ,zullen wy niet langer onderftellen

,

, dat uwe bedoelingen by de aanvaarding van

,, ’t reprasfentantfchap , misfchien onzuiver zyn

„ geweest, maar bepaaldelyk zeggen, datze

,, onëerlyk waaren.”

„ En daarom zeggen wy ten befluite, dat

„ zo wy in het vervolg van u geene bewy-

„ zen ontfangen , waaruit het ons zal biy-

„ ken , dat gy uw voorig gedrag hebt willen

„ veranderen, wy als dan gezamemlyk, om

,, de eere der klaagende burgerye te redden

,

„ by hun hoog mog. nader zullen open»

,, leggen , haare zuivere oogmerken, als gc*

„ heel onderfcheiden van die, welke door u

„ gevoed worden ; met eene ootmoedige bede

,, daarnevens, dat het hoogstdezelve behaa-

„ gen moge, een rechterlyk onderzoek te laa»

„ ten

Uitgezonderd het provifioneel ontflag van den eer-

ften gevolmagtigden; want dit hebben zy in den fterkfleiï

zin willen afkeuren.

E 5

C 74 )

ten doen ,naar uwe zo zeer verdachte be-

5,doelingen, van welke wy by ons vertrek

„ van de Kaap ,geen’ de minde kennis droe-

gen.”—— Dan, laaten wy tot den draad

des verhaals weder te rugge keeren.

Den lézer zal nu gezien hebben, hoe de

repraefentanten der burgerye zich flechcs voor

een korte poos, in hun wraakgierig befluit,

waarby den last der gezamentlyke afgevaar-

digden ingetrokken , en aan de veikooiene

praftifyns opgedraagen wierd ,mogten ver-

heugen ,en op welk eene wyze , zy door de

burgerye, voor het uiterlyke gedwongen

wierden, de afgevaardigden, die den meer-

gemelden bergh, om zyne verraaderye uit

de commisfie gezet hadden ,over deeze daad

,

dat recht te doen wedervaaren ,dat zy vei-

lden, Hy zal verder ontwaafd hebben ,

hoe de vernietiging van dit eerloos befluit,

gevolgd wierd ,van eene bekentenis van ge-

%aald te hebben ,en eene belofte , om in de

behoeften en vereischten den commisfie ten eer-

tien te voorzien. Hy zou dienvolgende m zy

nen geest ook konnen te gemoet zien, een

rechtmatiger en eerlyker bellier van de zyde

der repraefentanten; doch helaas 1 de gevol-

magtigden moesten noch voor het laatst on-

C 7S )

dervinden, dat zy met het fchuim der bur-

gerye te doen hadden. —- Deeze voor-

gangers , of liever deeze listige aanblaazers

van ’t volk, vervulden van alle hunne be-

loften geene, dan die, welke het ontflag van

den eerften gemagtigden betrof; — geene

van de gevraagde onderrichtingen en bewys-

ftukken, betreffende de ingevoerde verbete-

ringen 3 en verdere onderdrukkingen ;•—

geene afdoening van zaaken met de praiïi-

fytis , die noch geene betaaling ontfangen

hadden;

geene rmifes tot het perfonneel

onderhoud der afgevaardigden , en het voort-

zetten van den vernieuwden last; — niet

één van alle deeze zaaken 5 op nieuw zo

plechtig beloofd ! werd ’er ter uitvoer ge-

bragt: —- ja zelfs hebben de praótifyns , tot

den huidigen dag, noch geen’ het gerinfte

antwoord ontfangen op hunne brieven, be-

paaldelyk op die van den 1

3

den december 1787,

en den 3

i

ften july 1788, waar by alle deeze

zaaken aan hunne zorge en eerlykheid be-

volen worden,

gelyk den lézer zal gezien

hebben , uit de hiernevens gevoegde uittrek-

zeis deezer brieven (*).

(*) Sub. Lt, Q. en R.

En

( 7«)

En rivergaande tot eene omfchryvinge van

de gevolgen,

welken uit dit wraakzuchtig

goedvinden der reprsefentanten Tuit hoofde

van het provifioneel ontflag van hunnen eer-

ften gemagtigden ,- en de daarop gevolgde

verplichting , om denzelven voor ontflagen

te moeten houden,) met betrekking tot de

uitvoering van den vernieuwden last der af-

gevaardigden zyn voortgevloeid , zo zal den

fchryver zeggen : dat de burgerj’e, wier hoo-

pe op een beter bellier van zaaken , men

nu dacht niet ongegrond te zyn, zich noch-

tans in alle haare gunftige verwachtingen

bedroegen zag , en dat de gevolmagtigden

te vergeefs cenige maanden lang , naar de

vervullinge der op nieuws gedaane beloften

gewacht hebbende, haar eindelyk moesten be-

duiden, dat zy te kampen hadden met fchur-

ken, wier voorneemen,om de burgerye geheel

ongelukkig te maaken,zo opzettelyk fcheen

te zyn , dat zy afgevaardigden haar dienden

aan te raaden , om het bellier der zaake,

op de beste wyze , zelve op zich te nee-

men, en dit doende, dan ook zorge te draa-

gen ,dat aan hen , dat geene overgemaakt

wierd, dat zy van haar volgens een plech-

tig verdrag,

getekend door omtrent een

hon-

( 77 )

honderd van de aanzienlykfte ingezetenen der

Volkplantinge (*), reeds te vorderen hadden;

zendende ten dien einde aan deeze lieden op

den ;8 d ^ n july 1789, eenen brief, waarvan

den zaakelyken jnhoud op het volgende ne-

derkomt

:

,, Dat de gevolmagtigden eenige maanden

te vooren eenen brief, gedagtekend den i5 Jen

mai 1788, hadden ontfanger», in welken hen

verflag gedaan wierd, dat de vier tekenaaren

deezes briefs aan de repreefentanten der bur-

gerye hadden overgegeeven , zeker declaratoir

en protest (f) ,getekend van een aanzienlyk

getal burgeren ; en hoe de overgaave van dat

gefchrift by die lieden uitgewerkt hadde, de

vernieuwing hunner plechtige belofte, om de

commisfie , met alle de nodige vereischten,

behoorlyk te onderfteunen ; doch dat zy hen

moesten betuigen, dat ’er tot dien tydtoe,

aan alle die fchoonfchynende verzekeringen,

noch niet was beantwoord geworden , en dat

zy daarom vreeze hadden opgevat, over de

inzichten dier repreefentanten , als fchynende

te ftrekken , om de geheele zaak der burgerye

aan hunne wraakgierigheid op te offeren.”

*9 Dat(*) Sub. Lt. C.

(t) Sub» Lt, U,

C 78 )

j, Dat de afgevaardigden ondertusfchen de

rede niet konden bezeffen, waarom de bur-

gerye niet verder waare voortgegaan, in het

neemen van zodanige maatregelen , als waar-

door men hen in hun eerloos opzet zoude

hebben konnen fluiten.”

„ Dat wanneer die maatregelen hadden

beflaan, in eene nieuwe bepaaling van de

verplichtinge der reprcefentanten , om zó mé.

nigmaai de burgerye zulks begeerde , ope-

ning te moeten geeven , van het geene zy

ter vervullinge hunner gedaane beloften ,

reeds in ’t werk gefield hadden, men voor-

gekomen zoude hebben, dat de burgerye en

haare gemagtigden, van hen op de fchande-

lykfle wyze waaren bedroogen geworden.”

„ Dat men daarom met de overgaave van

dat protest en declaratoir , hoe zeer ook in

dit hachlyk tydflip noodzaakelyk , om de

eere der burgerye te bewaaren , nochtans

zonder die nodige maatregelen, meer kwaad

dan goed gefligt hadde ; want dat men in

aanmerking neemende, den Hechten en eer-

loozen opzet der reprcefentanten hen ver-

bitterd hadde , zonder hunne voorneemens

gebreideld te hebben.” Voorts word

dit onaangenaam tafereel van de onvoorzich-

tig-

C 79 )

tigheid der Kaapfche burgeren ten deezen op-

zichte, noch beflooten, metdeeze opmerke-

lyke woorden:

„ Daar het ulieden nu ten klaarften moet

,, blyken ,dat de reprsefentanten hunne bee'&•

„ digde conventie ,ten opzichte onzer jaarlyk-

j, fche falaris , verbroken en gefchonden heb-

,, ben,vraagen wij : in welk een aspe& moe-

,, ten deeze lieden, by de eer- en deugdlie-

„ vende waereld voorkomen? Speelden

3, darteld men aldus, zedert eenige jaaren,

,, met zyneeedenen beloften aan de Kaap?—,, en word dit maar eeniglyk als eene beuze-.

3, ling bedreeven, door lieden die over on-

„ derdrukkinge durven klaagen ? Wy3, gruwen en fchrikken van de eerloosheid

,, dier gedrochten , die den Hemel met leugen

3, en meineed durven te gemoete treeden !—

,, Maar vreezen die lieden den donder des

„ Hemels niet ? Zondigen zy uit ge-

„ voelloosheid, uit domheid? of

3, tergen zy den Hemel met flinksch over-

,, leg? Waanen zy , dat zy buiten het

3, bereik van een rechtvaardig opPERwé-

„ zen zyn ? of vermeenen zy den a l-

3, machtigen, ook zó te zullen konnen

3, misleiden,gelyk zy hunne mede-burgeren

,, gedaan hebben ?— 3 , Noch

C 8c )

„ Noch moeten wy ulieden onder ’t oog

,, brengen, dat wy van de gemelde ontoe-

,, rykende remifes onze dagelykfche vertee-

„ ringe niet hebbende kunnen goedmaaken,

,, hoe fober wy dezelve ook begreepen, ver-

„ plicht zyn geweest , van ons gering ver-

,, mogen dat geene te gebruiken , het geen’

„ wy jaarlyksch te kort kwaamen;gelyk wy

„ ook door dit middel hebben moeten voor-

„ zien in de byzondere kosten onzer com-

„ misfie, als daar zyn : aanmerkelyke ver-

, fchotten van fchryfbehoeftens ;brieven-

porte ; heen en weder reizen van Arnfter-

,, dam naar ’sHage; drukkery-kosten van zo-

j, danige boeken , als waarin voorkomen ,

,, ons voorloopig request aan hun hoog

,, mog. ,en de memoirie aan heeren Com-

„ misfarisfen, van hun ed. gr. mog,, en

,, welke boeken ten dienfle der burgerye,

,, naar de Kaap gezonden zyn; en diergelyke

„ buitengewoone uitgaaven meer : welke wy

„ dan ook daarom afzonderlyk in rekeninge

„ en ten laste der burgerye gebragt hebben

,

,, als behoorende tot de kosten van het ge.

„ ding, en voor welks byzondere voldoenin*

9 ,ge de reprsefentanten der burgerye zich uit-

„ drukkelyk verbonden hebben , in de a&e

33 van

C 81 )

„ van garantie ,alles onder den foktnneelen

,, eed ,dat zy verklaaren, en belooven voor den

„ almachtigen ! om ook deeze kosten,ge-

,, lyk mede die aan prabïifyns , jaarlyksch, vry

,, en onbezwaard , en ter behoorlyker tyd, aan

„ ons over te maaken. Maar, hebben deeze

„ lieden hunne plechtig gegeevene verzeke-

„ ring volbragt ? —- of liever, hebben zy

„ die willen volbrengen ? -— hebben zy niet

,, in tegendeel, en de burgerye, en heeren

„ pra&ifyns op eene befludeerde wyze, in

het denkbeeld willen brengen, dat zy, met

„ omtrent dertig duizend gulden (*J, van tyd

„ tot tyd over te maaken, ons in flaat ge-

„ field hadden ,om de zaak der burgerye,

ten opzichte der noodwendige kosten, met

„ allen fpoed voordtezetten ? >—» Druischt

„ die eerlooze trek van volflrekte leugen,

niet in, tegen alle beginzelen van eerlyk-

9 ,heid en goede trouwe? Zou men in

„ handen van zodanige lieden, wel veiliger

9, zyn , als in de klaauwen van eenen Car*

touche , of anderen roover op de publieke

9, wegen?”

„ Zó gy derhaiven eenige waardy field, in

uw

(*) Kaapfche gulden.

F

C 82 )

„ uw goeden naam ,— zó de belangen eener

„ misleide en ongelukkige burgerye, u eenig-

,, zints aan het harte liggen, zó de

„ plechtige deelneeminge in de algemeene

,, zaak, waaraan gy u zelven vrywillig on-

„ derworpen hebt , by u van eenig ge-

„ wigt geoordeeld word , dan fmeeken

,, wy u dierbaare mede-burgeren om uw zelfs

,, wille ! dan bezweeren wy ul. by den Gody

„ dien gy aanbid en vereerd, om tot onze

„ hulpe toe te fchieten ! dan bezweeren

„ wy u, in dien. zelfden naam! om uwe re-

„ prjefentanten te noodzaaken, tot eene ver-

„ anderinge van maatregelen ter uwer eigen’

„ reddinge.”

Dan, deeze daad der reprjefen tan ten , van

zich niet langer met de zaak hunner lastgee-

vers, welke zy zelve hadden doen geboren

worden bezig te houden, alleenlyk, omdat

men hunne eerlooze oogmerken , en die van

hunnen gunsteling, niet had willen bevorde-

ren , was niet het eenige gevolg daarvan ,

neen: de burgerye zelve, vergat ook op het

laatst haaren plicht. Daarvandaan, dat ’er

door haar ook niets hoegenaamd, op den aan-

gehaalden brief, geantwoord werd. Men zou

echter konnen vooronderftellen , dat zy moe-

de

C 83)

de geworden zynde , van alle de hindernisfen*

haar in den weg gelegt , eindelyk begreepen

had) dat de zaak zelve , op dusdanig eene

wyze toch nimmer haar beüag bekomen kon-

de , en daarom ook beflooten had , zich in

navolginge haarer zogenaamde voorftanders ,

geheel en al van de zaak te onttrekken. In

zodanig een’ oppervlakkigen zin , zou men

het geheele lichaam der burgerye voor on-

fchuldig konnen houden; maar geheel anders

is het’er mede geléden,wanneer men in ’t ooge

houd > dat den eerlyken man zich altoos moet

verbonden rekenen , aan zodanige verbinte-

nisfen, welke vrywillig aangegaan zyn , en

niets anders ademen , dan de bevordering van

deugd en braafheid » van dééze kan zich nie-

mand ontdaan , zonder ’t gevaar te loopen

van den lyst der openbaars fcfmrken te ver-

grooten.

Zedert dit ftilzwygen van de zyde der-bur*

gerye , zyn ’er over haare zaak door de afge-

vaardigden noch eenige brieven afgezonden

,

met ’t oogmerk, om, waare het mogelyk,dit

lichaam niet te doen deelen in de fchande haa-

rer geconftitueerden;dan alles fchynt hierom-

trent, niet alleen vruchteloos te zyn, maar

den fchryver moet deswegens zelfs den haat

F ü zy-

( 84 )

zyner mede -burgeren ondervinden , en be-

paaldelyk van die honderd lieden, welke uit

eigene beweging , ter zyner, en zyner mede-

gemagtigdens gerustftelling , de acte onderte-

kend hebben ,welke hiernevens gevoegd is (*)

;

terwyl de rede van dien onnatuurlyken haat»

eigenlyk niets anders behelsd, dan, dat den

fchryver , deeze honderd tekenaaren , in eeni-

ge byzondere brieven, gemoedelyk, en met

de zuiverite oogmerken ,heeft willen te ken-

nen geeven , dat wanneer zy aan hunne vry-

willig aangegaane verplichting, (duidelyk ge-

noeg bepaald in deeze aéle) niet als eerlyke

lieden voldeeden , zy in ’t zelfde licht zouden

moeten geplaatst worden , als waarin hunne

repraefentanten zich, door derzelver daaden

gefield hadden. Deeze hartelyke taal wierd

ondertusfehen niet gebézigd, dan na dat de

tekenaaren van dit gefchrift , door. hun gedrag

ten duidelykften beweezen hadden, dat eene

plechtig gegeevene verzékering , by hen van

die zelfde geringe waarde wierd gefchat, als

waarop hunne reprtefentanten dezelve gewaar-

deerd hadden. Eene fchandvlekkende befchul-

diging voorwaar ! doch die den fchryver niet

ver-

(*) Sub Lt. C.

C S5 )

vermogt te doen , indien ’er niet vooraf door

hem alle mogelyke middelen waaren gebézigd

geworden, om zyne mede- burgeren van eene

eerlooze verbreeking hunner belofte, te rug

te brengen ;*— maar hierin kan hy zich zel-

ven niet befchuldigen nalaatig geweest te zyn;

en dit zal den waarheid - lievenden lézer ook

genoegzaam ontwaard hebben. Trouwens ,

daar déézen zich uit het voorafgegaan verhaal

zal konnen -herinneren, hoe de gemagtigden

zich geduurig verlédigd hebben , om van alle

brieven, papieren en befcheiden, aan de re-

praefentanten gezonden , ook echte affchriften

aan de burgerye te doen toekomen , zo zal hy

moeten vertrouwen , dat dit mede heeft plaats

gehad ,omtrent de brieven

,gedagtekend den

25ften en 28 nen augustus 1788. (*), als waarin

de afgevaardigden naar eene vergelybing van

het gedrag der geconflitueerden aan de Kaap

aan de eene zyde , met dat der gemagtigden in

Europa aan den anderen kant , hunnen mede-

burgeren deeden zien , aan welke van de beide

partyen de geheele verïedeling van het oog-

merk der zendinge moest toegefchreeven wer-

den. Zo nu de burgerye , of liever de ge-

wei-

(*) Sub. Lt. S. en T.

F 3

C 85 )

melde honderd tekenaaren, eenige geneigd-

heid hadden gehad , zich overe'enkomftig hun,

nen plicht te gedraagen , dan zouden zy zich

reeds lange , hieromtrent verklaard hebben

;

doch daar zy dit niet hebben verkiezen te

doen,

zal het aan den lézer te beoordeelen

Haan , voor welk zoort van lieden . de afge.

vaardigden zich opgeofferd hebben.

Maar, hoe zéér zal het afgryzen van den

gevoeligen lézer niet aangroeien over het ge-

drag deezer lieden , wanneer hy zal geboek-

llaafd vinden,dat

5

er onder de honderd te-

kenaaren van dit bovenaangehaald gefchrift

ook eenige gevonden worden , die met den

fchryver deezer verdédiginge, en zyne, in

zyn lot al te gevoelig deelendc echcgenoote

,

noch daarenboven in de naauwe betrekkinge

van bloedverwantfchap flaan! •— Ja, lezer!

den fchryver zal hulde doen aan de waarheid,

die hy eerbiedigd: dééze lieden zelve,

hebben liever de knoopen des bloeds willen

losrukken , dan hunnen afgevaardigden,dien

zy om haare zaak afgezonden hadden , en dien

zy, om dezelve ter uitvoer te brengen, in

den naam van het opperste wézEN een5

geringe jaariykfche onderfteuning toegezwó,

ren hadden, volgens deeze plechtige

be-

C 87 )

belofte, van tyd tot tyd iets toe te voegen,

ten einde te verhoeden dat hy zyn vermogen

verteerde , en tot hunne onuitwischbaare

fchande , tot den bedelzak geraakte. Dewaarheid - minnaar , leeze ondertusfchen den

brief hier nevens gevoed (*^, en oordeele

dan nochmaals. Dezelve wierd door des

fchryvers ongelukkige huisvrouwe gefchree-

ven, die, fchoon door de flagen van een hard

noodlot genoegzaam verbryzeld , noch één-

maal al haaren moed wilde verzamelen, om als

eene flervende onfchuld die niets vreesd, de

taal van ’t hart te doen hooren, aan onmeedo-

gende bloedverwanten , die de natuur zelve

willende verflikken , doof gebleeven waaren

,

Op alle haare voorafgegaane fmeekingen ! •**.

Zie daér , in alle haare uirgeflrektheid de

rampzalige gevolgen van de eerloosheid dier

lieden , welke zich op eene vry floute wyze

,

als de reprasfentanten der burgerye van de

Kaap de goede Hoop opwierpen, na dat zy

hunne mede-burgeren bedwelmd hadden, door

een eedgenoodfchap,gefligt door den gevloek-

ten bergh, en van welks waare bedoeling,

den aandacht van den burger afgetrokken

werd,

F 4

(*) Sub. Lt. V.

C S8 )

werd , door het fchoonfchynend voorwend-

zel, dat hetzelve eeniglyk aangegaan waare,

om de welvaard , en het geluk der Volkplan-

tinge met meerder werkzaamheid en eenftem-

migheid te bevorderen. Wat nu het oogmerk

van dit eedverbond geweest zy , is reeds op

meer dan eene plaats in dit gefchrift aange.

toond, doch niet zo duidelyk en klaar, dat

het niet nodig zoude zyn , tot eene geringe

opheldering ’er noch iets by te voegen.

Men herinnere zich ééns de inleidinge van

het e.erlle adres der reprsefentanten,

gerigt

aan denHeerePradïdent der Vergaderinge van

hun hoog mog,, en gedagtekend aan de

Kaap de goede Hoop den I4den december 1784

,

beftaande in onbetamelyke en van ter zyde

gedaane bedreigingen, tegen welke, als mede

den geheelen inhoud van hetzelve, en de ver-

dere daaröp gevolgde adresfen , de beide ge-

heimfchryvers dier geconftitueerden , alles

aangewend hebben, om dezelve in zodanige

onbefcheidene expresfiën niet te doen afgaan ,

doch op welker vertoogen men te dier tyd

,

door den invloed van den bovengemelden

bergh, geen acht heeft willen Haan (*), —men

Niemand achte daarom den lyder, als eene dier

ge-

C 89 J

men herïnnere zich dit eens zeggen wy , en

vergelyke dan deeze onbefchaamdheid der re-

prsefentanten met hun volgend gedrag, *

wie bemerkt dan niet, een boos opzet?

Dan ,laaten wy door eene vraag dit geheim

der ongerechtigheid noch al meerder ont-

zwachtelen. Daar de afgevaardigden door een

gelykvormig gedrag, van den aanvang hunner

commisfie , openbaar aan den dag gelegd heb-

ben ,met de aanneeming van hunnen last

,

geen ander, dan een eenvoudig en onberispe-

lyk doelwit gehad te hebben , de verkryginge

namelyk, van juiste en menschlievende be-

paalingen in het burgerlyk bellier der Volk*

plantinge, dadr dit waarachtig is, vraa-

gen wy: wat was dan de rede, dat deeze ge-

wettigde wyze van handelen, om namelyk de

zaak der burgerye , volgens een duidelyk be-

paalden last , in de forme van klagten te bren.

gen, dezelve den Souverein nedrig aan te bie-

den , en daarover zyne befcherminge als die

van een weldaadig vader aftefmeeken, aan

dee-

geheimfchryveren geweest zynde, een gryntje meerder,

dan men anders zoude doen ; terwyl hy aan den anderen

kant lacht met de verachting, die men hem deswegens

zou konnen doen gevoelen.

F 5

C 90 >

deeze zogenaamde reprasfentanten mishaag-

de ? Dit brengt ons , in ftede van te

antwoorden , tot eenige nadere vraagen. Zouhet oogmerk van den eerften afgevaardigden

bergh , met zyne medeplichtigen aan de

Kaap, ook geweest zyn, om de klagten der

burgerye eeniglyk te doen dienen , tot een

hulpmiddel, om zich van de Regeeringe der

Volkplantinge te verzekeren, en dan hunne

gevaarlyke uitzichten verder voordtezetten ? -

Zouden deeze uitzichten , hoe herzenfchimmig

ook in den eerften opflag , niet veel wezen-

lykheids verkreegen hebben , zo dien man im-

mer als Independent Fiscaal , en deeze lieden

als leden der Regeeringe, den teugel van het

burgerlyke beftier, in hunne ondeugende han-

den hadden bevestigd gezien? Doch ,

laaten wy alle deeze vraagen eens kortelyk be-

antwoorden. Het oogmerk der reprcefentanten

is nimmer geweest , de befcherminge van hunhoog m o g. , als hunnen wettigen Souverein ,

te eerbiedigen , en hoogstderzelver bejluiten op de

gedaane klagten af te wachten. Deezen gang

,

welke de afgevaardigden de zaak der burgerye

deeden neemen, was niet gefchikt, om de byzon-

dere oogmerken deezer lieden te bevorderen , en

daarom veriedelden zy dezelve, zo veel hen mogelyk

waare. Lé-

C 90Lêzev ! wie gy ook zyt , en welke gevoe-

lens gy ook omtrent de plichten der Overlie-

den en hunne ondergefchikten moogt koeste-

ren, erkend gy niet, dat zy beiden, zo zy

niet voor altoos als pesten der maatfehappye

willen gebrandmerkt liaan , wederkeerig de

rechtvaardigheid eerbiedigen moeten? •

wel nu, • daar gy niet als ondeugend of

onbefchaamd genoeg kund geacht worden ,

van dit te willen lochenen , zo kan den fchry-

ver ook niet vreezen voor het denkbeeld, dat

hy aan het publiek de floffe verfchaft hebbe

,

om zyn charaóler te beöordeelen, en de ge-

duchte uitfpraak te doen , of hy haare achting

en haar medelyden verdiend, dan of hy waar-

dig zy , veracht te worden. Hy draagd ’er

ondertusfehen roem op , dat zyn gevoel noch

teder genoeg is , van de onderdrukking niet te

konnen dulden, en dat hy éénmaal getracht

hebbe , door onberispelyke .poogingen , het

harde lot zyner mede- burgeren te verzachten.

Den man dien hem deswegens zoude konnen

haaten, zou dit zekerlyk, of uit onkunde,

of als een vriend van het despotisme 'moeten

doen. In ’t eerfle geval zou hy den onkun-

digen moeten beklaagen ; maar in ’t laatfte

snoeds genoeg hebben, van zynen vyand te

ver-

C 9 2 )

verachten ; terwyl hy het aan eenen anderen

zoude overlaaten, hem in deezervoegen aan

te fpreeken:

„ Verachtelyk mensch! en noch verachte-

lyker, indien gy voorwend, uwe daaden te

regelen naar de voorfchriften van den Inftel-

ler van den Christelyken Godsdienst ! hoord:

daar gy niet onhefchaamd genoeg durft zyn,

van niet als eene heilige waarheid te

erkennen, dat, en Regent, en burger, hun

beider gedrag onderfchikken moeten , aan

eenige eeuwige regelen, welken haaren oor-

fprong hebben in de rechtvaardig-heid, een albeheerfchend Vermogen! dat

heerfchappy voerd over het redelyk fchepzel

,

en dat van de vroegfte tyden af, en van het

eene aspunt tot het andere toe , onder alle

Eerdienften , de grenzen van het goede en

van het kwaade bepaald hebben ; of duidely-

ker gezegt : leeraar van ’t willekeurig gezach

!

daar gy my wel zult willen toeftaan, dat de

zedekunde geen’ iedele wetenfehap zy,eenig.

lyk eenige overnatuurkundige onzekerheden

en gisfmgen in zich bevattende , en niet in

Haat om onze denkbeelden omtrent recht en

onrecht duidelyk te bepaalen, — zo hoope

ik ook, dat gy my niet voor een dweper zult

hou-

( 93 )

houden , wanneer ik ’er byvoege , dat ik ges

loove, dat den mensch niet toevallig in ’t be-

zit van zyn zedelyk gevoel gekomen zy ;•

—

ik zie uwen kwaadaardigen glimplach 1 —

«

maar ter goeder trouwe gehandeld : zoud gyook de mogelykheid durven ontkennen, dat ’er

een opperste wézEN waare, welk dit

beginzel van rechtvaardigheid, en zucht tot

orde in den mensch geftort hadde? im-

mers neen; want de ontkenning hiervan, zou

genoeg zyn , om uwen natuurgenoot , die niet

zo onnozel waare , van zich te willen laar

ten bedriegen, zeer omzichtig te doen wor-

den omtrent u; hy zou, let wel , hy zou in

’t denkbeeld konnen vallen, dat gy, met al

het geene gy hem van Godsdient en plichten

voorprevelde,geen’ ander oogmerk had

, dan

om hem des te gewisfer te bedriegen, te be-

lleelen,of wat uw voorneemen dan ook mogt

weezen. Doch indien gy zó geweetenloos

zyt, van dit mede te durven ontkennen, en,

gelyk eenige verdédigers van het willekeurig

gezach doen , te beweeren , dat ’s menfchen

plicht , alleenlyk bepaald word , door den

wil van eenige weinigen , zy mogen zich dan

Sultans, Vifi&rs , of Priesters noemen, dan zal

men u vraagen, of gy niet bemerkt, dat het

lou-

/

( 94 ')

louter toevallig zy, dat ckezen den toon tot

eene blinde onderwerping geftemd hebben ,

en dat het zeer mogelyk zy , dat het volk ,

indien zulks haar maar éénmaal mogt vervee-

len , ook op haare beurt raaze en tiere ?—Doch laaten wy ons van al zulke gedroch*

ten , die een waar en eigenlek atheïsme -voeden ,

affcheiden , en tot ons onderwerp te rugge

keeren ; maar , dit zullende doen , wat Haat

ons dan noch te verrichten ? — den lézer een

korte fchets te geeven van den toeftand des

fchryvers, veroorzaakt door het befchreeven

fchandelyk gedrag zyner lastgeevers, en dan

dit ftuk te befluiten.

Voor dat den fchryver den last op zich

nam , om de zaak zynei* mede-burgeren , door

gewettigde middelen, — gewettigd door zyn

Souvereïn ,— te verdédigen , bewoonde hy

in de ftad De goede Hoop , een huis , dat hem

als zyn eigendom toebehoorde, en het welk

hy voor zyn vertrek van de Kaap verkogt,

voor een fom van ƒ 24,800 : - : - Dit diend

hy vooraf te zeggen , om te toonen , dat hy

als grond-eigendom en have bezittend ingeze-

ten ,geene geringe opoffering deed , toen hy

befloot, aan den wensch en de bede zyner

mede-burgeren te voldoen > en zyn vaderland

om

(95 )

om hunnent-wille te verhaten , zonder zyne

omflandigheden daardoor te verbéteren; —

.

dit diend hy mede te zeggen , om te toonen

,

dat hy als fchot en lot betaalend burger van

zynen Souverein befcherminge mogt vraagen ,

tegen de onderdrukking, onder welke hy als

een vreedzaam burger , in die betrekking

zuchtede : — en welk man is verachtelyk ge •

noeg, van hem deeze laatfle duidelyke ver-

klaaring, ten kwaaden te duiden?

Maar, wat is ’er van zyne omflandigheden

geworden? fchoon hy het in de waereld

noch zó verre niet gebragt hadde, dat hy zich

zelve geheel onafhangelyk rekenen konde,

zo waaren deeze zyne omflandigheden even-

wel zo voordeelig , dat hy met grond hoopen

konde, dit door middel zyner affaire , binnen

weinige jaaren te zullen worden. —— Zynvermogen ter zaake zyner Commisfie , voor

een groot gedeelte verteerd hebbende, en de

burgerye van de Kaap de goede Hoop op eene

fchandelyke wyze weigerende , haare verbin-

tenisfen met hunne afgevaardigden aangegaan

,

te vervullen , en waardoor zy hem reeds een

aanzienlyk capitaal fchuldig is, — hy zelve

om zyne deugdzaame bedryven genoegzaam

uit zyn vaderland gebannen, — zo kan het

toe-

C 96)

toekomftig lot, niet zo zéér van hem zelve,

als wel van zyne ongelukkige echtgenoote,

hem niet dan de gevoeligfte fmert veroorzaa-

ken ;—

• hy zegt , niet zo zéér van hem zel-

ve, om dat hy genoeg geleerd heeft, om de

flagen van het noodlot te konnen verdraa-

gen;

maar eene zwakke vrouw , aan zyne

* zyde te zien krimpen en wringen , daartoe

kan hy zyne ziel niet verflaalen !—

Maar ,zal men hier misfchien inwerpen ,

welk een lichtvaardigen ftap ! om zich ten

gevalle zyner mede-burgeren , uit zyne bezit-

tingen te flellen, en zyn vaderland te ver-

laaten ! doch dan zou men ulieden konnen

vraagen, zou uwe vryheids-zucht niet flerk

genoeg zyn, om, indien gy eenig gunftig uit-

zicht had , en den toeiland van uw vaderland

zulks vorderde , eene opoffering van dien

aart te doen?-— zo neen, — dan bedriegd

gy uwe mede-burgeren , en alles is verbo-

ren ! — dan is het een voorwendzel wanneer

gy zegt, uwe goederen , ja zelfs uw leven

voor het vaderland veil te hebben; — dan

zyt gy het verwyt waardig, welk een wys-

geer u deed: ’er is geen vaderland meer , in dat

gewest!'— Trouwens, men erkend ook, dat

het veel gemakkelyker zy, op eene fentimen-

tee-

C 97 )

teele en befchouwende wyze, over onze wezen-

lyke plichten te redenkavelën , dan die op te

volgen; maar, vraagd die zelfde wysgeer: is

het dan voor den hefchaafden mensch , van zo veel

aangelegenheids , over de deugd te konnen fpree-

ken , zonder die te betrachten ? en een

Afrikaan heeft moeds genoeg van ’er by te

voegen: zo gy ongelukkig genoeg waart, van

het vaderland niet te willen redden , zo het

uwe hulpe ééns nodig had, zouden dan uwe

poogingen , om u als vryheid-minnende te

doen kennen , van uwe vyanden niet op haa-

ren waaren prys konnen gefchat worden, -

—

als kleine opf ui vingen, die zo min gevaarlyk

zyn , als de bevveegingen eens t-oneelfpeelders

die de woede verbeeld ? —— zou dan het

woord vaderlandschliefde ook niet vervolgens

zo iets van de ton konnen worden, waar men

zich onderling mede vermaakte, gelyk men

doet met andere nietigheden, welke men mé-

nigmaal aan eenen anderen , by zyn verftand

zynde, wil opdringen als iets wezenlyks? —Verre is het echter daarvan daan , dat den

wysgeer, uit alle de tegenftrydige woelingen

der menfehen,en het daarom mislukken der

beste poogingen,geen voordeel zoude haaien

ter zyoer zelfs-leering;——- de rampen des

G fchry*

C ps )

fchryvers ftrekken hieromtrent , tot eene ge.

wichtige les, aan een ieder, die zyne mede-

burgeren niet verlicht noch deugdzaam genoeg

kend

,

om te konnen of te willen bevatten,

dat een waar republikein de rechtvaardigheid,

tot den regel zyns gedrags Hellen moet. Hoekonnen wy met eenige reden eisfchen, dat de

geenen, die ons regeeren , billyk omtrent ons

te werke gaan , wanneer wy zelve geene

geneigdheid bezitten , om dit omtrent onze

gelyken te zyn ? Welk een uitmuntende

les geeft hierover den menschlievenden In-

fteller van den Christelyiten Godsdienst, wan-

neer hy zegt : al het geene gy wild, dat uwen

natuurgenoot omtrent u zal in acht neemen , houd

dit ook ten zynen opzichte in het oog!

Uit welk een gezichtpunt nu het openbaar

gedrag van den fchryver deezer verdédigin-

ge ,door den verftandigen lezer zal befchouwd

werden, vertrouwd hy te konnen weeten. —Een nieuw bewys ondertusfehen van de boos-

heid veeler onzer mede-menfehen , heeft dit

ftuk opgeleverd; een bewys! welke, hoe ge-

ring ook ,echter als eene bydraage tot zo

veele anderen zal konnen dienen , om den

menfehen-vriend van deeze treurige waarheid

te overreeden : dat wy noch verre afzyn ,van die

al*

( 99 )

algemeene hefchaaying , en die wysgeerige orde ,

ya!» welke wy zo gaarne droomen , om het ver-

driet te verzachten , welke wy over de noch te

algemeen heerfchende begrippen der ondeugd en

der onverdraagzaamheid gevoelen.

Lezer ! vergun den fchryver voor het ove-

rige,dat hy zich ten aanzien zyner rampen ,

verftoute , dit tegenwoordig gefchrift te eindi-

gen met eene reden , die weleer een groot man

,

in vry minder ongunfrige omfrandigheden , dan

in welke den fchryver zo onverdiend gedom-

peld is, tot zich zelven richtede, om zyne

ziel,tegen de rampen , welken hem beftorm-

den, te verfraaien.

„ Uitfpannig van den geest, en lengte van

tyd, zyn hulpmiddelen, by welken de meeste

menfchen in hunne rampen troost zoeken.

Maar de eerfte werkt Hechts voor een zeke-

ren tyd, de tweede langzaam: en beiden zyn

zy voor een wys man onwaardig. Moeten

wy ons zelven ontvlieden , op dat wy onze

ongelukken ontvlieden mogen , en ons in-

beelden dat de ziekte geneezen is,om dat

wy middelen vinden , die ons voor eenige

oogenblikken buiten pyn ftellen ? —— of

zullen wy van den tyd, dien geneesmeester

van het onvernuftig vee,

een’ onzekere en

G 2 lang-

( 100 )

langzaame uitkomfte verwagten ? zullen wyzo lang vertoeven om gelukkig te weezen,

tot dat wy vergeeten kunnen,dat vvy elendig

zyn , en van de zwakheid onzer vermogens

eene rust verwagten, welke het uitwerkzel

van derzelver fterkte behoord te weezen ? —Verre zy het daarvan daan, Laaten wy all’

onze voorledene en tegenwoordige rampen

voor ’t gezicht brengen. Laaten wy dezelve

overwinnen, in plaats van ze te ontvlieden.

Laaten wy ,voor alle die fchoonfchynende

hulpmiddelen , gebruik maaken van het fny-

mes en het brandyzer , den wond in zyn bin-

nenst doorzoeken , om eene rechte en vol-

komens geneezing uit te werken.”

,, Het berdenken aan voorledene rampen

,

diend , om den geest tegen de laatften te ver-

flerken. Hy moet fchaamrood worden, die

onder de fmert van eenen wond verflaauwd

,

wanneer hy een lichaam, bezet met de lidte-

kens van zo veele wonden befchouwd , en

die alle de rampen , waarin hy dezelven ont-

fangen had, roemruchtig ontworfteld is. Laa-

ten zuchten , traanen , en de bezwykende

aandoeningen der ligtfle grieven van een hard

lot , het deel van dat ongelukkig volk zyn,

welk een aanhoudende koestering van ’t ge-

luk

C IQ I )

luk de tedere zielen doorweekt heeft: terwyl

dezulken die jaaren van elende doorworfteld

hebben ,fteeds met een edele en onbeweeg-

lyke flandvastigheid , onder de zwaarfte da-

gen der Fortuine ftandhouden. De aanhou-

dende ramp heeft dit goede uitwerkzel, dat,

gelyk hy geduurig marteld, hy eindelyk ver-

hard.”

, Zodanig is de taal der Filofofie: en ge-

lukkig is de man die het recht verkrygt , van

zich aan dezelve vast te houden. Maar dit

kan niet verkreegen worden door beweeglyke

redeneeringen. Ons gedrag kan het ons

alleen geeven : en derhalven , in ftede van

op onze krachten te roemen , is het veiligst

onze zwakheden te belyden , en zonder tyd-

verzuim, ons zelven aan de beöeffening der

wysheid over te geeven. Dit was de raad,

die door het Orakel aan Zeno gegeeven

werd, en ’er is geen andere weg, om onze

rust in veiligheid te Hellen, onder alle de

toevallen , aan welken het menfchelyk leven

blootgefteld is. ” (*).

(*) Zie Mylord Bolingbroke’s verhandeling over de

ballingfchap.

G 3 Lt. A.

( 102 )

BYLAAGEN,Lt. A.

Propojitie ,gedaan aan alle voorftan-

ders van recht en bülykheid , onder

de vryheid-minnende burgeren van

de Kaap de goede Hoop,en nevens

het verzoekfchrift van den 4den

april 1786, als een authentyk ftuk

eerbiedigst overgegeeven , aan

hun hoog mog. de Heeren Staa.

ten Generaal der Vcrëenigde Neder-

landen.

Dierbaare landgenooten en mede-burgeren!

Het is ulieden overbekend, hoe wy in het jaar 1779,

uit het midden van ons notabel lichaam, een aantal van

vier perfoonen gequalificeerc hebben, om den Heeren

Bewindhebberen , de kwaade , tirannige en ongepermit-

teerde direétie en magiftrature van derzelver ministers

hier aan deezen uithoek, met overtuigende bewyzen

aan te toonen ; als mede denzelven ootmoedig te ver-

zoeken, te willen beraamen, middelen van redrês, om-

trent den ongelukkigen (laat der burgerlyke vryheid. Enwelke vertoogen zo ootmoedig zyn gedaan geworden

,

en zo zeer op de rechtvaardigheid is gegrond geweest,

dat men niets anders verwachten konde, dan eenerecht-

maatige beflisfinge dier klagten ,die geklonken hebben

in de qoren der meeste volken van Europa.

Dan

( 103 )

Dan dierbaare burgeren, wie uwer is het onbekend,

dat met de dedfie deezer gewichtige zaak , vyf jaaren

Jarge is geitaireert geworden? —— Waare dit veroor-

zaakt door de zaaksgefteldheid 5 was den uicflag maar

eenigzints gunltig geweest voor het aanzienlyk lichaam

onzer burgerye, wy zouden gezweegen hebben: dan,

men heeft het oiotoaacgezicht sfgeligt, en men toond

ons de diepte van het verderf, tot welke wy vevwee*

zen zyn, * men toond ons, dat wy en onze hinde*

ren voonaan ais flaaven, als lastdieren zullen beftierd

werden.

Maar, lieve burgeren! hebben wy niet vee! te edel

bloed, om ons onraidd-jlyk te buigen, onder ’t juk der

ilaavernye, na niet alvoorens alle eerlyke middelen ter

onzer reddioge gebezigd te hebben? —

—

Toen de zaak dus draaiende wierd gehouden, hadden

de verftandigen onder ons,reeds een akelig vooruit#

zicht van ons aanftaand lot , en daar wy dus die vreeze

en kommer door de ondervinding bewaarheid vinden,

hebben wy nodig geoordeeld eene te zaamenkomst

onder ons te moeten befteromen,(gelyk gylieden daar-

toe ook bereidwillig gevonden word,) ten einde zo veel

in ons vermogen legt, ons zelven en onze nakomelin*

gen te bewaaren voor die fchandelyke flaverny, met

welke wy gedreigd worden , door eene dedfie die wyverneemen, dat echt en naar het origineele zoude geco-

piëerd zyn. eene decifie

!

niet overeenkomftig met de

herhaalde beloften aan onze gemagtigden in het vader-

land gegeeven; eene decifie eindelyk, dierbaare burge-

ren! op zulke gegronde bezwaaren , als waarover wygeklaagd hebben, die ons, by onze nakomelingen met

de grootfte fchande zoude overlaaden. — Hoe zou*

G 4 den

C ï°4 )

den onze vyanden ons, als in ’t aangezicht niet be-

fpotten, indien wy geen gebruik maakten van die eer-

lyke middelen, die ons noch zyn ovcrgebleeven? en

wat zou het gevolg zyn van zulk eene fchandelyke ver.

draagzaamheid, wanneer wy in die riet minder f;han*

delyke decifie kwaamen te berusten? dit dierb’re

burgeren! eene fchandelyke en voor de menfchelyke

natuur ontëerende (bvernye! doch om dit, zo veel tno.

gelyk zy , te weeren, zyn wy by elkauderen gekomen.

En onder de middelen braave burgeren! om zulk een

einde te bereiken, en om ons veilig te dellen voor

wraak en vervolging, is deeze het veiiigde, dacwyop

nieuw door eenen eöeltroedigen inleg en fournisfement,

ons zelven in daat (lellen, uit ons midden, twee of

drie bekwaame lieden, naar het vaderland af te zenden,

ten einde onze rechtvaardige zaak te pomfeeren voor

onze hooge en wettige Souverein, de hoog mog.

heeren staaten generaal der FereevAgde Ne-

derlanden : hoewel wy liever, om alle mogelyke billyk-

heid tot een richtfnoer van ons gedrag te (lellen, ver-

kiezen zullen , de afvaardiging der nieuwe gemagtigden

uit te (lellen, tot de kotnde van (zo als wy hoopen)

onzen aandaanden verlosfer , den wel edelen gedr.heere

VAN DE GRAAFF.

Beide hier door , te weeten met dit manmoedig be-

fluit, om liever alles te W3agen , dan ons dus flaafagtig

te onderwerpen, en door deeze toegeeflykheid van ons

voornemen uit te dellen , tot dat dien heer gearriveerd

is, zult gy dierbaare burgeren voldoen aan de plichten

vau mensch; god gebied u, overëenkomftig de edele

vermogens uwer ziele , u tegen tirannie en onderdruk-

king te verdédigen, dit vermogen heeft hy zelfs gelegc

ia

C 105 )

in redenlooze dieren; en zonden wy— wy menfchen!

minder zyn? — zouden wy dat gqd lyk vuur mogen

verdooven?-— neen! want dit zoude zo veel zyn,

ais den schepper ’er van, zelve te verfmaaden! —Daarom braave burgeren ! treed toe tot ons voor-

lid, — wanneer ieder onzer dit gefchrift ondertekenen

zal, met deeze belofte, van nimmer onze goede zaak

te zuilen laaten vaaren, maar dezelve, om dat zy goed

en biilyk is, naar al zyn vermogen, door een eerlyk

gedrag te onderlleunen en te behartigen , om dezelve

met g ods huipe, ten gewenschten einde te brengen;

zullende de tekenaaren by hunne naamtekeningen tevens

de fommen voegen, welke zylieden ter onderfteuning

hunner goede zaak edelmoediglyk geeven willen; zich

tevens verplichtende,gemelde fommen

, binnen veertien

dagen na de komlle van zyn wel ed. geftr. den heers

van de graaff, (by de confirmatie van den nadee-

ligen uitflag onzer zaake) ten huize te brengen, en in

handen te Hellen, van onze medeburgeren

(onderftond) Cabo de goede Hoop , den 28Hen augusty

1784. (lager) de bovenllaande propofitie, heeft de

goedkeuring van ons ondergetekende weggedraagen ,

en belooven wy daarnevens, onder de plechtigfte be-

lofte, dezelve vooreerst geheim te houden.

G 5 Lt. B.

Lt. B.

C ioö ;

Acte van qualificatie,

en nadere

belofte ; mitsgaders verbond der

voornaamfte burgeren van de Kaap

de goede Hoop; en als een authen-

tyk ftuk , nevens den requeste van

den 4den april 1786 , eerbiedigst

overgegeeven aan hun hoogmo g . de Heeren Staaten Generaal

der Verëenigde Nederlanden.

Wy ondergetekenden, bureer-officieren , collegiantea

en burgeren van «ie Kaapfche en verdere diftriften , ver#

klatren hiermede, voor de w&arachtije waarheid, dat

wy volkomen goedkeuren en genoegen neemen, met

de keuze, die gevallen is, op de heeren Marthinus

Adrianus Bergh , Chriitiaan George Maaidorp , Gerrit

Hendrik Meyer , Hendrik Pieter IVarnecke, Johannes

Albertus Myburgh . Johannes de Villiers Jan Pietersz .

,

Hendrik Louw. Philippus Albertus Myburgh , Daniël Ver-

wcy, Johannes Casparus Groenewald,Johannes Roos en

Hillegard Muller. (_a)

Als

p (*) Den bovenftaauden beegh , wierd uit hoofde van des-

zelfs gehouden gedrag , door de cominisfie , ter nadere appro-

batie der heeren principaalen en burgeren afgelleld en ontüaa-

gen, blykens de contra-advertcntie Sub. Lt.G. ; terwyl boven,

gemelde verwkï ,ter zaake eener reebts-aanfpraake, by de

adresfen aan hun hoog uog. nader omfchreeven , insgelyks

niet mogt fungeeren ;werdende ’er vervolgens uit krachte der

bo-

C 107 )

Als by ons bekend, voor mannen van eer en deugd,

op wiens handel e» wandel wy niets, als dat met het

evengemelde chsra&er quadreerd te zeggen weeten; ten

einde onzen deelneemenden Ibat te repnefemeeren, en

mitsdien als zodanig onze burgeriyke zaaken ea be-

zwaarnisfen te redresfeeren , en in klagte en verzoek te

brengen, des noods tegen d’Ed. compagnie, voor hunhoog mog. de Heeren Staaten Generaal der Ferëenigde

Nederlanden

,

als onzen hoogen en wettigen Souverein:

om aldus te verkrygen,altoos duurende verzekering van

onze vryheid en geöorloofden wettigen handel, nee*

ringen en handt,eeringen , mitsgaders eene rechtvaardige

adminiftratie van Jujiitie

,

naar recht, reden en biliyk-

heid.

Des wy dan, op de plechtigfte wyze belooven en

verklaaren, in de voormelde onze algemeene zaak, tot

den uiteinde toe, ftandvastig te zullen blyven deel nee-

men , en daartoe de algemeene lasten en onkosten te

helpen dreagen; ia des noods, als braave patriotten,

het uiterfte, tot voorftand van ons vaderlands algemeen

welwézen te zullen opzetten.

Tot teken der waarheid,hebben wy deezen eigen-

handig met onze naam en handtekeninge bekrachtigd

op den tweeden en de volgende dagen der maanden

november enz. 1784, en january enz 1785. (was gete-

kend) J. de Waal Arendsz., J. v. Reenen , Sebastiaan

van Reenen , J. A. Hnrter, J. A. van Reenen

, Joh. van

' Aar

.

bovengemelde acte van qualificatie, by refolutie, tot reprsfen-

tanten verkooren, den Heemraad van Zwellendam

, de beer

j. a. holtshausen, en den burger Capieein de heer pie-TER. VAN BREDA.

C ioS )

Aarden de on de . P. van Breda, Petrus Retief, Frederik

Hendrik Conrady, G.P'iclor, Arend van JVieliigh

, Johs.

And.:. 0: undüngh,Matthias PieterTaute ,P. H v. d. Lith,

J. G. van Reenen, Jan Smit Jurriaansz

, J. B Olckers

,

E C. Zimmerling , D G. van Rcemn , Hendrik Gans,

Bartin. Schonken, Alexander van Breda , Petrus Therron

,

D. B D'Ailly, Andries Fravgois du Toit , Fettus Jacobus

du Toit, J. van Reenen , A P. Myburgh,IV. v. Reenen,

J. IV. Hurter , Christiaan Krynauw de oude , DaniëlKry-

nauw, Stephanus Franpois Joubert, Johannes Louw Jan

Pietersz-, George Knoop, Johannes Paulus Ekjleen Pie

-

terz , Hendrik Fredk. Kromhout , Coenraad Hendrik

Faafeii ,Johannes Marthir.us Holtman

, Johan Carlfoti Ce-

derlow, Jofua Joubert , Nicolaas Hendrik Smit , Nico/aas

Eramus Smit, Jacobus liegter , Elids Thomas , Johannes

Adolphus Olckers,Johannes Lavikaden , Pieter Ilamclink ,

Hendrik Binkcs,Johannes La Ros , Johan Jurgen Soest»

man ,Frans Jurgens, JUarthims Goedhart , Johannes Roo•

et ,Hem;anus van der Sckyjf, Adriaan Arends , H. L.

JVarnik , Frans va;: Laar, Daniël Roodt , Frans Jour

-

daan, Johan Hendrik Vos, A. Rosfouw, Frederik Rosfouw

,

J. Louw Adriaansz . , Albertus Bcrnhardus van Niekerk ,

Johannes Lambrechts , Andries Bester Pz. , Gerhardus

Munnik , Johs. Fredk. Dreyer , Pieter de ViUiers Davidz.

,

Tobtas Jurgens , Christiaan Kreuger , Paulus Joubert , Gi-

(ieon Joubert, C. A. Storm, A. Munnik, Jan Abraham

Meycr Ez. , J. II. Helberg , A. H. Tcubes, Christiaan Kry-

nauw de jonge, Joachim Scho/tz, Daniël Hugo , A. C.

Btoodryk, Gideon Rosfouw , Daniël Jacobus Rosfouw ,G.

H. Bunding ,T. Mostert Nicolz. , Johannes de Jongh, Ge-

orge Ernst Faustman , Smon Petrus de Koek , Jacobus

Smith Christoffclsz , , Willem Basfon ,Daniël du Toit

, Jan

Ga-

C 109 )

Gabriel du Plesfis ,P. T. Therron Charlesz.

,Johannes de

Villiersjacobz. de oude , Geerge Cliristoph Wolhuter ,stndries

Willem Bs'ck,Johan Georgo Bernds , David Naudé

, J. Ver-

wejl, C. P. Brand t Jbjepli de Koek,Caspaius Bresler, Fran-

pis de Villiers ,Daniël F- Joiibert, Jan Daniël de Villiers.

Dirk Coetfée, Stephanus Malan,Tobias Verwey ,

Plermamis

Dempers , J. van Reenen, Johan Jacob Meyer, Jamben van

Sittert, Franciscus Johannes Bestbier, Servaas de Koek, Mi-

ddel de Koek ,Arend Jofias van Breda

,Jacolus Theodorus

Carjlens ,Tobias Mostert Ockertz.

,PetrusJacobus Joubert,

Johannes Slabber , Franpis de Necker,Jonas Albs. van der

Poel ,Petrus Pienaar, Christoffel Groenewald, Daniël du

Tuit Jansz.t Pieter Pienaar Louisz. , Abraham Boman,

Charles Naudé ,Hendrik de Wet

,Johannes S. Joubert , Gabriel

du Toit, Casparus Reyneke, Schalk Willemsz, Burgers,

Christiaan JohannesRaabe , F. R. Bresler, Johannes Franck,

Charles Marais Pieterz.,Willem Nel Louisz. ,

Hendrik de

Necker , H. Memelingli, Simon van Blerk, J. E. Heyden-

rych, Jacobus Tssfelaar ,Daniël Bosman, Johannes Tobias

Laubfer, Jobs. F Binnadé, Nicolaas Smit , Carjlen Muller

,

Petrus Johannes Naudé , Franpis Rosjouw, A.G. A. Willer ,

Joh. Godfr. Moeke ,P. J. van der Heyden

, P. G. van der BR

,

J. J.W:efe ,G.v.d. Byl, J. A. Bierman, J, A. Laubfcher

Pz., Nicolaas Hamman, Hermanus Esterhuyzen, Johannes

Jacobus Voogd , Gert Matthys van Wyk,Willem Esterhuyfen ,

Hendrik Meyer , Hendrik van ColIer, J. J. Tesfelaar, Mat

-

theusWillemJe de jonge, Johannes AlbertusGildenhuys,Mi-

ddel Matthêe,Hans Jacob Brits

, Mattheus Gerhardus Beukes

,

Mattheus Frans Wogiliomie,Burgert van Dyk

,Andries Chris

tiaan van Dyk, Johannes Otto, Marthinus van Koppen, A,

vanBrakel, JurgenJ.Pas, D. de Villiers Jz, de jonge,AU

ierfus Johannes de Cats, Philip Hendrik Merkel,

Christiaan

Gun-

C )

Gunter , P. de Villiers Abrs. ,D. J. Malan ,

Jacobus Caroluf*

van Graan, Jan Pieter de Villiers Jz. ,Jacobus Wilhelmus

Grundlingh, R. L. Laubfcher, WillemMorkel de jonge, P.

Roux,A. C. v. d. Byl

, J. P. Niudé, Jan Jacobs de jonge

,

J.Roux , Daniël Bosman,Johannes Jonker ,

David Malan

Danielsz. , F. de Villiers,Jacob Mosten Louisz .

,Jacobus

Jonker, Daniël Johannes Jonker, P.F.M. Briers,D Jou-

hert, J. Hamman, S. J. Cats, Johannes Jacobus Hamman

,

Hendrik Albertyn, H. A. Albertyn, J. Jofephus Albertyn ,

Casparus Albertyn ,Coenraad Johannes Albertyn

, Chrisjloffel

Albertyn, Jacobus Albertyn, Abraham Barend de Villiers,

Pieter Marais Pieterz. , Stephams Johannes Krynauw,Joh.

de Villiers, David Muller , PieterJacobszDz. , PieterZwa-

tiepoel ,Philip Jacobsz Danielz.

,Jan Roux , Anthony Roux

,

JanAndriesZwanepoel, Daniël Roux, Pieter le Roux, Ig-

natius Marée ,Pieter Ign. Marée, Pieter Johannes Coetfée

,

Jacob Philippus Marée , Willem Petrus vanNiekerk ,David

de Villiers Janz. ,Johannes Stephanus du Toit

, Adriaan

Louw Jocobusz .,JohannesMarais Izaakz.

,JohannesMarais

Pietersz . ,Willem Marais

,JacobusJohannesMaraisPietersz.

,

Johannes Minnaar, J. de VilliersJz. , Sybrand Vermeiden

,

Joachim Langeveld, J. H. de Melander

,Gerrit Viktor, Philip

Forie, Chrisjloffel Groenewald dejonge, JohanUrbams Smal ,

Johannus Jochemus Swart , Abraham Mathée,CoenraadJo •

hannes Groenewald ,Cornelis Johannes Laurens ,

Cernelis

Swart ,Pieter Swarth Jz. , J. C. Vermeulen

,Johannes Bern •

hardus Swart ,Jacobus Nicolaas Swart

,Johannes Paulus

Swart, Elias Matthée, Jacobus Soek, LouisForieJz. ,Hen

drik Groenewald, Jacobus Forie,

Frederik van Zyl, Pieter

Ro Jouw Pietersz., Pieter Rosfouw de oude,Gabriel Rosfouw

Pietersz., Jofua Pieter Cilliè, Johannes Hendrikus van den

Bergh, Abraham Cilliè de oude , Charles Marais Jfaaksz.

,

( III )

Stephanus Marais, Gabriel CilUé, Pteter Willemz Moller >

Simon Frederik Akkerman , Jacobus Franpis Joubert , Gerrit

Nel ,E. Botha

,Johannes Casper Vosloo , Barend Gildenhuys

Hendriksz., Jahames Daniël van Coller Johannes Mostert

Johz., Hendrik Heyns, Jofephus Forié Johannes Botha

,

Petrus de Buys, Cornelis Botha, Matthias Lotter, Petrus

Johannes du Tuit, J , de Beer Sybrandz. , Sylrahd A. de Beer

,

Pieter Jonker, Jacob de Villiers Pietersz.,Jonas Hendriksz ,

J G, Louw de jonge, J. G. Louw de oude , C.M. van den

Liever,IV. Louw Juobusz. , Barend de Clerc ,

Burend de

Clerc Barendsz , Fredrik Christcffel Truter , Sybrand vcnDyk ,

Abraham de Clerc, H.MöUer, Magteld van HeermWeduwe

van derMerwe, Petrus Johannes van Heeren, Pieter Conrady;

Hendrik Nieuwenhuyzen , Nicolans van der Mei we, Schalk

van Heeren, Jacobus J, osten, Sebastiaan Wolvaard, P. J,Louw ,

Pieter JVillemsz van Heerden, P. JViefe , J Jonker ,

Jacobus Johannes Luttig , Ifaak Minnaar, J. J. Hendriks,

Martinus Akkerman, Jan Cillie , Frar.pis Roos,Johannes

Amoldus Ruygrok,Johannes Delport , Jgnatius Delport , Pe-

trus Delport ,Daniël Cillié

,Godlieb Hcrms. van Graan

,

Abraham Cillie Janz. ,Carel ChrisJloffei Frik

,Pieter Cillié

Janz., Andries Bernhardus du Toit, Adriaan Louw J. Iz.,

Gabriel Fredrik du Toit, Johannes Petrus de Villiers, Daniet

Forie, Abraham le Roux, Ifaac Nieuwoudt , Hemanus Bos-

man de jonge, Petrus de Villiers Iz», Charles Jacobus du

Plesfis, Stephanus du Toit, Andries Carolus du Toit, Philippus

Bernhardus Wolvaardt, Guillaume du Toit, G. du Toit de

jonge, Ernst du Toit, Jofua Charles Cellié , Frar.pis du Tuit

Stephanus z. ,David Malan , Daniël Retief

,Gabriel Rosfoi.w

,

Daniël Rosfouw, Jacob de Villiers Jan Pietersz ., Johannes

Rosfouw , Jacobus Retief, Franpis Marais , GideonMalherbe

,

Gerrit Louw Pz. ,Franpis Retief , Johannes Bartholcmeus

Kreu-

( vJI2 )

Kreuger, Barand Lotiïdu Piesfis ,Gabriël du Toit , Andries

Zeeman, Jofua de Viilicis

,David de Villiers Jan Pietersz.

,

Jacob Stephanus Malan, Philip Hartog de jonge, Jofua le

Roux,Johames van Niekerk , Hendrik van der Westhuyzen

,

Johannes Stephanus van der Westhuyzen,Pieter Abraham van

der Westhuyzen ,Jacobus Slabber

,Everhardus Johannes Lav.b

fcher, Chrisfoffel Lombard, Reinier Basjon, Manen Slabber

Jz. ,Johannes Mostert Jz .

,Johames Mosten de jonge

, Jo-

hannes Mostert, Arnoldus Basfon, Aibertus Basfon, Pieter

Mostert, Gysben van der IVesthuyfen , 'Aibertus LaubJ'cher,

JVicolaas Mostert,A.C. Laubfcher Wed. Mostert

,Johanllen-

drik Kok ,Ockert van Niekerk

,Pieter Jacob de Villiers

, Jofua

de Villiers, Hendrik Gysbert Rosfouw ,Petrus le Roux

, Jaco-

mina Hendrina van Zyl Wed. Nicolaas Laubfcher , Franpois

Smit de oude. Francais Smit de jonge,David de Villiers Pz.,

Andries Jacobus Warneken ,Aibertus Petrus Myburgh ,

Adri

-

aan Louw Jacobusz . , Johames Aibertus Laubfcher Pz. ,Fran -

pois dc Wet,Jan Abraham MeyerGz.

,Johannes Diederik Put-

ter, IVynant duPlesfs, Pieter duPlesfs de oude, Jacobus do

Wet de oude, Jacobus de Wet Junior,Johannes de Waal Cor*

nelisz. , Jan Gysbert Olivier, Jan Hendrik Olivier , Pieter de

JVet ,Pieter George Marais Verfer ,

Pieter de Bruyn.

fOuderftond)

Accoróeerd naar gedaane Collatie, met dertien gelyk-

luidende declaratoiren,getekend van november 1784,

tot in january 1785, aan my ondergetekende in ’s Gra-

venhage refideerende notaris , door den heere procureur

M. H. van Son Hendrikz. geëxhibeerd , deezen 3<3ea

april ij 86.

{Was getekend .)

J. H. NOORD BEEK.

Kots.

Lt. C

C **3 )

IX c.

Eerste acte, by welke eenigé

der voornaamfle burgeren, te Ca*

bo de goede Hoop , zich hebben ver-

klaard en gefield , tot garandeurs

en principaale contribuanten , in

de zaak der generaal klaagendö

en redrès -verzoekende burgerye

aldaar*

y ondergetekende burger-coüegianten , officieren

,

enbutgeren, verklaaren en belooven hiermede plech»

tiglyk by den alm a chtigen gob! dac wy ons, als

principaale deelheemers in de klagten en Verzoeken omredrès by den hoog mog. souverein, in het vryé

Nederland

,

vryvVilliglyk dellen, als garandeurs en ze-

kerftelders voor de gelden , welke alreeds door onze

inede-deelneemende burgeren in ’t generaal, ter fomraa

van circa vyfzig duizend gulden gefourneerd zyn by in-

tekening*, en noch ftaan gecontribueerd te worden: omaltoos de benodigde penningen ter remitteeringe aatl

onze reprrefènteerende getnagtigdens, de heeren bergh,

roos, redelinghuVs en bresler, zo daadelyk

en zonder manquement of uitftel, by voorfchietinge te

zullen foürneeren en inbrengen , op aonmasninge en

afvraage van onze reprjefentanten , de heeren m a.a s-

DORP , BEVER , WARNECKE, MYBURGH, ])È

VlLLIERS, GROE NE WALD ,MYBURGH JUNIOR,

louw, muller en holtshausen ,aan en ten

feuize van de heer warnegke voorm. als generaal*

H beek-

C JI4 )

boekhouder, casfier en ontfanger, en zulks tegen* be-

hoorlyke quitande van zyn Ed. , om dezelve penningen

naderhand, na proportie van ieders aandeel, by termy-

nen, uit de generaale casfe,by afrekeninge,jaar!yk$cb,

te konnen te rug omfangen, en zulks, om hier door

geene vertraaging aan de nodige jaarlykfche remifes,zo

tot fubfifterfie van voorn, onze reprtefenteerende ge-

magtigdens,

als ook tot de kosten van het proces ,is

>het nood, te vveege te brengen; maar veel eerder de-

zelve remifes, op een vasten en jaarlykfchen voet, tot

den uiteinde toe, eerlyk en deugdelyk te bevorderen.

Verbindende tot nakominge deezes, onzer aller per-

foonen en goederen, zo in ’t generaal als byzonder,

(tellende dezelve ter judicatuure van hun hoogmog,DE HEEREN STAATEN GENERAAL DER VEREE-ruGOE nederlandrn, als reprxfenteerende de

wettige Souvereiniteit , over deeze , en alle andere Ge-

neraliteits-landen , en Provinciën.

Ter oirkonde der waarheid, hebben wy deezen met

onze eigenhandige naamtekeningen ,drie-dubbeld be-

krachtigd. (Onderftond.) Aftum aan de Kaap de goede

Hoop , den eerden, en de volgende dagen der maanden

maart en april 1785. (JVas getekend.) C.G. Waasdorp,

G. H. Meyer, H. P.Warnecke, J. A. Myburgh , j. de Vil.

liers Ipz.y J. C. Groenewald, P. A. Myburgh, H. Louw

,

Albertus B. van Niekerk , Pieder van Breda,Jacobus Tesfelaar

,

J. Smitt Jurriaanz. ,Simon van Blerk, J.A Huner, J.A.

Grundlingh, J. deJVaal Arendz ., J. A. van der Poel, Jaco-

bus Arnoldus van Reenen ,Pieter de Villiers Davidz. ,

Dirk

Gysbert van Reenen ,Jacobus van Reenen ,

Alexandervan Bre-

da, Johannes Paulus Ekjleen Pieterz,,Johamves Gysbert van

Reenen, J. H. Helberg ,

A. H Teubes ,Daniël Hugo

,M. P.

Taute, J. E. Heydenrych , E. C. Zimmerling ,

Arend van

Wiel-

C 115 )

Wielligh,Jacobus Retisf ,

Francais Retief, Petrus Retief

\

P. J van der Heyden, Johames Adriar.us Vermaak ,Gideon

Rosfouw, G. H. Bunding, Joha-n Jacob Meyer,Hermams

Dempers, Gerhardus Munnik, J. F. Dryer, C. Franck Weduwe

Dreyer,C. P. Brand, Gerrit FiRor , J. Louw Adriaanz . , Ja, •

cobus Hegter , F. de F: Uiers,A.'C,van der Byl

,Joliannes de

Filliers Jacobz., Joliann es Minnaar,Johannes de Filliers

,

Stephanus duToit, Guillaume duToit, Daniël Retief , Abra •

ham Bosman. Henmnusz . ,Adriaan Louw J. J, Z.

,Petrus

Johannes du Toit,Jacob de Filliers Jan Pietersz.

, Daniël

Malan , Francais du Toit Stephanusz. , Gerrit van der Byl

,

Pieter Gerrit van der Byl, Gerrit Coetfée, Booy Booyfen, C.

Groenewald , Sybrand Fermeulen , J. de Filliers, J. D. de Fil •

liersDz . ,D deFiliiers Ipzoon, S. J. Cats, Philippus Minnaar

Janz, ,Philip Hartog dejonge, Abraham Rosfouw , TFerweyt

Hugo Hendrik van Niekerk, Daniël Louw Adriaanz.

,Adriaan

Louw Danielz» , Adriaan van Reenen, J. A. Bierman

,Johan-

nes van Niekerk, Adriaan Louw Adriaanz . , David Malan

,

Hendrik de Nekker, Stephanus Malan, Johannes Louw Jan

Pieterz., Jan Andries Bam,Jacobus de Wet de oude, Fran-

pols de Wet.

( Iltf )

L. D.

Tweede acte, by welke de ge-

zamentlyke reprasfentanten dei*

Kaapfche. burgerye, zich in 't by-

zonder , tot meerder zekerheid hun-

ner gecommitteerdens in Neder-

land, verbonden hebben.

ondergetekenden, door de geklaagd hebbende,

noch klaagende ,deelgenomen hebbende, noch deel.

neemende (*) ,daar toe contribueerende, en om redrês

van zaaken by den hoog mog. souverein verzoe-

kende burgerftaat deezes Lands, verkoorene reprsefen-

tanten, verklaaren en belooven hiermede plechtiglyk

voor den almagtigen god/ zo voor ons, als voor

onze reprtefenteerende volmagten ,naar onzen Souverein

in Nederland, de heeren mart minus adrianusBERGH, JOHANNES ROOS, JOHANNES HENRICUSredelinghuys en johannes augustus bres-

ler, geduurende hun aanwézen in Nederland, en dac

onze zaaken aldaar ongedecideerd en ongetermineerd

zullen zyn, geene ophouding, gebrek of retardement,

in de haar Eds. jaarlykscb toegelegde falaris en fub-

Cftentie gelden, noch in de kosten van het proces zullen

veroorzaaken en te weege brengen; maar dat wy zullen

zor-

Dit wil te kennen geeven : alle burgeren, zo wel die

geenen, welken zich in den j'aare 1779, tot Heeren Bewind-

hebberen gewend hadden, als de tegenwoordige klaagers, welke

zich by dat getal gevoegd hadden , en thans hunnen toevlugt

tot den Sonverein naamen.

C II? )

zorgen en maaken, dat die jaarlyksch en op zyn tyd,

vry overgemaakt , en by hun Eds. ontfangen zullen

konnen worden. Zullende malkanderen ook niet dan op

verzoek, en in dat eas, als dan met eensgezinde goed-

keuring, voor de volledige uiteindiging van zaaken,ten

minden niet in de eerst agterè'envolgende vier jaaren

ontdaan of te rug roepen .* ten einde dus geen ftilftand

en vertraaging, aan de zaaken ten principaale worde te

weege gebragt. Alles onder plechtig verbond als naar

rechten. (Onderftond.) Aftum, aan Cabo de goede Hoop t

den agtften maart, Een duizend zeven honderd, vyf

en tachtig.

(In margine.

)

(L. S.)

Uit naam en van wegens

prtefideerende en verdere

heeren reprse Tentamen,kie-

fers en committenten , des

klaagenden,deelneemenden,

eontribueerende en om re-

drès verzoekenden burger-

ftaats uit de Kaapfche, en

verdere diftri&en in het ge-

neraal.

(JVas getekend,')

P, H. V. D. LITH,Scriba.

H, j. de m e l a n d e r.

Scriba.

{lager.)

Voor de acceptatie en het verband.

(JVas getekend,)M. A. BE RG H.

J. ROOS.

J.H. REDELINGHUYS.

J. H. BRESLER.

H 3

(Was getekend.)

C. P. MA AS DORP.

G. H. MEYE R.

H. P. WARNECKE.

J. A MYBUKGH.

J. DE VILLIER S IPZ.

j. C. GR O EN E WALD.P. A. M Y B U R G H.

H. LOUW.

Lt. E.

C U8 )

Lt. E.

Procuratie, en nevens het re-

quest van den 4de,! april 5786, eer.

biedigst overgeeven aan hunhoog mog. de Heeren Stanten

Generaal der Ver'ècnigdc Neder-

landen.

W,y ondergetekenden

Christiaan george ma asd o rp ,burger Capi.

tain van de cavallery en oud-Burger-raad.

Gerrit hekdrik meyer, burger Capkain van de

referve, en oud-Burger-raad.

Hendrik pieter w a rne ck e, oud-burger-Com-

misfaris van civiele en huwelyks-zaaken.

Johannes albertus myburgh, oud-burger-

Heemraad, en Ouderling van Stellenbosch.

Jan de villiers jan pieter z. , oud -burger

Capitain van de dragonders, oud-Heemraad en Ou-

derling van Stdlenboich.

Johannes casparus groenewald, burger

Lieutenant, en oud.Diacon van Stdlenboich.

Philippus albertus MYBURGHjburger-Capitaiu

van de dragonders, en oud Heemraad van Draken-

ftein.

Hendrik louw. Heemraad van Drakcnftein en

HiLLE gard muller, burger.Capitain van de

dragonders en Heemraad van Zwellendam

:

Als door de geklaagd hebbende , noch klaagende,

daarin deelneemende ,daartoe contribueerende, en om

sediès van zaaken verzoekende burgeryen van de Kaap,

Stel

-

C ï*9 )

Stellenboich , Drakin/leia ,T-welkndam , en verdere di'

ftriéten, verkooren tor haare repra;fentanten en voor*

ftanders in de algemeene en byzondere klagten en ver-

zoeken.

Verklaaren mitsdien, op de plechtigfte wyze, doen-

lyk en mogelyk, zo voor ons, als voor onze gemelde

deelneeraers,

kiefers en committenten, te hebben ge-

conftitueerd , zo als wy by deezen conftitueeren en

volmagtigen op de beste en tuimfte wyze , de wet

edele heer oud-Drosfaard, marthinus adriakusbergh, als onzen prtefes en eerde reprtefentant, met

tn benevens onze mede-repra;fenteerende Leden , en

mede-burgeren , de Heeren johannesroos, jo-

HANNES HEN&ICUS REDELINGHUYSen JOHAN*

nes augustus BRESLER, en zulks met de volko-

mene magt van asfumptie, fubftitutie en furrogatie, zo

generaal, als fpeciaal, te weeten:

Generaal, om in Nederland en elders in Europa, het

zy gezamentlyk en communicatief, dan wel by onver-

hoopt overlyden, of andere ontftentenisfe , van een of

meer, den overblyvende in het byzonder, waar te nee-

men ,en uit te voeren , alle voorvallende zaaken zonder

onderfcheid, waarmede de belangen en interesfen vaa

de geklaagd hebbende, deelgenomen hebbende, noch

deelneemende, daartoe contribueerende, en om redres

verzoekende burgerye, maar eenigzints mogten weezen

vermengd, zo wel in, als buiten rechten; gevolgelyk,

zo om penningen te ontfangen, als uit tegeeven, re-

keningen te formeeren en te fluiten; quitantien te pas**

feeren enz., en die te doen ftandgrypen, is het doen-

lyk in der minne , doch anders by voorkomende onge-

makkelykheden, de onwilligen te conftringeeren, door

middelen en wegen van rechten, voor welke Gerechts*

H 4 feo-

C 120 )

hoven en banken het ook zoude mogen weezen : te*

dien einde procesfen te moveeren, en profequeeren;

Tentenden te hooren pronuncieeren ; de voordeelige te

laaten gaan in krachte van gewysde, doch van de na-

deelige en de bezwaarende te komen in appèl,reauditie

,

reformatie, revifie enz. Voorts alles te doen, en te doen

doen , het geen wy conftkuanten, of onze kiezers en

committenten zelve prsefent zynde, vermogend zouden

weezen te verrichten, niettegenftaande hiertoe, eenige

naderen of breederen lRst,mogte worden gerequireerd,

dezelve by deezen voor geïnfereerd houdende, op de

volkomendfte wyze, met verzoek van de uiterfte gratie

cn beneficiën des genadigen Souvereins,en équitabelen

rechters,

Speciaal mede, om uit krachte der voormelde gene-

raale conftitutie, het zy gezatnentlyk , dan wel by on.

verhoopt overlyden, of andere ontfientenisfe van een

of meer, als dan den overblyvende in Nederland of el-

ders, van de voorige heeren gemagtigdens, enz., of

daar dezelve zullen kunnen te vinden en te bekomen

weezen ,het zy in der minne, dan wel des noods door

middel en wegen van rechten, op te eisfchen en In te

vorderen ,alle papieren , en befcheiden , pro en contra

gediend hebbende, tot de voorige klagten des doleeren-

den burgerftaats, zederd den jaare 1779.

Dezelve klagten, papieren , befcheiden , enz. , te

revideeren, corrigeeren en redresfeeren,

ja des noods

tegen de contra-partyen haare verantwoordingen en con-

tra-bezwaarnisfen, te repliceeren, debatteeren en weder-

leggen, het zy in of buiten rechten, en zulks naar waar-

heid, beste weetenfchap, en ten meesten voordeele en

eere van den braaven burgerfiaat; mitsgaders vervolgen*

al hetzelve, het zy feparaat, dan wel met de thans

meu-

C IM )

nieuwe klagten in een vermengd , op de best mogelyk®

wyze , ter erlanging van beter en gefecureerder redrès

van zaaken ,als op de voonnaalige doleanees is ver-

kreegen, nochmaals reverent de Ed. Compagnie voor

te draagen; mits by erlanginge van gewenscht redrès

echter daarop de genadige garantie en proteélie des

Souvereins, nedrig imploreerende; of wel anderziuts,

de zaaken direftelyk by forme van bezwaarnisfen tegen

d’Ed. compagnie op te draagen ter tafel van de hoogMOG. HEEREN STA ATEN GENERAAL EER VER-

eenigde vrye NEDERLANDEN) als reprajfentee»

lende de Souvereiniteit, over derzelver Generaliceits-

landen en provinciën; en zulks alles op zodanige wyze

als zy heeren reprtefenteerende geconftitueerdens, met

goed advys , best,

voeglykst en raadzaamst zullen

vinden.

Beloovende wy ondergetekende conftituamen, zo

voor ons, als onze geklaagd hebbende, noch ktaagen-

de , deel genomen hebbende , noch deelneemende ,

redrès-verzoekende en conttibueerende mede burgeren,

kiefers en committenten, voor goed, bondig, en van

waarde te zullen houden, en doen houden, al wat door

onze voorn, heeren gemagtigdens , uit krachte deezes,

ter zaake voorfchreeven , zal worden verricht en ge-

daan,even en in diervoegen , als waare zulks door ons

of onze kiezers en committenten perfoonelyk gefchied,

onder verband ais naar rechten; mits echter dat de hee-

ren reprmfenteerende gemagtigdens, verplicht en ge-

houden blyven , van hunne handelingen en verrichtin-

gen , aan ons te doen , behoorlyke rekenige en verant-

woording.

OnderfloncL

Aldus door ons gedaan, mitsgaders vyfvoudig in ori.

giueei verleend, en eigenhandig ondertekend aan de

H 5 gaap

C 122 )

Kaap de goede IIoop , op heden den achttien dag der

maand maart, in den jaare onzes Heeren Jefu Christi,

zeventien honderd yyf en tachtig.

{JVas getekend.')^

C. G. MA ASDORP.G. H. MEYER.H. P. 1TARNECKE.

(Ter zyden Jiond.) j. a. myburgh,

J. DE VILLIERS, IPZ.

J. C» GROENE WA LD.P. A. MYBURGH.

(L. S.) H. LOUW.H. MULLER.

Uit naam en van wegens prte-

fideerende en verdere heeren re-

prtefentanten , kiefers en commit-

tenten , des geklaagd hebbende

,

en noch klaagende, daatïn deel

genomen hebbende, ennochdeel-

neemende , daartoe comribueeren-

de , en om redrès-verzoekende

burgerftaats , uit de Kaapfche en

verdere diftritten.

{JVas getekend.)

P. H. V. D. LI TH.

Scriba.

n. J. D E M E L A N D E R.

Scriba. {Ondcrjlond.)

Accordeerd , naar gedaane col-

latie met zyn origineel.

Aftum ’sHage, den 3den Maart, i?86,

{Was getekend.)

B. V. MEERLOO.Notaris.

Lt. F,

( 123 >

Lt. F.

Advertentie van marteh-

NGS ADRIANUS BERGH ,

te vinden in de Lcydfe courant

van den 2ó ften december 1785.

IVIarthinus adrianus b e R g

H

,geboortig van

de Kaap de goede Hoop, en aldaar van de jaaren 176o,

tot 1778 inciufive geweest in den dienst van de Ed.

O. I. Maatfchappye , eerst ordinair, daarna gezworen

clercq op de fecretarye van Politie, daarby fecretaris

van het collegie van Commisfarisfer, der kleine gerechts-

en-huwe!yks-zaaken , daarna pro interim adjunét by den

Fiscaal, en laatstelyk Landdrost der coloniê'n van StelL

lenbosch en Drakenftein , met derzelver onderhoorige

verdere diftridten; geduurende welken tyd hy ook in ’c

burgerlyke, zo by eleftie, als het fequeele van zyn

laatstgem. ampt, heeft fesfie en item gehad, twee jaa-

ren lang als lid by het opgemelde collegie van Comtnis-

farisfen, twee jaaren als Weesmeester, en vyf jaaren als

prsefes van Heemraaden en Krygs Officieren der voor-

noemde difiriften ten platten lande; in anno 1784, aan

de Kaap van zodanige zyner burgervrienden aldaar ont.

fangen hebbende, een naamloos werkje, getyteld Ne-

derlanddek Afrika, als aan welke dat zelfde werkje,

door den heer barend jacob artoys (*) was toe-

gezonden geworden, zonder dat hetzelfde werkje door

hem , of zyne evengemel'de vrienden wierd geapplan*

neerd

,

(O Een der gevolmagtigden der Kaapfche burgerye, in den

jaare 1779 , en thans advocaat te Leyden.

< 124 )

neerd, als veele abfurditeiten en misftellingen in zich

bevattende, en echter tot zyne uiterfte furprife,by zyn

komst hier te lande, hebbende ontmoet eenige denkbeel-

den, als of dat werkje door zyn toedoen waare in ’t

licht gekomen , vind zich derhalven om veele redenen

,

en ook om te voldoen, aan de meest-geliefde intentie

zyner minst gepasfionneerdfte mede-landslieden en inge-

zetenen aan de Kaap voormeld , namelyk de bewerking

en verkryging der middelen en rechten, waardoor ook

dan den ingefcheurden band van vreede en eendracht,

tusfchen de Eds. comps. braave Ministers en bedien-

dens, en de braave burgeren aldaar, op eene voor beide

partyen gefecureerde wyze weder herlteld, en alles in

die goede rust gebragt werden moge ,als waarin zyn

vaderland, geduurende twintig jaaren achter een, onder

de loflyke Regeeringe van den Heere Gouverneur Tul-

lach, C. S. (G. L. G.) onafgebroken geweest is; over

znlks genoodzaakt, hiermede aan het weldenkend Ne-

derlandich algemeen,

als waar en waarachtig te adver-

teeren: dat hy tot dat werkje nooit of nimmer, noch

direft noch indirect de hand geleend, of iets gefuppe-

diteerd heeft: vertrouwende hy ter contrarie, dat ieder

weldenkend, eenigzints kundig en onpartydig lézer van

dat zelfde naamloos werkje, met hem bevinden, en der

waarheid geftand doen zal, dat hetzelve, op eene zeer

defecte en onervaarene wyze is gecompofeerd van het

ontleende, uit de wysgeerige cn [ia'atkundige befchryving

van den Koophandel en de bezittingen der Europedanen

in de beide Indiè’n, van den Heer Abt Raynal

,

te Parys

;

uit Thiioire abregèe des voyages; uit de naanlooze en

gebrekkige befchry vingen van de Kaap de goede Hoop ,

welke zederd die van den heer Pieter Koibe, in oétavo

formaat , van de perfe zyn gekomen; uit de naamlooae

werk-

C 125 )

werkjes, getyteld, Nederlandsch India , en Oost Indifchi

patriot; en uit de beide gedrukte memorien , welke door

de Gemagtigdens van deklaagende burgeryeaande Kaap

in den jaare 1779, en vervolgens, echter niet met ge*

neraale applaudeeringe, inzonderheid der moderaatden

uit den braaven burgerdaat aan de achtbaare wydgebie-

dende heerenBewindhebberen vandeEd.Oost-Ind.com-

pagnie,ter vergaderinge van zeventienen zyn ingeleverd

geworden; alzo het onder anderen, ook volgens de po-

litie op pagina’s 12 en 13, van dat zelfde Nederlandsch

Africay eene belachgenswaardige ongereimdheid zoude

weezen, dat iemand, die twaalf jaaren lang in de ge-

heimen van de Ed. comp. onder eede van fecretesfe

gearbeid heeft, zoude willen prstendeeren ,dathaardoor

den Souverein by oftrooi geconfideerde archieven, zou-

den worden publiek gemaakt , daar immers noch nooit

gebleeken is , zelfs by de intrekking van de jongde

Franfche O. I. compagnie, dat die maatfchappy, of

eenige focieteit haare archieven heeft moeten publiek

manken.

Lt. G.

Contra-ad VERTENT iE, ge-

publiceerd in de Zuid-Holland»

fche courant van den 2 en janua-

ry 1786, tegen marthinusADRIANUS BERGH.

Ds ondergetekende burgeren van cabo de goedeHOOP, JQHANNES ROOS, JOHAMJiES HEKS I*

iC VS

( 126 )

CUS REDELrNGHUYsenjOHANJJ.ES AUGUSTUSrresler, allen met den heere marthinus adri-anus EER GH, van de reprtefentanten des klaagerde

en redrês-verzoekenden burgerftaats aldaar ten dien laat-

ften einde geconflitueerd en gecommitterd by hunhoog mog. de Heeren Statten der Venenigde Neder -

landen , advertaeren mits deezen, (om de gewich*

tigfte redenen, en nader te élncideeren by den Souve-

rein) aan het welmeenend publiek: dat zylieden niet

dan met de uiterfte bevreemding hebben gezien, eenen

uitflap van voormelden heere berg h in de Lcydje cou-

rant van den 2ö(len december, die hen onverwagt is te

vooren gekomen; alzo zy zich dit nimmer hebben kon-

nen voordellen, boe zeer ook het Laödiccesch gedrag

van dien zogeraamden burgervriend, hen zedert eenigen

tyd, doffe genoeg verfchafte, tot een billyk wantrou-

, wen. Doch ter zaake. Zyn Ed. doet over het ge-

heel een verward betoog over zeker werkje, getyteld

Nederlandick sïfrica; evenwel, wanneer mendedeelen

daarvan wil te zaamen brengen, hierop neêrkomende:

„ dat hy fna geweest te zyn in den dienst der Oost.

„ Ind. Maatfchappye, eerst ordinair, daarna gezworen

„ clercq, enz., ook Secretaris van Commisfarisfen enz,,

„ vervolgeus pro interim adjuntt by den Fiscaal enz.

„ enz. enz .

)

van het weldenkend Nederlandsch algemeen

„ verwacht, dat het hem niet zal befchouwen als den

,fcbryver van het opgenoemd werkje; doende tegen

„ dit gevoelen, in da meening dat de geheele natie het

„ oog op hem geflagen houd , alle protedatieu , en trach-

„ tende dit denkbeeld tegen te gaan,met voor waar en

„ waarachtig te adverteeren enz. De redenen, welken

„ hem noopen, om tegen dit zogenaamd ingefloopen

„ denkbeeld van de natie ,ten krachtigflen te proteflee-

n ren >

C i27 )

ren, verklaard hy verder deeze te zyn: dat zyn E&.

„ by zyn aankomst hier te lande, hadde ontmoet eenige:

„ denkbeelden,

als of dit werkje, door zyn toedoen,

„ waare in ’t fchc gekomen; als ook, om te vol»

„ doen, aan de meest geliefde intentie zyner mïnstge»

„ pasfionneerdfie mede-Iandslieden en ingezetenen aan

„ de Kaap ,namelyk, de bewerking en verkryging der

„ middelen van rechten,

waardoor den ingefcheurden

„ band van vreede en eendracht tutfcheu ’s compagnies

„ braave ministers en bedienden, en de braave burgeren

„ aldaar, weder herfteld zoude kunnen worden. . —„ Vervolgens tracht zynEd. het intrinfique van ’t werkje

„ zelve, te ontleeden,met op dien zelfden trant aan de

„ natie te adverteeren : dat hetzelve zeer onvolkomen is

„ te zamen gefield uit de wysgeerige en taalkundige ge-

„ fchiedenis der beide Indien , door den heere Raynal enz-

„ Ook eindelyk uit de beide gedrukte memorien , van

„ de klaagende en redrès-verzoeken de burgerye van den

„ jaare 1779, en vervolgens: en welke memorien

„ zyn Ed. vefder aanmerkt, dat niet geprjefenteerd zyn

„ geworden, met algemeene goedkeuringe, inzonder*

„ heid d«r moderaatften van den burgerftaat. En ten

yf flot waarfchouwd hy de natie, dat wanneer zy mogt

,,gevallen zyn in ’c vooroordeel, dat hy de fchryver

„ van ’t boekje zy, ze doch begrype, dat hy daartoe

„ als minister der maatfchappye, onbevoegd zy geweest;

„ aangezien dezelve haare dienaaren onder eede verbind

„ geene van haare archiven tepubliceeren. Engeevende

„ daarby op de lasterlykfte wyze te kennen , dat den

„ Souverein geen magt hebbe,dit van de maatfchappye

„ te vorderen.”

Dan, ter korte beöordeelinge van al dit chimerique

geadverteerde treedende, vinden de gemeiden gecom-

* mir?

c 128 >

mitreerden zich verplicht, openbaar te declareeren: dat

dien uitftap van den gemelden heere bergh is god*

loos, en ten hoogften ftrafwaardig; aangezien dezelve

verraaderlyk aandruischt , tegen het oogmerk zyner

aanzienlyke commiifie, en het vertrouwen, waarmede

den beklaagenswaardigen , den zo fchandelyk

verraaden Kaapfchen burger , hem heeft willen vergeren;

Hellende alle zyne bezwaaren in derzelver handen

,

na alvoorens een plechtig beroep gedaan te hebben,

op den Scuverein deezer landen , tegen de decijie wel-

ke by de heeren Direfteuren der Oost Indifche Maat-

fchappye, met het laatst van den jaare 1783, gevallen

waare op de klagten der burgerye van den jaare 1779.'

—

Eenen uitftap noch eens ! onverantwoordelyk trouw-

loos! alzó de opdragt der burgerye aan hem, niet ge-

fchiede, dan, na dat hy hadde gedaan, de plechtigfte

verklaaring ,van haare belangen te zullen behartigen,

navolgende de bezwaaren van den jaare 1779, en die,

welken ’er zedert dien tyd door agterëenvolgende on-

derdrukkingen bygekomen waaren.

Ingevolge dan ook van deezen opdragt der burgerye,

en de belarglooze toetreeding , fzo als men toen waau-

de) van den heefe bergh, werden ’er in de maand de-

cember ’s voorleden jaars.drie oiiderfcheidene adresfen,

door de reprtefentanten der burgerye , en waaronder ook

den heere bergh, voorloopig afgevaardigd aan hunhoog mog, de Heeren Staaten Generaal der Verecnig-

de Nederlanden-, en in welke adresfen zy zich ten fterk’

Hen hebben beklaagd by hun hoog mog. over de

gemelde décifie der Oost Indifche maatfchappye ,en ’t be-

wind aan de Kaap de goede Hoop ; als waarin onder an-

deren, met duidelyke en verftaanbaare woorden, aan

den Souveren deeze nederige fmeekbede werd gedaan

:

» va»

( 129 )

w van den onderdrukten en vervolgden burgerftaat te

„ willen neemen , in baare fouvereine directe protectie

,

„ tegen alle de ongerechtigheden en onderdrukkingen,

,, welken ’er door middel der onverS" twoordelyke in-

„ trigues der maatfchappye gepleegd wierden aan den

„ burger, door het impie of godloos bewind aan de

,, Kaap. •— ” Terwyl ’er nocbmaals, en in ’t flot van

de eerfte depêche aan hun hoog mog. zelve, gezegd

word: „ dat de hoope en verwachür.ge der burgetye

„ zy, dat hun h o o g m oG , haar zullen befchermen ,

,, met hunne genadige équitable en directe fouvereine

„ protectie tegeD de impie ïntrigues der Oost Indifche

„ maatfchappye, of die van haare ministers; ” en

welke adresfen te vinden zyn,

in de Zuii-HoHandfche

courant van den i3den juny deezes jaars 1785.

Hoe nu dien heer bergh zich hoopt te rechtvaardigen

by zyne committenten , bekennen de ongecekenden niet

te weeten. Maar moogiyk heeft hy ook dit oogmerk

niet, daar het alles zich zo duidelyk ontwikkeld. —

-

Hoe! niertegenftaande hy, ïn ide adresfen aan den Sou-

verein eenige veracbtelyke crtamuren aan de Kaap, op

de gegronde bezwaaren en bewyzen van den jaare 1779

en vervolgens, hadde verklaard voor impie, voor

godloos/ gaat hy nu heen, en declareerd ze we-

der voor braaf, — welk eene godlooze contradictie! —Met dit vermetel en onbezonnen voorneemen, om

door eene rechtvaardiging der Kaapfche ministers , de

klagten van den burgerftaat, als den bodem in te (laan,

druischt hy ook voort, tegen de klagten zelve , zonder

te bezeffen, dat hy zich niet bevind, in de mogeiyk-

faeid van eene ftaatkundige te rug treeding te kunnen

doen, want dit is zyn heilloos oogmerk!

Maar, waardoor nu den heere a erg h, kon vervoerd

I wor-

C 130 )

worden, tot het doen van zulk eetfen uitftap, zal een

waarheid dievend lézer.ras konnen bevroeden, wanneer

hy naleeze in het opgemeld Netterlardsch Africa , de

waarachtige historie van zekeren burger, genaamtCA-

rel Hendrik buitendag, en wel bepaaldelyk van

de 140de tot 144de bladzyde ; als ook in de eerde memorie

der gemagiigdens van den jaare 1779, het 3de artikel

der bezwaaren, en aldaar op bladz. 12, 13 en 14. *

Dan, hieruit had de heer bergh zich op een edeler

wyze konnen redden, om dat hy dit toch openbaar wil-

de doen,— door een’ oprechte en deugdelyke beken-

tenis namelyk , dat dit waaren geweest gevolgen van

zyne jongheid, en eene verkeerde fubordinatie aan

zyuen vader; in welke meening den burgérdast, ten zy-

nen voordeele ook fchynt geweest te zyn; maar toond

hy nu niet, hoe veel deel hy gehad heeft, aan deeze

foort van oosterfche gewelóenarye , en brooddronkene

verachting voor zynen mede-mensch ?

De ondergetekenden lasten het vervolgens over aan

’t oordeel van ’t publiek, of ’er eenige gelykheid te

vinden zy, in den ftyl van ’t meergemeld boekje, en

het geadverteerde van den heere b er gh; en ook, of

het niet een volflaagen coutradictie zy, dat den fchry-

ver zich zelven zoude gaau ten toon fteileu, zie Neder-

landsch Africa , van bladz. 140 tot 144, — met deeze

openbaare bekentenis aan den fchryver van dit boekje,

hy zy wie hy zy: dat zyn werkje, uitgenomen eenige

toegeeflyke misftellingea, gedeeltelyk in zich bevat, een

waar extract van der burgeren bezwaaren.

Terwyl zylieden voor ’t overige ook voor waar en

waarachtig adverteeren: dat zy in de fituatie zyn, van

het publiek door echte Hukken te konnen aantoonen „

hoe dat den heere bergh met zyne advertentie , niet

al-

( m )

alleen heeft gehandeld dandefiine en verraad ertyk

,

maar ook onvoorzichtig ; alzo hy noch eenige dagen

te vooren, plechtig met zyne naamtekening heeft be-

krachtigd , het geene hy in zyne advertentie tracht te

comrarieeren. (Onderftond.) Amfterdam den 29lten de-

cember 1785. fWas getekend.) j. roos , j. H. re»

delinghuys, j. a. bresler.

Lt. H.

Concept-interpreteeren-de notificatie; fchriftelyk

overgegeeven aan de gevolmag-

tigden der burgerye van de Kaap

de goede Hoop , door Marthinus

Adrianus Bergh; ten einde dezelve

te doen dienen, om het geadver-

teerde in de Leydfe courant van

den 26(len december I785,publiek

te herroepen.

IVÏarthinüs adrianus bergh, by éz Leydfe

courant van maandag den 2<5ften december hebbende

laaten doen, eene advertentie, betreffende zekere po*

fitie in een naamloos werkje , getyteld Nectsrlanchch

Afrika ,vind om redenen goed, dezelve nader te in*

terpreteeren , door deeze notificatie

:

Dat hy niet van intentie is geweest, daardoor be-

greepen te willen hebben, als of hy eenige afkeuring

of verzwakking aan de mimorien der refpeélive burger-

gecommitteerden van A°. 1779 ,ten nadeeie van de

braave redrès-verzoekende burgerye wilde toebrengen

,

I 2 als

• ( * 3*')

als in tegendeel dezelve tot bafis In de hoofdzaaken det

prasfente klagten en adresfen volkomen goedkeurende;

maar dat hy eeniglyk en alleen daardoor, zich wilde

zuiveren van die fufpicie by het weldenkend algemeen,

welke hem direét,en nu weder te Atnfterdam, door dea

heere oud-Gouverneur van Plettenberg, waaren nage*

geeven, als of hy Helder van, of contrebuant tot das

zelfde werkje zynde, notoir zich aan ontdekkinge van

geheime papieren van de fecretarye zoude hebben fchul-

dig gemaakt.

Dat hy in tegendeel met alle hart en ie ver genégen

Is, en zich ingevolge zyne gedecerneerde commisfie,

met en benevens zyne refpeétive mede gecommitteer-

dens prepareerd, om wel dégeiyk, met nieuwe midde-

len, de hoofd-zaaken dier meteoren te verfterken, ten

einde daardoor voor zyne refpeétive mede-kiefers en

committenten te erlangen , zodanige generaale redrès

van zaaken, en menschlievende adminiflratie van juflitie

en gerechtigheden , inzonderheid voor aen braaven bur-

geritaac, als onmiddelyk zal kunnen contribuëeren tot

herftelling en bloei van de rust , vrede en welvaard zy-

nes vaderlands, by een getrouw attachetnenc tot bevor-

dering der glorie en voordeel der Republiek. En

dat hy derhalven ook de woorden van braave ministers

en bediendens der maacfckappye , niet anders «n verder

verftaat en begrypt, dun voor zó verre dezelve relatie

hebben , op dezulken, welke na die metnoiiën eerst in

hun ministerie of ampten aldaar gekomen zynde, dus in

cas fubjeét, buiten de klagten, of onfchuldig zyn , ets

verder niet, noch direét noch indireét; en dat hy ge-

volgelyk, het eigenlyk oogmerk der voornoerade ad-

vertentie , niet verder wil uitgeltrekt of begreepen heb-

ben, dan by deezen werd bepaald. —-»

Lt. L

( 133 )

Lt. I.

Request; door de gecommitteer-

den der klaagende en redrès-ver-

zoekende burgerye van de Kaap

de goede Hoop , op den 4d€n April

1786 gepragfenteerd

,

AAN DE HOOG MOGENDE HEERENSTAATEN GENERAAL DER VER*

EENIGDE NEDERLANDEN.

Cjeeven met verfchuldigden eerbied te kennen jo.

HANNES ROOS, JOHANNES HENRICUS REDE-

UNGHDYS en JOHANNES AUGUSTUS BRESLER,voor hun zelven, en als gecommitteerden van de klaa-

gen burgerye van Cabo de goede Hoop.

Dat de evengemelde Colonie, tot welke de fupplian-

ten en hunne committenten,

als burgers en ingezetenen

van dezelve, de naauwfte betrekking hebben, wegens

haare voordeelige ficuatie tusfchen Europa en /^^mits-

gaders haare ongemeene vruchtbaarheid, ongetwyfFeld

moet worden befchouwd , als een der gewichtigfte pos-

fesfien van deezen ftaat , die de byzondere zorge en

attentie van uw hoog mos., welke zy, offchoon

de ondergefchikte regeering van de Oost Indifche com

pagnie deezer landen onderworpen, echter als hunne

wettige Souverein eerbiedigen, in alle opzichten over-

waardig is.

Dat deswegens de fupplianten nedrigst mogen ver-

trouwen, dat uw hoog mog. niet alleen denwelvaard

en voorfpoed der bewooners van den gemelden uithoek;

ï 3 zeer

C 134 )

zeer Ier harte neemeu , maar dat ook inzonderheid

uwer hoog mogenden ferieufe wil en begeerte

is, dat zy worden gehandhaafd, zo wel by het genot

van eene betamelyke burger-vryheid, die met den aart en

natuur derColonie overeenkomfrig is, als by billyke en

vastgeftelde wetten, door welker uitoeffening zy in hunleven

,eer en bezittingen worden beveiligd, en tevens

eene gewenschte gelegenheid erlangen, om door hunnen

geöorloofden handel of vlytigen arbeid, niet alleen een

genoegzaam levensonderhoud te erlangen , maar ook

hunne tydelyke vermogens te vermeerderen.

Dat intusfchen geene fundamenteele wetten of inflel-

lingen aan de Kaap voor handen zyn, waardoor het

gezach en de wederkeerige verplichting van de Over-

heden en Regeerders aan de eene zyde, en van de in-

gezeten, aan hun beduur onderworpen, aan den ande-

ren kant, naauwkeurig word bepaald, en op een duur*

zaamen voet gevestigd.

Dat wel by de oprichtinge der Volkplantinge eenige

fchikkingen door den fdgter van dezelven zyn gemaakt,

die tot een richtfnoer voor de Kaapfche Regenten zou-

den verftrekken, dog welke in het vervolg van tyd.door

de geenen, aan welken het bewind der Colonie is toe-

vertrouwd, geheel en al zyn veronachtzaamd, terwyl

de ingezetenen geene echte bewyzen van hunne oor-

fpronglyke rechten konnen magtig worden, en niet dan

by toevallige gelegenheden , eenige overblyfzels van

dezelve hebben konnen ontdekken, waardoor zy zyn

genoodzaakt geworden , zich te onderwerpen aan de

befchikkingen van Heeren Bewindhebberen , die veel

afhangen van verfchillende tyden en omftandigheden,

vsn de onderfcheide denkwyze der leden van het Be-

wind hier te lande, en byzonder ook van de berichten

en

C 135 )

en informatica der Kaapfchs Ministers, welke zich bo-

vendien te meermaalen hebben verftouc, om de bevelen,

hun uit het vaderland toegezonden, naar derzelver eigen-

dunkelyk goedvinden te veranderen , of zich aan de

executie van dezelven geheel te onttrekken.

Dat, om voor het jegenswoordige niet uitteweiden in

alle de byzondere bewyzen , die ter ftaaving van het

gezegde ter zyner tyd zullen worden voortgebragt, de

fupplianten aileenlyk de vryheid neemen, van aan uwhoog mog. naar waarheid voortedraagen ,dac de twee

aanzienlykfte collegiën daar te lande , zynde den Raad

van Politie of de ’nooge Regeering, en den Raad van

Juftitie , of het hoogfte Gerechtshof, tot op het jegens-

woordig cogenblik niet zyn voorzien van inftruftiën of

berichtfchriften , die derzelver gezach en plicht be*

paaien.

Dat het ook zeer verre daarvandaan is, dat daar te

lande zekere en vastgeftelde wetten zouden voorhanden

zyn , welke inzonderheid konnen ftrekken , tot een

richtfnoer derbeflisfinge van zodanige gefchillen , als uit

de locale gefteldheid of byzondere huishouding van de

gemelde Colonie , en uit den handel en kostwinninge

van derzelvdr ingezetenen voortvloeien , en voor zo verre

er eenige Ordonnantiën en Reglementen desaangaande

mogten zyn geëmaneerd , de ingezetenen dan noch

worden verftoken van de gelegenheid , om daarvan de

nodige kennis en weetenfchap te erlangen, ja zelfs te

meermaalen ,niettegenftaande hunne ernftige verzoeken,

geene egte copyen , hebben kunnen bekomen van wet-

ten of ordonnantiën, door welker overtreeding zy wer-

den geoordeeld, misdaadig of ftrafbaar te zyn.

Dat,gelyk by mangel van vaste en permanente wet-*

teD, de rechtspléginge of adtniniftratie der Jufiitie al-

I 4 leen.

( I3<* )

JeenJyk van het goedvinden der Rechteren dependeert,

de Kaapfche ingezetenen ook fteeds hiervan eene fmer-

telyke ondervinding hebben gevoeld , terwyl zy boven-

dien geheel en aj zynde ontbloot van de hulpevan kun-

dige voorfpraken , en in de rechtsp éging zelve geene

de minde fora nog manier van procedeeren immer

zynde vastgedeld, de fupplianten zich verzekerd hou-

den, dat hieruit al aandonds op het duidelykde komt te

blyken, van de beklaagenswaardige gedeldheid van het

geheele Juftitie-wezen,en van de waare fource , waar-

uit te meermaalen zyn voortgevloeid die willekeurige

en onrechtmaatige beflisfiogen over het lot der burge-

ren, welkers gewaand misdryf grootendeels daarin was

gelégen, dat zy het ongeluk hebben gehad, van te ver-

vallen in de ongenade van het Kaapich Miniderie, hoe-

danige mishandelingen te meermaalen de billyke onder-

werpen van klagten aan heeren Bewiudh> oberen , en

nog onlangs aan deeze Souvereine Vergadering hebben

opgeleverd.

Dat, offchoon het eindelyk eene onwederlpreekelyke

waarheid is, dat de burgers en ingezetenen van den ge-

melden uithoek, voornamelyk hun bedaan en kostwin-

ninge moeten erlangen, uit de culture hunner landen,

mitsgaders den handel in koorn, vee en wynen

,die zy

gehouden zyn te leveren aan, of ten behoeve van de

compagnie; buiten welke, en uitgezonderd den zeer

geringen binnenlandfcheu handel, als ook de zeer be-

paalde leverantie aan de fchepen op de Kaapfche rheede

geankerd, voor hun geen vertier van de gemelde pro-

duften en goederen geoorloofd of doenlyk is, desniet-

ïegendaande de aflevering in ’s compagnies msgazynen

èóor het Kaaptch Minifterie, zo uit hoofde van de wil-

te-

C 137 )

lekeurige en onredelyke bepaalingen der pryzen, en de

afvordering van onbehoorlyke recognitiën ten behoeve

van zommige van ’s compagnies bediendens als ander-

zints, aan drukkende, ja byna ondraagelyke conditiën

en lasten word onderhevig gemaakt-, tervvyl bovendien

de meesten van ’s compagnies dienaaren zich zó wel den

landbouw ,als den handel met derzelver produélen

openlyk onderwinden, en daann door de Regeeringe

worden beguntigd, al het welk intusfcheu niet anders

dan tot prsejudide, ja tot ruïne der ingezetenen kan

vertrekken.

Dat, zo veele oppresfiën te minder draaglykzyn voor

de colonisten , die de eer hebben van te behooren aan

den Souverein van een vry gemeenebest, en welker

ouders of voorouders voor een gedeelte uit hetzelve

zynde oorfpronglyk, en dus hier te lande het zoete van

de vryheid hebben gefmaakt, zich derwaarts hebben

begeeven, in het gerust vertrouwen, dat zy, en hunne

nakoomelingen hetzelfde voorrecht zouden genieten ,

zo verre de contitmie der Colonie zulks gedoogde, en

door billyke overheden naar vastgetelde wetten zouden

worden betuurd.

Dat intusfchen de ingezetenen van den gemelden uit-

hoek , zich niet lange na het overlyden van den eerten

en roemruchtigen tigter hunner volkplantinge, in die

gegronde verwachtinge vindende te leur geteld, reeds

in de voorige eeuw hunne kiagten over de toemaaiige

onderdrukkingen, in den fcboot van Bewindhebberen

hebben uitgetort,en een gepast redres van hunne recht-

maatige bezwaaren afgefmeekt.

Dat hierop wel door commisfarisfen, van wegens de

dire&ie hier te lande afgezonden,

eenige temporaire

I 5 fbhik-

C I3 8 )

Schikkingen zyn gemaakt, welke op dien tyd , de Hem

van de te regt misnoegde gemeente hebben gefmoord

,

maar door geer.e permanente of fuudamenteele wetten

de wortel van het kwaad zynde uitgeroeid, is hier van

het onvermydelyk gevolg geweest, dat korten tyd daar-

na , de willekeurige bcheerfchingen en onderfchikkingen

van ’s compagnies magtige Ministers al wederom de

overhand genomen, en den kaapfchen burgerltaac in de

noodzaakelykheid hebben gebragt, om zich, in den

jaare 1706, met hunne klagten wederom aan heeren

Bewindhebberen der Oost-Indifche compagnie van dien

tyd te adresfeeren.

Dat zulks ook is geweest van dit gevolg, dat uit

krachte der aanfchry vinge , door gemelde Bewindheb-

bereu by eene misfieve van den sollen oftober van het

gemelde jaar, aan de Regeeringe van de Kaap gedaan,

de toenmaalige Gouverneur willem adriaan van

der stel, de Secunde samuel elsevier, de

Predikant petrus kalden, en de Landdrost jo-

hannes starrenburg, over welker onrechtvaar-

dige afperfingen en onbetamelyk gedrag de ingezetenen

inzonderheid hadden gedoleerd , uit de colonie zyn ge-

demoveerd, en herwaarts opgezonden; en dat wyders

derzelver ouwettiglyk en ter fiuik verkreegene bezittin-

gen zyn geconfisqueert, of aan de eigenaaren vergoed,

terwyl zommige oftentatieufe gebouwen, door hun aan

de Kaap opgericht, zyn gedemoliëerd, mitsgaders hunne

uiigedrekte landeryen te gelde gemaakt; en datinsgelyks

by de evengemelde misfive met de navolgende woorden

is bepaald en vastgefteld :

„ De compagines bediendens aan de Kaap , van

„ de meeste af tot de minfle toe, die te enwoordig

„ eenig land bezitten, verflaan wy, dat hun van het-

zelve

C *39 )

,, zelve zullen moeten ontdoen ,kunnende hetzelve

„ verhandelen en beneficeeren , zo als zy zullen ko*

„ men goed te vinden, op poene, contrarie doende,

„ van confiscatie van dien; en dat ingevolge van voo:

„ rige ordres daartoe leggende , en fpeciaal het aan.

,, fchryven van deeze Vergadering in dat aöfien april

,, itf'óS; zullende voortaan ook geen land van eenige

,, van ’s cotnpagines dienaaren in eigendom, huur, als

s ,anderztnts, mogen vergund, of door dezelven beze»

„ ten werden ; zo ook geen handel mogen dryven

,, met koorn, vee, of wyn, zo door haar zelven, als

„ door anderen, en zulks direct of indirect, moetende

,, hun met liaare foldy te vreden houden, zonder op

,, de voorrechten, de vrye coloniërs competeerende

,

,, en genoegzaam haar eenigfte middel van fubfiftentie

,, zynde, te impiëteeren.”

Dat gemelde heeren Bewindhebberen hierdoor, en

door het maaken van eenige andere befchikkingen, in

de voornoemde mifive vervat, toen ter tyd wel eeni-

geriaaate aan de gegronde klagten der Kaapfche colo*

nisten hebben gehoor gegeevcn , gelyk ook deeze Volk-

planting onder de regeering van louïs van assen»burg, die in plaats van den voornoemden adria anvan der stel, tot Gouverneur was aangefield, van

alle onderdrukkingen is bevryd gebleeven; maar dat de

evengemelde inftelliugen nimmer als vaste en perma-

nente wetten zyn geconfidereerc door de fuccesfive

opvolgers van den evengemelden louïs van assen-burg, die meerendeels verfchilden in denkwyze van

hunnen predecesfeur,

als welken integendeel alles we-

derom naar hun welbehagen en particulier interest ten

nadeele van den burgerfiaat hebben ingericht of ver-

anderd, en daar door de partyfchappen doen geboren

wor-

C HO )

worden, die ’s compagnies dienaaren, en de colonisten

onderling hebben verdeeld, en de rust en eensgezind-

heid uit de colonie verbannen.

Dat de langduurige en onöphoudelyke onderdruk-

kingen van het Kiapfche Minifterie, die vooral onder

het bewind van den laatst afgegaanen Mr. joaciiim

van plettenberg, tot den hoogflen top waaren

geklommen, den burgerflaat der voornoemde colonie

eindelyk hebben doen befluiten, om zich wederom

aan heeren Bewindhebberen te beklaagen.

Dat vervolgens in de jaaren 17:9 en 1782, door

gemagtigden van den klaagenden en redres verzoeken-

den Kaapfchen burgerflaat , ten dien einde herwaards

zynde afgezonden, aan gemelde Bewindhebberen twee

onderfcheidene memoriën zyn overgeleverd , waarby

in het breede is betoogd, en met daar nevens gevoeg-

de bewyzen geflaafd , zo wel de despotique en oube-

taamelyke handelwyze van ’s compgnies voornaamfle

Ministers, als het gebrek van fundamenteele fchikkin-

gen of inflructien voor het politiek befluur, en van

vastgeflelde burgerlyke wetten , naar de byzondere

gefteldheid en huishoudinge der colonie gefchikt,- mits-

gaders van eene behoorlyke rechtspléginge, en inzon»

derheid ook de kwynende flaat, waarin een groot ge-

deelte der colonisten was gedompeld, door het pre-

judicie , hetwelk dezelven in de middelen van hun

beftaan ,door de willekeurige befchibkingen der Re-

geericge, en den ongeöorloofden handel van ’s com-

pagnies dienaaren, wierd toegebragt.

Dat intusfchen deeze zo billyke en gegronde reprae-

fentatien , van geen ander gevolg zyn geweest, dan dat,

toen den burgerflaat meer dan vyf jaaren eene finaale en

gunftige decifie te vergeefs had atfgewagt , men hier te

lan-

C T 4 1 )

heeft weeten te efFectuëeren , dat de voornaamfte Kaap-

fche Ministers van dien tyd, welke, door hun onver-

antvvoordelyb gedrag, de meeste redenen tot klagten

hadden gegeeven , onfchuldig zyn verklaard, of wel

geheel zyn ongeftraft gelaaten, en dat vervolgens by

eene relblutie van heeren Bewinkhebberen, ter verga-

deringe van zeventhienen genomen , zynde van dato den

3den december 1783 ,(waarvan een zeer gemutileerd

extract door het Kaapfche Minifterie, aan Burger -en*

Heemraaden aldaar is ter hand gefield, dog het welk

door heeren Bewindhebberen aan de voornoemde ge-

magtigdens hier te lande, onder voorgeeven ,dat dezel-

ve niet behoorlyk gequalificeert waaren, was geweigerd)

ten opzichte 'van zommige poincten van beklag, welke

van het minfte belang waaren , eenige voorzieningen

zyn gedaan, maar de meest esfentiëele bezwaaren, raa-

kende het Politiek beltuur der Colonie, de adminiftra-

tie der Jufiitie

;

en de middelen vsn fubfiftentie der in-

gezetenen, geenziuts zyn geredresfeert.

Dat, de te regt aangeklaagde Ministers, na dat de

gedaane repr^fematien voor hun van eenen allezints

gewenschten, maar voor den burgerftaat van een alle-

zints grievenden uitflag waaren geweest, niet hebben

verzuimd, om, byzonder aan die ingezetenen, welken

deel hadden in de voorfchreeve remonftrantiën, hun

opgevat misnoegen te doen gevoelen ,en dezelvenmeer

en meer te onderdrukken, waarvan reeds by een adres,

in den voorleden jaare 1785 aan deeze Souvereine Ver-

gadering geprtefemeert, eenige (taaltjes aan uw hoogMOG. zyn gefuppediteert , en ter zyner tyd nog meer-

dere bewyzen zullen worden voortgebragt.

Dat echter alle de geledene verongelykingen niet in

(laat zyn geweest, om deu meergemelden Kaapfchen

bur-

( *42 )

burgerhaat, heeds indagtig den eed van getrouwheid

,

aan uw koog mog.

,

als hunnen wettigen Souve-

rein ,plechtig afgelegd, te doen wankelen in hunne

verkuogtheid aan de belangens van deezen haat , terwyl

zy in tegendeel geduurende den jonghen oorlog, tus-

fchee de kroon van Groot-Brittanniën en deeze Repu-

bliek gevoerd , wanneer hunne voorfchreeve klagten

aan heereu Bewiudhebberen reeds waaren ingebragt, alle

poogingen hebben aangewend , om den weerloofen

toehand der colonie , door verkeerde directie veroor-

zaakt, zo veel mogelyk te herhellen,en dezelve in haat

te brengen ,om , ingeval van vyaudelyke aanvallen , een

behoorlyken wederhand te kunnen bieden, en de be-

zittingen van deezen haat kloekmoedig te befchermen ,

offehoon in dien tyd, de voorsz. onderdrukkingen hand

over hand bleeven toeneemen.

Dat, de Kaatfche burgeren, intusfchen gezien heb-

bende , van hoe weinig invloed en uitwerking hunne

gedaane klagten by heeren Bewiudhebberen der Oos>

Indifcbe compagnie wasten geweest, en zich met geen

den minhen grond eenig beter fucces kunnende be-

looven ,indien zy zich ten dien einde wedeiötn by

welgemelde heeren Bewiudhebberen adresfeerden, eer-

biedig hebben vertrouwd, als nu hun recours te moeten

neemen tot uw hoog mog., welke het behuur der

Kaapfcke Colonie, aan de Oost-Indifche compagnie,

voorbehoudeus de Souvereiniteit van hoogt dezelve ,

hebbende overgelaaten, dus geenzints kunnen begree-

pen worden, aan de onderdrukte ingezetenen,wanneer

zy by de gemelde compagnie geen betaamlyk redres

zouden konnen erlangen , de toevlugt tot hoogst derzel-

ver Souvereine protectie te hebben afgefneeden;gelyk

dan ook de fupplianten door reprajfencsnten der dolee-

rende

C T43 )

rende burgerye aan Cabo de goede Hoop ten dien einde

behoorlyk zyn gequalificeert ,ingevolge hunne procuratie

van dato den 8ften maart 1785, waarvan, en van de

fiukken tot der fupplianten qualificatie verder relatief,

zy de vryheid neemen , copiën auihemicq benevens

deezen requeste aan uw hoog mog. te prasfenteeren,

met offerte, de origineelen, onder der fuppiiantei) pro-

cureur berustende, ter eerder requiütie te exhibeeren.

Dat de fupplianten zich mitsdien ter voldoening aan

hunne commisfie hebben voorgefield , om de gewigtige

redenen van bezwaar en klagten derKaapfche btirgeren ,

met bondige en overtuigende bewyzen geftaafd, onder

het oog van uw hoog mog. te brengen, en van

hocgstdezelven eene efficatieufe voorzienïnge te implo-

reeren , waardoor deeze Volkplanting tegen het eigen-

dunkelyk en despotiek beftaur van ’s compagnies die*

naaren voor altoos werde beveiligd, en alle reden van

klagten weggenomen, op dat alzo de rust en vrede met

den welvaart en bloei van een der aanzienlykfte Volk-

plantingen deezer Republiek moge herfteld en bevestigd

worden ; hoedanige voorzieninge de fupplianten vermee-

nen, van de allerhoogfie en allerdringendfte noodzaake*

iykheid te weezen, ten einde riet, de zo lang te ver-

geefs geklaagd hebbende burgeren tot wanhcop gebrsgc

zynde, daaruit gevolgen zouden kunnen voortvloeien,

die de confervatie eener zo gewichtige posfesfie voor

deezen ftaat allezims moeielyk en hagchelyk zouden

maaken,

en aan buitenlandfchèn invloed gelegenheid

zoude kunnen geeven ,om zich die omftandigheden ten

nutte te doen ftrekken.

Dat de fupplianten ten voorfchreeven einde, eene ge-

detailleerde memorie vervaardigen, en de vryheid zullen

neemen , dezelve met alle de bewyzen daartoe dienen-

den

C H4 )

de, EO draa mogelyk over te brengen ter tafel van owhoog. mog.| en aan hoogstderzelver naauwkeurig on-

derzoek op het nedrigfte te fubmitteeren ; doch dat,

vermits de fupplianten eerst een korten tyd geleden,

hier te lande zyn aangekomen , en het gewigt der zaa-

ken, welke daarby moeten worden verhandeld, eene

opzettelyke en naauwkeurige overweeging van de fup-

pliamen, en die van hunne raade vereischc, dezelve

noch niet in gereedheid heeft kunnen worden gebragt,

terwyl intusfchen de fupplianten geïnformeerd zynde,

dat de Vergaderinge van heeren Bewindhebberen der

Oost-Indifche compagnie, ter kamer van zeventhienen

gecomtnitteert, op gisteren te Amflerdam een aanvang

genomen heeft, niet zonder reden bedugt zyn, dat hee-

ren Bewindhebberen by die gelegenheid zouden mogen

disponneeren over den thans vaceerenden post van Inde-

pendent Fiscaal

,

en daardoor aan den burgerftaat, die

bezield is met het gegrond vertrouwen, dat uw hoogmog. by het onderzoek van hunne bezwaaren, zullen

bevinden, dat de gemelde bedieninge, zo en in dier-

voegen als dezelve is geconfticueert, redenen van regt-

matig beklag opleverd, een daadelyk grief zoude wor-

den toegebragt.

Dat de fupplianten voor het jegenswoordige, Hechts

de vryheid zulien neemen , van desaangaande te remar.

queeren, dat niet alleen de voornoemde Fiscaal , zich

aan eenig wangedrag in officio fchuldig maakende, uit

hoofde van deszelfs independentie, niet voor deRegee-

ringe van de Kaap , maar alleen voor het bewind hier

te lande, ter verantwoordinge kan worden geroepen,

maar dat hy boven dien zittinge en een concludeerenda

ftem hebbende , zo wel in den Politiquen Raad , als in

dien vanJuJlitie, en zeüs in het eerstgenoemde collegie

de

C 145 )

de derde, mitsgaders in het laarstgemelde de tweed*

perfoon in rang zynde , daardoor op beide die raadsver-

gaderingen een zo gewichtigen invloed heeft, dat zulks

niet dan van de allernadeeligfte gevolgen kan zyn in

zodanige zaaken, waarin dezelve, als waarneemendehet

regt der hooge Overheid, de direfte party van de aan»

geklaagde burgerye en ingezetenen is.

Dat het dus ook gemakkelyk te bezeffen is , dat het

eenen zo aanzienlyken Amptenaar, aan geene middelen

ontbreekt, maar dat hy doorgaans een genoegzaam cre-

diet heeft, om zich by de leden der hoog? collegiën

,

die alle zyne medebroederen in raade zynde, en boven

welken hy zelfs (uitgezonden alleen den Gouverneur en

Secunde,) in m2gt en aanzien verheven is, op allerlei

wyze te maintineeren,mitsgaders de ingezetenen, die

zich tegen zyne demarches by de hooge Regeering,of

fcy de collegien van JvJliiie, zouden mogen verzetten,

met verfmaading te doen afwyzen.

Dat daarenboven de gemelde bedieninge thans buiten

twyffel is geworden eene der Luculenfte, zo niet de

voordeeligfte der volkplantinge, aangezien aan dezelven

zeer veele’ voordeelen en profyten zyn geaccrocheerd:

dan welken , wel ingezien zynde , geenzints kunnen

worden befchouwd, als wettige en behoorlyke revenuen

en profyten, maar veelal als exaëtiën, die aan eene iuge-

floopene corrupteele en kwaade praëfcycq hunnen oor*

fprong verfchuldigt zyn.

Dat inzonderheid ook op hetovertuigendfte isgeblee-

ken, hoe de aart en natuur van eene bedieninge, die in

diervoegen is ingericht, de grootfte aanleidinge geeft

tot afperfingen, die in de colonie niet konden worden

belet noch tegen gegaan, uit de gehoudene conduite*

van de twee laatfle Independente Fiseaah , welke aan de

K w

C 14* )

ingezetenen de wettigde redenen hebben opgeleverd

om, zo by Bewindhebberen der Oost-Indifche compag-

nie, als by uw hoog mog. een gepaste en efficacieufe

voorziening te verzoeken ,het geen ten gevolge heeft

gehad , dat de ingezetenen der colonie met een zoda-

nigen afkeer en fchrik voor den gemelden Amptenaar

zyn aangedaan , dat eene vervullinge van denzelven

post, op zodanigen voet, als het dus verre heeft plaats

gehad, niet dan van de nadeeliglte gevolgen voor de

rust van de gemelde Volkplantinge zoude kunnen zyn,

hoewel het intusfchen allezints noodzaakelyk is, dat

ad interim , op de waarneeminge van de rechten der

hooge Overheid eene gepaste orde worde gefield, ge-

merkt het Fiscalaat thans werdVaargenomen door een

duufcher , genaamt gaeiuel exter, als foldaat

a ƒ 9 : : * Per maand in ’s compagnies dienst een zeer

korten tyd geleeden in de colonie zynde aangekomen,

die, offchoon der Nederlandfche taal en gewoontens

onkundig, «gter door den overledenen Fiscaal serr u-

rier tot het ampt van adjunft Fiicaal is éiigible ge-

houden en aangefteld.

Dat de fupplianten ook van den anderen kant zyn

geïnformeerd, dat reeds op den 25(ten mai van het voor-

leden jaar 1785, van wegens de Heeren Staaten van

Overys/èl, ter Vergadering van uw hoog mog. is

gedaan eene propoficie, (met welke de Heeren Gede-

puteerden van de Provinciën van Friesland en Utrecht

zich, op den iöden juny en i8den july 1785, refpedti-

ve'yk, op fpeciaale last van de Heeren Staaten hunne

Principaalen , hebben geconformeerd) onder andere ten*

deerende, om, hangende de verdere deliberatien over

de klagten tegen de generaale geodtroyeerde Oost-In-

difche compagnie deezer Janden, en derzelver dienaa-

ren.

ren , door eenige Kaapfche burgeren aan uw lïooa

moe. gpdaan,om de voorfehreeve deliberatiën van

vrucht te doen zyn ,aan Bewindbebberen der Oost-In-

diiche compagnie aan te fchryven,om zorg te draa'

gen,dat door ’s compagnies dienaaren niets worde on

dernotnen ,waardoor de voorfehreeve burgeren en in-

gezetenen zouden konnen geïrriteerd v/orden, maar dat

de rust en tranquiliteit aldaar worde geconferveerd: —

<

met requifide aan heeren Bewindbebberen,om , han-

gende uw hoog mog. deiiberatien , nietwes te refol.

veeren of te onderneemen, het geen de intentie van

hun hoog mog. tot onderzok der voorfehreeve klag.

ten, en het herfiel der ruste .zoude konnen infruétuëus

rnaaken;— waaróm zy fuppliamen , die de vryheid nee*

men voor deeze welmeenende propefitie de dankbaar-

heid voor hun en hunne committenten, op het nedrigsc

te betuigen , eerbiedig vertrouwen , deswegens te meer-

der grond te hebben, om van uw hoog mog. eene

gepaste provifionneele voorziening te mogen implo-

reeren,

Weshalven zo keeren de fupplianten zich tot uwhoog mog. ootmoediglyk verzoekende , dat het hoogst*

dezelve ,gr2cieufelyk moge behaagen, om aan de fup*

plianten, als gecommitteerden vandeklaagen te Kaapfche

fcurgerye, te permitteeren,om aan uw hoog mog.,

of indien zulks uwer hoogmog. welbehaagen mogte

zyn

,

('vermits den zeer grooten omfiag en het gewigt

der zaake) aan eenige heeren , daartoe uit het midden

van hoogstdezelven perfoonelyk te commicteeren , te

mogen prtefenceeren zodauige memorie of redenen van

doleance en bezwaar van den voorfchreeven burgerfraat

van Cabo de goede lloop , zo ten aanzien van de directie

van ’S compagnies Ministers in de gemelde coloniejals

K 2 tem

C 148 )

ten opzichte van de decifie, door de Bewindhebbers^

van de Oost-Indifche compagnie deezer landen ter Ver-

gadering van zevenchienen gecommitteerd, uitgebragc

op de hier boven gemelde klagten van den Kaapfchen

burgerftaat, by derzelver refolmie van den3den decent

ber 1783 ,en van het geen’ verder in het generaal de

belangens en het interest van de gemelde burgerye con-

ferneert, als zy zullen te raade worden ; met byvoegin*

ge van zodanige ftukken en bewyzen, als zy fupplian-

ten zullen vermeenen, daartoe te kunnen dienen, ten

einde, na dat al hetzelve door uw hoog mog. , of

door de heeren daartoe van wegens hoogstdezelve te

committeeren ,zal zyn onderzogt en geëxamineerd

,

daarop vervolgens by uw hoog mog. finaal worde

gedisponeerd, zo als naar bevind van zaaken, en hoogst-

derzelver wysheid en asquiteit, waaraan de fuppliauten

zich eerbiedigs! onderwerpen, ten meesten nutte der

voorfchreeve burgerye en ingezetenen zal worden ge-

oordeeld te behooren; en dat wyders uw hoog mog.aan de heeren Bewindhebberen der Oost-Indifche com-

pagnie, gecommitteerd ter Vergadering van Zeventhie-

nen, welke thans te Amflerdam word gehouden, gelie-

ven aan te fchryven,om de nodige zorg te drasgen, dat

door ’s compagnies dienaaren niets worde ondernomen

,

waardoor de burgeren en ingezetenen van de Kaap de

goede Hoop zouden konnen geïrrittecrd worden, maar

dat in tegeudeel de rust en tranquiliteit aldaar worde

geconferveerd.—• En om voorts hangende uw hoogmog. deliberatiën uietwes te refolveeren , ofte onder-

neemen,het geen de intentie van uw hoog mog. tot

onderzoek der klagten van den Kaapfchen burgerftaat

,

en het volkomen herftel der rust , zoude konnen in»

fruëtuëas maaken , en mitsdien ook tot den thans vacee-

ren*

C 149 )

renden post van Independent Fiscaal niemand aanftellen,

of daartoe reeds een perfoon geêligeerd zynde, aan

denzelven daarvan geene commisfie te verleenen, noch

denzelven in eed te neemen, maar alleenlyk het recht

der hooge Overheid ad interim , en tot zo lange door

uw hoog mog. daaromtrent nader zal zyn gerefol-

veerd, door een gefchikc perfoon te doen waarnee?

men.

(Onderftond.)

Het welk doende, enz.

(JVds getekend.)

j. ROOS,

J. H. REDELINGHUYS.

J. A. BRÏSLEK.M, H. VA N SOM, HENDXSZ.

Lt. K.

Extract, uit het register der

refolutien van de hoog mog.HEEREN STAATEN GENE*21 AAL DER VEREENIGDENEDERLANDEN.

Martis, den 4den april 1786.

Is ter vergaderinge geleezen , de requeste van jo.

HANNES ROOS, JOHANNES HEMKICUS REDK-

LINGHUYS en JOHANNES AUGUSTUS BRESLIJJvoor hun zelven en als gecommitteerden van de klaa-

gende burgerye van Cabo de goede Hoop', reprsfemee-

rende, dat enz,

K 3 (Ï8-

( 150 )

(Inferatur den irhoude van het request.)

Waarop gedelibereerd zynde, hebben de heeren ge-

deputeerden van de Provinciën van Holland en West-

vriesland , en Zeeland de voorfchreeve requeste copie^

lyk overgenomen ; om in den haaren breeder gecom-

municeerd te worden.

En is dien onverminderd goedgevonden en verftaan,

dat copie van de voorfchreeve requeste gefteld zal

worden, in handen van de gecommitteerde Bewindheb-

beren , uit de refpeftive kameren van de generaale

Nederlandfche geoéïroyeerde Oost-Indifche compagnie,

ter Vergaderinge van Zeventhienen binnen Antjlerdam

;

om derzelver bericht daarop ten fpoedigften aan hunhoog mog. telaaten toekomen: houdende inmiddels,

en tot het voorfchreeven bericht gezien ,dienaangaan»

de nader zal zyu gedisponeerd, alles, en in het by-

zonder met betrekking tot de aanftelling, of beëediging

van een Independent Fiscaal aan de Kaap de goede

Hoopt itt Jlaate en furcheance.

(Was geparagrapheerd.

Vt.

W. H. LOKMAN.

(Lager ftond , en was getekend.)

Accordeerd met voorsz. register.

H. FAGEL.

Lr. X*

( *5i )

Lt. L.

Extracten, uit het register d®r

refolutien , van de h o o g mog,

HEEREN STAATEN GENE-RAAL DER VEREENIGDENEDERLANDEN.

mercurii, den 25/len Mai 1785.

De heeren Gedeputeerden der Provincie van Overjs *

fel , hebben op expresfe last van de Heeren Staaten

hunne Principaalen, ter Vergaderinge voorgedraagen en

in bedenking gegeeven, of hun hoog mog., han*

gende de verdere deliberatien en klagten,tegen de ge-

neraale geoétroyeerde Oost-Indifche compagnie deezer

landen, en derzelver dienaaren, door eenige Kaapfcht

burgeren en ingezetenen , ter Vergaderinge van hunhoog mog. gedaan, en op den roden mai laatstleden

aldaar ingekomen , en by de refpe&ive Provinciën over-

genomen , om voorfchreeve deliberatien van vrucht te

doen zyn, niet by appoinclement op derzelver adres*

fen, zoude behooren re kennen te geeven,* dat hunhoog mog. genégen zyn, om zich op derzelver klag-

ten naauwkeurig te informeeren , en ten dien einde

van hun eisfchen, om ten fpoedigften aan hun hoogmog. te fpecificeeren , alle zodanige gegronde bezwaa.

ren, als zy tegen de direétie van de voorgemelde com-

pagnie, en derzelver dienaaren hebben, om die naar

behooren te konnen onderzoeken, en als dan daar in

en over, zodanige voorziening te doen, en dispofitie

te maaken,

als hun hoog mog. tot hertelling van

& 4 de

C J52 )

de rust, en tot wegneeminge van derzelver klagten, in

billykheid en Juflitie , zullen bevinden te behooren ;

onder niet te min ferieufe aanmaauing en recommanda»

tie, van zich ondertusfchen, in alle tranquiliteit, als

vreedzaame burgers en getrouwe ingezetenen betaamd

,

te gedraagen.

Dat voorts Bewindhebberen der Oost-Indifche com-

pagnie, behoorden te worden aangefchreeven ,om zorg©

te draagen , dat door ’s compagnies dienaaren, niets

worde ondernomen ,waardoor de voorfchreeve burge-

ren en ingezetenen zouden konnen gëirriteert worden

:

maar dat de rust en tranquiliteit aldaar worde geconfer-

veerd.

Dat ook intusfchen aan hun hooo mog. zullen

berichten , op welke convenable wyze , aan de voor-

fchreeve bezwaaren, van hunnentwegen zoude konnen

worden tegemoetgekomen, en dezelve weggenome»;

met eindelyke requifitie , om hangende hunnerhoog mog. deliberaiiën, vielwes te refolveeren of on-

derneemen , het geen' de intentie van hun hoogmog. tot onderzoek der voorfchreeve klagten, en het

herftel der rust, zoude konnen infruftuëus maaken.

Waarop gedelibereerd zynde,

is goedgevonden en

verftaan , mitsdien te verzoeken , de heeren Gedepu-

teerden van de Provinciën, welke zich op het voor-

fchreeven fujet, nog niet hebben verklaard, hun daar-

toe mede te willen bekwaamen.

Lt. M-

C 153 )

Lt. M.

Jovis, den i6den juny 1785.

J3 e heeren Gedeputeerden van de Provincie Utrecht ,

hebben ter vergaderinge voorgedraagen en bekend ge-

maakt, dat zy door de heeren Staaten hunne Principaa-

len , geauthorifeerd waaren , om zich te conformeeren ,

met de Propofitie door de heeren gedeputeerden van de

Provincie van Overysfel , op den 25(len mai laatstleden

,

ter Vergaderinge van hun hoog mog. gedaan, no-

pens de klagten, door de ingezetenen van de Kaap de

goede Hoop ,aan hun hoog mog. gedaan.

Waarop gedelibereerd zynde , is goedgevonden en

verdaan , mitsdien te verzoeken , de heeren Gedepu-

teerden van de Provinciën, welke zich op het voor*

fchreeve fujet nog niet hebben verklaard, hun daartoe

mede te willen bekwaamen

Accordeerd met de Copiën , geëxhibeerd

door den Procureur M. H. van son,hendsz.

Lt. N.

Lun^, den i8den july 1785.

De Heeren Gedeputeerden van de Provincie van

Vriesland , hebben ter Vergaderinge ingebragt en laaten

leezen, de refolutie, van de Heeren Staaten van hoog-

gemelde Provincie , hunne Principaalen , waarby dezelve

Zich conformeeren, met de voordracht, door de heeren

Gedeputeerden 9 van de Provincie van OverytfeJ, op

K 5 ex«

C 154 )

expresfe last van de HeerenStaacen hnnne Prindpaalen

,

op den 25ften mai laatstleden ter Vergaderinge vanhun ho

}og mog. gedaan, tendeerende, om van de

Kaapfcke burgeren en ingezetenen, hangende hun

hoog mog. deliberatien, over de zaak ten principaala

te requireeren , fpecifique opgaaf van hunne bezwaaren

tegen de generaale geoétroyeerdeOost-Indifche compag.

nie deezer landen, en derzelver dienaaren aan de Kaap}

volgende de voorfchreeven refolutie, hier na geïnfe-

reerd.

Geëxtraheerd , uit het refo-

lutie-boek der Ed. Mog. Heerea

Staaten van Vriesland.

n Door de Heeren Hun Ed. Mog. gecommitteerden

„ ter Generaliteit, ter kennisfe van dezelven gebragt

„ zynde, dat de heeren Gedeputeerden der Provincie

„ Overysfel , op expresfe last van de heeren Staaten

„ hunne Prindpaalen , ter Vergaderinge hadden voorge-

„ draagen en in bedenkinge gegeeven : of hun hoog„ mog. hangende de deliheratiën en klagten, tegen de

„ generaale geoftroyeerde compagnie deezer landen ,

M en derzelver dienaaren, door eenige Kaapfche bnrge-

„ ren en ingezetenen , ter vergaderinge van hun hoog„ MO g. gedaan, en op den i 8den april aldaar ingeko-

,men, en by de refpeftive Provinciën overgenomen,

„ om voorfchreeve deliberatien van vrugt te doen zyn

,

„ niet by appoinftement op derzelver adresfen , zouden

„ behooren te kennen te geeven ; dat hun hoog

„ mog. genegen waaren, om zich op alle derzelver

>, klag

( J5S )

„ klagten na&uwkeurig te informeeren, en ten dien einde

„van hun eisfchen , om ten fpoedigften aan hun„hoog mog. te fpecificeeren , alle zodanige gegron-

„ de bezwaaren, als zy tegen de diredtie van de voor-

„ melde compagnie en derzelver dienaaren hadden ; om

„ die naar behooren te bonnen onderzoeken , en alsdan

„ daarin en over , zodanige voorzieninge te doen en

„ dispofitie te maaken ,als hun hoog mog. tot her-

„ Helling van de rust, en tot wegneeminge van derzel-

„ ver klagten , in billykheid en Juftitie zouden bevinden

„ te behooren; onder n:

et te min ferieufe aanmaaning

„ en recommandatie ,van zich ondertusfchen , in alle

„ tranquiliteit ,als vreedzaame burgeren en ingezetenen

„ betaamd, te gedraagen.

,, Dat voorts de Bewindhebberen der Oost-Indifche

„ compagnie behoorden te worden aangefchreeven ,om

,, zorge te draagen, dat door ’s compagnies dienaaren

„ niets worde ondernomen, waardoor de voorfchreeve

„ burgeren en ingezetenen zouden konnen worden geir-

„ riteerd;maar dat de ruste en tranquiliteit aldaar worde

„ geconferveeid.

„ Dat ook intusfchen aan hun hoog mog. zouden

v berichten , op welke convenable wyze aan de voor*

„ fchreeve bezwaaren, van hunnent-wegen zoude kon,

„ nen worden te gemoet gekomen, en dezelve wegge.

„ nomen; met eindelyke requifitie, om .hangende hun

„ hoog mog. deliberatien nieiwes te refolveeren of te

n onderneemen ,het geene de intentie van hun hoog

„ m o g. , tot onderzoek der voorfchreeve klagten, en

„ het herftel der ruste zoude konnen infruftuëus maa-

„ ken. Waarop gedelibereerd zynde , is goedgevonden

j3 ea verihan , de heeren gecommitteerden voorsz. te

ge-

C 15« )

„ gelasten , zich met de opgemelde propofitie der hee*

i, ren Staaten van Overys/è

l

te conformeeren.

„ En zal extraft deezes aan gedachte Gecommitteer-

„ den gezonden worden, om zich daarna te gedraagen.

„ (Onderjlond.) Aldus gerefolveerd op het Landfchaps-

„ huis,

den i3den july 1785. {Lager.) Accordeert

„ met voorsz. boek, in kennisfe van my. {JVai gete-

„ kend J. van idsinga.”

Waarop gedelibereerd zynde, is goedgevonden en

verftaan, mits deezen te verzoeken, de heeren Gede-

puteerden van de Provinciën, welke zich op het voor-

fchreeven fujet nog niet hebben verklaard, hun daartoe

mede te willen bekwaamen.

Accordeerd met de copie hiervan, geëx-

hibeerd door den Procureur m. h» vanson, hendksz.

Lt. O.

Extract van eenen brieft ge-

fchreeven door den Procureur

MAT TH YS HENDRIK VANson HENDRiKzooN, aan de re.

prEefentanten der burgerye van de

Kaap de goede Hoop , en gedagte-

kend, ’sHagc den 3den july 1786.

Ik hoop enz.

Door de heeren roos,redelinghuys en bres-

ler, zullen UWEd. verflag bekomen hebben, van het

geene ’er zedert is voorgevallen, byzonder welken ver-

keer-

( 1 57 )

keerden rol, de heer bergh gefpeeld heeft, waardoor

hy zich de verachting van ond, en de geheele waereld

heeft op den hals gehaald. Wy vertrouwen dat de ver.

richtingen der gemelde drie heeren, om hem berghzyne commisfie op te zeggen, allezints zal geappro-

beerd worden.

UWEd. zullen ook verftaan hebben, dat op last van

hun hoog mog. alle de Hukken, de Kaap concer-

necrende,gedrukt worden; doch gelyk alle deeze Huk-

ken van een magtige omflag zyn , en dat ’er in deezen

tyd zeer veel werk op ’s lands drubkerye is, zyn alle

dezelve nog niet afgedrukt, en daarna hebben wy ook

gemeend te moeten wachten, om in orde te werk te

kunnen gaan; maar eene bekomene informatie, omtrent

de eleftie van een ander Independent Fiscaal, heeft aan*

leiding gegeeven, tot het eerder indienen der requeste,

waarop de refo'utie van den 4den april jongstleden is

gevolgd, welken aan U by duplicaat, door gemelde

drie heeren is toegezonden,

Zedert is het bericht van de compagnie ingekomen,

waarby het rapport van den heer breton gevoegd

was; ’t geene U mede zal geworden zyn. Noch het

een, noch het ander, heeft in de provifionneele fur-

cheance eeuige verandering gemaakt; en ik kan U zelfs

zeggen, dat het voorfchr. rapport, ’t welke in de cou-

ranten, was medegedeeld, geene nadeelige uitwerking

heeft gedaan, nadien het zich zei ven refuteerde, enz.

Wy hebben de gepasfeerde week , met bun , of veel

met de heeren redelinghuys en bresler, ver-

fcheide befoignes gehouden,

over het inrichten eener

memorie aan heeren gedeputeerden van de Staaten van

Holland; fpeciaal, om het bericht der vergaderinge van

zeventienen kragtelooa te tnaaken , en verder alle geloof

aan

( 153 )

aan *t rapport te beneemen: zo draa dit (luk af is, zul-

len wy de heeren uwe gecommitteerden in ftaat Hellen,

om U daarvan eeu affchrift te zenden.

Uit deeze Haaltjes zullen UWEd. , en den burgerftaat

by provifie konnen oordeelen, hoe wy het werk aan-

gevat, en welk plan wy ons voorgefteld hebben, enz,

enz. enz.

L. P.

Brief, gefchreeven door de ge-

volmagtigden der burgerye van

de Kaap de goede Hoop , aan der-

zelver committenten en lastgee»

vers aldaar.

Aan de heeren chris tiaaan geör*

CE MAASDORP, GERRIT HENDRIKMEYER, HENDRIK PIETER WAR-

NECKE, JOHANNNES ALBERTUS

MYBURGH, JOHANES DE VILLIERS

IPZ ,JOHANNES CASPARUS GROE.

UEWALD, PHILIPPUS ALRERTUSMYBURGH, HENDRIK LOUW, HIL-

legard muller en johannes

ALBERTUS HOLSTHAUZEN, als alge.

meene reprtefentanten ,der klaagende, en

by hun hoog m o g. om redres verzoe-

kende burgerye , van de Kaap de goede

Hoop.

Wel Edele Heeren

!

Door uwe ouplichtmaatige direftie in de zaake uwer

committenten , en de daar uit voortvloeiende mishan-

del

( 159 )

delingen aan onze perfoonen , worden wy genood*

zaakt, om onder ’t couvert van eenige vertrouwde deel-

neemeren, U deezen noodzaakelyken brief toe te zen-

den , inhoudende een verflag van eene befoigne, gehou-

den tusfchen ons, en een onzer practifyns, de heer

VITRI NGA.

Dan, eer wy tot het kort verhaal, daarvan treeden,

moeten wy vooraf zeggen, dat wy, (ó fchandeJJ van

den 28ften november ’s voorleden jaars, door geldge-

brek , veroorzaakt door uw bellier , niet zyn in Haat

geweest, een enkele reize naar 'sHage te doen,* en de

bewustheid van deezen onzen toelland, zal waarfchyn*

lyk aanleiding gegeeven hebben, tot het doen der reize

van voormelden heer advocaat: want de heeren onze

practifyns konnen gemakkelyk te weeten krygen , hoe

fchandelyk wy door ö behandeld woiden, om dat on*

zen toelland de geheele Republiek door, meer dan te

bekend is.

Het was dan op den i/den deczer, dat de beer vi-

tringa, naar een voorafgegaan verzoek, tot het hou-

den eener noodzaakelyke befoigne, by ons, aan ons

logement kwam. De eerlle natuurlyke vraag, welke

zyn Ed. moest doen, was deeze: IVat 'er van de zaak

waare, daar wy zedert een geruimen tyd, niet in den

Haag geweest waaren ? wat zouden wy hierop ant-

woorden, daar de eere der burgerye ons aan ’t harte

lag? wy ontdekten zyn Ed., dat wy van U nog

geene approbatie op ’t ontllag van den fchandelyken

bergh hadden; dat wy als een gevolg daarvan, ook

noch geene goedkeuring hadden, op ons voorloopig re»

quest aan hun hoog hog. ; dat wy echter de deel-

neemende burgerye onfchuldig hielden ,aan zulk eene

behandeling; dat wy daarvoor bewyzen in handen had-

dea 3

C 160 )

den , welke ons dicteerden , dat de reprafentanteü

,

onze en hunne verrichtingen voor de deelneemende

burgerye bedekt hielden; doch dat wy onze committen-

ten aangemaand hadden ,om in dit alles , ten fpoedig-

ften te voorzien; dat wy ook vertrouwden , dat de bur-

gerye , ten eerden zoude defereeren,aan dit ons ver-

zoek ; en vooral ,om de heer h. p. warnecke , als

directeur van ’t fchryfwerk, en der verrichtingen van ’t

commitcée te noodzaaken, tot een plichtmaatig gedrag

;

en laatsteiyk, hoe dat wy uit veele bewyzen konden

opmaaken, dat de gemelde heer warnecke, toege»

daan waare, de partye van den verachtelyken bergh.—

-

Dit verflag had ten gevolge, dat de heer advocaat,

na zyne verwondering te hebben laaten blyken, over ’t

een en ’t ander, en voornamelyk over uwe ftilzwygen-

heid,ten opzichte van ’t ontflag van den meergemeldea

bergh; ’t request aan hun hoog mo g. , en de

memorie aan de Ed. Mog. heeren Comroisfarisfen, ons

recommandeerde, om U op nieuw aan te raaden, om

ons op alle zaaken, waarover wy U gefchreeven heb-

ben, en voornamelyk op de drie bovengemelde artike-

len, ten eerden, en behoorlyk te antwoorden; mitsga-

ders de gehouden directie, zo wel van heeren practiiyns

als van ons, goed te keuren : en dit wel in zodanige

uitgebreide termen,

dat het zal konnen vertoond wor-

den ,daar het behoord ; met deeze declaratie, dat zo

lange UWEd. daarmede traineerden ,’er in de zaake der

burgerye, niets zoude, noch konde gedaan worden.

Dcrhalven fchryven wy U by deezen weder aan, o<n

ons , op alle onze brieven, berichten, verzoeken etc., welkt

wy aihier weder voor getnfereerd houden , ten fpoedigjien

en behoorlyk te antwoorden

;

terwyl wy daarby declaree-

ien , dat wy de vertraaging der voortzetting van de

zaa°

C 161 )

zaake uwer committenten,houden , als veroorzaakt

door uw beftier,- waar door dus notoir de kosten, vaU

lende op eene zodanige vertraaging, konnen en mogen

gebragt worden, tot uwe fpeciaale rekeninge en verant-

woordinge.

Intusfchen hebben wy aan deezen brief etc/

En na de geheele burgerye in ’s Hemels protectie, te

hebben aanbevolen, zo noemen wy ons (Onderftond.)

Wel Edele Heeren! (Lager .) UWEd. Ow. dienaaren.

('Getekend.) ]. roos, j. h. redelinghuys, J. a.

breslek. (Ter zyde.) Amfterdam , den 2often au-

gustus, 1787.

Lt. Q. en R.

Extracten van twee brieven ,

gefchreeven in ’sHage, door den

Procureur mat TH ys hendrikvan son hexdrtksz.

,

aan dere-

prasfentanten der burgerye van de

Kaap de goede Hoop, en gedagte-

kend, de eerfte, den I3 den decem-

ber 1787 ,en de volgende, den

3

1

ften july 1788.

X't. q.

Ik heb, enz,-—— Maar geenen uwer brieven iets

wezenlyks inhoudende, heb ik noch de heeren Advo=

caaten daarvan eenig gebruik konnen maaken: en gelyk

L da

C ifo )

de heeren roos, redelinghuys en bresler,

ons by herhaaling hebben betuigd,dat zy allen even

verdrietig waaren, dat het meest nodige aan hun, op

derzelver inftruóUen niet wierd toegezonden ,enzydaar

door buiten ftaat waaren , om ons op diverfe refpeften

,

de meest veteischte informatien , tegen de allegatiën

van Bewiudhebberen te geeven,- zyn onze handen

daar door ooit gebonden geworden.

My dunkt dat niemand uwer kan twyffelen, aan de

flechtheid der rol, door den mede- gecommitteerde

bergh gefpeeld ; die niet minder dan een verraader

zyner principaalen is geworden : onbegrijpelyk is het

my toegefcheenen ,dat men zulken gevaarleken apostel,

herwaards heeft gezonden.

De braafheid der drie andere gecommitteerden is bui*

ten allen twyffel by ons gefteld, en wy hoopen datdee-

ze heeren, eerlang, die papieren van U zullen ontvan-

gen, die zy van U hebben gerequireerd.

Alles wat de Compagnie heeft overgegeeven.zalulie-

den uit de gedrukte Itukken gebleeken zyn. Myn zoon

had zich veel moeite gegeeven , uit al dat opereufe de

kern op te neemen ;maar zyne ziekte en opgevolgde dood,

heeft die werk geftaakt. De heeren bollard en vi-

tri N ga, zullen het vervolgen, en van uwe braave

gecommitteerden overneemen , het geene zylieden be-

werkt hebben ; dog het principaale moeten wy van uwehanden wachten. Enz.

Lt. R.

jLLene zekere gelegenheid daar zynde, enz.

Zeden mynen laatften is de furcheance van ’evoorige

jaar

C I<S3 )

jaar opgeheeven, en ’er is een Independent Fiscaal be-

noemd; daar tegen was in dit faifoen niet te doen, en

wy moeten verdrietig (lil zitten, om dat ons geene in-

formatiè'n, omtrent de gedrukte (lukken, die te meer-

maaien zyn overgezonden, worden bezorgd, tk bid u

myne heeren! leverd aan de heerennoos en rede.

X.INGHUYS beboorlyke wapenen , en genoegzaamen

onderftand, om zich te maintineeren , en ons in (laat te

(lellen, om met eer en reputatie, het begonnen werkte

voltooien. Zonder amunitie kan geen Veldheer iets doen

;

en zonder voldoende bevvyzen kan een praéïifyn het

recht zyner meesters niet (laaven of vervolgen.

Wy zien wei , dat liet wit thans moeielyker zal ge-

troffen werden, maar daar uwe zaak rechtvaardig is,

moet den moed niet verlooren geraaken. Het werk is

voor uw allen van te groot belang, om dezelve hoope-

loos op te geeven. Met bedaardheid en discretie, mag

elk onderdaan, vooral eene geheele burgerye zynebur-

gerlyke vryheid reclameeren; dit kan een billyk Souve.

rein nooit verveeien ; zyn oor moet altoos voor het re-

delyk beklag zyner onderhoorigen, open blyven. Nie-

mand rigce zich ondertusfehen zelve; — daarvan fmaa*

ken wy alhier de bitterfte vruchten, terwyl ons vader-

land zucht, onder de gevolgen der wreedfte verdeeld;

lieden, enz.

C 164 )

Lt. S.

Brief, gefchreeven door degevol-

magtigden der klaagende burgerye

,

van de Kaap de goede Hoop ,aan

vyf leden van derzelver comtnit-

ten en lastgeevers aldaar.

Aan de heeren christiaan geör-

GE MAASDORÏ, GERRXT HENDRIKÏIEYER, HENDRIK LOUW, HEN-

DRIK PIETER WARNECKE EN HE-TER van breda, aan de Kaap dc

goede Hoop.

WEL EDELE HEEU.EN!

Irïet is niet, dan met tegenzin, dat wy ons verledi-

gen moeten, om uwen brief van den I4den februiry

laatstleden, dien wy ontvangen hebben, behoorlyk te

beantwoorden, gezien de moeite, welke wy ons gee*

ven moeten, om ’er den waaren zin van te bevatten;

na dezelve echter geleezen, en herleezen te hebben,

fchynd het ons toe, datUWEd. hebben willen zeggen :

,, Dat door u ontvangen zyn, de exemplaaren der

klagten en verantwoordingen. Dat UIVEd. zich

echter verwonderen, dat wy daarnevens niet gevoegd

hebben, eenen brief, waarin wy naar uwe meeninghad.

den moeten openleggen, op welk eene wyze die boeken

in de waereld gekomen zyn. •— Dat wanneer wy dit

verricht hadden, door u zekere maatregelen,(die even-

wel

t i‘^5 )

wel niet genoemd worden) zouden genomen zyn.—Maar terwyl UWEd. niet weeien, op welk eene wyfe

die boeken het daglicht zien” .... hier word het be»

fluitend gedeelte uwer rede afgebroken,waarom wy de

vryheid zouden mogen neemen, om te gisfen, wat al-

hier in de penne gebleeven zy.

„ Dat UWEd. zich noch fterker moeten verwonde-

ren ,dat wy u dit niet omjlandig bericht hebben ; als

mede, of die boeken aan de burgerye gezonden zyn

ter rondleezinge, dan wel tot eenig ander gebruik, —wanneer UWEd. overweegen, dat wy niet hebben na-

gelaaten, om geftadig aan de deelneemende burgerye

te klaagen ,over ’t geldgebrek , waaiïn de commisfie

zich door uwe direétie bevind; en dit wel voorname*

lyk door middel van brieven, die wy aan de burgerye

gezonden hebben; en die, hoewel onnut genoemd, nog

echter iets eigenfchappelyks toegefchreeven word, na*

melyk,om onze medeburgeren te konnen doen oordee-

len van ’t befrier, welk UWEd. zich buiten hunne ken*

Kisfe veroorlooven.” —„ Dat UWEd. oudemisfchen (dog dit flryd met het

bovengemelde, alwaar ’t geldgebrek erkend word) niet

bevroeden konnen, waar dat dit geldgebrek uit ontftaat;

want dat het geene, wy tot noch toe verrigt hebben,

te gering is, om equivalent te konnen zyn, met de

enorme fotn van negen duizend ryksdaalders , welke reeds

san ons zoude overgemaakt weezen. — Dat wanneer

diergelyke kleene fchriftuuren zo vreeslyk veel kosten

,

UWEd. van oordeel zouden zyn, dat wy, (die helaas

I

met den naam van kostbaare broeders doorubeftempeld

worden) in tyds te rugge kwaamen, om den ondergang

van een gantsch land voortekoomen ;’t welk geruïneerd

L 3 zou-

( 166 )

«oude koenen worden, door eene verkeerde adminiftra»

tie, enkel ingericht, zo als UWEd. zich zindelyk uic

drukken, om ons zelven ver te mesten.”

„ Dat, terwyl vvy rteecls rterk voortgaan, met heeren

repitefentanten by de dcelneetnende burgerye te beha-

gen.wegens bunne fiegte dirediie

,(’t geene evenwel

naar uw gevoelen niet zoude konnen beweezen wor-

den) UWEd. ons met allen nadruk waarfchouwen, omons te onthouden van het fchryven zulker inpertinente

brieven als welken wy ul. gezonden hebben ; immers

zo wy niet willen verdienen , de verontwaardiging van

u, en van de gantfche burgerye.”

,, En eindelyk, dat het geene wy u ten opzichte

eener flechte direélie verwyten, met meerder grond, op

ons zelven zoude konnen toegepast worden , aangezien

wy naar uwe opinie niet vreedelievend leeven; of niet

naarkomen onze diere verplichtingen jegens reprrefea-

tauten. &c.”

Dit is naar onze meening de zin van uwen verwarden

brief, die daarenboven ook niets ter zaake beantwoord

van het geene, door u moest beiintwoord zyn gewor-

den wilden UWEd. niet op de onbetwistbaarrte wyze

bekrachtigen, al het geene , ten uwen laste, aangaande

uw flecht bellier,

zo herhaaldelyk , als piinftu'èel ge-

fchreeven is Laaten wy derhalven, ten betooge

van de waarheid deezer aanmerkinge uwen brief beatu-

den, zo veel ons doenlyk zal zyn.

Ten opzichte dan in de eerlte plaats,dat UWEd. niet

weeten, hoe de overgezondene gedrukte (lukken in de

waereld gekomen zyn , daaromtrent bidden wy u , van

te willen leezen en herleezen eenige onzer brieven, en

Yopruaamelyk die van den gorten oftober 1785, alwaar

» wy

( ^7 )i

wy zeggen: „Ook hadden die heeren (*) de goedheid,

„ ons te communiceeren , eene refolmie van den Sou-

„ verein ,tendeerende , om alle de ftukken welke eeni.

„ ge betrekkinge hebben, tot der burgeren klagten,

„ Cen welke voor eenige dagen door hunhoog m o g.

,, van de compagnie, naar condemnatie zyn ontvangen)

„ te laaten drukken ter fecretarye of ter griffie vanHUN„HooGMoo. door welk gunftig befluit, deburgerye,

„ gelyk de heer van son ons verzekerde, ten min-

„ ften , een duizend ducaaten, is befpaard geworden

,

„ aangezien de groote menigte dier papieren , en waar-

„ van hunne hoog Edelhedem ons beloofd hebben eo-

„ piën te zullen doen erlangen.” Leest insgelyks bid-

den wy u, den brief van den i8den november daar-

aanvolgende. - Leest noch daarenboven den brief

van de heer Procureur van son, gedateert den 3den

july 1786 ,alwaar zyn Ed. u woordelyk dit bericht

geeft: „UWEd. zullen ook verftaan hebben,” (name-

lyk door onsj „ dat op last van hun hoog mog. alle

,, de ftukken de Kaap concerneerende gedrukt wor-

„ den; doch gelyk alle deeze ftukken van een magtigea

„ omflag zyn, en dat in deezen tyd, zeer veel werk

„ op ’s lands drukkerye is , zyn alle dezelve noch niet

„ afgedrukt, en daarna hebben wy ook gemeend te

„ moeten wachten ,om in orde te werk te konnen

„ gaan.”

Hoe is het derhalven mogelyk , zouden wy hier kon-

nen vraagen, dat UWEd. zich gedraagen, als zo vol.

ftrekt onkundig van de komst deezer ftukken indewae-

reld? "" — hoe hebben UWEd. het toch durven waa-

gen, om ons deswegens verwytingen te doen, zo zeer

(*) Eenige leden der haoge Regeeringe.

L o

van

C I«8 )

van allen grond ontbloot? —— eene handelwys, zo

zeer ter kwaader trouwe ingericht, kon immers geen

ander gevolg hebben, dan te moeten ürekken, tot uwe

eigene fcbande ! want daar wy u overvloediglyk ge-

fchreeven hebben, daar zelfs de heer van son zich

verledigd heeft, u te fchryven hoe die Hukken in 't licht

Honden te komen, betichten UWEd. ons immers op

eene onwaarachtige wyze! — of moesten wy dien deun

in eiken brief ten uwen plai fiere opgezongen hebben?

—

waarlyk, geen bedryf van menfchen, dien wy onder*

Hellen moeten, by hunne zinnen te weezen! — Dan,

waartoe alle die overtollige redenen, om u van uwe

dwaasheid te overtuigen; hier diend ernftiger gefproken

te worden. Zo UWEd. met draaiëryen ter baane willen

komen ,wacht u dan voor zulke onbefchaamde tegen-

firydigheden; — begaat dan niet de blykbaarfte onge-

reimdheden ; want dus doende, hebben UWEd. 'er geen

eer van!— Men moet, om ongeHrafc ter kwaader trou*

we te kunnen handelen, meerder eenflemtnigheid ,— <

meerder gelykheid betoonen in zyne handelingen, dat is;

zo als een onzer partyen eens beweerde: met moet een

'pug om den arm houden , om niet betrapt te worden op

eene bewysbaare fchelmery !——

En wat aangaat het piotzeling afbreeken uwer reden ,

oumiddelyk volgende op uw onbifyk verwyc, daarom-

ttert gisfen wy, dat UWEd. op de woorden , maar nuwy

niet weeten aan te toonen,hoe die boeken in de IVaereld

gekomen zyn, hadden kunnen laaten volgen :2a hebben wy

niet goedgevonden , dezelve op eene behoorlyke wyze, aan

de deeJneemende burgerye af te geeven. Wy willen

niet vooronderfiellen, dat dit ’er de waare meening van

geweest zy; doch UWEd. hebben eensdeels door uw

ftilzvvygeu dienaangaande , en anderdeels, door uw aan-

Ci*9)

genomen manier van handelen in de zaak uwer commit-

tenten ,aan ons de vryheid gelaaten om ’er het ergfte

van te gisfen. Zo derhalven onze gisfing gegrond waa-

re, zo zouden wy u zeer vriendeiyk verzoeken, om dit

uw goedvinden ,hoe eerder hoe liever te verhelpen, met

aan de burgeren, welke in deeze lascerlyke verantwoor-

dingen van ’s compagnies dienaaren betrokken zyn ,

tegen fchriftelyk bewys, die boeken te leenen ; op dac

zy onwaaren mogen, wat zy te verwachten hebben van

hunne fchynvrienden ; — gelyk zulks aan u heer war*KtCKE ,

ferieus genoeg verzogt wierd in eenen brief

van den i4den mai 1787, doch van welke gy u, op

eene verachtelyke wyze onkundig houd.

Onderiusfchen zouden wy den brabbelenden fchryver

van uwen brief, indien hy aan ons bekend waare, niet

minder kunnen verzoeken, om zich in ’t vervolg beter

te willen laaten onderrechten van uwe meninge; want

dit niet gefchiedende , zuilen wy altyd het ongeluk heb*

ben, van uwe brieven opgevuld te zien, met onzin en

wartaal. Ten bewyze hiervan moet dienen, het onver*

ftaanbaare van dat gedeelte van ’t bovengemeld verwyt

,

waarin word te kennen gegeeven ,dat wy u niet hebben

gelieven te melden, tot wat einde de meergemelde boe-

ken naar de Kaap gezonden zyn, ter rondleezing en

speculatie ,dan wel tot eenig ander gebruik. — In goe-

den ernst wel edele heeren\ wat is ’er met deeze periode

bedoeld? — zouden UWEd. ook eenig ander gebruik

van deeze Hukken konnen uitdenken, dan dat van ze

te leezen? — wy weeten niet in hoe verre UWEd. ten

deezen aanzien verlicht zyn,— maar dit weeten wy,

dat wanneer UWEd. na die lasterlyke verantwoordin-

gen noch verblyven willen in ’t denkbeeld, dat derzel-

ver fchryvers uwe vrienden konnen zyn, wy dan moe-

L 5 ten

C 170 )

ten beginnen te wanboopen, van u ooit tot bet recht

gebruik uwer zintuigen te zullen brengen 1— Wyzyn echter niet van oordeel, dat deswegens kostbaare

procedures moeten begonnen worden; neen: maar wybegrypen, dat UWEd. daar tegen hoe eerder hoe liever

moeten inwinnen,welingerichte verklaaringen ;

-

dan, hiervan nader in den brief bierby gevoegd, en

geadresfeerd aan ’t geheele coiiegïe van reprsfentauten.

Uwe groote verwondering over ons bedryf, van ons

aan de burgerye te durven adresfeeren, wegens uwe di-

rectie, en bepaaldelyk over ’t geld gebrek, waarin de

commisfie gelaaten werd, konnen wy niet vreemd vin-

den, als wy in aanmerking neemen, hoe natuurlyk het

zy dat UWEd. gewenscht hebben, dat wy nimmer uwbellier aan ’t daglicht bragten; gaarne willen wygelooven

,dat UWEd. niets liever verlangd hebben,

dan om ongehoord, uwe oogmerken, zo in ’t duister

te vo’voeren !

’t Is daarom, dat aan u onze manier var. handelen,

van ons aan de burgerye zelve te vervoegen , mïshaa.

gen moet, en niet, zo als UWEd. de onbefchaamd-

heid hebben, van ons op te dringen, als hadden wy

daarmede niets anders bedoeld, dan twist en twee-

dracht te ilooken.

Den angst welken UWEd. in deeze periode, zo dui*

delyk laaten blyken, bewyst dit genoegzaam; en ook,

hoe dat onze pocgingen, om u in uwe waare gedaante

aau de burgerye te vertoonen , niet vruchteloos geweest

zyn, Zo wy ons hierin niet vergisfen ,leerd dan

hieruit: dat ƒchandelyke daaden, vroeg of laat , ééns

haare belooning vinden .

Ook vinden wy niet vreemd, dat UWEd. zich ge-

laaten, als niet te konnen bezeffen, waar dat het ge-

inen-

C )

meutionneerd geld gebrek uit omftaat; want wy begry*

peu zeer wel, dat UVVEd. zulk eene vertooninge van

onnozelheid moesten tnaaken, wilden UWEd. den

fchandelyken rol uwer huicbelarye volmaakt uitfpee-

len:—- doch geloofc ons, zo veel te erger voor uwe

reputatie, en alles wat u dierbaar zy! —Uw fchrander advis , inhoudende, dat wanneer zoda-

nige kleene lekriftunren , als wy in de waereld gebragt

en geprajfenteerd hebben ,zo enorme veel kosten ,

UWEd. van oordeel zouden zyn , dat zulke kostbaare

broeders, als wy helaas zyn! intyds te rugge kvvaamen

enz., — zullen wy eeniglyk voor eene notificatie van

uw byzonder gevoelen aanneemen, uit aanmerkinge,

dat de inégaliteit der tekeninge van uwen brief ons

groote reden geeft, om vast teftellen, dar het ’er zeer

verre van af is, dat dit ook de meening zoude zyn, van

het meerder-tal uwer mede repimfeutanten, die uwen

brief niet ondertekend hebben,— en ’t geene by ons

wel het zwaarfie zoude weegen , van de geheele deel-

neemende burgerye :-— want wy meenen zorge gedraa.

gen te hebben, om haar in tyds te informeeren, waar-

aan de vertraaging haarer zaake, en de kosten daarop

loopende, zouden te wyten zyn. te weeten, aan uw’

eervergeetene direftie, articulatief opengelegt in ver-

icheide onzer brieven. —Dat UWEd. zich daarom zo fterk tegen onze zo-

genaamde vetmesterye declareeren , als UWEd. doen,

verwonderd ons ook niet, als wy ons reprsefenteeren

uw delicaat charafter.

Doch om ondertusfchen ook ééns, een ernfh'g woord

cp dit artikel te zeggen , zo vraagen wy, of het u

ontgaan zy,dat ’er eene conventie plaats grypt tusfchea

de reprtefentanten der burgerye aan de eene, en ons,

. als

C 172 )

als derzelver gecommitteerders aan de andere zyde, In-

houdende, dat zy zich op de plechtigfte wyze verbin-

den, om aan ons, onze vastgeftelde jaargelden, als

mede de kosten aan praftifyns enz., zonder eenig re-

tardement, jaarlyksch, en vry en onbezwaard te remit-

teeren? Wy vraagen ook noch, dat wanneer dit

verdrach eerlyk door u waare vervuld geworden, of

men ons dan ooit met eenige redelykheid, zoude heb-

ben konnen te laste leggen,

dat wy ons hadden vet ge-

mest, (om ons van uwe vuile expresfie te bedienen)

met het zweet en bloed onzer mede burgeren ?— Doch

waartoe deeze vraagen te doen?— want daar UWEd.ons diergelyke verwytingen doen, terwyl dit verdrag

niet door u bevestigd, maar onvervuld gelaaten werd,

waardoor het dus van zelve fpreekt, dat wy niet in ’t

geval zyn, van ons op eene zogenaamde wyze te kon-

nen vetmesten , indien wy sl dit vuil oogmerk had-

den ,— zo zouden wy niet minder dan verbaasd moeten

zyn , over uwe verregaande onbefcheidenheid ,indien

wy van u, niet alles verwagteden, dat laag moge ge-;

noemd worden. —

—

Wat uwe nadrukkelyke waarfchouwing betreft, om

ons te onthouden van onze wyze van fchry ven , zo wy

niet uwe verontwaardiging , als mede die van deburgerye

willen verdienen, daarop dieud tot antwoord: dat wy

ons altyd zullen trachten waardig te maaken ,de ach-

ting van ’t lichaam der redres-verzoekende burgerye

;

en wel bepaaldeiyk ,met ieder eerlyk lid van datbraave

corps te inftrueeren , van uwe oneerlyke direftie, en

verachtelyke oogmerken. Wy bedienen ons ook

daarom van de gelegenheid die ons gegeeven werd, om

u te zeggen, dat wat belangt, uwe achting ,— of uwe

verontwaardiging ,wy de eene niet verlangen ,

en de an-

dere

C 173 )

dere niet vreezen

;

— wart het is eene abfurditeit, zich

van uwe achting te willen verzekeren ,daar UWEd.

geen’ eerlyke lieden waardeeren konnen ,om dat uwe

oogmerken flecht zyn !•— en uwe verontwaardiging kan

ons niet fchaaden, om dat wy vertrouwen, dat uwe

oogmerken ,door de weldenkende burgerye zullen ge-

breideld worden. —En laatstelyk, wat aangaat uwe befchuldiging dat

wy niet nakomen onze verplichtingen jegens reprsefen-

tanten, dezelve zullen wy thans niet refuteeren, omdat wy uwen verwarden brief niet anders, als particu-

lier befchouwen; gezien dezelve niet eens, door het

meerder-tal van ’t collegie der reprtefentanten is gete-

kend geworden;— maar wy zullen dezelve rescontree-

ren in eenen brief, welken wy aan ’t gemelde collegie

adresfeeren , en hiernevens voegen zullen. Hebben mis-

fchien de overige fes heeren zich eindelyk gedeclareerd

tegen uw aangenomen onbillyk fyfthema? — zo neen,

waarom hebben zy dan niet uwen zotten brief mede

ondertekend? —Thans keeren wy ons ook vooreenigeoogenblikken,

tot u heer van breda.

—

Hoe is umogelyk geweest,

om deezen brief van den i4den february mede te on-

dertekenen? — want, behelst dezelve niet Hellingen,

regelrecht flrydende, tegen eenige declaratien door u

aan ons gedaan, in eenen brief gedateerd den ifien oc«

tober 1786? — Immers keurde gy in dezelve, ons ge-

drag ten vollen goed, — ja verzogt gy ons ter zelfder

tyd, op de dringendfie wyze, in ons betreeden wegvoorttegaan , en ons aan geene lasteraars noch verraa.

ders te flooren. — Herleesd , bidden wy u, dien brief,

indien gy bedaardheid genoeg hebt, om uw ongereimd

gedrag te kunnen inzien;— doch zo gy daarmede noch

niet

( 174 )

niet overtuigd zyt , dan vraagen wy u : hoe is het tno-

gelyb geweest, dat gy boven het deel, welk gyin dien

zotten brief naamt, ook noch befloot, in een ander

van uw eigen maakzel,de conduite van repnefentanten

te gaan verdédigen daar zy ons gedrag in allen deele

afkeurende, en hetzelve twistgierig noemende, goed-

vinden, om de verdere executie onzer commisfie door

een zogenaamde furcheance te hinderen, met ons aan

te fchryven, om de zaake onzer committenten, met de

documenten daartoe betrekkelyk , over te geeven in

handen onzer praftifyns terwyl gy in tegendeel eeni-

ge maanden te vooren, als privaat burger, in den fterk-

ften zin, dat gedrag van ons, tegen bergh en ande-

ren, had goedgekeurd?— noch eens, hoe is het u, naa

deeze verrichtingen mogelyk geweest,—— ora tot de

onbefcheidenheid te komen , van weder te zeggen: na

alles onderzocht te hebben , blykt het tny ten vollen,dat

zy als mannen van eer gehandeld hebben ? — waarlyk

een bewys, dat gy heden niet weet, wat gy gisteren

verricht hebt. ---— Noch een enkele vraag myn heer:

indien het dubbelzinnig gedrag der meeste menfchen

;

hunne tegenftrydigheden ten aanzien van wederzydfche

billyke belangen , in ftaat zyn,om een eerlyk en recht-

fchapen man tot een mensch-haater te vormen, wat zou-

den dan uwe redenlooze tergingen niet koenen uitwerken.

Hiermede meenen wy, zo veel in ons vermogen ge-

weest is ,beantwoord te hebben aan uwen brief ;

—mogt dit antwoord u te rugge brengen van een gedrag

,

welks voortduuring, niet dan maar te fpoedig ulieder

onheil beflisfen moet. — Gelooft itnusfc’ien , dat eene

te rug treeding tot uwen plicht, eene gelyktydige we-

derkeering ouzer genegenheid zal kunnen te weege

brengen.

Voor

( i75 )

Voor ’t overige beveelen wy de Kaapfche burgerye

;

in ’s Hemels hoede , en noemen ons,(onderftond) Wel

Edele Heeren! (lager) Uwe Dw. Dienaaren. (Was ge-

tekend.) j. roos , j. h. redelinghuys (ter zydeu

flond) Amfterdam ,den 25fien Augustus 1788.

lt T.

B re T e F;gefchreeven door de ge-

volmagtigden der klaagende bur-

gerye van de Kaap de goede Hoops

aan de reprafentanten dier bur-

gerye aldaar, in ’t generaal.

WEL EDELE HEEREN!

X)en nevensgaanden brief is het antwoord op eene

inisüve die ons gezonden is door de heeren ma as-

dorp, MEYERjWARnecke, louw en van b r e»

da. De lasterlyke pasfagien, in deezen brief vervat,

hebben ons moeten brengen, tot de onaangenaame

noodzaakeiykheid om dezelve te beantwoorden, hoe

gaarne wy ook anderzints zouden gewenscht hebben

,

dien zotten brief met eene fiilzwygende verachting te

mogen pasfeeren. Wy zouden het ’er ook by konnen

haten berusten, zo ’er niet noch eenige pasfagien te

remarqueeren en te beantwoorden waare;— pasfagien,

die, om dat ze ingewikkeld voorgefield zyn, als gevoe-

lens van u allen, ook in diervoegen dienen beantwoord

te worden.

’t Is daarom, dat wy eerftelyk vraagen, of UWEd.de

C 1/6)

de gemelde vyf heeren last gegeeven hebben, om ons

in fubftantie te fchryven: dat \vy niet nakomen onze ver-

plichtingen jegens u ,in de bctrekkinge van repnefentan

ten der burgeryep —— zo ja,dan vraagen wy jvyders ,

of het ulieden niet der moeite waardig geweest zy ,om

’er de redenen by te voegen , waardoor zulk eene be-

' fchuldiging hadde konnen beweezen worden ? —Immers zouden UWEd. door zulk eene manier van han-

delen ,de achting hebben konnen winnen van elk braaf

mensch , welken UWEd. van uwe bewyzen hadden

konnen overtuigen; maar nu, daar UWEd. zich dielas-

terlyke befchuldiging veröorlooven,zonder ’er iets tot

bewys by te voegen, zo moeten wy dezelve ook al

rangfchikkeu ,onder alle die laage bedryven

,welke

uwe onverantwoordelyke direftie zo duidelyk kenfcbet*

zen. Doch indien dezelve, gelyk wy willen vertrou-

wen, ter papiere is gebragt geworden ,zonder eenig

ander authoriteit, dan die van het byzonder goedvinden

der gemelde heeren, dan fiellen wy hen daarvoor ver-

antwoordelyk by de geheele deeineemende burgerye,

wier zaak zy zo fchandelyk helpen beflieren, dat zy’er

zich op geen’ andere wyze uit weeten te redden,

als

door ons ook iets van den blaam aan te wryven,welke

reeds op hunne perfoonen ligt. Wy zouden be«

paaldelyk deeze befchuldiging niet zodanig rescontree-

ren, als wy doen, als daarin niet opgeflooten lag, dat

wy ons niet kwyten, van onze diere verplichtinge je-

gens de burgerye zelve. Want wat aangaat ,byzon-

dere verplichtingen jegens het collegie van reprrefectan-

ten ,daarvan weeten wy niets, als voor zo verre, dat

wy hen alle achtinge en eere fchuldig zyn, zo lange

zy het waar belang hunner committenten behartigen;-*

maar zyliedeo zulks niet doende, oordeeien wy het

ou-

C '77 )

onzen plicht te zyn, om de burgerye te infortneeren,

van het opzettelyk kwaad beftier haarer zaake. —En dit bekennen wy, dat wy omtrent U gedaan heb-

ben ;— en dat wy daarin voortgaan zullen , zo lange

UWEd. niet van gedrag veranderen.

En ten tweede, konnen wy wel begrypen, dat de

gemelde vyf heeren, die wy nu, als de grootfte werk-

tuigen uwer collegie, ten opzichte eener opzettelyke

kwaade direétie moeten befchouwen, zulk eenevertoo-

ninge van onnozelheid moeten maaken, als zy doen,

wanneer zy zeggen, niet te konnen bevroeden, waar

dat het geld gebrek, waarover wy klaagen.uit ontflaac,

willen zy hun kwaadaardig plan voortzetten; —> maar

wy konnen niet begrypen, dat wanneer ’er eenige goede

intentie by de overige leden plaats grypt, dat UWEd.fiilzwygende konnen aanzien

, zodanige redenlooze flap-

pen, als welken deeze heeren zich veroorlooven ;—

-

gelyk zy ons onder anderen durven betichten, van eene

flechte administratie der geremitteerde penningen,

’er

byvoegende: dac’er door ons voor de ibmme van negen

duizend ryksdaalders , noch niet veel verricht is ;

want wy meenen aan de deelneemende burgerye reden

gege'even te hebben, van de oorzaak der venraaging

haarer zaake. Dan laaten wy, om ons, ten deezen op.

zichte noch ééns te rechtvaardigen , articulatief optel-

len, al het geene wy U van tyd tot tyd bericht en ver-

zocht hebben; en laaten wy wyders zien, van hoeveel

gewigt alle die berichten en verzoeken geweest zyn

,

om daaruit het befluit op te maaken, aan wiens zyde,

aan de onze, of aan die van U, — een beftier hebbe

plaats gegreepen,welke aan den goeden uitflag van d«

zaake onzer committenten , volflrekt hinderlyk moest zyn,

Wy vraagen dan eerftelyk: of wy U niet onmiddölyk

M naar

C 178 )

naar onzen aankomst hier te lande, iu eene misfive,

gefchreeven ter rheede van Texel , en gedateerd den 3

feptember 1785 , verzocht hebben , om ons ten eerfren

zekere noodwendige (lukken , verklaaringen , &c. te

zenden, onder anderen de volgende opgeevende , als

primo: het bekend reqnest der buiten lieden, over het

doen der onnodige wachten, toen ter tyd van hen ge-

vergd werdende; en de daarop gevolgde crimineels pro-

cedures van den Fiscaal boers. •— 2do Alle de plak-

kaaten, refolutien, &c. welken zedert den laatften En

gelfchen oorlog, door her Gouvernement van de Kaap

zyn gepubliceerd geworden, om het vertier van’slands

produ&en te beletten , en den binnenlandfchen handel zei

ve, te (Iremmen; met aanwyzinge, dat meest alle de-

zelve te bekomen wsaren by den mede - deelneemenden

burger En 3tio. eene verklaaring van

de heer p. a- myburgh, over de propofitie van den

Drost van Stcllenbosch, gedaan in de vergadering van

Heemraaden, waarby voorgefteld wierd, eene nieuwe

aantekening van wyn ceformeeren; — eu hoe by heer

mvbu&gh , als regeerende Heemraad zich toen ver-

plic'flc had gevonden, te declareeren: dat dit voornee-

men van ’t Gouvernement ongehoord waare; want dat

hy bevvyzen kon bybrengen, dat het Gouvernement, in

de reeds overtollig geleverde wyn , eenen ongepermit-

teerden handel dreef; en dat door zulk een handel, toen

ter tyd

,

ruim 500 leggers, aan vreemde natiën waa-

ren afgegaan. 'Wy vraagen wel edele heeren, of

wy U deeze (lukken niet ferieus genoeg verzocht heb-

ben? —— of wy daarby ook niet gevoegd hebben , de

dringende redenen, waarom dezelve aan ons moesten

gezonden worden? en of UWEd. aan dit billyk

verzoek hebben willen voldoen? -— Schaamte moet Udoen

C r 79 )

doen bloozen op dacze vraagen !—— Immers hebben

wy van u, tot op dit tegenwoordig oogsnbük, noch

geen enkelen letter op dit verzoek, veel minder de Huk*

ken zelve omfangen. ——— Hoe konnen derhalven de

gemelde vyf lieeren, hunne onbefchaamdheid, zo verre

pousfeeren , van ons te durven befchuldigen , dat ’er

door ons noch zeer weinig verricht is , daar aan ons

,

door uw onverantwoordelyk bellier, de Hukken en be-

wyzen onthouden worden ,waarop onze deduflie of

memorie zal moeten gegrond zyn! want hoe kon-

nen wy onderneemen, dezelve te prtefenteeren , zonder

geproponionneerdebewyzen?— En dat de heerenonze

praftifyns met ons in 't zelfde begrip Haan , daarvan zul-

len UWEd. en degantfche burgerye ten bewyze moeten

verftrekken , de brieven van den heere procureur vans on, gedateerd den 13 december 1787. , en den 31 july

1788.

Ten tweede, vraagen wy ook: of wy u op den 14

feptember daaraanvolgende niet in fubftantie gefchreeveu

hebben : uit aanmerkinge van de geringe fom ,welke per

wisfel van de compagnie Jlaat ontfangen ie worden , ver-

zoeken wy vriendelyk, om ons ten fpoedigjlen een volgende

wisfel over te zenden, enz. Voorts folliciteeren wy niet

minder,om ons de gementionneerde ftukken in onzen brief

van den 3 feptember, ten eerften toe te zenden

;

ahmede , dat UIVEd. ons van de heer jo hannes p a u ui

s

E K s T E E N bezorgen, een generaal declaratoir

, van het

geval van zyn overleden vader,rankende zyn departement

enz.? - Wy vraagen daarenboven, of UWEd. zich

verwaardigd hebben, om ook op deezen brief, een en-

kele letter tot antwoord te zenden, of aan onze requi-

fitien te voldoen ’ — en of UWEd. dit niet gedaashebbende, zich dan noch beroemen konnen, op een

geregeld bellier van de zaake uwer committenten,ge-

M 2 Syk

( i3o )

lyk zulks aan den heere van jon gedaan is, in eenige

uwer brieven?'— Welk een verregaand misbruik hebben

UWEd. niet gemaakt van het vertrouwen uwer braave

committenten, en hoe zeer hebben UWEd. onze prac-

tifyns zelve, niet zoeken te misleiden! —Ten derde, vraagen wy: hebben wy ook niet in eenen

brief gedagtekend den 18 november 1785 ,(na dat wy alle

de moeielykheden hadden opgeteld, waaiïn wy door

uwe direélie toen reeds gewikkeld waaren,) dezelve

beflooten , met deeze periode : daaróm follicitceren

wy vriendelyk, om de eer(le gelegenheid te hulpe te nec-

men , om om pcrwisfel, of andere occafie , zo veel toe

te zenden ,dat wy onze commüfie , nevens de eere der

lurgerye maintineeren konncn ;alzo wy met het bedraa

•

gen der medcgcbragte wi-fel eerst in 1786 te ontfan-

gen , altoos een geheel jaar ten agieren zullen zyn.

Hoe is het derhalven mogelyk geweest, dat de voor-

fchreeve vyf heeren, zich zulk eene lastering hebben

durven veroorlooven,om ons te declareeren voor lie-

den , die het geld hunner condituamen verkeerdelyk

administreeren? UWEd. zyn immers, volgens een

getekend comraft verplicht, om aan ons, onze bepaalde

jaargelden, zonder eenig uiiftel,en vry en onbezwaard,

of zonder eenige kortinge, in handen te (lellen.

UWEd. zyn immers ook noch daarenboven , volgens

die zelfde conventie verbonden,om op die zelfde wy-

ze, jaarlyksch aan ons te remitteeren, de kosten aan

pradlifyns enz. , ten minden eene convenable fomme

,

cm dezelve daarvan te kounen voldoen. En ddarUWEd.

aan het eerde gedeelte van ’t verdrag, ofwat betreft onze

jaargelden noch nooit behoorlyk voldaan hebben, maar

daarmede altoos een rond jaar ten agterengebleeven zyn,

waardoor wy geduurende al dentyd dat wy hier te lande

zyn, met gebrek en armoede hebben moeten worste-

len 5

(.iSi )

I-sn ;—— ja, ddar UWEd. tioch niet, in ’t geringde

deel hebben voldaan,aan ’t tweede gedeelte van dit

verdrag, betreffende de kosten tot het proces; — zo

vraagen wy elk bedaard en redelyk mensch, of men

ons, . —

-

die men buiten de mogelykheid hield, omgeldverfpillingeu te konnen doen, met eenigen grond

kon te laste leggen,

dat wy ons vet mesteden, (de

ruuwe uitdrukking dier délicaate heeren) met het geld

onzer mede -burgeren? >— moet men niet, om zo gro»

velyk, de billykheid, de klaarblykelykheid, en

welvoeglykheid te durven aanranden , een allerönbe-

fchaamdst chara<fter bezitten ? — met welke lompe lis*

ten, hebben zy lieden niet al getracht, hunne commit-

tenten te misleiden, met de gevolgen van uwe direftie

aan ons te wyien! —Ten vierde, vraagen wy: of wy in gebreken geblee-

ven zyn, om, toen de heer ssrgh, openbaarlyk te-

gen het inflruétïef oogmerk zyner zendinge had ge-

handeld, en wy daarom verplicht waaren geworden,

om hem zyne commisfie provifionneei op te zeggen,-*

aan u, als geconflitueerdens der burgerye kennisfe te

geeven ,van zyn gedrag en zyne oogmerken ? — Wy

vraagen ook, of wy zyne verraaderlyke uitflappen niet

ten vollen beweezen hebben door eene memorie, expres

daartoe ingericht, en geflaafdmet zyn’ eigene adverten-

tie, notificatie, en brieven ?— Wy vraagen, ofwy UWEd.toen ter tyd , niet vriendelyk herïnnerd hebben, dat het

uw plicht waare, om deeze authentyke flukken, wel-

ken wy UWEd. over deeze onaangenaame zaak over-

zonden, ook te brengen ter kennisfe uwer conftituan-

ten? — Wy vraagen daarenboven, of ook niet de heer

procureur van s on, over deeze materie aan u,op den

3 july 17S0, onder anderen

, de volgende pasfagie

M 3 fchreef:

C 1S2 )

fchreef : door de hccren roos, redelik ghuys en

bresler, zullen UIVEd. ver(lag bekomen hebben,van

't geene 'er zedert is voorgevallen , byzonder welken ver-

keerden rol , de heer cergh gefpeeld heeft , waardoor hy

zich de verachting van ons,en de-geheele waereld heeft

op den hals gehaald. TVy vertrouwen, dat de verrichtte-

gen der gemelde drie heeren,om hem bergii zyne coat *

misfie op te zeggen , aliezints zal geapprobeerd worden ?—

•

Wy vraagen noch, of UWEd. op dit alles zich verwaar*

digd hebben, om, of aan heeren prsdtifyns, of aan ons,

iets wezcnlyks, of het geen de verraaderye van dien

i) ergb betrof, te antwoorden? Wy vraagen, of

UWEd. niet in tegendeel hebben konnen goedvinden ,

om onder de verfchooniug, dat ter deezer zaake, de

brieven eeniglyk van onze zyde ontfangen waaren , de

de voorzetting onzer zaake op te fchorten , met ons te

gelasten, de documenten daartoe betrekkelyk, over te

geeven , aan onze praftifyns; met communicatie ech-

ter, dat UWEd. zich zouden haasten, om ons ten eer*

ilen, uwe nadere befluiten ,inhoudeude, hoe UWEd.

de zaak der burgerye wilden getraceerd hebben ,te doen

toekomen ? Dan , hoe willekeurig wy dien wil ook

vinden ,vraagen wy u, of ’er aan deeze belofte is vol-

daan geworden? — wy zeggen neen: welk een bellier

ondertusfehen !*-—~ een bellier, waarvan men de on*

befchaamdheid heeft, de gevolgen op onze rekening te

flelien ! B!ykt bet uit de befchouwinge van den

waaren toedragt der zaake niet ten klaarlten ,dat ’er een

plan hebbe plaats gehad , met den verachtelyken

bergh, — Immers hebben UWEd., na dat het gc*

bieeken waare, dat de oogmerken van denzelven niet

zonden gelukken, bannen goedvinden, om zelfs flry*

dsude met uwe voorige handelingen, declaratien en on-

I ge-

C JS3 )

gevergde beloften in uwe brieven,aan deeze laatften

niet te voldoen •, prrefumptief met bet oogmerk, om,

terwyl uw plan mislukt waare , ook te beletten, dat

wy onze commisfie met.eere ter uitvoer bragten :——

.

met boe veel grond zegt derhalven den heere procu-

reur van son niet, in zynen brief van den I3den de-

cember 1787 , dat UlFEd. , en ons , en heeren praltifyns

door uwe manier van handelen , de handen gebonden had-

den . — Noch eens : kan men de gevolgen van zodanig

een bellier, op onze rekening Hellen? —Ten vyfde, vraagen wy: of wy u niet op den 2den

february 1786 eenen brief gezonden hebben, in welken

wy , na kortelyk gefchetst te hebben den toeftand ,

waarin wy,door de verraaderye van den meergemelden

BERGH vervallen waaren, het volgend ernltig verzoek

deeden: daarom follidteeren wy, hoe eer liever, ons de

nodige penningen over te zenden , zo tot maintien onzer

eere , ah die der èuigerye; terwyl wy ook infleercn ,van

gedachtig te willen zyn,dat men de heeren pradlifyns ,

door

een voor/oopige gifte behoore aan te moedigen

;

—• alzo de

Kaapfche commisfie hier te lande,van zulk eene confide

•

ratie geoordeeld word, dat deeze heeren , zonder eene ge-

nerenfe aanbieding , refleSlien ten nadecle onzer en uwer

eere zouden konnen maaken ?— Wy vraagen ,of UWEd.aan dit verzoek hebben willen beantwoorden? wyzeggen neen: maar kan dit eene geregelde, of liever,

eene eeriyke dire&ie heeten?— immers hebben UWEd.zich tot de behooriyke voldoeninge der kosten aan

praélifyns enz, cp de plechtigfte wyze verbonden! —Ten zesde , vraagen wy : of wy UWEd. niet in eenen

brief van den 5 mai 1786, ten fterkften aangedrongen

hebben, om, alle pundlen van belang, omtrent het

gedrag van meergedachte eergh, in naauwkeurige

M 4. over-

( 184 )

overweeginge te neemen, en ons deswegens ten fpoe*

digften uwe orders gedetailleerd toe te zenzen?— Ook

vraagen wy, of wy UWEd. in dien brief niet mede ver-

zocht hebben, dit zelfde te willen verrichten omtrent

de prtetenfien van den heere artoys te Lcydcn

;

en

na dit onderzoek ons te melden, in boe verre zyne eis*

fchen al of niet gegrond waaren : op dat wy door uw

finaal befluit in deeze zaak, in ftaatmogten gefield wor-

den,om met dien gewézen gecommitteerden der bur-

gery te liquideeren, zo zyne prmtenfien gegrond waa-

ren; — of indien UWEd. konden aantoonen, dat de

burgerye van hem iets te rug te eisfchen hadde, ons

dan te gelasten zulks te doen ? -— Wy vraagen, of

het u behaagd hebbe, ons op deeze verzoeken, iets,

hoe gering ook te antwoorden ?

Ten zevende, vraagen wy noch: of wy u niet, al

van den beginne van onzen aankomst hier te lande, ge-

beden hebben, om toch niet tot den ondergang der

burgerye, met haare vyanden, mede te werken?

Wy vraagen ook : of de heeren m a a s d o r p en m e ye rniet gemeend hebben, deeze onze welmeenende verzoe-

ken te moeten befpotten, toen zy beflooten tegen het

oogmerk hunner commisfie te handelen, en tot zulk een

verachtelyke daad niets beters oordeelden, dan te ko«

men tot de acceptatie van het zogenaamde verbeterd

burgerraadfchap? Wy konnen deeze daad niet

anders hefchouwen, dan als opzettelyk boos; — doch

wy vraagen ook, of dezelve niet tevens redenloos ge*

weest is? —— immers gefchiede de invoering van het

nieuw co’legie van justitie, naar een ontwerp van redrès

van de zyde der compagnie zelve , over wiens bellier

zy heeren , zich echter in de bekende adresfen, ten

fierkfien beklaagd.hebben. —— Wy vraagen noch

daar-

C 185 )

daarenboven : ofdeeze heeren (bhasdoep en m e y é r)

niet zitting naamen met eenen h e n dr i k justinus

de wet, eenen jancoenraad gi e ,en anderen,

—

van hen, door middel van overgezondene brieven en

bewysftukken aan de gemagtigdens van den jaare 1779,

in de tweede memorie ten toon gefteld, ais gevaarlyke

fujetten? Welk een redenloos bedryf was der-

halven niet deeze hnnne acceptatie van ’t burgerraad.

fchap; -—— en hoe zeer hebben zy zich niet gelyk

gefteld met deeze lieden , welken zy te vooren hadden

durven lasteren? ——Ten achtfte, vraagen wy: of wy u ook niet, behal-

ven de voorwaards gemelde ,verfiag hebben gedaan

,

van alle onze overige verrichtingen, als daar zyn ge-

weest: onze onderhandeling met aanzienlyke lieden,

waaronder verfcbeide ftaatsleden ; en dagelykfcbe con-

ferenties met onze praftifyns? van de prajfentatie

van ons vcorioopig request van hun hoog mog.en de daarop gevallene gunstige refolutie; en de me-

morie aan heeren Commisfarisfen tot de zaaken der

Oost-Indifche compagnie?—— Wyvraagan noch, of

wy u ook niet ter zelfder tyd, even behooriyk hebben

gerapporteerd ,al het geen’ door heeren Bewindhebbe»

ren, tegen de pourfuite onzer zaake,

door berichten

rapporten, enz. van tyd tot tyd was verricht? —' of

wy u ook niet, zo wei het een als het ander authentyk

hebben overgezonden? of wy dit ook niet ge-

obferveerd hebben, omtrent een gedrukt exemplaar,

der klagten van den jaare 1779 enz., eu de daarop ge-

volgde verantwoordingen van den Gouverneur, minis-

ters, en verdere dienaaren der maatfchappye? Wyvraagen ook, of wy u niet vriendelykst verzocht heb-

ben,om alle dezelve gedrukte en gefchreevene ftuk-

M 5 ken,

/

C 136 )

ken, zo als vvy ze u overgezonden hebben, te willen

brengen, ter kennisfe der deelneemende burgerye, —uwe en onze committenten, aan wies UVVEd. zo wel

als wy,rekenfchap en verantwoording fcbuïdigzyn van

onzen opgedraagenen last? Wy vraagen daar ne-

vens, of UWEd. aan dit verzoek behoorlyk hebben

willen voldoen; — als mede aan de ferieuie inftan-

tie, om ons na de leéture van die overgezondene fluk-

ken ,uwe confideratien en onderrichtingen mede te

deden, of door middel van uwe informatien, nadere

bewysftukken, nopens nieuwe onderdrukkingen, en dedocumenten, om welken wy reeds in onze misfives van

den 3de en 14de feptember 1785, en vervolgens, verzocht

hadden, ons in (laat te Hellen, om in onze aangaande

groote memorie of deduftie van klagten en bezwaaren,

klem by te zetten , aan de gewigtige artikelen van be-

zwaar , welken wy reeds ten laste van ’c Politiek en

Justitieel beflier aan de Kaap>op bewyzen geavanceerd

hadden in ons voorloopig request aan hun hoogjio g . geprcefenteerd op den 4 april 1736? Wyvraagen nochmaals, of UVVEd. ons op alle die inltan-

tien, met een eenige letter hebben verwaardigd?— Wyvraagen daarenboven ,

of UWEd. na dusdanig de aan u

opgedraagene ccmmisfie, in den tyd van ruim drie jaaren

gedirigeerd te hebben, zich dan noch beroemen kon-

nen, van de goede orde behartigd te hebben , zo als

UWEd. zich in zekere misfive arrogeeren? Wyvraagen noch eens, of UWEd. met dus vollïrekt lui en

ledig den tyd uwer commisfie door te brengen, beant-

woorden aan het vertrouwen uwer misleide commit-

tenten?—Ten negende, vraagen wy: of wy u niet herhaalde-

lyk verzocht hebben, om ons ten fpoedigften toe te

zen-

(

w')

zenden, de Iysten der deelneemende burgeren ,welke

zich door ecne manifeste deelneeming hebben willen

voegen, by de klaagende en redres- verzoekende bur-

gerye? Wy vraagen, of wy dit niet gedaan heb-

ben, op uwe cngevergde belofte, van ons deeze Iysten

ten eerften te zullen toezenden? -— Wy vraagen ook

noch, of UWEd. aan de algemeene zaak den dienst

hebben willen doen, van deeze uwe belofte te vervul-

len ! wy antwoorden neen !;— Zekerlyk zal ’er

van uwe zyde, ecne rede hebben plaats gegreepen ,om

dit niet te doen; en indien wy mogten gisfen, welke

rede UWEd. tot zulk een’ onverancwoordelyke handel-

wys hadden gehad, zo zouden wy mogen prsefumee-

ren, dat het deeze geweest waare: wy moeten de zaak

onzer committenten , zo min aanzien geeven , ah tnogelyk

zy , om dat men de oogmerken van de heer u e r g h heeft

durven dwarsboomen.

Ten tiende, vraagen wy; of wy u niet, nevens eenen

brief, gedateerd den i fte augustus 1787, hebben toe-

gezonden , de rekening en verantwoording van den

ftaat onzer geldmiddelen; en of wy niet in dien brief,

ter deezer zaake, de volgende periode hebben gefchree-

ven : deezen tegénwoordigen brief zal voornamelyk flrek-

ken ten geleide eener generaals rekening en verantwoor-

ding van den prafentenfaat der geld affaires van de com-

miijie. Uit dezelve zullen UIVEd. ah mei eenen opflag

van 't oog , kennen zien,hoe veel 'er noch zal dienen ge-

remitteerd te worden , zo, om de kosten der procesfegoedte

inaaken, en heeren pratüifyns tonvenable te belooncn , als

om aan ons, het ordinaires filaris ,

(voor de door U be-

paalde tyd van vier jaaren,tot ons verblyfhier te lande ,

welke zal eindigen met den 8fte maart 1789) te bezorgen

;

en zulks in ’t aanftaanse jaar 1788. Zonder eene fpoe-

dige

( ISS )

dige voorziening in beide opzichten,

is 'er geen uitzicht ,

om ooit te konnen gelukken in de zaake der klaagende

burgerye,die door u zo fichandelyk verwaarloosd word 1

*

Wy vraagen, ofUWEd. aan dit verzoek hebben willen

defereeren? — wy antwoorden neen! — ja, dat het u

zelfs niet behaagd heeft, otn ons, noch op deezen

brief, noch op de bygevoegde rekening, iets te ant-

woorden. —Eu laatftelyk ,(otn niet alles te remarqueeren) vraagen

wy ,of wy u niet mede in dien zelfden brief van den ifte

augustus 1787 gedeclareerd hebben: dat wy noch een be-

hoorlyk antwoord bleeven afwachten , op alle onze berich-

ten en verzoeken,om dat wy op dit alles

, noch geen en-

kele letter ontfangen hadden ? *— of wy u niet mede op

den 2de december daaraanvolgende, onder anderen ge*

fchreeven hebben : dat het u niet behaagd hadde,

out

ons op het piovifionneel ontfiag van onzen snede -gecommit-

teerden b e r c ii i— noch op onze memorie van justifica-

tie omtrent ons gehouden gedrag tegen hem *,•— noch op

ons voorloopig request aan hun hoog mog.; — noch

op onze memorie aan heeren Commisfarisfcn

;

r.cch

op onze verzoeken ten opzichte onzer tocgelegde jaargel-

den,en de kosten aan pra&ifiyns ;

— noch op onze infian-

tien, nrpens de zaaken der hccren artovs, enz. ; en

eindelyk , noch op onze verzoeken , welke wy reeds dircCl

naar onze aankomst gedaan haddeu,en welke betrojfien

,

zekere noodwendige verkJaaringen en andere ftukken.met

cenig antwoord,hoe gering ook, te verwaardigen ! — ja,

hoe UIVEd. daarenboven niet hadden konnen goedvinden

,

om ons eenig verfiag te doen, van zodanige redrèsfien, als

met welks invoeringe den heere Gouverneur was belast ge-

weest ; niettegenfiaande de dringende redenen, welken

UIVEd, konden penetreeren , dat wy moesten hebben, om

daar-

c 189 )

daarvan kennisfe te draagcn ,te weeten : om in onze ver.

toogen by den Souverein geene zaaken te dedueeeren , wel-

ke tegen elkander ftreeden ? -

Blykt nu niet uit de befchouwinga van dit verhaal,

zo klaar als den dag , dat niet wy, maar UWEd. oorzaak

zyn,van de vertraaginge onzer zaake?— want zo lange

UWEd. ons niet de gevraagde informatiën en bewys-

(lukken, onderfteand door de inftantiën onzer praéti-

fyns zelve, overzenden; — zo lange UWEd. behalven

onze jaarlykfche falaris, ook niet aan ons remitteeren

,

eene convenable fomine, om de declaratiën van heeren

praftifyns te voldoen,— zullen zy heeren in uwe zaak

kiets doen ; en uit aanm^rkinge van het gebrek der

nodige informatiën , ook niets konnen verrichten: —dus, zo lange UV/Ed.de zaaken uwer committenten op

zulk een’ onverantwoordelyke wyze dirigeeren, als wyin deezen brief, zo duideiyk

,en gegrond op echte be-

wyzen ,afgetnaald hebben, — zo lange zuilen ook de

kotten voor uwe rekening leopen.

Dit uw beftier is derhalven de eenige reden, dat ’er

voor negen duizend ryksdaalders noch zó weinig ver-

richt is, als de meergemelde heeren , de onbefchaamd-

heid hebben, van te durven zeggen; —• hoewel wy mee-

nen, dat ’er naar gelange van de geringe onderkenning,

welke wy van u, zo wel in ’t eene, als ’t andere ontmoe.

ten, voor deeze zogenaamde negen duizend ryksdaal'

ders, noch al zeer veel verricht is (*;: want wy mee-

nen,

(*) Kaapfche ryksdaalders van 48 ft. ieder. —— — Van deeze

«loco lyksda&lders moeten echter afgetrokken worden ƒ 3000- :•

welke de gecommitteerde M. a. b e r gh provifioneel aan de Kaapie goede Hoop heeft ontfangcn, met de kosten tot de overvaart,

on-

C T9° )

nen , dat wy, met het voorloopig request aan hunhoog mog.j en de memorie aan heeren Commisfaris-

fen noch al veel gedaan hebben ;— ftukken echter, wel-

ke door de gemelde vyf heeren zeer fchrander als beu-

zelfchriften behandeld worden : — dan, zy hadden ’er

ook iets, tot ftreelinge hunner eige-liefde konnen by-

voegen , met ons te melden,zedert wanneer zy zo ver-

licht waaren geworden , om fchriftuuren te durven

taxeeren, die gefield zyn, door drie voornaams advo-

caaten in de Republiek; dan helaas 1 waartoe alle

die redenen? want wanneer men hunnen elendigen brief

wil inzien , kan men maar te zeer bemerken , dat dom-

heid , en een drieste onbefchaamdheid de pen beltierd

hebben van den fchryver; — en dit zó zynde, hoe

kunnen wy ons dan een voordeeliger denkbeeld vor-

men van de perfoonen, die deezeu brief met hunne

naamtekeningen vereerd hebben.

Ondertusfchen zal het alhier te pasfe komen, om ten

opzichte van deeze ongezoute verwyting, nog eenige

vraagen te doen: zyn UWEd. van oordeel dat de ge-

mentiorneerde vegen duizend ryhdaalders , onder ande-

ren hadde moeten ftrekken om de kosten aan praclifyns

te voldoen? zo ja, dan vraagen wy, wanneer

UWEd. zullen beflui:en,om onze by contrafl toegeleg-

de jaargelden te remitteeren? of zyn UWEd. in

het denkbeeld ,dat men in Europa noch voedzel noch

dekzel behoefd/*

Noch veel meer zou ’er te remarquseren zyn, op uw

be-

ongelden tot de tafel enz. , behalven het geene den zogenaamden

reprtEfentart Hendrik pieter warnecke, als generaals

boekhouder en kasüer noch niet verantwoord heeft.

C * 9 * )

beftier, hetwelk tot op dit tegenwoordig oogenblik vol-

ftrekt werkeloos is geweest; —~ dan, verhaten wy

deeze onaangenaame ftoffe, die ons niet dan een treu-

rig nadenken verfchaft, over het lot onzer braave me*

de-burgeren; en haten wy treeden, tot het geeven

van eenige onderrichtingen, die, wanneer ze fpoedig

opgevolgd worden, in fiaat zuilen zyn,om onze verval-

lene zaaken weder te herftellen, en u allen voor den

grootften ratnpfpoed, dat is, het verlies uwer eere te

bewaarenl ——

Esrftelyk, zullen UWEd.ter eerfter gelegenheid na be-

hooren dienen te beantwoorden, aan alle onze verzoe*

ken ,welken wy u van tyd tot tyd gedaan hebben. Ten

overvloede maaken wy van dezelve ,eene recapitulatie,

voorkomende in de hier voor vermelde artikelen, als

voornamelyk beftaan hebbende, in: enz. enz. enz.

Ten tweede, zullen wy weder tot uw gemak notee-

ren , welke informatiën en bewyzen, op de gedrukte

ftukken, aan ons zulten dienen overgezonden te wor-

den,zullen wy éénmaal in fiaat geraaken ,om uwe zaak

met vrucht voort te zetten, te weeten: enz. enz. enz.

En ten derde zullen UWEd., om behoorlyk te vol-

doen ,aan uwe verplichtinge

,zo duidelyk bepaald in de

aflens, welke UWEd. ten onzen behoeve gepasfeerd

hebben , (om nsmelyk de commisfie hier te lande, jaar-

lyksch en zonder eenig uïtflel,het toegelegd jaargeld

,

en de kosten tot het proces, te doen toekomen) ter al-

iereerfler gelegenheid, het volgende aan ons dienen te

remitteeren, ais, enz. enz. enz.

Voor ’t overige zyn wy in de verwachtinge, dat

UWEd. by den behouden aankomst van onzen mede-

gecommiueerde, de heer bresler, van zyn Ed. een

( 192 )

generaal verflag ontfangen zullen, van het geene ’er van

tyd tot tyd door ons verricht is; en van den tegenwoor-

digen toeftand onzer zaake. Den Hemel geleide hem

veilig in behouden haven ; terwyl wy ons bevlytigen

zullen,om onzen moeielyken last, door de medewer.

kinge der deelneemende burgerye, roet eerlykhe:

d ten

einde te brengen , waardoor wy met ’er daad toonen

zullen, dat wy zyn (Onderhond,) Wel Edele Heeren!

(Lager.') Uwer en der burgerye getrouwe dienaaren.

(JVas getekend

)

j. roos, j. h. redelighuys. (Ter

tyden fiond.) Jtnflerdr.m , den 28 augustus 1788.

Lt. u.

( i93 )

Lu U.

Declaratoir en protest; ge-

daan en overgegeeven aan de Wel

Edele heeren c. g.maasdorp,g.h.meyer, iip.warnecke *

J.A. MYEÜRGHj J. DE VIL-

LIER S JAN PIETERSZ., J.C.GROE-

mewald, p. a. myburgh,H. LOUW, H» MULLER en J. A.

holtzhauzen, als repnefen-

tanten en geconflituëerdender klaa-

gende en by hunhoog mog.,

DE HEEREN STAATEN GENE-

RAAL DERVEREENIGDE NE-

DERLANDEN, om redres-ver-

zoekende burgeren te Ccibo de goede

Hoop , door en van wegens de on-

dergetekende burgeren en inwoo-

neren te Cabo voormeld.

j^fadien wy ondergetekenden in hoedanigheid van

klaagende en redrès-verzoekende burgeren deezer plaat-

fe, en der onderhoorige diftriéten, door echte flukken

en bewyzen by ons in handen ,tot onze innige fmere

en verontwaardiging hebben moeten ondervinden, dae

de bovengemelde geconfiitueerden, welken wy, om

onzen klaagenden burgerftaat alhier te reprmfenreeren,

verkooren hebben, zich allezints zo komen te gedraa-

id gdn.

C m )

ges, dat zy, in ftede van te beantwoorden aan de ver-

wachting, welke wy ons, by hunne qualificacie hebben

voorgefteld gehad, namelyk, dat zy, als mannen van

eer en deugd, zouden behartigen al het geene , dac van

hen met billykheid , in de door hen vrywillig geaggre-

eerde qualiteit, als reprfefentancen der klaagende burge-

rye, konde gevorderd worden, in cegcndel hebben kon-

nen goedvinden, om onze reprafenteerende gevolmag-

tigden in Nederland

,

de heeren jo hannes roos,JOHANNES HENRICUS REDELINGHUYS eu J O-

hannes augustus bresler, tegen een’ plechtig

aangegaane aéte van conventie aan, op een clandeftine

wyze ,hunne by wettig accoord toegelegde jaargelden

te onthouden niet alleen} maar hun Eds. daarenboven

,

ook al tegen de gemelde plechtige overeenkomst niet

in handen te Hellen, eenige penningen hoegenaamd, omdaarmede te voldoen de kosten aan pra&ifyns enz., ge-

lyk zy zich daartoe in de gemelde acte, op de volgende

wyze hebben verbonden:

,, Wy ondergetekende, door de geklaagd hebbende,

,,noch klaagende, deel genomen hebbende, noch deel-

,,neemende, daartoe contribueerende, en om redres

„ van zaaken by den hoog mog. souverein ver

„ zoekende burgerftaat deezes lands verkoorene reprte-

,,fentanten, verklaaren en belooven hiermede plechtig

„ voor den almagtigen god! zo voor ons, als

, voor en van wegens onze gemelde kiezers en com-

„ mittenten ,dac wy onze reprtefenteerende volmagten

j,naar onzen Souverein in Nederland, de Wel Edele

„ heeren martinus adrianus bergh, johan-

„ NES ROOS, JOHANNES HENRICUS REDELING-

„ HUYS en JOHANNES AUGUSTUS BRESLER, ge-

„ duurende hun aanwézen in Nederland, en dat onze

3? zaa-

( 195 )

„ zaaken aldaar ongedecideerd en ongeterraineerd zul-

„ len zyn, geene ophouding, gebrek of rétardement,

„ in de hun jaarlyksch toegelegde falaris en fubfiften-

„ tie gelden ,noch in de onkosten van den procesfe

„ zullen verooTzaaken en te weege brengen, maar dat

„ wy, zullen zorgen en raaaken, dat die jaarlyksch en

„ op zyn tyd, vry overgemaakt, en by hun Eds. ont-

„ fangen zullen konnen worden, enz.”

Zo is ’t, dat wy ondergetekenden, om dit gedrag na

behooren te rescontreeren , en het prrejudiciable en na»

deeiige daarvan voor onze rechtvaardige zaak tegen te

gaan, by deezen tot onze decharge, op de folemneel.

fle wyze verklaaren,

het voorfchreeven gedrag van

onze reprEefemanten , c g. ma asdorp, c. s. , op de

fterkfte wyze te desapprobeeren, desavoueeren, en

hetzelve al verder te declareeren, als volflrekt ftryden.

de met hunnen plicht. Protefleerende wyders tegen

alle prsejudiciabie gevolgen, welken uit een diergelijk

gedrag profluè'eren konnen; en laatende dezelve by

hun hoog. m o g. , onzen eenigen en wettigen Sou-

verein , ter rekeninge en verantwoordinge van meerge-

melde reprEefemainen. Mee verdere declaratie, dat in-

dien zy geconfütueerden niet ten eerden voldoen, aan

de verplichtingen van ieders byzonderen post, als dan

onze gemagtigden in Nederland , bovengemelde heeren

roos, redering huys en bresler, te zullen

authorifeeren en lasten, om uit onzen naam, dit decla-

ratoir en protest te publiceeren, of van hetzelve zoda-

nig een gebruik te maaken,

als zy zullen te raade wor-

den. Terwyl wy ondergetekenden , voor ’c overige

,

gemelde geconfütueerden, c. g maas dorp, c. s., bydeezen exhorteeren, en wel erndigaanmaanen , om zon-

der eenig uitflel, ten eerden te voldoen, aan alle de

N % bil-

C )•

bïllyke, en zo herhaaldelyk, doch te vergeefs aanga-

drongene verzoeken , van welgemelde onze gecommit-

teerden aldaar: als zullende wy ondergetekenden, in ge-

valle van nalaatigheid en verder plichtverzuim, ons ge-

noodzaakt zien, tot ajzulke equivalente demarches en

poogiugen, als wy zullen vinden te behooren, tot be-

houd onzer zaake.

Lt. V.

Particuliere brief; gefchree-

ven uit Amfterdam na de Kaap da

goede Hoop , aan de heeren, j a n

DE VILLIERS JAN PIETERSZ. ,

HENDRIK LOUW en JACOB DE

villiers jan PiETERSz.,Heem-

raaden van Stellenbosch en Dra-

kenftein , en van welke de twee

eerstgemelde zyn reprcefentanten

en geconftitueerden, der klaagen-

de en redres-verzoekende burgerye

aldaar.

Wel Edele Heeren en hoog-geachte Ooms!

Duld dat uw’ onderdrukte kind en nicht, zich tot uwwende; —•— vergun haar dat zy zich tot uw keere

,

over de eerlooze behandeling, welke haar en haaren

man zo onverdiend wedervaart van lieden , die zich

fchynen verbonden te hebben, om ons, ten koste hun-

ner eigene eere, aan hunne fchandelyke oogmerken op

te

C Ip7 )

re offeren. Ik zal om geene gunften fmeeken;— neen:

ik zal u eeniglyk herinneren, dat heeren repcsefentanten

zich onder eede verbonden hebben , om onder anderen

aan mynen man, jaarlyksch, vry en onbezwaard zyn

toegelegd jaargeld ,alhier in Europa te bezorgen ;

dat zy heeren, deeze hunne dierbezwoore belofte niet

nakomen; en dat zy ons daarmede in den yslyk-

llen toeftand geftort hebben ! Staa my verder toe

,

dat ik by die herinnering eenige vraagen voege: -

konnen UWEd. langer dulden, dat uwe kinderen en

vrienden, op zodanig eene wreede wyze mishandeld

worden? konnen UWEd. niet zien, dat, wanneer

wy door deeze behandeling een verachtelyk figuur ia

een vreemd land raaaken , de onuitwischbaare fchande

daarvan, neétdaalen moet' op ieder redres-verzoekend

burger? — weeten UWEd. ook niet, dat wanneer den

klaagenden burger, de fchreeu wende onrechtvaardighe-

den, welken ons wedervaaren, met onverfchilligheid be-

fchouwd, dat dan den almagtigen richten zal tu*-

fchen hem en ons? Immers heeft hy, en dus ook

een ieder uwer zich , by een openbaar getekend ge.

febrift, verbonden, om de gecommitteerden , die afge,-

zonden zouden worden, in hunne commisfie behoorlyk

te onóerfteunèn! Ja, laat het my vergund zyn,

om uit de volheid van myn bloedend h.arte te vraagen

:

zyn UWEd. ook niet daarenboven door de naauwe

banden van bloedverwandfchap verplicht,om aan ’t

onrecht dat ons gebeurd, en tot den Hemel om wraake

roept, paaien te flellen? Gvd, die rechtvaardig

is, en tot in ’t harte ziet, zal van ons, over onze daa-

cjen, in den grooten oordeels-dag, geene verfchooning

aanneemen. Wy zullen in denzelve ook moeten verant-

N % • woor-

C 198 )

woorden ,voor de daaden van anderen, in zo verre wydie door billyke behoedmiddelen hadden komien voor-

komen: vergenoeg u derhalven niet, bidde ik u,

met het kwaad te iaaten voor rekening van eenen fchan-

delyken w a r n e c k z ,maar belet ook , dat uw kind ,

—uw bloed,— uwe onfchu'dige vrienden, verder zo on-

menfchelyk behandeld worden!

Go u alm AG Ti g , bewaare u voor dat rampfpoedig

lot,welke wy ondergaan moeten ! — H y geeve u nog

lange, vergenoegde dagen! •— maar helaas! myne ooms

moeten te vee! gevoel,— menfcheiyk gevoel hebben

over ons onverdiend lor, dan dat de oogenblikke'n die

zy doorbr-ngen. vergenoegd konnen zyn !— red der-

halven hoe eé ;< hoe liever door eeriyke middelen. (0«-

derflondr

.) Uw’ ongelukkige Nicht.) {JVas getekend.)

MARIA ELISABETH R E D EM N G HU Y S ,geboren D E

viLLicRs.(Ter zyde ftand.) Amfterdam , den 1 8den

february 1790. —

BYVUEGZEL.Daar het aan ’t Gouvernement van de Kaap de goede

Hoop, niet onbekend kan geweest zijn, ten welken ein-

de den Ichryver deezer Verdédiginge , met zyne mede-

gecommitteerden in den janre 1785 , de reize herwaards

aannaamen , zo zal het niet geaarzeld hebben , om hem

en zyne vrienden aan ’t Bewind der Oost-Indifche maat-

fchappye hier te lande, in een haatelyk licht voor te

ftellen. Het zoude hem echter niet konnen bezwaaren,

wat zommige lieden ,die ten fterkften ever wangedrag

ver-

C *99 )

verklaagd zyn , van zyn charafter en zyne denkwys

oordeelden, indien zynen toeftand niet vorderde ,om

ook hieromtrent alle vooröordeelen te doen ophouden.

Het .is daarom, dat hy nodig geoordeeld heeft, ach-

ter deeze zyne Verdédiging te moeten plaatzen, twee

authentyke ftukken, waaruit blykt, dat zelfs zyne ver-

klaarde vyar.deniX.zn laste van zyn zedelyk gedrag, niets

op een’ openbaare en eerlyke wys, zó, dat hy’er zich

tegen verdédigen konde ,hebben durven bybrengen.

N°. 1.

Extract resolutie, geno-

men in Raadé van Politie , in ’t

Kasteel de Goede Hoop.

Op Dingsdag den i5den Maart, 1785.

Cjrelyk ook op het dieswegens mede pr. request ge-

daan verzoek van den burger jo hak ne s henricus,rede linghuys

, ean denzelven is toegeftaan, ominsgelyks met een van ’s compagnies in de helft of laatst

der aangaande maand april van hier retourneerende, dan

wel een ander particulieren 'bodem- , naar ’t Vaderland

te vertrekken , en met zich derw'aards mede te neemendeszelfs huisvrouw, mits alvorens voof hun beiden het

gewoone tranfport en kostgeld om in de kajuit gelogeerd

en getracleerd ie werden, -in 's compagnies casfa alhier

betaalende.

Terwyl voorts aan de fupplianten te weeten aan

voorn, roos en redelingiiuvs, voor hun en der»

Welver huisvrouwen ieder een, mitsgaders aan gedachte

BR ss»

Q 200 )

bresler insgelyks, een klederkist is geaccordeerd

mede te neemen.(Onderftond.)

Accordeerd.

JVas getekend,')

J. M. H O RAK.

E. gezw. clercq.

No. 2.

dienaaren des Goddelyken woords, en Ouder-

lingen der Gemeente jesu christi aan Cabo de goe-

de Hoop,getuigen by deezen dat johannes hen-

RICUS REDELINGHUYS en MARIA ELISABETHde viLLiERS, echte lieden, Iedemaaten zyn van de

waare Gereformeerde Christalyke Kerke , gezond in het

geloof, en onbefproken van leven , immers zo veel ons

bekend is. Het zal dan de Eerw: Broeders en Opzie-

ners der Gemeenten des Heeren in Nederland ,dewelke

dit ons getuigenis zal werden vertoond, deeze onze

vooinoemde broeder en zuster, voor zodanig gelieven

te erkennen, tot Jc gomconfohap des H. Avondmaal*

toe te laaten, en in hunne Christelyke opzicht aan te

neemen.(Onderftond.)

(Ter zyden ftond.)

Uit naam en last des Eerw.

Aftum in onze Kerkelyke Kerkenraads.

Vergaderinge.—(JVas getekend.)

Den i3den juny,

1785. j. p. serruriee.. v. D. M.

Dif

De Uitgever dezes levert heden af aan de Heeren Intekenaren,

het eerste deel eener nieuwe uitgave van bet kabinetDER NEDERLANDSCKE en KLEI FSCHE OUDHEDEN,ourfpronglyk befchreven door M. b. van nidek, r. g. en

j. le long, verrykt met 301 koperen platen door a. ra-de maker; thans ter verdere volmaking der Vaderlandfche

Gefchiedkunde vermeerderd; met vel? koperen platen van voor-

name Meesters vermenigvuldigd , en met aantekeningen uit late-

re en geloofwaardige Gefclnedfchryvers verrykt , door j. H.reisig; gedrukt in gr. 8vo, op het zelfde formaat als deVaderlandfche Historie van wagenaar, van welke het eenonaffeheidelyk Deel is. Dit Eerfte Deel met 50 fraaije kope-ren platen voorzien, wordt den Intekenaaren afgeleverd voorden prys van ƒ 4 - 1» - en aan partikulieren voor f 6 - :-iDoch 0111 alle waren beminnaien van Oudheidkunde en Vader-

landfche Gefchiedenis niet ten eenemaal te verfteken van degenoegens om het zelve tot eenen matige prys te kunnenmagtig worden, zal de uitgever de intekening open laaten tot

de uitgave van hec twede deel, die in de maand Augustus ftaat

te geleideden , en dus aan die genen , welken intuslchen

voor de overige Delen zich gelieven te verbinden ,ieder Deel

tot de prys der Intekening afleveren. Ooi verder aan onzeVaderlanderen de manier aan te tonen, op welke eer.e wyzede onuitgegevene Tekeningen van rademaker, stel-ling we r'f en andere voorname Meesters , in het koper zul-

len gebragt worden, en als een byvoegzel op het voornoemdeWerk zullen volgen, zyn ’er twee plaatjes by de voornaamfteBoekhandelaars ter bezichtiging verzonden.

Dezelve continueert mede met goed fucces uit te geven , derecensent

, inboudende de oordeclkundigfte Recenlien dervoornaamfte Werken in ons Vaderland uicgekomen: waarvanreeds XI Stukken het licht zien, en eerstdaags door liet Xlldeftaat gevolgd te worden.

Ey dezelven zya mede te bekomen de volgende Werken

:

Antwoord des Schryvers van den recensent aan den zoogenaam-den dicaiöemilos op zvnen Brief, betreffende hunne beöür-deeling der Latynfche Lykreden van den Heer J. van nuysklinkenberg

, op den Heer p. CURtenius, In gr. 3 vo. k 15 ft.

Geneeskundige Verhandeling over de Borst- Waterzucht , zyndeeen Antwoord op de door de Hollandfche Maatfchappy derWeetenfcbappen te Haarlem voorgeftelde vraag, gr. 8vo. it

ƒ i ; 6 : -

Verhandeling over de Inenting der Kinderziekte, als een zede»Jyken pligt befchouwd en aanbevolen , uitgefproken in hetDepartemenc der Letterkunde, van de Maatfchappy onder dezinfpreuk felix meritis. Door b. c. sowden , Leeraar in deEngelfche Episcopale Gemeente te Amfterdam. In gr. 8vo. h 1 1 ft.

Uecueil d’Eftampes d’apres les plus beaux Tableaux & d'après

les plus beaux deffeins qui font en France, dans le Cabin-et duRoi, dans ceiui de Monfeigneur le Duc d’Orleans , & dansd’autres Cabinets ; divifé fuïvant les différentes Ecoles; avecun abrégé de la vie des Peintres , & une Desciiption hiftoriquede chaque Tableau Paris 1763, 2 volumes. Atlas format , in

2 fraaije Franfche Banden. Deeze overheerlyke verzaamelingbeftaat uit CLXXX plaaten, allereerfte afdrukken.

Fa.

Fables choifies iniles 'en vers, par J. de la Fontaine , avec les

belles gravures de Mr. OuJry & autres celebres graveurs, pre-mières Epreuves , Paris 1759. IV Volumes grand papier, in

halve Franfche Banden.Hiftoire naturelle des Oifeaux

, par Mr. buffon , h Paris de1’imprimerie Royale, 1775. X Volumes en Cadres grand papier,avec >025 plancliss eulumindes & desönées d’après nature.Dit Exemplaar is een der fraaifte , zoo om dcrzelyer zuiverheid

,

fcLoonheid van couleuren, als grootheid van papier, 't welk menin deze landen gezien heeft ; zyndc olie de plc-aten door wylenden Heere Buffon zelfs uitgezogt. Van wiens Erfgenaamen detegenswoordige Bezitter dit Exemplaar gekogt heeft. Waaromdit kosthaare Werk eeue plaats in ecu der voornaantfie Bibliothe-

ken van ons lind billyk verdiend.

Encyclopedie ou DidHonnaire raifonné des Sciences, des Arts&desMetiérs, par une iocietè de gens de Lettres, avec les plan-ches jfupplement, & table des Matieres XXXV Tomes , in folio.

Paris 1762. &c. relide en veau de Paris.

OEUVRES COMPLETS DE VOLTAIRE.

Edition origïnale de Mr. bbaumarchais, grand in 8vo, fur pa-

pier vtlin, grande marge, feuilles cboifies , 70 vol.— — ttds beau papier de France, feuilles thoiHes, 70 vol.

in 8vo.- marqude d’une * 70 vol, in 8vo.

t 7° vol. in 8vo-Colleétion de Figures du Voltaire , desfinées par M. Moreau ,

io3 planclics.

Oeuvres coiiPLETSsde Voltaire; en 96 ou 100 vol. in-i2, avecportrair. Detix-Por.ts 1791.

NIS Les 10 premiers volumes de cette nouvelle Edition, impri-

mde fur beau papier & en beaux caraétcres, paroiffcnt main-tenant; & les derniers en Foire de P&ques 1793.

Oeuvp.es completbs de Buffon, en 52 vol. iH-12, avec figures

enlurninécs. Deux Ponts 85—90.Les mêmes, en papier fin, figures enluminêes.Oeuvres postbumes de Buffon, 2 volumes in. 10, contenant 80

fig de quadrtipédcs Air <j.o pUnchcs t cn fig. enluminêes.

Ab'égé d’Hiftoire naturelle, orné de planches enlumindes, cor.-

tenant tous les Quadrupèdes connus & les principales families

desOifeaux, au nombre de 748 figures, la plupart deftinées

o’après nature. Le texte & les pianches forment 8 vol. in

8vo. quatre de texte. & quatre de planches.

Cabiuet des Fées, ou CoMedtion choifie de tous les Contes des

Fées, & autres Contes merveilleux, fuivi d’un effai fur 1’ori-

gine de ces Contes & fur leurs Auteurs, par m, de nayer.41 volumes in 12, ornés de 120 belles gravures.

Code du Bonheur. renfermant des maximes & des régies relati-

ves aux dcvoirs de 1’homme envers lui même, envers les fem-blables , & envers Dicu, psr M. rodolphr louis d’erlac ,

Membre du Confcil Souverain de la République deBerne. Pa-

ris 1788. 7 volumes in 8vo.

Voyage en Pologne, en Suède, &c. par m. wrLL- coxe, 4 vo-

lumes in 8vo. avec figures. Geneyt.

Les Aventures de Don quichotte, 6 volumes in-12, avec fig.

Voyage du Jeune anacharsis en Grèce. 7 vol. in-8vo. avec

planches & canes. Pari),

V*y,

Voyage d» Jeune anacharsis en Grèce, 9 volumes in 12, avec

a'tlas. Edition de Deux Fonts 1791.- —— en papier fin.

Hiftoire de Cleveland ,ou le Pbilolop’ne Arglois

,par 1’Abbé

prevost, in 12. 8 vol.

Ami (7) des Enfans, iere & 2e année, & FAnii des Adoles®

cens ,par m. berquin , 12 vol. in 12.

Voyase autour du Monde , & principalement i la cóte Nord-Óuefc de 1’Amérique, fait en 1785, 1786, 1787 & 1788, k

bord du Kmg-George & de la Óueen- Charlotte, par les Capi»

tallies pqrti.ock & oixon. tradlult de 1’Anglois par m. Bas,

2 volumes in 8vo- avec 22 figures.

Bom (Ign. Eq.} Mufaei Cselafei Windobonenfis teflacea , qua»

ju.fiu Mariae "ThereGae aug. difpoluit. grand in-folio , fur papierr de Hollande, avec des figures enlumiuées: h Vienne 1780.Oeuvres Complets de Mr. mably, 12 vol. in 8vo. Paris 1789.Les Amours de Psyché & de Cupidon par J. ie la Fontame

,

Edition ornée de Figures imprimées en couleurs, d’après les

Tableaus de Af. Schalt, avec carafleres de Didot, fur papierveliu, grand quarto. Paris 1791.

Les Nuits Champêtres, par m.de laveaux ,nouvelle Edition,

avec 4 fig. en taille-douce, par m w. mml , in-12. Berlin.

Traité d’Anatomie & de Pbyfiologie avec des planches colorées,

repréfentant au naturel les divers organes de 1’homme & des

animaux par M Vieq d'Azyr. 2 Tomes en 7 differents cahiers,

de 1’impriraerie de M. Diiot & Paris ; gr. folio. (jDit kostbaars

Werk wordt met alle vlyt voortgezet.')

Didtionnaire des Jardiniets & des Cukivateurs,par PhilippeMll-

ler, trad. fur la 8me Edition Anglaife, avec un grand nombre

d’additions de différens genres., grand 8vo. 8 vol. avec fig.

Nouveau Diftionnaire hiftorique de tous les Hommes qui fe font

fait un nom par des talens, des vertus, des forfaits, des er-

reurs &c. nouv. Edit. 9 vol. gr. 8vo.Voyage de Af. le VaiUant , dans 1’inteiieur de 1’Afrique , par Je

Cap de Bonne- Espérance, dans les années 1780 i 1785, gr.

8vo. z. val. avec figures.Le même avec figures en uminéee . T. »-* 3, a s? ,7 fous presfe

.

De Ia Monarchie Prusfienne fous Frederic le Grand, avec un ap-pendice contenanc des recherches fur la fituation adtuelle desprincipales contrées de 1’Alletnagne , par le Comte de Mira-beau , 8 vol. gr. 3 vo. avec un Atlas en fol.

Voyage au Tour du Monde & principalement a la Cóte Nord-Oeuflr de L Amerique fait en 1785, 1786, 1787 & 1788, parles Capitaines Portlock & Dixon, 410. avec Cartes, Paris 1789.

Angieterre Ancienne, ou Tableau desMceurs, Ouvrage traduit

de FAnglois de RL Jofeph Struutt, par M B*** & pouvantfervir de fuite aux Recueils de Montfaucon & de Caylus, 2 vol.

4to. Paris avec fig. coiorées.

Oeuvres de Florian, 5 vol. Neufchatel.Recherches fur la nature & les caufes de la richesfe desNations:

traduit de 1 ’Anglois de m. a. smith, 4 gros volumes in- 12.

Voyage en Nubie &Abisfinie &c. avec 4 Voyages dans la Caf-frerie 6 vol. in 4to dont un de planches par James Bruce ScPaterfon

,

Edit. de Paris.

Le même Ouvrage, X vol. grand 8vo. avec 1’Atlas des planchesen quarto. Paris.

Roland Furieux, 4 vol. grand Svo. avec 93 belles gravures. Paris.

Les

Les Ruines, ou Méditations fur les Revolutions des Empirespar Mr. de p’clney

,

in 8vo. figures.

Hist. philofoph. & policiq. des Etablisfemens & du commercedes Européens dans les deux Indes , par 1’Abbé Raytial

,io vol. gr. 8vo. avec 1’Atlas, nouvelle édition.

Men vindt ook by dezelven de fraaifte Romans en Lees*boeken, in het Engelsch, en binnen kort zullenby hem de nieuwe Drukken der volgende Wer-

ken te bekomen zyn:

Bolingbrokp’s Letters on the Ufe and Study of Hiftory, i vol.

Gibson’s Hiftory of theDecline and Fall of the Roman Empire,14 vol.

Robertson’s Hiftory of the F.mperor Charles V. 4 vol.

Blair’s Leffures on Rhetoric and Belles Lettres, 3 vol.

Kippis’ Life of Captain James Cook, a vol.

Ferguson’s Eflay on the Hiftory of Civil Society, 1 vol.

Keate’s Account of the Phelew-Iflands, 1 vol.

Hume’s Hiftory ofEngland, 12 vol.

Gu-lies’ Hiftory of Ancient Greece, 5 vol.

Robertson’s Hiftory of America , 3 vol. '

Middlston’s Life of Cicero, 4 vol.

Shaftbsbury’s Charatflerifties, 3 vol.

Smith’s Inquiry into the Nature and Caufes of the Wealtli ofNations , 4 vol.

Ferguson’s Hiftory of the Progrefs and Tetmination of the Ro-man Republic, 6 vol.

Robertson’s Hiftory of Scotland during the reigns of Queenhlary, James VI, &c. 3 vol.

Difquilition concerning India, 1 vol.

Deloime’s Coiiftittition ofEngland. 1 vol.

Watsonvs Hiftory of Philip I ld. 3 vol.

Burke’s Inquiry into the Sublime, 1 vol.

Beriungton’s Hiftory of Abelard and Heloifa, t vol.- Hiftory of Henry lid. of England, 2 vol.

WaTSON’s Hiftory of Pliillo [lid. 2. vol-Hume’s F.fTays and Treatifes.

Smith’s Theory of Moral Sentiments, 2 vol.

JuNius’s Letters, 1 vol.

On fouscrit cliez le même pour la fuperbe edition complette dela BiBLE en Frarfais, contenanc l’ancien f.t le nouveautestament, ornée de trois cents Figures, desfinées par M.Marrillier , & gravées par les meilleurs artiftes; XII volumescn quarto, & en otftavo; grand papier, le texte imprimé avecles beaux caradtfcres de M. Didot le jeune, dont, entr’autres

beaux ouvrages fortis de fes presfes ,on connolc les fuperbes

éüidons du Telemcque, eD 2 vol. en 410. & de 1 Imitaiht n de

J. C. Ceue edition fe diftribué ra en ringt cinq livroi/bnt

de douze Eflampes chaque, accompagné du texe qui y fcra

relatif; iesquclls fe fuccederonc avec toute promptitude pos-

fible.

Le prix de chaque livraifon, compofée de douze eftampes &du texte qui y fera relatif

,en 8vo. grand papier, fera pour

les iouferipteurs. ƒ6:- : -

On peut voir chtz l'Editeur les Livrnifins dèja parites.

On trouve aufp. cliez l'Editeur ieaucoup d'autres Nouveautés &i.’ fe charge des Commisfions

,pour la francs , le Pays-Bas ,

l'AiUmagne ,8V.





Documents

WikiTree · vDE EERLOOSHEIDONTMASKERD, OPENINBADEARE VERDEDIGINGE VANDE EEREENEIETGEHOUDENGEDRAG VAN JOHANNESREDERINGHENRICU$ ÉIUTS: TEGEN\ 9DEMISHANDELINGEZYN.ERGEWEZENE LASTGEEVERSENDERZEL