wikimama Class 12 Ch 4 Determinants

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/4/2019 wikimama Class 12 Ch 4 Determinants

    1/6

    FIVI\JKHAHVT

    Rkvm iui|{ tqya|i jav|k} A. ri attgdkavi a hyjli|. dannif vmi fivi|jkhahv ge A ahf

    fihgvif l{ ~A~ g| fiv -A+( A fivi|jkhahv ge g|fi| h kt fiekhif at

    ~A~ :

    11 1< 1o 1h

  • 8/4/2019 wikimama Class 12 Ch 4 Determinants

    2/6

    P|gpi|vkit ge Fivi|jkhahvt

    Vmi egnngrkhb p|gpi|vkit a|i v|yi eg| fivi|jkhahvt ge ann g|fi|t( Mgriui|. ri rknn p|gukfi p|gget

    ghn{ eg| a vmk|f g|fi| fivi|jkhahv(

    -k+ Ke |grt li dmahbif khvg dgnyjht ahf dgnyjht khvg vmi |grt. vmih vmi uanyit ge vmi

    fivi|jkhahv |ijakht yhanvi|if. -k(i( ke vmi dg||itpghfkhb |grt ahf dgnyjht a|i

    khvi|dmahbif+ g| ~A~ : ~A ~(Tkhdi vmi fivi|jkhahv dah li i}pahfif vm|gybm ah{ |gr g| ah{ dgnyjh. vmi uanyi ge vmi

    fivi|jkhahv |ijakht yhdmahbif iuih ke vmi |grt ahf dgnyjht a|i khvi|dmahbif(

    -kk+ Ke ah{ vrg |grt -g| dgnyjht+ ge a fivi|jkhahv a|i khvi|dmahbif. vmi |itynvkhb

    fivi|jkhahv kt vmi hibavkui ge vmi g|kbkhan fivi|jkhahv(

    -kkk+ Ke ann vmi inijihvt ge a |gr -g| a dgnyjh+ a|i zi|g. vmih vmi uanyi ge vmi fivi|jkhahv kt

    zi|g(

    -ku+ Ke vrg |grt -g| vrg dgnyjht+ kh a fivi|jkhahv maui dg||itpghfkhb inijihvt vmav a|i

    iqyan. vmi uanyi ge vmi fivi|jkhahv kt iqyan vg zi|g(

    -u+ Ke iadm ge vmi inijihvt ge ghi |gr -g| dgnyjht+ ge a fivi|jkhahv kt jynvkpnkif l{ c. vmih

    vmi hir fivi|jkhahv kt c vkjit vmi g|kbkhan fivi|jkhahv(

    A dgjjgh eadvg| ge ah{ |gr g| ah{ dgnyjh ge vmi fivi|jkhahv dah li vacih gyv ge vmi

    fivi|jkhahv at a eadvg|(

    Hgvi? Niv A : -ako+ li a tqya|i jav|k} ge g|fi| h( Vmih cA : -cako+ ~cA~ : ch

    ~A~

    tkhdi vmi eadvg| c kt vacih gyv ge vmi fivi|jkhahv e|gj iadm ge vmi h |grt g| h

    dgnyjht(

    -uk+ Ke vmi dg||itpghfkhb inijihvt ge ah{ vrg |grt -g| dgnyjht+ ge a fivi|jkhahv a|i

    p|gpg|vkghan. vmi uanyi ge vmi fivi|jkhahv kt zi|g(

    -ukk+ Ke iadm inijihv kh a |gr -g| dgnyjh+ ge a fivi|jkhahv kt r|kvvih at vmi tyj ge vrg g|

    jg|i vi|jt vmih vmi fivi|jkhahv dah li r|kvvih at vmi tyj ge vrg g| jg|i fivi|jkhahvt(

    -ukkk+ Ke vg iadm inijihv ge a nkhi -|gr g| dgnyjh+ ge a fivi|jkhahv li affif vmi iqykjyvkpnit

    ge vmi dg||itpghfkhb inijihvt ge ghi g| jg|i pa|annin nkhit. vmi fivi|jkhahv |ijakht

    yhanvi|if k(i(

    1 < 4 < 4

    1 < 4 < 4

    1 < 4 < 4

    a na ja a a

    l nl jl l l

    d nd jd d d

    :

    1 < 4 < < 4 4 < 4

    1 < 4 < < 4 4 < 4

    1 < 4 < < 4 4 < 4

    a a a na a a ja a a

    l l l nl l l jl l l

    d d d nd d d jd d d

    1 < 4 < < 4 4 < 4

    1 < 4 < < 4 4 < 4

    1 < 4 < < 4 4 < 4

    a a a a a a a a a

    l l l n l l l j l l ld d d d d d d d d

    :

    1 < 4

    1 < 4

    1 < 4

    a a a

    l l l 0 0

    d d d

    :

    1 < 4

    1 < 4

    1 < 4

    a a a

    l l l

    d d d

    (

  • 8/4/2019 wikimama Class 12 Ch 4 Determinants

    3/6

    -k}+ Ke a fivi|jkhahv F uahktmit eg| } : a. vmih -} a+ kt a eadvg| ge F. Kh gvmi| rg|ft. ke vrg

    |grt -g| vrg dgnyjht+ lidgji kfihvkdan eg| } : a vmih -} a+ kt a eadvg| ge F(

    Kh bihi|an. ke | |grt -g| | dgnyjht+ lidgji kfihvkdan rmih a kt tyltvkvyvif eg| }. vmih -} a+|*1 kt

    a eadvg| ge F(

    P|gfydv ge Vrg Fivi|jkhahvt

    Ri dah r|kvi

    1 1 1 1 1 1 1 < 1 < 1 < 1 4 1 4 1 41 1 1 1 1 1

    < < < < < < < 1 < 1 < 1 < < < < < < < 4 < 4 < 4

    4 4 4 4 4 4 4 1 4 1 4 1 4 < 4 < 4 < 4 4 4 4 4 4

    a l d a l d a l da l d

    a l d a l d a l d a l d

    a l d a l d a l d a l d

    Mi|i ri maui jynvkpnkif |grt l{ |grt( Ri dah antg jynvkpn{ |grt l{ dgnyjht g|

    dgnyjht l{ |grt. g| dgnyjht l{ dgnyjht( Kv egnngrt e|gj vmi eadv vmav ~A~ : ~A ~(

    Jg|igui|. ~AL~ : ~A~ ~L~ : ~L~ ~A~ rmi|i A ahf L a|i tqya|i jav|kdit ge vmi taji

    g|fi|(

    Hgvi? Ke : ~ako~ kt a fivi|jkhahv ge g|fi| h. vmih vmi uanyi ge vmi fivi|jkhahv ~A ko~. rmi|i Ako kt vmi

    dgeadvg| ge ako. kth 1

    ( Vmkt kt chgrh at pgri| dgeadvg| eg|jyna(Tpidkan Fivi|jkhahvt

    1( T{jjiv|kd fivi|jkhahv

    Vmi inijihvt tkvyavif av iqyan fktvahdi e|gj vmi fkabghan a|i iqyan lgvm kh jabhkvyfi

    ahf tkbh. k(i( ~ako~ : ~aok~(

  • 8/4/2019 wikimama Class 12 Ch 4 Determinants

    4/6

    A tqya|i jav|k} A kt takf vg li hgh*tkhbyna| ke A 0. ahf a tqya|i jav|k} A kt takf vg li

    tkhbyna| ke A : 0( Mi|i ~A~ -g| fiv-A+ g| tkjpn{ fiv A+ jiaht dg||itpghfkhb

    fivi|jkhahv ge vmi tqya|i jav|k} A?

    Yhkva|{ Jav|k}?

    A tqya|i jav|k} kt takf vg li yhkva|{ ke A A : K( Tkhdi A : A ahf~ A A~ : ~ A ~ ~A~. ~ A ~ ~A~ : 1(Vmyt vmi fivi|jkhahv ge yhkva|{ jav|k} kt ge yhkv jgfynyt( Eg| a jav|k} vg li yhkva|{ kv

    jytv li hgh*tkhbyna|(

    G|vmgbghan Jav|k}?

    A tqya|i jav|k} A ge g|fi| h kt takf vg li g|vmgbghan ke AA : A A : hK (

    Kfijpgvihv Jav|k}?

    A tqya|i jav|k} A kt dannif kfijpgvihv ke kv tavktekit vmi |inavkgh A