Upload
uitgeverij-elmar
View
236
Download
4
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Wereldwijzer Reisgids Zweden. Zweden is een oase voor gezinnen met kinderen, een superbestemming voor wandelliefhebbende backpackers en een land voor wie met auto of openbaar vervoer geniet van de uitgestrektheid.
Citation preview
INHOUD
Inleiding 11Leeswijzer Wereldwijzer Zweden 12
ACHTERGRONDEN 15Zweden in vogelvlucht 15
Klimaat 18Temperaturen 19Zonlicht 20Weerupdates 21
Landschap 23
Geschiedenis: van Viking tot Amerikaan 25
Maatschappij 34Feest- en vrijedagenkalender 38
Sami (Sámit) 39Religie 39Sport 40Media 40
Taal 41Andere talen in Zweden 41Zweeds 41Zweeds alfabet 43Zweeds voor onderweg 43
Lijst van handige woorden 44
Keuken 48
Kunsten 50Design 50Mode 51Schilderijen 52Sculpturen 52Muziek 52Film 55Boeken 56
Auteur en uitgever hebben deze wereldwijzer met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De informatie is echter aan veranderingen onderhevig. Wij zouden het zeer op prijs stellen veranderingen, correcties en suggesties te ontvangen zodat deze in een volgende druk verwerkt kunnen worden.Auteur en uitgever aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor de gevolgen van foutieve of gewijzigde informatie.
Voor informatie en opmerkingen wat betreft reisboeken is het adres:Elmar, afdeling Reishandboeken, Delftweg 147, 2289 BD Rijswijk.E-mail: [email protected]: http://www.uitgeverijelmar.nl
Aanvullende informatie over ZwedenVoor aanvullende informatie, het nabestellen van de Wereldwijzer Zweden of gebruikt materiaal kun je terecht op het eigen webadres van Wereldwijzer Zweden: www.wereldwijzerzweden.net
Meewerken aan een nieuwe druk?Wil je/wilt u meewerken aan een nieuwe druk van deze reisgids met uw/jouw mening over bestemmingen, activiteiten of overnachtingslocaties in Zweden, Kopenhagen en Oslo, stuur een bericht naar:[email protected]
Voor een persoonlijk bericht aan de auteur:[email protected]
Colofon
Wereldwijzer Zweden is een uitgave van© Uitgeverij Elmar B.V., Rijswijk – 2008© Tekst: Marcel Burger / Tekst! journalisten, ‘s-Gravenzande (NL) / Gävle (S), 2008© Foto’s: Marcel Burger, tenzij het bijschrift een andere fotograaf vermeldtVormgeving omslag: Wil Immink, SittardOmslagfoto: De Dala Häst – symbool van de streek Dalarna én van Zweden (Foto: Marcel Burger)Lay-out: Dirk PietersKaarten: Grafisch Atelier Stenchlak, Tienhoven
ISBN 978 90389 18327
Natuur en milieu 59Duurzame energie 59Consumptiemaatschappij en recycling 60Leven en reizen in de natuur 60Dieren 61Flora 64
Politiek 65Tweede Wereldoorlog 65Koude oorlog 66Olof Palme 66Na de val van de muur 67Binnenlandse politiek 67
Kijk- en leestips 68
PRAKTISCHE INFORMATIE 69 Van A tot Z 69
Alarm 69Accommodatie 69Afstanden (kilometers vs Zweedse mijl) 69Alcohol 70Ambassades 70Apotheken 70Autohuur 70Brandstof (auto / motor) 70Busvervoer 71Dieren 71Douane 71Drinkwater 71Drugs 71Elektriciteit 71Eten en drinken 71Feestdagen 72Fietsen / mountainbiken 72Geld 72Gevaren 73Internet 74Invoer van producten 74
WW Zweden 01.indd 5 04-07-2008 11:29:35
ZWEDEN6
Kaarten (papier / online) en routeplanners 74Kano / kajak 75Luchtvaartmaatschappijen 76Medische hulp 76Openbaar vervoer 76Overnachten 76Politie 76Post 78Reisdocumenten 78Roken 78Routeplanners 78Supermarkten en winkels 78Telefonie 78Taal 80Tijdzone 80Treinvervoer 80Veerboten 80Verkeer 81Vissen 82Wandeltochten / hiken 82Weer 84Wegenwacht 84
BEZIENSWAARDIGHEDEN 85Stockholm 85
Ontdek stockholm te voet 90Norrmalm 91
Toertocht 1: Stadswandeling Stockholm-Norrmalm / Skeppsholmen 94
Östermalm 102Toertocht 2: Stadswandeling Stockholm-Östermalm / Djurgården 102Stockholm Marathon 103
Skeppsholmen 108Djurgården 113Gamla Stan 116
Toertocht 3: Stadswandeling Stockholm-Gamla Stan (plus Södermalm) 117Alfred Nobel en de Nobelprijzen 121
Södermalm , Långholmen & Globen 126Kungsholmen 130
Vasastan (Vasastaden) 132Rond Brunnsviken 134Rondom Stockholm-Stad 136
Ontdek Stockholm per heteluchtballon 136
Ten zuiden van Stockholm 141Tyresta Nationalpark 142Nynäshamn 142Södertälje 144Ytterjärna 144Nyköping 145
Toertocht 9: Tistad Slott & Näs Slott (auto / motor / te voet) 147
Kolmården Djurpark 148Katrineholm 149Eskilstuna 150Strängnäs 151Mariefred 153
Ten noorden van Stockholm 155Arlanda Flygplats 156Sigtuna 158Birka & Hovgården 160Enköping 162Västerås 163Fagersta 166
Toertocht 10: Strömsholms Kanal (fiets / auto / motor) 167
Sala 168Roslagen & Vallonbruk 169Norrtälje 174Vaxholm 175
Uppsala 177Centrum | West 183Centrum | Oost 187Wiks Slott 189Kunst, cultuur en evenementen 189Natuur(wandelingen) 190
De handelssteden van Östergötland 193Norrköping 194Linköping 198
WW Zweden 01.indd 6 04-07-2008 11:29:36
7INHOUD
Söderköping 208Åtvidaberg 211
Göta Kanal 212Het oostelijk Göta Kanal 216
Toertocht 4: Zeven keer Göta Kanal (auto / motor) 216
Motala 219Het westelijk Göta Kanal 221
Rond Vättern 222De oostoever van Vättern 223
Toertocht 5: In de voetsporen van Arn (auto / motor / fiets) 224
Vadstena 229Huskvarna 231Jönköping 232De west- en noordoever van Vättern 236
Tussen Vättern en Vänern 240Skövde 241Falköping 242Skara 244Lidköping 245Götene 247Mariestad 247
De noordwestkust (Zuid-Zweden) 249Trollhättan 250Uddevalla 253Strömstad 254
Toertocht 6: De punt van Bohuslän (auto / motor / fiets) 254
Halden (Noorwegen) 255Tussen Strömstad en Uddevalla 256Orust 259Tjörn 260Marstrand 261
Göteborg 265Ontdekken 270
Toertocht 7: Stadswandeling Göteborg (te voet) 272
Centrum 272
Oostindiëvaarder Götheborg 273Buiten het centrum 280Rond Göteborg 283Kunst, cultuur en evenementen 284
De zuidwestkust 286Varberg 287Falkenberg 291Halmstad 292Laholm & Mjellbystrand 296
Skåne 297Helsingborg 301Helsingør (Denemarken) 304Landskrona 307Lund 309
Toertocht 8: Stadswandeling Lund 310
Trelleborg 313Ystad 315Kristianstad 316Hässleholm 317
Malmö 318Ontwikkeling 320Gamla Stan (oude centrum) 321Möllevång 326Kunst, cultuur en evenementen 327Recreatie en sport 328
København (Kopenhagen) 330Øresundsbron 334
Prijzen van de Øresundsbron enkele reis 335
Historie 336Zuidelijke binnenstad 338Noordelijke binnenstad 340
De Deense koninklijke familie 342Christianshavn & Holmen 342Vesterbro 343
Kamperen in Kopenhagen 344Nørrebro 344In de Øresund 344Kunst, cultuur en evenementen 344Recreatie en sport 347
WW Zweden 01.indd 7 04-07-2008 11:29:37
ZWEDEN8
De kust van Småland 351Västervik 352Oskarshamn 354Kalmar 356
Öland 358Noordelijk Öland 360Centraal-Öland 361Zuidelijk Öland 362
Blekinge 363Kristianopel 364Karlskrona 365Ronneby 369Karlshamn 370
Het zuidelijke binnenland 373Nybro 373Växjö 376
IKEA 378Eksjö 379Vimmerby 381
Gotland 383Visby 385Westkust (Gotlandroute 1) 388
Varen naar Stora Karlsö 389Roma & de oostkust (Gotlandroute 2) 391Noord-Gotland & Fårö (Gotlandroute 3) 393
Gävle, Gästrikland en zuidelijk Hälsingland 397
Julbocken 398Gävle 399Älvkarleby 411Söderfors 411Färnebofjärdens Nationalpark 411Oslättfors & Smörnäs 412Sandviken 413Ockelbo 414Bollnäs 415Trönö 417
Sweden Solar System 417Söderhamn 418
Oostelijk Dalarna 420Falun 421Borlänge 424Ludvika 424
Rond Siljan 426Leksand 427Tällberg 429Rättvik 429Mora 431Orsa 433De zuidoever van Siljan 434
De bergen van Dalarna 435Älvdalen 436Särna 438Idre 440Grövelsjön 441Elgå & Femunden (Noorwegen) 442Sälen 443Malung 444
Oslo en Zuidwest- Svealand 445Torsby 446Hagfors 448Sunne 448Oslo (Noorwegen) 450Årjäng 456Glaskogen Naturreservat 456Arvika 458Karlstad 459Kristinehamn 462Filipstad 462Karlskoga 463Örebro 464
Norrlands zuidkust 468Hudiksvall & Delsbo 470Ljusdal & Järvsö 472Sundsvall 473Ånge 476Härnösand 476Sollefteå & Näsåker 480Höga Kusten 481
Högakustenbron 482Toertocht 11: Skuleskogens
WW Zweden 01.indd 8 04-07-2008 11:29:37
9INHOUD
Nationalpark voor macho’s en macha’s (te voet) 486
Örnsköldsvik 488
Jämtland 491Inlandsbanan, romantisch per trein 493
Strömsund 494Östersund 496Åre 499
Härjedalen 504Sveg 505Funäsdalen 505Vemdalen, Björnrike & Hede 505Røros (Noorwegen) 506Recreatie, sport en natuurwandelingen 506
Västerbotten 507Umeå 508Holmön 511Skellefteå 513Lycksele 514
Norrbotten 515Piteå (Piitime / Biton) 518Luleå (Luulaja / Luleju) 520Boden (boden / suttes) 525Haparanda (Haaparanta) & Tornio (Torneå) 527
Geodetische boog van Struve 529Pajala 531
Lappland in de poolcirkel 533Noorderlicht (norrsken) 534
Jokkmokk (Dálvaddis) 536Kvikkjokk 538Gällivare (Váhtjer) & Malmberget 539
Kiruna (Giron) 541Kiruna verhuist 542
Abisko Nationalpark 546Björkliden 547Jukkasjärvi & Icehotel 548Karesuando (Karesuvanto) 548
Narvik en de Lofoten (Noorwegen) 550Narvik 552Svolvær & Lofoten 555
Lappland onder de poolcirkel 558Arvidsjaur (Árviesjávrrie) 559Arjeplog (Aarjepluevie of Árjjepluovve) 561Sorsele (Suarsa of Suorssá) 562Storuman 562Tärnaby (Dearna) & Hemavan 563Vilhelmina (Vualtjere) 565
Over de auteur 566
Register 567
Inhoudsopgave natuurgebiedenwww.wereldwijzerzweden.net/natuurinhoud/
Inhoudsopgave kastelen en vestingen
www.wereldwijzerzweden.net/kasteelinhoud/
Inhoudsgave Zweedse thema’swww.wereldwijzerzweden.net/themainhoud/
WW Zweden 01.indd 9 04-07-2008 11:29:38
ACHTERGRONDEN24
Geschiedenis: van Viking tot Amerikaan
Ruige Vikingmannen is waar de ‘moderne’ geschiedenis mee begint. Mannen met helmen met horentjes die huishielden in Europa, zo is het beeld.
VikingtijdMaar de strijders die met hun vrouwen en kinderen leven bij de zee (Vik is Zweeds voor baai) hebben het bedrijven van de handel en landbouw hoger in het vaandel, dan het in dronken, wilde en genadeloze toestand uitmoorden van buurvolken zoals de hoofdmoot van de overlevering ver-telt. Al zijn er zeker Vikingtochten die het leegroven van andere gebieden – vooral aan de kust voor een snelle terugtocht – als doel hebben. Wat dat betreft zal er in de eeuwen daarna niet veel veranderen.Het hoogtepunt van de Vikingtijd is tussen 750 en 1050 na het begin van de huidige westerse jaartelling. Uit die tijd stamt het Valhalla (spreek
Foteviken in zuidwest-Skåne is de laatste ‘Viking-nederzetting’ van Zweden (Foto: Manuel Velasco)
25
WW Zweden 01.indd 25 04-07-2008 11:30:14
69
PRAKTISCHE INFORMATIE
69
PRAKTISCHE INFORMATIE
VAN A TOT Z
Alarm
112 (direct toetsen op je mobiele telefoon, geen netnummer of landnummer invoe-ren)
ANWB-Alarmcentrale (voor Nederlan-ders): 9+31703141414
Accommodatie
De belangrijkste overnachtingssoorten in het Zweeds:camping = campingvakantieboerderij = bo på lantgårdbed & breakfast = rum att hyrahuisje(s) / blokhut(ten) = stuga / stugor(jeugd)herberg = vandrarhem (de her-bergen in Zweden zijn prima semihotels voor alle leeftijden)hotel = hotell
Accommodatie in Zweden kun je grof-weg onderverdelen in vier prijsklassen (met tussen haakjes de Wereldwijzer-aanduidingen zoals je ze in de hoofd-stukken vindt): Tot € 45,00 (Budget)€ 45,00 - € 95,00 (Midprijs)€ 95,00 - € 140,00 (Topkeuze; in de
hoofdstukken Stockholm en København Luxere keuze)
Meer dan € 140,00 (Topkeuze)
Campings | Campings kun je prima zoeken via www.campings.se
Stugor / Rum att hyra | Het best kun je huisjes/hutten of bed & breakfast boe-ken via de lokale of regionale bureaus voor toerisme, aangezien ze doorgaans door particulieren worden gerund. Zie de afzonderlijke hoofdstukken voor het Turistbyrån in de regio. Je kunt ook zonder te boeken naar een huisje rijden door bordjes langs de weg met stugor te volgen.Vandrarhem | Boek van tevoren je herberg, want het kan zeker in de zomer erg druk zijn. De meeste herbergen zijn aangesloten bij een van de volgende organisaties: Svenska Turistföreningen (www.stfturist.se; klik op de Engelse vlag en je krijgt direct een klikbare kaart voorgeschoteld) of Sveriges Vandrarhem i Förening (www.svif.se). Neem je eigen linnengoed mee of huur het bij de her-berg.Hotels | Voor hotels zijn er algemene boekingssites (zoals www.bokahotell.se, www.expedia.nl, www.elmar.nl en www.booking.com), maar daarin zijn niet altijd alle hotels opgenomen. Kijk voor een vollediger selectie op: www.wereld wijzerzweden.net/overnachten/.
Afstanden (kilometers vs Zweedse mijl)
De Zweedse bewegwijzering gebruikt gewoon kilometers als afstanden. Echter, in informatiefolders, op websites en in het dagelijks taalgebruik wordt heel vaak mil (mijl) genoemd als afstand. Het gaat dan om een Zweedse mijl die gelijk staat aan 10 km.
WW Zweden 02.indd 69 04-07-2008 11:46:25
BEZIENSWAARDIGHEDEN318
Malmö
Malmö is de Zweedse toegangspoort van/tot Europa en heeft een sterke multicultisfeer. Vooral rond Möllevångstorget. Noem een internationale keuken en je vindt het vast in een van de omliggende straten.Malmö (258.000 inw. in de stad) heeft zich de afgelopen kwart eeuw omge-vormd van industriestad naar een cultuurstad, met de Malmö Opera als een traditioneel hoogtepunt. Pas sinds 1998 heeft de derde plaats van Zweden een eigen hogeschool: competitie voor de traditionele universi-teitsstad Lund (zie pag. 309) op 15 minuten rijden. Met 21.000 studenten (en 1300 medewerkers) is de Malmö Högskula (www.mah.se) nu de acht-ste hogere opleiding van het land.De continue drang van de stad om zich te vernieuwen, is ten koste gegaan van het authentieke karakter van sommige wijken. Toch wist de stad een interessante mix van oud en nieuw te bewaren, met de Turning Torso als moderne visitekaart – 190 m uittorenend over de Öresund ook uit Dene-marken goed te zien. Västra Hamnen is dé groeikern van de stad, met een mengeling van verschillende architectuurstijlen en zogenoemde duur-zame woningen om het milieu minder te belasten.
Malmö CitykortVoor 100 kronen (omgerekend 11 à 12 euro) koop je de Malmö Citykort bij Turistbyrån in Centralstationen, bij de McDonald’s op Triangeln of op Gustav Adolfs Torg. De kaart is na aankoop een halfjaar geldig en je krijgt er bij 350 winkels en restaurants korting mee op je aankopen.
319MALMÖ
Multicultureel Malmö27 procent (cijfers januari 2007) van de bevolking van Malmö is niet geboren in Zweden. Tel je er in Zweden geboren inwoners met buiten-landse ouders bij op, dat kom je zelfs tot 36 procent. In Malmö spreken 160 nationaliteiten 100 talen.Inwoners uit voormalig Joegoslavië zijn verreweg de grootste etnische groep, met 16.250 mannen en vrouwen, onder wie Serviërs en Mon-tenegrijnen op plaats één (8800 inw.) en Bosniërs op plaats vijf (5600 inwoners).Maar de Denen zijn in opmars. Economische ‘vluchtelingen’ uit het dure Kopenhagen forensen gemakkelijk iedere dag in een halfuur naar de overzijde van de Sont en terug. In 2006 kwamen er ruim 2000 Deense inwoners bij en naar verwachting zal hun aantal nog verder toenemen tot boven de 8000 in 2008. De 6000 Polen in de stad zijn ook gevlucht vanwege het geld, maar proberen juist werk te vinden in Zweden.Strubbelingen in het Midden-Oosten hebben hun impact op Malmö, met 7100 Irakezen, 3300 Libanezen en 3000 Iraniërs als derde, zesde en zevende etnische groep. Het aantal Nederlanders en Belgen komt in de top 20 niet voor.
WW Zweden 03B.indd 318 04-07-2008 11:31:53
BEZIENSWAARDIGHEDEN318
MALMÖ, OVERZICHT
6
Â
Ë
�
h
�
�
�
�
�
h
h
h
h
��
J
~
�
~
~
�
�N �N
Ö r e s u n d
H a v e n
1
Pildammsparken
Kungsparken
Centraal station
Gamla Stan
Rörsjöstaden
Möllevången
SofielundBorgmästare-
gården
Pildamms-staden
Ribersborg
Slottsstaden
Fågelbacken
Solbacken
Davidshall
Västrahamnområdet
Kallbadhuset
Ribersborgstrand
2Folkets-
park
Inner-staden
Innerstaden
Limhamnsvägen
N. Vallgatan
Carlsgatan
Drottninggatan
Regementsgatan
Citadellsvägen
N. Vallgatan
Regementsgatan
Slottsgatan
Amiralsgatan
John Ericssons väg
John Ericssons väg
Nobel
väge
n
Nob
elvä
gen
Råd
man
s-ga
tan
Exercisgatan
Früs- gatan
Korsörvägen
Fågelbacksgatan
Mariedalsvägen
3
Grimsbygatan
Östra Varvsgatan
Terminalgatan
Jorgen Kocksgatan
St. Varvs-
St. Varvs-
gatanSunds-promenaden
Malmö-mässan
Hullkajen
Bassängkajen
gatan
St. Nygatan
0 500 m
4
5
6
7
8
ferry
1. Malmöhus 2. Malmö Opera och Musikteater 3. Stadshus 4. Turning Torso 5. Konserthuset 6. Sankt Johannes Kyrka 7. Malmö Stadion 8. Mollevångstorget J Treinstation
319MALMÖ
WW Zweden 03B.indd 319 04-07-2008 11:31:55
BEZIENSWAARDIGHEDEN320
ONTWIKKELING
Malmö wordt voor het eerst in documenten uit 1170 genoemd, maar is dan nog een dorpje. Het behoort lange tijd tot het Deense rijk en de roe-rige relatie met de Zweden maakt van Malmö een vestingstad. De Zweed-se koning Magnus Eriksson neemt Malmö in 1332 in, maar dertig jaar later is het de Deense koning Valdemar Atterdag die Malmö inneemt. De Zweden doen er drie eeuwen over om de Denen van halverwege Zuid-Zweden uit het land te krijgen (1658). Rond 1775 concentreert Malmö zich op de verhandeling van textiel, leer, tabak en suiker en groeit uit tot een vooraanstaande economische regio. In de 19e eeuw is het eerst binnenlands transport van graan dat de boven-toon voert, maar export wordt steeds belangrijker nadat binnen Zweden de aanleg van spoorrails en betere wegen haventransportfuncties over-nemen. Als in 1840 de scheepsbouwer Kockums Mekaniska Verkstad zijn poor-ten opent, zal die tot bijna de millenniumwissel de grootste economische motor van de stad zijn. Mede door de aantrekkingskracht van deze werk-gever groeit Malmö tot de derde stad van Zweden in aantal inwoners.In 1973 en 1974 slaat de oliecrisis toe en krijgt Malmö’s industrie een eer-ste klap. Meer tegenslagen en de toenemende globalisatie van de wereld-economie begin jaren negentig zorgen voor een vlucht van werkloosheid naar 27.000 verloren banen in vijf jaar als veel bedrijven hun deuren slui-ten. Het is dan dat de metamorfose naar cultuurstad langzaam begint en de Öresundsbron (zie pag. 297) wordt gepland.
Gamla Stan ten westen van Storatorget (Foto: Adrian Beesley)
321MALMÖ
WW Zweden 03B.indd 320 04-07-2008 11:31:56