Upload
mensje-melchior
View
255
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Ben je net gewend aan die gojibessen in je yoghurt, blijk je eigenlijk beter tarwegrassap te kunnen drinken. En als je het écht goed wilt doen, dan ga je eten als een oermens. Toch? Of is het allemaal onzin, die eethypes van de laatste tijd?
Citation preview
tik ‘superfoods’ in op google en voilà:
9 miljoen hitsVIVA 47
Gojigeheimen, pizzafabels & andere eetmythesBen je net gewend aan die gojibessen in je yoghurt, blijk je eigenlijk beter tarwegrassap te kunnen drinken. En als je het écht goed wilt doen, dan ga je eten als een oermens. Toch? Of is het allemaal onzin, die eethypes van de laatste tijd?
ElkE dAg EEn wIjntjE Is gEzond. toch?Het is een gezondheidsweetje waar
je op feesten en partijen goede sier
mee maakt: met een glas in je hand
verkondigen dat een wijntje per dag
goed voor je is. Want er zitten veel
antioxidanten in en die helpen tegen
hart- en vaatziekten en diabetes. Het
klopt inderdaad dat mensen die matig
drinken (vrouwen één glas per dag,
mannen twee) minder vaak hart- en
vaatziekten en diabetes krijgen. Maar,
zo ontdekten wetenschappers, dat
komt vooral doordat mensen die
gematigd wijn drinken over het alge-
meen gezonder leven dan mensen die
níét drinken. Ze hebben minder vaak
overgewicht, zijn gemiddeld hoger op-
geleid, eten gezonder en bewegen
meer dan niet-drinkers. Maar die anti-
oxidanten dan? die zitten wel in rode
wijn, maar je moet er heel veel van
binnenkrijgen voor het nut heeft. En
wijn is bepaald niet de beste bron. In
groene thee zit veel meer van dat spul.
Hoogleraar voedingsleer Martijn Katan
zegt in NWT Magazine dan ook: “Als
je graag antioxidanten binnen wilt
krijgen, kun je beter een liter thee naar
binnen werken, dan een liter wijn.”
BRONNEN: BRITISH MEDICAL JOURNAL, BMC PUBLIC HEALTH,
AMERICAN JOURNAL OF HEALTH PROMOTION, THE AMERICAN
JOURNAL OF CLINICAL NUTRITION
isolie, gojibessen, tarwegras, eten als een oermens; hypes rond gezond eten
waren er altijd al, maar ze volgen elkaar de laatste jaren in steeds hoger tempo
op. Rineke van Houten, die zich als journalist gespecialiseerd heeft in voedsel-
kwesties, denkt dat het te maken heeft met de bijna oneindige keuzemogelijk-
heden die we door de toenemende welvaart hebben gekregen. “Nog niet zo
heel lang geleden waren we blij als we geld hadden om dagelijks vlees op tafel te zetten. Nu kunnen
we voor elke avondmaaltijd kiezen uit honderden ingrediënten. Maar wat is nou de goede keuze?
Wat is gezond? En al die E-nummers die overal in zitten, kunnen die geen kwaad? Er is zo veel om
op te letten en over na te denken, dat je geen idee meer hebt wat je moet doen. Zoiets als paleo –
de ‘eet als een oermens’-hype – geeft dan houvast. Het werkt geruststellend dat er voor gezond
leven blijkbaar een kant-en-klaar eetpatroon bestaat.”
Komt nog bij dat we heel graag willen geloven dat ons leven ‘maakbaar’ is. Hoe mooi zou het zijn
als we alle kwaaltjes konden voorkomen enkel en alleen door de goede dingen te eten? Hoe groot
de behoefte is aan superfoods die je beschermen tegen allerhande gezondheidsonheil, blijkt wel
als je het woord op Google intikt: ruim 9 miljoen hits.
Maar volgens Rineke van Houten moeten we ons niet gek laten maken door allerlei hypes, want
ets wat nu wordt bejubeld als supergezond kan over een paar jaar ineens helemaal niet meer zo
gezond blijken. “Wetenschappelijke inzichten veranderen nu eenmaal,” zegt Rineke, die samen
met Annemarie Geleijnse het boek ‘De laatste paling’ schreef over de herkomst van ons eten en
de invloed die marketing heeft op wat er op ons bord komt. “Dat gebeurt in elk vakgebied, maar
bij voeding hoor je daar veel meer over omdat het iets is wat ons allemaal elke dag weer aangaat.”
Goed voorbeeld van die veranderende inzichten: visolie, dat tot voor kort alom geprezen werd van-
wege de omega-3 verzuren die erin zitten. Die zouden niet alleen de ontwikkeling van de hersenen
bij baby’s stimuleren, maar ook allerlei positiefs voor onze eigen hersenen opleveren. En er werd
zelfs beweerd dat omega-3 een belangrijke rol speelde bij het voorkomen van hart- en vaatziekten.
Maar dat effect is helemaal niet zo sterk, zo blijkt uit recent grootschaliger onderzoek onder hartpa-
tiënten. Sindsdien hoor je veel minder over de geweldige health benefits van omega-3.
weet wat je écht eet
v
gezondheidTEKST MENSJE MELCHIOR | FOTO’S INSTagRaM
met 4 tot 6 koppen
koffie per dag is
niets mis
110 gramsuiker eten we per dag
48 VIVA
gEfrItuurdE AnusrIngEnHè, getver! dachten calamares-fans toen CDA-Europarlementariër Esther de Lange in een gesprek over een Euro-pees voedselfrauderapport onthulde dat ze alleen nog direct aan zee gefri-tuurde inktvisringen bestelt. Elders zouden die volgens haar namelijk ge-regeld gemaakt worden van varkens-anus. De media doken er bovenop. Want zoiets moest natuurlijk wel waar zijn: nadat paardenvlees voor rundvlees werd verkocht, honing werd aangelengd met suikerwater en olijfolie vaak hele-maal niet uit de regio afkomstig is die op het flesje staat, was het helemaal niet zo’n raar verhaal dat er ook met inktvisringen gesjoemeld wordt. Al-leen: in het hele voedselfrauderapport stond niets over gefrituurde varkens-anus-ringen. Later verklaarde de woordvoerder van De Lange dat ze het ‘van horen zeggen’ had. Enig bewijs is er niet. De Amerikaanse omroep NPR zocht de geruchten eerder al uit en kon geen enkel bewijs vinden. Een echt broodje Aap dus. Gelukkig maar. Wij nemen nog een portie calamares.
Is suIker verGIf? Je zou het bijna denken, gezien alle nieuwe
dieetboeken die ons van onze suikerversla-
ving willen afhelpen met titels als ‘Zonder
suiker: stop de verslaving, eet gezonder’.
Helemaal koolhydratenvrij leven – en dus
behalve lekkere koekjes óók brood, rijst,
pasta en aardappelen laten staan is dé dieet-
hype van het afgelopen jaar. De antisuiker-
beweging claimt dat je van een suikervrij leven
meer energie krijgt én afvalt. En in zekere zin
klopt dat wel. De hoeveelheid suiker die de
gemiddelde Nederlander binnenkrijgt, is na-
melijk verre van gezond. 110 gram per dag
consumeren we en dat komt vooral doordat
suiker niet alleen verstopt zit in lekkers als
koekjes en chocola, maar bijvoorbeeld ook
in sauzen en kant-en-klaarmaaltijden. Die 110
gram suiker per dag leveren 400 kilocalorieën
en nul vezels, vitaminen en mineralen. Dat
maakt dik en vergroot de kans op een te hoge
bloeddruk en het krijgen van diabetes type 2.
De bewering dat suiker verslavend is, is mis-
schien een beetje al te bout, maar feit is wel
dat mensen er niet snel genoeg van krijgen.
Ons lichaam heeft suikers nodig, maar in de
oertijd was het in de natuur niet zo makkelijk
te vinden – zeker niet in de winter wanneer
er geen vruchten waren. Daardoor zijn we er
evolutionair op ingesteld geraakt om suiker
te eten zodra we de kans krijgen. Die voor-
keur voor zoet is in deze tijden van overvloed
op z’n minst onhandig.
eet Gerust ’s avonds
Een van de hardnekkigste eetmythes is het verhaal dat eten na acht uur ’s avonds slecht is voor de lijn. Wat klopt is dat je voedsel lángzamer verteert als je slaapt, maar het verteert dus wel. Onderzoekers van de Universiteit van New York volgden tien jaar lang 2.580 mannen en 4.567 vrouwen en vroegen naar hun eetgewoonten in de avond. Het tijdstip waarop ze aten, bleek geen enkele invloed te hebben op het al dan niet aankomen. Het is inmiddels alweer vijftien jaar geleden dat de onderzoekers in New York met hun bevindingen kwamen, maar er is ondertussen nog geen enkel an-der onderzoek geweest dat het tegendeel heeft kunnen aantonen.
NET zO sTErk als POPEyECartoonmachomannetje Popeye heeft een
hardnekkige voedselmythe de wereld in
geholpen: namelijk dat je van spinazie sterk
wordt omdat er veel ijzer in zit. Het ijzer-
gehalte in spinazie is alleen helemaal niet
zo hoog: het bevat (gekookt) per 100 gram
2,4 milligram ijzer. Minder dan in snijbiet
of biefstuk. Bovendien nemen we ijzer uit
spinazie ook nog eens niet makkelijk op –
dat gaat met ijzer uit vlees veel beter. Toch
maakt spinazie wel sterker, alleen komt dat
door de nitraat die erin zit. Nitraat maakt de
energievoorziening naar de spieren efficiën-
ter. Uit een onderzoek gepubliceerd in het
wetenschappelijk tijdschrift Cell Metabolism
blijkt dat mensen die vóór een krachtsinspan-
ning een bord spinazie naar binnen werken,
minder zuurstof verbruiken en betere pres-
taties leveren. Voor wie extra ijzer nodig
heeft, is appelstroop misschien een aanrader:
het is een van de ijzerrijkste voedingsmid-
delen die je in de supermarkt vindt. Dat komt
trouwens niet zozeer door de appel, maar
door de ijzerrijke suikerbieten of (iets minder
ijzerrijke) peren die er ook doorheen zitten.
Bij het inkoken komt het ijzer in de stroop
terecht. De appels bevatten dan weer citroen-
zuur en appelzuur – dat helpt je lichaam om
ijzer makkelijk op te nemen. PAstA uIt dE PrIntErPasta in de vorm van visjes of die leuke vakantiefoto gevat in een zoet laagje op een reep chocola? In de toekomst print je dat gewoon allemaal zelf, met een 3D foodprinter. Hij bestaat al en is ontwik-keld door TNO. Je voert een ontwerp in op de computer en het apparaat perst gesmolten of gepureerd materiaal door gaatjes kleiner dan 1 millimeter. Zo print het laagje voor laagje bijzondere vormen. Het is nu allemaal nog peper-duur, maar het zou goed kunnen dat de prijzen snel zakken en dat restaurants over een paar jaar al gewoon hun eigen foodprinter in de keuken hebben staan.
BlIjEr dAnkzIj koffIEals er één goedje de steeds weer veranderende inzichten van de voedingswetenschappen
illustreert, is het koffie wel. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw kwamen er
allerlei grote studies die een verband aantoonden tussen koffieconsumptie en een groter risico
op hart- en vaatziekten. Krantenkoppen repten over ‘Koffie als groot gif’. Klein probleempje:
de onderzoeksgegevens werden verkeerd geïnterpreteerd. Zo werd er geen rekening mee
gehouden dat rokers meer koffie drinken dan gemiddeld, en ook meer alcohol. Waardoor ze
dus meer kans hebben op hartproblemen. En mensen die ongezond eten en weinig bewegen,
drinken ook meer koffie dan gemiddeld. Dat vertekende de onderzoeksresultaten. Inmiddels
worden die effecten wel (deels) meegewogen en nu is alweer een tijd duidelijk: met 4 tot 6
koppen koffie per dag is helemaal niks mis. Sterker nog: het verlaagt het risico op het krijgen
van diabetes type 2. Hoe dat precies kan, is nog niet duidelijk. Het is niet de cafeïne, maar
waarschijnlijk komt het door de antioxidanten in koffie. Ook verkleint het drinken van koffie
de kans op een depressie bij vrouwen, blijkt uit de Nurses Health Studie, een onderzoek onder
ruim 50.000 amerikaanse verpleegkundigen die al sinds 1976 worden gevolgd. Hierbij is het
waarschijnlijk wel de cafeïne die het gunstige effect veroorzaakt. BRONNEN: VOEDINGSCENTRUM,
ONDERZOEK HARVARD SCHOOL OF PUBLIC HEALTH, ARCHIVES OF INTERNAL MEDICINE.
gezondheid
teveel calcium kan voor hart-klachten zorgen een slok frisse
bar-le-duc? komt gewoon uit utrecht
50 VIVA
Gaan met dIe aspartaamaan onze voeding worden nogal wat additieven toegevoegd – te herkennen aan de E-
nummers op de verpakking. Voor de houdbaarheid, voor dat lekkere smaakje en soms ook
om de textuur te veranderen, bijvoorbeeld voor extra romige yoghurt. De herkomst van al
die toevoegingen is soms niet echt eetlustopwekkend – wist je bijvoorbeeld dat surimi in je
salade en ook die lekkere roze koek bij de koffie hun kleurtje te danken hebben aan E120, dat
gemaakt wordt van het bloed van geplette luizen? Beetje bah misschien, maar ongezond is
het allemaal niet. alle E-nummers zijn uitvoerig getest en veilig bevonden. Van E-nummers
word je dus niet ziek, óók niet van de zoetstof aspartaam (E951). Ook al doet al jaren het
verhaal de ronde dat deze goedkope suikervervanger die in veel lightproducten te vinden is,
kankerverwekkend zou zijn. Dat gerucht is ooit ontstaan na proeven met ratten die enorme
hoeveelheden aspartaam toegediend kregen. Dat bleek voor die beestjes inderdaad een
verhoogd risico op kanker met zich mee te brengen, maar zo veel aspartaam krijg je als mens
maar heel moeilijk binnen. gezondheidsinstanties houden als norm aan dat je per dag maxi-
maal 40 milligram aspartaam per kilogram lichaamsgewicht moet binnenkrijgen. Iemand die
75 kilo weegt, kan dus 12 liter cola light per dag naar binnen drinken zonder risico te lopen.
althans, niet op een aspartaam-vergiftiging. BRON: CRITICAL REVIEWS IN TOXICOLOGY
tE VEEl VAn hEt goEdEVan sommige vita- mines en mineralen kun je te veel binnen-krijgen – maar alleen als je vitaminepillen slikt. Zo moet je als je zwanger bent voor-zichtig zijn met supple-menten waar vitamine A in zit – dat kan giftig zijn voor de foetus. Van te veel vitamine C (als je hele hoge doses pillen slikt), kun je tij-delijk last krijgen van je maag. Van (veel) te veel calcium kunnen vrouwen hartklachten krijgen, zo bleek uit een onderzoek dat in 2011 werd gepubli-ceerd in het British Medical Journal.
DaT is míjN TOmaaT!Zaadbedrijven proberen door het steeds
weer kruisen van verschillende gewassen,
supergroente en fruit te kweken. Denk:
een tomaat die veel langer goed blijft,
maïs dat beter bestand is tegen ziektes
waardoor je er veel meer van kunt verbou-
wen per vierkante meter landbouwgrond,
of een komkommer die niet groen is, maar
oranje. De laatste jaren is er veel ophef
omdat grote bedrijven octrooien aanvragen
op nieuw gekweekte eigenschappen van
planten. Het gevolg: andere bedrijven kun-
nen die nieuwe eigenschappen niet gebrui-
ken om hun tomaten bijvoorbeeld óók
langer houdbaar te maken. Is dat erg voor
ons? Ja, want: minder concurrentie en dus
stijgende prijzen.
zo hEB jE gEEn PIllEn nodIgJa, we weten het allemaal wel: twee ons groenten en twee stuks fruit per dag, minstens één keer per week vette vis en vooral veel variëren. Maar het ook écht zo doen, is natuurlijk een tweede. Hoe eet je wat je lekker vindt en krijg je toch voldoende vitamines binnen? Ian Marber (bijnaam: de Food Doctor) schreef het boek ‘Super eating’ over hoe je zo veel mogelijk uit je eten kunt halen en je niet meer naar de voedings-supplementen hoeft te grijpen. Zo helpt vitamine C je om ijzer op te nemen en is het dus slim om spinazie te besprenkelen met citroensap voordat je het serveert. Ook goed om te weten is dat je sommige vitamines en mineralen juist weer niet goed opneemt wanneer je de verkeer-de combinaties maakt. Zo kan je lichaam calcium minder goed op-nemen als je tegelijkertijd cafeïne tankt. Uit de melk in je koffie haal je dus geen calcium en als je net een bak yoghurt hebt gegeten, kun je beter even wachten tot je weer een kop koffie neemt.
Bronwater uIt de kraan
Kraanwater verkopen door het bronwater te noemen, mag dat? Ja, en het gebeurt, zo ontdekten de schrijfsters van ‘De laatste paling’. Als je een flesje Sourcy of Bar-le-Duc koopt, drink je namelijk gewoon water van de Utrechtse Heuvelrug. Het ís wel bronwater, maar ook precies hetzelfde water als er in die regio uit de kraan komt. In Nederland is kraanwater net zo veilig en gezond als het water dat je in de supermarkt koopt. Maar al die medicijnresten en chemicaliën die in ons drinkwater terechtkomen dan? Dat is inderdaad een probleem, maar vooral voor de waterzuiveringsbedrijven. Op het moment dat het water uit de kraan komt, is het veilig. Maar het kost dus wel steeds meer om drinkwater veilig te houden.
kaas DiE gEEN kaas isPizza Margherita in de oven geschoven?
Dan is de kans groot dat op z’n minst een
deel van de kaas op je pizza nep is. Analoog-
kaas noemen ze het spul en het wordt ge-
maakt van palmolie, zetmeel en smaakstof.
‘Plantaardige kauwgom,’ noemde het tv-
programma ‘Keuringsdienst van waarde’
het ooit en sindsdien is er wel wat ten
goede veranderd. Op de verpakking staat
nu vaak ‘met echte kaas’. En dat klopt dan
ook wel, maar als je de ingrediëntenlijst
bestudeert, zie je vaak hoe weinig echte
kaas erin zit: vaak gaat het maar om een
paar procent.
o hEB jE gEEn n PIllEn nodEEn
gezondheid